تقييم بعض الجوانب البدنية و المهارات في كرة اليد لدى طلبة السنة الأولى ل،م،د: بحث مسحي أجري على طلبة السنة أولى ل.م.د فعالیة كرة الید بمعھد التربیة البدنیة والریاضیة بمستغانم

(1)

ﺣﺑ ـ ث ﺳﻣ ـ ﺟأ ﻲﺣ ـ ط ﻰﻠﻋ ير ـ ﺑﻠ ـ ﻧﺳﻟا ﺔ ـ ﻟوأ ﺔ ـ ﻰ ل .م . د ﺔﯾﻟﺎﻌﻓ ﻛـ ﯾﻟا ةر ــ د ﺔﯾﺑرﺗﻟا دﮭﻌﻣﺑ مــــﻧﺎﻐﺗﺳﻣﺑ ﺔــﯾﺿﺎﯾرﻟاو ﺔــﯾﻧدﺑﻟا

أ مــﯾرﻛ خور

.

بوــﺟـﺣﻣ لازــﻏ

رﻣﻋ ﻲـﻧﺎـﺑﯾﺷ

ﺔﯾﻌﻣﺎﺟﻟا ﺔﻧﺳﻟا

:

2014

/

2015

ﻲﻤﻠﻌﻟا ﺚﺤﺒﻟا و ﻲﻟﺎﻌﻟا ﺚﺤﺒﻟا ةرازو ﺲﯾدﺎﺑ ﻦﺑ ﺪﯿﻤﺤﻟا ﺪﺒﻋ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﺔﯿﺿﺎﯾﺮﻟا و ﺔﯿﻧﺪﺒﻟا ﺔﯿﺑﺮﺘﻟا ﺪﮭﻌﻣ ﺔﯿﺿﺎﯾﺮﻟا و ﺔﯿﻧﺪﺒﻟا ﺔﯿﺑﺮﺘﻟا ﻢﺴﻗ ةدﺎﻬﺷ ﻞﻴﻨﻟ ةﺮﻛﺬﻣ ﺮﺘﺳﺎﻣ ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻄﺸﻧﻷا تﺎﻴﻨﻘﺗ و مﻮﻠﻋ ﻲﻓ

(2)

(3)

نﯾدﻟ ﺎﻧﺗﯾدھ دﻣﺣﻟا كﻟ مﮭﻠﻟا مﻼﺳﻹا ﺎﻧﯾﻠﻋ تﻧﻧﻣو عﺎﺑﺗﺈﺑ تﺟرﺧأ ﺔﻣأ رﯾﺧ ﺎﻧﺗﻠﻌﺟو مﺎﻧﻷا دﯾﺳ سﺎﻧﻠﻟ . لﺿﻓ ﮫﻧوﻛﺑ هدﻣﺣﻧو رﻛﺷﻟا لﯾزﺟ مﯾظﻌﻟا ﻲﻠﻌﻟا ﷲ رﻛﺷﻧ نأ دﻌﺑ نﺎﺳﻧﻹا ﻊﯾﻣﺟ ﻰﻠﻋ يدﮭﺟ ةرﻣﺛ يدھأ ﻲﻧﺈﻓ ،مﻠﻌﻟا بﻠطﺑ هرﻣﺄﻓ تﺎﻗوﻠﺧﻣﻟا ﻰﻟإ ﻣ ﻰﻠﻏأ ﺎ دوﺟوﻟا ﻲﻓ ﻰﻟإ جارﺳ ،دودﺣ ﻼﺑ ءﺎﺿﻓ ءﻲﺿﯾ ﻰﻟإ ،دودﺳ ﻼﺑ ﻲﻧﯾﻘﺳﯾ ﻊﺑﻧ ﻰﻟإ ﻼﺑ ارﯾﺳأ ﺢﺑﺻأ ﺎﻣﮭﻧودﺑ نﯾذﻟا ،دوﯾﻗ ﻰﻟإ ﻲﻟﺎﯾﻠﻟا ارﮭﺳو ﻲﻧﺎﯾﺑرو ﻲﻧﺎﻣﻠﻋ نﻣ ﻧﻧﺎﯾﻋرﯾﻟ ﻲ ، ﻰﻟإ ﻲﻠﺟأ نﻣ ﺎﯾﺣﺿ نﻣ نﻣ ﺎﻌﻓرﯾﻟ ،ﻲﻧﺄﺷ ﻰﻟإ ﺎﻣﮭﯾﻓ لﺎﻗ نﻣ لﺟو زﻋ ﷲ : '' نﯾدﻟاوﻟﺎﺑو ﺎﻧﺎﺳﺣإ … '' . يذﻟا نﯾزﯾزﻌﻟا يادﻟاو ﺎﺟﯾ نأ ﷲ لﺄﺳأ ﺎﻣﮭﺑﻌﺗو ﺎﻣھدﮭﺟ ةرﻣﺛ ﺎﯾرﯾ ﻰﺗﺣ ﺎﻣھرﻣﻋ ﻲﻓ لﯾطﯾو ﻲﻧﻋ ﺎﻣﮭﯾز . ﻰﻟإ ﻲﺗوﺧإ برﺎﻗﻷاو لھﻷا لﻛ ﻰﻟاوءازﻋﻷا . ﻰﻟإ ﺔﺑﺣﻣﻟا مﮭﺑ ﻲﻧﺗﻌﻣﺟ نﻣ لﻛ صﻼﺧﻹاو تﺎﯾرﻛذﻟا ﻊﯾﻣﺟو : ءازﻋﻷا ﻲﺋﺎﻗدﺻأ ﻲﻗرﺷ ،رﻣﻋ ﻲﻧﺎﺑﯾﺷ ، نﯾدﻟا جﺎﺗ روﺻﻧﻣ مﯾرﻛ خور ﻛ ﻰﻟإ و و ﺔﯾﻧدﺑﻟا ﺔﯾﺑرﺗﻟا دﮭﻌﻣ ﺔﺑﻠط ل ﺔﻌﻓد ﺔﯾﺿﺎﯾرﻟا 2014/2015 ﺔﺑﺻﺗﻐﻣﻟا نﯾطﺳﻠﻓ ضرأ ﻲﻓ ﺎﻧﻧاوﺧإ ﻰﻟاو .

(4)

01 ﺔﻣﺪﻘﳌا -1 02 ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻠﻜﺸﻣ -2 03 ﺚﺤﺒﻟا تﺎﻴﺿﺮﻓ -3 03 ﺚﺤﺒﻟا فاﺪﻫأ -4 03 ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻴﳘأ -5 03 ﺚﺤﺒﻟا تﺎﺤﻠﻄﺼﻣ-6 لوﻷا بﺎﺒﻟا ﺔﻬﺑﺎﺸﻤﻟا ثﻮﺤﺒﻟاو ﺔﻳﺮﻈﻨﻟا ﺔﺳارﺪﻟا لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا : ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﻲﺒﻋﻼﻟ ﺔﻳرﺎﻬﻤﻟا و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﺒﻠﻄﺘﻤﻟا 07 ﺪﻴﻬﲤ 07 ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﺒﻠﻄﺘﳌا -1 07 ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا-1-1 07 مﺎﻌﻟا ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا2-2-1 07 ﻞﻤﺤﺘﻟا–1_-2_-1_-1 08 ﻲﺋاﻮﳍا ﻞﻤﺤﺘﻟا-2-2-1-1 08 ﺔﻧوﺮﳌا_-3_-2_-1_-1 08 ﺔﻋ ﺮﺴﻟ-ا4-2-1-1 08 صﺎﳋا ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا-3-1-1 09 ﺔﻋﺮﺴﻟﺎﺑ ةﺰﻴﻤﺘﳌا ةﻮﻘﻟا-1-3-1-1 09 ﺔﻋﺮﺴﻟا ﻞﻤﲢ-2-3-1-1 09 ةﻮﻘﻟا ﻞﻤﲢ_-3_-3_-1_-1 09 ﺔﻗﺎﺷﺮﻟا-4-3-1-1 09 ﺔﻳرﺎﻬﳌا تﺎﺒﻠﻄﺘﳌا _-2_-1 10 ةﺮﻜﻟا ﻚﺴﻣ-1-2-1 10 ةﺮﻜﻟالﺎﺒﻘﺘﺳا -2-2-1 10 ةﺮﻜﻟا ﻢﻴﻠﺴﺗ-3-2-1 11 ةﺮﻜﻟا فﺎﻘﻳإ-4-2-1 11 ةﺮﻜﻟاطﺎﻘﺘﻟا_-5_-2_-1 11 ةﺮﻜﻟا ﺮﻳﺮﲤ-6-2-1 11 سأﺮﻟا قﻮﻓ ﻦﻣ ةﺮﻳﺮﻤﺘﻟا-7-2-1

(5)

-ﺐﺛﻮﻟا ﻦﻣ ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا 12 ةﺮﻜﻟا ﻂﻴﻄﻨﺗ-3-1 12 ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا-4-1 12 ﻒﺘﻜﻟا قﻮﻓ ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا-1-4-1 13 ﺐﺛﻮﻟا ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا _-2_-4_-1 13 ﺔﺒﻛﺮﻟا و ضﻮﳊا ىﻮﺘﺴﻣ ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا -3-4-1 13 ﺔﻳواﺰﻟا ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا _-4_-4_-1 13 عاﺪﳋا -5-1 14 ﻂﻴﺴﺒﻟا عاﺪﳋا_-1_-5_-1 14 ﺐﻛﺮﳌا عاﺪﳋا -2-5-1 14 ﻰﻣﺮﳌا سرﺎﺣ ةرﺎﻬﻣ-6-1 14 ﺔﲤﺎﳋا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا : ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟاو ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻴﺑﺮﺘﻟا ﻲﻓ ﻢﻳﻮﻘﺘﻟاو سﺎﻴﻘﻟا 16 ﺪﻴﻬﲤ 16 سﺎﻴﻘﻟا-1-2 16 سﺎﻴﻘﻟا ﻒﻳﺮﻌﺗ-1-1-2 17 سﺎﻴﻘﻟا ضاﺮﻏأ_-2_-1_-2 17 سﺎﻴﻘﻟا ﺺﺋﺎﺼﺧ -3-1-2 17 ﻲﻤﻜﻟا ﺮﻳﺪﻘﺘﻟا سﺎﻴﻘﻟا-1-3-1-2 17 ﺔﻳدﺮﻔﻟا قوﺮﻔﻟا دﺪﳛ سﺎﻴﻘﻟا_-2_-3_-1_-2 18 دﺮﻔﻟا تاذ ﰲ قوﺮﻔﻟا-3-3-1-2 18 داﺮﻓﻷا ﲔﺑ قوﺮﻔﻟا-4-3-1-2 18 ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا تﺎﻋﺎﻤﳉا ﲔﺑ قﺮﻔﻟا-5-3-1-2 18 _-4_-1_-2 18 سﺎﻴﻘﻟا عاﻮﻧأ -5-1-2 19 رﺎﺒﺘﺧﻹا-2-2 19 رﺎﺒﺘﺧﻷا ﻒﻳﺮﻌﺗ _-1_-2_-2 20 ﺲﻴﻳﺎﻘﳌا و تارﺎﺒﺘﺧﻹا ﻒﻴﻨﺼﺗ ﺲﺳ-أ2-2-2 20 زﺎﳒﻹا) ءادﻷا ﺔﻌﻴﺒﻄﻟ ﺎﻘﻓو ﻒﻴﻨﺼﺘﻟا -1-2-2-2 21 ﻖﻴﺒﻄﺘﻟا بﻮﻠﺳﻷ ﺎﻘﻓو ﻒﻴﻨﺼﺘﻟا-2-2-2-2 22 رﺎﺒﺘﺧﻹا ﺎﻬﻨﻤﻀﺘﻳ ﱵﻟا تاﺮﻘﻔﻟا طﺎﳕﻷ ﺎﻘﻓو ﻒﻴﻨﺼﺘﻟا _-3_-2_-2_-2 22 ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻹا قﺮﻄﻟ ﺎﻘﻓو ﻒﻴﻨﺼﺘﻟا_-4_-2_-2_-2 23 رﺎﺒﺘﺧﻹا ءﺎﻨﺑ ﺲﺳﻷ ﺎﻘﻓو ﻒﻴﻨﺼﺘﻟا-5-2-2-2

(6)

-رﺎﺒﺘﺧﻹا ءﺎﻨﺑ تاﻮﻄﺧ 25 رﺎﺒﺘﺧﻺﻟ ﺔﻴﻤﻠﻌﻟا ﺲﺳﻷا -4-2-2 25 قﺪﺼﻟا ﻒﻳﺮﻌﺗ-1-4-2-2 25 تﺎﺒﺜﻟا ﻒﻳﺮﻌﺗ-2-4-2-2 25 ﺔﻴﻋﻮﺿﻮﳌا ﻒﻳﺮﻌﺗ_-3_-4_-2_-2 26 تﺎﻜﶈا و تﺎﻳﻮﺘﺴﳌا و ﲑﻳﺎﻌﳌا -5-2-2 26 ﲑﻳﺎﻌﳌا_-1_-5_-2_-2 26 تﺎﻳﻮﺘﺴﳌا -2-5-2-2 26 تﺎﻜﶈا_-3_-5_-2_-2 27 ﱘﻮﻘﺘﻟا-3-2 27 ﱘﻮﻘﺘﻟا ﻒﻳﺮﻌﺗ -1-3-2 27 ﱘﻮﻘﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻋ تﺎﻔﺻاﻮﻣ _-2_-3_-2 27 ﺔﻴﻧوﺎﻌﺗ ﺔﻴﻠﻤﻋ ﱘﻮﻘﺘﻟا-1-2-3-2 27 ﱘﻮﻘﺘﻟا ﺔﻳراﺮﻤﺘﺳإ_-2_-2_-3_-2 27 لﻮﻤﺸﻟا-3-2-3-2 28 ﱘﻮﻘﺘﻟا عاﻮﻧأ _-3_-3_-2 28 ﰐاﺬﻟا ﱘﻮﻘﺘﻟا-1-3-3-2 28 يرﺎﺒﺘﻋﻹا ﱘﻮﻘﺘﻟا-2-3-3-2 28 ﱘﻮﻘﺘﻟا ﺮﺻﺎﻨﻋ _-4_-3_-2 28 ﱘﻮﻘﺘﻟا ﺲﺳأ -5-3-2 29 ﻞﺣاﺮﳌا ﺐﺴﺣ ﱘﻮﻘﺘﻟا عاﻮﻧأ _-6_-3_-2 29 ..ﻲﻠﺒﻘﻟا ﱘﻮﻘﺘﻟا-1-6-3-2 29 ﻲﺋﺎﻨﺒﻟا ﱘﻮﻘﺘﻟا_-2_-6_-3_-2 30 ﻲﺼﻴﺨﺸﺘﻟا ﱘﻮﻘﺘﻟا-3-6-3-2 30 ﻲﺋﺎﻬﻨﻟا وأﻲﻣﺎﺘﳋا ﱘﻮﻘﺘﻟا-4-6-3-2 31 ﱘﻮﻘﺘﻟا ﺐﻴﻟﺎﺳأ _-7.3.2 32 ﺔﲤﺎﳋا ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا : ﺔﻬﺑﺎﺸﻤﻟا تﺎﺳارﺪﻟا 34 -1-3 34 2008-2007 ﺪﻤﳏ يﻮﺤﺳ ،ﻰﺴﻴﻋ ﲑﳕ :ﱃوﻷا ﺔﺳارﺪﻟا-1-1-3 35 2008_-2007 ﺢﻴﲰ ﺔﻔﻴﺸﺣ ،نﺎﲪﺮﻟا ﺪﺒﻋ ﰊﻼﺷ ،ﺔﻤﻃﺎﻓ لﻼﻜﻟ :ﺔﻴﻧﺎﺜﻟا ﺔﺳارﺪﻟا_-2_-1_-3 35 2010_-2009 ﺮﻜﺑ ﻮﺑأ ةزﺎﺒﻤﻏ،ﻖﳊا ﺪﺒﻋ رﺎﻴﻤﻋ :ﺔﺜﻟﺎﺜﻟا ﺔﺳارﺪﻟا _-3_-1_-3 36 2010-2009 ﺪﻤﳏ شﻼﻋ ﻦﺑ،ﺪﻤﳏ روﺪﻗ :ﺔﻌﺑاﺮﻟا ﺔﺳارﺪﻟا-4-1-3

(7)

