Czerpiąc z przeszłości, kształtujemy naszą przyszłość: europejskie dziedzictwo kulturowe poprzez eTwinning

(1)

Czerpiąc z przeszłości, kształtujemy naszą

przyszłość: europejskie dziedzictwo kulturowe poprzez eTwinning

Projekt współfinansowany w ramach programu Unii Europejskiej

„Erasmus+”

(2)

2 Czerpiąc z przeszłości, kształtujemy naszą przyszłość:

europejskie dziedzictwo kulturowe poprzez eTwinning

eTwinning to tętniąca życiem społeczność, która w ciągu 13 lat swojego istnienia otworzyła się dla ponad 500 000 nauczycieli pracujących w 190 000* szkół. W tym czasie zrealizowano 70,000* projektów, w których wzięły udział ponad 2 000 000 uczniów z całego kontynentu (*dane z maja 2018 r.).

eTwinning – społeczność szkół w Europie i w sąsiadujących krajach partnerskich – to akcja skierowana do szkół i finansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Erasmus+. Społeczność zrzesza

nauczycieli z 36 krajów europejskich oraz z 8 krajów sąsiadujących z Europą.

eTwinning to platforma cyfrowa dostępna w 29 językach. Goście odwiedzający platformę znajdą tam wiele ogólnodostępnych informacji o tym jak zaangażować się w eTwinning;

portal prezentuje również korzyści, jakie akcja ta oferuje, a także stanowi źródło inspiracji do pracy nad wspólnym projektem partnerskim. Zarejestrowani nauczyciele mają dostęp do przestrzeni o ograniczonym dostępie, zwanej eTwinning Live, która stanowi interfejs danego nauczyciela ze społecznością:

eTwinning Live pozwala użytkownikom znaleźć partnerów, umożliwia interakcję i współpracę w ramach projektów, oferuje także udział w różnorodnych formach doskonalenia zawodowego, organizowanych na szczeblu krajowym (na terenie Europy jak i poza nią) oraz na poziomie centralnym, europejskim.

Nauczyciele współpracujący w ramach projektu mają również dostęp do TwinSpace - prywatnej platformy współpracy, unikalnej dla każdego projektu.

eTwinning oferuje swoim użytkownikom wysoki poziom wsparcia. W każdym z krajów uczestniczących w akcji (obecnie 44) znajduje się Narodowe Biuro Kontaktowe Programu eTwinning (NSS) lub Partnerskie Biuro Kontaktowe Programu eTwinning (PSA), których zadaniem jest promowanie akcji, oferowanie rad i wspracia użytkownikom końcowym oraz organizowanie

różnorodnych przedsięwzięć oraz form doskonalenia zawodowego na szczeblu krajowym. Na poziomie europejskim eTwinning koordynowany jest przez Centralne Biuro Programu eTwinning (CSS), którym zarządza European Schoolnet (konsorcjum 34 ministerstw edukacji) w imieniu Komisji Europejskiej.

Biuro Centralne współpracuje z biurami kontaktowymi NSS, odpowiada za rozwój platformy i oferuje szeroki wachlarz form doskonalenia zawodowego; organizuje również inne inicjatywy, w tym doroczną Konferencję Europejską oraz galę wręczenia Nagród eTwinning, podczas której nauczyciele i uczniowie nagradzani są za udział w wybitnych projektach.

(3)

Czerpiąc z przeszłości, kształtujemy naszą

przyszłość: europejskie

dziedzictwo kulturowe

poprzez eTwinning

(4)

Treść

Przedmowa . . . .3

Wstęp: dziedzictwo kulturowe: łacząc przeszłość, teraźniejszość i przyszłość . .5 1. Dziedzictwo kulturowe i edukacja . . . .7

1.1. Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego, okazja do propagowania edukacji na rzecz dziedzictwa . . . .8

1.2. Interpretacja dziedzictwa: sposób na zaangażowanie uczniów w działania na rzecz Europy? . . . .9

2. eTwinning i dziedzictwo kulturowe . . . 13

2.1. eTwinning i jego związek z dziedzictwem kulturowym . . . 14

2.2. Dziedzictwo kulturowe w projektach eTwinning . . . 18

3. Nauczanie dziedzictwa kulturowego w szkole . . . 37

3.1. Nauczanie z pomocą cyfrowego dziedzictwa kulturowego w szkole XXI w. . . . 38

3.2. Dwadzieścia pomysłów i działań wprowadzających tematykę dziedzictwa kulturowego na lekcjach . . . 41

4. Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego Europy – inne zasoby edukacyjne . . . 53

4.1 Nauka o historii i dziedzictwie z perspektywy europejskiej: Dom Historii Europejskiej . . . 54

4.1.1. Dom Historii Europejskiej . . . 54

4.1.2. Przestrzeń dla reinterpretacji dziedzictwa . . . 55

4.1.3. Materiał edukacyjny na temat Europy 57 4.2 eTwinning i szkoły UNESCO : budowanie przyszłości poprzez odkrywanie przeszłości . . . 59

Wnioski . . . 65

Bibliografia . . . 67

(5)

Przedmowa

Tibor Navracsics, Komisarz ds. Edukacji, Kultury, Młodzieży i Sportu

Nasze wspólne dziedzictwo kulturowe stanowi esencję europejskiego stylu życia. Otacza nas w miejscach, w których mieszkamy, jest częścią krajobrazów naturalnych czy zabytków archeologicznych. To literatura, sztuka i pomniki, rękodzieło, kórego nauczyliśmy się od naszych przodków, historie, które opowiadamy naszym dzieciom, jedzenie, które spożywamy, a także filmy, które oglądamy i w których rozpoznajemy siebie.

Dziedzictwo kulturowe określa, kim jesteśmy i wzmacnia nasze poczucie przynależności do wspólnej europejskiej rodziny.

Wszyscy jesteśmy częścią pokojowej wspólnoty, do której należy także ponad 500 milionów innych obywateli wraz z bogactwem swoich historii i wzajemnie przenikających się kultur.

Moją ambicją w związku z Europejskim Rokiem Dziedzictwa Kulturowego jest zachęcanie ludzi, zwłaszcza dzieci i młodzieży, do zgłębiania bogactwa i różnorodności europejskiego dziedzictwa kulturowego, a także do refleksyjnego spojrzenia na miejsce, jakie zajmuje ono w naszym życiu. Przyjmując taką perspektywę, chcielibyśmy zachęcić młodych ludzi do przyjęcia roli opiekunówi strażników dziedzictwa kulturowego w przyszłości.

Rok ten umożliwia nam zgłębianie naszych tradycji, wspomnień i pomników naszej przeszłości. Z tych wspomnień, z naszej historii, możemy się wiele nauczyć. Mam nadzieję, że poprzez zgłębianie i doświadczanie naszego wspólnego dziedzictwa kulturowego - zarówno w szkolnej rzeczywistości, jak i poza nią - dzieci i młodzież będą mogli przekonać się, że ich różne tożsamości - czy to lokalne, regionalne, czy narodowe - mogą wzajemnie się uzupełniać, wzbogacać i wzmacniać - i jednocześnie współ- egzystować z tożsamością europejską oraz w jej granicach. Rożnorodność to nasze bogactwo i siła.

Jak pokazuje specjalny Eurobarometr dotyczący dziedzictwa kulturowego, dziewięciu na dziesięciu badanych Europejczyków chciałoby, aby dziedzictwo kulturowe było nauczane w szkołach. Szkoły i nauczyciele mają kluczową rolę do odegrania w urzeczy- wistnieniu tego pomysłu.

Dlatego też ze szczególną radością pragnę przedstawić Książkę eTwinning 2018, dedykowaną włączaniu dziedzictwa kulturowego do zajęć szkolnych. Publikacja przedstawia wybór wybitnych projektów eTwinning nawiązujących do licznych wymiarów

Tibor Navracsics

(6)

i form dziedzictwa kulturowego, a także pokazuje, jak nauczyciele oraz uczniowie repre- zentujący wszystkie grupy wiekowe w barwny i kreatywny sposób realizowali ten temat w ramach swoich projektów.

