267 PAULI HI. ADMONITIO 268

vero viäit Osas, quum honoris causa arcam Dei curru boum vectam prosequens, Ulis calcitrantibUs, manu admota, dum ruinam timet, sustentare voluit. Cuis vero hominum hoc factum improbare ausus esset? Vel quis nonpotius illud summopere laudaret quod sacerdotibus absentibus inpraesenti periculo ruinae ipsius arcae, quam bos lasciviens (ut inquit scriptum) iam inclinaverat, manum ut earn sustineret [pag. 16] admoverit.

Nemo quidem hoc non ut pie factum laudasset, nisi severitate vindictae minime id sibi gratum fuisse Dens ostendisset, cuius quidem ultio Ozam statim e vita sustulit, mdlam aliam ob causam (scriptura testante) nisi quia temere quod ad sacerdotum et Levitarum officium pertinebat supplere ipse ausus esset. Tantum vero peccatum in hoc facto fuisse, quis unquam cogitasset? Sed ex hoc exemplo Deus nos admonere voluit, ne in

eundem divinae irae laqueum incidamus. De quo nunc, fili, te admonere voluimus, ne fallacibus illorum per-suasionibus adductus, qui in ore semper habent reformationem ecclesiae, in tanto non boum, sed sacerdotum quasi lascivientium coetu, quorum ilia humeris sustentatur, tu manus temere admoveas. Est enim hoc sacer-dotum Dei munus atque officium, [pag. 17J (20) In eundem vero laqueum inciderunt Dathan et Abyron atque Core, qui aegre ferentes in sancto populo, unum pro caeteris dignitate summi sacerdotii fulgere, se tarn Moysi quam Aaroni opposuere, quum dicerent: SufUcit vobis quod omnis multitudo sanctorum est, et in ipsis est Dominus, quid elevamini super populum? Licet vero haec verba contra ambos dicta videantur, tarnen Moyse interprète didicimus,- omnis eorum indignationis causam, summum sacerdotium Aaronis fuisse. Non enim ubi omnis multitudo est sancta, virum aliquem eminere dignitate aequum esse censebant. Quam vero graviter haèc res displicuerit Deo, insigne in eos divini iudicii et severitatis exemplum ostendit, quos terra dehiscens una cum universa supeUectili et omnibus [pag. 18] bonis vivos absorpsit. Haec vero vetera nunc recito, quia (ut inquit apostolus) in figura contingebant Ulis: scripta sunt autem ad correptionem nostram, in quos fines saeculorum devenerunt, ut discant omnes, (21) si in sacerdotio quod deserviebat tabernaculo et umbrae, quodque una cum tabernaculo abolendum divina Providentia statuerat, tantam curam Deus ostenderit, ut ne minimam quidem in ea mutationem ab humano ingenio inultam permiserit, quanto maior reverentia tribuenda sit Ulis sacerdotibus, qui non amplius serviunt typo et umbrae abolendis, sed ipsi vero tabernaculo quod nunquam transfer etur? quantove minus de mutatione, vel minimae ordinationis quae ad eos pertinet, cogitare debeant?

Quanto denique gravius, et magis intolerabili superbia putabimus [pag. 19] eos in divinam providentiam pec-care, qui vel hanc confundere vel ad se transferre postulant, vel alio modo de iUa statuere volunt, (22) quam longa ecclesiae consuetudo, fundata in testimoniis scripturarum, permittit et déclarât? Quocunque vero modo, admovere ausus fuerit, bono quidem, sed

inconsi-derato zelo, nempe quum partes sacerdotum arripe-ret, praesto illi astantibus, et ad officium paratis.

