الآليات القانونية لتعزيز الاقتصاد البيئي على ضوء التشريع الجزائري

(1)

ي ا

ا

ا ء

ا د

! " " # ا ت %

.

Legal mechanisms to promote environmental economics in light of

Algeria's legislation.

: ;<او >

ـــــــــ

;@A

1

،

د

.

D EF

ــــــــ

ج H ا !

2

1

ﻩار د

،

ا

!"د

،

djilali.mezouaghi@univ-mosta.dz

2

789 : ذ <أ

"

ب

"

،

ا

!"د

،

hadj.khelifa@univ-mosta.dz

JKL> BC DE :Fا BGإ ا8 ا ت J8KL او نO ا P ا BC ء R ا S T U BGإ <ار ا ﻩVW ف YZ [\ د ] 7ا ء ^ ز` U [a ا ت b E8 و ،8cا`d ا ef gh ا . د و BGإ <ار ا ic j]Tkو ت Kl ا S Rm [a ا ت J8KL او نO ا P ا gh ا n o ر إ ef nد ] 7pو p ،ت n q^ ا rO Uو ، s TFا ى ]P ا P ا n :mو ةد v Fا ت 7 w ا BC د pو x kا Fا `y` Uو ث T ا ا BC x " [\ [{y89 م D اV و ،

ef < <أ x U [a او ، c d ا gh ا n o } P:m . M D> ت NEO ! : gh ا ، [\ ا د ] 7p ، ن P ا ، ~ ا n d ا ، 8cا`d ا . D Q R ت JEL : Q59 ؛ Q53 ؛ Q50 ؛ Q20 Abstract

This study aims to shed light on the laws and legislation aimed at preserving the environment in Algeria and on the mechanisms promote the construction of an environmental economy.

__________________________________________

WX Yا Z [Yا : ;@A : ;<او > W N\] ، : djilali.mezouaghi@univ-mosta.dz

(2)

أ. د ،;@A : ;<او > . ج H ا !D EF ... " ا ء ا د ! " " # ا ت % ي ا ا " 8

The results of the study concluded that there are many of laws regulate social and economic activities in the areas of environmental protection, and fixe maximum pollution values, waste management and the use of renewable energies, as well as a system of environmental taxes aimed at reducing pollution and increasing tax revenues, which are mainly used to achieve the protection of the environment.

Keywords: Environment, Environmental Economics, Law, Environmental taxes, Algeria. JEL Classification Codes: Q59; Q53; Q50; Q20

1 .

!>j#>

’<أر BC و ،x ا ا

n ا

vm ، 7 q

~ ت“”K م ا

ا • ا n

– [a ا

و— دا Fا BC

" يV ا e™ ^] ا ط Kl ا ›kœ •و ،يد ] 7p x

ا

لود ت و اV ،ى8kأ ’

gh

ة8RFا تاز ا ث

او ، ’

درا ن Ÿm

Fا

jT و ،قرز—

Ÿ ا }o ef kر ] ا تازو v ا ﻩVW

ا

o م أ ’ q ةر

،S :Fاو gh ا BC

DE :Fا Y¢£¤

[a ا x ا ¥

BGإ B¦ U

’v

§¨ "

:

~ ا ةراد© م D^

D أو ود نO ا 7 ل“k

،[\ ا د ] 7ª

)

ISO 14000

(

D^ او ،

•ورو—

~ ا 7ا8Fاو ةراد±

)

EMAS

.(

ً< <أ

U [a ا لو ا

8cا`d ا ن ´ • Ÿ¤أ ¥ v ث T ا • ا m8cا`d ا ef gh او

ت n q^T rO ” ا dµ ا TŸK • ا m Y¢أ

،ت 7و8:Fا 8n ]mو ج إ BC Wد ] 7ا ef

يV ا Y¢ Ÿ< د

ef ة8 Fا ةد y`T ا8D

·¸Fا

بر Pn

40 ت <¹Fا اV و ، º ن T

gh T s T wKº£ م Pm [a ا

.

ن º© n نأ ªإ ،BG Uو • : < ﷲ ghK ¼º •ر نزا rO U

w ا نأ T º

و

gh T م ا م D^ ا ½qo BGإ8cا`d ا Y¾

و لو ا BC

<ا اV ،ةrO

ر

Y¿ jÀ

ا

ا ا ن P

n

nد ] 7pو

p ت <ر T ¼º P ا ر © <رو ،} w

د P ا ل Á S :Fاو

w ا تاوrÂ ا BC

DE :Fاو ، gh ا

.

1.1 .

!Xارj ا ! lmإ

} < ء 9 BC

ح8 ^^” n

ا

Ÿ¤©

:

(3)

؟ ا

ا ;p

q د

ا ء r ةز Yا ! " " # ا ت % ;u >

2.1 .

!Xارj ا ت

v

ا ت 98q ا حrÅP <ار ا

Ÿ¤إ BC

±

:

؛[\ د ] 7ا ء ^

E ´و T ¤

P ا ص ]^ ا

[\ د ] 7ا ء ^

E ´rO–

P ا ص ]^ ا

.

3.1 .

!Xارj ا فاjyأ

eCn } P:m BGإ <ار ا ﻩVW ل“k

ف Y¢

:

ي8cا`d ا ¥J8KL ا BC ء R ا S T U

؛ gh ا n o BGإ ¼ ا8 ا

8cا`d ا ef [\ د ] 7ا ء ^ ي8cا`d ا ن P ا`y` U ى

.

4.1 .