Tegoroczne wydanie książki eTwinning jest dla nauczycieli i uczniów także bogatym źródłem zasobów i konkretnych przykładów zadań poświęconych tej właśnie tematyce, które można przeprowadzić podczas lekcji, lub które mogą być realizowane poza kontekstem szkolnym. Projekty eTwinning pokazują, że dziedzictwo kulturowe ma do zaoferowania dzieciom i młodzieży wiele różnorodnych możliwości edukacyjnych oraz form uczestnictwa. Z zadowoleniem przyjmuję to podejście, które promuje dialog pomiędzy różnymi kulturami i pokoleniami, oferuje poczucie wspólnego rozumienia naszych różnic i podobieństw, i które zachęca nas, byśmy doceniali naszą kulturową różnorodność.

Jestem wdzięczny wszystkim nauczycielom oraz uczniom, którzy zaangażowali się w różnego rodzaju inicjatywy i projekty, a także eTwinningowi oraz jego całej społeczności, za udział w sukces Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego. Niniejsza książka to bardzo konkretny wkład, dzięki któremu dziedzictwo kulturowe ma szansę pozostać w głównym nurcie naszego życia jeszcze długo po zakończeniu Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego. Ma to kluczowe znaczenie dla uruchomienia prawdziwych zmian dotyczących korzystania z dóbr dziedzictwa kulturowego, ich ochrony i populary- zacji, dzięki czemu Rok będzie przynosił obywatelom długofalowe korzyści i pomoże nam budować Europę Europy.

(7)

Dziedzictwo kulturowe: łącząc przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

2018 to Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego. Dziedzictwo kulturowe kształtuje nasze codzienne życie. Otacza nas w miejscach, w których mieszkamy, jest częścią krajobrazów naturalnych czy zabytków archeologicznych. Jest obecne nie tylko w literaturze, sztuce i przedmiotach - to także rękodzieło, kórego nauczyliśmy się od naszych przodków, historie, które opowiadamy naszym dzieciom, jedzenie, które spożywamy, a także filmy, które oglądamy i w których rozpoznajemy siebie.

Rok skupia się przede wszystkim na dzieciach i młodzieży, które w przyszłości staną się strażnikami naszego dziedzictwa. Jak pokazuje Eurobarometr, zdecydowana większość respondentów (88%) jest zdania, że dziedzictwo kulturowe Europy powinno być nuczane w szkołach, jako że jest ono źródłem naszej wiedzy na temat historii i kultury. (Specjalne sprawozdanie Eurobarometru dotyczące dziedzictwa kulturowego, 2017).

Dzieci i młodzież mają możliwość zapoznania się z licznymi formami dziedzictwa kulturowego, obejmującymi:

• Budynki, pomniki, artefakty, archiwa, ubrania, dzieła sztuki, książki, maszyny, historyczne miasta, zabytki archeologiczne, itp. (dziedzictwo materialne)

• Praktyki, wyobrażenia, wiedza, umiejętności i powiązane z nimi instrumenty oraz formy ekspresji kulturowej, którą ludzie cenią, jak np. festiwale. To także języki oraz tradycje ustne, sztuki widowiskowe, tradycyjne rzemiosło, itp. - (dziedzictwo niematerialne)

• Krajobrazy – przestrzenie geograficzne, gdzie naturalne zasoby wykazują oznaki dzia- łalności człowieka i jego tradycji

• Zasoby, które utworzono w formie cyfrowej (na przykład sztuka cyfrowa lub animacje cyfrowe) lub które zostały przekształcone w format cyfrowy w celu ich zachowania (np.

teksty pisane, zdjęcia, materiały wideo, płyty) - (dziedzictwo cyfrowe). Co oferuje niniejsza książka

Celem tej publikacji jest ukazanie rożnorodnych aspektów dziedzictwa kulturowego oraz zaproponowanie projektów eTwinning oraz pomysłów zadań poświęconych tematyce dziedzictwa kulturowego.

W pierwszej części dowiesz się, czym jest dziedzictwo kulturowe, a także zapoznamy się interpretacją dziedzictwa jako podejścia do kształcenia.

Druga część książki prezentuje przykłady inspirujących projektów eTwinning powiązanych z tematyką dziedzictwa kulturowego - jego materialnymi, niematerialnymi, cyfrowymi i naturalnymi formami.

Wstęp

(8)

Trzecia część prezentuje zasoby oferowane przez Europeanę: platformę cyfrową UE poświęconą dziedzictwu kulturowemu. Ponadto, znajdziesz tutaj również pomysły zadań na lekcje z różnych przedmiotów - od historii i astronomii po matematykę i języki obce.

W ostatniej części dowiesz się, jak uczniowie mogą uczyć się o historii i dziedzictwie kulturowym wykorzystując do tego celu zasoby oferowane przed Dom Historii Europejskiej. Będzie można również przeczytać o tym, jak szkoły UNESCO i eTwinning promują dziedzictwo kulturowe, organizując działania w społecznościach szkolnych i poza nimi.

Dziedzictwo kulturowe to szeroki temat, który może zainspirować cię do zorganizowania wielu kreatywnych przedsięwzięć z udziałem swoich uczniów. Tutaj oferujemy tylko inspirację - to twoim zadaniem będzie promowanie i wspieranie kultury oraz dziedzictwa europejskiego w swojej szkole.

„Nasze bogate i różnorodne dziedzictwo kulturowe to ogromna siła, która pomaga budować nasz naród” – Nelson Mandela.

(9)

Dziedzictwo kulturowe i edukacja

Rozdział 1

(10)

1.1. Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego, to okazja to promowania edukacji na rzecz dziedzictwa kulturowego

Erminia Sciacchitano, główny doradca naukowy, Komisja Europejska

Przez wiele dziesięcioleci 'dziedzictwo kulturowe' kojarzyło się z zabytkami, muzeami i archeologią. Związek pomiędzy dziedzictwem kulturowym a edukacją przybierał zazwyczaj formę biernych wycieczek do zabytków lub muzeów i ograniczał się do oglądania obiektów lub przedmiotów o znaczeniu historycznym. Bardzo często były to wycieczki z przewodnikiem, skupiające się na chronologicznym przebiegu wydarzeń historycznych, w czym brakowało odniesień do doświadczeń z życia codziennego uczniów. Broszurki opisujące wszystkie szczegóły danego zabytku, bez jakiegokolwiek odniesienia czy to do kontekstu tego obiektu, czy do bieżącej wiedzy i wcześniej- szych doświadczeń uczniów były bardzo powszechne.

Znaczenie terminu „dziedzictwo kulturowe” w ciągu ostatnich dekad nabrało szerszego znaczenia. Obejmuje ono niematerialne formy dziedzictwa kulturowego, naturalne, wiejskie i miejskie krajobrazy, a także dziedzictwo cyfrowe i filmowe. Konwencja ramowa Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa (Faro, 2005) oferuje najbardziej wyczerpującą definicję dziedzictwa kulturowego, ujmując jego materialny, niematerialny oraz cyfrowy wymiar w sposób holistyczny:

„Dziedzictwo kulturowe to zbiór zasobów odziedziczony z przeszłości, który niezależnie od właściciela jest postrzegany przez ludzi jako odzwierciedlenie i wyraz ich nieustannie ewoluujących wartości, przekonań, wiedzy i przemian.

Obejmuje ono wszystkie aspekty środowiska wynikające z interakcji miedzy ludźmi i miejscami na przestrzeni czasu”. (Faro 2005).

Konwencja ta podkreśla, że wszelki znak lub symbol stworzony przez człowieka - lub któremu człowiek nadał znaczenie - i który jest w sposób celowy chroniony, poddawany konserwacji lub odnawiany, a który nie został pozostawiony do naturalnego rozkładu, zapomnienia lub zniszczenia może zostać uznany za dziedzictwo kulturowe. Konwencja kładzie nacisk na wartości (tj. na wartość kulturową, historyczną, estetyczną, archeolo- giczną, naukową, etnologiczną i antropologiczną), przekonania, wiedzę, tradycje, które dana społeczność lub grupa odniesienia, mająca prawo korzystania z tych zasobów uznaje za wartościowe i czuje sie odpowiedzialna za przekazywanie ich przyszłym pokoleniom. Jak podkreślono w konwencji, wartości te ustawicznie ewoluują.