-ﺔﺳدﺎﺴﻟا ﺔﺳارﺪﻟا : ﲔﻣﻻا ﺪﻤﳏ ﺔﻤﻴﻠﺣ ﻦﺑ ﻲﻣﻮﺗ ﺮﻀﳋ / 39 2012/2011 ﻦﻳﺪﻟا لﺎﲨ ﺔﻘﻳزر -ﻦﻳﺪﻟا ﻦﻳز ﻢﺳﺎﻘﻠﺑ رودرد :ﺔﻌﺑﺎﺴﻟا ﺔﺳارﺪﻟا -7-1-3 39 2013/2012 ﱘﺮﻜﻟا ﺪﺒﻋ ﱄﺎﻏ -دﻮﻠﻴﻣ ﲑﺒﻛ:ﺔﻨﻣﺎﺜﻟا ﺔﺳارﺪﻟا-8-1-3 40 ﻞﺼﻔﻟا ﺔﲤﺎﺧ ﻲﻧﺎﺜﻟا بﺎﺒﻟا ﺔﻴﻧاﺪﻴﻤﻟا ﺔﺳارﺪﻟا لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا : ﻤﻟا ﻪﺗاءاﺮﺟإو ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻴﺠﻬﻨﻣ ﺔﻴﻧاﺪﻴ 43 ﺪﻴﻬﲤ 43 ﺚﺤﺒﻟا ﺞﻬﻨﻣ_-1_-1 -43 ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻨﻴﻋ2-1 43 ﺚﺤﺒﻟا تﻻﺎﳎ3-1 -43 43 43 44 ﺔﻴﻋﻼﻄﺘﺳﻻا ﺔﺑﺮﺠﺘﻟا زﺎﳒإ ﺔﻠﺣﺮﻣ4-1 44 ﺔﻴﺳﺎﺳﻷا ﺔﺑﺮﺠﺘﻟا زﺎﳒإ ﺔﻠﺣﺮﻣ-5-1 44 ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﺔﻳرﺎﻬﳌا وﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تارﺎﺒﺘﺧﻹا تﺎﻔﺻاﻮﻣ-6-1 -44 ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تارﺎﺒﺘﺧﻹا تﺎﻔﺻاﻮﻣ-1-6-1 -45 ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تارﺎﺒﺘﺧﻹا تﺎﻔﺻاﻮﻣ -1 -1 -6 -1 -47 ﺔﻳرﺎﻬﳌا تارﺎﺒﺘﺧﻹا-7-1 47 ﺔﻳرﺎﻬﳌا تارﺎﺒﺘﺧﻹا تﺎﻔﺻاﻮﻣ -1-7-1 49 ﺔﺳارﺪﻟا تاودأ-8-1 49 ﺔﻴﻋﻼﻄﺘﺳﻹا ﺔﺑﺮﺠﺘﻟا-9-1 50 ﺔﺳارﺪﻟا تاءاﺮﺟإ-10-1 50 تارﺎﺒﺘﺧﻼﻟ ﺔﻴﻤﻠﻌﻟا ﺲﺳﻷا-11-1 50 رﺎﺒﺘﺧﻻا تﺎﺒﺛ 51 رﺎﺒﺘﺧﻻا قﺪﺻ 51 رﺎﺒﺘﺧﻻا ﺔﻴﻋﻮﺿﻮﻣ 52 ﺔﻴﺋﺎﺼﺣﻹا ﻞﺋﺎﺳو-12-1 55 تارﺎﺒﺘﺧﻺﻟ ﺔﻳرﺎﻴﻌﳌا تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ-13-1 56 _{ﻞﺼﻔﻟا ﺔﲤﺎﺧ} ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا : ﺞﺋﺎﺘﻨﻟا ﺔﺸﻗﺎﻨﻣو ﻞﻴﻠﺤﺗو ضﺮﻋ 58 ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تا رﺎﺒﺘﺧﻻا ﺞﺋﺎﺘﻧ ﺔﺸﻗﺎﻨﻣ و ضﺮﻋ1-2

(8)

-ﺔﲤﺎﳋا ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا : تﺎﻴﺻﻮﺘﻟاو تﺎﺟﺎﺘﻨﺘﺳﻻا 74 ﺪﻴﻬﲤ 74 تﺎﺟﺎﺘﻨﺘﺳﻻا1-3 74 ﺚﺤﺒﻟا تﺎﻴﺿﺮﻓ ﺔﺸﻗﺎﻨﻣ-2-3 75 ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﺻﻼﺧ_-3_-3 75 تﺎﻴﺻﻮﺘﻟا4.3 76 _{ﺔﺳارﺪﻟا ﺺﺨﻠﻣ} ﻊﺟاﺮﻤﻟاو ردﺎﺼﻤﻟا ﻖﺣﻼﻤﻟا

(9)

ﺔﺤﻔﺼﻟا

ناﻮﻨﻌﻟا

44 _{ﺪﻴﻟا ةﺮﻜﺑ ﺔﺻﺎﳋا}

_{ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا و}

_{ﺔﻳرﺎﻬﳌا تارﺎﺒﺘﺧﻹا}

_-

1

50

تارﺎﺒﺘﺧﻻا قﺪﺻ و تﺎﺒﺜﻟا ﻞﻣﺎﻌﻣ

_-

2

58 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

3 ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

رﺎﺒﺘﺧﻻ وﺪﻋ 30 م

59 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا}

_{ﺐﺴﻨﻟا و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

4 رﺎﺒﺘﺧا ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

فﻮﻗﻮﻟا ﻦﻣ مﺎﻣﻷا ﱃإ عﺬﳉا ﲏﺛ

61 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

5 رﺎﺒﺘﺧا ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

ﻞﺋﺎﳌا حﺎﻄﺒﻧﻻا ﻦﻣ ﲔﻋارﺬﻟا ﲏﺛ

62 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_{و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

6 رﺎﺒﺘﺧا ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

ورﺎﺑ

64 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

7 ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

مﻼﺘﺳﻻا و ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا رﺎﺒﺘﺧﻻ 30 ﺔﻴﻧﺎﺛ

66 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮ}

_{ﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

8 رﺎﺒﺘﺧا ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

ﺔﻠﺧاﺪﺘﳌا تﺎﻌﺑﺮﳌا ﻰﻠﻋ ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا

67 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

9 رﺎﺒﺘﺧا ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

ﻂﻴﻄﻨﺘﻟا جﺮﻌﺘﳌا

69 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و}

_{يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

10 ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

ﻰﻣﺮﳌا ﻰﻠﻋ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا رﺎﺒﺘﺧﻻ

70 _{ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و يرﺎﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﻞﻛ ﺐﺴﺣ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا و ﺔﺒﻠﻄﻟا دﺪﻋ}

_-

11 ﰲ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا

دﺪﳏ فﺪﻫ ﻰﻠﻋ ﱄﺎﻌﻟا ﺐﺛﻮﻟﺎﺑ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا

(10)

ﺔﺤﻔﺼﻟا

ناﻮﻨﻌﻟا

5 6

_{ﺚﺤﺒﻟا ﰲ ﺔﻣﺪﺨﺘﺴﳌا مﺎﺴﻗأ}

05 _{ﱃإ ﻢﺴﻘﳌا ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﲎﺤﻨﳌا ﰲ ﺔﻳرﺎﻴﻌﳌا تﺎﺟرﺪﻟا}

_-

1

59 _{ﰲ ﺎﳍ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و}

_م

30 _وﺪﻋ

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_-

2 ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﲎﺤﻨﻣ

60 _و

_{فﻮﻗﻮﻟا ﻦﻣ مﺎﻣﻷ}

_{ا ﱃإ عﺬﳉا ﲏﺛ}

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_-

3 ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﲎﺤﻨﻣ ﰲ ﺎﳍ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا

62 _و

_{ﻞﺋﺎﳌا حﺎﻄﺒﻧﻹا ﻦﻣ ﲔﻋارﺬﻟا ﲏﺛ}

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_--

4 ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﲎﺤﻨﻣ ﰲ ﺎﳍ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا

64 _{ﲎﺤﻨﻣ ﰲ ﺎﳍ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨ}

_{ﻟا و}

_ورﺎﺑ

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_-

5 ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا

65

30 _{ﻂﺋﺎﳊا ﻰﻠﻋ مﻼﺘﺳﻹا و ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا}

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_-

6 ﺎﺛ

ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﲎﺤﻨﻣ ﰲ ﺎﳍ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و

67 _و

_{ﺔﻠﺧاﺪ}

_{ﺘﳌا تﺎﻌﺑﺮﳌا ﻰﻠﻋ ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا}

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_-

7 ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﲎﺤﻨﻣ ﰲ ﺎﳍ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا

68 _{ﺎﳍ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و}

_{جﺮﻌﺘﳌا ﻂﻴﻄﻨﺘﻟا}

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_-

8 ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﲎﺤﻨﻣ ﰲ

70 _{ﺐﺴﻨﻟا و}

_{ﻰﻣﺮﳌا ﻰﻠﻋ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا}

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_-

9 ﳍ ةرﺮﻘﳌا

ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﲎﺤﻨﻣ ﰲ ﺎ

71 _{ﻰﻠﻋ ﱄﺎﻌﻟا ﺐﺛﻮﻟﺎﺑ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا}

_{رﺎﺒﺘﺧا ﰲ د}

_.

_.م

_{ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳﻮﺌﳌا ﺐﺴﻨﻟا}

_-

10 دﺪﳏ فﺪﻫ

ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﲎﺤﻨﻣ ﰲ ﺎﳍ ةرﺮﻘﳌا ﺐﺴﻨﻟا و

(11)

~1~ 1 . ﺔﻣﺪﻘﻣ : ﺔﻴﻤﻨﺗ ﻲﻫ وأ،ﻲﺿﺎﻳﺮﻟا ﻖﻠﳋا ﻢﻴﻠﻌﺗ ﻲﻫ وأ ﺔﻴﳛوﱰﻟا تارﺎﻬﳌا ﻲﻫ ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا ﺔﻴﺑﱰﻟا نأ ىﺮﻳ ﺾﻌﺒﻟﺎﻓ،ﺔﺸﻫﺪﻟا ﺪﻳﺪﺤﺘﻟا ﻪﺟو ﻰﻠﻋ . ﻚﻟذ ﰲو ﲑﺸﻳ " ﺮﺸﺗﻮﺑ " ﻨﻫذ ﰲ ﻖﻠﻌﻳ ﻻ ﺾﻌﺒﻟا نأ ﻞﺑ ﺔﺒﻴﻃ ﺎﻳاﻮﻧو ﺔﻳﻮﻗ ءﺎﻀﻋأ ﻪ ﱵﻴﻗﻮﺘﻟا ﺪﻌﻟا ىﻮﺳ ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا ﺔﻴﺑﱰﻟا ﻦﻋ ءﻲﺷ . ىﺮﻳو ﻛ ﻲﻫ ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻴﺑﱰﻟا نأ ﻰﻠﻋ يﺪﻴﺳﺎﻛ طﺎﺸﻨﻟا ﰲ ةﺰﻛﺮﻤﺘﳌا تاﱪﳋا ﺔﻄﺳاﻮﺑ دﺮﻔﻟا ﰲ ثﺪﲢ ﱵﻟا تاﲑﻐﺘﻟا ﺔﻓﺎ ،ﻲﺿﺎﻳﺮﻟا ﺎﻣ ﺎﻬﻨﻣ تﺎﻃﺎﺸﻨﻟا ﻩﺬﻫ ﻦﻣو ﺎﻣو يدﺮﻓ ﻮﻫ ﻲﻋﺎﲨ ﻮﻫ . ﺮﺜﻛﻷا بﺎﻌﻟﻷا ﻦﻣ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﺔﺿﺎﻳر ﺪﻌﺗ ﺔﻴﺒﻌﺷ و ﻲﻋﺎﲨ ﻞﻤﻋ ﺔﺒﻌﻠﻟا ﻩﺬﻫ ﱪﺘﻌﺗ و ةﺮﻜﻟا ﺎﻬﻴﻓ ﺖﻣﺪﺨﺘﺳا ﱵﻟا ) ،ﻲﺋاﺮﻤﺴﻟا 1989 ﺔﺤﻔﺻ ، 08 ( ﺐﻌﻠﺗ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﺔﺿﺎﻳرو ﻦﻣ نﻮﻜﺘﻳ ﻖﻳﺮﻓ ﻞﻛ ،ﺾﻌﺒﻟا ﺎﻤﻬﻀﻌﺑ ﻊﻣ ﲔﺴﻓﺎﻨﺘﻣ ﲔﻘﻳﺮﻓ فﺮﻃ ﻦﻣ 06 ﲔﺒﻋﻻ فاﺪﻫﻷا ﻦﻣ دﺪﻋ ﱪﻛأ ﻞﺠﺴﻳ ﻦﻣ ﻮﻫ ﺔﺒﻌﻠﻟا ﰲ ﺰﺋﺎﻔﻟا و ﻰﻣﺮﻣ سرﺎﺣو لﻼﺧ 60 ﻘﻴﻗد ﺔ . يﻮﺘﳛ ﺔﻴﻧاﺪﻴﳌا ﺔﺳارﺪﻠﻟ ﱐﺎﺜﻟا و ﺔﻳﺮﻈﻨﻟا ﺔﺳارﺪﻠﻟ ﺺﺼﳐ لوﻷا بﺎﺒﻟا ،ﲔﺑﺎﺑ ﻰﻠﻋ ﺎﻨﺜﲝ ىﻮﺘﳏ ﻦﻤﻀﺗ ﺪﻗ و ةﺮﻛ ﱯﻋﻼﻟ ﺔﻳرﺎﻬﳌا و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﺒﻠﻄﺘﳌا ﱃإ لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا ﰲ ﺎﻨﻗﺮﻄﺗ ﺚﻴﺣ ،لﻮﺼﻓ ثﻼﺛ ﻰﻠﻋ لوﻷا بﺎﺒﻟا ﺔﻴﺑﱰﻟا ﰲ ﱘﻮﻘﺘﻟا و سﺎﻴﻘﻟا ﻦﻤﻀﺘﻓ ﱐﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﺎﻣأ ﺪﻴﻟا تﺎﺳارﺪﻠﻟ ﻩﺎﻨﺼﺼﺨﻓ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﺎﻣأ ،ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا . لوﻷا ﻞﺼﻔﻟﺎﻓ لﻮﺼﻓ ثﻼﺛ ﻰﻠﻋ يﻮﺘﳛ و ،ﺔﻴﻧاﺪﻴﳌا تﺎﺳارﺪﻠﻟ ﻩﺎﻨﺼﺼﺨﻓ ﱐﺎﺜﻟا بﺎﺒﻟا ﱃإ ﻞﺧﺪﻨﻟ ﺔﺳارﺪﻟا و ﻪﺗﻻﺎﳎو ﺚﺤﺒﻟا تاودأو ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻨﻴﻋ ﻪﻴﻓ ﺎﻨﺳرد ﺚﻴﺣ ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻴﺠﻬﻨﻣ ﻰﻠﻋ يﻮﺘﳛ نﺎﻛ ﺔﻴﻋﻼﻄﺘﺳﻻا نﺎﻜﻓ ﱐﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﺎﻣأ ، ﻞﺼﻔﻟا ﻞﺜﳕ اﲑﺧأ و ﺞﺋﺎﺘﻨﻟا ﺔﺸﻗﺎﻨﻣ و ﻞﻴﻠﲢ و ضﺮﻌﻟ ﺎﺼﺼﳐ ﺮﳋا و ﺞﺋﺎﺘﻨﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻧرﺎﻘﻣ و ﺚﺤﺒﻟا تﺎﻴﺿﺮﻓ ﺔﺸﻗﺎﻨﻣ ﰲ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺎﺑ جو ﺔﺻﻼﳋا ﺎﻫﺪﻌﺑ و ﺔﻣﺎﻋ تﺎﺟﺎﺘﻨﺘﺳ ﺎﻬﻴﻠﺗ ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﺣاﱰﻗﻻا تﺎﻴﺻﻮﺘﻟا و .