!Xارj ا ! {r>

BC

د

ا m <ار ا

Ÿ¤إ BC

±

ÇÈ^Fا

eC T: ا ¼qÉ ا

،

ل“k

gh ا n oر إ ef P wFا م Ÿo— Wأ BC ء R ا S T U

.

2 .

ي |r ا W }~ ا

د

A

ا

ÊËw] ef T 8’Dn

"

[\ ا د ] 7p

"

يد ] 7p ط Kl [\ ا x

ا ط mرا

’ F

لد FاrOs£ ا

.

1.2 .

ا د

م €D>

ف8 "

[\ ا د ] 7p

• £

:

"

Ì< :Fاو T T: او y8D^ ا

ا d ا !hPn يV ا T ا

nد ] 7p ة Ë

BGإ ف YÍو

~ !hn P

ا

Rm

~ ت زا m BC

DE :Fا

n

"

)

،نو8kآو ي8 K ا دا

2017

:qÉ ،

16 (.

2.2 .

ا

! A

ن‚q

د

! ƒ او

ار ]

gh ا rÑ U

و— ةد T

U

W

تÒKlFا

ef

ل v

،

^] ا

ﻩVW نأ ªإ

b ﻩVW ،S :Fاو gh

8Rm [a ا Tc او T] او yز ا ت n q^ ا

Y¾

v^n ةrOk—

xŸK ا ل“k

8’Dn ،rOs£ ا

ا

}TÓm د ] 7pو gh T

د ا

)

1 (.

(4)

Wl ا

1 :

!„… او د

ن‚q WFاj ا

.

رj Yا

:

) ، ور 2003 :qÉ ، 45 (.

xŸK ا ل“k

½o“

)

1 (

ر ] eÔ gh ا نأ

ef xÕ mو ،نا T ا د ] 7ا ت“k

اV و ،ء Fا ،ءا ’ ا ،

w ا

ة

Fا 7 w ا

^] ا ef ة

Fا xc < ا

.

w ا درا Fا ل“ < ¼´“YÖ<ا وأ e™ ^É ءا < يد ] 7p ط Kl لو ا م Pm

ط Kl ا اVW

v^n s

و ، gh ا

ة

Fا

اV و ، Tc <و TÉ ت n q و ¼×ا W ث Tm

يرا8o س oا

.

3.2 .

!„… ا

; † ا د

ت X X ‡أ

و ا ¥Rm ،[\ ا م D^ ا BC eC” ا د ] 7p ت < T : ت < Ÿ ºاور sآ ك ^W

Y¾

vm ^ ا

T ا ر sb Ú qÓmو ¼Û vn© ﻩ vmp : ’YÜ m م أ

)

ي8 K ا دا

،نو8kآو

2017

:qÉ ،

42 (

،

لو d او

)

1 (

، n P^ ا < ا

x´ ت < Ÿ ºا ÊÝ n

yر v او ،

Fا

YZ o

Þ qÓ T ^” Fا ل T او ،[\ ا م D^ ا BC ^” Fا

.

ــgh ا ــــــــــــــــــــــــــــ ـ يد ط Q ا ت“k إ ـــــــ ج ت 8Ó <ا ــــــ ك“’ ءا ’ ا ث Tm TÉ ت n q Tc < ت n q يرا8o ث Tm 7 ءا W ﻩ xc <و

(5)

لوj ا

1 :

!„… او !\د

ت X Š ا ‹qاور

.

!\د

!X Š ا

! El ا

!\د

ر ‡%

!„… ا

yر ‡آ

!r†NYا ل EH ا

!\j#"

!X X

:

àá ارا8P <ا

BGإ يد¹n àá ا

ر ÕL<p ض qÓ ا

(+)

ما Ó <ا

درا T ما

w ا

< ^Fا

D^ ا

ز p

ق P

78 ا

n KUو

ä Fاو

.

8n ] ا ةد yز

(

8n ]m ةد yز

w ا درا Fا

!X X

!\j#"

"

Ú qÓm

8 <

ف8] ا

"

دا Fا ر <أ ةد yز

ةدر Fا

(+)

ض qÓ ا

دا Fا

داrO <ا

~ ةر R ا

8n ] ا ةد yز

(

8n ]m ةد yز

w ا درا Fا

!X X

! ر •R

¼×` وأ eC ء إ

8 d ا د PT

داrO <p ةد yز

(

داrO <ا ةد yز

s TFا دا Fا

(

8n ]m ةد yز

w ا درا Fا

! >

!X X

:

Ú qÓm

ق q ©

¼ Ÿ ا

و

ح“Éإ

م D^ ا

[{y8R ا

BC

د

p

cا8R ا

(+)

ما Ó <ا

درا T ما

w ا

ت Pq^ ا

n o

، < ا ~ ا

< <

ء إو

ن 9 ¥

ا

ءا8Pq ا n o

.

x qm

نO ا 7

gh ا

’P wmو

.

ض qÓ ا

ef

ق q ©

)-(

ض qÓ ا

BC

ق q ©

gh ا

رj Yا

:

) ، ور 2003 ت :q] ا ، 67 -68 (.

(+)

؛¼Û vnإ8sأ

(

[{T<8sأ

(6)

لو d ا ل“k

½o“yو

)

1 (

nد ] 7p ت < T نأ

)

yر vm ،

، n P

(

ر sآ

،[\ ا م D^ ا BC

T<و

vnإ

BGإ æ ذ د Jو

:

ما xŸKä

w ا درا Fا ما Ó <ا

ض qÓ ا ل“k

àá ا

o ef

اV و ،ر ÕL<p ص8E

^

د

ا

؛

Fا YÖ< < ef cا8R ا BC

و ا

s TFا دا Fا داrO <ا ض qÓ ا

Ú qÓm

Ì ä Wر <أ ع qmرا

o ef

8 <

؛ n P^ ا < ا Þn ف8] ا

8 < ض qÓ ا ل“k

W8n ]m ةد yز

o ef

w ا درا Fا فا·¸ <ا ةد yز

، n P^ ا < ا ef àá او ف8] ا

؛ yر v ا < ا ef

8 d ا د P ا ¥Eر v L وأ

< ا

9 ¼

ا ق q © Ú qÓm ل“k

[\ ا ق q © ض qÓ ا

Fا

.