Erminia Sciacchitano

(11)

Ogólnie uznano, że dziedzictwo kulturowe odgrywa centralną rolę w naszych społeczeń- stwach, tworząc poczucie wspólnoty w granicach i ponad granicami państw, propagując wzajemne zrozumienie oraz wspólne wartości, dlatego też troska o dziedzictwo kulturowe rośnie. Przyglądając się szerszej definicji dziedzictwa kulturowego oraz rosącemu zain- teresowaniu tym obszarem, obserwujemy, że dziedzictwo kulturowe jest coraz częściej wykorzystywane w kontekście eduakcyjnym, głównie w celu zwrócenia na nie uwagi jak największej liczby uczniów oraz by wzbogacić procesy uczenia się.

Edukacja na rzecz dziedzictwa kulturowego to podejście do nauczania i uczenia się, opierające się na założeniu, że dziedzictwo daje uczniom możliwość takiego zaangażo- wania się w doświadczenia, dzięki którym młodzi ludzie się uczą. Bezpośrednio doświad- czając, badając, analizując i oceniając dziedzictwo kulturowe w postaci budynków, zabytków, miejsc pracy, krajobrazów, artefaktów, rytuałów i tradycji, uczniowie zdobywają wiedzę, umiejętności intelektualne oraz szeroki wachlarz kompetencji, które wzmacniają ich zdolności utrzymywania i rozwijania społeczeństwa oraz stylów życia.

1.2. Interpretacja dziedzictwa: sposób

na zaangażowanie uczniów w działania na rzecz Europy?

Interpret Europe – Europejskie Stowarzyszenie na rzecz Interpretacji Dziedzictwa

Na podstawie fragmentów dokumentu opublikowanego przez Interpret Europe (2017)

„Engaging citizens with Europe’s cultural heritage: How to make best use of the inter- pretive approach”, Witzenhausen: Interpret Europe¹

Jako nieformalne podejście do nauczania, interpretacja dziedzictwa wydaje się być bardzo dopasowaną do projektów eTwinning. Interpretacja dziedzictwa zamienia doświadczenia w źródła inspiracji i kreatywności, budzi ciekawość uczniów, obejmuje historie, które mogą być im bliskie, a także zachęca do refleksji.

W porównaniu z innymi metodami uczenia się, najbardziej znamienną cechą interpretacji dziedzictwa jest to, że metoda ta aktywnie zachęca swoich użytkowników do samo- dzielnej interpretacji swoich doświadczeń w poszukiwaniu własnego zrozumiałego kontekstu, kryjącego się za faktami. Celem tej metody jest:

• bezpośrednie doświadczenie pierwotnego fenomenu dziedzictwa (empiryczne uczenie się);

• aktywne zaangażowanie i wymiana z uczestnikami, prowokowanie osobistego odzewu;

• zaangażowanie w ideę troski o dziedzictwo (w tym jako o źródło osobistego uczenia się).

1. http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_

heritage_co.pdf

(12)

We wczesniej edukacji

Uczucia i sposób myślenia młodszych dzieci są bezpośrednią konsekwencją ich doświadczeń płynących z najbliższego środowiska. Koncepcja interpretacji dziedzictwa wymaga jednak umiejętności rozumienia przeszłości, wykraczającej poza horyzont osobistych doświadczeń. Należy więc wziąć pod uwagę możliwości rozwojowe dziecka i jego zdolność rozumienia czasu. Na początku pojęcie czasu w dużej mierze odnosi się do doświadczeń własnych dziecka, mających regularny charakter, na przykład takich, które mają miejsce co tydzień (nie ma przedszkola w soboty) lub odbywają się co rok (urodziny, święta Bożego Narodzenia). Podczas gdy młodsze dzieci uwielbiają powta- rzalność - oraz przewidywalność - już te w wieku pięciu czy sześciu lat chętnie uczą się nowych rzeczy spoza ich bezpośredniego otoczenia, i z przyjemnością słuchają opowieści o życiu i talentach innych ludzi. W tym czasie dzieci zaczynają rozumieć pomiar i porównania - i tym samym - zdobywają poczucie przeszłości i przyszłości. To warunek konieczny do interpretacji dziedzictwa kulturowego, którego celem jest nadanie znaczenia przeszłości.

Umiejętność porównywania wzmaga dziecięcą ciekawość: „Pokaż mi coś, czego nigdy wcześniej nie widziałem lub nie robiłem!” Porównywanie to warunek konieczny zachwytu tym, czego inni ludzie lub inne istoty dokonały. Dzieci są wtedy w stanie zrozumieć znaczenie zawarte w interpretacjach opowiadających o wydarzeniach lub ludziach z przeszłości, w których dziedzictwo kulturowe odnosi się do doświadczeń z ich własnego życia. W ten sposób najmłosi kształtują swoją zdolność empatii na pierwszym poziomie.

W szkole podstawowej

Kiedy dzieci idą do szkoły, poznają inne osoby z różnych środowisk społeczno-kulturowych; mają więc możliwość zdobywania nowych doświadczeń w nowym środowisku społecznym.

Z perspektywy szkoły interpretacja dziedzictwa może być cenną metodą uzupełniającą edukację formalną. Kształcenie realizowane na zajęciach szkolnych opiera się często na tekstach i mediach. Koncentruje się na ogólnej wiedzy, umiejętnościach i postawach uznanych w danym kraju za istotne. Większe wydarzenia historyczne ilustrowane są poprzez wybrane przykłady typów idealnych.

Interpretację łączy natomiast bezpośrednie doświadczenie z prawdziwymi obiektami dziedzictwa kulturowego. Odnoszą się one do konkretnego lokalnego dziedzictwa, będącego częścią lokalnego środowiska, w którym żyją dzieci. W ten sposób powstaje większe poczucie realności „To wydarzyło się tutaj”. Ponadto, lokalne dziedzictwo rzadko całkowicie pasuje do idealnych typów ogólnych pojęć i idei. Można je ująć na różne sposoby, pokazując wiele odcieni i barw określonych rzeczy i osób, wychodząc poza

(13)

kategoryzację opartą na idealnych typach. Można zobaczyć je ponownie i ponownie można interpretować je z różnych perspektyw.

Aby zaangażować uczniów szkół podstawowych w dziedzictwo kulturowe w sposób, który będzie miał dla nich znaczenie, należy wziąć pod uwagę poniższe wskazówki:

• Dziedzictwo kulturowe powinno być wpisane w narrację interpretującą, która będzie łączyć przeszłość z horyzontem doświadczeń dzieci, uruchamiając jednocześnie ich empatię.

• Interpretacja powinna wzmacniać poczucie realności poprzez wykorzystanie bezpo- średnich doświadczeń, wyniesionych z rzeczywistego zjawiska i połączonego ze znanym środowiskiem swojego miejsca zamieszkania oraz jego otoczenia.

• Należy wybierać konteksty i historie z przeszłości, aktywujące wartości autotranscendencji i otwartości na zmiany.

• Interpretacja powinna wykorzystywać ciekawość w taki sposób, by budziła ona zachwyt i tym samym wzmacniała autentyczne dziecięce zainteresowanie bogactwem i różno- rodnością świata.

W szkołach średnich; kształcenie zawodowe i szkolenia

Okres ten przypada na czas najbardziej intensywnych poszukiwań głębszego znaczenia.

Młodzi ludzie zazwyczaj kwestionują zwyczaje, tradycje, nawyki, przekonania oraz postawy przekazane im w dzieciństwie, szukając jednocześnie własnego miejsca na świecie i własnej tożsamości. To także okres, w którym kształtowane są indywidualne preferencje wyznawanych wartości.

Narracje o prawdziwych wydarzeniach mogą ujawnić nowe perspektywy, które pomogą młodym ludziom bliżej przyjrzeć się pojęciom oraz w sposób krytyczny zweryfikować spójność systemów przekonań i wartości. Mogą one również pomóc zdobyć jasne przekonanie o tym, czym dana osoba na pewno nie chce się stać. Z drugiej jednak strony, narracje interpretujące mogą wzbudzić entuzjazm wobec innej podziwianej osoby - może tylko na chwilę - stanowiąc inspirację, lub nawet przykład do naśladowania. W czasie poszukiwań własnego miejsca na ziemi i wśród innych ludzi, dziedzictwo o dużym znaczeniu może pomóc młodym ludziom ponownie zdefiniować własny system wartości i swoją tożsamość.