(12)

~2~ 2 . ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻠﻜﺸﻣ : ﳎ ﱴﺷ ﰲ ﻞﺋﺎﻫ رﻮﻄﺗ ﱃإ اﺬﻫ ﺎﻧﺮﺼﻋ ﰲ نﺎﺴﻧﻹا ﻞﺻﻮﺗ ﺪﻘﻟ رﻮﻄﺗ ﱃإ رﻮﻄﺘﻟا اﺬﻫ ﻊﺟﺮﻳ و ةﺎﻴﳊا تﻻﺎ ﺪﻘﻟ و ﻪﻗﺮﻃ و ﻲﻤﻠﻌﻟا ﺚﺤﺒﻠﻟ ﺞﻬﻨﳌا ﺲﻜﻌﻧا ﻦﻣ ﱄﺎﻋ ىﻮﺘﺴﻣ ﱃإ ﻞﺻو يﺬﻟا ﻢﻴﻴﻘﺘﻟا ﻰﻠﻋ رﻮﻄﺘﻟا اﺬﻫ ﻮﳓ ﺔﻌﺳاو تاﻮﻄﺧ ﺖﻄﺧ ﺎﻫروﺪﺑ ﻲﻫ و ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻴﺑﱰﻟا باﻮﺑأ ﺖﻗﺮﻄﻓ ،ﺔﻴﻋﻮﺿﻮﳌا و ﺔﻗﺪﻟا ﱘﻮﻘﺘﻟا ﺐﻴﻟﺎﺳأ ﻰﻠﻋ ادﺎﻨﺘﺳا اﺬﻫ و مﺪﻘﺘﻟا ﻢﻴﻠﺴﻟا ﻲﻤﻠﻌﻟا سﺎﻴﻘﻟا و ﰲ ﻊﺟاﱰﻟا وأ رﻮﻄﺘﻟا ىﺪﻣ و ﻒﻌﻀﻟا و ةﻮﻘﻟا طﺎﻘﻧ نﺎﻴﺒﺘﻟ ﺎﻫﲑﻏ وأ ﺞﻣﺎﻧﺮﺑ وأ ﺞﻬﻨﻣ وأ ﺔﻟﺎﺣ وأ ةﺮﻫﺎﻈﻟ رﻮﻄﺘﻟا تاﺮﺷﺆﻣ و ﺔﻳراﺮﻤﺘﺳﻻا ﻊﻨﳝ ﻪﻓاﺪﻫأ و ﻪﺠﻬﻨﲟ يﺬﻟ ﻻﺎﻌﻓ نﻮﻜﻳ نأ ﻦﻜﳝ ﻻ ﻲﺟﻮﻏاﺪﻴﺑ ﻲﻤﻠﻋ رﺎﺴﻣ ﱪﺘﻌﻳ ﺲﻳرﺪﺘﻟا نأ ﺎﲟو ،ﺔﻴﻠﺒﻘﺘﺴﳌا رﻮﻣﻷﺎﺑ ﺆﺒﻨﺘﻟا و مﺪﻘﺘﻟاو ﻒﻠﺘﳐ ﰲ ﱘﻮﻘﺘﻟا و سﺎﻴﻘﻟا رﻮﻬﻈﺑ و ،ﺎﻬﻴﻓ بﻮﻏﺮﳌا تﺎﻳﺎﻐﻟا ﻮﳓ ﻪﻬﺟﻮﺗ ﺪﻋاﻮﻗ و ﺲﺳأ كﺎﻨﻫ ﻦﻜﺗ ﱂ اذإ و مﻮﻠﻌﻟا ﻄﻟا ﱪﺘﻌﻳ ﺚﻴﲝ ،ﱄﺎﳊا ﺖﻗﻮﻟا ﰲ ﻞﺻﺎﳊا رﻮﻄﺘﻟا و مﺪﻘﺘﻟا ﺔﺒﻛاﻮﳌ سﺎﻴﻘﻟا و رﺎﺒﺘﺧﻻا ﺎ ﻲﺣاﻮﻨﻟا ﻢﻫأ ﻦﻣ ﺐﻟ دﺪﳛ ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻴﺑﱰﻟا ﰲ سﺎﻴﻘﻟا و رﺎﺒﺘﺧﻻا ﺎﳍ ضﺮﻌﺘﻳ ﱵﻟا ﺔﻳرﺎﻬﳌا تﻼﻫﺆﳌا ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا و ﻞﻜﻟ ﺔﻳرﺎﻬﳌا تﺎﺒﻠﻄﺘﳌا ﻊﻣ ﺐﺳﺎﻨﺘﺗ ﱵﻟا و ﺐﻟﺎﻃ ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا و ﰲ ﺔﻗد و ﻊﻴﻓر ىﻮﺘﺴﻣ ﻲﻋﺪﺘﺴﻳ ﺎﳑ ﺔﻴﻋﺎﲨ ﺔﺒﻌﻟ ﻞﻜﺑ يرﺎﻬﳌا ءادﻷا ﱐﺪﺒﻟا و ﺔﻳرﺎﻬﳌا تﺎﺒﻠﻄﺘﻤﻠﻟ ﺎﻘﻓو ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا و ﰲ ﺔﺑﻮﻌﺻ ﻲﻠﳝ ﺎﳑ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻴﻋﺎﻤﳉا ﺔﺒﻌﻠﻟ رﺎﻬﳌا ﻩﺬﻫ ﻢﻴﻴﻘﺗ تﺎﺒﻳرﺪﺗ ﻒﻠﺘﺨﳌ ﺎﻨﺘﻌﺑﺎﺘﻣ و ﺎﻨﺗﺪﻫﺎﺸﻣ ﻦﻣ ﺎﻗﻼﻄﻧا و ﻖﻴﻗد ﻢﻴﻠﺳ ﻪﻴﺟﻮﺗ ﻰﻠﻋ لﻮﺼﺤﻠﻟ تا ﺎﻨﻈﺣﻻ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ د م ل ﱃوأ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻃ ﺺﻘﻨﻟا ﺾﻌﺑ ﺾﻌﺑ لﻼﺧ ﻦﻣ ﻢﻴﻴﻘﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻋ ﰲ ﺢﺿاﻮﻟا ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا و ﻂﻴﻄﻨﺘﻟاو لﺎﺒﻘﺘﺳﻻا و ﺮﻳﺮﻤﺘﻟﺎﻛ ﺔﻴﺳﺎﺳﻷا تارﺎﻬﳌا ةﻮﻘﻟﺎﻛ ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻴﺣﺎﻨﻟا ﻦﻣ ﻚﻟﺬﻛ و و ﺔﻋﺮﺴﻟا و ﺔﻧوﺮﳌا و ﺔﻗﺎﺷﺮﻟا ﺔﻴﻠﺒﻘﻟا تﺎﺒﺴﺘﻜﳌا ﺺﻘﻧ ﱃإ ﺎﻣإ ﻊﺟار اﺬﻫ و ﻲﻋﺎﺴﻟا ﻢﺠﳊا ﰲ ﺺﻘﻧ وأ سﺎﻴﻘﻤﻠﻟ سﺎﺳﻷا اﺬﻫ ﻰﻠﻋ و ﻧ حﺮﻄ لؤﺎﺴﺘﻟا ﱄﺎﺘﻟا : -ل ﱃوﻷا ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ يرﺎﻬﳌا و ﱐﺪﺒﻟا ىﻮﺘﺴﳌا ﻮﻫ ﺎﻣ .م . ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ د ؟

(13)

~3~ 3 . ﺚﺤﺒﻟا تﺎﻴﺿﺮﻓ : نأ ضﱰﻔﻧ : -ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺎﻴﻧﺪﺑ ﺔﺒﻠﻄﻟا ىﻮﺘﺴﻣ -ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺎﻳرﺎﻬﻣ ﺔﺒﻠﻄﻟا ىﻮﺘﺴﻣ 4 . ﺚﺤﺒﻟا فاﺪﻫأ : -ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﺎﻴﻧﺪﺑ ﺔﺒﻠﻄﻟا ﻢﻴﻴﻘﺘﻟ ﺔﻳرﺎﻴﻌﻣ تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ ﺪﻳﺪﲢ -ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﺎﻳرﺎﻬﻣ ﺔﺒﻠﻄﻟا ﻢﻴﻴﻘﺘﻟ ﺔﻳرﺎﻴﻌﻣ تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ ﺪﻳﺪﲢ 5 . ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻴﻤﻫأ : يرﺎﻬﳌا ىﻮﺘﺴﳌا ﺔﻓﺮﻌﻣ ﻞﺟأ ﻦﻣ ﱐﺪﺒﻟا و تﺎﺟرﺪﻟا دﺎﳚإ ﺎﻨﻴﻠﻋ ﺢﺒﺼﻳ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﱃوﻷا ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ ﺔﻳرﺎﻬﳌا ﺮﺻﺎﻨﻌﻠﻟ ﺔﻳرﺎﻴﻌﳌا ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا و ﲔﺳرﺪﳌا فﺮﻃ ﻦﻣ ةﺪﻘﻌﳌا ﺔﻴﺴﻳرﺪﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻌﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ ﻰﻠﻋ ﺎﻧﺪﻋﺎﺴﺗ ،ﺔﺒﻠﻄﻠﻟ ﱐﺪﺒﻟا و ﻖﺋاﺮﻃ ﺪﻳﺪﲢو ﺔﺒﺳﺎﻨﳌا ﺲﻳرﺪﺘﻟا . .6 ﺚﺤﺒﻟا تﺎﺤﻠﻄﺼﻣ : -ﺔﻳرﺎﻴﻌﻤﻟا ﺔﺟرﺪﻟا : ﺔﻨﻴﻋ ﰲ مﺎﳋا تﺎﺟرﺪﻟا ﻞﻳﻮﲢ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ ﻖﺘﺸﺗ ،تﺎﺟرﺪﻟا ﻦﻣ ﻂﳕ ﺔﻳرﺎﻴﻌﳌا ﺔﺟرﺪﻟا ﻂﺳﻮﺘﻣ نﻮﻜﻳ ،ﺔﻟﻮﶈا تﺎﺟرﺪﻟا وأ ﺔﻘﺘﺸﳌا تﺎﺟرﺪﻟا ﻢﺳا ﺎﻬﻴﻠﻋ ﻖﻠﻄﻳ ىﺮﺧأ تﺎﺟرد ﱃإ ﺚﺤﺒﻟا ﻊﻤﺘﳎ وأ يرﺎﻴﻌﻣ فاﺮﳓا و ﺖﺑﺎﺛ و صﺎﺧ ﰊﺎﺴﺣ سﺎﻴﻗ ةﺪﺣو ﺪﻌﺗ ﺔﻳرﺎﻴﻌﳌا ﺔﺟرﺪﻟا نأ اﺬﻫ ﲎﻌﻣ ،ﺎﻀﻳأ ﺖﺑﺎﺛ . ) ،نوﺮﺧا و ناﻮﺿر ﻦﻳﺪﻟا ﺮﺼﻧ ﺪﻤﳏ 1994 ﺔﺤﻔﺻ ، 121 ( -ةرﺎﻬﻤﻟا : ﺮﻌﺗ ﺎﻤﻛ ﻲﻛﺮﳊا ءادﻷا ﻦﻣ ﺺﺨﺸﻟا ةءﺎﻔﻛ ﱃإ ﲑﺸﺗ ﻦﻜﳑ ﻦﻣز ﻞﻗأ ﰲ نﺎﻘﺗﻹا ﻦﻣ ﺔﺟرد ﻰﺼﻗﺄﺑ ﻲﻛﺮﺣ ﺐﺟاو ءادﺄﺑ مﺎﻴﻘﻟا لﻼﺧ ﻦﻣ ﺔﺠﻴﺘﻧ . ) ،ﻢﻴﻫاﺮﺑإ ﱵﻔﻣ 1996 ﺔﺤﻔﺻ ، 129 ( رﺎﺒﺘﺧﻻا : ىﺪﻣ ﻰﻠﻋ رﺎﺒﺘﺧﻻا ﺔﻤﻴﻗ ﻒﻗﻮﺘﺗ و ﻪﺑ ﺆﺒﻨﺘﻟا و ﻪﺳﺎﻴﻗ داﺮﳌا كﻮﻠﺴﻠﻟ ﺔﻠﺛﺎﳑ ﺔﻨﻴﻋ ﻦﻋ ةرﺎﺒﻋ ﻮﻫ ﻲﻘﻴﻘﳊا ﻪﻃﺎﺒﺗرا ﺔﻴﻌﻗاﻮﻟا ةﺎﻴﳊا ﻦﻣ ﺔﻠﺛﺎﻤﳌا ىﺮﺧﻷا ﻒﻗاﻮﳌا ﰲ ﻪﺋادأ ﲔﺑ و ﻪﻟ ﱪﺘﺨﳌا ءادأ ﲔﺑ ) ﻲﺤﺒﺻ ﺪﻤﳏ ،ﲔﻧﺎﺴﺣ 1995 ﺔﺤﻔﺻ ، 56 ( ﻢﻴﻴﻘﺘﻟا : ﻪﺿﺮﻋ ﺪﻘﻓ " ةدﻼﻗ نﺎﻤﻴﻠﺳ داﺆﻓ " ﻮﺤﻨﻟا ﻰﻠﻋ ةدﻮﺸﻨﻣ فاﺪﻫأ ﻖﻴﻘﲢ ىﺪﻣ ﻦﻋ ﻢﻜﺣ راﺪﺻإ ﻪﻧﺄﺑ فاﺪﻫﻷا ﻚﻠﺗ ﻩدﺪﲢ يﺬﻟا . ) ،ةدﻼﻗ نﺎﻤﻴﻠﺳ داﺆﻓ 1987 (

(14)

~4~ -ﻛ ﺪﻴﻟا ةﺮ : ﲔﺒﻋﻻ ﺔﻌﺒﺳ ﺎﻤﻬﻨﻣ ﻞﻜﻟ ،نﺎﻘﻳﺮﻓ ﺎﻬﻴﻓ ىرﺎﺒﺘﻳ ﺔﻴﻋﺎﲨ ﺔﺿﺎﻳر ﻲﻫ ) 6 ﻰﻣﺮﳌا سرﺎﺣ ﻊﻣ ( رﺮﳝ تﺎﺿﺎﻳﺮﻟا ﻦﻋ ﻒﻠﺘﲣ ﻲﻫ و فﺪﻫ زاﺮﺣﻹ ﻢﺼﳋا ﻰﻣﺮﻣ ﻞﺧاد ﺎﻬﻴﻣر ﻮﻟوﺎﺤﻴﻟ ﻢﻬﻨﻴﺑ ﺎﻤﻴﻓ ةﺮﻜﻟا نﻮﺒﻋﻼﻟا مﺪﻘﻟا ةﺮﻛ ﻞﺜﻣ ىﺮﺧﻷا . -ﺔﺒﻠﻄﻟا : ل ﱃوﻷا ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻃ ﻢﻫ .م . د ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻔﺼﻟا : ” ﺔﻴﻟﺎﻋ ةءﺎﻔﻜﺑ ﺐﻳرﺪﺘﻟا ءادأ ﻰﻠﻋ ﻲﺿﺎﻳﺮﻟا ةرﺪﻗ ﺐﻳرﺪﺘﻠﻟ ﻪﻣﺰﻠﺗ ﱵﻟا ﺔﻗﺎﻄﻟا ﺾﻌﺑ ءﺎﻘﺑ ﻊﻣ ﺐﻌﺘﻟﺎﺑ ﻩرﻮﻌﺷ نود ” ) ، يوﻼﻋ 1994 : 80 (

(15)