داrO <pو 8n ] ا ef ز p ق Po ق w } hRm و T

” n ر sb ﻩVW

Ë و

،

^Fا ل“ <ا ق Po اV و

،ز p }o يوذ BC

78 ا n KUو

n o BGإ E 9è

~ ا م <8 او ،ت J8KL او نO ا P ا x qmو ، < ا ~ ا ت Pq^ ا

.

4.2 .

! ƒ ا !X Š ا تاودأ

gh ا n o BGإ لو ا B¦ U

xÕ m ،ت < < ل“k

< <أ

ef

eCn

:

ة Ž Š او ةد # ا !N|"أ

:

ت J8KL او نO ا P ´

، gh ا n : PT Fا

9و8qFا

ت <¹Fاو دا8E— BC

؛

!\

ا

! ƒ ا

:

cا89

ةر

eÔو

~ ا ت Kl ا BC لو ا ’98qm م <رو

j ´ ءا <

ت <¹Fا وأ ،دا8E— ف8

)

،نو8kآو ي8 K ا دا

2017

:qÉ ،

19 (.

ÊËw]

~ ا cا8R ا BC }Twyو

"

n Fا

^ ا cا89

"

• Tm [a ا رو T ا8D

ى8kأ ’

و T

c

تادا8nإ } P:mو ، ’

ث T ا ى Ú qÓm ef

)

،ة yز

2017

:qÉ ،

10 (.

3 .

!„… ا !\ NM

ي ا

ا

ا ;p

ا·Oo gh ا n o ع 9

ل

P

ت

Wا

و ،ي8cا`d ا ع8KFا

›

Wأ x

ا W gh ا n

¼º 7

7ر ن P

03 -10

ef خر¹

19 م BGو— ىد

1424

}Eا Fا

19

(7)

Ty

^<

2003

Fاو ،

ا Fا

^ ار إ ef gh ا n : }T

.

1.3 .

ن "

!>اj ŠYا ! Nr ا ر •إ ;p !„… ا !\ NM

< <— ئد Fا n : ء ن P ا اVW نأ ë o

، gh اrO U

ا P او

n 7 او

،دا8EÁ [ìíh Fا ى Fا نO :mو ،• ا £ ث T ا

78m اV و

Fا ل

<ا

w ا درا

،

ئد و !<أ j:mو

ا <p } P:m :

:

eî

ا ع ^ ا BC DE :Fا

w ا درا Fاو

؛

؛ gh T }n ] ا x

gh 8RFا x ا لا L<ا أ

ف8

wwÓFا i اrÑ ا ef

ا Fا

^ او gh ا n o ف W ج دإ أ

؛ و ا

أ

ط Kl ا

¼× 7 ا

mو

يد q

را89—

~ ا

ت <ارد ^ رV او w ا اV و

ث T ا ef Ì< ن Ÿm نأ ” n [a ا ¥Jر KFا

؛

ر KFاو م“ © أ

)

7ر ن 7

03 -10

،

2003

:qÉ ،

9 (.

ةد Fا ef gh ا rO U [a ا تاود—

v ي8cا`d ا ع8KFا ¥9و

5 7 ن P ا

03 -10

ef خر¹

19 Ty

^<

2003

،

ef xÕ mو

:

يœ م ا } ا ء w إو ، ~ ا ت

او ت T Fا ¥ v م Pm [\ ا م“ ± g W

•^

Tw

~ ا ت T Fا BC ل ] ا ef ›àï

؛

، ~ ا !hn PFا n :m

؛ s TFا8É ^ ا xŸ ى ]P ا P ا S R

Á

< k ت wwÓ دا إ

ا wKº

~

؛

؛ gh ا BC ¥Jر KFاrOs£m

Pm

7 تاءا8 إ BGإ gh

ة8R wKºأ سر m نأ ” n [a ا ت <¹Fا ع Rkإ

YÖ Uو É k

ـ"

q^]Fا ت <¹Fا

"

؛

}o ء w إ

؛ gh ا n o ل v ef ت

d او دا8EÁ xk ا

Fاو }cا

او ت

´

Á

n o }o ي8cا`d ا ع8KFا س8

،

w ا

، y8: او 9ر— 8D^Fا

...

ð ا

)

7ر ن 7

03 -10

،

2003

ت :q] ا ،

10 -13

(.

2.3 .

ةدj•Yا ت

ا

ِ

ّ EYا ى # ا ” #E

!‡

ر إ efو

،ي d ا ث T ا

gh ا n o

ي8cا`d ا ع8KFا م 7

n :

P ا

ى ]P ا

(8)

فا Wأو

ءا ’ ا

’P P:m ة 8Fا

لو d ا ef نO

W

،

2 :

لوj ا

2 :

ءا € ا ث E ى

# ا ” # او !

r ا فاjyأ

.

ت ‡ EYا

)

ما —و † >

/

م ن

3

(

j Ššأ ›œ ‡

توز•

j Ššأ ›œ ‡

ž\Ÿ † ا

نوز•

!# j ا ت „

ا

!#E Yا

!

r ا فjy

135

150

110

50 ى

# ا !N # ا

200

350

200

80 رj Yا

:

Õo ا دا إ نO BGإ اد ^L<ا ) 7ر يV q^m م <8 06 -02 ، 2006 :qÉ ، 4 (.

