HAL Id: hal-00962023
https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00962023
Submitted on 25 Mar 2014HAL is a multi-disciplinary open access archive for the deposit and dissemination of sci-entific research documents, whether they are pub-lished or not. The documents may come from teaching and research institutions in France or abroad, or from public or private research centers.
L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est destinée au dépôt et à la diffusion de documents scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, émanant des établissements d’enseignement et de recherche français ou étrangers, des laboratoires publics ou privés.
Syntax and semantics in algebra
Jean-François Nicaud, Denis Bouhineau, Jean-Michel Gélis
To cite this version:
Jean-François Nicaud, Denis Bouhineau, Jean-Michel Gélis. Syntax and semantics in algebra. Pro-ceedings of the 12th ICMI Study Conference. The University of Melbourne, 2001, Australia. 12 p. �hal-00962023�
! " # $ %& ' " '# ( )* ! ( # + & ,'# - , , # , # " , # , # . . / . # 0 # , 1 2 , ' - / . , ' - , , , # # # # , ' 3 . 4 # , ' - , , # . " , # ' 5 0 1 " / , / . ' -. # " ' 5 " # # , , " " , , 2 6 778 9 ' 77: ' 777;' 5 " " # . " , # ' - . . , . / # # ' - # , # . / '(' )* < 6)* 778;' 0 1 , = # , # ' 5 . , . ' - , , # , ' , " . ' - , = , , ' ' ' ! . # # , ' - , " # ' # # , 65 77>; ' " , # # " # 6 = ' ?>>> 77? @ ?>>>; , " . # ' - , -. # A( ' # ,, # , " ' , ' ' # 2 . . . . , , . / 2 , ' - . . # # ' # . # , 0 ' ' . , B1 ,, # . 0 ' ' # , B1' # . . " # # .' . , , , ' -2 . 2 . # . , , ' # , , 2 . . / 2 '
-? 2 # ' 2 " , # . . # 2 ,, 2 # ' C 2 ' - " " # ' # " 2 , 0 ' ' , # # , 1' # 0 '1 , ,, 0, , / " '1' # . . # . ' - # . 2 , , . . ' # . 2 , ' 5 . # ' 5 # 0. 1' - ' -, 2 ' 5 # 2 . . . ' -# ' # , 4 # , # ' , , # " # , ' - , 2 ' , , ,, . ,, 2 # , ' . , ' D # 2 D # 2 # , # 0 .1' - " # # ' ' 5 # . / # # . / ' -# , ' - # , , , ' - " 4 0 1 " # . " / . 0?1 # . 0E1 , # . # 2 , ' - , , " # . , . , . # ' - " # , ' # . / . / D # . / , , # , ' - , # # ' " . . ## . ' # # 2 ' - # " .' , F # , ' , " # # ' -. " -. , 4 " # # # 2 ' , , . . , " . # 0 " # # 1' ' + # . / . # ' - # 4 . , 2 2 ' # , # 4 ? # . ' - # , 4 " G , H F . 2 6 = ' ?>>>;' I . " . ,, ' . , ' 5 . ' - # ' . # . # #
E , . . , . = ' - # , " , # . 2 ' # . . . , , ' ' - # # , , . / . # # , ' -2 . # , ' ? # , 4 # , ,, # # . # # , ,, # # # ' E # ?' 8 . , , # # ' @ : . # , '
#
,
