الاتجاهات الحديثة لتنمية الموارد المعرفية في المؤسسة

(1)

1 عوﻀوﻤﻝا : ﺔﺴﺴؤﻤﻝا ﻲﻓ ﺔﻴﻓرﻌﻤﻝا دراوﻤﻝا ﺔﻴﻤﻨﺘﻝ ﺔﺜﻴدﺤﻝا تﺎﻫﺎﺠﺘﻻا صﺨﻠﻤﻝا : قﻴﻘﺤﺘ زﺌﺎﻜرﻝا دﺤأ ﺔﺴﺴؤﻤﻝا ﻲﻓ يرﺸﺒﻝا رﺼﻨﻌﻝا ﺢﺒﺼأ ﺎﻬﻨﻴﺴﻓﺎﻨﺘ و مءﻼﺘﻴ ﺎﻤﺒ طﻴﺤﻤﻝا نارﻴﻐﺘﻤ ﻊﻤ فﻴﻜﺘﻝا و ﻪﻠﻀﻔﺒﻓ ،ةرﻴﻐﺘﻤﻝا فورظﻝا قﻘﺤﺘ ﻨ موﻴﻝا ةرﺼﺎﻌﻤﻝا تﺎﺴﺴؤﻤﻝا ﺠ قﻠﻌﺘﻴ ﺎﻤﻴﻓ ﺔﺼﺎﺨ ةرﻴﺒﻜ تﺎﺤﺎ عادﺒﻹﺎﺒ ءاوﺴ يرادﻹا وأ ﻲﻨﻘﺘﻝا . كردأ ،قﻠطﻨﻤﻝا اذﻫ نﻤ BECKER G. رﺎﻤﺜﺘﺴﻻا ﺔﻴﻤﻫأ ﻰﻠﻋ دﻴﻜﺎﺘﻝا لﻼﺨ نﻤ لﻤﺎﻌﻝا اذﻫ رود تﺎﻨﻴﺘﺴﻝا ذﻨﻤ مﺜ ،نﻴوﻜﺘﻝا ﻲﻓ DRUCKER P. نا رﺒﺘﻋا يذﻝا تﺎﻨﻴﻨﺎﻤﺜﻝا ﻲﻓ ﻲﻫ و ،ﺔﺴﺴؤﻤﻝا زﻴﻤﺘ سﺎﺴا ﺔﻓرﻌﻤﻝا ةرﺎﺸإ ﺔﻴﻤﻫأ رﻴﻐﺘﻝ لﺌﺎﺴو بﻴﺘرﺘ جﺎﺘﻨﻹا ﺘ و و ، يدﺎﻤﻝا لﻤﺎﻌﻝا جرﺤد ارﻴﺨأ NONAKA I. ةرادﺈﺒ موﻴﻝا ﻰﻤﺴﻴ ﺎﻤﻝ سﺴأ يذﻝا تﺎﻨﻴﻌﺴﺘﻝا ﻲﻓ ﺔﻓرﻌﻤﻝا تﺎﻜﺒﺸ طﺒرﺒ مﺘﻬﺘ ﺎﻤ ردﻘﺒ تﺎﻤوﻠﻌﻤﻝا لدﺎﺒﺘ ﻰﻠﻋ طﻘﻓ رﺼﺘﻘﺘ ﻻ ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺠا ﺔﻴﻠﻤﻋ تﺤﺒﺼأ ﻲﺘﻝا فﻠﺘﺨﻤ نﻴﺒ دارﻓﻷا . ﻋ ترﺜأ ﻲﺘﻝا تﺎﻫﺎﺠﺘﻻا ﻲﻤﻫأ ﻰﻠﻋ ءوﻀﻝا طﻴﻠﺴﺘ وﻫ ﺔﻠﺨادﻤﻝا ﻩذﻫ فدﻫ ﻲﻓ يرﺸﺒﻝا لﻤﺎﻌﻝا تارﺎﻬﻤ ﺔﻴﻗرﺘ ﻰﻠ ﺔﻓرﻌﻤﻝا ةرادﺈﺒ ارورﻤ ،يرﺸﺒﻝا لﺎﻤﻝا سأرﻝا ﺔﻴرظﻨﺒ ﺔﻴادﺒ ﺔﺴﺴؤﻤﻝا . ﺔﻴﺤﺎﺘﻔﻤﻝا تﺎﻤﻠﻜﻝا : ﺔﻴرﺸﺒﻝا دراوﻤﻝا ،ﺔﻓرﻌﻤﻝا ،يرﺸﺒﻝا لﺎﻤﻝا سأرﻝا . ج ( ذ أ -نا ھو Khelifa_hadj@yahoo.fr , - " م سور 0 ذ أ – نا ھو faridbbl@yahoo.fr