Podczas tego typowego procesu uniezależniania się interpretacja dziedzictwa oferuje społeczeństwom w Europie w dużym stopniu niewykorzystaną okazję wzmocnienia wartości autotranscendencji. Współtworzenie interpretacji dziedzictwa z udziałem młodych ludzi i wspomagane przez wykwalifikowanych interpretatorów, może być bardzo silnym stymulatorem dyskusji i refleksji, przeciwdziałając jednocześnie podatności przyszłych pokoleń na populizm i religijny fundamentalizm. ².

2. Przykład: Projekt HIMIS (Heritage Interpretation for Migrant Inclusion in Schools)realizowany w ramach Erasmus+: http://himisproject.eu/en/home-page/

(14)

Ω β ^γ

Angażując młodych ludzi do kontaktu z dziedzictwem kulturowym w sposób znaczący, należy wziąć pod uwagę następujące wskazówki:

• Dziedzictwo kulturowe powinno wpisywać się w narracje interpretujące, łącząc dane dziedzictwo z wartościami i przekonaniami, które dla młodych ludzi mają znaczenie.

• Należy wybierać konteksty i historie aktywujące wartości autotranscendencji i otwartości na zmiany, które pomogą młodym ludziom zachować płynność swojej tożsamości, również jako osób dorosłych.

• Interpretacja powinna zawierać liczne perspektywy ukazujące, co dane dziedzictwo oznacza dla różnych stron w historii (np. pochodzących z różnych środowisk społecz- no-kulturowych).

• Interpretacja powinna stawiać otwarte pytania, prowokując do interakcji i debaty, a także stać się bodźcem do autorefleksji, a nie oferować proste odpowiedzi.

• Interpretacja prowadząca do uniezależnienia się musi respektować autonomię poszczególnych osób oraz ich czasami prowokacyjnych poglądów.

• Jednocześnie młodzi ludzie mogą kwestionować interpretatora, którego będą później szanować w związku z jego dobrze ugruntowanymi przekonaniami i spójnym zachowaniem.

(15)

Ω β ^γ

eTwinning

i dziedzictwo kulturowe

Rozdział 2

(16)

2.1. eTwinning i jego związek z dziedzictwem kulturowym

Irene Pateraki, kierownik ds. pedagogicznych i monitoringu, Centralne Biuro Programu eTwinning

Dziedzictwo kulturowe należy pielęgnować i upowszech- niać wśród dzieci od najmłodszych lat. Jednocześnie należy zwiększać świadomość na temat konieczności zachowania dziedzictwa dla przyszłych pokoleń. W tym sensie zadaniem szkoły jest nauczanie, ukazywanie wartości oraz ochrona unikatowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego na różnych przedmiotach, zwłaszcza przedmiotach o charakterze twórczym, takich jak sztuka (Ivon, Hicela, Kuscevic, Dubravka, 2013, 2, S. 29–50).

Celem edukacji na rzecz dziedzictwa powinno być przekazanie każdemu dziecku wiedzy w zakresie jego własnego dziedzictwa kulturowego. Ponadto, edukacja na rzecz dziedzictwa powinna wprowadzić młodych ludzi w kwestie dotyczące zrównoważonego rozwoju oraz otwartości na dziedzictwo innych ludzi. Zaleca się wzmacnianie poczucia wspólnej tożsamości europejskiej oraz włączenia wiedzy z zakresu dziedzictwa kulturowego do szkolnych programów nauczania (Jakoba Sraml Gonzalez, 2012).

W ramach eTwinningu uczniowie mają przywilej wchodzenia w kontakt z różnymi kulturami i otwierania się na dziedzictwo innych poprzez swoje uczestnictwo w projektach. Nawet jeśli dany projekt nie jest bezpośrednio związany z tematem dziedzictwa kulturowego, uczniowie i tak są w stanie zrozumieć pewne cechy kulturowe swoich rówieśników dzięki interakcjom i wspólnie realizowanym zadaniom.

Od wprowadzenia eTwinningu w 2005 roku uczniowie przeprowadzili wiele projektów, które dały im możliwość uczenia się o cechach kulturowych rówieśników, zagłębienia się w dziedzictwo kulturowe Europy, odkrywania różnic i podobieństw, czy też stworzenia wspólnych materiałów. Niektóre z tych projektów zdobyły Nagrodę Europejską i przez lata służyły jako przykłady dobrych praktyk. W 2005 roku w ramach projektu: „Europe, Education, Ecole – Club de Philosophie” uczniowie liceów z Włoch i Francji wymieniali się informacjami dotyczącymi roli kultury, edukacji i szkoły w Europie jutra. W 2007 roku uczniowie szkół podstawowych z Irlandii i Malty wymieniali się mitami i legendami ze swoich wysp w projekcie „Once upon a blog”, podczas gdy uczniowie szkół średnich z Grecji i Francji uczyli się łacińskich i greckich słów oraz zgłębiali ich wpływie na języki nowożytne w ramach projektu „24 pas- 24 βήματα”. W 2012 roku przedszkolaki z Grecji, Francji, Łotwy, Austrii i Portugalii odkrywały Picassa, Klimta, Klee'a, Moneta and Malevicha poprzez poszukiwanie, oglądanie i wskazywanie na ich dzieła, a także

Irene Pateraki

(17)

poprzez tworzenie nowych elementów w ramach projektu „Act-in Art”. To tylko niektóre przykłady nagrodzonych projektów eTwinning, które podkreślają zainteresowanie zarówno uczniów jak i nauczycieli podnoszeniem świadomości na temat wspólnej historii i wspólnych wartości, a także w zakresie konieczności zapewnienia ochrony i propagowania dziedzictwa kulturowego Europy poprzez swoją współpracę.

Jak powiedziała Angeliki Kougiourouki, ambasadorka eTwinning:

“Dziedzictwo kulturowe jest jak wieczne drzewo darów; musi mieć korzenie, które będą je utrzymywać w ziemi, pień, którym popłyną życiodajne soki oraz gałęzie sięgające w przyszłość. Materialne i niematerialne elementy dziedzictwa, które musimy chronić, by móc zrozumieć naszą różnorodność, wzbogacają nas o wiedzę na temat przeszłości;

za pośrednictwem istotnych wartości kształtują naszą tożsamość jako pojedynczych osób, społeczności i społeczeństw, pozwalają nam patrzeć w przyszłość i przekazywać je następnym pokoleniom. eTwinning może tu odegrać ważną rolę; dzięki realizacji projektów, nauczyciele i uczniowie mogą komunikować się, zajmując się różnorodnością przy jednoczesnym jej poszanowaniu i mogą współpracować, by zrealizować wspólny cel. Nauczyciele i uczniowie mogą dzielić się pomysłami, uczyć się o wartościach i prze- konaniach, informując również o wartościach i przekonaniach swoich przodków; podczas wzajemnej interakcji i pracy, uczą się od siebie nawzajem, budując wiedzę w oparciu o własne umiejętności i reprezentacje, kształtując naszą wspólną przyszłość ”.

W 2018 roku - Europejskim Roku Dziedzictwa Kulturowego, zachęcono wielu nauczycieli do rozpoczęcia projektów obejmujących dowolne aspekty dziedzictwa kulturowego w ramach różnych przedmiotów szkolnych.

eTwinning zaoferował tym nauczycielom dodatkowe zasoby w postaci seminariów online i warsztatów edukacyjnych, a także zorganizował specjalne kampanie, których celem było celebrowanie istoty dziedzictwa kulturowego Europy i podnoszenie świadomości na jego temat.

Uczniowie uczestniczący w tych projektach wyrażają swoje opinie, zadają pytania, przy- pominają sobie już zdobytą wiedzę i tworzą skojarzenia z innymi posiadanymi informacjami. Współpracują ze swoimi rówieśnikami, rozumieją, że mogą zachować własną kulturę, ale też oddają cześć i szacunek kulturze swoich partnerów. Tak naprawdę jest to kreatywne wykorzystanie przeszłości w celu kształtowania przyszłości.

(18)

Projekt eTwinning:

The custom Martenitza 16 Czerpiąc z przeszłości, kształtujemy naszą przyszłość:

Dive in the deep of Unesco

sites

Cultural Heritage through New

Media

UNESCO – a key to our

heritage Music

connects us

Ancient theatres echo in their

silence ^{Bread as} ^Tradition The Power of ^heritage: ^Cultural Plants CLORIS, Botany vocabulary terms,

our common European cultural

heritage.