Ubi nunc ex toto papali clero sacerdos unus est, qui arcae Domini sustinendae sit intentus? Puni-tus est Osas, quod et praeter suam vocationem et ad-versus claram Dei prohibitionem ad tactum arcae perruperit. Ubi Dei inter dictum? ubi finita voca-tionis ratio, quae imperatorem ab omni ecclesiae cura arceat? Atqui reges omnes vocat Isaias ad earn suscipiendam. Punitus est Osas, quod ante tempus importuno fervore se ad sustinendam arcam ingesserit. At quam dissimilis erit causa, si arcam Domini hunii proiectam, demersam in luto, impio-rum probris expositam erigere con etur David, et sacerdotes ad earn in sua sede collocandam edicto suo Tocet? Tu vero monstrum qualiter denuuciare aliis audes, ut manus removeant ab area, qui earn impuro tuo rostro prostratam pedibus ignominiose

conculcas? Licebitne tibi arcam Domini sordibus implere, profanare cum summa côntumelia, prosti-tuere ad quodvis Satanae ludibrium, lacerare in frusta, eius [pag. 58] sanctitati insultare: et prin-cipibüs simul ac universo christiano populo ad earn repurgandam, coaptandam, reparandam accedere nef as erit?

20) Quid non audeat hie phreneticus, quern Moysi

et Aaroni se conferre nihil pudet? Dathan, inquit, et Chore et Abyron, quod adversus Domini sacer-dotes murmurassent, horrendo exemplo perierunt.

Sed quid tu simile cum Moyse habes? Tune Do-mini sacerdos, o sacrorum omnium profligator?

Non modo tumultuatus est Iehu in sacerdotes Baal, sed armata manu eos persequutus, omnes in templo idoli sui occidit. Praeclarum facinus, et quod Dei testimonio commendatur. Voce tantum Moysen vulnerant Dathan, Chore et Abyron, et eos terra vivos absorbet. Tu ïgituv alius sis, ut sacerdotii iure et honore, a te violando principes deterreas.

21) Umbrae serviebat Aaronis sacerdotium, sed continebat non inanem veritatis figuram, et sacro-sancta erat Dei autoritate fundatum. Quid autem praeter larvam nobis ostentat Papa? Quo funda-mento suffiilta est eius tyrannis? Quo denique au-tore a summo usque ad minimum ad sacrilegam suam functionem, magico potius quam christiano ritu, initiantur? Btiam si crepare [pag. 59] debeant, nulla scripturae syllaba unquam hoc, quo superbiunt, sacerdotii genus approbabunt.

22) Perversa quidem consuetudo nihil aliud est, quam erïoris vetustas. Sed quis pro ecclesiae con-suetudine hoc recipiat, ut qui praesuluinnomen ha-, bent, qualescunque sint, quidquid agant, etiam si nihil minus sint quam quod vocantur, pro libidine

269 CUM S C H O L I I S . 270 quacunque specie pietatis proposita haec tententur, radicem quidem mali, superbiam, Deo semper odiosam esse non est dubium. (23) Id quod maxime déclarât Oziae regis exemplum, in quo simul et radicem huius mali, et gravem illius vindictam scriptura nobis exprimit. Hie autem rex alias laudatissimus, idque testimonio scripturae, in hoc tantum superbiae arguitur, quod incensum ad aTiare thymiamatis adolere voluerit. Quis vero lianc voluntatem non piam potius, quam superbam iudicasset? Sed spiritus Dei in scriptura, quum ad.

huius facti [pag. 2-0] narrationem pervenit, elevatum (inquit) est cor Oziae. In quo vero elevatum? nempe quod alieno ministerio fungi voluit, de quo postquam a sacerdotibus admonitus, nee Ulis paruisset, statim a J)eo lepra est percussus. Haec vero nunc, carissime fili, recensemus, ut inteUigas, si superbum fuit Oziae fadum, in adolendo incenso, super altare thymiamatis, quanto superbius esse hoc tantum adolere incensum super altar ë corporis Christi, caeteraque quae religionem ipsam comitantur, per sequi? Quid autem? an non putas hoc incensum esse coram Deo, leges de religione sandre? Est quidem incensum, idque omnium Deo