(2)

2 د : ا ةز ا ؤ ا ب ار ا ب او ا ن ر ا دراو ا ر وط عو و أ ، ! و " اد# ا $ و ، ر% ا & ل( م" يو + ر , -!, تز ر ل ا اذھ & ( د+ ا ثو+ ر% ا ظ و+ 3 و ا و تار # ا و فر % ا ىو 6ر . ن ن ،ق!ط ا اذھ ن تار (8 د 6ا & م + ؤ ا ل% & ا ل ا ن, ث+ ا ر% ا د " %$ ا ةد $ 9ا ن ل ن د# ا : - إ " و و ن و ، ر% ا دراو ا ت . 1 اد تدادزا 3 ھأ ن ،رو! د", د ادو و ن ر% ا مو"$ د &# ر ا ق ! د, و و ت " إ م( ،ت ا اد & ير ا ل ا سأر ا رظ ت " = ت % ا & و . روط ةز ر هر , ير ا ل ا سأر ا & ر ( ? @ا م ھ $ ا مھأ م د وھ !#اد ا هذھ هدھ ر ا دراو ا $ ظو ر A -!, ر% ا د 6ا ار (8 مھأ ضار% ا و ، ؤ ا . 1 . ير ا ل أر ا رظ ؤ ا لو+ س @ا ر + ر% ا دراو ا و+ : 1 -1 . رظ ا مو : رارC -!, ن ر @ا ن د 69ا د , ير ا ل أر ا مو"$ ر ا ت ا تاو اد & SCHULTZ. T.W∗ ، Jacob MINCER ك ذ و ، G.S.Becker ب رد أ يذ ا : «Humain

capital, a theorical and emprical analysis » 1964 و ، 3ّ أ -!, ير ا ل أر ا ف ّر% 3 مو"$ ا اذھ ، ل ا & د تادF , ق + -!, هد, & ّ ا در$! " او ر $ ا تارد ا ,و ن و ا ق رط ن, ير ا ل أر ا & ر ( 9ا : . زّ و Becker ا تاد " ا & ةد , ل( او م % ا ير ا ل أر ا ن ك ذ و " !, ل + س , و # يأ ل + 9 3 @ ، ىر#@ ؤ ن لو+ ! ل 6 وھو ، ل % ا قو & " ا ةر # ا ، " لA & ّ ا ؤ ا & ل % ا ء ةد لاوط م ار و نو يذ ا ص # ا ير ا ل أر ا ) نو ل % ا د , ل % ا ه ! يذ ا ص # ا ن و ا هرد " % ا & ؤ ا در$ آ وأ تاز " .( 1 -2 . ير ا ل أر ا رظ س أ :

(3)

3 ا س @ا -!, ير ا ل أر ا رظ ت ُ : أ – د در او ؤ از ل اذھو ، ل " ا # $ إ & ر ير ا ل أر ا ' ر $ (ا )" # $ *ا ' ع $ر(ا ّن. ، ءاو ل 0اد ا # إ س .( ل) ا 1 2و . ل) (01): ؤ ن و)$ ا ' ح ر.ا ت و ف )$ ل #اد ا :$ ر ث + ، ل % ا ن و % و ؤ ا دودر ر(8 ، ه?,أ ل ا نّ ) در$ ا ؤ او ( - إ CD ن و ل % ا % + & ) ا هذھ & ا ن ،ن + 04 ا - إ 06 ن ـ ةرد ا ؤ 3F ةر 40 .( ةر ف - إ م ! % ا هذھ & ؤ ا "! + & ّ ا ف ا ) ل % ا ر أ ، ن و ا $! برد ا ( ةر لاوط 3 A ا ، دودر ا & ص ا & ل( ةر ر Cو ، ن و ا . ر أ ح رأ ق + و ،ت $ ا هذھ ؤ ا : ر ل (CBD) 9 ؤ ا ّن= دد ا اذھ & و ، ةر ا ر Cو ةر ا ف ا ن ر أ ح ر@ا ت اذإ ّ9إ ، " % ن و ا ل و -!, مد . ب – $ ا 7 ر طور و ن و)$ ا 9 ا : ا ث 1 رظ : ا ح ر ا 1- ا " ر 2 3ا ح ر ا