. # , ' -2 . # , # # ' 5 " ' # , JN # JK # # KKKK JF # # ' ' @ NNNN # ' , # ' K # , D ' " # , ' ' ? > ? >> ? , ' 5 # . > " > # . NNNN # # NNNN L $> ? E B%' - 2 . N N N N NNNN . / M . 4 NNNNL $> ? E B%' ' " # 0 # D 1' " , 2 ' 6 77?; ,, . # " 2 ' , ,, ! 0 4E F ,4N1 , " " ! #' ' # # . / # # / # " /' " # # # # / # /O ' " # # # " # ' # 2 . . . . , 0# # / , M D # , 1' ' @ KKKK # . # Z Z Z Z # 0 . . 1' K # KKKK " # KKKK 4 # NNNN # # 0 , ,, # 1 . ∈ NNNN P $>%' C" KKKK . " # JK QK 0 , 1 # PK 0 ,, 1 , . # , QK QK B QK 0 1' KKKK NNNN KKKK N N N N' - " # . , # JK # : 7 : JK7 : JK 7 8' - 2 . KKKK KKKK . . / M . . ' - , , 4 # # # . " # # . . " # # '8 - ' JK # NNNN , / , ' / : JK7 # . , , # 4 ' ' @ FFFF # # # KKKK KKKK# ' JK PK QK . # JF PF QF , . " FFFF # D # " 4 0# JF 1 0 1 L #0 1 JK 0 1 0# QF 1 0 1 L #0 1 QK 0 1 0PF# 1 0 1 L P K#0 1 # L # QF # QFB QF # 0 1' # ' ' @ PPPP # , # " KKKK' -' , # D 0 > ?B1 # # KKKK # # ## # > 6 / 7NR;' - # JK PK QK . # # JP PP QP , . " PPPP 4 0 > ?B1 JP0 > ?B1 L 0 >JK > JK ?JK ?B1 PP 0 > ?B1 L 0PK > PK PK ?B1 0 > B1 QP0 > B1 L 0 > B1 . L >QK JK QK JKB JK QK > 0 > ?B1 L 0 > ?B1 QP 0 > ?B1 QPB QP 0 > ?B1 0 1' - # # KKKK # , . > , 0 > > B1 2 , # J P Q S 0 ' ' JK 0 > > B1 JP0 > > B11 . / K K K K PPPP . , 0 > > B1' - , 0> > > B1 9 ' 5 . , # , 4 0 > ? EB1 L >JP QP9 JP ?QP9?JP EQP9EJPB < # " " KKKK # . ' # . # , # . '
(
5 # # 0 # , 14 # , ,, # # ' D " . , # # ' - # . # 65 77> T - / 777;' # # / , " , NNNN KKKK . # # , " ' # . G- , - H G , # , - H G 4 - H G , - H' 5 . . , G∈H . , G4H' - . - , ' # 'Σ
Σ
Σ
Σ
v
vv
v
# .' 4 0 1 G H # G H . G H . ,, 0 1 0?1 # G H' 0 . 1F 0E1v
# # " , ': - , - ∀ ∈ N N N N 4 - NNNN $ - , - ∀ ∈ K K K K 4 - KKKK $ ∀ ∈
v
4 - ! $ J Q 4 - U - U B U - → - % ! P 4 - → - & S 4 - U - → - ' 'Σ
Σ
Σ
Σ
' , , 0 1 , #Σ
Σ
Σ
Σ
F # #Σ
Σ
Σ
Σ
" " #Σ
Σ
Σ
Σ
# # #Σ
Σ
Σ
Σ
' C# " , , . , 'v
vv
v
#Σ
Σ
Σ
Σ
0v
1 6 T - / 777; . # , .Σ
Σ
Σ
Σ
0v
1' # . / , 4 . # # # ' - . # ' GKH # GK , H' K # NNNN KKKK #' K " #' - - NNNN ' - - K # .' -# # . , , . 0 ' ' # J # # K U K K J1' . # # #0 ? B 1 " # ? B # ' K 4 # # KKKK " #v
∈ K # ? B ∈ K J0 ? B 1 ∈ K Q0 ? B 1 ∈ K # ∈ K P 0 1 ∈ K # ∈ K ?∈ K S0 ?1 ∈ K # , # , . . ' ( 0v
1 . G H , . # # J Q . # P , # S 2 , . # # , , , , # # . . . , Q . , J # P' J ? - # J0Q0? 1 P0:11 J - # J0? E 1 E Q P ? : ! # ? P: ! # ?JEJ ( )* + , % ( 0v
1 , " , . 2 0 1 . , . 2 # #N 4 % - % -* ' I . " , ' ! - , # ## # " ' # . # , # # ' ( / , 65 77>;' D , , # ' -D , ' -# ' 5 #
Σ
Σ
Σ
Σ
( #Σ
Σ
Σ
Σ
# (' 5 . ( # (' 5 ! , # ( (' # # ' . , # # ( ( 2 ( . ' ( . / ! * ! % 0 K K K K ∅∅∅∅ ' - , # # , #4 ∀ ∈KKKK #0 1 L ∀ ? B ∈ K #0 J ?J BJ 1 L #0 1 JK #0 ?1 JKB JK #0 1 ∀ ? B ∈ K #0 Q ?Q BQ 1 L #0 1 QK #0 ?1 QKB QK #0 1 ∀ ∈K #0P 1 L PK#0 1 ∀ ∈K ∀ ?∈ K #0 S ?1 L #0 1 S K#0 ?1 - , # " . ' 2 " , 4 # KKKK , KKKK # ' # ! , , # ,, 4 #0?J81 L N #0P?1 L?
