المسؤولية الاجتماعية ضمن نظم إدارة المخاطر للشركات

(1)

ت

ا ةرادإ

ا و ا

د ص  ا ار ا ف ا ت ا ا ةرادإ م ا لو ك يأ ىد ، ا و ا ئد و ادأ . ا و ا ر إ ا ةرادإ نأ ار ا ل و ، ا ا او ا أ م ا و ا نأ ر و ا ةراد ا ت ا ت ا ا ت ر ا دا و ا ت ا : ا ت ا ت ا و ا - ا ب أ ةرادإ ا -ا ا ا Abstract :

This study aims to identify the risk management system in enterprises, to make their activities conform to the principles of social responsibility, by avoiding any socially irresponsible behavior that negatively affects its performance. The study showed that risk management within the framework of social responsibility is based on the systems of control and Strategic vigilance, and as corporate social responsibility is at the heart of institutional strategies, the senior management should make an organizational structure based on various modern information systems and reporting.

Key words: Corporate Social Responsibility, Stakeholder, Risk

management, Strategic Control.

ا ا ل ا ثا ا ، ر و وأ إ ت ا ط نأ تا ا او

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 أ ذ – ب – ي ا – 2

(2)

تادا را و ت او ا و ، ا ل ء او ر ا ا او ا ا ا ا أ ا و او ا او ت او ت ا ت او او لا ا سوؤر ةد ز ا ة و عر ا او ل أ ر ا ، او و ا ت ا د ةد زو ص ل أ أ ل ا ع ه ي او ت او ص او ج ا ت ا و ا ةر ا و و ا او ا قو ا ا ا ة ا ل أ د و ا ت زا ا تا ا ي ا ط ا ا ا و ،ضر ا و ت ا ت و ت ا ه م أ ، و ةرادإ م أ ت ا تا او ا ا ا ك و ا و ا ه د ا م ا ا ا ، ا بر ، ا ا فا ا ه و ا لو ن ا و ا د ا :هد ر لؤ ا ؟ ا و ا ا ت ا ا -م و ت ا ن ض لؤ ا ا ل ت ا و ا ا ةراد ت ر ا و : م ر ت ا و ا د ما ا و ا ا ص اد ر ت ا ت ا -ا ا ص ر ر ت ا ا و ت رو ا ر ا ه لو ت ا ه ر -ا و -ا :لو -ا ر -ا 1 -ا و -ا ارد و ،ت ا و ر ة

(3)

ى أو و ا ت ر ا نأ ،ةراد ا ء او ةر ة ا (UNCTAD) ) 1 ( ت ا و ا ف ُ تاءا إ و ا ت ا ت ا او د او ا ت ا ذ و ، ا ا ا ا ل ا و (WBCSD) ) 2 ( و ا او أ ف ل ا ع ما ا ا ، أو ا ى ا فو ا و ، د ا ا او ا ا ا و ، ا و م ا إ ا ا و ا ) 3 ( (ISO) و ا و ا نأ ت ا ا او او ا م ا او تارا ا ه ا ا و ك : إ يد ف -؛ ا رو ا ا ا ا -؛ ا ب أ ه ر ا ا -؛ و ا ا ة ا ا ا ما ا -و ا ورو ا وو ) 4 ( ا ه ت ا م م تار ذو ا ب أ و أ و ا :ف -او ا ا و ك او ؛ -ا نأ ا ا ر ا و و رو ا ا و و و ISO ا و ا نأ و ا ب أ ر ارا يد نأ و ا ا ما ا ا ر ا جر أ ا ذ ن وو ،ةراد ا ء أ (Drucker 1970) ) 5 ( ا و ا ت ص ر ي ا ا ع ا : و ، او ءاد ا ا ا ا ر ا ا و ا ة ا ، ء ا نأ ، ي ا ا ن

(4)

ت ك ن نأ ك ، ا د ا او ا د او او ن او ما ا ، ا ا ك ا ةرو ل ر ا ة ا ي ا ا ق و ن نأ ا ت ا ن ا ا و ، و د ا ا إ او و نود او ا م أ أ و (Porter & Kramer)