A B ف ا ةر ا D C 6 4 40 ّ ؤ ا & ل % ا تاو 1- ا " ر 2 3ا نو ح ر ا

(4)

4 ّنأ ر ,ا اذإ I و ،ةد+او ل?# ق$ ا M! ا م + n ن و ا ةد &ھ ، ) ن 09 ?( تاو ( ، ح رأ ق + :6و در$ ا ّن= G ن -!,أ 9I . ىر#أ ن و ا ! او رار او (10I= I+9I) ل #اد ا وأ ح ر@ا ت اذإ + ق!% لد % ا ا $! ا ن ر أ نو وأ : G (10I) – G (9I) ≥_I يأ : ∆_G≥_I ب + ق او اذھو Becker ن و ! د+ ا دودر ا - + :ط : (D) د+ ا $! ا - + ضر $ ا M! ! (O) ا لد% ةدF $ t. ا ل) ) 02 :( ن و ا & ر ( ا M! ا د د+ . - ف )$ او د<او" ا ب : دFاو% ا ب + & ! % ا قرط ا ن ف او : + ا ا رط . t D O ا ا ا

(5)

5 د<او" ا 9 ا : + ا ا & ير ا ل أر ا 6 ل( V :6و ا دFاو%! ، " ا ة + ا لاوط " !, لو + ا & ا و+ ا -!, ل ا & + ا دFاو%! م + ! , ءار إ ك ذ ب + ب!ط و : V = 1 (1 ) S i + ₊ 2 2 (1 ) S i + _{….. + (1} ) t t S i + _{. . ..(1)} V =

∑

= n t 1 (1 ) t t S i + _{……… (2)} ث + : n : دد, ل يذ ا ير ( 9ا عور ا ةر لوط & ر ط و & نو د6 & او " ا ة + ا تاو

هرد6 35 . St : ا & & !% ا ر ( 9ا ن :6و ا ل#د ا & % t . I : رد ل ا & دFاو% ا م + 3 ?# ن م يذ ا ةدF $ ا لد% .

∑

: م % ا - إ لو@ا م % ا ن دFاو% ا عو n . = ف )$ ا 9 ا س : ز ر ف ! + ا ! ز ر اذإ C ا د % ! ةرظ د % &ط% نأ ن " = ، (2) -!, & ا و+ ا : C =

∑

= n t 1 (1 ) t t C i + _{……….… (3)} د<او او ف )$ ا ن ر 9 ا : N حرط ةر ر ا م د6 يذ ا دF % ا لد% ل !+ &ھ %F ا رط ا ن و ،دFاو$ ا ن ف ا ن يو : - د % ا & " ز رو ، عور ا ن %6و ا دFاو$! + ا ا (2) ز ر V . - د % ا & " ز رو ، عور ا ف + ا ا (3) ز ر C . 3 !,و :

(6)

6

∑

= n t 1 (1 ) t t C i + ₌

∑

(1 ) t t S i + _{………. (4).} ّنأ يأ :

∑

= n t 1 (1 ) t t t C S i − + _{= 0 …...(5).} د % ! (5) &ھ تار A ث?( : (i ,St,Ct) ةد , &ھو ، ن ر#Oا ن (9ا ت و!% ھد+أ ر% ن ر% - إ يدؤ i اد ا لد% ا + ا هذھ & - يذ ا م !% ا ن &!# . م 6 رط ا هذھ ل % Becker & & , م !% -!, لو + ا ت $ - إ + ار ا ل#د ا قور س ن دF % ا لد% ّنأ د و ، ةد+ ا ت 9و ا %12.5 م , 1940 ط و ن, 3 د ز ر ا ن 3ّ أ رّد6و ، يد ا ل أر ا & ر ا لد% .

2 .

ط و

+ تار ؤ

م!% ! ل % ا ت !

