• Aucun résultat trouvé

Commentaires et discussion :

IV. ALTERNATIVES THERAPEUTIQUES POUR LES INFECTIONS A EBLSE [14]

2. Comment limiter l’apparition des BLSE ?

2.2. Rôle des acteurs hospitaliers dans le bon usage des Antibiotiques [53]

2.2.4. Services cliniques

L'élaboration de recommandations adaptées aux situations cliniques les plus fréquentes ou induisant l'emploi d'antibiotiques à large spectre (et en particulier des produits les plus récents et/ou qu'il convient de préserver) est nécessaire. Ces recommandations doivent être formulées sous forme de protocoles écrits. De tels protocoles sont indispensables au minimum dans les services fortement utilisateurs d'antibiotiques (par exemple chirurgie et hématologie), les unités de soins faisant appel à de nombreux prescripteurs (urgences en particulier), les services à risque élevé de résistance bactérienne (réanimation, long et moyen séjours) et pour les antibiotiques à usage topique destinés à prévenir ou traiter les colonisations.

Ces protocoles doivent être approuvés par la CAI, et leur observance doit faire l'objet d'évaluations périodiques.

L'élaboration de protocoles spécifiques, la mise en oeuvre de recommandations générales, l'analyse et la valorisation des données de surveillance issues de la pharmacie et du laboratoire de microbiologie, l'actualisation et la diffusion des connaissances seraient grandement facilitées et optimisées par la désignation de correspondants locaux en antibiothérapie dans les services cliniques, et en particulier dans les secteurs de soins les plus concernés par la résistance bactérienne.

La prescription initiale et sa réévaluation doivent être inscrites dans le dossier du patient. Les informations concernant l’antibiothérapie doivent être écrites dans la lettre de sortie du patient.

L’équipe soignante doit veiller à l’administration effective, à la précocité, aux modalités d'administration et à la traçabilité des antibiotiques prescrits.

Conclusion

Les résistances bactériennes des germes impliqués dans les IUN constituent une véritable préoccupation pour les praticiens. L’un des principaux mécanismes de résistance des entérobactéries uropathogènes est la production de BLSE qui sont des enzymes capables d’hydrolyser les pénicillines, les céphalosporines à large spectre et les monobactames.

Les EBLSE sont en nette progression de part le monde, c’est le cas également dans notre contexte comme nous l’avons démontré dans cette étude. En effet, et alors que les EBLSE étaient inconnues jusqu’à la fin des années 80, Klebsiella BLSE représente 20 ans après jusqu’à 30% des entérobactéries isolées.

Ce pourcentage est appelé à progresser pour peu qu’une vraie politique de maîtrise des résistances ne soit pas instaurée.

Ce problème trouve sa parfaite illustration en pratique urologique. En effet et depuis longtemps les malades porteurs de SAD représentent le plus grand réservoir hospitalier de BMR. Il est donc important en même temps que de promouvoir le bon usage des ATB, d’instituer une vraie politique de prévention de l’IN.

Résumé

Titre : Entérobactéries sécrétrices de β -lactamases à spectre étendu en urologie a l’hôpital Ibn Sina de Rabat.

Mots clé : Entérobactéries sécrétrices de β -lactamases à spectre étendu – Infection urinaire nosocomiale.

Auteur : Basmaa BELLAHCEN

Les infections urinaires constituent un véritable problème de santé publique. L’antibiorésistance croissante des bactéries impliquées dans les IU spécialement les entérobactéries productrices de BLSE limite le choix des antibiotiques et justifie une surveillance. À ce titre, nous avons entrepris une étude rétrospective pour déterminer la prévalence des entérobactéries sécrétrices de BLSE isolées au laboratoire de microbiologie du centre hospitalier universitaire Ibn Sina de Rabat sur une période de 19 mois allant de Janvier 2008 à Juillet 2009; et ce à partir des prélèvements d’urines provenant des services d’urologie A et B.

Sur 830 prélèvements positifs 656 étaient des entérobactéries soit 79 %. E.coli représentait 53.2%, Klebsiella 28%, enterobacter 7.8% et proteus 7%. Les producteurs de BLSE étaient de 17.5% répartis comme suit : E.Coli 12.3%, Klebsiella 23.6% , enterobacter 39.2% et proteus 6.7%.Entre 2008 et 2009 nous avons relevé une augmentation significative des entérobactéries BLSE : globalement de 14.4% à 22.3% et selon les germes pour E.Coli de 9% à 17% et pour Klebsiella de 18.5% à 33.3%. Cette épidémiologie dénote de ce qui est globalement retrouvé de part le monde surtout en Europe du sud, à savoir une progression inquiétante de ce type de profil bactériologique, et pose le problème global de la maîtrise des résistances bactériennes. Plusieurs facteurs de risque d’acquisition des EBLSE sont rapportés dans les écrits, parmi ces facteurs l’utilisation antérieure d’antibiotiques semble jouer

Summary

Title: Enterobacteriaceae producing extended spectrum β -lactamase in urology at Ibn Sina's hospital of Rabat.