BGإ E 9إ

،ﻩ8 ذ } <

^ ا م <8Fا ef ي8cا`d ا ع8KFا د o

7ر يV q

06 -138

ef خر¹Fا

15 xy8Eأ

2006

ا ،

ث

ا ى ]P ا P

ز ا

ن k او

ر Ó او

ت gy`d او

Tc ا

وأ

T] ا

ef

d ا

اV و

طو8K ا

[a ا

m

YÜE

YÖ 7ا8

)

7ر يV q^m م <8

06 -138

،

2006

،

:qÉ

13 (.

ةد يأ ef < <أ xÕ m [a او ، Tc ا

^] ا ت ] T ى ]P ا

P ا n :mو

e™ ^É ¥ v

vm ،

v وأ yر

، Tc < s T

)

7ر يV q^m م <8

06 -141

،

2006

:qÉ ،

4 (.

3.3 .

j\j•R

!Dr Yا ت ŠX[NE ›œ " # ار •]

،¥äا8 ا BGإ لو— Þ^] ا

ف ^Éأ

Ûرأ BGإ q^]Fا تÒKlFا Pm

¥RÓmو

ef

م D BC ’ h<£m

ل“ <ا ]kر

ä

n :m اV و gh ا BC WrOs£m ى

}P: ا

ت ŸT Fا وأ ص àïœ Yñ U 7 [a ا 8 ÓFا

m q^]Fا ت <¹Fا òP mو ،

’qc و سر

او نO ا P ا م Ÿoأ j:m

yرو ا

78 او ،ت J8KL

)

7ر يV q^m م <8

06 -198

،

2006

،

:qÉ

9 (

q^]Fا ت <¹Fا

c 7 n :m mو ،

)

7ر يV q^m م <8

07 -144

،

2007

:qÉ ،

3 (.

4.3 .

ا ;p ت r او نا H ا !\ NM

ي ا

ا

و

BC ي :n ي8cا`d ا ن P ا نأ v

،ت ^ او نا

ا n

D^ ص ]

لو d ا ef ’98 ^^” yو

)

3 (.

(9)

لوj ا

3 :

ص

"

ت r او نا H ا !\ N•q !#E >

.

ع "

Jr ا

Jr ا ” ر

روj

ا £ ر R

ع

Yا

م X >

ي¤ DrR

08 -201

06 /

07 /

2008

› k8m ô^ ت q و طو8¤ د :n

ô q

rO– ت ا

ا xc ]E rÅ ت <¹

ر ’ dË Y¾ ت ^ ض8 و q —

.

م X >

ي¤ DrR

12 -235

24 /

05 /

2012

q —rO–

ا

ا ف ^É— c 7 د :n

:Fا

.

م X >

ي¤ DrR

12 -03

04 /

01 /

2012

ور`FاrO– m ^ ا xc ]q ا c 7 د o

:Fا

.

رj Yا

:

Õo ا دا إ نO BGإ اد ^L<ا ) ةد v Fا ت 7 w او gh ا ةراز [¨<8 ا ¥7 Fا (.

5.3 .

¦‚D• ا

!„… ا !\ NM ل •> ;p

و ، gh T [õ

ا م ا ء oإ < ^

^< x´ ef

ةد v Fا ت 7 w او gh ا ةرازو م Pm

¥Jر KFا ب öœ ، n·Oq:m ^ و ة`c

ef

Wأ تاذ ن Ÿm [a ا ت Kl ا وأ ر ŸE— وأ

gh ا n o } P:m

)

7ر يV q^m م <8

05 -444

،

2005

:qÉ ،

13 (.

4 .

ŽE ›œ " # ار •]

ت

ا

ا ;p ةدj• Yا

J8KL ا ص ]^ ا

v ل“k

،ةد v Fا ت 7 w 8cا`d ا م Wا ء

را8– BC

)

7ر ن 7

04 -09

،

2004

:qÉ ،

9 (

ر إ ef ةد v Fا ت 7 w ا 7rÅ }T Fاو

ا Fا

^ ا

يV ا

BGإ ء dË ا ¥ d÷Uو gh ا n o BGإ ف YÍ

، s TFا rO– ت 7 w ا

^ ا ef

W Fاو ،يرا8 ا س o“

Ì Fا تاز ا تازا8Eإ

ا ef

W Fاو

^

ا < ا ef

W Fا اV و ، ’Dqoو n TP ا ت 7 w ا BC

DE :F

ا Fا

ا i rÑ ا ر إ n :mو ،ةد v Fا ت 7 w ا رد ] نO ÕL

T7© g YÖ

نا ^ j:m [ìø à

"

y ^ ا T ] او

ا Fا

^ ا ر إ ef ةد v Fا ت 7 w ا

7rÅ [õ

ا i rÑ ا

ق Eآ ’

<ª

2020

."

(10)

xŸ¤ ef ، 7 w ا ك“YÖ<ا د ] 7 j Wا 8cا`d ا نأ

)

7ر ن 7

99 -09

،

1999

،

:qÉ

4 (

و

يV ا

x K"

7 w ا ما Ó <ا ¤8m

ä P w ا ت Kl او تاءا8 © x v

l eùyر ا Ú qÓ ا BGإ ف YÍو ، gh ا ef ي 7 w ا م D^ ا rOs£m

او ،ةد v Fا

ةد v FاrO– درا Fا BC DE :Fاو ،ةد v Fا ت 7 w ا 78mو ، وrÅ ا ت v ^Fا

.

xy m ل v efو

ر KFاو ل —

¥J

قو ^] ا ء Kºإ m ةد v Fا ت 7 w ا ل v ef

º

ل Fا ةد v Fا ت 7 wT [õ ا

0,5

%

وrÅ ا ةو m©

)

7ر ن 7

09 -09

،

2009

:qÉ ،

22 (.