gratissimum (nullum enim odorem tibi, persuade Deum gratius suscipere), sed non est tuum munus Mud, Imperator, est sacerdotum Domini, (24) est nostrum in primis, quibus [pag. 21] Deus potestatem ligandi et solvendi dedit. Vide vero, in quam tum partem templi intras, quum hodie tibi ministerium sumis: non ' quidem in atrium aut in sancta, ut Ozias, mon enim tantum sanctum est hoc factum, sed sanctissimum. Quum ergo prudentia tua hue tu pénétras, in domum Domini tu pénétras, et in sancta sanctorum, atque ipsum corpus Christi jienetras, eius officium tibi arrogans: nee te excusat quod sanctum sit factum,'vel quod non perpétuas, sed dd tempus, hoc est, usque ad futurum concilium duraturas leges laturum te esse dicas. Ut enim'id.per-se pium sit, tarnen in eo, cui Deus hoc ministerium non dedit, maxime est impium. (25) Sumis enim tibi iam personam, quae propria est Dei, cui solum de sacerdotibus iudicium relinquitur, quam ne ad tempus

grassentur ad devorandum Christi gregem: et se nemo eorum latrocinio opponere audeat ? I n qua, obsecro, Barbaria valeret haec consuetude», ut solo titulo protect; latrones, impune perderent, macta-rent, vastamacta-rent, dissiparent omnia: quod si quis mussitaret de cohibenda ipsorum truculentia, sacra profanis misceri clamitarent?

23) Ubi liquido constiterint haec tria: non ne-cessitate, sed superbia Caesarem reformation cm ecclesiae suscepisse: deinde hanc ita commendatam esse sacerdotibus, ut ab ea prohibeantur, quicunque unctas manus non habent, sicut ab adolendo

thy-•miamatè: postremo sacerdotium papale instar levi-tici a Deo habere originem, praesenti causae forsan conveniet Uziae exemplum. Rursus si nihil istorum constat, quin potius si evincere promptum est, ne-.cessario ad id cogi Caesarem, fpag. 60] nisi ad

ec-clesiae exitium sciens ac videns| connivere velit:

liec quidquam magis esse proprium eius persoDae, et sacerdotium papale non nisi sacrilegio et anathemate dedicatum esse, quid Uziae exemplum F r e -nesio suffragatur? Ostendat, inquam, convocandi concilii,' et restituendae in verum statum eccle-ßiae, solis sacerdotibus, sicut adolendi thymia-matis, attributam esse potestatem, regibus autem vetitam. Atqui yeritas palam réclamât. Ostendat Caesarem frustra insolescere, et'rebus bene com-positis, a'mbitione tantum et pravo novitatis studio lascivire. Ostendat ipsum deiecto legitimo sacer-dote, altare sibi interdictum per vim occupâre. Sed ubi sacerdos qui ad officium peragendum sit accinc-tus? Quibus cancellis circumscripta est pia haec Bollicitudo, quam in se recipit Caesar, ut perrum-pére non liceat? Quae temeritas aut libido in aggre-.

diendo opère, a quo cessare, summa esset non

tan-tum socordia, sed etiam perfidia? Quanquam ope--rae pretium est expendere, quam argutus sit ratior cinator Prenesii scriba. Sacrificium es^ inquit, leges de religione sancire, et quidem Deo gratissimum.

Ergo a Cacsaris persona hoc abhorret. Hoc verö est non argnmentari, sed porcorum more omnia turbarc. fpag. fil] Quid enim erogare' eleemosynas?

Quid impendere se publicis commodis? Quid po-pulos in puro Dei cultu continere? Quid denique se ipsum dedicare Deo? Non sunt haec etiam sa-crificia, non suayis gratique odoris? E t tarnen piorum omnium, communia sunt, Quid praeterea blateras, placere Deo, ut leges de religione sancian-tuf, quod a diabolica audacia proficisci scriptura clamât? Nam et Caesaris et omnium mortalium.

est, unum au dire legislatorem, quod ad spirituale animae regimen spectat, et quascunque ille sciverit leges, ratas sine exceptione habere.

24) Non contentus communi sacerdotum prae-rogativa, singulare fastigium conscendit. Nostrum, inquit, in primis. Quo autem iure? Quia data nobis est ligandi et solvendi potestas. Quid aliis?

Omnibus enim simul apostolis dictum est: Quod-, cunque ligaveritis. Quod omnibus Christus com-municat, tu praedatoria violentia tibi rapies? Tu ecclesiam nudabis, ut eius te spoliis vestias?

25) Eximium sane Privilegium, ut impune ruant in omne scelerum genus sacerdotes, et soli Deo iudicium relinquatur. Quod si ita est, quor-sum ilia vêtus disciplina cleri, quae in chartis [pag.