Keywords : Enterobacteriaceae producing extended spectrum β-lactamase. Nosocomial infection.

Author: Basmaa BELLAHCEN

Urinary tract infections are an actual public health problem. The increasing antibiotic resistance of the bacteria involved in the UI especially ESBLs producing Enterobacter iaceae limits the choice of antibiotics and consequently justify continues monitoring. As such, we undertook a retrospective study to determine the prevalence of the ESBLs producing Enterobacteriaceae isolated in the laboratory of Microbiology of the University Hospital Ibn Sina of Rabat. This study was operated on urine samples from the urology services A and B across a period of 19 months going from January 2008 to July 2009.

656 of 830 positive samples were Enterobacteriaceae (79%). E. coli represented 53.2%, Klebsiella 28%, Enterobacter 7.8%, and Proteus 7%. ESBL producers were 17.5% dispatched as follows: E. coli 12.3%, Klebsiella 23.6%, Enterobacter 39.2%, and Proteus 6.7%. Between 2008 and 2009, we observed a significant increase in ESBL producing Enterobacteriaceae : globally from 14.4% to 22.3 % and especially according to germs: E. coli from 9% to 17%, Klebsiella from 18.5% to 33.3%.

صخلم

ناونعلا طابرلاب انيس نبا ىفشتسمب ةيلوبلا كلاسملا ةحارج يف فيطلا ةديدملا زامتكلاتبمل ةجتنملا تايئاعملأا : تاممكلا ةيساسلأا : فيطلا ةديدملا زامتكلاتبمل ةجتنملا تايئاعملأا – .ةيئافشتسلإا ةيلوبلا تانفعتلا فرط نم : نسحمب ةمسب

خاتآرنإ ذعذ

حٛنٕثنا كناسًنا

اٚشٛركثنا حئاقي ذٚاضذ.حٛيًٕعنا ححصنا مكاشي ىْ أ ٍي

ٍي ذحٚ فٛطنا جذٚذًنا صاًركنارٛثهن حجرًُنا خاٛئاعيلأا حصاخ حٕٚٛحنا خاداضًهن

خاداضًنا ساٛرخا

.ذصشنا سشثٚ ٔ حٕٚٛحنا

ىهع شثرخي ٙف صاًركنارٛثهن حجرًُنا خاٛئاعيلأا ساشرَا ٖذي ذٚذحرن ٙعجس شثآت حساسذت اًُق

اٛحلأا

ٖذي ٗهع طاتشنا ٙف اُٛس ٍتإ ٙعياجنا ٗفشرسًنات حقٛقذنا ء

99

اشٓش

ءاذرتإ

شٚاُٚ ٍي

8008

صٕٛنٕٚ ٗنإ

8009

كناسًنا ححاشج ًٙسق ٙف اْذخأ ىذ لٕثنا ٍي خاُٛع ٗهع كند ٙف اَذًرعا ٔ

.ب ٔ أ حٛنٕثنا

ًٍض ٍي

830

ٗهع سٕثعنا ىذ حٛتاجا حُٛع

656

%( خاٛئاعيأ

79

)

٘لإك دهكش ٔ

53.8

%

حهٛسثهك،

88

حٛئاعيلأا ،%

7.8

% طٕٛذٔشت ٔ %

7

فٛطنا جذٚذًنا صاًركنارٛثهن حجرًُنا اٚشٛركثنا .

% مكشذ دَاك

97.5

% ٘لإك :ٙنارنا ٕحُنا ٗهع حعصٕي

98.3

% حهٛسثهك ،

83.6

حٛئاعيلأا ،

%

39.8

% طٕٛذٔشت ٔ ،

6.7

ٍي ءاذرتا .

حُس

8008

فصرُي ٗنإ

8009

ٙف آًي اعافذسا اُظحلا

حثسَ

ٍي آرثسَ خشي ذقف فٛطنا جذٚذًنا صاًركنارٛثهن حجرًُنا اٚشٛركثنا

%

91.1

ٗنإ

%

88.3

مكشت

% ٍي ٔ ،واع

9

% ٗنإ

97

%ٍي ٔ طٕٛذٔشثن حثسُنات

98.5

% ٗنإ

33.3

حهٛسثٛهكن حثسُنات

.