) 6 ( ا و ا ن ا ا ر ا ب أ ت ا ت ر ا ا وأ ا ا ر ا او ، ا ا ع إ ا ا و ا نأ ر ا ه ر ثا إ نود ف او ر و ا اد ا ب أ ا د و ، ن ا ؟ر ثو ) د ا ( ثدا ا يأ د ا ثدا ا ا ) 7 ( ، اد ك او ص ا رد ن ا ثو ل او ،ثرا إ يد و و ، نأ ا ةدارإ ج ر ا ه نأ رو ت و ا ا ا ةآ و د ا ثدا ا - ا ،ر ا ع و و ن نأ و ا نأ ا او رو ا درا ا ر ا ثو ا ا او ا تارا ا ذ دا ا و ة ا ا ا ر ا ا ) 8 ( 2 -ا -ا -ا ا و ا ا ى

(Burke & Logsdon)

) 9 ( ا و ا نأ : نأ ،ت ا ا ا -: ا و ا تارا ا نأ ا ا فا و ط را و ،ةراد ا ا ت ا -: ا ة ا م

(5)

-:فا ا دودرو ؤرو ارا و ا ك ا ب أ ا ا -ا : ا ةدار ا ا ك ا ن او ا أ نأ و رو ا -: ا ا و ص ا ط نأ ب أ و أ ر ا ل ا تا ا ا د ا يأ ، ن ا م ف ا او ا ا ا ا و ا ت ا و ا ا و ، ا ا ا ئد ا تارد ا ذ ا ا ار ا و ) 10 ( ن ، ا م ا ت ا ر إ ا و ف ا ن ر ا ا ا ت أ ، ا ا و نأ ت ار ت ا ا ة ار و ا ءادأ ا ) 11 ( ا ، ا ا ا ر س ا ا و ا د ء او ا عرز ا ا ر ا ، ر او ا ا ا ا ا فو ا ادا ا و ت ا ا ى ما او ا ةر ر ا ر ا أ ، ا نأ در ا ) 12 ( و ، ا و ا ا ا و و (CSR 2.0) ، درا و ا ت يو ا ا أ يأ يد ل لؤ ا ، ا ءادأ أ وأ ل لؤ ا ا ب أ ف دودر ا ا ر و ، ا ا ي ا ا او ا نأ ا ا م و ن ، إ ، نأ نأ ، ا ب أ و ا ر ، ا د ا ا نأ رو ي را ن ، ا ب ح ر ا ء

(6)

ف ءا ب ا و ا ب أ نأ ا ةدر ا وأ ن ا 3 -ا و -ا دو ا د ا ا ن ل ا و ما ا ت ا ا ن وأ ت ر ص ت ا ا ض ُ ا نا ا و ، ، او ت ا ا ه ن ا وأ ت ا ا ا ا ت ء ًا ت ا ل نأ د ، : ا و ا ت ر ا ص ت ا ف ة ا ت ا ا ا ت ا م ل ا ا ف و و ا ؛ ا او ت او -ا ط ا ا ا ا ا ا ب أ ة او عا ا ل أ ىد ا ) 13 ( ا تاءا ة ا ر ا ت ا و ا ق و و ، ا نأ ا ة ا ر ا ً ،ت ا ا لا ا ر ا ه ت ا ء إ ى ل ًا اد ش ) 14 ( . ا و (Davis 1967) ) 15 ( ا ا ء ا نزا ك ن نأ و ،(ل ا ل ر) ت ا ى ا اد ءا ، ا و او ا ا ا ا ، إ ي ا او ا ن ا وأ وؤ او ء ؤ ا ا ا نأ ا ت أ ا ا ا و ر إ ء و ، ا ب رأ ا تارا ا و نأو ا ا ء أ ر ا نأ ض ا ا ا دو و ا ن و ، ا أ أ إ او ن ا و (Drucker) ى ) 16 ( و ا ا ا ا وأ ا ، ا و ا وأ ح لا ا ن ا ، ذ ه و و ةد يأ ، ا ا ا ل و ا و ا ل نأ ا ا ه دو ؟ ا ؟ ك و ا نأ مأ ا ا

(7)