ﺪﻴﻬﻤﺗ : ﺔﺜﻳﺪﳊا ﺔﻴﻋﺎﻤﳉا ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا بﺎﻌﻟﻷا ﻦﻣ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﱵﻟا ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﻼﻫﺆﳌا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﻰﻠﻋ ﺪﻤﺘﻌﺗ ﺔﻳرﺎﻬﳌاو ﱵﻟا ءادأ و ﻖﻴﻘﲢ ﰲ ﻪﺗﺪﻋﺎﺴﳌ ﺐﻋﻼﻟا ﺎﻬﻜﻠﺘﳝ نأ ﺐﳚ ﻊﻣ ﺐﺳﺎﻨﺘﺗ ﻲﻛ ﺎﻬﺒﻧاﻮﺟ ﻞﻛ ﰲ ﻪﺘﻛﺮﺣ ﺘﻣ ةﲑﻐﺘﳌا ﺐﻌﺘﻟا تﺎﺒﻠﻄ راﺮﻤﺘﺳﺎﺑ ﻠﻋ ﻲﺿﺎﻳﺮﻟا ﺐﻳرﺪﺘﻟا ﻞﻤﻌﻳ ﺚﻴﺣ ﱐﺪﺒﻟا و يرﺎﻬﳌا داﺪﻋﻹا ةدﺎﻳز ﻰ ﱃإ فﺪﻬﻳ يرﺎﻬﳌا داﺪﻋﻹﺎﻓ ﺐﻋﻼﻟ ﺎﻤﻨﻴﺑ،ﺔﻴﻛﺮﳊا تارﺎﻬﳌا ءادأ ﲔﺴﲢ فﺪﻬﻳ ﺔﻴﻤﻨﺗ ﱃإ ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا ﺔﻧوﺮﳌا و ةﻮﻘﻟا،ﻞﻤﺤﺘﻟا و ﺔﻋﺮﺴﻟﺎﻛ ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﻔﺼﻟا ... ﻢﺴﳉا ةﺰﻬﺟأ ﻊﻴﲨ ﰲ تاﲑﻐﺗ يدﺆﻳ ﻩروﺪﺑ اﺬﻫ و ﱁا ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻔﺼﺑ ﻲﻛﺮﳊا زﺎﻬﳉا ﰲ و ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻔﺼﺑ . ) ،حﺎﺘﻔﻟا ﺪﺒﻋ ﻼﻌﻟا ﻮﺑأ 1979 ( 1.1 -ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﺒﻠﻄﺘﻤﻟا : 1.1.1 -ﻲﻧﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا : ﺐﻳرﺪﺘﻟا نﺎﻛرأ ﻢﻫأ ﻦﻣ ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا ﱵﻟا ﻮﻫ و،ﺎﻣﺪﻘﺘﻣ وأ ﺎﺋﺪﺘﺒﻣ نﺎﻛ ءاﻮﺳ ﺐﻋﻼﻟا ﺔﻴﻤﻨﺗ ﰲ ﻪﻴﻠﻋ ﺪﻤﺘﻌﻳ ﺔﻣﺎﳍا ﺲﺳﻷا ﻦﻣ ﱵﻟا ﺣﺎﻨﻟا ﻦﻣ ﺐﻌﻠﻟا ﻦﻳﻮﻜﺗ ﰲ ﺔﻴﻛﺮﳊا تارﺎﻬﳌا ﻊﻣ كﱰﺸﺗ ﻞﻴﻘﻋ ىﺮﻳ و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻴ ﻹا ﻚﻠﺗ ﻮﻫ ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا نأ ﺐﺗﺎﻜﻟا تاءاﺮﺟ ﱵﻟا ﱃإ ﻞﺼﻳ ﻲﻛ ﺐﻋﻼﻟا ﺎﻬﻴﻠﻋ برﺪﺘﻴﻟ برﺪﳌا ﺎﻬﻌﻀﻳ ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻗﺎﻴﻠﻟا ﺔﻤﻗ ﱵﻟا ةﺪﻴﺟ ةرﻮﺼﺑ ﺐﻌﻠﳌا ﻞﺧاد ﻪﺒﺟاو ءادأ ﻦﻣ ﻪﻨﻜﲤ . ) ،ﺐﺗﺎﻜﻟا ﻞﻴﻘﻋ 1980 ( -ﲔﻤﺴﻗ ﱃإ ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا ﻢﺴﻘﻳ و : ﻌﻟا داﺪﻋﻹﺎﻓ،صﺎﺧو مﺎﻋ ﺔﻴﺣﺎﻨﻟا ﻦﻣ ﺐﻋﻼﻟا داﺪﻋإ ﻪﻨﻣ ضﺮﻐﻟا مﺎ ﺔﻟﺎﳊﺎﺑ ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﱵﻟا و ﻞﻣﺎﻜﺗ ﻦﻣ ﺐﻋﻼﻟا ﺎﻬﻴﻠﻋ نﻮﻜﻳ نأ ﺐﳚ ناﺰﺗا ﻢﺴﳉا ﰲ . صﺎﳋا داﺪﻋﻹا ﺎﻣأ ضﺮﻐﻟا داﺪﻋإ ﻪﻨﻣ ﺐﻋﻼﻟا ﺔﺒﻌﻠﻟا ﺔﺳرﺎﳑ نﺎﻘﺗﻹ ﺎﻴﻧﺪﺑ . ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﻔﺼﻟا ﺔﻴﻤﻨﺗ ﻰﻠﻋ برﺪﳌا ﻞﻤﻌﺑ ﻻإ ﻚﻟذ ﰐﺄﻳ ﻻ و ﺐﻋﻼﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﻴﺳﺎﺳﻷا و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﻔﺼﻟا ﻰﻠﻋ ﺰﻴﻛﱰﻟا ﻊﻣ ﺔﻗﺎﺷر و ﺔﻋﺮﺳو ةﻮﻗ و ﻞﻤﲢ و ﺔﻧوﺮﻣ ﻦﻣ و ﺔﺻﺎﳋا ﺔﻴﺳﺎﺳﻷاو ﱵﻟا ﻦﻤﻀﺘﺗ : ﺔﻋﺮﺴﻟﺎﺑ ةﺰﻴﻤﺘﳌا ةﻮﻘﻟا و ﺔﻋﺮﺴﻟا ﻞﻤﲢ،ةﻮﻘﻟا ﻞﻤﲢ . -2.1.1 مﺎﻌﻟا ﻲﻧﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا : -1.2.1.1 ﻞﻤﺤﺘﻟا : ﺎﺧ و ﲔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا ﻊﻴﻤﳉ ﺔﻳﻮﻴﳊا ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﻔﺼﻟا ﻦﻣ ﻞﻤﺤﺘﻟا ﺔﻔﺻ ﱪﺘﻌﺗ نﻮﺳرﺎﳝ ﻦﻳﺬﻟا ءﻻﺆﳍ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ﺔﺻ ﺔﻠﻳﻮﻃ ةﱰﻔﻟ ﱐﺪﺒﻟا ءادﻷا ﺐﻠﻄﺘﺗ ﱵﻟا ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا ﺔﻄﺸﻧﻷا عاﻮﻧأ . وأ ﺔﻳﺎﻔﻜﻟا ىﻮﺘﺴﻣ طﻮﺒﻫ نود ﺔﻠﻳﻮﻃ ةﱰﻔﻟ ﻞﻤﻌﻟا ﻰﻠﻋ دﺮﻔﻟا ةرﺪﻗ ﻮﻫ ﻞﻤﺤﺘﻟا نأ ءﺎﻤﻠﻌﻟا ﺾﻌﺑ ىﺮﻳ و ﺔﻴﻟﺎﻌﻔﻟا . ﺐﻌﺘﻟا ﺔﻣوﺎﻘﻣ ﻰﻠﻋ ﻢﺴﳉا ةﺰﻬﺟأ ةرﺪﻗ ﺮﺧﻷا ﻪﻓﺮﻌﻳ ﺎﻤﻛ ) ﺪﲪأ ﻲﺤﺒﺻ ،نﻼﺒﻘﻟا 2012 (

(16)

-2.2.1.1 ﻲﺋاﻮﻬﻟا ﻞﻤﺤﺘﻟا : ﺎﻴﻔﺴﻠﻓ ﻪﻴﻟإ رﺎﺸﻳو،ﺔﻨﻜﳑ ةﱰﻓ لﻮﻃﻸﻟ ﻪﻓﺮﻌﻳ ﺚﻴﺣ ﻲﺴﻔﻨﺘﻟا يروﺪﻟا زﺎﻬﳉا ﻞﻤﺤﺘﺑ " ﻲﻜﺳﻮﺘﻟا " ةﺪﺷ ﰲ ﺮﻤﺘﺴﳌا ﻲﻜﻴﻣﺎﻨﻳﺪﻟا ﻞﻤﻌﻟا ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا ﻪﻧﺄﺑ لﻼﺧ ﻦﻣ ﺔﻟﺪﺘﻌﻣ كاﱰﺷا ﺎﻬﳉا ﻞﻛ ﺔﻴﻠﺧاﺪﻟا ةﺰﻬﺟﻷا ﻞﻤﻋ ﺔﻟﺎﳊ رﻮﻄﳌا ز ) ﺲﻔﻨﺘﻟا زﺎﻬﺟ،ﺐﻠﻘﻟا ( ىﻮﺘﺴﲟ ﺔﻟدﺎﺒﺘﳌا ﲔﺠﺴﻛوﻷا تﺎﻴﻠﻤﻌﻠﻟ لﺎﻋ . ) ،ﱃﻮﳌا ﺪﳎ ﻲﻌﻴﺑﺮﻟا ﻢﻇﺎﻛ 1988 ( -3.2.1.1 ﺔﻧوﺮﻤﻟا : ا و ةﻮﻘﻟﺎﺑ ﻮﺑﻮﻛ لﻮﻴﺟ ﺎﻬﻓﺮﻌﻳو،ﻲﻛﺮﳊا زﺎﻬﺠﻠﻟ ﺔﻋﺮﺴﻟ ": ﺔﻛﺮﺤﻠﻟ ﻞﻣﺎﻜﻟا ىﺪﻤﻠﻟ ﻪﺋاﺰﺟأ ﺪﺣأ وأ ﻢﺴﳉا ﻚﻳﺮﲢ ﺔﻴﻧﺎﻜﻣإ ." 4.2.1.1 -ﺔﻋﺮﺴﻟا : ﻟا ﻲﻠﻀﻌﻟا ءﺎﺧﱰﺳﻹا ﺔﻟﺎﺣ و ﻲﻠﻀﻌﻟا ضﺎﺒﻘﻧﻹا ﺔﻟﺎﺣ ﲔﺑ ﺎﻣ ﻊﻳﺮﺴﻟا لدﺎﺒﺘ . ﻦﻜﳝ ﻪﻧأ ﺮﺧﻷا ﺾﻌﺒﻟا ىﺮﻳ و " ﺮﻛﻮﻴﺑ " . ) ﺪﻟﺎﺧ ،ﺪﻴﺴﻟا لﺎﲨ 2015 .( حﺎﺘﻔﻟا ﺪﺒﻋ ﻼﻌﻟا ﻮﺑأ لﻮﻘﻳو ": ﱵﻟا ﻦﻣز ﻞﻗأ ﰲ ﻲﻛﺮﳊا ءادﻷا ﻦﻣ دﺮﻔﻟا ﻦﻜﲤ ". ﺪﳒ ﺔﻋﺮﺴﻟا عاﻮﻧأ ﲔﺑ ﻦﻣ و : ﺔﻋﺮﺴﻟﺎﺑ ةﺰﻴﻤﺘﳌا ةﻮﻘﻟا ﻞﻤﲢ ﺔﻋﺮﺴﻟا -ةﻮﻘﻟا ﻞﻤﲢ . ) ،ﺐﺗار ﻞﻣﺎﻛ ﺔﻣﺎﺳأ 1994 ( 3.1.1 -صﺎﺨﻟا ﻲﻧﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا : ةﺮﻛ ﰲ داﺪﻋﻺﻟ ﺔﻳروﺮﻀﻟا و ﺔﺻﺎﳋا ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﻔﺼﻟا ﺔﻴﻤﻨﺗ ﱃإ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﱯﻋﻼﻟ صﺎﳋا ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹا فﺪﻬﻳ مﺎﻌﻟا ﱐﺪﺒﻟا داﺪﻋﻹﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ نﻮﻜﻳ نأ ﻰﻠﻋ ﺔﻴﻄﻄﳋا و ﺔﻳرﺎﻬﳌا تارﺪﻘﻟﺎﺑ ﺐﻋﻼﻟا ﺪﻳوﺰﺗ و،ﺪﻴﻟا ﺎﻃﺎﺒﺗرا ﺎﻘﻴﺛو ا ﻞﺣاﺮﻣو تاﱰﻓ ﻊﻴﲨ ﰲ ﻦﻤﻀﺘﺗو ﺐﻳرﺪﺘﻟ ﻞﻤﲢ،ﺔﻋﺮﺴﻟﺎﺑ ةﺰﻴﻤﺘﳌا ةﻮﻘﻟا،ﺔﻧوﺮﳌا ﺐﻧﺎﺟ ﱃإ تﺎﻔﺼﻟا ﻩﺬﻫ ةﻮﻘﻟا ﻞﻤﲢ و ﺔﻋﺮﺴﻟا .

(17)

1.3.1.1 -ﺔﻋﺮﺴﻟﺎﺑ ةﺰﻴﻤﺘﻤﻟا ةﻮﻘﻟا : تاﱰﻓ نود راﺮﻜﺘﻟﺎﺑ ﺰﻴﻤﺘﺗ و ﺔﻌﻔﺗﺮﻣ ﺔﻴﻛﺮﺣ ﺔﻋﺮﺳ و ﺔﻴﻟﺎﻋ ﺔﻳﺪﻳاﺰﺗ رﺎﻈﺘﻧا ﻤﺠﺘﻟ ﺔﻔﺼﻟا ﻩﺬﻫ ﺐﻌﻠﺗ و،ةﻮﻘﻟا ﻊﻴ ﻓ ﰲ ﺎﻬﻴﻠﻋ ﺪﻤﺘﻌﺗ ﱵﻟاو ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ تارﺎﻬﻣ ﻦﻣ ﲑﺜﻛ ﰲ اﲑﺒﻛ ارود ءادﻷا ةءﺎﻔﻛ و زﺎﳒﻹا ﺔﻴﻟﺎﻌ . 2.3.1.1 -ﺔﻋﺮﺴﻟا ﻞﻤﺤﺗ : ﻲﻜﻟ ﺔﻋﺮﺴﻟا ﻞﻤﺤﺘﺑ ﺐﻋﻼﻟا ﺰﻴﻤﺘﻳ نأ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ءادﻷا ﺔﻌﻴﺒﻃ ﺐﻠﻄﺘﺗ ﳌا لﻼﺧ ةﺪﻳﺪﻋ تاﺮﳌ ﺔﻌﻳﺮﺳ و ةﲑﺼﻗ تﺎﻓﺎﺴﻣ ﻊﻄﻗ ﻦﻣ ﻦﻜﻤﺘﻳ ﺐﻋﻼﻟا تاﻮﻄﺧ عﻮﻨﺗ ﻚﻟذ ﻞﻠﺨﺘﻳ و،ةارﺎﺒ طﺎﺸﻧ ءادأ ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا ﻮﻫ ﻞﻤﲢ نأ ﺚﻴﺣ ىﻮﺼﻘﻟا ﺔﻋﺮﺴﻟا ﱃإ ﺔﻟوﺮﳍا ﱃإ ﻊﻳﺮﺴﻟا وﺪﻌﻟا ﱃإ ﻲﺸﳌا ﻦﻣ ﺔﻠﻳﻮﻃ ةﱰﻔﻟ ﺰﻴﻤﺘﻣ . 3.3.1.1 -ةﻮﻘﻟا ﻞﻤﺤﺗ : ﻢﺴﳉا ﺔﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻫ ةﻮﻘﻟا ﺔﻋﻮﻤﳎ ﻊﻣ ةﺪﻤﺘﺴﳌا ﺔﻟوﺎﻄﳌا ءﺎﻨﺛأ ﺐﻌﺘﻟا ﺔﻣوﺎﻘﻣ ﰲ ﻣ ﱵﻟا و ﺔﻴﻟﺎﻌﻟا رﺎﺒﳌا ءﺎﻨﺛأ ثﺪﲢ ﱵﻟا ﺔﻔﻠﺘﺨﳌا تﺎﻣوﺎﻘﻣ ﻰﻠﻋ ﺐﻠﻐﺘﻟا ﺐﻋﻼﻟا ﻊﻴﻄﺘﺴﻳ ﺎﳍﻼﺧ ﻦ ا ﻚﻟﺬﻛ و ة ىﻮﺘﺴﳌا 4.3.1.1 -ﺔﻗﺎﺷﺮﻟا : ﲔﺑ فﻼﺘﺧﻹا ىﺮﻳ و ﺔﻗﺎﺷﺮﻟا مﻮﻬﻔﻣ و ﲎﻌﻣ ﺪﻳﺪﲢ لﻮﺣ ﲑﺒﻛ فﻼﺘﺧإ كﺎﻨﻫ ﻟا ﺪﻳﺪﲢ ﰲ ءﺎﻣﺎﻌﻟا ﻖﻔﺘﻳ و ىﺮﺧأ ﺔﻬﺟ ﻦﻣ ﻲﻛﺮﳊا ءادﻸﻟ ﺔﻳرﺎﻬﳌا ﻲﺣاﻮﻨﻟﺎﺑ و،ﺔﻬﺟ ﻢﻛﻮﻳ و ﻦﺳر ﻊﻣ ﺮﻛﻮﻴﺑ ﲏﻌﺗ ﺔﻗﺎﺷﺮﻟا نأ ﰲ ﰲ يﺮﳉا ﻞﺜﻣ طﺎﺸﻨﻟا ﻪﺟوأ ﰲ ةﲑﻓو ﺔﻠﺜﻣﻷا و ءاﻮﳍا ﰲ ﻪﻋﺎﺿوأ ﲑﻴﻐﺗ ﻰﻠﻋ دﺮﻔﻟا ةرﺪﻗ ةﺮﻛ ﰲ حﻮﺘﻔﳌا ﺐﻌﻠﳌا ةﺮﻜﻟﺎﺑ ﺔﻏواﺮﳌا و ﺔﻀﻔﺨﻨﳌا ﺔﻴﻟﺎﻌﻟا ﺰﺟاﻮﳊا يﺮﺟ ﺔﻴﻜﻳﺮﻣﻷا مﺪﻘﻟا . ) ،ﺪﻴﺴﻟا لﺎﲨ ﺪﻟﺎﺧ 2015 ( 2.1 -ﺔﻳرﺎﻬﻤﻟا تﺎﺒﻠﻄﺘﻤﻟا : ﺶﻳورد لﺎﻤﻛ ىﺮﻳ ": وأ ةﺮﻜﻟﺎﺑ ﺖﻧﺎﻛ ءاﻮﺳ ﺔﺒﻌﻠﻟ ﺔﻴﺳﺎﺳﻷا تارﺎﻬﳌا ﻦﻤﻀﺘﺗ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ تﺎﺒﻠﻄﺘﳌا نأ رﺎﺒﳌا ا ﻟ ﺪﻴﳉا ﻂﻴﻄﺨﺘﻟا لﻼﺧ ﻦﻣ ﺔﻳرﺎﻬﳌا تﺎﺒﻠﻄﺘﳌا ﻩﺬﻫ ﺮﻳﻮﻄﺗو ﻢﻠﻌﺗ ﻦﻜﳝ و،ﺐﻳرﺪﺘﻟا وأ ة داﺪﻋﻹا ﺞﻣاﱪ ﻷا تارﺎﻬﳌ ﺔﺒﻌﻠﻟ ﺔﻴﺳﺎﺳ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ . ) ،يوﻼﻋ 1987 ﺔﺤﻔﺻ ، 20 ( ﺎﳍ بﺎﻌﻟﻷا ﻦﻣ ﺔﺒﻌﻟ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ نأ لﻮﻘﻟا ﻦﻜﳝو ﺎﻬﺋدﺎﺒﻣ ءادأ ﻩداﺮﻓأ ﻦﻣ دﺮﻓ ﻞﻛ ﻊﻴﻄﺘﺴﻳ يﺬﻟا ﻮﻫ ﺢﺟﺎﻨﻟا ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﻖﻳﺮﻓ نأ ﺎﻤﻛ ﺐﻳرﺪﺘﻟا قﺮﻃ ﰲ ﻢﻴﻠﺴﻟا بﻮﻠﺳﻷا

(18)