ٙف ظحلاٚ اي ْٕٔ فٛطنا جذٚذًنا صاًركنارٛثهن حجرًُنا اٚشٛركثنا حثسَ ذٚاضذ حساسذنا جئارَ ٍٛثذ

صٕصخنات اٚشٛركثنا فشط ٍي حئاقًنا باسركا عجشٚ .اتٔسٔأ بُٕج اًٛس لا ىناعنا ءاحَأ عًٛج

وضهٚ ،جشْاظنا ِزْ ٍي ذحهن .خاساسذنا فهرخي دثثأ اًك حٕٚٛحنا خاداضًهن ئطاخنا واذخرسلإا ٗنإ

Références

[1] Lahlou Amine, M. Chegri , H. L’Kassmi. Épidémiologie et résistance aux antibiotiques des entérobactéries isolées d’infections urinaires à l’hôpital militaire Moulay-Ismail de Meknès. Antibiotiques (2009) 11, 90—96.

[2] H.Botto. Infections urinaires nosocomiales de l’adulte conférence de consensus 2002, texte court. Médecine et maladies infectieuses 33 (2002) 370-375.

[3] B. Lejeune. Les infections urinaires nosocomiales de l’adulte. Médecine et maladies infectieuses 33 (2003), 431–437.

[4] Imane Jroundi, Ibtissam Khoudri, Abderrahim Azzouzi, Amine Ali Zeggwagh, Noureddine Fikri Benbrahim, Fadil Hassouni, Mohammed Oualine, and Redouane Abouqal. Prevalence of hospital-acquired infection in a Moroccan university hospital. Am J Infect Control 2007;35:412-6.

[5] Naoufel Madani, Victor D Rosenthal, Tarek Dendane, Khalid Abidi, Amine Ali Zeggwagh, and Redouane Abouqal. Health-care associated infections rates, length of stay, and bacterial resistance in an intensive care unit of Morocco: Findings of the International Nosocomial Infection Control

[7] Kass EH. Bacteriuria and diagnosis of infections of the urinary tract. Arch Intern Med 1957;100:709–15

[8] P. Pavese. Infections urinaires nosocomiales : définition, diagnostic, physiopathologie, prévention, traitement. Médecine et maladies infectieuses 33 (2003) 266s–274s.

[9] G. Cariou. Infections urinaires nososcomiales (IUN) : prévention en chirurgie (dont urologie). Médecine et maladies infectieuses 33 (2003) 513–523.

[10] Hammarsten J, Lindqvist K. Norfloxacin as prophylaxis against urethral strictures following transurethral resection of the prostate: an open, prospective, randomized study. J Urol 1993;150:1722–44.

[11] Grabe M, Hellsten S. Long-term follow-up after transurethral prostatic resection with or without a short peri-operative antibiotic course.Br J Urol 1985;57:444–9.

[12] E. Zogheib, H. Dupont . Entérobactéries multirésistantes. Conférences d’actualisation 2005, p. 153-165.

[13] Géraldine Jacob.Emergence des entérobactéries sécrétrices de β-lactamases à spectre élargi. Communication de G. Arlet, lors du 38e Colloque national des biologistes des hôpitaux .Muller M.P. Résistance des bacilles Gram négatif aux β-lactamases.Cattoir V. Les nouvelles BLSE.

β-lactamase-[15] Vincent Cattoir. Les nouvelles β-lactamases a spectre etendu (BLSE).Pathologie infectieuse en réanimation (2008) ; MAPAR 204-209. [16] Wladimir Sougakoff , David Trystram. Résistances aux β-lactamines. Les

resources pédagogiques de la FMPMC-Pitié-Salpêtrière. Bactériologie 2002-2003.

http://www.chups.jussieu.fr/polys/bacterio/resistlacta/index.html. Consulté le 15/07/2010.

[17] European Antimicrobial Resistance Surveillance System.EARSS Annual report 2005. Bilthoven: National Institute of Public Health and the Environment, 2006.

[18] Goossens H, Grabein B. Prevalence and antimicrobial susceptibility data for extended-spectrum b-lactamase and AmpC-producing Enterobacteriaceae from the MYSTIC Program in Europe and the United States (1997–2004). Diagn Microbiol Infect Dis 2005; 5: 257–264.