ا اد ُ ، ا و و ر و ، او راد ا ت ا راد و ل وأ در وأ ء ءا ر ا ا ا ا ادأ ن ء ا و ، ا ا ا ا ا و ا ا ى و و إ ل ا ) 17 ( ا و ، ، و ا ط را ي وأ و ا لو ا ك ا ا نأ ، ت نو ا م ا تازو ا ا ا تارا ا ن نأ و ،م ا يأ ا نأ ا ب أ ا و ،ت ا زأ إ ا ا ا بر يد و ، ا ر ا ص ا ا ت ا ض ا ر ا أ ا ، ا ةرادإ ا ص ا ت ا ا ا د ل م ، ا وأ ا ا ر ا وأ و ا ا أ ردو ل ا ص ا و ،ر ا ه ا ا ا ر ة ا فو ا ) 18 ( -ا ةر-ادإ : -ا ر -ا ، ر او ا ا ة تا ت ا ا ة ا ط أ ا و ، تا و ا ي ا ا نأ ت و ، ا او إ 1 -ا ةر-ادإ م ا و ا ا ا ا ةراد ) 19 ( أ ، ا ةرادإ ت ) 20 ( ةراد ا أ ء ا ت ا ا تاءا ا و ، ي ا ا ف ، ا ا و ط ا ا ا ا ا ن و ، و ف ا ة ا ا ةراد ا او ا ةرادإ ن ، ا أ ا أ إ ا او ا ا ا ، ا ا ا ا

(8)

ِ ا ِم و ِ ا ل ا و ،ح ا ل ا ا فا ا 2 -ا ةر-ادإ ئد ى ا ةرادإ ت ن نأ تاذ ا ةرادإ ن أ و ر ا ادو ة أ نأو ، ا ا ةراد و او ا ا ا ر ا ،ص ا و ا ا ا ةرادإ نأ و ءار ا أ ا رادإ و و ،ة ا اد ت و ا و ، و فا أ إ ا ا ، ا ا ء ا ةرادإ لو و ا ز ،ت او ءاد ا و و ا و ا ت ا ت و ا ز و ءار ا ف ا ا و ر ا درا ا و ا راد ا ت ا ا ب أ 3 -ا ةر-ادإ ت ، و وأ رد د ت ا ا ةرادإ ا ه و ا ، ر او ا ا ا ت ر ا ا أ ، ا ا ط و ة ا ط ا ا تا او ص ا SWOT أ أ ي ا و ت ا ي ا ا م ء رإ م ل ء ذ ا ةرادإ ن و سر ا نأو ا ا ا أ ت ، ا ا ا او ه ا ا ا ا و ل ا تا ، ر ا وأ ا ا ا تا ثو تاد و ةرد و ) 21 ( ا تا ا ا ا م ا ا ا ثا ا ق ا تاءا ا ذ او ا ث و ، ا و ا و و و ا ةرادإ م ي ا ت ا م نأ يأ ، ث ا ت ا و ا ا ا ا م أ م ا ي ا ا ا ا ر أ نأ ت ا و إ ) 22 ( ، و (Lorange) ) 23 ( ا عا أ رأ ا

(9)

ةر و ا تا ا ةر ا و ، ا ا : و ،تا ا ا -ا : وأ : د ا ا ع ا ا ا م ه ا ة ةر نأ ث ا تا ا ا تا ا ه ة ا م ن ،تا ا و ا وأ ءا و تا ا ه او ا ا ا ا تا ا ه ا ا ت ا ا ا ر -ا : ا :(ئرا ا) ا ع ا ا نأ وأ ، سر ي ا ا ث ا تا ا اذ تا ا ا ى ، ا ث ا وأ ءا تا ا ه ا ت ا وأ ص ا ص ا ا ، تا ا -ا : ا ا – ا ا – ا : ا ا ، ا تا ا ة ةر اذإ ا ع ا ا ض و ،تا ا ه ا ةر وأ ا ا ا اذإ د نأ ا ار ا را ا ع ا ا ، إ ا ت تا ا اذإ ة يد ا تا ا تا ا أ ا ة ا ص ا ة ا ل ا وأ تا -ا ا : ار – ا ا – : ا م أ نأ و ا ا تا ا ، ا ا ، ا ا تا ا ثو وأ ا نأ ا ت ا ،ط ا ة أ وأ ة أ ، او يد ا اذ ر ا ت ا ت د و ة ا أ ا ت ، ادأ ل ا ن ا ا ، ا ت ا ا ، ا و ا ا ا ةرادإ رو ن ت ا ن و ، رادإ ا ح ا و ا نإ ، ا