ﻠﻋ تﺎﻨﻳﺮﻤﺘﻟا ﻰ فﻼﺘﺧا ﺔﻔﲞ كﺮﺤﺘﻟا و مﺎﻜﺣﺈﺑ فﺪﳍا ﻮﳓ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا و ﺢﻴﺤﺻ ﺖﻴﻗﻮﺘﺑ و ﺔﻗﺪﺑ ﺎﻬﻋاﻮﻧأ ةﺮﻜﻟﺎﺑ ةروﺎﶈا و ﻢﻴﻤﺼﺗو لﺎﻤﻌﺘﺳﺎﺑ عاﺪﳋا . ﻩﺬﻫ ﻢﺴﻘﻨﺗ و ﱃإ تارﺎﻬﳌا : .2.1 1 -ةﺮﻜﻟا ﻚﺴﻣ : ﻢﻠﺴﺘﻳ وأ رﺮﳝ وأ بﻮﺼﻳ وأ روﺎﳛ نأ ﺐﻋﻼﻟا ﻊﻴﻄﺘﺴﻳ ﻻ أﺪﺒﳌا اﺬﻫ نﺎﻘﺗإ نوﺪﺑ أو،ﺔﺤﻴﺤﺻ ﺔﻘﻳﺮﻄﺑ ةﺮﻜﻟا ن ةدﺎﺟإ ةﺮﻜﻟا ﻚﺴﻣ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﲔﺴﲢ و ذﺎﲣﺎﺑ ﻰﻠﻋ ﺪﻴﻟا ﺔﺣار ﻊﻣ ﻊﺑﺎﺻﻷا ﻊﺿو و يوﺮﻜﻟا ﻞﻜﺸﻟا رﺎﺸﺘﻧا ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻋﺎﺒﺗ و،ﻊﺑﺎﺻﻷا ﺎﻬﻗﺎﺼﺘﻟا ﺔﺴﻣﻼﳌا ﺪﻨﻋ ةﺮﻜﻟﺎﺑ . ﺪﻴﻟﺎﺑ ةﺮﻜﻟا ﻚﺴﲤ و ةﺮﻜﻟا ﻚﺴﳌ ﲔﺘﻘﻳﺮﻃ كﺎﻨﻫ و ﻦﻳﺪﻴﻟﺎﺑ وأ ةﺪﺣاﻮﻟا : -ﻟا ﺐﺳﺎﻨﺗ ﻲﻫو ﻒﻜ-ﻟا ﻰﻠﻋ ﺎﻬﻠﲪ ﲎﻌﲟ ةﺮﻜ-ﻟا ﻞﻔﺳأ ﻒﻜ-ﻟا ﲔﺌﺷﺎﻨ . ﻊﺑﺎﺻﻷا بﺎﺤﺻأ ﺐﺳﺎﻨﺗ ﻲﻫو ﻒﻜﻟا ﺔﺣاﺮﺑ ﺎﻫﺪﺷ نود ﻊﺑﺎﺻﻷﺎﺑ ﺎﻬﻜﺴﻣ ﲎﻌﲟ ةﺮﻜﻟا ﻒﻠﺧ ﻒﻜﻟا و ﺔﻠﻳﻮﻄﻟا ﺎﻣﻮﻤﻋ رﺎﺒﻜﻟا . ) ،ﱃﻮﳌا 1991 ﺔﺤﻔﺻ ، 09 ( 2.1 -2 -لﺎﺒﻘﺘﺳا ةﺮﻜﻟا : لﺎﺒﻘﺘﺳا ﻦﻣ ﻂﻘﺴﺗ ةﺮﻜﻟا ىﺮﻧ ﺎﻣ ﲑﺜﻛ ذإ ﻪﻧﺎﻘﺗإ و ﻪﻴﻠﻋ ﺐﻳرﺪﺘﻟا ﺐﳚ ةﺮﻜﻟا ﻘﻳﺮﻄﻟ ﻪﻧﺎﻘﺗإ مﺪﻌﻟ ﺐﻋﻼﻟا يﺪﻳ ﺔ لﺎﺒﻘﺘﺳا ﺐﻋﻼﻟا ﻦﻜﳝ و،ةﺮﻜﻟا لﺎﺒﻘﺘﺳا ﻦﻳﺪﻴﻟﺎﺑ وأ ةﺪﺣاﻮﻟا ﺪﻴﻟﺎﺑ ةﺮﻜﻟا ﲔﺑرﺪﳌا ﻦﻣ ﲑﺜﻛ نأ ﻦﻣ ﻢﻏﺮﻟﺎﺑ ﲔﺘﻘﻳﺮﻄﻟا ﻦﻘﺘﻳ نأ ﺐﻋﻼﻟا ﻰﻠﻋ و،ةﺮﻜﻟا ﻢﺠﺣ ﻚﻟذ ﻰﻠﻋ ﻩﺪﻋﺎﺴﻳ و ﺎﻌﻣ ﺔﻘﻳﺮﻃ نﻮﻌﺠﺸﻳ ﻻ لﺎﺒﻘﺘﺳا اﺮﻈﻧ ةﺪﺣاﻮﻟا ﺪﻴﻟﺎﺑ ةﺮﻜﻟا لﺎﻤﺘﺣﻻ . ةرﺎﻬﻣ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻦﻜﳝ و ﺳا لﺎﺒﻘﺘ ﻲﻠﻳ ﺎﻣ ﱃإ ةﺮﻜﻟا : ) ،ﻲﺋاﺮﻤﺴﻟا 1985 ﺔﺤﻔﺻ ، 15 ( 3.2.1 -* ةﺮﻜﻟا ﻢﻴﻠﺴﺗ : ﺎﳘ ﲔﻋﻮﻧ كﺎﻨﻫ : ﻩﺪﻳ ﺐﻋﻼﻟا ﺪﲟ ﻪﺋادأ ﻢﺘﻳ و ﻼﻴﻠﻗ ثﺪﳛ ﻮﻫو ةﺪﺣاﻮﻟا ﺪﻴﻟﺎﺑ ﻢﻴﻠﺴﺘﻟا ءﺎﲣرﺎﺑ ﻖﻳﺮﻃ ﰲ ﻩﺎﲡا ﺪﻨﻋ و ةﺮﻜﻟا ىﺮﺧﻷا ﺪﻴﻟا ﻊﺿﻮﺑ ﺎﻬﻨ ةﺮﺷﺎﺒﻣ ﺎﻬﻴﻠﻋ . -ﲔﺘﻘﻳﺮﻃ ﻰﻠﻋ ﻢﺘﺗو ﻦﻳﺪﻴﻟﺎﺑ ةﺮﻜﻟا ﻢﻴﻠﺴﺘﻟا : ىﺮﻧ ﺔﻴﻟﺎﻌﻟا ةﺮﻜﻟا ﻢﻠﺴﺗ ﺪﻨﻌﻓ داﺪﺘﻣا ﲔﻋارﺬﻟا ﻩﺎﲡﺎﺑ ﻊﻣ ةﺮﻜﻟا و ﲔﻘﻓﺮﳌا ﻲﻠﺼﻔﻣ ﰲ ﻂﻴﺴﺑ ءﺎﺸﻧإ رﺎﺸﺘﻧا ﺢﻤﺴﻳ ﺎﳑ تﺎﺜﻠﺜﻣ ضاﱰﻋﺎﺑ ﺔﻘﻳﺮﻃ ﻩﺎﲡا حﺎﳒ نﺎﻤﺿ و ةﺮﻜﻟا ﺎﳍﺎﺒﻘﺘﺳا . ﻰﻠﻋ ﺐﺠﻴﻓ ﺔﻀﻔﺨﻨﳌا تاﺮﻜﻟا ﺎﻣأ ناﲑﺸﻳ نﺎﻘﻓﺮﳌا و ﻞﻔﺳﻷا ﱃإ ﲔﻋارﺬﻟا ﺪﻣ ﻊﻣ مﺎﻣﻷا ﱃإ ﻪﻤﺴﺟ ﲏﺛ ﺐﻋﻼﻟا ﻩﺎﲡﺎﺑ و ﻢﺴﳉا ذﺎﲣا ﻊﺿﻮﻟا ﲔﻣﺪﻘﻠﻟ ﺢﻴﺤﺼﻟا ) ،ﻢﻴﻫاﺮﺑإ 1994 ﺔﺤﻔﺻ ، 91 (

(19)

4.2.1 -ةﺮﻜﻟا فﺎﻘﻳإ : ﻌﺼﻳ ﱵﻟا تﻻﺎﳊا ﰲ ةﺮﻜﻟا فﺎﻘﻳإ ﻢﺘﻳ ﺪﻴﻟﺎﺑ وأ ﻦﻳﺪﻴﻟﺎﺑ ةﺮﻜﻟا ﻢﻠﺴﺗ ﺎﻬﻴﻓ ﺐ ﺪﻴﺑ ةﺮﻜﻟا ﺐﻋﻼﻟا ﻊﻓﺪﻳ ةﺮﻜﻟا فﺎﻘﻳإ ﺪﻨﻋ و،ﺔﺌﻃﺎﺧ ﻞﻴﻣﺰﻟا ﻦﻣ ﺔﻟوﺎﻨﳌا نﻮﻜﺗ ﺎﻣﺪﻨﻋ ﺔﺻﺎﺧ و ةﺪﺣاﻮﻟا ةﺪﺣاو ) ﺔﺣﻮﺘﻔﳌا ﺪﻴﻟا ( ﺪﻌﺑ ﺎﻬﻜﺴﳝ ﰒ ضرﻷا ﱃإ ﺎﻫداﺪﺗرا ﻦﻳﺪﻴﻟﺎﺑ ضرﻷا ﻦﻣ . 5.2.1 -طﺎﻘﺘﻟا ةﺮﻜﻟا : ﻌﻠﻟا ﰲ تﻻﺎﳊا ﺾﻌﺑ يدﺆﺗ نأ ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻦﻣ ﻞﺜﻣ ضرﻷا ﻰﻠﻋ ةﺮﻜﻟا ﺔﺟرد ﱃإ ﺔﺒ ﺎﻫداﺪﺗرا ﻗ ﺪﺣأ ﻦﻣ ﻢﺘﻳ ﺚﻴﺣ ،ﺔﺌﻃﺎﺧ ﺔﻟوﺎﻨﻣ ﺔﺠﻴﺘﻧ وأ سرﺎﳊا وأ ﻰﻣﺮﳌا ﻲﻤﺋﺎ طﺎﻘﺘﻟا ﱘﺪﻘﺘﺑ ﺔﻨﻛﺎﺴﻟا ةﺮﻜﻟا ناﺪﻴﻟا ﻊﺿﻮﺗ و ةﺮﻜﻟا ﻒﻠﺧ ﻊﺿﻮﺗ ىﺮﺧﻷا مﺪﻘﻟا و ﺔﻴﺋاﻮﻫ ﺔﻓﺎﺴﲟ ﺎﻬﻌﺿو و ةﺮﻜﻟا ﺐﻧﺎﲜ ﲔﻣﺪﻘﻟا ىﺪﺣإ مﺎﻣﻷا ﱃإ ﺮﻈﻨﻟا ﻊﻣ ﺔﻀﻔﺨﻨﳌا ةﺮﻜﻟا ﻢﻠﺴﺗ ﰲ ﺎﻤﻛ . ﺪﻨﻋ ﺎﻣأ طﺎﻘﺘﻟا عارﺬﻟا ﺪﲟ نﻮﻜﺘﻓ ﺔﺟﺮﺣﺪﺘﳌا تاﺮﻜﻟا ﻣ ةﺮﻜﻟا مﺎﻣأ ضرﻷا ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺪﻘﺘﳌا مﺪﻘﻠﻟ ﺔﺴﻛﺎﻌﳌا ﺪﻨﻋ و مﺎﻣﻸﻟ عﺬﳉا و ﲔﺘﺒﻛﺮﻟا ﲏﺛ ﻊ طﺎﻘﺘﻟا تاﺮﻜﻟا ﻰﻠﻋ ﺔﺟﺮﺣﺪﺘﳌا وأ ﺔﻨﻛﺎﺴﻟا ضرﻷا ﺐﻋﻼﻟا ﻰﻠﻌﻓ ظﺎﻔﺘﺣﻻا ﺔﻴﻠﻤﻋ ﺪﻨﻋ ﻪﺘﻋﺮﺴﺑ طﺎﻘﺘﻟﻻا . 6.2.1 -ةﺮﻜﻟا ﺮﻳﺮﻤﺗ : ﺔﻗد و ةﺮﻜﻟا ﻰﻠﻋ ةﺮﻄﻴﺴﻟا راﺪﻘﻣ ﻰﻠﻋ ﺪﻴﻌﺑ ﺪﺣ ﱃإ ﺪﻤﺘﻌﺗ ﺔﻴﺳﺎﺳﻷا ةرﺎﻬﻣ ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا ﺎﻬﻣﻼﺘﺳا ﺮﺧآ ﺐﻋﻻ ﻚﻟذو ﻢﺼﳋا ﺔﻘﻄﻨﻣ ﱃإ ﻦﻜﳝ ﺎﻣ عﺮﺳﺄﺑ ﺎﳍﺎﺼﻳﻹ ماﺪﺨﺘﺳﺎﺑ ﻦﺴﺣﺄﺑ ﻪﻋﺮﺳأ و ﻖﻳﺮﻃ ﺮﺼﻗأ فﺪﻫ ﺔﺑﺎﺻإ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟ ﲔﺒﺳﺎﻨﳌا نﺎﻜﳌا و ﺔﻈﺤﻠﻟا ﰲ ﻞﻴﻣﺰﻟا ﱃإ ةﺮﻜﻟا لﺎﺼﻳإ يأ صﻮﺼﳋا اﺬﻫ ﰲ ﻊﺿو ﻢﺼﳋا . ﺎﻴﲣﺮﻣ ﻢﺴﳉا نﻮﻜﻳ ﺮﻳﺮﲤ يأ ءادأ ﺪﻨﻌﻓ ) ﺐﻠﺼﺘﻣ ﲑﻏ ( ﻔﺗﺮﻳ ﺚﻴﲝ مﺎﻣﻷا ﱃإ ﻼﻴﻠﻗ ﻼﺋﺎﻣ و ﻢﺴﳉا ﻞﻘﺛ ﻊ ةﺪﻋ كﺎﻨﻫو ﻢﺴﳉا ﰲ ةﻮﻄﺧ ﺐﻋﻼﻟا ﺬﺧﺄﻳ و ﺎﻧﺰﺘﻣ ﻢﺴﳉا و ﻼﻴﻠﻗ نﺎﺘﻴﻨﺜﻣ نﺎﺘﺒﻛﺮﻟا نﻮﻜﺗ و ﲔﻣﺪﻘﻟا ﻰﻠﻋ ﺎﻬﻨﻣ تاﺮﻳﺮﻤﺘﻟا ﻦﻣ عاﻮﻧأ : 7.2.1 -ﻓ ﻦﻣ ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا سأﺮﻟا قﻮ : لﻼﺧ تﻻﺎﳊا ﺮﺜﻛأ ﰲ مﺪﺨﺘﺴﺗو ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﺔﻴﺳﺎﺳأ ﺔﻟوﺎﻨﻣ ﻲﻫ و ا و ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا تﺎﻓﺎﺴﻤﻠﻟ ﻞﻤﻌﺘﺴﺗ و ﺐﻌﻠﻟا ﺪﻴﺑ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﻊﺑﺎﺻﺄﺑ ةﺮﻜﻟا ﻚﺴﲟ ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا اﺬﻫ يدﺆﻳ و،ﺔﻠﻳﻮﻄﻟ ﻞﺼﻔﻣ ﺪﻨﻋ ﺔﻤﺋﺎﻗ ﺔﻳواز ﺪﻋﺎﺴﻟاو ﺪﻀﻌﻟا نﻮﻜﻳ ﺚﻴﲝ سأﺮﻟا قﻮﻓ ﻊﻔﺗﺮﺗ و ﲑﺒﻛ ﺪﺷ نوﺪﺑ و ةﺪﺣاو ا ﺰﻜﺗﺮﻳ ﺚﻴﺣ طﻮﺴﻟﺎﺑ بﺮﻀﻠﻟ ﻰﻠﻋ ﺰﻴﻛﱰﻟا ﻊﻣ ﺎﻣﺎﻣأ ﺔﻴﻣاﺮﻟا عارﺬﻟا ﺪﺘﲤو ،ﺔﺴﻛﺎﻌﳌا مﺪﻘﻟا ﻰﻠﻋ ﺐﻋﻼﻟ ةﺮﻜﻟا ﻪﻴﺟﻮﺗ ﰲ ﻊﺑﺎﺻﻷا و ﺦﺳﺮﻟا ﻞﺼﻔﻣ .