Unusual customs, traditions and folklore characters of our

country

„Olympic games:

an international

« language » of values”

„Culture Enriched with

Migration”

(C.E.M)

Dancing Through Our

Cultures

Europe geoparks

(19)

Let’s visit our monuments

together

Share your cultural heritage

across borders

World War 2, History and

cultural heritage

An amazing adventure through

two patrimonial cities: Rome and

Seville

Virtual Museum – through the online door to

real life

Cultural heritage through our

cuisine

Chemical Heritage

Coding digital cultural

heritage

BEE BOT Discover the people

culture

Beauty and Maths – European Year

of Cultural Heritage

Folk art – our local, cultural

heritage

Cultural heritage: S.O.S

(Struggle Of Survival)

World Heritage and

World Cup

(20)

2.2 Dziedzictwo kulturowe w projektach eTwinning

Dziedzictwo kulturowe powinno być częścią życia dzieci już od ich najmłodszych lat;

dzieci powinny też rozumieć, dlaczego tak ważna jest ochrona dziedzictwa. W tym sensie nauczyciele powinni uczyć swoich uczniów nie tylko cieszyć się osiągnięciami poprzednich pokoleń, ale także uczyć się z przeszłości i wykorzystać to doświadczenie i wiedzę do kształtowania przyszłości.

Większość projektów eTwinning porusza aspekty dziedzictwa kulturowego albo w sposób celowy albo nieświadomie. Na początku projektu uczniowie przedstawiają siebie i swoje kraje, a następnie dzielą się z partnerami informacjami na temat swojego dziedzictwa kulturowego. Istnieje wiele projektów eTwinning nawiązujących do materialnych, niema- terialnych, cyfrowych czy naturalnych aspektów dziedzictwa. Poniżej przedstawiono kilka przykładów projektów eTwinning obejmujących różnorodne aspekty dziedzictwa kulturowego, które mogą pomóc w opracowaniu własnych pomysłów do wykorzystania w kontekście swojej szkoły.

More than Toys

Dlaczego? Zabawki ludowe zawierają w sobie materialne i niematerialne elementy dziedzictwa kulturowego o dużej wartości z różnych społeczności, religii i krajów.

Odkrywając różne rodzaje zabawek, uczniowie mieli sposobność zrozumieć własną tradycyjną kulturę, mogli uczyć się o niej oraz o walorach twórczych i estetycznych.

Co? Uczniowie utworzyli wirtualne muzeum zawierające rysunki tradycyjnych zabawek.

Do „eksponatów” dołączono audioprze- wodniki, oferujące odwiedzającym więcej informacji.

W jaki sposób? Uczniowie szukali potrzebnych informacji w Internecie, odwiedzili lokalne/krajowe muzea

i wystawy zabawek, a także przeprowadzili wywiady z członkami swoich rodzin i lokalnych społeczności. Następnie wymienili się informacjami na temat mitów, zwycza- jów i przesądów związanych z zabawkami

oraz udzielili instrukcji, jak takie zabawki wykonać. Na koniec wykonali zabawki opisane przez swoich partnerów i wymienili się nimi, by stworzyć szkolne wystawy.

Kraje: Armenia, Azerbejdżan, Gruzja, Litwa, Rumunia, Turcja, Ukraina Wiek uczniów: 8 – 15 lat

Link do projektu: https://twinspace.etwin- ning.net/1528

Rezultaty projektu: http://bit.ly/etwinnin- gch1

(21)

Aprendemos jugando

Dlaczego? By pomóc uczniom zdobyć wiedzę na temat swojego dziedzictwa kulturowego, językowego, historycznego i przyrodniczego, a także dziedzictwa niematerialnego: wartości, które łączą nas jako obywateli świata (pokojowa koegzy- stencja, wolność, tolerancja).

Co? Uczniowie stworzyli gry zawierajce tekst i wideo, by pomagać sobie wzajemnie w odkrywaniu własnego dziedzictwa kulturowego.

W jaki sposób? Uczniowie zgłębiali dziedzictwo swojego kraju, a następnie utworzyli gry edukacyjne w języku angielskim i hiszpańskim. Każda karta do gry przedstawia jakieś miejsce, postać, datę lub miejsce odnoszące się do dziedzictwa kulturowego, obraz oraz trzy opcje odpowiedzi (z których tylko jedna jest prawidłowa). Uczniowie

otrzymali także gry swoich partnerów i grali w nie, by w ten sposób dowiedzieć się czegoś na temat dziedzictwa kulturowego swoich partnerów.

Kraje: Włochy, Hiszpania Wiek uczniów: 10 – 14 lat

Link do projektu: https: //twinspace.

etwinning.net/26348

Rezulataty projektu: http://bit.ly/

etwinningch2

Wojtek the Soldier Bear

Dlaczego? Ważne jest, aby ucząc się historii, poznawać przeszłość z różnych perspektyw. Uczniowie zrobili tak, wyko- rzystując do tego celu postać pewnego niedźwiedzia brunatengo. Pomniki tego niedźwiedzia można znaleźć zarówno w Polsce jak i Wielkiej Brytanii.

Co? Uczniowie wspólnie stworzyli materiał wideo opowiadający historię Wojtka - niedźwiedzia, który został żołnierzem.

W jaki sposób? Uczniów zachęcano do czytania książek i nauki o II wojnie światowej; poznali postać Wojtka,

niedźwiedzia, którym podczas wojny zaopiekowali się polscy żołnierze.

Kraje: Polska, Wielka Brytania Wiek uczniów: 7 – 12 lat

Link do projektu: https://twinspace.

etwinning.net/23911

Rezultaty projektu: http://bit.ly/

etwinningch4

(22)

Colourful Songs

Dlaczego? Osoba, którą we wczesnym wieku poddano edukacji artystycznej, ma większe szanse rozwinięcia wrażliwości i swoich możliwości intelektualnych, budując przy tym poczucie własnej wartości i tożsamości kulturowej, zapewniając i propagując pluralizm, uznanie i szacunek dla innych.

Co? Uczniowie utworzyli e-book zawierający działania powiązane ze sztuką, poezją i muzyką.

W jaki sposób? Łącząc sztukę i procesy edukacyjne, projekt miał na celu dostarczyć dzieciom nie tylko nowych narzędzi do komunikowania się i wyrażania siebie, ale stał się także okazją do odkrywania lokalnych, krajowych i europejskich artystów, którzy wnieśli swój wkład w kulturowe i językowe bogactwo i różnorodność Europy. Projekt wzmocnił również lokalną tożsamość dzieci oraz ich wiedzę na temat dziedzictwa kulturowego poprzez odkrywanie twórczości zarówno

artystów lokalnych jak i małych artystów ze szkół partnerskich.

Kraje: Grecja, Włochy, Litwa, Hiszpania, Wielka Brytania

Wiek uczniów: 3 – 11 lat

etwinning.net/26039

etwinningch3

Valorisons nos patrimoines

Dlaczego? By zdobyć wiedzę na temat swojego lokalnego dziedzictwa kulturowego oraz dziedzictwa kulturowego Europy.

Co? Uczniowie utworzyli książkę cyfrową zawierającą wszystkie zgromadzone przez siebie informacje.

W jaki sposób? Uczniowie stworzyli grę interaktywną (quiz z lukami), by poznać dziedzictwo kulturowe swoich partnerów:

historyczne miejsca, kuchnia, architektura i tradycje.

Kraje: Belgia, Francja, Włochy Wiek uczniów: 12 – 14 lat

etwinning.net/23303

(23)

CARPE ANTIQUIT@TEM!

Dlaczego? By zrozumieć dziedzictwo Grecji i Włoch poprzez wyszukanie podstawowych łacińskich i greckich słów oraz informacji o tym, ile z tych słów trafiło do innych języków europejskich.

Co? Uczniowie stworzyli słowniczek zawierający słowa pochodzące ze

starożytnej greki i łaciny, quizy poświęcone etymologii słów oraz materiały wideo na tema ważnych postaci Starożytnej Grecji i Starożytnego Rzymu.

W jaki sposób? Uczniowie szukali wyrażeń mających swój źródłosłów w językach klasycznych i które są do tej pory używane. Młodzi ludzie uczyli się również o życiu codziennym starożytnych Greków

i Rzymian, zgłębiali źródła tradycji (teatr, śluby, śmierć),a także studiowali biogra- fie ważnych postaci, takich jak Perykles, Kaliope, Cyceron, Cezar i Temistokles.