#00?Q?PE?1 PE1 LV
. . , # ' . P? #?
# . , ' 5 . . , # # ' # # ' ' ? QK 0V PK ?1 . . , , ' ' ?0VP ?1' " 2 " , . . " , ' / KKKK # ( 0∅1 # , # ( 0∅1 " # D " " ( 0∅1 4 W # # " ' - D " L' P P P P " ! - , # # , #4 #0 1 L 9 ∀ ? B ∈ K #0 J ?J BJ 1 L #0 1 JP #0 ?1 JPB JP #0 1 ∀ ? B ∈ K #0 Q ?Q BQ 1 L #0 1 QP #0 ?1 QPB QP #0 1 ∀ ∈K #0P 1 L PP#0 1 ∀ ∈K ∀ ?∈ K #0 S ?1 L #0 1 S P#0 ?1R @ >JP QP9 JP ?QP9? JP B JP QP9 # PPPP' -# , >J Q J ?Q ? JB J Q ' # 2 " ' , # ,, # , 4 0 J81 → 8QP JP ?' . , # , # # PPPP 0 ' ' JP1 # # # 0 ' ' J1' , 8QP 9 JP 9? 89 J9?' 5 . . , # # , ' # ( 0 1 PPPP. " , . # ( 0 1' P P P P 0 # .1 , # # ( 0 1 . # D " # , # ( 0 1' F F F F " ' , , " # " , # # PPPP , # D #0 1 L → , " . P F' , ## # 2 " 0 ( 0 1 FFFF 1' , # ,, # , 4 #0 0 J811 L → 8QK JK ?' - # ( 0 1 FFFF # # , # ' 5 / . # . / KKKK # PPPP , 6 / 7NR;' ( # FFFF , # # ( 0 1 . # D " # , # ( 0 1' # . / D " , " # PPPP' @ 0 .1 . # ( 0 1 . . . , PPPP0. . . " # , # 1 . FFFF , # ' 0 1 % % ! ! % - * * ! ! . % 0
K
#
#
. " # " 0 # . / # 1' ' KKKK " " . , " # PPPP FFFF' . , -D D , " ' K K K K' I . # # K . , ' , . 4 - × B × - → - . # K , " ' - , , # " , K0 B 1 . '' # ' . # KKKK . # FFFF 0 1 . # PPPP' F FF F # ( 0 1 PPPP ' , ' ' # # ( 0 1 4 , , ' # KKKK' @ / , # 4 # ZZZZ QQQQ' 5 # M .V K K K K 0# ZZZZ QQQQ1' . # # M P M . ∈ NNNN P $>% " " ' - # QQQQ . K K K K ' < " # 0J P Q S1 QQQQ , # # ' / # . " # 0 / ! # ZZZZ QQQQ # , 1' - # , # ' . " # . , ' 5 - - 0 , 1 . - 0 , 1' 5 # - 0 4 J P Q S1 . ' 5 # -# - - ' 5 KKKK " " FFFF PPPP " " ' , " , FFFF " " . # # QQQQ QQQQ. PPPP " " . , " QQQQ' $ ' - # , . . % # ' 5 % , " # . / 0. K K K K L Q Q Q Q1 2 % # 0 # 1' -, # QQQQ " # %' - ## 2 " ' 5 " . 2 ' $ & ' - # , . . " % # . # . ' - , # # . " . , / E 0? J 1' - # , . " # # ' 5 . KKKK . # / 0 1 0EM81' - , KKKK ,, . . # " # , . . . # , ' 5 , # . /' / # # %' ' ' ( ! D D . #
Σ
Σ
Σ
Σ
0∅1 # " . " 0BoolBoolBoolBool $ % # # # " Bool Bool Bool Bool 14- , - ∀ ∈ Bool Bool Bool Bool 4 - BoolBoolBoolBool $ 4 - →
-4 - U - U B U - → - !
