PanaMaths Mai 2018
Calculer
2( ) ( ) ( )
lim 1 1 1 2 2 ... 1 1
n
n n n
→+∞
n
⎛ ⎞
⎜ ⎟
⎝
× − + × − + + − ×
⎠Analyse
On fait bien sûr apparaître une somme de Riemann en utilisant judicieusement le facteur
« 12
n ». Le passage à la limite conduit alors au calcul d’une intégrale définie classique…
Résolution
Pour tout entier naturel k dans
a
1 ;n−1b
, on a :( )
2( )
1 1
k n k k 1 k k
k n k k n k f
n n n n n n n
− ⎛ ⎞ ⎛ ⎞
× − = × × − = × = × −⎜⎝ ⎟⎠= ⎜ ⎟⎝ ⎠
avec f x
( )
= x× −(
1 x)
.On a donc, la fonction f s’annulant en 0 et en 1 :
( ) ( ) ( )
( )
1 12
1 0 1
1 1 1 1
1 1 2 2 ... 1 1
n n n
k k k
k k k
n n n f f f
n n n n n n n
− −
= = =
⎛ ⎞ ⎛ ⎞ ⎛ ⎞
× − + × − + + − × =
∑
⎜ ⎟⎝ ⎠=∑
⎜ ⎟⎝ ⎠=∑
⎜ ⎟⎝ ⎠ On en déduit immédiatement, la fonction f étant continue sur l’intervalle[ ]
0 ; 1 :( ) ( ) ( )
( )
( ) ( )
1 2
0 1
0 1
0
1 1
lim 1 1 2 2 ... 1 1 lim
d
1 d
n
n n
k
n n n f k
n n n
f x x
x x x
−
→+∞ →+∞
=
× − + × − + + − × = ⎛ ⎞⎜ ⎟⎝ ⎠
=
= × −
∑
∫
∫
On doit donc calculer : 1
( )
0
1 d
x× −x x
∫
.On effectue le changement de variable x=cos2
( )
u avec 0 ;u ⎡ π2⎤
∈ ⎢⎣ ⎥⎦. Il vient alors : dx= −2 sin
( ) ( )
u cos u du.PanaMaths Mai 2018
Puis :
( ) ( ( ) ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
0 2
2 2 2 2
0 2
2 cos u 1 cos u cos u sin u du 2 cos u sin u cos u sin u du
π
π
−
∫
× − =∫
×Sur l’intervalle 0 ; 2
⎡ π⎤
⎢ ⎥
⎣ ⎦, on a cos
( )
u ≥0 et sin( )
u ≥0. D’où :( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( )
( )
( ( ) )
( )
( ) ( )
2 2
2 2
0 0
2
2 2
0
2 2
0 2
2 0 2
0
2 0
2 cos sin cos sin d 2 cos sin cos sin d
2 cos sin d
2 1 2 cos sin d
4
1 sin 2 d 2
1 1 1 cos 4 d 2 2
1 1
sin 4
4 4
1 1 1
sin 2 0 sin 0
4 2 4 4
8
u u u u u u u u u u
u u u
u u u
u u
u u
u u
π π
π
π
π
π
π
π π
π
× = ×
=
=
=
= −
⎡ ⎤
= ⎢⎣ − ⎥⎦
⎛ ⎞
= ⎜⎝ − − + ⎟⎠
=
∫ ∫
∫
∫
∫
∫
Finalement : nlim 12
(
1(
n 1)
2(
n 2)
...(
n 1)
1)
8n
π
→+∞ × − + × − + + − × = .
Résultat final
( ) ( ) ( )
( )
2
lim 1 1 1 2 2 ... 1 1
8
n n n n
n
π
→+∞ × − + × − + + − × =