Kraje: Grecja, Włochy, Hiszpania.

etwinning.net/30369

etwinningch6

Holidays and celebrations in different European Schools

Dlaczego? By uczyć się i docenić dziedzictwo kulturowe Europy, a także by pogłębić wiedzę uczniów na temat różnych świąt europejskich przy pomocy maskotki.

Co? Uczniowie stworzyli e-book z przygodami Maxa, zawierający również tradycyjne przepisy kulinarne oraz słowniki.

W jaki sposób? Uczniowie wspólnie stworzyli książkę zawierającą przygody swojej maskotki, Maxa, który odwiedził wszystkie kraje uczestniczące w projekcie. Max rozpoczął swoją podróż od Hiszpanii, gdzie wziął udział w pewnej uroczystości i uczestniczył w przygotowywaniu tradycyjnych potraw.

Następnie odwiedził Polskę, Finlandię,

Rumunię, Ukrainę, by na koniec powrocić do Hiszpanii.

Kraje: Finlandia, Irlandia, Rumunia, Polska, Hiszpania, Ukraina

etwinning.net/24439

etwinningch5

(24)

When Art meets virtual reality!

Dlaczego? By zdobyć informacje o 20 artystach i przestudiować jedno konkretne dzieło któregoś z nich, a nastepnie stworzyć wirtualną wystawę przy pomocy aplikacji Aurasma (narzędzie do rozszerzonej rzeczywistości).

Co? Przy pomocy tabletów i rozszerzonej rzeczywistości uczniowie stworzyli wystawę zawierajacą dwadzieścia dzieł sztuki (głównie malarstwo) dwudziestu europejskich artystów z Czech, Włoch, Polski i Francji; przygotowali również magazyn online.

W jaki sposób? Pracując w grupach, uczniowie musieli wybrać artystów ze swojego kraju i przygotować quiz dla swoich partnerów. Po wyszukaniu informacji na temat dwudziestu wybranych artystów, każda z grup przystąpiła do quizu na temat

artysty kraju partnera, a następnie przygoto- wała prezentację jego na temat. Na koniec uczniowie wybrali jedno dzieło sztuki danego artysty i przygotowali prezentację z elemen- tami rozszerzonej rzeczywistości.

Kraje: Czechy, Francja, Włochy, Polska Wiek uczniów: 13 – 16 lat

etwinning.net/23619

etwinningch7

Mon jardin, ton jardin, nos jardins européens et…extra européens aussi !!

Dlaczego? Dziedzictwo przyrodnicze to suma elementów bioróżnorodności, obejmujących florę i faunę, ekosystemy oraz struktury geologiczne. Celem projektu było umożliwienie uczniom odkrywania dziedzictwa przyrodniczego za pośrednic- twem wymian opartych na zabawie, nauce, kulinariach i sztuce.

Co? Uczniowie stworzyli e-book z zada- niami dotyczącymi swoich ogródków.

W jaki sposób? Uczniowie poznawali naturalne dziedzictwo swoich krajów oraz powiązane z nim tradycje, tworząc materiały wideo, prezentacje, mapy myśli oraz quizy.

Kraje: Dania, Francja, Była Jugosławiańska Republika Macedonii, Włochy, Litwa, Tunezja Wiek uczniów: 12 – 16 lat

Link do projektu: https://twinspace.etwin- ning.net/24216

etwinningch9

(25)

Eurocomics – Explore Europe through Comics

Dlaczego? By pomóc uczniom zapoznać się z legendami, tradycyjnymi potrawami i historycznymi budynkami w kreatywny i oparty na zabawie sposób.

Co? Uczniowie stworzyli e-book zatytu- łowany „Aladdin and the Seven tales”.

Główny bohater odwiedza miasta, w których mieszkają uczniowie i odkrywa materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe.

W jaki sposób?

Uczniowie szukali informacji i pracowali w grupach; odkrywali swoje dziedzictwo kulturowe, przekształcając ołówkowe szkice w bohatera półprofesjonalnego komiksu, który podróżuje w historii i kulturze.

Kraje: Czechy, Francja, Gruzja, Grecja, Włochy, Turcja

etwinning.net/23618

etwinningch10

Cultural Heritage Sightseeing around European Countries

Dlaczego? By pokazać uczniom dziedzictwo kulturowe, które mogą znaleźć we własnym kraju, a także w innych krajach. W ten spsoób uczniowie mogli zrozumieć, jak bogate jest dziedzictwo ich kraju i jak ważne jest poszanowanie i ochrona dziedzictwa swojego i innych krajów. Co? Uczniowie utworzyli mapę wyszczególniającą obiekty dziedzictwa kulturowego ze swoich krajów, a także przygotowali ściany w aplikacji Padlet, przed- stawiające dziedzictwo kulturowe swoich partnerów.

W jaki sposób? Pracując w parach ucznio- wie wybrali kategorię (stanowiska archeologiczne, budynki, tradycje, zamki, wieże, dziedzictwo przyrodnicze); szukali informacji i przygotowali prezentacje dla swoich partne- rów. Na koniec wykorzystali aplikację Tricider,

by zagłosować na te, które podobały im się najbardziej i by wymienić się swoimi opiniami.

Kraje: Francja, Grecja, Włochy, Hiszpania Wiek uczniów: 11 – 13 lat

etwinning.net/23667

Rezulaty projektu: http://bit.ly/

etwinningch8

(26)

Let’s Discover our European Math World

Dlaczego? Projekt ten miał na celu pomóc uczniom odkryć bogactwo dziedzictwa kulturowego krajów partnerskich, a także własnego poprzez zgłębianie materialnego wymiaru, jaki istnieje między matematyką a naszym otoczeniem na terenie całej Europy. Co? Głównym rezultatem projektu był transnarodowy quiz. Pod koniec wszystkich warsztatów, w oparciu o opubli- kowane przez uczniów na TwinSpace materiały wideo, młodzi ludzie przygotowy- wali pytania na ich temat. Nauczyciele wykorzystali niektóre z tych pytań do utworzenia jednego dużego quizu, a następnie za pośrednictwem aplikacji Kahoot zorganizowali europejski konkurs.

W jaki sposób? Uczniowie pomagali swoim partnerom odkrywać własne lokalne dziedzictwo poprzez warsztaty matema- tyczne organizowane poza murami szkoły w ramach wycieczek szkolnych. Za każdym razem uczniowie wysyłali swoim partnerom prawdziwe pocztówki, w których opisywali odwiedzane przez siebie miejsca oraz tematy realizowane podczas warsztatów; w swoich salach lekcyjnych uczniowie tworzyli

„pocztówkowe ściany”. W oparciu o wszystkie materiały wideo zrealizowane po każdej wycieczce, uczniowie tworzyli transnarodowy quiz, a następnie zorganizowali konkurs z udziałem wszystkich uczniów z Europy, zaangażowanych w tę kulturową przygodę.

Kraje: Belgia, Bułgaria, Czechy, Francja, Była Jugosławiańska Republika Macedonii, Niemcy, Grecja, Islandia, Włochy, Polska, Portugalia, Rumunia, Serbia, Słowacja, Hiszpania, Turcja

etwinning.net/21637

etwinningCH11

Do you remember that profession?

Dlaczego? Od czasów rewolucji przemy- słowej świat pracy przeszedł transformację, a sztuka rzemieślnicza padła ofiarą tego procesu. Celem tego projektu było zachowanie

„przy życiu” pewnych tradycyjnych zawodów, jako że dziedzictwo kulturowe obejmuje nie tylko budynki, książki, piosenki i dzieła sztuki, ale także pracę ludzkich rąk oraz ich wytwory.

(27)

Meet your neighbors – Conoce a tus vecinos

Dlaczego? By uświadomić uczniów na temat dziedzictwa kulturowego trzech krajów zaangażowanych w projekt, z naciskiem na architekturę, literaturę, muzykę, kuchnię i tradycyjne sporty. Projekt był realizowany przez różne zespoły przedmiotowe: język i literatura, języki klasyczne, historia, biologia, muzyka, wychowanie fizyczne oraz język angielski, by pomóc uczniom zrozumieć istotę naszej europejskiej kultury z perspektywy różnych krajów europejskich.

Co? Uczniowie stworzyli e-book z mitami i zorganizowali wystawę fotografii, zawierającą selfie uczniów na tle znanych obiektów dziedzictwa kulturowego.