[19] Goossens H, MYSTIC Study Group (Europe). MYSTIC program: summary of European data from 1997 to 2000. Diagn Microbiol Infect Dis 2001; 41: 183–189.

[20] Nijssen S, Florijn A, Bonten MJ, Schmitz FJ, Verhoef J,Fluit AC. b-Lactam susceptibilities and prevalence of ESBL-producing isolates among more than 5000 European Enterobacter iaceae isolates. Int J Antimicrob

[22] Chow JW, Satishchandran V, Snyder TA, Harvey CM,Friedland IR, Dinubile MJ. In vitro susceptibilities of aerobic and facultative gram-negative bacilli isolated from patients with intra-abdominal infections worldwide: the 2002 Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends (SMART). Surg Infect (Larchmt) 2005; 6: 439–448.

[23] Rossi F, Baquero F, Hsueh PR et al. In vitro susceptibilities of aerobic and facultatively anaerobic Gram-negative bacilli isolated from patients with intra-abdominal infections worldwide: 2004 results from SMART (Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends). J Antimicrob Chemother 2006; 58: 205–210.

[24] Valverde A, Coque TM, Sanchez-Moreno MP, Rollan A, Baquero F, Canton R. Dramatic increase in prevalence of fecal carriage of extended-spectrum b-lactamase-producing Enterobacteriaceae during non outbreak situations in Spain. J Clin Microbiol 2004; 42: 4769–4775.

[25] Mirelis B, Navarro F, Miro E, Mesa RJ, Coll P, Prats G. Community transmission of extended-spectrum b-lactamase. Emerg Infect Dis 2003; 9: 1024–1025.

[26] Castillo Garcia FJ, Seral Garcia C, De la Gandara MP, Millan Lou MI, Pitart Ferre C. Prevalence of fecal carriage of ESBL-producing Enterobacteriaceae in hospitalized and ambulatory patients during two non-outbreak periods.Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2007; 26: 77–78. [27] R. Canton, A. Novais, A. Valverde, E. Machado, L. Peixe, F. Baquero

b-[28] Hackel M, Badal R, Bouchillon S, et al. Extended-spectrum β-lactamase production in Europe. In: Abstracts of the 18th European Congress of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (ECCMID), Barcelona, Spain, 2008.

[29] Rodrıguez-Bano J, Navarro MD, Romero L et al. Epidemiology and clinical features of infections caused by extended- spectrum b-lactamase-producing Escherichia coli in non-hospitalized patients. J Clin Microbiol 2004; 42: 1089– 1094.

[30] Calbo E, Romani V, Xercavins M et al. Risk factors for community-onset urinary tract infections due to Escherichia coli harbouring extended-spectrum β-lactamases . J Antimicrob Chemother 2006; 57: 780–783. [31] Colodner R, Rock W, Chazan B, Keller N, Guy N, Raz R. Risk factors for

the development of extended-spectrum b-lactamase-producing bacteria in non-hospitalized patients. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2004; 23: 163–167.

[32] Pitout JDD, Hanson ND, Church DL, Laupland KB. Population-based laboratory surveillance for Escherichia coli-producing extended-spectrum β-lactamases : the importance of community isolates with blaCTX-M genes.Clin Infect Dis 2004; 38: 1736–1741.

extended-[34] Rodriguez-Bano J, Navarro MD, Romero L et al. Community- acquired bacteraemia due to extended-spectrum beta-lactamase producing Escherichia coli: an emerging clinical challenge. Clin Microbiol Infect 2005; 11 (suppl 2): 72–73.

[35] J. Rodriguez-Bano and M. D. Navarro. Extended-spectrum β-lactamases in ambulatory care: a clinical perspective. Clin Microbiol Infect 2008; 14 (Suppl. 1): 104–110.

[36] Rodríguez-Baño J, Navarro MD, Romero L, Muniain MA, Cueto M, Gálvez J, Perea EJ, Pascual A. Risk-factors for emerging bloodstream infections caused by extended-spectrum β-lactamase-producing Escherichia coli. Clin Microbiol Infect. 2008 Feb;14(2):180-3. Epub 2007 Nov 15.

[37] Wille JC, Blusse Van Oud Alblas A, Thewessen EAPM. Nosocomial catheter-associated bacteriuria: a clinical trial comparing two closed urinary drainage systems. J Hosp Inf 1993;25:191–8.

[38] Saint S, Elmore JG, Sullivan SD, Emerson S, Koepsell TD. The efficacy of silver alloy-coated urinary catheters in preventing urinary tract infections: a meta-analysis. Am J Med 1998;105:236–41.