(20)

8.2.1 -ةﺪﺗﺮﻤﻟا ةﺮﻳﺮﻤﺘﻟا : مﺪﺨﺘﺴﺗ و يدﺎﻔﺘﻟ ﻩﺪﻨﻋ يﺬﻟا ﺐﻋﻼﻟا ﻒﻘﻳ يﺬﻟا ﺲﻓﺎﻨﳌا ﻦﻣ ﺔﻟوﺎﻨﳌا ﻊﻄﻗ أﺮﻟا قﻮﻓ ﻦﻣ ةﺮﻳﺮﻤﺘﻟا ﰲ ﺎﻤﻛ يدﺆﺗ و،ﺎﳍ ﻢﻠﺴﺘﳌا ﻞﻴﻣﺰﻟا و ةﺮﻜﻟا ضرﻷا ﻮﳓ ةﺮﻜﻟا ﻪﻴﺟﻮﺗ ﻢﺘﻳ ﻦﻜﻟ ﺎﺒﻳﺮﻘﺗ س ﺪﻨﻋ ﺲﻓﺎﻨﳌا مﺪﻗ ﱃإ نﺎﻜﻣ بﺮﻗأ ﻮﻫ ضرﻷﺎﺑ ةﺮﻜﻟا ﺲﻣﻼﺘﻟ نﺎﻜﻣ ﻞﻀﻓأ نأو ﻢﻠﺴﺘﳌا ﻞﻴﻣﺰﻟا ﱃإ ﺎﻬﻨﻣ ﺪﺗﱰﻟ ﻢﻠﺴﺘﳌا ﻞﻴﻣﺰﻟا ﻲﻣﺪﻗ . 9.2.1 -ﺐﺛﻮﻟا ﻦﻣ ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا : ﺖﻘﺘﺷا ﻛ ةرﻮﺼﺑ ﺪﻤﺘﻌﺗ ﺳﺮﻟا ﺔﻛﺮﺣ ﻰﻠﻋ ةﲑﺒ ﻎ ﱃإ ﺰﻔﻘﻟﺎﺑ ﺐﻋﻼﻟا مﻮﻘﻳ ﺚﻴﺣ ﻞﻴﻣﺰﻟا ﱃإ ﺔﻋﺮﺴﺑ ةﺮﻜﻟا لﺎﺳرﻺﻟ ةﺪﻴﳉا ﺰﻔﻘﻟا ﺪﻨﻋ ﺔﻄﻘﻧ ﻰﻠﻋأ ﰲ ةﺮﻜﻟا ﺮﻳﺮﲤ و ﻦﻜﳝ ﺎﻣ ﻰﻠﻋأ ) 1 ( ) ، ﻲﻤﻬﻓ ﺐﻨﻳز و ﻢﻴﻠﳊا ﻞﻣﺎﻛ 1977 ﺔﺤﻔﺻ ، 17 ( 3.1 -ةﺮﻜﻟا ﻂﻴﻄﻨﺗ : ءﺰﳉا ﱪﺘﻌﻳ و ﺪﻴﻟا ةﺮﻜﻟ ﺔﻴﺳﺎﺳﻷا تارﺎﻬﳌا ﻢﻫأ ﻦﻣ ﻂﻴﻄﻨﺘﻟا لوﻷا " Horst kuster " ﱪﺘﻌﻳ ﻦﻣ ﻊﺑﺎﺘﺘﻟﺎﺑ ﻦﻜﻟ و ﻦﻳﺪﻴﻟﺎﺑ وأ ةﺪﺣاو ﺪﻴﺑ ةﺮﻜﻟا ﻂﻴﻄﻨﺗ يدﺆﻳ ﺚﻴﲝ،ةروﺎﶈا ﺔﻴﻠﻤﻋ ﻦﻣ ﺳﺮﻟا ﻞﺼﻔﻣ و ﺪﻋﺎﺴﻟا ﻎ ﲔﺘﺒﻛﺮﻟا ﲏﺛ ﻊﻣ مﺎﻣﻷا ﱃإ ﻼﻴﻠﻗ ﻢﺴﳉا ﻞﻴﳝ ﺚﻴﺣ ءﺎﲣرﺎﺑ ﺔﻳزاﻮﻣ عارﺬﻟا نﻮﻜﺗ و ﻬﻌﻓﺪﺗ و ةﺮﻜﻟا ﺲﻣﻼﺗ ﺚﻴﲝ ﺎﻣﺎﲤ ﺔﻴﲣﺮﻣ ﻊﺑﺎﺻﻷا و ضرﻸﻟ ﰲ ةﺮﻜﻟا ﺔﻌﺑﺎﺘﻣو ﺔﻈﺣﻼﳌا ﻊﻣ ﺎﻬﻬﺟﻮﺗ و ﺎ ﺎﻬﻫﺎﲡا ﻞﻔﺳﻸﻟ ﺎﻫداﺪﺗرا ﺎﻣﺎﻣأ ﻂﻴﻄﻨﺗ ﺔﻴﻠﻤﻋ ﻢﺘﺗ و،ضرﻷا ﻦﻣ ﺪﻴﻠﻟ ﺔﻠﺛﺎﻤﳌا مﺪﻘﻟا جرﺎﺧ و . ﺋﺎﻗ ةرﺎﻬﻣ ﲑﺧﻷا ةدﺎﺟإ ﱪﺘﻌﻳ ﺚﻴﺣ ﺔﻠﺴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﻪﻨﻋ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﻂﻴﻄﻨﺘﻟا ﻒﻠﺘﳜ ﺎﳌ ﺔﻴﺳﺎﺳأ ﺔﻳروﺮﺿ و ﺔﻤ تﺎﻳرﺎﺒﳌا ﰲ ةﺪﻴﺟ ﺞﺋﺎﺘﻧ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟ و ءادﻷا ءﺎﻨﺛأ ﺎﻬﻴﻠﻋ ةﺮﻄﻴﺴﻟا و ةﺮﻜﻟﺎﺑ ﻢﻜﺤﺘﻟا ﰲ رود ﻦﻣ ﻪﻟ . ةﺮﻛ ﰲ ﺎﻣأ ةﺮﻜﻟا ﻚﺴﻣ ﺔﻄﳋ ﱐاﻮﺛ ثﻼﺜﻟا ﺪﻳﺪﲢ ﰲ وأ ﺐﻌﻠﻟا ﺔﺋﺪﻬﺘﻛ ﺎﻬﻨﻴﻌﺑ ةدﺪﳏ ةرﺎﻬﻣ ﰲ ﻂﻴﻄﻨﺘﻟا مﺪﺨﺘﺴﻴﻓ ﺪﻴﻟا ﳋا تﺎﻴﻠﻤﻋ ءﺎﻨﺛأ تاﻮﻄﺧ ثﻼﺜﻟا ﺪﻳﺪﲢ وأ ﺔﺣﺎﺴﻣ ﺐﺴﻜﻟ وأ ﺪﻳﺪﲢﺎﺑ وأ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟﺎﺑ ﺖﻧﺎﻛ ءاﻮﺳ عاﺪ ﻰﻣﺮﳌﺎﺑ ﻢﺟﺎﻬﳌا داﺮﻔﻧإ ﺔﻈﳊ عﺎﻓﺪﻟا لﻮﺻو ﻞﺒﻗ ﻒﻃﺎﳋا مﻮﺠﳍا ءﺎﻨﺛأ . ) ،ﺪﻴﺴﻟا لﺎﲨ ﺪﻟﺎﺧ 2015 ( .1 4 -ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا : رﺎﺒﳌا ﺔﺠﻴﺘﻧ نأ ﺎﲟ و،ةرﺎﺴﳋا و زﻮﻔﻟا ﲔﺑ ﻞﺻﺎﻔﻟا ﺪﳊا ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا ةرﺎﻬﻣ ﺪﻌﺗ ا ﺪﻌﺑ دﺪﲢ ة ﻦﻜﻤﻴﻓ ﺔﻠﺠﺴﳌا فاﺪﻫﻷا ﺔﳝﺪﻋ ﺢﺒﺼﺗ ﺔﻔﻠﺘﺨﳌا ﺎﳍﺎﻜﺷﺄﺑ ﺔﻴﻣﻮﺠﳍا ﻂﻄﳋا و ﺔﻴﺳﺎﺳﻷا تارﺎﻬﳌا نﺄﺑ لﻮﻘﻟا ﺎﻬﻨﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا عاﻮﻧﻷا ﻦﻣ ﺪﻳﺪﻌﻟا ﺪﺟﻮﻳ و،فﺪﳍا ﻰﻠﻋ ﺞﺗﺎﻨﻟا ﺐﻳﻮﺼﺘﻟﺎﺑ ﺔﻳﺎﻬﻨﻟا ﰲ جﻮﺘﺗ ﱂ اذإ ىوﺪﳉا : 1.4.1 -ﻒﺘﻜﻟا قﻮﻓ ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا : ﺔﻴﻣاﺮﻟا ﺪﻴﻟا ﱃإ ﺎﻬﻠﻘﻧ و ﻒﺘﻜﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﱃإ ةﺮﻜﻟا ﻊﻓﺮﺑ ﻢﺘﻳ و ﺣ ﺚﻴ مﺎﻣﻷا ﱃإ ةﻮﻄﲞ رﺎﺴﻴﻟا مﺪﻗ ﺎﻬﻌﺒﺘﺗ ﺮﺷﺎﺒﻣ ﻞﻜﺸﺑ و ﺎﻣﺎﻣأ ﲎﻤﻴﻟا مﺪﻘﻟا ﻊﺿﻮﺗ و ﻰﻠﻋﻷا ﱃإ ﺪﻴﻟا ﺔﺣار ﻪﺠﺘﻧ

(21)

نﻮﻜﻳ نأ ﻰﻠﻋ ﻩﺎﲡا ﻼﻴﻠﻗ ﻞﺧاﺪﻟا ﱃإ مﺪﻘﻟا . ﲎﻤﻴﻟا ﻞﺟﺮﻟا ﺰﻜﺗﺮﺗ ﺔﻌﻳﺮﺳ و ﺔﻳﻮﻗ ﺔﻴﻣﺮﺑ فﺪﳍا ﻖﻴﻘﺤﺘﻟ و ﱰﻧ ﺎﻣﺪﻨﻋ مﺎﻣﻸﻟ عﺬﺠﻠﻟ ﻦﳝﻷا ﺐﻧﺎﳉا مﺪﻘﺗ لﻼﺧ ﻦﻣ ﻞﻣﺎﻛ ﻞﻜﺸﺑ ﺔﻴﻣاﺮﻟا ﺪﻴﻟا ةﺮﻜﻟا ك . 2.4.1 -ﺐﺛﻮﻟا ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا : ﻮﻫو ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ ﺔﻤﻬﳌا ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا عاﻮﻧأ ﺪﺣأ ﻮﻫ ﺐﺛﻮﻟا ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا نإ ﺲﻔﻧ ﰲ ىﺮﺴﻴﻟا مﺪﻘﻟﺎﺑ ﺰﻔﻘﻟﺎﺑ يدﺆﺗ و،تاﻮﻄﺧ ثﻼﺛ ﺪﺧأ ﺪﻌﺑ ﺐﺛﻮﻟا ﻊﻣ سأﺮﻟا قﻮﻓ ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا ﺮﻟا عارﺬﻟا ﺪﻳ ﱃإ ﻞﻘﻨﺘﻟ ﻒﺘﻜﻟا قﻮﻓ ﱃإ ﻦﻳﺪﻴﻟﺎﺑ ةﺮﻜﻟا ﻞﻘﻨﺗ ﺖﻗﻮﻟا ﱵﻟا ﲎﻤﻴﻟا ﺪﻴﻟﺎﺑ ةﺮﻜﻟا ﻚﺴﳝ ﺚﻴﺣ،ﺔﻴﻣا ﻪﺠﺘﻳ ﺚﻴﲝ ﻒﻠﳋا ﱃإ ﻊﻓﺪﻨﺗ عﺬﳉا كﺮﺤﺘﻳ و ﺰﻔﻘﻟا ءﺎﻨﺛأ ﲑﺒﻛ ﻲﻛﺮﺣ ﺐﺛو ﻖﻘﺤﻴﻟ مﺎﻣﻷا ﱃإ ﺮﺴﻳﻷا ﻒﺘﻜﻟا و،عارﺬﻟا ﺪﻣ ﺔﻛﺮﺣ ﰲ ةﻮﻘﺑ ةﺮﻜﻟا ﻲﻣﺮﺗ و مﺎﻣﻷا ﱃإ كﺮﺤﺘﻟﺎﺑ ﻦﳝﻷا ﻒﺘﻜﻟا أﺪﺒﻳ و ﻲﻌﻴﺒﻄﻟا ﻊﺿﻮﻟا ﺬﺧﺄﻴﻟ ﻛﺮﲝ مﺎﻣﻷا ﱃإ ﺪﻴﻟا ﻪﺠﺘﺗ ةﻮﻘﺑ ةﺮﻜﻟا ﻊﻓﺪﺗ و ﺔﻌﺑﺎﺘﻣ ﺔ ﻩﺎﲡا ﻰﻣﺮﳌا . ) ، ﻲﻤﻬﻓ ﺐﻨﻳز و ﻢﻴﻠﳊا ﻞﻣﺎﻛ 1977 ( 3.4.1 -ﺔﺒﻛﺮﻟاو ضﻮﺤﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا : كﺎﻨﻫ نﻮﻜﻳ ﺎﻣﺪﻨﻋ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا اﺬﻫ مﺪﺨﺘﺴﻳ ﺲﻓﺎﻨﻣ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ىﺮﺴﻴﻟا مﺪﻘﻟا مﺪﻘﺘﺑ يدﺆﺗو ﺲﻓﺎﻨﳌا ﺐﻧﺎﺟ ﻰﻠﻋ ةﺮﻜﻟا ﺐﻳﻮﺼﺘﺑ ﺬﺋﺪﻨﻋ مﻮﻘﻳ اذإ،بﻮﺼﳌا مﺎﻣأ ﻦﳝﻷا ﺐﻋﻼﻟ ﻊﻣ ﺔﻌﺳاو ةﻮﻄﲞ و ءﺎﻨﺜﻧا و ﲔﺘﺒﻛﺮﻟا ءﺎﻨﺜﻧا ﺔﻴﻣاﺮﻟا عارﺬﻟا ﺔﺤﺟﺮﻣ ﻊﻣ ﺔﻴﻣاﺮﻟا عارﺬﻟا ﺔﻴﺣﺎﻧ عﺬﳉا ﺎﻔﻠﺧ ةﺮﻜﻟﺎﺑ . ﺔﻛﺮﺣ ﺮﻤﺘﺴﺗ و ﻰﻣﺮﳌا ﻮﳓ ﻞﻔﺳﻷا و مﺎﻣﻷا ﱃإ ةﺮﻜﻠﻟ ﺔﻠﻣﺎﳊا عارﺬﻟا ﺔﺤﺟﺮﲟ ﺐﻋﻼﻟا مﻮﻘﻳ ﰒ مﺎﻣﻷا ﱃإ ﺔﻴﻠﻴﻤﻜﺘﻟا ﺔﻴﻣاﺮﻟا عارﺬﻟا . 4.4.1 ﺔﻳواﺰﻟا ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا : ﺘﳝ ﻚﻟذو ﺔﺑﻮﻌﺼﻟﺎﺑ ﺔﻳواﺰﻟا ﻦﻣ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا زﺎ مﺎﻣأ ﻊﻓاﺪﳌا ﺐﻋﻼﻟا فﻮﻗﻮﻟ ﻂﺧ ﻮﳓ ﺎﻣﺎﻣأ ﺰﻔﻘﻟا ﻢﺟﺎﻬﳌا ﻦﻣ ﺐﻠﻄﺘﻳ ﺎﳑ ﻲﻣﺮﻟا ﺔﻘﻄﻨﻣ ﻂﺧ ﻰﻠﻋ ﻢﺟﺎﻬﳌا 4 ﻊﻣ ﻰﻣﺮﳌا ﻂﺧ ةازاﻮﲟ رﺎﺘﻣأ ظﺎﻔﺘﺣﻻا ﻦﳝﻷا ﺐﻋﻼﻟا بﻮﺼﻳ نأ ضﱰﻔﻧ ﺎﻨﻧﺈﻓ ﺔﺒﻳﻮﺼﺘﻟا ﻩﺬﻫ ءادأ ﺪﻨﻋو،ﻊﻓاﺪﳌا لوﺎﻨﺘﻣ ﻦﻋ اﺪﻴﻌﺑ ةﺮﻜﻟﺎﺑ ﻦﻣ ﻊﻓاﺪﳌا ﻦﻣ ﺔﻴﻣاﺮﻟا عارﺬﻟا بﺮﻗ ﻦﻣ ﻢﻏﺮﻟﺎﺑ ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا ﺔﻳواز ﺢﺘﻓ ضﺮﻐﻟ ﻚﻟذو سرﺎﳊا ﲔﳝ ﻰﻠﻋ ﺔﻳواﺰﻟا ةﺎﻋاﺮﻣ بﻮﺼﳌا ﻰﻠﻋ ﺐﳚو باﱰﻗﻻا و ﻦﻜﻣأ ﺎﻤﻠﻛ ءاﺰﳉا ﻲﻣﺮﻟا ﻂﺧ ﺎﻳاوﺰﻟ ءﺎﻘﺗرﻻا و ﲔﺗﻮﻄﺧ ﺬﺧأ ﺪﻌﺑ ﻂﺧ ﻊﻣ ةازاﻮﳌﺎﺑ 7 رﺎﺘﻣأ . 5.1 -عاﺪﺨﻟا : ﺖﻴﺘﺸﺗ ﻦﻋ ةرﺎﺒﻋ ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﰲ عاﺪﳋا ماﺪﺨﺘﺳإ و ﺔﻔﻠﺘﺨﳌا مﻮﺠﳍا عاﻮﻧأ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ ﻢﺼﳋا ﻂﻄﳋا ثﺪﺣﺄﺑ ﺔﺻﺎﳋا تﺎﻜﻴﺘﻜﺘﻟا ﺔﻓﺎﻛ . ﻦﻣ ﻢﺘﻴﻟ ﺎﻬﻋﻮﻧ نﺎﻛ يأ ﲔﻌﻓاﺪﳌا فﻮﻔﺻ ﰲ ةﺮﻐﺛ ﺢﺘﻓ نأ ﺎﻤﻛ ﺐﻋﻼﻟا ﺔﻛﺮﺣ ﻦﻣ ﺮﺜﻛأ وأ ﺔﻛﺮﺣ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ مﻮﺠﳍا ﺎﳍﻼﺧ نأ يأ،ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻋ حﺎﳒإ ضﺮﻐﺑ نﻮﻜﺗ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ ﺔﻴﻋﺎﲨ ﺔﻴﻠﻤﻋ ﱪﺘﻌﻳ عاﺪﳋا ﺎﻣأ ﺔﻳدﺮﻔﻟا تﺎﻋاﺪﳋا ءادأ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ ﺔﻴﻠﻤﻋ ﱪﺘﻌﻳ و ﻲﻋﺎﻤﳉا ﻞﻤﻌﻟا