:

ر ,ا Pierre Casse 2 &!#اد لو@ا ، م!% ! ل % ا ن % د ن د و 3 أ ) & $ ( & ر # ر#Oاو ، ) &, ا .( 2 -1 . ' >أ ت # $ ا : ل & ر"ظ ، " ا 3 اداد% او 3 ر % & ص ا ض% ل % ا رو% ز & ا &ھو

& ددر او ك ر9ا ، م!% ا - إ + ا -!, إ وأ ! ر(ؤ يذ ا & $ ا عار ا م!% ا رار6 ر#آ ا 6?% + ا هذھ ن, ر % ا ن و : Ba = F

[ ]

_{[ ]}

R P E P م!% ا - إ + ] Ba [ Besoin d’apprentissage دو" ! كارد ا ىد ن 6?% ا اد &ھ ، ] E [ P Perception d’effort ة8 ! 3 اردإ ىد ن و ، م!% ! 3 + ق + ل أ ن ل % ا 3 ذ ن ذ ا

(7)

7 دو" ! 3 ذ د% " !, لو + ا & ل 8 & ّ ا Perception d’effort (R) ةرور ت ة8 ا هذھو ، ل % ا & ك ر9ا لاوزو ح ر9او ر ا ر , ل ل لاو أ . ق و م + ا د د+ اذھ -!,و 03 ت9 + : ا 1 ) : P(E) > P(R . ،ن و ا " د , 3 !, لو + ا & ر $ ّ ر أ نو لوذ ا دو" ا نأ ل % ا رو ن اذإ م!% ! + ا : ار و ص ر ل +ا د و + ا هذھ & . ا 2 : P(E) = P(R) . % دو" ا م!% ا - إ Cر ا $ ر ز $+ او ةدار ا ر , ل#د ن د 9 ك ھ ، ة8 ا لد . ا 3 : P(E) < P(R) . & ،م!% ! 3 # يذ ا دو" ا ىو ن ر أ ة8 ا لو+ ل % ا ع ط ا + ا هذھ & + ا : اد 3 د . تاذو & $ د% " ت + ا هذھ نأ مCرو " @ ، ل % ا م ھ $ و تارو ق و & # ر د -!, 3 د, و ل % ا ز $+ F? ا طور ا ر و ل?# ن 3 إ ذ$ نأ ؤ ! ن اد% أ ن 3 ادھأ ق + . 2 -2 . ' $#ا >أ ت # $ ا : 3 ذ او ،3 !, ن ر ا ل % ا ،ل % ا فورظ ل % ا ط + ط ر &ھو مھر Cو م" !, فر ن زّ د6و ،م!% ا - إ + ا !6ر, وأ ةد ز ّ إ ،م!% ا -!, طA ا ض% نو !# د6 ن ذ! ا F.HERZBERG ت + ا هذھ ن ن ,و ن :

(8)

8 -ل " ا طور و ' ا ط و 9 "$ ت # : ـ #و : ن و ! ن ر ا ةرظ – & " ا ر ا ن + و ر#ذ ا – % ا مھداد% ا ىد و ل % ا ن 6? ةد د ا فر % ا ق ط & ةد, ! . -ل " 9 "$ ت # : ل % ا & 3 , ن + & ل % ا Cر يأ – ، فر % ا د د ر % ل % ا "+ & ّ ا ھ@او ؤ ا & ت وؤ و م " د! ن, 3(+ و . ن دو و ا ل ا -$# 9و ن + ط ر ا + ا ! ن, ث د+ ا ن 9 ?( ،ر % ا هذھ ن و ا ن !% ا ء @ا ق ط F? ر C " $ ل % ا فورظ ت اذإ ، ل % ا & %$ ا . 3 . ؤ ا ل#اد ةر " ا 6ر ! و ر% ا ةرادا : ب ر% ا & ت ! , ةد % اردإ &ھ : ا س+ ، ،م!% ا ل او ا ، ،&,اد ا و ل !% ا . و ظ$ ر% ا مد# أ - % م"$ ا ق(او ا عو و ن ت ,و و ا - إ & 3 اد# ا -!, ةرد ا ب دد+ ضرC . 4 ا ل+ار ر و : -ر" ا ق 0 : # 3 و " أ -!, & ا ، ر% ا ت +9ا ظ+? -!, ةرد ا &ھ و ةرادإ طط ل?# ن ، ر% ا ةو $ - + ر% ا ( : -!, ت و! و ر% ا لد ء ! , رد ھأ ر% ا & ل تاد+و ا ظ ا ىر#أ " ن و ، ض% ل % ت ؤ ا ن و -!, -!, : !#اد F د و ر% ا اذھو 3!( دار ا نور ا & ظ ا ن ذ ا م ل و% ا م" !, & ! , اد ا وھ و ،ر 9ا ر @ا - إ ت ؤ ا & ف ظو ا 3 و ر $ يذ ا ر% ا " رد6 ن ةد $ ? % او ا ةر # ا تاذ تاء $ ا ب ط ا ن ر 9ا . -ر" ا ن ز0$ : 9ا & م?, ا ت و و ! % ا هذھ جرد لF و ا ق رط ن, ر% ظ $ + د6 ر% ا نز# ، + ا د , " % 9 : ا لو & "!% : ، طوA ا صار6@ ا نود ن فر % ! د از ا ل ا -!, د % - و@ ،ث د+ ا 6رط وأ ار رط م & ث د+ ا ، ا فر % ا ن, لز ا ر ل د , ر A ا " او & فر % ا : و ؤ ا " ر .