5 .

ي ا

ا

ا ;p ت \ Dr اŸ‚ Š§

›k P

)

7ر ن 7

01 -19

،

2001

:qÉ ،

9 (

ت n q^ ا rO U ت q

n :m BGإ

، YÖd

و YÖ 7ا8 و

eCn

W8 V و

:

؛ت n q^ ا

^ ارا89—

n 7 ا

YÖd

و ت n q^ ا ز8E

~ ا

؛

؛ل

<p ةد è T P ا ت n q^ ا8yو m ةد إ

Ÿ إ

ةر wÓ نO^ ا Fا م“ إ

ت n q^ ا

؛ ~ •و

ö

نOq Ó T

cا`d ا ت • P ا

.

ي8cا`d ا ع8KFا د oو

ت q

نO Õm

ت n q^ ا

Þ T ا ت n q

< ª

x 7

YÜv ^

،

)

7ر يV q^m م <8

02 -372

،

2002

:qÉ ،

11 (

،

• q^ Y¾ Õm n ءا <

)

• q iِ ^

ُ

Fا

(

ت n T ا را8– BC

ا ت g ’ ا rO وأ ،ة

<¹ }y8

وأ

،

ُ

Fا ت <¹Fا ﻩV’

c

وأ nد تا·Oq:

و ا م Pm نأ ” yو

َ

Õ

ِّ

Þ T ا ت n q^ ^

Fا نO ا 7

.

و

Þ T ا ت n q d F ¼

م D ء Kºإ

)

7ر يV q^m م <8

04 -199

،

2004

(

<ا j:m

"

¥ـــــ

Ÿــــnإ

"

،Þ T ا ت n q نO Õmو ع rÅ<او ¥

• ’

س <أ BC

نO 8Ó^Fا ف8

E Fا كاrÅ¤p ق Po

•Ty m

.

(11)

6 .

ا

ا ;p ! ƒ ا !\

ا

~ ا cا8R ا

T

ل“k

gh ا n o أ

8cا`d ا س8”m

BC

9و8qFا

، nد ] 7pو

p wKº— ÞT Ó

ص k قو ^É ء Kºإ m 7و

^<

1992

j:m

نا ^

"

ث T ا ازإو gh T [õ ا قو ^] ا

"

•Ty m

" gh ا ةرازو ف8]m j:m ع 9

< <أ

تا c

، ~ ا n d ا

^”m :

c P ا تÒKlFا ة

ef

”m • ’ و

،ط opو n

ا أ

¥

¤ m ، q D

T ا ث : —و ت <ار او

78 ا ء أ اV و

gh ا n o ل v ef

)

، " 7

2018

:qÉ ،

139 (.

oو

)

، cا8RT

ا y8n T [¨<8 ا ¥7 Fا

2018

(

~ ا

cا8R ا xÕ m

ef < <أ

:

1.6 .

!„… ا

ة ŽK او !‡ EYا ت • Q ا

”X ا

Y¿ ل

ا د

ë o

’ d

o ت <¹Fا BC

<8 ا اVW ض8qn

،

xŸ

<¹

وأ o8]

ا ت g ’ ا x 7

]k8

eCn

:

لوj ا

4 :

!„… ا

ة ŽK او !‡ EYا ت • Q ا

”X ا

.

ـ !

K ا ت • Q ا

©ª ل N ا دj «ŠM !ŠX[Yا ” ¬

-> W أ

2 ->Ÿ®šأ

2 ôy8] ا

2.000 جد

9.000 جد

ي T ا [{ K ا !TvFا !hcر › k8m

3.000 جد

20.000 جد

eGا ا

› k8m

18.000 جد

90.000 جد

gh

ÞTŸ ا8yز ا

› k8m

24.000 جد

120.000 جد

رj Yا

:

Õo ا دا إ نO BGإ اد ^L<ا ) ، cا8RT ا y8n T [¨<8 ا ¥7 Fا 2018 (.

ى و ت n q^ ا

o ت <¹Fا BC Þ RFا x

ض8qn

لو d ا ef نO

W

YZر wk

5 .

(12)

لوj ا

5 :

Z ¯>

!„… ا

ة ŽK او !‡ EYا ت • Q ا

”X ا

.

Ÿ‚\ Yا

° ا ! •

J FŸ

ت \ Dr ا ع "

! N† ا

)

rX -•

(

±

R

->

J

F

R

!\

jE

ا²

…ر

->

J

F

R

ا

ــــــــــــ

ــــ

›

->

J

F

R

ز

ا

ــــــــــ

!

³Š

>

،!

• €>

،ة

Ž

F

W

O´

E

!

X

،ر

• D"

A

!E

q

ب

©¶

،!

r•

Š

>

،!

NN

Š

>

،!

\j

>

10

0 -10

00

10

00 -50

00 ->Ÿ

®š

أ

50

00 Z ¯Yا

1

2

3

4

1

2

3

2 2,5

3 رj Yا

:

Õo ا دا إ نO BGإ اد ^L<ا ) ، cا8RT ا y8n T [¨<8 ا ¥7 Fا 2018 (

نأ BGإ ةر ¤© ر vmو

BC

<8 ا ب89 xÉ o ن Ÿn ¥E ا

ا ا

y8R ا T

gh ا BC ة8wà او s TFا ت Kl ا

Þ RFا ef

.