. #
Σ
Σ
Σ
Σ
0v
1 #Σ
Σ
Σ
Σ
0v
1Σ
Σ
Σ
Σ
0∅1 , 4- , - X ≤ L ≠ O ≥ 4 - U - → - $ $
- , - - - ∪
-@ BBBB # # # KKKK BoolBoolBoolBool' 5 , " F F F F ∪ BBBB
" ' - , , ? J L> #
→ ? QK JK LK> # KKKK BoolBoolBoolBool' FFFF , # #
( 0 1 . # D " # , # ( 0 1'
-D " L # , ⇔ # , '
, . KKKK % 0 J:1?L ⇔ ?J J L > # → 0 J:1?L → ?J J L > D 0 D # → 1'
7
-
, #
#
C # . / # # . # 0 , 1 # # " # ' # , # 2 ' -/ , # , # 2 " ' 5 " # # , D " . , # ' - " . " D D D " # # , " / . . Y Z 6 = ' ?>>> 77?;' . # , # 4 KKKK # # # . / # , . " FFFF # # # KKKK KKKK# , . " BBBB # # # KKKK BoolBoolBoolBool # , . "0 D D 1' 5 . ' , , # KKKK # . 4 * + , * 0 0* 2 ! 0 - # . / , . , # , ' A = ' 6 77>; . , . . . JK QK B # ' -# . , # ' # 6 7V7; 3 6 77 ; ,, , # , 0 , 1 ,, , ' - # . / # ## # @ H , 6@ ?>>>; . 4 * 3 % * % ! * % ! % 4 5 % ' . , . . / . ' I . " @ H -# 2 " # , , @ '
,
& & & ' 5 KKKK #
, # KKKK' 5 # , , $ 0 /
! - 2 1 # # , EEEE # # 6 ! # EEEE BoolBoolBoolBool
. , " 0. 6 ! , 1' EEEE # # " ' , , X$ O . -, , # EEEE' # X$ O ∈ E E E E . D " 6 ! 0 1L ' , " " ' , , $ , , # . 4 $% 7$ * 8 7$ * 8 2 ! ! ' 5 # " , X$ O , " D " , " , '
> " & ) - , , # " QQQQ# E E E E # , " QQQQ . " , # , 926 ! # 926 ! 0 1L # # # L L ? B L . ? B # # ' , , " # 3 % ' 6 ! - 2 , , ' 5 , " # , , 2 # $ ? B % # D K
# # # → K # EEEE BoolBoolBoolBool' # D " ,
# D # D " , ' - # , ' , # # / ! 2 ! % ' I . " # , " D # , 8 :J: EP ?JN P L > # # $ ∈ QQQQ [ 8 :J: EP ?JN P L >% . , " / ' # . . . , , # ' . " # # ! - 2 " % # %' * " & ! @ %: : : : : , , " E E E E # , " QQQQ . # , X %: : : : : 0 PE10 JE1O ?' - , , . D " , " 4 0 PE10 JE1 ?P7 D " # ?P7 ' + " & ) ! - " , , ' 5 , # , # # " # , ' @ KKKK # EEEE # , " KKKK' 5 ( # , , , 0 1 D " , ' ( . , 4 , J> , :JN , Q , ?J? ? E ? , > L > ' - , 6 # , , # G6 0 1 # # , # ( ,, , # H' , , " " " / 3 % ! ! ' 5 ( . , # , # . / , . " # ' , . , . # # , 0 1 # , # . , # # . " , , , ' 6 , , ' - # , , # # , # , , D " ' # ( " ' ' # # , # D # , ' ' . . , , # (' -, , . . " , , 4 . % # % 0 , 6 . = T 77>;1 . ,, ' 6 . 2 ! 0
A
, , . " , ' -# # , / , 2 ' , . # , , , ' 5 , # , < < " . , # , # 0 , , # 1' - , # # , ' - , 2 " + ' 6 7VR; 6 77?;' C# , # " ' , D # # . # , 3 , 6 7V7; @ 6?>>>;' , , ## # " # , , " , . # # . / # " , ' , , " ' D " # " / . ' , , . # . / # A " 6 77>; # . / ' " # # F " , # # # , # , , ' C , , # # " . , , , ' 5 4 0 1 , 2 , 0 1 , , F . / , # # # , 0?1 , . # , " 0 1 2 # # , , # # , ' 5 / , . , . . . 2 . , ' , , # , " , # , " ' # , . . # # # . / 0 " , 1' . . . # , . # # ' 5 . # # % 6 . = T 77>;' . . , . , . , , , 6 = ' ?>>> 77?; , 2 , ' K , . # ,, 2 ' 5 . . / # " , , ' - . . , . / , , 4 # , " , D ' . . , " # , # . 0 # # , 1 , " , , # " , ' - # . / ,, . # . " # / . # , '?