(10)

ا ر ا ا ع إ ا ء ) 24 ( ا و ا ةرادإ : ا ر ا SONY 1 -SONY SONY ) 25 ( م ا ل أو ا ت ا أ ً أ ا و 1994 ص ا و نأ 2003 ا و ا ت CSR ا ر و أ ، ا ا ت ا ن ذ ق ا و ك ا ا و و SONY د ا و ا ا ا ل او تار او ءار ا ا ل ا ت أ ت او نو ا تاد رإ ء ذ ن و ، او ن ا ق ا ن او ة ا ا ق او ت ا ةد ا ا ا ق و ة Keidanren ت ا ك ا لو ا ا و و تاد و ت ف ا د ا و و ف ا ا ة ا أ ت ا ة ا تاد او ا ا ا ا ا تاذ ا ب أ ا ا ن ، ن ا أ و ط ن ا ةر ما ا ا و ا أ را ا ا SONY ا ب أ ز ا ارد و ل ا فا أ ف ا فا ا ذو ، ا و ا م و ا ق ا أ ا 2 ا و ا م SONY ا ا ا ت و و ا ن ا او تا ا و و SONY او ر ا م ، او ك ا ا ما ا ن ر ، ر ا دا و او ا ا و ل ، ا تاذ ا او ت و او ا ا ت او ةراد آ م ر إ غ او ا ت و ا ا او ا او ا GRC

(11)

ر دا ا و يرود ا ء أ ا عو م و اذ او ، ا ما او ا ا ا او او ، ا ا ا ا ا ف و ع ا ، ا ف ، وروأ ، ا أو ا أ ، آ ق ،ن ا ا آ و ا ) 26 ( ت لد و نو ه ر و لوا دا إ ن ا ةد إ ل ر ا ا و ا ا ا ق أ و و و ت ا ا ا إ ا ا ل ، ء ا و ت ا ل دإ م ا تاءا ا ا إ م ا ا ى ن او ا إ ا ر او ي ا CEO ا لو ا ة ت ر ا و ، ا ا درا درا ا ا و ا ا ص و ل ا ص تازو يأ غ آ ا و ، ا ا ك ا و و أ أ أ وأ ا إ و ا او SONY او ق جذ ا ا ا ا ا ا و ا ا Cloud computing ي ا م ا و ا ا ت ا ل ا ا ا ا دا ا م ، ا ،ء ا ، ا ت ا ل د ت ا م ما ا ا او و ا دا او ت ا ا ا ا ا ا و ا) ا ت ر ا ا ا ح ت و او ( ا و ا أ ا ا ا ت ا أ ن ا و ا ت ا دو ا ب ف ما ا نأ و ت ا ، ر أ ل ا ب أ ف ا ه و ، ا ف ل او و ا د و

(12)

، ا ءادأ و ت ا ا بر ا وأ أ ك أ دودر و ا ا ا ب أ فا أ ا و ا ا ا ت ا ار ا ا و ارد ل SONY ا و ا ن ا ت ا و ا ل ذ ، ا ا ا ا نأ SONY ، ا ادأ أ ة اد ل يأ و رو ا ر ا دا إ ا ةراد م و ا ئد ك ت ث أ ذ ة ا نأ ، ا ا او ا ل او ت ا SONY ر أ ا و ر و ا و ا ا ل ا ا أ و ةرو ا او ا ا ن و ت و ا سأر ر او ا ا ا ه م أ ا و ا ا ا ت ا ن ، ا ةراد م د ت ا و ا فا ا ا بر يأ يد ةادأ ي ا ا ع و أ ت ا ، ا ا ا ا ةرو ،تا ا وأ ا ن ءا أ ت ا ةدراوو ةدر ارد ن ا و ا ل او ت ا ت ث أ م أ ادأ ى ا ا ت ا و و او ا ا و ت ا ا تا ا تار ا م أو ، ة و أ ف ت ا ن ا ب أ ى يد ا ا و ا ئد ا ا ا وأ ا ي ا ،ة ا ي ي ا إ م ي ا ي او ا ا نأ ه و ذ ة ، ا أو ا ا ذ ن و ا ةراد ص م ا ب أ

(13)

او ا ا ا (1) د و ا - ) او ةر ة ا ا 2004 ( ا ت ا ا ا او ت ا : ا ت ا ،ة ا ا تار ، ص ،كر 4

(2)_{CESD – Center for Economic and Social Development (2013).}

Achieving Sustainable Development Through Corporate Social Respon-sibility, Azerbaijan, p5.