2.6 .

”X ا

ت • rYا

! وŸ° ا

د

او

ُn

ﱠ w

وrÅ ا ت

^Fا BC

<8 ا }

د 7 او

وأ 8cا`d ا xkاد v ^ j ´ ءا <

،جر à ا

ةدر

س <أ BC

600 و ،ص É8 ا

eG à ا n·¸ او ز Fا n·¸ T جد

500 ،يد ا n·¸ T جد

و

100 ،توز Fا ةد BC جد

و

} ﱠ wُy

¥ Fا لوrÅ ا ز – BC

• 7 <ر

1 eG ا ضا8–Á ص k › ]Ó

c d ا تادا8n© ﻩVW ›]Óm ë o ،جد

:

50 %

ق8wT [õ ا قو ^]T ]]Ó تادا8n©

؛ J8 ا ق8w او

50 %

ث T ا ازإو gh T [õ ا قو ^]T ]]Ó تادا8n©

.

3.6 .

! • ŽYا ••

”X ا

ةj\j ا

س <أ BC ة n d ا

wFا 8 — BC

<ر ي8cا`d ا ن P ا ض8qn

10 ر ± جد

و ، T PÕ ا ت •8 T ›]ÓFا

5 ، q qà ا تار T ›]Ó ر إ xŸ جد

n نأ BC

› ]Óm

10 %

<8 ا اVW تا c

و ،ef PÕ ا ثاrÅT [õ

ا قو ^]T

40 %

ة c q

و ،ت n T ا

50 %

قو ^]T

ث T ا ازإو gh T [õ ا

.

(13)

4.6 .

م H¹ او ت

ا

”X ا

م ÷ او ت y` ا BC

<8 ا

،[õ

ا باrÅ ا ef

^]Fا وأ ةدر Fا م ÷ اrOR:mو

T

ت yز ’

<ا

v^m [a او

ـ ر PFاو

12.500 ، oا ا wT جد

n نأ BC

› ]Óm

50 %

و ،ت n T ا ة c q <8 ا اVW تا c

50 %

gh T [õ

ا قو ^]T

ث T ا ازإو

.

5.6 .

”X ا

ت \ Dr ا - ºR مj

ي¦‚D• ا

ُn

ﱠ w

BC

<8 ا }

ت n q^ ا y`Óm م

BC اVWو ،

او

^] ا تÒKlFا BC ،

ﻩ دأ لو d ا ef نO

W

، Y¢زو س <أ

.

لوj ا

6 :

ت \ Dr ا - ºR مj

ي¦‚D• ا ”X ا

.

ت \ Dr ا !

"

Wl ”X ا »E >

1 -•

”X ا ا¤y - !•R r ا تادا \] »E > J

ºR

!

r} ت \ D"

10.500 جد

25 %

ت n T ا ة c q

75 %

ث T ا ازإو gh T [õ ا قو ^]T

جد

24.000 ! • ت \ D"

رj Yا

:

BGإ اد ^L<ا نOÕo ا دا إ ) ، cا8RT ا y8n T [¨<8 ا ¥7 Fا 2018 (.

6.6 .

Ÿ‚€Ž ا ”Xر

ُn

ﱠ w

<8 ا }

8 £ وأ æ

x´ BC ،rO’w ا BC

وأ [õ”< x:F ع q p o É وأ

،ير vm

x P اVWو

، ·¸Fا ت

P ا ¥Eر ت k

ف8

د :mو

ي T ا [{ K ا !TvFا

Pw^ x´

o اVWو ، وا

)

، o < ، qyر ، y8Ro • ¤ ، y8Ro

(...

’

،

oو

wy8¤ ، ’qTÓn نأ ” n [a ا ت n q^ ا d و ط Kl ا

ا ماrÅoا

n

§ì 7—و òºد—

C

e:

نO

500 BGإ جد

1.000 ؛[õ”< ل

<ا يذ x: x´ BC جد

نO

1.000 BGإ جد

10.000 ؛ef8o وأ ير vm وأ [ x: x´ BC جد

نO

5.000 BGإ جد

20.000 ؛تار wPFاو

Ó T ة£ ’ ضرأ x´ BC جد

نO

10.000 BGإ جد

100.000 e™ ^É ل

<ا وذ x: x´ BC جد

.

(14)

ا ء ا د ! " " # ا ت % ي ا ا "

، ” L<“ ا س —

oا ا ما8– T ” ا BC

<8

ث T ا ازإو gh T [õ ا قو ^]T ]]Ó <8 ا اVW تا c و

.

2015

و

2016

~ ا n d ا

:

2015

-2016

)

ةjM ا

6

10 جد

(

.

،كر dË ا y8n Fا 2016 ( ، ) ا y8n Fا ، y8cا`d ا كر d ا ف8 T]:Fا x kا Fا ت c ]oإ ،كر dË 2015 (

~ ا م <8 ا

j qmرا

،ر ^nد ن T

ةد y` ا8D

<8 ا

ت v ^Fا BC

½o“

^h ،ر ^nد ن T

ض qÓ ا

<8 ا

7 ef

^< ر ^nد ن T

2016

ض qÓ ا BC

ªد ef ،

م ÷ او ت y` او ،

wFا تار © BC

9و8qFا م <8 ا ةد yز ½o“ نOo ef

2015

BGإ

341 ي8cا` ر ^nد ن T

^<

0 200 400 600 800 1000 1200 2016 1099 593 36 214 د ،;@A : ;<او > . ج H ا !D EF ... " ا ء ا د ! " " # ا ت % ي ا ا 20

7.6 .