(9)

9 -ر" ا ر : ق رط ن, ك ذ و ،ل % ا ط ن ط ل - إ ر% ا ل إ -!, ةرد ا &ھ ر ا ل 9ا مظ ق رط ن, تار " ا و تار # ا و ر @ا لد ر ا ،ماد# 9ا 5 ، اذھ ، + ر ا ر% ا ص# داد,إ مز! ن د# ا ر $ & - & ا ا ر% ا أ 9 & دار ا ن ھر طط# ؤ ا ھد $ . . 6 -ر" ا ماد0$ ا : و ، " % ا ةد ,إ و " % ر% ا ن ةد $ 9ا -!, ةرد ا - إ ر &ھو م" ار " ةد ز ل أ ن ن ! % ا : ن " ود ر% ا ماد# ، ,اد او ! % ا م" ارد6 : ر و ر% ا ر قرط %$ س وھ . ل) ا ) 03 ( ل ار ةرود ة ر" ا 7 جذو فد" ق ا س$ & و FRIM ةء $ ا ن ل?# ن % ر@ا ت ط ا ن ق 9او : 8 1 . فار 9ا Foresight ) F ( : !ط ا ر رو ل !+ ! ا ت ! Fر ا ت ت ! % ا ، ةر ا تار A ا لظ & و ر ا رو و د 69 ر% ا . 2 . ط ط# ا Road mapping ) R ( : ةد 6 و ! ا ت ا ط ط# و ص+$ ل % ا ,و ل % ا -!, %6و ا " ار (8 . 3 . ق ط ا Implementation ) I ( : - 6@ا د+ ا ق + ،ت و و@ا طط# ر وط و دو" ا ق ن فادھ@ا ?( : ل @ لو و ا ل أ ن ل % ا جذ ر وط ،ةد د ا ت د# ا و ت ا ف ض $# ت ر ا .

(10)

10 4 . 6ار ا Monitoring ) M :( ! , NF م عاد ا ر 8 ق!% ط ا اذھ ، ر% ا و #و & #ا ر ار ا لو + ا . 4 . ؤ ا & ر ا دراو ا & ر% ا ةرادإ رود : ب + ر ا دراو ا ةراد د د ا رود ا ر + ا Lengnick-Hall &ھ راودأ % رأ & : 9 4 -1 . د0 سأر ل ا ير ا : ر ا دراو ا ةرادإ : ن نأ نو لّ" & ار ا : ن د# ا فد" ا لو و - إ ر أ دودر %6و -!, تار ( ا سأر ل ا ا ير & ؤ ا . سأر ل ا ير ا قّ!% ، ر% ،تار " تارد6و ن ،بر ا تار " ا , 9ا ، ،م ا تاد % ا . & اذھ ر ط ا ، ج + دار @ا - إ 3 و ا و ل " م" " 9د ن م" 6ار رط او ة ،م" !, اذ" ج + +! دراو ا ر ا ل ! 6ار ا وأ رود ا يوط! ا : ھ ا در$ ا ,وط ا ، : داد,إ ت ار ا F? ا ب رد ! و ظ $ +9ا 3 ل$ ق + عاد ا ور او . 4 -2 . لّ ر" ا : & م 6 دراو ا ر ا ارود " & ل " ? ن ا ل أر ا & ر% ) ظ $ +9ا رد + ر ا و ا ( ، ق د او & ر% ا ن ل?# N ور مو"$ 6و ةرادإ ، ر% ا و ت ار ا ىر#@ا ّ ا ت طط# م!% ا ر ا طF وو لد ، ر% ا ت ر ز $+ ا م او د, & م,د كو! ةرادإ ر% ا بوCر ا ، ةو?, -!, ،ك ذ ج + م 6 ر ا دراو ا : ؤ ا ر A كو! ا & ءو َم 3 !% . 4 -3 . ء =A" ا : ن & ةرادإ ت 6?% ا ن دار @ا ت , او ن + سأر ا ل ا &, 9ا ر , ! ! م ا ةر % ا -!, رارC ، ( ا مار +9ا ، ،فط % ا % ا نو و م ھ9ا ، م ت ار إ دراو ا ةرادإ ر ا F? ا ء ل( هذھ ر , ت 6?% ا $ ظو ق ر ،ل % ا ل 9ا & ظ ا و لد رد ا ل#اد ؤ ا . 4 -4 . > >$0ا ر $ (ا & ر ا : !( ج + ؤ ا ا ، ,ر ! ج + م 6 ر ا دراو ا ذ#R ؤ و ر وط رد سأر ل ا ير ا ر ا د 8 -!, ،فّ ا ،لّ + ا و ا ةرد -!, م!% ا . اذھ & % ق!#

