HAL Id: hal-00984153
https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00984153
Submitted on 27 Apr 2014HAL is a multi-disciplinary open access
archive for the deposit and dissemination of sci-entific research documents, whether they are pub-lished or not. The documents may come from teaching and research institutions in France or abroad, or from public or private research centers.
L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est destinée au dépôt et à la diffusion de documents scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, émanant des établissements d’enseignement et de recherche français ou étrangers, des laboratoires publics ou privés.
Évolution des connaissances et innovation. Application à
une technologie laser à l’Onera
Philippe Benhamou, Jean-Louis Ermine, Jean-Pierre Taran, Thierno
Tounkara, Arnaud Waeters
To cite this version:
Philippe Benhamou, Jean-Louis Ermine, Jean-Pierre Taran, Thierno Tounkara, Arnaud Waeters. Évolution des connaissances et innovation. Application à une technologie laser à l’Onera. Extraction de connaissances et apprentissage, 2001, 1 (1-2), pp.279-290. �hal-00984153�
!
"
"
"
#
!
$
!"# $% & ' ( ) *+ , ' ,, - . , / , ' 0 ' 1 $% 22 2 /$% 3 %14 55 ) 3 5 . 5 6 + 5 %'/' 2 7 ' % !8"8 9:9 $%29929 5 6 ) 7 3 " " 7 5 . 6 $%#;##; " ) 2: % &'( ) ! " # $ " # # " #" %#& " '" " ( " # $ " # " " %#& " ) %# * " & $ ) "% $ * # ) & +,-+ ! # $ ( " # ) ( # . "%# " & %# " " # " /% " # # & " "" # . "%$ ) "%#& " % $ ) 0 . "%1 2 " % 3 $ $ 4# " 512 346 # # " & % # &"% *" 7 ' $ 8 $ " & " , 8" 9 $ $ $ " * ( $ & " " $ 8 "" " $ $ & 8 +,-+ * $ 1 " $ $ " & & " (" * $ (" " 9 " " $ " * $ " ' $ " * 12 34 5: $ 2 " 4 3 $ (" $ 6 " "* & & $ * *( "& * & ) + " %#& " : %#& " / %#& " +,-+ ; ' & + , $ %-&) & " " & " & " " 8 +,-+ , 8" + ' &
. - / 0 / / # $ < %$ # # " " = > + " # "% " & # & # # . " % ( "%#& " "% % . " #& " " " $ ) & " # $ "% & 1 " $ ) "% " " . " ) "% $ $ $ " "" "% & " # & # 3 $ $ " # " %#& " % & " # ) ( # . "%# " & %# " " # " ! & " . # ?" " < " #& " . " " . "% & !% & " " # ) "% & "% ( # "% & /@ $ * # ) & +,-+ =A>= > @ ( " * " & B " " & $ ) ) "@#& "
/% " & " #& " " # $ +,-+ # # & " "" # . "%$ ) "%#& " % $ ) 0 . "%1 2 " % 3 $ $ 4# " # # " & % # / " " # $ # # " #" %#& " ! # $ # # & . "%1 "%# "%#& " % $ ) ! # # " " ( " < 1 / 2 / / / & " # " "% / #" %#& " $ $ " " %#& " ) " %#& " ) " #"# # ) ! " " " " & #" " % & . " "%