! † XA ا س š•

”X ا

T

n :m m

10,5

جد

، ” L<“ ا س —

oا ا ما8– T ” ا BC

<8

ث T ا ازإو gh T [õ ا قو ^]T ]]Ó <8 ا اVW تا c و

ض8 º eCn

Eو

2015

Wl ا

2 :

¾rŠ ! ƒ ا !\

ا تادا \إ

2015

رj Yا

:

BGإ اد ^L<ا نOÕo ا دا إ ) ،كر dË ا y8n Fا ، y8cا`d ا كر d ا ف8 T]:Fا x kا Fا ت c ]oإ ،كر dË

xŸK ا ل“k

½o“

2 ~ ا م <8 ا

1688

BGإ ي8cا` ر ^nد ن T

2033

،ر ^nد ن T

وrÅ ا

490 BGإ ر ^nد ن T

1099

½o“

^h ،ر ^nد ن T

د 7 ا BC

953 BGإ ر ^nد ن T

593 ^< ر ^nد ن T

د 7 ا تادراو

Wر <أ ةد yز Ì ä

.

م ÷ او ت y` او ،

wFا تار © BC

9و8qFا م <8 ا ةد yز ½o“ نOo ef

” L<“ ا س —و

245 ر ^nد ن T

^<

2015

2016

.

2015 490 953 28 214 138 91 ₇₉ لوrÅ ا BC <8 ا د 7 ا BC <8 ا wFا تار p BC <8 ا م ÷ او ت y` ا BC <8 ا ¼Ÿ L<“ ا !h” ا BC <8 ا أ. د ،;@A : ;<او >

7.6 ث T ا ازإو gh T [õ ا قو ^]T ]]Ó <8 ا اVW تا c و

وrÅ ا

د 7 ا BC

د 7 ا تادراو

” L<“ ا س —و

2016

(15)

ة8RFا ت v ^Fا BC

و ا ’dÈ lm [a ا

Ìy8R ا < ا نأ i l º } <

تارد ] ا BC P w و

E ، gh

.

6 .

ا

NR K

ـــــــــ

!

[\ ا د ] 7prÑ "

، ا <p } P:m x أ

T P yؤرو ،

o ةرو89

ذإ

نأ

تاوrÂ ا فا·¸ <ا : rO " م ا

ا

ك“YÖ<pو ¥ l] ا : } L او ’

w ا

،ى8kأ ’

ث T ا BGإ يد¹n

ªإ ،ت E8] ا ﻩVW

Þ” ا ن º± §õ Ln ªو

اV و ، gh

ة8RFا ت Kl ا S Rm D أو نO ا 7 < ل“k

BC [\ [{y89 م D } wm

ت <¹Fاو Y¾ دا8E— نOT

Fا

.

و

^ ا

e¦< ^L<ارد ل“k

BGإ 8cا`d ا

¥9و

ا ت J8KL او نO ا P ا

ا8

BGإ

، gh ا n o

را8– BC

7ر ن P ا

03 -10

ef خر¹

19 Ty

^<

2003

Fا

n : }T

ا Fا

^ ا ر إ ef gh ا

،

و

n :m

P ا

ى ]P ا

ت n q^ او ء Fاو ءا ’T sِّ T

ُ

Fا دا T

، T] ا

، yر qo— درا Fا نO Õmو ةد v Fا ت 7 w ا ل

<ا BGإ و ا e¦< اV و

E 9è

BGإ

·¸Fا ت n q^ اrO Uو q^]Fا ت <¹FاrO L É k ت J8KU

.

،

J8KL ا ص ]^ ا ef ة P•و PP:

gh T

P ا n

ا ط8¤ ن Ÿn اVY¿و

BGإ

د 7 او

وrÅ ا دا Fا را8– BC ،ث T ا ل Ÿ¤أ ¥

BC

9و8qFا ~ ا n d ا

y` او

م ÷ او ت

، ·¸Fا ت

P ا ¥Eر ، ” L<“ ا س — ،

wFا ت“d ا ،

ل

<او

n©

xy m ض8 م <8 ا •m W

vm ^ ا تادا8

،ث T ا ازإو gh T [õ ا قو ^] ا

ثاrÅ ا 78mو ،ت n T T

T:Fا

^ او

.

8cا`d ا ef • ل

Fا ¥J8KL ا نإ

Wو ،[\ د ] 7ا ء ^ ¼º P ا س <— }P:n

<ار T BGو— 98q ا ö }Eا n

.

7 .

ا

}

ـــــ

ت

–8

m [a ا

P ا

<rÅ ا

ت“ Fاو ت <¹ T nد ] 7p ت“ Fا S R

— نأ ªإ ،دا8EÁ

“YÖ<p

• E ÞT Ón ª يV او ¥7ا ا 8

ن ^sا

¼º U 8cا`d ا ن ´ ،

• ا £ ث T ا ة8W

gh T خر É ب ] –ا ةر É ef

،

دا8E— ’ < P n

و¹ Fا x و

و او ،ت <¹Fاو

< ^ Wا8 [a ا ت É ا Ú ä حrÅP اV ، mو q

l

ح v^

[\ د ] 7ا ء ^ ef و ا < <

:

(16)

ذ Ómا

~ ا S R ا ت wT< نO” mو ، yر ’ d ا نO ا P مر ] ا } w ا

؛تارا8P ا

ت <¹Fا BC

78 ا n KU

ةرrÑFا }c s ا ¥

n P Wر إو ، yرود q]•و ،

؛

^] ا YZ n q

›TÓ T

ثا : <ا

؛ q ÓFا ¥E ير q ا ’ Õ او ،ث T ا ef نO Ì LFا دا8E— BC م <ر

[\ ا e™ ا8Kº BC ت

d ا ما` إ

¥ vFا S<و

.