(3)_{ISO. (2010). ISO 26000:2010(fr) [Lignes directrices relatives à la}

responsabilité sociétale]. Consulté le 01 21, 2014, sur https://www.iso.org/obp/ui/fr/#iso:std:iso:26000:ed-1:v1:fr:sec:6.2

(4)_{Commission Européenne. (2001). Promouvoir un cadre européen}

pour la résponsabilité sociale des entreprises, Direction générale de l’emploi et des affaires sociales, Luxembourg: OPOCE.

(5)_{Drucker, P. F. (1970). The Age of Discontinuity: Guidelines to}

our Changing Society, London: Heinmann.

(6)_{Porter, M. E., & Kramer, M. R. (2006). Strategy and Society: The} Link Between Competitive Advantage and Corporate Social Responsibility,HBR, p7.

(7)_{Perrow, C. (1984). Normal accidents: Living with high risk}

technologies, USA: Basic Books.

(8)_{Jebeile, J. (2014). The Nuclear Power Plant: Our New“Tower of}

Babel”? In C. Luetge, & J. Jauernig, Business Ethics and Risk Management (pp. 129-143), New York: Springer.

(9)_{Burke, L., & Logsdon, J. M. (1996). How corporate social} responsibility pays off, Long Range Planning, 29(4), pp. 495-502.

(10)_{Wenzel, K. (2010). Corporate volunteering as a tool of strategic}

company development, In M. Pohl, & T. Nick, Responsible Business: How to Manage a CSR Strategy Successfully (pp. 77-90), Chichester: Wiley.

(11)_{Chang, C.-H. (2011). The Influence of Corporate}

Environmental Ethics on Competitive Advantage: The Mediation Role of Green Innovatio,. Journal of Business Ethics, 104(3), 361-370.

) (12 ) د 2005 ( ت ل ا و و ةراد ا ت أ ل ا ص ،قار ا :ن ، 84

(14)

) 13 ( ا ا ) 14 ( د و ا - او ةر ة ا ا ) 2004 (

(15)_{Davis, K. (1967). Understanding the social responsibility puzzle:}

what does the businessman owe to society, Business Horizons, 10, pp. 45-50.

(16)_{Drucker, P. F. (1970). Op-cit, pp187-194.}

(17)_{Commission Européenne. (2001). Op-cit, p14.}

) 18 ( ) د ا او نو ا 2011 (

(19)_{ISO. (2009). Risk management — Principles and guidelines, ISO}

31000:2009(E), Switzerland. ) 20 ( ) ا ةرادإ ت 2002 ( ا ةرادإ ر ةراد ا ا) ر (ن ا ،ر ا داد ا 11 05 , 2017 ، https://www.theirm.org/media/886358/RMStandard_Arabic_Final.pd ) 21 ( ) د تاد و ، ا إ ير ا ةرد 2014 ( ةراد ا او ا : او يد ا ن ا ا ا ص ، او راد :ن ص 305 -309

(22)_{Feigener, M. K. (1997, Spring). The control of strategie in} dynamic versus stable envronments, Journal of managerial issus, 9(1), 72-85.

(23)_{Lorange, P. (1977, February). Strategic control: A framework for}

effective response to environmental change, pdf. (Management development institute) Retrieved Mars 12, 2015, from http://dspace.mit.edu/bitstream/handle/1721.1/49072/strategiccontrol00lor a.pdf?sequence=1

(24)_{Urip, S. (2010). CSR strategies: corporate social responsibility}

for a competitive edge in emerging markets. Singapore: Wiley, p8. ) (25 ة ا ت ا SONY ا ا ا https://www.sony.net/SonyInfo/csr_report/

(26)_{- Pan-Asie recouvre : Asie du Sud-Est, Moyen-Orient, Afrique et} Océanie