4& & ? " " %#& " B
) # $ " $* ) C $* ) " % . " # " " " $* ) 5 $ * ) # ) D6 + # # " # 7 " # ) $* ) " ) " " B " " #" " (" ) & " E # $ 7 " # $ $* ) . % # " 5 ( & % $* ) 6 & # & " " $* ) F & " )
G " # $ ) . " " " $* ) ( . " % * $ ) #
E " ? # $ "%# %#& " 7 " . "% $* . # & " " %#& " . "% ( & " #"
G " " " " %#& " . * . "% &
H & " # & " %#& " # # # " # $ "# "" & I& E =J> . % "* $ ) " # # ) % (< " "" # " # $ K3'L = > . % "* ) "" ( & B E "% (< $ ) * $ ) G K3'L "% (< $ ) * $ " ) 8282 / " %#& " # # " ) # "%#& " " # % (< $ " ) / $ # " $ # $ % "* " # 7 "* $ ) " # E "* ) % ( & K M ! "" % % " ) % " " %#& " % " ? " + " # " # & " M $ E
" " %#& " 7 "%#& " & * ""
#"# G "%#& " & " "%#& " & & G "%#& " & "%
E " # $ " K3'L= >=N> " " ) 5 * " & " # %# * $ 6 " # ) 5#& " & * # " # " # " #& " $ " # % * #& " & * 6
" * ) 5 . " (" (" 6 828 $ / %#& " " # ) * # % " ) " %#& " ! & # " "" $ ) # ) " "" * $ " ) E % # . "% $ * $ " ) " " $ " # " 5 6 5 6 - & " " " # " < & E ) " " "% (< 0 4 " * $ " ) %#& " ) & % . & " * " # " % * $ ) K M # # $ % . " * $ ) " %#& " " " ) $ ) (< 5 " 7 " & " " 6 828& " !% "% # " "% (" " " % # * 5 $ ) 6 # 4 "% & $ $ # " " ( & # ) ") * %#& " " 7 • 7 %#"# "% & "% • 7 " " 5 "% & 6
3 ) ) # & " & B = > " #& " "% "" $ M "% O "% & #) " ( "% " "% 828< , . E " # # . & "%$ ) 7 !$ % < G # G "% ( # # " ) G " %#& " G * # ) < "% & 4 " " %#& " E $ $ 7 • 7 " % $ & # # D • E " " 7 & "% (< % "" #& " . "% " 5#& " & "% 6 # & 5 * "" 6
# "" D
• 7 * # " " D
• 7 # D
/ !" ( ; ! ## ( " %# $ & " ) (" " " ( . #& " " " " " "
/ # $ ) % "% " " %#& " +,-+ # " %$ ) " # # "" # " $ & "" # "%# # . "%1 8 82 " . , 7= 7 / # $ +,-+ # # #" ( # ! . "@ 4 ) 5! 46 # (" " &# " =A>= > 7 • ! " & @ . " @#) # " # " *# • - @ P • ' # & # # " @ #" " & # " # & # • E "" . & " & # 5$* # . " # " & 6 • Q "%#& "
E " # $ +,-+ " & * " ( " & ? ( # & & 7 #& " / "@#& " # * 5& 6 G "@ " # #" "@$ ) " ) ? # . "@#& " " (< $ ) #" ( # "@ # # R " # # ) R ) @ "" " # 5 ( $ " ) 6 /@ ( " @#& " +,-+ * S#& " T # "@$* $ S " # T 5S $ *T =U>6 " " ) "" 3 0 / 2 / / 3/ 5& "@ "" ? 6 ! @ " ) " "@#& " " * & & 5/ E 8 ) "
# # ) 6 " * '" " @? #& ) @ " * V ( # " " # ) " " # "@#& "
" " " = >=W>
/@$* $ S" # R . "* "@#& " @ * & . & $ V #& " !@ "@ (< " @#& " +,-+ '" ( # # "@$ ) @ (" "% (< V " " @#& " ) # # ) . "@ 8 8 , > / " %$ ) # & " $ ) "%#& " ! # # $ ) " " / / ! #"# # # # " " # / 2 #"# ! " & ? $# .
