HAL Id: sic_00000426
https://archivesic.ccsd.cnrs.fr/sic_00000426
Submitted on 12 May 2003HAL is a multi-disciplinary open access archive for the deposit and dissemination of sci-entific research documents, whether they are pub-lished or not. The documents may come from teaching and research institutions in France or abroad, or from public or private research centers.
L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est destinée au dépôt et à la diffusion de documents scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, émanant des établissements d’enseignement et de recherche français ou étrangers, des laboratoires publics ou privés.
Regard sur les origines des communautés virtuelles : les
” communautés en ligne ” et le temps partagé. Un
exemple d’hybride socio-technique
Alexandre Serres
To cite this version:
Alexandre Serres. Regard sur les origines des communautés virtuelles : les ” communautés en ligne ” et le temps partagé. Un exemple d’hybride socio-technique. Colloque : ” Ecritures en ligne: pratiques et communautés., CERCOR, Sep 2002, Rennes, France. �sic_00000426�
! " # $% & ' ! ( ) # * + ( , - + . // ! " ! # $ % &''() * + # & , %$, % -..&)/ 0 1 + " # " 2 /2345 ! 6 ! + 7. 3 8 " + !" 9 " : ; < 2 /2345 ; " ; 0 1 ; 4 " % 6 : + 7. 0 1 6 == : ! 6 2 /2345 # > + : " ? " # " 0 %+ 1 & " 0 1 &'@( : 4 3A B 0 C * 1 &'@(
-$ &''D)9 # " 0 1 $, % -..&) . + / E + 6 " 6 8 > 0 19 ! # 8 9 " : % F ! + % + 0 6 1 G , 0 2 1 $, &'7') H 6 + + ! 0 G + !! 1 I &'7J- B ; K I % ! ! L.7. < ! J ! + ! ! I + # 6 2 /2345 G < " " 2 /2 &'7-! ! 2 I 6+ 0 1 ;2 " " 4 M ? ! 2 /2D ! 0 1 4 + 0 ! 1 " ! I ; 4 : + 6 : > ? " + 0 1 8 % 6 ! ! 2 /23459 ? -K * *N B4 2 /2 -J &'7J $ :OO ! O = O ) J 3 + 5 % + &'7@ D 2 /2 82 / 2 %9 ! 0 1 /
J !! % " 0 1 " 6 I ! ! " # " G 5 ? ! 0 1 % # F + # " : + ! ! ! * 0 1 + ! " # $ G 5 &'7J 7D # I ! + , 7 ! " # + 8 % 9 / 6 ! ! 8 G 59 4 !! + ! ! " # 0 % & ' % ( 1( 8 9 8 + , , * + @9 G 5 " !! +6 + ! ! # ! ! " # + + + !! ! " + 0 ) * 1 + , ' 2 + I ! " # " : " 2 " 6 0 1 L G2* ! # # 7 + , ! G 5 ! F 3 + P L. ! + 0 1 &'7& 2 6 L.7. 6 ! " < ! G 5 ! " # &'7-( G + + , - . / 0 ' 2 8*29 444 * F %/ @( @ , * + " + ! G 5 % 11 8 1 1/ 9 F , 0 1 ! " # * + 6 ? * + 6+ 02 1 6 " + % 6 M3 Q ' , % 6 : 0 ) ) 3 ( 4 / * ( ( %) , 5 % 63 ) * 31 * G + + @@
D 6 8 9 6 2 6 &'L( K G * %&. G 5 !% % 6 ! 0 + 1 ! + ! G 5 &'7& + + ! " # + 2 " + + R " " 0 ! 1 ! + 6 ! * ! # 6 6 ! / 6 + 0 % + 1 I &'7.&& ! !! M + 6 " # 4 + : 0 1 &-+ + % 2 4 + R < ! 6 6 ! ++ 6 6 # I ++ ? " 6 " ++ 6 + + ! I 0 / * / ( % / ( 1 0 ( ) ' ) % ) % 1&J # 6 ++ 6 Q ! 5 3 4 ! 6 6 ! B " 6 " ! !: &. F K G * % 6+ 2 ! ! G G I% % 6 " &'L7 # 0 1 % && *N B4 K* 0 G * F% + 1 . 7 &'7. B F% * , 83 332 , 9:9$ 9::;3$4 )/ 2 8* ! 9 : B 4 * ( S &''. B + P P : T :OO I O +OB4*OF *O O+ O .7& U &-43A4 V2 5 B * # . , # 7 3$4 ) ,
G 84 9 G / I8* 9 : F ! &'7- &JD B + P P P :
T :OO ! O O %-.D O4 + O4 + W2 U
&J
L 7. = B " 6 0 1 8 = I A &D9 ! 8 9 8 % + ! 9 ' + / 6 ! I 4 + + , ! + 7. " H 6 6 0 1 ? ! ! " ! " + + " % + ! 4 ! 6 6 ! : !! 6 + # 6 M ! + * ! S + 2 6 " ! ! 8 VG !9 + 8% G 59 " !! 2 4 + F &L 2 6 > 6 ! + 7. 6 6 / G2* X " 0 ++ 6 ! 1 8 33 ++ 6 9 # 6 + ++ + B 6 ! L. ' 6 ! ! ! 6 ? ! !! % = : 7. ! 0 1 VG ! ! ! 2 /2 ? (. ! ! VG &D 4 A M 23 2 2 < ! =, ) / ' 2 + G &'7L (L &L F !