W jaki sposób? Uczniowie przeanalizowali tradycyjne podania europejskie oraz ich dostępne wersje, a także robili sobie zdjęcia selfie w miejscach dziedzictwa kulturowego swojego regionu. Uczniowie przestudiowali również różne pieśni, do których melodie

skomponował hiszpański poeta Federico García Lorca oraz zapoznali się z tradycyjnymi przepisami kulinarnymi, które otrzymali od swoich partnerów.

Kraje: Finlandia, Grecja, Hiszpania Wiek uczniów: 13 – 15 lat

etwinning.net/17214

etwinningch14 Co? Uczniowie utworzyli kilka gier online

oraz grę pamięciową „memory”, którą można pobrać z internetu i wydrukować, by w nią zagrać.

W jaki sposób? Uczniowie przeprowadzili badania dotyczące tradycyjnych zawodów w każdym z krajów uczestniczących w projekcie. Wykorzystując zgromadzone informacje stworzyli kolaże, modele oraz karty do gry. Następnie utworzyli wielo- narodowe zespoły i dyskutowali na temat zgromadzonych przez siebie informacji na forum TwinSpace swojego projektu.

Wspólnie przygotowali prezentacje, które

przypominają nam o niemal już zapomnia- nych zawodach. W prezentacjach zamieszczono kolaże, kreskówki, wideo i zdjęcia praktycznych zadań.

Kraje: Niemcy, Grecja, Polska, Portugalia, Słowenia

etwinning.net/43292

etwinningch13

(28)

Greek – Griko. Your language sounds familiar

Dlaczego? Celem projektu było poznanie przez uczniów początków oraz ewolucji

„Griko”, dialektu mniejszości narodowej używanego przez ludność Grecia Salentina na południu Włoch. Przedstawiając partnerom projektu tradycje i zwyczaje tej mniejszości narodowej, uczniowie odkrywali podobieństwa i różnice kulturowe.

Co? Głównym rezultatem projektu był interaktywny plakat zawierający wyniki badań uczniów.

W jaki sposób?

Uczniowie wysłuchali tradycyjnych pieśni ludu Griko, by następnie stworzyć chmury słów zawierające kluczowe słowa, które potrafili rozpoznać oraz przygotowali

glosariusz ułatwiający im komunikowanie się. Uczniowie wymienili się również mitami, legendami i opowieściami, a następnie utworzyli quiz online, by sprawdzić, czego się nauczyli.

Kraje: Grecja, Włochy Wiek uczniów: 13 – 15 lat

etwinning.net/25161

etwinningch12

Twinlettres: regards critiques sur le monde!

Dlaczego? By sprawić, aby uczniowie krytycznym okiem przyjrzeli się swojej tożsamości kulturowej i społeczeństwu, analizując „Listy perskie” Monteskiusza oraz by stworzyli pomosty łączące przeszłość i teraźniejszość Europy.

Co? Uczniowie napisali powieść epistolarną przypominającą utwór oryginalny. Zawiera ona 161 listów napisanych przez uczniów z 10 szkół, a także rysunki, dialogi, opowie- ści, komiksy i wideo.

W jaki sposób? Uczniowie czytali „Listy perskie” i uczestniczyli w twórczych zada- niach inspirowanych oryginalną powieścią.

Kraje: Belgia, Francja, Grecja, Włochy, Rumunia, Hiszpania,Tunezja

etwinning.net/24460/

etwinningch16

(29)

Natural Parks = International Treasure

Dlaczego? Aby pokazać piękno i bogactwo parków narodowych poprzez zbadanie ich fauny, flory i bioróżnorodności w celu zwiększenia świadomości na temat istoty ochrony dziedzictwa przyrodniczego, tworząc międzynarodowy park.

Co? Uczniowie utworzyli stronę internetową, na której zaprezentowali swój międzynaro- dowy park. Na stronie znalazły się również gry, reklamy oraz inforgrafika.

W jaki sposób? Uczniowie przeanali- zowali cechy swoich parków narodowych i zostali podzieleni na zespoły ekspertów.

Następnie młodzi ludzie opracowali słownik przyrody, przygotowali infografikę dotyczącą zachowania w parkach narodowych, nagrali reklamy parków oraz stworzyli unikalną

stronę internetową, zawierającą istotne informacje na temat rodzimych parków narodowych.

Kraje: Czechy, Polska, Słowacja, Hiszpania Wiek uczniów: 14 – 15 lat

etwinning.net/20319

etwinningch15

Treasure hunt! Discover the maths and geometry that are hidden in the corners of your city!

Dlaczego? Celem projektu było uświado- mienie sobie, że matematykę, historię, fizykę i geometrię można znaleźć w budynkach i przestrzeniach przedstawiających dziedzictwo kulturowe każdego miasta. Za pomocą analizy geometrycznej uczniowie zwiększyli swoją świadomość na temat geniuszu artystów zmieniających przestrzeń miejską.

Co? Uczniowie korzystali z Geogebry i brali udział quizach. Na koniec, we wszystkich szkołach partnerskich zorganizowano w tym samym czasie

„poszukiwanie skarbów” nawiązujące do omawianych tematów.

W jaki sposób? Uczniowie przyglądali się wzorom geometrycznym różnych zabytków, a także zapoznali się z podsta- wowymi zasadami konstruckcji geome- trycznych.

Kraje: Cypr, Grecja, Włochy, Portugalia Wiek uczniów: 15 – 17 lat

etwinning.net/26008

(30)

One train for Europe

Dlaczego? Europa ma bogatą historię, której odzwierciedleniem są katedry, pomniki i zwyczaje. Poprzez realizację różnego rodzaju zadań uczniowie mieli możliwość zapoznać się z dziedzictwem kulturowym i mogli przekonać się, że ich tożsamość to unikatowa różnorodność i bogactwo.

Zaprezentowano i doceniono obiekty z listy dziedzictwa kulturowego UNESCO oraz obiekty lokalne.

Co? Rezultatem projektu była przyjemna, pouczająca i zrównoważona podróż, w której - dzięki prezentacji Prezi - mogli wziąć udział wszyscy uczestnicy projektu.

W jaki sposób? Uczniowie podróżowali po Europie pociągiem. W trakcie swojej podróży partnerzy projektu odwiedzili wiele miejscowości i gromadzili informacje na temat różnych obiektów dziedzictwa kulturowego UNESCO. Tworzyli quizy, analizowali warunki światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO, a także zaproponowali lokalne obiekty, które chcieliby umieścić na tej liście.

Kraje: Bułgaria, Francja, Niemcy, Włochy, Polska, Słowacja

etwinning.net/44227

etwinningch17

Do you know my town?

W jakim celu? By promować aktywny i odpo- wiedzialny udział uczniów w działaniach na rzecz ochrony i rozwoju lokalnego, krajowego i europejskiego dziedzictwa kulturowego. By wzmocnić więzy pomiędzy szkołą i społecznością, tak by uczniowie rozumieli tradycje i wartości mające swoje źródło w obiektach o charakterze archeolo- gicznym i historycznym.

Co? Uczniowie przygotowali trasy tury- styczne,e-booki oraz materiały wideo w celu promowania bogactwa kulturowego swojego

rejonu. Szkoła z Włoch dołączyła do sieci Szkół Stowarzyszonych UNESCO.

(31)

The Universe is made of Tiny Stories

Dlaczego? W oparciu o wykład zatytu- łowany ”The Use of Digital Storytelling to Support Teaching and Learning”, wygłoszony przez Bernarda Robina i zorga- nizowany przez grupę Creative Classroom, nauczyciele zaprezentowali swoim uczniom projekt, którego głównym celem była rozmowa na temat bycia odpowiedzialnymi cyfrowymi obywatelami, świadomymi swojej tożsamości kulturowej.

Co? Opowiadania nawiązywały do cie- kawostek z poszczególnych krajów.

Ciekawostki dotyczyły osób, które w pewien sposób wyróżniły się w którymś z obszarów dziedzictwa kulturowego każdego kraju partnerskiego.