45 6 ) & & #& " # " E 3/ "
(< & V / " # 5 ) #&# #
"%#"# # # ) " @ "" & ? $# R $ & R 7 (" $ ) ( & D6
/@$ ) @ # # " * " ) #
E " " # & " # " 3 6 ) & "# " # " " & # /@ (" #"# # " (" * $# ) # & "@# $ "" C #"# # " # ""# ? # # ( # # (" / : " $ ) " # # # #"# 7 . ) . , > 8 8& , > . / " " # 5 ( # # " ) 6 # " @ (< #& " #" R # & R " R R" @#& " R / #"# " " # / / @ (< # ) @ # # ) @ 0 # # "" " # # / " # (" (" " # " ( " "" # 4 / / 2 ) " #& "" " " # " / & " $ ) " # # " # #"# ) " " " # + "%#& " * 8 45 /4 6 * 8 45 /4 6 7 1 ) . , > . ! " " "" # # " . @ "* ) ( " #& " (< P * & # 8 8< . , / * (# . " # # '" (" " " " 0 "@#& " " " #
/ " " # ( @ ) < "@#& " E " # " @ # # . "@ < " ) # " # @ 3/ ) " # " @ # # . "@ !$ ) & "" # # ? # # & " / / 6 5☺ & (" 6 ) " $#
. "@ # # . "@ ) & "" " / / / 6 5 # & (" 6 ) ) & @ "" # # @#& "
. # # & ! # " " " %#"# @#& " ) # # " " & # " " "@$ ) !$ ) # # ? # # 45 6 ) "@#& " " # !% " ) & V " # %#& " / : N " $ ) " # # # #"# / 1(< / ! #) & ! #) # & ☺ ☺☺ ☺ 7 9 ) . . , 9 / /% (< "%# # . "%1 $ $ " " %#& " ) " #& " % $ " " & ! & " # " # " # # & " " # $ # " $ / E 3 4 - ! $# 5E34-!6 $# $* ) . " ( % # $ # M " # . "%1 % # ! # $ . "%# $ "" . # #" " " #) % & " # " . " #) & ( M . "* /% "* " "% # "% 3 4 - ! $# " # "%# $ "" M
/%$ #& " " E34-! . "%1 "%$ % & $ ) < "" #( # # " ) % $ $ "% # % " ) # $ < ) ". ) # & " "" $ " ( " "# " . "% # < "%1 . & " # " # " ( " ! $ " # . ( & # . ( #& " "% #" " $ " 5 #" " # & # # # D6 ) "%#" % " 5& " " " # : U6 '" % ) " # " 5 # M 6 # # " # * ) # 5 ( " 6 ( " " ! &
7 : ) , > '
-4 # % & 8 & " %$ ) ) "%#& " "
E34-! / " # " $ ) ) # . " # " / " 5: W6 # "%#& " $ ) "%1 N . < / & " # " $ $ " # " 5: U6 $ " " " # # # " # " /% # " " " %#"# # # " " %$ ) B $ ) " "% " %#& " 4 % "" " : J # "" "% . "%#"# " " # 7 R+ # " R ! #"# . " " " E34-! # U " # " "" # M ( E " # " 5( H $ 6 / ( # # #( $ A " "" * "# / # " # # # (" & " #& " "@ " . "@1 " (" 5 $ " H1X!43-6 @ ( # . "@ @ * " ! V " " " # " % %#& " & "% " . * "# ! ! " # " ! $ % & ! ! " # " ! $'( # % " " # ) ! * ! + * ! + ! "#$ %#& ' ( ) & * + , -, (. / ! , 01 2 01/ "3456& ' , ' . / % 6&"5 774 / - 348& * 1/ 7 3#9 / 0/ ! !