6 .

Yا !N

:ا

:

• د

ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

01 yر ا ،

:

07 /

01 /

2006

7ر يV q^m م <8 ،

06 -02

o ef ءا ’ ا

P ا S Rn

ي d ا ث T ا

.

• د

ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

24 yر ا ،

:

15 /

04 /

2006

7ر يV q^m م <8 ،

06 -138

D^n

ث

ا

ز ا

ن k او

ر Ó او

ت gy`d او

Tc ا

وأ

T] ا

ef

d ا

اV و

طو8K ا

[a ا

m

YÜE

YÖ 7ا8

.

• د

ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

26 yر ا ،

:

19 /

04 /

2006

7ر يV q^m م <8 ،

06 -141

ت ] T ى ]P ا P ا S Rn

.

• د

ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

34 yر ا ،

:

19 /

05 /

2007

7ر يV q^m م <8 ،

07 -144

gh ا n

q^]Fا تÒKlFا c 7 د :n

.

• ة y8d ا

د

ا ، y8cا`d ا

<8 ا

37 yر ا ،

:

31 /

05 /

2006

7ر يV q^m م <8 ،

06 -198

gh ا n

q^]Fا ت <¹Fا BC } wFا D^ ا S Rn

.

• د ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

43 yر ا ،

:

19 /

07 /

2003

7ر ن 7 ،

03 -10

Fا

ا Fا

^ ار إ ef gh ا n : }T

.

• 8d ا

د

ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y

46 yر ا ،

:

19 /

07 /

2004

7ر يV q^m م <8 ،

04 -199

ﻩrO<و • D^mو Þ T ا ت n q d F ¼

ا م D^ ا ء Kºإ ت q د :n

•Ty mو

.

(17)

• د ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

51 yر ا ،

:

28 /

07 /

1999

7ر ن 7 ،

99 -09

7 w ا ef ”:

}T Fاو

.

• د ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

52 yر ا ،

:

14 /

08 /

2004

7ر ن 7 ،

04 -09

ا Fا

^ ار إ ef ةد v Fا ت 7 w ا 7rÅ }T Fاو

.

• د

ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

74 yر ا ،

:

11 /

2002

7ر يV q^m م <8 ،

02 -372

Þ T ا ت n q^ }T Fاو

.

• 8 ا ة y8d ا

د

ا ، y8cا`d ا

<

75 yر ا ،

:

14 /

11 /

2005

7ر يV q^m م <8 ،

05 -444

gh ا n o x أ

^

ا ة`c d ا ô^ ت q د :n

.

• د ا ، y8cا`d ا

<8 ا ة y8d ا

77 yر ا ،

:

12 /

2001

7ر ن 7 ،

01 -19

YÖ ازاو YÖ 7ا8 و ت n q^ اrO L }T Fاو

.

• <8 ا ة y8d ا

د ا ، y8cا`d ا

78 yر ا ،

:

30 /

12 /

2009

7ر ن 7 ،

09 -09

^

Fا ن 7

R Fاو

2010

.

• ة yز

o

،

8cا`d ا ef ~ ا cا8R ا

،

c

ت <ارد Tv

TvFا ،

6 د ا ،

1 ،

2017

.

• د ] 7p ،

ور m ود

[\ ا

^ او

ا ح“É©و

ار` ا ةرازو ، ا Fا

،e™ار`

)

}K د

:

،e™ار` ا ح“Épو

ار` ا ةرازو

2003

(

¥7 Fا BC ح

:

http://iefpedia.com/arab/wp-content/uploads/2009/06/d983d8aad8a7d8a8-

d8a7d984d8a7d982d8aad8b5d8a7d8af-d8a7d984d8a8d98ad8a6d989-d988d8a7d984d8aad986d985d98ad8a9-d8a7d984d985d8b3d8aad8af.pdf (consulté

le 08/01/2019)

.

• ،ي8 K ا دا

9 ´ ل

rOn Fا ،يد Fا س

} E m ،ط w ا

oأ ´

،¥Jز او 8KlT م n— راد ،تارد ]T

E ^ ا ةر P او ~ ا

)

ن

:

،م n— راد

2017

(

“P ،

:

<—

” ت <ارد ، gh ا ت nد ] 7ا ،ر Rk ن“<ر

)

}K د

:

، <—

”

1997

.(

• ،كر dË

ا y8n Fا

)

2016

(

إ ،

كر d ا ف8

T]:Fا x kا Fا ت c ]o

y8cا`d ا

:

(18)

أ. د ،;@A : ;<او > . ج H ا !D EF ... " ا ء ا د ! " " # ا ت % ي ا ا " 24 http://www.douane.gov.dz/pdf/r_periodique/rapport%20statistique%2 0recouvrement%20-Ann%C3%A9e-2016-.pdf

(consulté le 0

9 /01/2019)

.

• ،كر dË

ا y8n Fا

)

2015

(

كر d ا ف8

T]:Fا x kا Fا ت c ]oإ ،

y8cا`d ا

:

http://www.douane.gov.dz/pdf/r_periodique/Annee%202015.pdf

(consulté

le

0

9 /01/2019)

.

• ، cا8RT

ا y8n Fا

)

2018

(

~ ا n d ا ،

:

https://www.mfdgi.gov.dz/index.php/ar/2014-05-29-13-06-51/148-2014-07-17-14-20-39/404-2014-05-28-14-21-11