W jaki sposób? Uczniowie szkół średnich utworzyli prezentację multimedialną w postaci opowieści cyfrowej, która do opo- wiedzenia tych historii wymagała użycia narzędzi komputerowych. Opowieści te zawierały cyfrowe obrazy, tekst, nagraną narrację, materiały wideo i/lub podkład muzyczny. Historie te były bardzo zaj- mujące i niosły wiele treści. We właściwy sposób nawiązywały też do dziedzictwa kulturowego każdego z krajów. Po wielu spotkaniach na Skype, dwóch awatarów

przez tydzień gościło w każdej ze szkół i miejscowości.

Kraje: Belgia, Chorwacja, Czechy, Grecja, Węgry, Włochy, Norwegia, Polska, Portugalia, Republika Mołdawii, Rumunia, Hiszpania, Szwecja, Turcja

etwinning.net/21062

etwinningch20 W jaki sposób?

Uczniowie zebrali materiały i wybrali informacje dotyczące historii, kultury i kuchni. Zorganizowali wycieczki edukacyjne w swoim regionie i stworzyli trasy turystyczne oraz reklamy, by w ten sposób wzmocnić materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe oraz promować turystykę kulturową.

Kraje: Albania, Gruzja, Włochy, Polska, Rumunia, Serbia, Hiszpania, Turcja, Ukraina

Link do proejktu: https://twinspace.

etwinning.net/25451

etwinningch18

(32)

Nuestra Historia Al Rescate

Dlaczego? Zaczynając od analizy bohaterów historycznych ze swoich krajów (Hannibal z Tunezji, Wiriatus z Hiszpanii czy Falcone z Włoch), uczniowie inspirowali się swoim dziedzictwem kulturowym i stawali się bohate- rami teraźnieszości, proponując rozwiązania dotyczące bieżących problemów i kwestii, takich jak imigranci, uchodźcy, przemoc i włą- czenie społeczne.

Co? Uczniowie w wielonarodowych grupach stworzyli w Kahoot quiz o tematyce kulturowej: Historia al Rescate, obejmujący informacje o bohaterach projektu.

W jaki sposób? Uczniowie w trzech wielonarodowych grupach szukali informacji na temat swoich bohaterów, a następnie storzyli filmiki wideo o wybranych przez siebie postaciach, w których stają się oni narratorami historii. Za pomocą aplikacji Kahoot młodzież przygotowała quiz o tematyce kulturowej i współzawodniczyła ze sobą podczas wideokonferencji. Ponadto,

przyjmując rolę bohaterów teraźniejszości, uczniowie stworzyli e-book prezentujący rozwiązania bieżących problemów.

Kraje: Włochy, Hiszpania, Tunezja Wiek uczniów: 14 – 19 lat

etwinning.net/24960

etwinningch19 (account is needed)

Mysteries in the Medieval Europe

Dlaczego? Uczniowie odkrywali i badali aspekty średniowiecza w swoich krajach oraz w krajach partnerów, by w ten sposób poznać okoliczności powstania swoich miejscowości oraz by bardziej zagłębić się w swoje dziedzictwo kulturowe.

Co? Uczniowie przygotowali różne historie na temat różnych aspektów średniowiecza i zaprezentowali je w postaci krótkich scenek, kreskówek lub obrazów Wszystkie

utworzone produkty zostały zamieszczone w jednej książce cyfrowej.

(33)

You are the picture – Tu eres el cuadro

Dlaczego? Celem projektu było umoż- liwienie uczniom głębokiego wglądu w dzieła sztuki, a dokładnie w znane obrazy znajdujące się w muzeach europejskich.

W ten sposób chcieliśmy zwiększyć świadomość na temat wartości dziedzictwa kulturowego jako środka łączącego przeszłość z teraźniejszością, by docenić różnorodność kulturową, odkrywać wspólną historię i wartości, a także by rozwijać wzajemny szacunek i zrozumienie.

Co? Blisko 200 obrazów pochodzą- cych z okresu od renesansu do sztuki współczesnej zostało odtworzonych, sfotografowanych i zamieszczonych na TwinSpace. Wydrukowano fotografie, w tym również rezultaty wspólnej pracy oraz plakaty, a także zorganizowano wystawy i prezentacje we wszystkich szkołach partnerskich.

W jaki sposób? Uczniowie zostali poproszeni o wybranie znanych obrazów i o odtworzenie sceny przedstawionej na jednym z tych dzieł. Zadaniem uczniów było wcielenie się w poszczególne osoby widoczne na obrazie, przyjęcie pozy i wyrazu

twarzy danej postaci - jak na obrazie. W ten sposób uczniowie stworzyli „zamrożone”

żywe obrazy, które następnie sfotografowano i zamieszczono na TwinSpace, gdzie zostały udostępnione innym szkołom partnerskim.

Zdjęcia stały się źródłem różnych wspólnych zadań, takich jak gry, quizy, konkursy, wymiany komentarzy oraz prezentacje.

Kraje: Grecja, Włochy, Polska, Portugalia, Rumunia, Hiszpania, Turcja

etwinning.net/22676 W jaki sposób? Na początku uczniowie

zdobyli podstawową wiedzę na temat średniowiecza, realizując wycieczki z przewodnikiem w swoich miastach, oglądając materiały wideo na temat średniowiecza i czytając różnego rodzaju teksty.

Następnie zgromadzili pomysły do swoich historii przedstawiających określone aspekty średniowiecza. Uczniowie z obu krajów wspólnie pracowali nad

swoimi historiami, zaprezentowanymi jako nagrania wideo, opowiadania lub kreskówki.

Kraje: Włochy, Niemcy Wiek uczniów: 11 – 14 lat Link do projektu:

https://twinspace.etwinning.net/49815 Rezultaty projektu: http://bit.ly/

etwinningch21

Czerpiąc z przeszłości, kształtujemy naszą przyszłość: europejskie dziedzictwo kulturowe poprzez eTwinning

Czerpiąc z przeszłości, kształtujemy naszą

przyszłość: europejskie dziedzictwo kulturowe poprzez eTwinning

Czerpiąc z przeszłości, kształtujemy naszą

przyszłość: europejskie

dziedzictwo kulturowe

poprzez eTwinning

Treść

Przedmowa

Dziedzictwo kulturowe: łącząc przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

Wstęp

Dziedzictwo kulturowe i edukacja

Rozdział 1

1.1. Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego, to okazja to promowania edukacji na rzecz dziedzictwa kulturowego

1.2. Interpretacja dziedzictwa: sposób

na zaangażowanie uczniów w działania na rzecz Europy?

We wczesniej edukacji

W szkole podstawowej

W szkołach średnich; kształcenie zawodowe i szkolenia

Ω β γ

Ω β γ

eTwinning

i dziedzictwo kulturowe

Rozdział 2

2.1. eTwinning i jego związek z dziedzictwem kulturowym

Projekt eTwinning:

Dive in the deep of Unesco

sites

Cultural Heritage through New

Media

UNESCO – a key to our

heritage Music

connects us

Ancient theatres echo in their

silence Bread as Tradition The Power of heritage: Cultural Plants CLORIS, Botany vocabulary terms,

our common European cultural

heritage.

Unusual customs, traditions and folklore characters of our

country

„Culture Enriched with

Migration”

(C.E.M)

Let’s visit our monuments

together

Share your cultural heritage

across borders

World War 2, History and

cultural heritage

An amazing adventure through

two patrimonial cities: Rome and

Seville

Virtual Museum – through the online door to

real life

Cultural heritage through our

cuisine

Chemical Heritage

Coding digital cultural

heritage

Beauty and Maths – European Year

of Cultural Heritage

Folk art – our local, cultural

heritage

2.2 Dziedzictwo kulturowe w projektach eTwinning

Aprendemos jugando

Wojtek the Soldier Bear

Colourful Songs

Valorisons nos patrimoines

CARPE ANTIQUIT@TEM!

Holidays and celebrations in different European Schools

When Art meets virtual reality!

Mon jardin, ton jardin, nos jardins européens et…extra européens aussi !!

Eurocomics – Explore Europe through Comics

Cultural Heritage Sightseeing around European Countries

Let’s Discover our European Math World

Do you remember that profession?

Meet your neighbors – Conoce a tus vecinos

Greek – Griko. Your language sounds familiar

Twinlettres: regards critiques sur le monde!

Natural Parks = International Treasure

Treasure hunt! Discover the maths and geometry that are hidden in the corners of your city!

Ω β ^γ

Ω β ^γ

silence ^{Bread as} ^Tradition The Power of ^heritage: ^Cultural Plants CLORIS, Botany vocabulary terms,