(22)

عاﺪﺨﻠﻟ و ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا وأ ﻂﻴﻄﻨﺘﻟا نﻮﻜﻳ ﺎﻣ ﺎﺒﻟﺎﻏو ﺐﻳﻮﺼﺘﻟا وأ ﺮﻳﺮﻤﺘﻟا وأ ﻂﻴﻄﻨﺘﻟا ﺎﻣإ ﻪﻌﺒﺘﻴﻓ ةﺮﻜﻟﺎﺑ عاﺪﳋا ﺐﻛﺮﳌا و ﻂﻴﺴﺒﻟا ﺎﳘ نﺎﻋﻮﻧ ﻢﺴﳉﺎﺑ . 1.5.1 -ﻂﻴﺴﺒﻟا عاﺪﺨﻟا : ا ﻦﻣ ﺔﺑﺮﻘﻣ ﻰﻠﻋ ﻢﺟﺎﻬﳌا نﻮﻜﻳ ﺎﻣﺪﻨﻋ مﺪﺨﺘﺴﻳ ﻢﺴﳉا ﺔﻛﺮﺣ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ ﻊﻓاﺪﳌ ﲔﺘﻠﺣﺮﻣ ﻰﻠﻋ ﻢﺘﻳ و ﺲﻓﺎﻨﳌا ﺔﻗﺎﻋإ ﻦﻣ ﺺﻠﺨﺘﻠﻟ : و ىﺮﺴﻴﻟا مﺪﻘﻟا ﻚﻳﺮﺤﺘﺑ ةﺪﻋﺎﺴﻣ ﻊﻣ لﺎﺜﻤﻛ رﺎﺴﻴﻟا ﺔﻬﺟ عﺬﳉا ﻰﻠﻋأ ﻞﻴﳌﺎﺑ ﻢﺘﺗ ﺔﺤﺿاو ﺔﻴﻋاﺪﺧ ﺔﻛﺮﺣ ﻢﺟﺎﻬﳌا ﻊﻣ بوﺎﺠﺘﻠﻟ ﻊﻓاﺪﳌا ﻩﺎﺒﺘﻧإ بﺬﳉ ﺊﻄﺒﺑ و ةﲑﺼﻗ ةﻮﻄﺧ ﺬﺧﺄﺑ ﻩﺎﲡﻹا ﺲﻔﻨﻟ ﻞﻘﺜﻟا ﺰﻛﺮﻣ ﺔﻠﺨﻠﺧ . -ﺗ ﲑﻴﻐ ﻩﺎﲡا ﰲ ﲎﻤﻴﻟا مﺪﻘﻟا ﻞﻘﻧ ﻊﻣ ةﺄﺠﻓ عﺬﳉا ﻩﺎﲡﻻا ﻊﻓاﺪﳌا رﺎﺴﻳ ﻰﻠﻋ ﻦﻣ روﺮﻤﻠﻟ ﺪﻳﺪﳉا ) ءادأ ﲎﻌﲟ ﺔﻴﻘﻴﻘﳊا ﺔﻛﺮﳊا ﰲ و ﺎﻬﻫﺎﲡا بﻮﻠﻄﳌا ( 2.5.1 -ﺐﻛﺮﻤﻟا عاﺪﺨﻟا : ﻢﺴﳉا ﻞﻘﺛ ﺰﻛﺮﻣ ﻞﻘﻧ و ﺐﻧﺎﺠﻠﻟ ىﺮﺴﻴﻟا مﺪﻘﻟﺎﺑ ةﲑﺼﻗ ةﻮﻄﺧ ﺬﺧﺄﺑ ﻢﺘﻳ ﺎﻬﻴﻠﻋ . ﺣ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ ﻞﻘﺜﻟا ﺰﻛﺮﻣ ﲑﻴﻐﺗ ﰒ ﰒ ىﺮﺧﻷا مﺪﻘﻟا ﻰﻠﻋ وأ ﻢﺴﳉﺎﺑ عاﺪﳋا ﺔﻛﺮ ﺎﳍﺎﻘﺘﻧا ﺎﻣﺎﻣأ ﻼﺋﺎﻣ ﻪﻨﻋ اﺪﻴﻌﺑ ﺲﻴﻟ و ﻊﻓاﺪﳌا ﻒﺘﻛ ﺔﻋﺮﺴﺑ روﺮﳌا ﺐﻧﺎﺠﻠﻟ . ) ،ﺪﻴﺴﻟا لﺎﲨ ﺪﻟﺎﺧ 2015 ( 6.1 -ﻰﻣﺮﻤﻟا سرﺎﺣ ةرﺎﻬﻣ : ﲑﺼﳌا رﺮﻘﻳ ﻊﻓاﺪﻣ ﺮﺧآ ﻮﻬﻓ ﺎﻣﻮﺠﻫ و ﺎﻋﺎﻓد ﻖﻳﺮﻔﻟا ﰲ ﺰﻛﺮﻣ ﻢﻫأ ﱪﺘﻌﻳ وأ ﻪﻧا ﺎﻤﻛ،ﺲﻓﺎﻨﳌا ﺔﻤﺠﳍ ﻲﺋﺎﻬﻨﻟا ﲑﺛﺄﺗ ﻪﻟ زﺎﺘﻤﳌا ﻰﻣﺮﳌا سرﺎﺣ نأ ﺲﺟﺮﺟ ىﺮﻳو ﻪﻘﻳﺮﻔﻟ مﻮﺠﳍا دﻮﻘﻳ ﻦﻣ ل ﺪﻗ ﺐﻋﻼﻟا ﺄﻄﺨﻓ ﺰﻛاﺮﳌا ﺐﻌﺻأ ﻦﻣ ﻪﻧأ ﺎﻤﻛ،ﻪﺴﻓﺎﻨﻣ ﺪﺿ و ﻪﻘﻳﺮﻓ ﱀﺎﺼﻟ ةارﺎﺒﳌا ﲑﺳ ﰲ ﺢﺿاوو يﻮﻗ ﻳﻐ ﺎﻓﺪﻫ ﻩﺎﻨﻌﻣ ﻰﻣﺮﳌا سرﺎﺣ ﺄﻄﺧ ﺎﻣأ ﺮﻔﺘ . لﺎﻨﻳ ﻻ ﻪﻧأ ﻻإ ﺰﻛﺮﳌا اﺬﻫ ﺔﻴﺳﺎﺴﺣ ﻦﻣ ﻢﻏﺮﻟﺎﺑ و ﰲ ﺔﻳﺎﻨﻌﻟا ةدﺎﻋ تﺎﺒﻳﻮﺼﺗ ﺪﺼﻟ ﻰﻣﺮﳌا ﰲ فﻮﻗﻮﻟا ﺪﻨﻋ ﺔﺻﺎﺧ ﻩدﺮﻔﲟ ﻪﺴﻔﻧ ﻦﻳﻮﻜﺘﺑ ﻰﻣﺮﳌا سرﺎﺣ مﻮﻘﻳ ﺎﻣ ﺎﺒﻟﺎﻏو ﺐﻳرﺪﺘﻟا ﺐﻳرﺪﺘﻟا لﻼﺧ ﻪﻴﻠﻋ ﻪﺋﻼﻣز . ﺔﻤﺗﺎﺧ : صﺎﺧ ﻮﻫ ﺎﻣ و مﺎﻋ ﱐﺪﺑ داﺪﻋإ ﻮﻫ ﺎﻣ ﻪﻨﻣ ﱐﺪﺒﻟﺎﻓ ةدﺪﻌﺘﻣ ﺪﻴﻟا ةﺮﻜﻟ ﺔﻳرﺎﻬﳌا و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﺒﻠﻄﺘﳌا نإ تارﺎﻬﻣ ﻲﻫ ﺎﻣ ﺎﻬﻨﻣ ﺔﻳرﺎﻬﳌا ﺎﻣأو عﺎﻄﺘﺴﳌا رﺪﻘﺑ ﻦﻳﺪﻫﺎﺟ ﺎﻨﻟوﺎﺣ ﺎﻨﻧأ ﻻإ ﺔﻴﻋﺎﻓد ﻲﻫ ﺎﻣ ﺎﻬﻨﻣ و ﺔﻴﻣﻮﺠﻫ ﺔﻳرﺎﻴﻌﻣ تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ و تﺎﺟرد ﺪﻳﺪﲢ ﰲ ﻞﺜﻤﺘﻳ يﺬﻟا و يﺬﻟا و اﺬﻫ ﺎﻨﺜﺤﺒﻟ ﺢﻠﺻأ ﻮﻫ ﺎﻣ رﺎﻴﺘﺧا و سﺎﺒﺘﻗا ﻦﻣ ﺎﻬﺘﺳارد و ةرﺎﻬﻣ ﻞﻜﺑ ﻒﻳﺮﻌﺘﻟا ﺪﻌﺑ اﺬﻫ و ﺪﻴﻟا ةﺮﻛ ﺺﺼﲣ ﱃوﻷا ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻄﻟ يرﺎﻬﳌا ىﻮﺘﺴﳌا ﻢﻴﻴﻘﺘﻟ ﻧﺎﺟ .

(23)

ﺪﻴﻬﻤﺗ : ﺪﻌﺗ تارﺎﺒﺘﺧﻻا ﱵﻟا ﻖﺋاﺮﻄﻟا ﻲﻬﻓ ﺞﻣﱪﳌا ﻞﻤﻌﻟا ئدﺎﺒﻣ ﺦﻴﺳﺮﺗ ﱃإ ﻲﻣﺮﺗ ﱵﻟا ﺔﻤﻬﳌا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﻦﻣ تﺎﺳﺎﻴﻘﻟا و لﻼﺧ ﻦﻣ ﺞﻣﺎﻧﺮﺑ يأ ﺔﻴﺣﻼﺻ ىﺪﻣ ﲔﺒﺗ نأ ﻦﻜﳝ ﺎﻬﻣاﺪﺨﺘﺳا ﳎ ﻞﴰ يﺬﻟا ﻲﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا و ﻲﻤﻠﻌﻟا مﺪﻘﺘﻟا نأ ماﺪﺨﺘﺳا ﻲﻫ و ﺔﻴﻋﻮﺿﻮﳌا تاودﻷا رﺎﺒﺘﺧﻻا دﺮﻔﻟا ﺔﻟﺎﺣ ﱘﻮﻘﺗ ﰲ سﺎﻴﻘﻟا و ﻲﺿﺎﻳر زﺎﳒإ وأ ةارﺎﺒﻣ ﻢﻴﻴﻘﺗ وأ . نﻮﻜﺗ ﺎﻣﺪﻨﻋ ﺔﻴﻋﻮﺿﻮﳌا فاﺪﻫﻷا ﻖﻴﻘﺤﺘﻟ ﻼﻌﻓ ﺔﻠﻫﺆﻣ مﺪﺨﺘﺴﳌا ﺞﻣاﱪﻟا و ﺞﻫﺎﻨﳌا . فﺪﻫ نإ ماﺪﺨﺘﺳا ﻞﺋﺎﺳو ﻻا رﺎﺒﺘﺧ ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا ﺔﻴﺑﱰﻟا ﺎﻬﻴﻠﻋ ﺰﻜﺗﺮﺗ ﱵﻟا ﺔﻴﺳﺎﺳﻷا ﻢﺋﺎﻋﺪﻟا ﻦﻣ ﺪﻌﻳ سﺎﻴﻘﻟا و بﺎﺴﺘﻛا ﻧ ﺔﳉﺎﻌﻣ و ةﻮﻘﻟا ﺔﺑﻮﻠﻄﳌا تارﺎﻬﻤﻠﻟ ﻒﻌﻀﻟا طﺎﻘ .. ) ،تﺎﺣﺮﻓ 2002 ﺔﺤﻔﺻ ، 28 ( 1.2 -سﺎﻴﻘﻟا : 1.1.2 سﺎﻴﻘﻟا ﻒﻳﺮﻌﺗ : ﺎﻴﻗ ﻦﻣ ﺔﻐﻟ سﺎﻴﻘﻟا ﺢﻠﻄﺼﳌا ﺎﻣأ،ﲑﻏ ﻞﻋ وأ ﲑﻐﺑ ﺊﺸﻟا سﺎﻗ لﻮﻘﻧ ﺚﻴﺣ،رﺪﻗ ﲏﻌﲟ س ﺔﻟﻮﻘﻣ سﺎﺳأ ﻲﻠﻋ ﲏﺒﻣ ﻪﻧﺈﻓ سﺎﻴﻘﻠﻟ ﻲﻤﻠﻌﻟا ﻒﻳﺮﻌﺘﻟا " ﻚﻳاﺪﻧرﻮﺛ " راﺪﻘﲟ ﺪﺟﻮﻳ ﺊﺷ ﻞﻛو،راﺪﻘﲟ ﺪﺟﻮﻳ ﺊﺷ ﻞﻛ نإ ﻪﻓﺮﻋ ﻪﺳﺎﻴﻗ ﻦﻜﳝ " ﺮﺸﻳو :" وأ ﺔﺑﺮﺠﺘﻟﺎﺑ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟا ﻪﻧﺄﺑ رﺎﺒﺘﺧﻻا ﺔﻳرﺎﻴﻌﻣ سﺎﻴﻗ ةادأ ﺔﻄﺳاﻮﺑ ﺔﻴﻤﻜﻟا وأ ﺔﺟرﺪﻟا ﻦﻣ ﻋ سﺎﻴﻘﻟﺎﻓ " داﺆﻓ ىﺮﻳ ﻰﻬﺒﻟا :" ﺔﻳدﺪﻋ ةرﻮﺻ ﰲ ﺪﺻﺮﺗ ﺔﻧرﺎﻘﻣ ﻮﻫ مﺎﻌﻟا ﻩﺎﻨﻌﲟ سﺎﻴﻘﻟا نأ ﺎﻘﻤﻛ ر ﱰﳌﺎﺑ لاﻮﻃﻷا ﺔﻧ . نازوﻷاو ﺔﻘﺒﻄﻟا وأ ﺔﺒﺗﺮﳌا ﲏﻌﺗ تﺎﺟرﺪﻟا و تﺎﺟرد ﺎﻬﻴﻤﺴﻧ داﺪﻋأ ﱃإ ﺔﻧرﺎﻘﳌا ﻚﻠﺗ ﺔﺠﻴﺘﻧ لﻮﺤﺘﺗ و ماﺮﺟﻮﻠﻴﻜﻟﺎﺑ ". ﻪﻓﺮﻋ " مﻼﻋﻮﺑأ 2005 :" ﺎﻄﻋإ ﻪﻧأ مﺎﻋ ﻞﻜﺸﺑ و ﺲﺳﻷا و ﺪﻋاﻮﻘﻟا ﺾﻌﺒﻟ ﺎﻘﺒﻃ تﺎﻔﺼﻟا ﻦﻣ ﺔﻔﺼﻟ ﺔﻴﻤﻗر ﺔﻤﻴﻗ ء ﺔﻨﻴﻌﻣ سﺎﻴﻗ ةادﻷ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ﺎﻴﻤﻗر ﺎﻬﻔﺻوو تﺎﻣﻮﻠﻌﳌا ﻊﲨ ﺔﻴﻠﻤﻋ ﻪﻧﺄﺑ سﺎﻴﻘﻟا فﺮﻌﻳ . ىﺮﺗ و " تﺎﺣﺮﻓ ﻰﻠﻴﻟ " ﻰﻠﻋ ﻢﻜﳊا ﺎﻬﻴﻠﻋ ﺲﺳﺆﻳ ﺔﻴﻤﻛ ﺔﻘﻳﺮﻄﺑ تﺎﻧﺎﻴﺑ و تﺎﻣﻮﻠﻌﻣ ﻊﲨ ﻮﻫ سﺎﻴﻘﻟا نأ ءﻲﺸﻟا ﻢﺘﻳو ﻚﻟذ ماﺪﺨﺘﺳﺎﺑ اودأ ﱘﻮﻘﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻋ ﰲ مﺪﻘﺘﻟا ﻰﻠﻋ ﺪﻋﺎﺴﻳ ﺎﳑ تﺎﻧﺎﻴﺒﻟا ﻊﲨ ﰲ ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻴﻨﻘﺗ و ةدﺪﻌﺘﻣ ت . ﻲﻤﻜﻟا ﺪﻳﺪﺤﺘﻟا ﻪﻧﺄﺑ سﺎﻴﻘﻟا ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻦﻜﳝ ﻪﻧأ لﻮﻘﻟا ﺎﻨﻨﻜﳝ ﺎﻤﻛ ءﻲﺸﻠﻟ سﺎﻴﻘﻟا عﻮﺿﻮﻣ ماﺪﺨﺘﺳﺎﺑ سﺎﻴﻗ تاﺪﺣو ﻪﻳﻮﺘﳛ ﺎﻣ ﺔﻴﻤﻛ ﻦﻋ ﱪﻌﺗ ﺔﺒﺳﺎﻨﻣو ةدﺪﳏ ءﻲﺸﻟا ﺮﻳﺪﻘﺗ ﻢﺘﻳ ﻲﻜﻟ ﺺﺋﺎﺼﺧ ﻦﻣ ﺎﻴﺋﺎﺼﺣإ ﻚﻟذ . ) ﺣ ﺔﺤﻔﺻ ،ﲔﻧﺎﺴ 50 -54 ( -ﺰﺗﺮﻬﻣ ىﺮﻳ 1975 ﺔﻴﻤﻛ تﺎﻣﻮﻠﻌﻣ ﻰﻠﻋ لﻮﺼﳊا ﻦﻣ ﻲﺋﺎﺼﺧﻷا ﻦﻜﲤ ﱵﻟا ﺔﻴﻠﻤﻌﻟا ﻚﻠﺗ ﻲﻫ سﺎﻴﻘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻋ نأ .

(24)

2.1.2 -سﺎﻴﻘﻟا ضاﺮﻏأ : ﺘﻟا فاﺪﻫﻷا ﺪﻳﺪﲢ ﺔﻴﻤﻴﻠﻌ : فاﺪﻫﻷا ﺪﻳﺪﲢ ﰲ سﺎﻴﻘﻟا ﻢﻬﺴﻳ ﺚﻴﺣ ﺔﻴﻤﻴﻠﻌﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻌﻟﺎﺑ مﺎﻴﻘﻟا ﺪﻨﻋ ﺎﻬﺘﻏﺎﻴﺻ و ﻒﺼﻟا ﺔﻓﺮﻏ ﻞﺧاد ﺔﻴﻤﻴﻠﻌﺘﻟا . -ﺢﺴﻤﻟا : تاراﺮﻘﻟا ﻊﲨ ةﺬﺨﺘﳌا ،ﻞﻴﺼﺤﺘﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ،ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا ﺐﻴﻌﺸﺗ،ﺔﻴﺳرﺪﳌا ﱐﺎﺒﳌا،ﺞﻫﺎﻨﳌﺎﺑ ءاﻮﺳ تارﺎﺒﺘﺧﻻا ﺮﺼﺣ و جﺎﺘﲢ ﺎﻬﻠﻛ دﺮﻔﻟا ىﺪﻟ ةدﻮﺟﻮﳌا تﺎﻧﺎﻜﻣﻹا سﺎﻴﻗ تاودأ ﱃإ . -ﺺﻴﺨﺸﺘﻟا : ﻞﺣ ﱃإ لﻮﺻﻮﻠﻟ ﻚﻟذ ءارو ﻒﻘﺗ ﱵﻟا بﺎﺒﺳﻷا و ﻢﻠﻌﺘﳌا ىﺪﻟ ﻒﻌﻀﻟا و ةﻮﻘﻟا ﻦﻃاﻮﻣ ﻦﻋ ﺚﺤﺒﻟا ﺐﻠﻄﺘﻳ ﻪﺘﻠﻜﺸﳌ تارﺎﺒﺘﺧا ﺔﺒﺳﺎﻨﻣ ﺔﻴﺼﻴﺨﺸﺗ . -ﺆﺒﻨﺘﻟا : ﻰﻠﻋ ﻼﺒﻘﺘﺴﻣ ﻪﺋادأ ىﻮﺘﺴﳌ ﻊﻗﻮﺘﻟا ﱃإ ﺎﻧدﻮﻘﻳ دﺮﻔﻠﻟ ﱄﺎﳊا ىﻮﺘﺴﳌا ﺔﻓﺮﻌﻣ ضاﱰﻓا كﻮﻠﺴﻠﻟ ﱯﺴﻨﻟا تﺎﺒﺜﻟا لﺎﳌا و ﺪﻬﳉا و ﺖﻗﻮﻟا ﺮﻓﻮﻧ ﺎﻨﻫ و،دﺮﻔﻟا ىﺪﻟ ﺎﻫرﺎﺼﺘﻗﻻ ﻂﻘﻓ ﺔﻴﻟوﻷا ﻢﻴﻴﻘﺘﻟا ﻞﺋﺎﺳو ﻰﻠﻋ . -ﻒﻴﻨﺼﺘﻟا : عوﺮﻓ ﱃإ ﺔﺒﻠﻄﻟا ﻒﻴﻨﺼﺗ وأ سراﺪﳌا ﻒﻴﻨﺼﺗ ﱃإ ﺔﻓﺎﺿإ،ﺔﻔﻠﺘﺨﳌا ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا عوﺮﻓ ﱃإ ﺔﺒﻠﻄﻟا ﻊﻳزﻮﺘﻛ ﺔﻔﻠﺘﺨﳌا ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا . -جﻼﻌﻟا : ﺺﻴﺨﺸﺗ و،ﺔﻳدﺮﻔﻟا تﺎﻧﺎﻜﻣﻹا ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺪﻌﺑ ﻀﻟا ﻦﻃاﻮﻣ ﺔﻠﻜﺸﻤﻠﻟ ﻖﻤﻋأ ﻞﻜﺸﺑ ﺔﺳارﺪﻟا ﻰﻠﻋ ﻞﻤﻌﻧ ﻒﻌ . -ﻲﻤﻠﻌﻟا ﺚﺤﺒﻟا ضاﺮﻏأ ﺔﻣﺪﺧ : ةادأ ﻦﻣ ﻲﻤﻠﻋ ﺚﲝ يأ ﻮﻠﳜ ﻼﻓ،يﻮﺑﱰﻟا ﻗ تﺎﻣﻮﻠﻌﳌا و تﺎﻧﺎﻴﺒﻟا ﻊﻤﳉ سﺎﻴ . -نﺎﻜﳌا ﰲ ﺐﺳﺎﻨﳌا ﺺﺨﺸﻟا ﻊﺿو ﺐﺳﺎﻨﳌا . ) ، طﺎﻴﺧ ﺪﻤﳏ ﺪﺟﺎﻣ رﻮﺘﻛﺪﻟا 2010 ( 3.1.2 -سﺎﻴﻘﻟا ﺺﺋﺎﺼﺧ : ﺎﻬﳘأ ﺺﺋﺎﺼﳋا ﻦﻣ دﺪﻌﺑ ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا ﺔﻴﺑﱰﻟا ﰲ سﺎﻴﻘﻟا ﻒﺼﺘﻳ : 1.3.1.2 -ﻲﻤﻛ ﺮﻳﺪﻘﺗ سﺎﻴﻘﻟا : ﻰﻠﻋ لﻮﺼﳊا ضﺮﻐﻟ ﺮﺧﻷ نأ ﻦﻣ ﻪﻣﺪﺨﺘﺴﻧ و سﺎﻴﻘﻟا ﱃإ ﻰﻌﺴﻧ ﺎﻨﻧأ ﻚﺷ ﻻ ﻷا ﺎﻬﻴﻠﻋ ﱵﻟا تﺎﻳﻮﺘﺴﳌا ﺔﻘﻴﻘﺣ ﱃإ ﲑﺸﺗ تﺎﻧﺎﻴﺑ ﻦﻣ ﺪﻳﺪﻌﻟا ﰲ داﺮﻓ تارﺎﺒﺘﺧﻻا تارﺎﺒﺘﺧﺎﻛ ﺔﻴﻔﻴﻇو وأ ﺔﻴﻛﺮﺣ ﺔﻴﻧﺪﺑ ﺔﻴﻠﻀﻋ و ﺔﻴﺴﻔﻧ وأ ﺔﻳرﺎﻬﻣ وأ ﺔﻠﻴﺼﺤﻛ تﺎﻤﺴﻟا وأ تﺎﻔﺼﻟا ﻩﺬﳍ راﺪﻘﳌا ﻦﻣ ﺪﺣاﻮﻟا دﺮﻔﻟا ﻪﻜﻠﳝ ﺎﳌ ﲑﺸﺗ ﱵﻟا و ﺎﻴﻤﻗر ﻚﻟذ ﻦﻋ ﱪﻌﻳ و ﺔﺳﺎﻘﳌا تﺎﻤﺴﻟا وأ تﺎﻔﺼﻟا ﻚﻠﺗ رﻮﻄﺗ و ﻮﻤﻨﻟ . 2.3.1.2 -ﻔﻟا قوﺮ-ﻔﻟا دﺪﺤﻳ سﺎﻴﻘﻟا ﺔﻳدﺮ : . و ﺎﻬﻔﻴﻨﺼﺗ ﻦﻜﳝ ﺔﻣﺎﻋ ةﺮﻫﺎﻇ ﻲﻫ ﺔﻳدﺮﻔﻟا تﺎﻗوﺮﻔﻟا ةﺮﻫﺎﻇ نأ و ﺎﻬﻨﻣ ةﺪﻋ تاﲑﻐﺘﳌ ﺎﻘﻓ ) ﺎﻬﺳﺎﻴﻗ داﺮﳌا ﺔﻔﺼﻟا وأ ﺔﻤﺴﻟا عﻮﻧ ، ﺲﻨﳉا ، ﻦﺴﻟا ( قوﺮﻔﻟا ﻦﻣ و ﺎﻬﺳﺎﻴﻗ ﻦﻜﳝ ﱵﻟا ﰐﻷا :

(25)

3.3.1.2 -دﺮﻔﻟا تاذ ﻲﻓ قوﺮﻔﻟا : ﺔﻧرﺎﻘﻣ ﺪﻨﻋ ﺎﻫﺪﳒ و ﻒﻌﻀﻟا و ةﻮﻘﻟا طﺎﻘﻧ ﲑﺷﺄﺘﻟ ﻪﺴﻔﻧ دﺮﻔﻟا ﺺﺋﺎﺼﺧ ﻪﺗارﺪﻘﻟ ﺐﺳﺎﻨﳌا و ﻞﻀﻓﻷا ﻲﺿﺎﻳﺮﻟا طﺎﺸﻨﻟا ﻮﳓ ﻪﻴﺟﻮﺗ وأ ﻪﻛﻮﻠﺳ ﻞﻳﺪﻌﺗ ﺔﻴﻐﺑ ﺎﻬﻴﻓ . 4.3.1.2 -داﺮﻓﻷا ﻦﻴﺑ قوﺮﻔﻟا : ﻧ ﻦﻣ ، ﻩﲑﻏ ﻊﻣ دﺮﻔﻟا ﺔﻧرﺎﻘﳌ فﺪﻬﻳ و ﺲﻨﳉا ﺲﻔﻧ و ﺔﻳﺮﻤﻌﻟا ﺔﺌﻔﻟا ﺲﻔ ﺔﺌﻴﺒﻟا و . ﺎﻫﲑﻏ و ﺔﻳرﺎﻬﳌا و ﺔﻴﻛﺮﳊا و ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا تﺎﻔﺼﻟا وأ تﺎﻤﺴﻟا ﻦﻣ يأ ﰲ ) ﻪﻌﻗﻮﻣ وأ دﺮﻔﻟا ﺔﻧﺎﻜﻣ ﲑﺷﺄﺘﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ داﺮﻓﻸﻟ .( 5.3.1.2 -ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻦﻴﺑ قﺮﻔﻟا : ﺺﺋﺎﺼﳋا تاذ تﺎﻋﺎﻤﳉا و سﺎﻨﺟﻷا ﻦﻣ ﻦﻣ ﺪﻳﺪﻌﻟا كﺎﻨﻫ ﺎﻔﺼﻟا و تﺎﻋﺎﻤﳉا ﻦﻣ ﺎﻫﲑﻏ ﻦﻋ ةﺰﻴﻤﺘﳌا ت ﻼﺜﻣ ﺔﻨﻴﻌﻣ ﺔﲰ وأ ﺔﻔﺼﺑ ىﺮﺧﻷا : ﰲ تﺎﻨﺒﻟا و ﲔﻨﺒﻟا ﲔﺑ قوﺮﻔﻟا ﺔﻴﻠﻀﻌﻟا ةﻮﻘﻟا ﺔﻔﺻ . رﺎﻤﻋﻷا ﺐﺴﺣ رﻮﻛﺬﻟا لﺎﻔﻃﻷا ﺪﻨﻋ ﺔﻴﻧﺪﺒﻟا ﺔﻗﺎﻴﻠﻟا ) 7 -12 ) ( 12 -14 ( ﺔﻨﺳ . -ﻩﺬﻫ ءارو نﻮﻜﺗ ﱵﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﺪﻳﺪﲢ ﰲ ﺪﻴﻔﻳ قوﺮﻔﻟا -ﻩﺬﻫ ﻞﺜﻣ سﺎﻴﻗ نأ ﻚﺷ ﻻ و قوﺮﻔﻟا . ) ،يﺮﺳﺎﻴﻟا ﻢﺳﺎﺟ ﺪﻤﳏ و 1999 / 1419 ( 4.1.2 -سﺎﻴﻘﻟا ﺎﻬﺑ ﺮﺛﺄﺘﻳ ﻲﺘﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا : -ﺎﻬﺳﺎﻴﻗ داﺮﳌا ﺔﻤﺴﻟا وأ ﻪﺳﺎﻴﻗ داﺮﳌا ءﻲﺸﻟا . -سﺎﻴﻘﻟا فاﺪﻫأ . -ﺔﻣﺪﺨﺘﺴﳌا سﺎﻴﻘﻟا ةﺪﺣو و،سﺎﻴﻘﳌا عﻮﻧ . -تﺎﻈﺣﻼﳌا ﻊﲨ و سﺎﻴﻘﻟﺎﺑ مﻮﻘﻳ يﺬﻟا ﺐﻳرﺪﺗ ىﺪﻣ و سﺎﻴﻘﻟا قﺮﻃ . ةﺮﻫﺎﻈﻟا عﻮﻨﺑ ﻪﺘﻗﻼﻋ و ىﺮﺧأ ﺔﻬﺟ ﻦﻣ سﺎﻴﻘﳌا ﺔﻌﻴﺒﻃ و ﺔﻬﺟ ﻦﻣ ﺔﺳﺎﻘﳌا ةﺮﻫﺎﻈﻟا ﺔﻌﻴﺒﻄﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻣ ىﺮﺧأ ﻞﻣاﻮﻋ ﺔﺳﺎﻘﳌا . ) ،ﲔﻧﺎﺴﺣ 2002 ( -5.1.2 سﺎﻴﻘﻟا عاﻮﻧأ :ﺗ ﲔﻋﻮﻧ ﱃإ تﺎﺳﺎﻴﻘﻟا ﻢﺴﻘ : * ةﺮﺷﺎﺒﻤﻟا تﺎﺳﺎﻴﻘﻟا : ،سﺎﻴﻘﻟا ةﺪﺣﻮﺑ ةﺮﺷ ﺔﻣﺎﻘﻟا لﻮﻃ سﺎﻴﻘﻛ ماﺪﺨﺘﺳﺎﺑ ةﺰﻬﺟأ تاﺮﺷﺆﻣ ةءاﺮﻗ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ وأ ﺔﺻﻮﺒﻟا وأ ﱰﻤﺘﻨﺴﻟا تاﺪﺣو ﺔﺟرﺪﳌا سﺎﻴﻘﻟا ،سﺎﻴﻘﻠﻟ ةرﺎﺘﺨﳌا تاﺪﺣﻮﻟﺎﺑ سﺎﻴﻘﻛ ﺔﻳﻮﻴﳊا ﺔﻌﺴﻟا ماﺪﺨﺘﺳﺎﺑ تاءاﺮﻘﻟا ةﺪﻫﺎﺸﻣ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻋ ﻲﺋﺎﳌا ﱰﻣوﲑﺒﺳﻹا زﺎﻬﺟ ﻰﻠﻋ ﺔﻠﺠﺴﳌا ﺔﻧاﻮﻄﺳﻷا زﺎﻬﺠﻠﻟ ﺔﻴﻠﺧاﺪﻟا . -ﻲﻫ قﺮﻃ ثﻼﺛ ﺮﺷﺎﺒﻤﻟا سﺎﻴﻘﻠﻟ و : أ( -ﺮﺷﺎﺒﻤﻟا ﺪﻳﺪﺤﺘﻟا ﺔﻘﻳﺮﻃ : ﻣ ﺔﺳﺎﻘﳌا ﺔﻴﻤﻜﻟا لﻮﲢ ﺎﻬﻴﻓو ،سﺎﻴﻘﻟا ﰲ مﺪﺨﺘﺴﳌا زﺎﻬﳉا جرﺎﺧ ﲑﻐﺘﻣ ﱃإ ةﺮﺷﺎﺒ ةراﺮﳊا ﺔﺟرد سﺎﻴﻗ ﺪﻨﻋ ثﺪﳛ ﺎﻤﻠﺜﻣ،ةﺮﺷﺎﺒﻣ ﺔﺳﺎﻘﳌا ﺔﻴﻤﻜﻟا ﻞﺠﺴﻳ زﺎﻬﳉا نأ يأ ماﺪﺨﺘﺳﺎﺑ ،ﻲﻘﺒﺋﺰﻟا ﱰﻣﻮﻣﱰﻟا