(11)

11 ت ر سأر! ل ا ير ا & ا 3 ن : ا ,ر و ر 9ا ! ت + م " ل % ا ةر A ا مز! : كو! مد# ا ،مF? ا كو! ،ق ر$ ا م او & ا م,د ، ور ا فّ ا ،عاد او ( كار 9ا : او ا ت و!% ! ظ ا & ق ر ل % ا رور لو و! هذ" فادھ@ا . 4 -5 . م "$ ا $ : & ن رط ن كر ا و ل, $ ا و لد ا ق رط ن, ةر " ا وأ ةر # ا وأ ر% ا ل ا وھ م!% ا ا زو 6?, - إ دد+ ا N ر ا ن و ،& ا ل, $ ا - إ & Oا ل ا ن و ،& ر? ا - إ & ر ا ب

ء ل أ ن و + ا ا م!% ا &ط% 3! اذھ و ب رد ا و م!% ا ن قر$ ا وھ و ،&, 9ا ط ا ةرد ا . # ت 6?, و نَ % ق ر , # ر% وأ ةر " وھ م!% ا َن@ و 9 3َ A ،ن % دار أ ن 3!%$ يذ ا رود ا وھ اذھ و ،3 ةدF ا م ا و A! و هدار إ ن ل, $ ا و ل % ا ل#اد & َ9إ م نأ ن ن د# ا ن ر% ا ر ! , & # ر% ا ةرادإ . F F ل " 8 م م!% ا ظ َن= ،ر ط ا اذھ & -!, مو ةز تاذ نو نأ - إ ،ةد ا : ك ذ & طر و ، ؤ ا ل#اد ن ھد و وأ ر # ا F ا ن " ا & ءاو ر% ا ةراد ا قر$ ا ن مF ا & ا م ظ ا و ت و!% ا و و ق رط ن, ر% ا ر ل" & او ا ا ( ا ، اذ ،ر ا م!% ا -!, ز ر يذ ا ر ا ن + ا و $ ا و ح $ 9ا و م ا -!, مو & ؤ ! ر # ا F ا ت ار A او و ر ار ا ل% يذ ا ،& ار 9ا م!% ا ار #أو . ل) ا ) 04 :( م "$ ا ظ .ا ص< >0 ا 10

(12)

12 دإ مھ ر ا دراو ! ا ب او ا - إ ر% ا ةرا : -د% ةادأ ز $+ ! ؤ ت : تارد ا ,اد ا ھدراو ر ا ق!# ر% ةد فر% او -!, تاو $ ا & م" %6و . -زز% ةرد6 ؤ ا ظ $ +? ءاد8 ىو و ر ا دراو ا ةر # ا ل % ا و " د ر% او -!, 3 + . ر% ا ق (و ةر و ا ھر وط و ؤ ا دار أ ن " ر او . -م,د ةد $ 9ا ن ن د# ا فرط ن ا و ةدو و ا ت ر ا : و ر طإ ل , ز ز% ر% ا ظ ا . $ 0 ا : ط مو ا ت ؤ ا ت+ أ ر% ا " وظ ر % & ةدF ا تاروط او ق او ر ، "ط ت9 Wipro

" # % ك! & Oا م?, ا & # ا ،?( د " ا

(Wipro Academy Of Software Excellence) م , ل ن ّو 500 هذھ مد# و ،سد " ر ا 70 مھدد, M ا " , ن ل , ل سر ،رو ور 40000 : 5 % & 3 6و ن

(13)