62] nunc exstat, oiim in ecclesia locum habuit?

Nam si iudicium sibi in sacerdotes sumunt episcopi, gigantum more Deum a sede sua disturbare mo-Huntur. At episcopis est permissumi Quid, si Deus sibi hoc asseruit soli, tu-ad sacerdotes

trans-271 PAULI m . ADMONITIO 2T2.

quidem miquam [pag. 22] sumere licet. Dei enim vox est ad malos sacerdotes: Ego ipse (inquit) super pas-tores requiram gregent meum de manu iUorwm: quod ut suo tempore penitus facturus est Dens, ita si quis interim (26) quasi de manu eius praeripere hoc ientaverit, is semper pro tali ausu gravissimas poenas dedit.

Veluti contra nullo unquam saeculo intermisit certis quibusdam signis testdri, illos maioribus gratiis turn interius,. turn exterius, et omni génère bonorum dignos esse, qui augendoet omando sacerdotum genus, eçclesiae suae unitatem ac principem sedem auxilio et gratia foverunt, (27) ut in Constantino Magno, in Theodosiis,-in Carolo Magno accidisse videmus, quibus nuUi unquam christiani imperatores vel divTheodosiis,-inis gratiis, vel vidoriis iUustriores fuere. Contra vero Deus, cos qui sacerdotibus [pag. 23] restitere, non solum passus est in omne genus turpitudinis labi: sed saepe et insignibus quibusdam poenis in testimonium divinae irae suae castigavit. Nee vero nunc de Ulis loquimur, qui ecclesiam nascentem adhuc exstinguere sunt conati; Neronibus, Domitianis, et eiusdem generis reliquis : sed de iis qui illam persequuti sunt, iam adulta aetate, ineipientem in principes autoritatem sui muneris exercere, postquam constituta iam etßonßrmata est Petri sedes in oeülis om-.

nittm prineipum. Qui vero huius autoritati restitere, a Deo sic castigatos constat, ut manifeste appareat, qu'am grata sit ae semper fuerit Deo huius sedis obédientia, contra autem quam ingrata et odiosa in eandem . inobedientia. (28) In primis eum ex imperatoribus, qui in apertam defectionem et contemptum [pag. 24]

huius sanctae sedis erupit, legimus fuisse Anastasium primum, quem.a Gelasio pontifice romano admonitum, ne Acatii episcopi constantinopolitani a sede apostolica damnati partes foveret, quum nec monitis eius paru-isset, et Hermasdae l) eiusdem successoris legatos, ad eum- ea de causa missos, ut a communione cum haere- . ticis desistèret, contemptim primum auditos contuméliosius dimisisset, divina tandem ira fulmine e vita sustulit.

ferëndo nonne illos facis deos? Hic quoque acu-men est mirabile: Requiram super pastores ego ipse, inquit Dominus. Ergo propria est Dei haec cognitio, quam ne ad tempus quidem sumere cui-quam licet. Quid? non requiret etiam ipse Domi-nus sahguinem innoxium de manu homieidarum?

Non furta, non rapinas, non iniurias quaslibet re-quiret? Non requiret ab impiis, quidquid malorum perpétra verint? Ergo secundum cubicularem hanc Frenesii dialecticam tollantur e medio iudicia, fa-cessant scelerum poenae. Soli enim Deo relinquen-dum est iudicium. Solius certe Dei iudicium est, non in sacerdotes modo, sed etiam infimos quosque.

Bed. cur dii vocantur principes, nisi quia mandatum est Ulis iudicium?

'26) Quis Erenesio hoc angelus vel potius dae-mon revelavit? Variis enim ex causis quum pro-veniaht Dei iudicia, quis certam causam ex proprio capite definiet? Solomon certe negat, humano sensu discerni posse, quem amore vel odio [pag. 63]

prosequatur Deus', quia eadem aeeidant bonis et malis. Ex Dei verbo igitur definiendum erat, sed probe meminit Frenesius, cuius personam sustineat.

Sic. enim ante cum Christo egit diabolus, oui ser-vit: Haeo omnia tibi dabo, si prostratus adoraveris me. Sic etiam antesessores2) eius: Quum servie-bamus reginae coeli, afflueservie-bamus bonis omnibus.