(/ / / ; 2 < ! 4 = Y " " E34-! " " - " " K $ ) H1X!43-' " ( K & $# ) # # "%#) $ $ Z B K "% " " E34-! . # " ) -/ > 2 .??9 ( / .??1 B " " "# " 5 " & / ( 4 # ! 6 4 " . " (" @ > 2 / / ; 2 / .?AB .?A9 ( / C 6 C .?A1 .?AD -/ / .?AD .??1 ( / 6 ; / / .?AE 7 D ? , > . 7 F ) ) , . , ! " # # $
! & " % . " & " %#& " E " "%# " E34-! $ "" & # #<. " #"# ) (" " ) &8<82 $ [ " # # &# 7 ( / C 6 C 1(< 7 Z " & $# ) " . "% " " E34-! "%# ( K & " ( " # $ ) ( )
E34-! & '%* & % G,&HI' ( "% JH H* "H K& ! # #& 7 \ " & # "%$* " M ( & " M \ "% ( %$* " M # ( # $ 5 ( H 6 \ " ( !1 " M M 5 $ 6 / & 3 "# # # " # "% " % " . " (" ) ( " * " % "# " 5 # . ( " * 6 /% " " . " " ( % # ! # #&#"# " (" ( " # " ] " " 5 # # !16 ! &# " $ $ " E34-! . " # #" " # & # " / # " " " # ) " # . " $ ) H1X!43-/%# ( " E34-! % ( # # # %# " 7 \ " ( H 5 # $ 6 \ " $ 5# $*" "* "6 ☺ ☺☺ ☺ ☺ ☺☺ ☺
@ " G
* G
N * E34-! G
W # "
! ) " % " %#& " " " %$ )
& & "%#& " ;# # " " " %#& " 5 ""# " " %$ ) " : W6 & " " " ) " " % " "
&8<8 "
2 * %#& " ) & "%# " E34-! ! $ # " " & = > / 2 E " % # "" ) (< # # # $ ) ) & ) ? # $ "% " & # " ! % " ) " $ " E34-! # # # # " "" $ " ( " / E34-! " ) # . " # " ( " #& " # 0 " # % " Q) " ( 5 * # # " " 6 5 %#"# " * 6 1 & # # " "% " E34-! . "%1 ! $ " "# # #& " " # * E34-! 5" % " " " %$ ) 6 "" % # " # . "% 5 # # & # & " 6 &8<8& '" " $ $ " %#& " ) < %# $ " (< $ ) # ! & " " # E K3'L $ $# "" % " ) # 3/ • C " " E34-! . # " 3/ ; 6 6 / / • ' # " * " 5 $ V " " " " "% & " $ ) 6 3/ 6 • / " %#& " " " $ " ) " ! # #& " # " % " " " # " " " & " 6 L 4 4
• / ( & # N # " # #& " # & ( & ? # " # # ""# /% ) 5 " 6 % " $ ( ) # "
! " . ? & " # # " 5 " #& " 6
:
! & " % 3 $ $ " # " %#& " % &
" # ) # # . "%# " & %# " " # " 2 < ( # " . % "" $ ! " " & #" " # $ ) ) " # " / " %#& " +,-+ &# (" " ) 0 * $# ) " " " %#& " ! & " % " % & " (< ) $ (< & $ # 4 ". #"# # " " " & " " E34-! . "%1 "% "" ( " ( 5# $ % # 6 "% # " " " # ) " " $ $ % (" # " * D 4 4 = > 4/K- C// 3 ; $ W B " 7 K3'L , * K $ " ' & K $ " ' & ! = > 4/K- C// 3 ; $ 4 - "* $ ' & 4 K $ " ' & ! J =N> 4/K- C// 3 ; $ K$ ' & 4" $ K $ " ' & ! & H
3 & 8 - 1 U W
=W> H43K /+Q : Z / 3+'2 ! 31- 2K 4/ -4H31CX 7 4 $ 8" & " M Z " 1 " 3 $ W W W A
=U> !13'4K H 1 9 '2-K '2 7 / & "" $# "@ ! "" S 3# # T / & $ =J> E :13; I 7 K $ " # # ) "% (< " + " B AU = > 3+'2 Z / . / . , 3 & %' "" ) W & " BB A =A> 3+'2 Z / " -* J = > 3+'2 Z / ! 4'//1K + H'; 12 B ! 433 K12 H +4/4Y' '// E 7 +,-+ # $ " ' # -* @' 4:! K J Y " W 2 W UW U U = > ;3C2E-K '2 + 31- 2K 4/ -4H31CX ! -* @ ! " 7 < & " * @ " 1 ( = > B'4; K Z / 2 "% "" $ M "% E " $ 2 "# W JN = > 3'E/ I + 7 @ + . E H C & #