[39] Raad I, Darouiche R, Hachem R, Sacilowski M, Bodey GP. Antibiotics and prevention of microbial colonization of catheters. Antimicrob, Agents Chemother 1995;39:2397–400.G. Cariou / Médecine et maladies

infectieuses 33 (2003) 513–523 521

[41] Ditizio V, Ferguson GW, Mittelman MW, Khoury AE, Bruce AW, DiCosmo F. A liposomal hydrogel for the prevention of bacterial adhesion to catheters. Biomaterials 1998;19:1877–84.

[42] Lazarus SM, Laguerre N, Kay H, Weinberg S, Levowitz BS. A hydrophilic polymer-coated antimicrobial urethral catheter. J Biomed Mater Res 1971;5:129–38.

[43] Burke JP, Garibaldi RA, Britt MR, Jacobson JA, Conti M, Alling DW.Prevention of catheter-associated urinary tract infections, Efficacy of daily meatal care regimens. Am J Med 1981;70:655–8.

[44] Leone M, MilianiY, Martin C. Infections urinaires nosocomiales liées au cathétérisme vésical. Hygiène 2002;2:107–17.

[45] Platt R, Polk BF, Murdock B, Rosner B. Reduction of mortality associated with nosocomial urinary-tract infection. Lancet 1983;23: 893–7.

[46] Wille JC, Blusse Van Oud Alblas A, Thewessen EAPM. Nosocomial catheter-associated bacteriuria: a clinical trial comparing two closed urinary drainage systems. J Hosp Inf 1993;25:191–8.

[47] Bruun JN, Digranes A. Bladder irrigation in patients with indwelling catheters. Scandinavian J Infect Dis 1978;10:71–4.

[50] Kehinde EO, Rotimi VO, Al-Awadi KA, Hamdi-Abdul-Halim H, Boland F, Al-Hunayan A, et al. Factors predisposing to urinary tract infection after J ureteral stent insertion. J Urol 2002;167:1334–7.

[51] Rao PN, Dube DA, Weightman NC, Oppenheim BA, Morris J. Prediction of septicemia following endourological manipulation for stones in the upper urinary tract. J Urol 1991;146:955–60.

[52] Anon. Conférence de consensus 1992, Actualisation 1999 : Recommandations pour la pratique de l’antibioprophylaxie en chirurgie,1999: 1–18.

[53] Stratégie d’antibiothérapie et prévention des résistances bactériennes en établissement de santé. Haute Autorité Sanitaire/Service des bonnes pratiques professionnelles ; Recommandations Avril 2008 : 5-11 .

A

Auummoommeennttdd''êêttrreeaaddmmiissààddeevveenniirrmmeemmbbrreeddeellaapprrooffeessssiioonnmmééddiiccaallee,,jjee

m

m''eennggaaggeessoolleennnneelllleemmeennttààccoonnssaaccrreerrmmaavviieeaauusseerrvviicceeddeell''hhuummaanniittéé..

JJee ttrraaiitteerraaii mmeess mmaaîîttrreess aavveecc llee rreessppeecctt eett llaa rreeccoonnnnaaiissssaannccee qquuii lleeuurr

s

soonnttdduuss..

JJee pprraattiiqquueerraaii mmaa pprrooffeessssiioonn aavveecc ccoonnsscciieennccee eett ddiiggnniittéé.. LLaa ssaannttéé ddee

m

meessmmaallaaddeesssseerraammoonnpprreemmiieerrbbuutt..

JJeenneettrraahhiirraaiippaasslleesssseeccrreettssqquuiimmeesseerroonnttccoonnffiiééss..

JJee mmaaiinnttiieennddrraaii ppaarr ttoouuss lleess mmooyyeennss eenn mmoonn ppoouuvvooiirr ll''hhoonnnneeuurr eett lleess

n

noobblleessttrraaddiittiioonnssddeellaapprrooffeessssiioonnmmééddiiccaallee..

LLeessmmééddeecciinnsssseerroonnttmmeessffrrèèrreess..

AAuuccuunnee ccoonnssiiddéérraattiioonn ddee rreelliiggiioonn,, ddee nnaattiioonnaalliittéé,, ddee rraaccee,, aauuccuunnee

c

coonnssiiddéérraattiioonn ppoolliittiiqquuee eett ssoocciiaallee nnee ss''iinntteerrppoosseerraa eennttrree mmoonn ddeevvooiirr eett

m

moonnppaattiieenntt..

Serment

Documents relatifs