Sed iam audiamus, quae ob sedis suae eultum re-pensa praemia, et quas ob contemptum poenas

irro-gatas referat.

27) Constantinum Magnum adducit, ut fictitiae,

quam iaetat, donationis fidèm nobis faciat. Adeo nihil eum pudet, ut nugas quae jam pueris sunt ludibrio, imperatori pro certis oraculis obtrudere non dubitet. Olim quidem magno supercilio de hoc figmento garriebant stulti canonistae, sed iam talibus ineptiis desiit esse locus. Qua porro causa tarn fidelem sedis suae eultorem facit Theodosium? qui quum Ambrosio singularem reverentiam detulerit, quods) unquam in pretio habuerit sedem romanam aut eius sessores, nusquam legitur. Mirum certe, quod non et Traianum addiderit. Caroli Magni victorias huic uni vel superstitioni, vel astuto con-silio acceptas referre, quod sedem illam abominatio-nis extulerit, quem omnino «olorem habet? Perinde [pag. 64] facit, dum ex tot heroieis et memorandis Caroli virtutibus vitium hoc decerpit, quod laudet, atque ii qui in auro non nisi scoriam legunt.

28) Quis non fustibus magis et lapidibus, quam verbis compescendum hunc impuri canis latratum dicat? quod Dei vindietam Iustiniano inflietam non manifestae eius impietati, quam in sustinenda euty-chiana haeresi prodidit, sed ad unam contumaciam transférât, qua sedis romanae maiestatem imminuer rit? En palam Anastasius fidem orthodoxam im-pugnat. Exsecrabilis in Christum blasphemiae fau-torem se et vindicem profitetur. Piam et.sanitärem de inoarnationis mysteriodoctrinam'labefactat, quan-' tum potest. Ecclesiam universam turbat, ac. dissi-pât perniciosis dissidiis, fulmine tandem ictus mi-sere périt. Nullam eiusmodi interitus aliam causam fuisse pronunciat Frenesius, quam quod Hormisdae.

et Gelasio rebellas fuit. Quis autem-credet?

1) Sic libri nostri fere omnes, non Hormisdae. . . 2) Sie princeps et Gallusius. Beza et seqq.- antecessores (Gallus: prédécesseurs).

drat cum low quern laudat esc Ieremia (44, 17).

3) Princeps. sola male Itgit -. qui.

Race posterior lectio magis qua;

273 CUM S O H O L I I S . • 274

;Seguuntur huius impietatis successores, sed per intervälla, multi alii imperatores, (29) quales fuere Mauritius, (30) Comtans secundus Iustiniani Constantini Pogonati filius, Philippus, Leo. Sed hos numerare longum esset, qui diver so quidem gener e mortis, sed omîtes aut violento, aut ignominioso spoliati antea imperio et omni dignitate perierunt, ut manifeste appareat [pag. 25] in eis ultrix inooedientiae vindicta divina. (31) Quae series usque ad Henricum ilium perduci posset, qui quum gravissime sedem apostolicam vexasset, tandem eum a suo filio captum Leodii ultio divina in careere mori fecit: iustissimam quidem inooedientiae poenam ab ipso repetens, ut a filio castigaretur, qui eum, quem patris loco divina ei Providentia in ecclesia consti-tuerai, tot modis vexaverat, eiusque autoritatem neglexerat. (32) Id quod et de Friderico secundo did potest, nisi quod infeliciori mortis genere est sublatus, qui filio suo ipso carnificis munere fungente, strangulatus interiit. Tametsi Deus non semper hoc modo rebelles castigare sdleat, quandoquidem nonnullos sic desideriis suis- frui permittat, ut, quod ad externam castigationem attinet, impune peccare, et in magna [pag. 26] rerum omnium affluentia quasi fdices vivere videantur. Id ea ratione factum a divina Providentia sancti patres pie existimarunt, ne si omnes hie impii castigarentur, nullum aliud tribunal divinae iustitiae reliquum esse homines iudicarent. Quosdam ergo hie in aliorum exemplum Deus, ut iustus agnoscatur, aperte castigat: quosdam vero dum hic castigare dissimulât, ad tribunal suum futurum severius iudicandos reservat. Nullum vero peccatum impunitum dimittit divina iustitia. Ea autem omnium est gravissima castigatio, quum ii qui Deutn gravissime offendunt, impune id se facere existimant. Omnes enim tales caecitate mentis sunt percussi,