7 2 ? '. ! 0 1 ! 0 1 G ! B 6 ! # !! / ! " < &'7J I 2 /2345 &'7' ; F 33 > ! + ! = B 0 2% 1 + &'7@ $ I &'7@) I 5 % 8 " # 2 /2O/5 &79 !! ! ! ! 5 ( ' % ( 1 0 !! ! 1 ! 0 ! " 6 1 " ! ! ! * 6 " 6 ? 5 ( ( ) ' ( 4 ( % 4 3 % > ( ) 4 ' % 31&( B # ! ! # : 0 ) )? 1 / " : 0 2% )) ' ( ))3 % ' & ( )) )? " ' > ( % & ) ) ( 3 ' ' ) 31&@ 2 /2345 &'7' > + + 0 # 1 I G &'7J &'7@ B6 2 /2 ! B + ! 6 8 ,* ! ! Y9 2 /2345 854 4345 V 5345 MF4345 *F345Y9 8 MF4345 ! 9 &7 /5 8 ! / 5 % !! 9 2 /2 I &'7-! ! &( K I 5 % 5 * * B 1 / Z(7 &'7@ &@ K I 5 % 5 * * B 3 3' : / , % 2% % ' B / -..&
L-( G + ! # % " , % $, % -..&) 6 0 + + # 1 ( 2 2!! G 5 + 7. [ 0 1 > + !! ;K " # ; ! + R ; * + " + 5 + + + > + : < 8 33 9 * " + ! < # " + 7. ! + + ! ! 0 > 1 B * $ &''L)$* &''&) ! ! ! ! / 6 0 1 : !! ! : 2 # 6 : 4 + 0 1 + 8 9 6 " B 0 1 : " # # # B : > ! ! 2 /2345 " # 6 \ + + ! : 4 $F -...) + # + " ! 2 " 6 2 /2345
@ ' 1&. $ 1 ( * + " 0 " 1 4 + " V $ &''D) > 6 : %+ X 0 %+ 1 ;5 6 + 8 9 8 9 8 9 " = ! AG # ! !Y 4 + ! 0 1 F 6 %+ 8 + 9 " ! + / 6 + 6 " " ! L. * + " + &'L7 L( " +6 G 5 ? ! ! + 8 % 6 " 9 8! 6 !" 9 0 1 % 8 ! Y9 F = " + F 8 9 ! " + > 0 1 8 # % 6 9 8 6 9 I 2 &'L( " &'7J + # 6 B + !! 6 0 1 0 1 0 1 ! + 0 1 " + + # 3 * + X + " !
' + " 8 % ! % 9 6 " / ! : ! Y 4 ! ! ! 0 + 1 + ! 0 1 ! !! ! # !! ! / # % 6 8 + + 9 H ! !! + + 6 !! 3 " : + \ : ! ! ]2 0 1 ! 0 1 6 0 1 V 2 +6 0 1 ! Y " 6 ! ! !R 0 1 0 1 ! " 2 /2345 < ! $F -..&) %+ 6 !! !! # + ? ! " 0 1 " / 6 %+ : 8 0 1 * 9 8 0 1 V 9 !! 8 0 1 B 9 2 ! ! 5 6 + %+ 0 ) & ( ( 4 ) ' ) ' ))1 $ &''D) %+ 2 + 0 1 0 1 ! ! + + %+ " ! < 2 + !! F $F &'@') ! 4 " 0 1 < 0 1 !
&. 0 1 ! %+ ! ! G# ! % 0 ! + 1 : Y 6 ! ! 4 " "' 5 %6 0 *2 3 8G 9 &''& + V ^4 8 9 * 2C23*4 8V 9 A B2 B 8 9 8 9 2 7 @ ) ) ) ' / 4 _4 4 F F &'L -J. , * ^ 8/9 -..& 2% % / B , M*2M 5 8 G 9 &'7' 2@# ) ' / A 2,34 8N 9 ^ 3 8G 9 &''' 2 1 32 @ ' / * % 2MV43 8G 9 2MV43 8 9 &''( + , - . / 0 ' 2 8*29 444 * F %/ 25 M 8V 9 &''L 2 1 , 4 '3-6 / A 25 M 8V 9 &''D @ " )) 3 @ / ) ( ' / B 4C^ 8/9 &''( / 3 @ ' / K + *N B4 8K* 9 &'@@ / # / # 3=A-9:AA3 ' ' G 8G 9 * V ++ * ! % ! ! / M % !G *N B4 8K* 9 52^ 8 9 &'7@ 5 * * B 1 / &'7@ : B F% * , 83 332 , 9:9$ 9::; $4 ) / 2 8* ! 9 : B
4 * ( S &''. $ -& D&) B + P P P :
T :OO I O +OB4*OF *O O+ O .7& U F4 4F 82 9 -... # & % , %) %# !# ' 5 6 B F ! * M -F4 4F 82 9 -..& ( ' %) %# !# 2 * *4 * ` + a + -..& F G 3B 3 8A 9 &'@' @& " ( / 2 +