13 ق + ا هذ" و ،ن و ا ! , Wipro ن حوار ح ر@ا & ةد ز 20 % - إ 30 % و . 11 نﻴﻤدﺨﺘﺴﻤﻝا زﻴﻔﺤﺘو ،مﻠﻌﺘﻝا تاردﻗ ﺔﻴﻤﻨﺘ و يرﺸﺒﻝا لﺎﻤﻝا سأرﻝا رﻴوطﺘ ﺢﺒﺼأ ،قﻠطﻨﻤﻝا اذﻫ نﻤ ﻝا ﺔﺴﺴؤﻤﻝا و ،ﺔﻓرﻌﻤﻝا ةرادإ تﺎﻴﻝوأ نﻤ عادﺒﻹا ﻰﻠﻋ ﺎﻤ اذإ نﺎﻫرﻝا اذﻫ بﺴﻜﺒ ﺔﺒﻝﺎطﻤ ،موﻴﻝا ﺔﻴرﺌازﺠ سﻴﺴﺄﺘ ﻲﻓ ﺔﻤﻬﻤ ﺎطاوﺸأ تﻌطﻗ ﺔﻴﺒوروﻷا تﺎﺴﺴؤﻤﻝا َنأو ﺔﺼﺎﺨ ،ﺔﺴﻓﺎﻨﻤﻝا ﺔﻬﺠاو ﻲﻓ ﻰﻘﺒﺘ نأ تدارأ ﺔﻴﻤﺎﻨﻝا لودﻝا قاوﺴأ ﻰﻠﻋ ةرطﻴﺴﻝا وﺤﻨ ﻪﺠوﺘﻝا و ﺎﻬﺘﺎﺠﺘﻨﻤ ﻲﻓ ةدوﺠﻝا قﻴﻘﺤﺘﻝ ،ﺔﻓرﻌﻤﻝا ةرادإ ﺔﻓﺎﻘﺜ . &#ار ا : 1 و ﻲﺟﺮﻔﳌا شﻮﺣﺮﺣ لدﺎﻋ أر ،ﱀﺎﺻ ﻲﻠﻋ ﺪﲪا ﺎﳌا س رادﻹا ﺔﻴﻤﻨﺘﻠﻟ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا ﺔﻤﻈﻨﳌا ،يﺮﻜﻔﻟا ل ،ةﺮﻫﺎﻘﻟا ،ﺔﻳ 2007 . 2

- Pierre CASSE, la formation performante, éd. . OPU. Alger. 1994 .p : 124.

3

- Pierre CASSE, Op.cit. , p : 125-126.

4 نا ،هر ار3 " ةرادإ فر ا " ; < ا ة ا " ،0 ، 2007 ص ، : 5 . 5 ، ا 1 > و ? ?@ ا A ا @( " ر ا ( " ةد -ز " " ا ةرادإ Cأ Dدر ا تاراز ا " 1-" A ، E-E ا @( F ا : ،ةرادGا و د H I3ا 2009 ص ، : 47 . 6 ن 2> @ ا رJ> 1 ا ت3 ا - ?@ ا درا ا نارو د '# ا ت ! ا د "K '#E L ا #و ، " ا ھدرا " ا .

(14)

14

7

Birkinshaw, J. and Sheehan, T. “Managing the knowledge life cycle. MIT Sloan Management Review”, 2002, p: 75-83.

8

Augusta Maria Paci, Cecilia Lalle, Maria Stella Chiacchio, “Knowledge Management For Open Innovation: Collaborative Mapping Of Needs And Competencies”, Journal of Knowledge

Management Practice, Vol. 11, No. 1, March 2010, p: 4.

9

Jaap Paauwe, Elaine Farndale, Roger Williams, Web-Based Organizing in Traditional Brick-and-Mortar Companies: The Impact on HR, “e-Human Resources Management: Managing Knowledge People », in Lengnick-Hall, M.L., & Lengnick-Hall, C.A. (2002). Human resource management in the knowledge economy: New challenges, new roles, new capabilities. San Francisco, CA: Berrett-Koehler 10 ،<AD د @( <AD " إ " ا ةراد : ت ا و ت A #ا 3ا و < ھ M ا " و ? قار ا ، ،ن ( ،L-ز ا 2007 ص ، : 261 . 11

Mouloud MADOUN, Op.cit. « L’avantage compétitif par la formation », colloque international : formation de compétences et GRH, Oran, 2005.