29) Mauritius iam senex, quum annis viginti imperium administrasset, a Phoca milite suo per insidias et summam perfidiam sublatus fuit. Hanc fuisse contemptae sedis romanae poenam intorpre-tatur Frenesius, quasi Dei consilio tunc interfuerit.

Utinam quidem se non immiscuisset [pag. 65] pla-cidus alioqui et quietus princeps pravis episcoporum factionibus, aut reprimere Ioannis ambitionem, quam fovere maluisset. Yerum quid tunc petebat Gregorius, quam ne permitteret Mauritius, unum aliquem censeri universalem episcopum, quia esset hic titulus, ut loquitur, nefarius, scelcstus, profa-nus, abominabilis, et Antichrist! praenuntius? Sed ut hoc quoque omittam, quaenam ista est Frenesii aequitas principem scélérate occisum damnare, quia sedi romanae se obsequentem non praebuerit, et laudibus vehere parricidam, qui in dominum optime de se meritum gladium strinxerit, qui ad imperium per talem perfidiam, ac tantum nefas peryenerit, quia ad ornandum romanum idolum, et evehendam eius potentiam fuerit propensior? Quanquam quid aliud spectabat Phocas omnia romanae sedi lar-giendo, nisi ut hac quasi nefaria pactione romanae urbis favorem emeret, quod se Graecis sciebat esse Buo merito infestum?

30) Mirum est, in tarn pingui mercede non esse Frenesio doctiores scribas. Quanta enim his-toriarum inscitia est, primum in nominibus turpiter labi, et ex Iustiniano facere Oonstantem: deinde, quum omnes fere graeci imperatores in [pag. 66]

eadem fuerint causa, pauculos hie nominare? Nisi lioc forsan arte faciat, quia poenam, quae pro terri-culamento esset, invenire in aliis non poterat.

31) Henrichi vitia, quibus labor a vit, hic excu-sare nihil attinet. Quae autem fuerint contentio-num inter ipsum et Hildebrandum semina si quis quaerat, et qualiter depugnatae fuerint, reperiet profecto, Hildebrandum hominem vafri et malitiosi

Calvini opera. Vol. VII.

ingenii, ad haec inexplebili ambitione ardentem, in-structum vero et gladiatoria confidentia et extrema crudelitate, quum Henrichum videret luxuria dif-fluere libidinibus deditum, praeterea insolenter fe-rocire, statim quasi oblata occasione, ad dissipandum imperium animum applicuisse. Quibus porro ma-chinis Henrichum aggressus est, quibus deinde ar-mis usque ad finem usus est ad ipsum opprimen-dum? Quum sacramento solvisset principes ger-manos, hoc est, peierandi licentiam illis dedisset, alios adegisset falsis terroribus, alios minis perpu-lisset, alios corrupisset blanditiis, Bavarum traxisset ad spem imperii, obtinuit ut subito tota Germania bcllo intestino, tanquam uno incendio, conflagraret.

Quum suppliciter ad eum venisset flenrichus, ac prostratus ad eius pedes iaceret, [pag. 67] super-bissime eum contempsit. Nee ante statuit suae tarn impotenti et intolerandae superbiae modum, quam sibi imperatorem subiugavit una cum imperio. Nam parum videbatur, si Caesarem tanquam dedititium haberet, nisi diruto imperio solus dominaretur. E t audet hie Frenesius eius historiae facere mentionem, quae luculentum testimonium reddit, vel potius il-lustre documentuin est, nulla unquam vel ex ipsis inferis tarn tetra monstra exstitisse, quorum foeditas romanae sedis flagitiis non obruatur.

32) Cur non et Fridericum Primum recensuit in hoc numéro? Imo, cur non longum catalogum

32) Cur non et Fridericum Primum recensuit in hoc numéro? Imo, cur non longum catalogum