Prostaatkanker en externe radiotherapie Prostaatkanker en externe radiotherapie

Prostaatkanker en externe radiotherapie

Prostaatkanker en externe radiotherapie

11

Prostaatkanker en externe radiotherapie 2

Externe radiotherapie 2

Voorbereiding 2

De uitwendige bestraling 3

Bijwerkingen ten gevolge van externe radiotherapie 4

Controle 5

Literatuur 5

Prostaatkanker en externe radiotherapie 2

Externe radiotherapie 2

Voorbereiding 2

De uitwendige bestraling 3

Bijwerkingen ten gevolge van externe radiotherapie 4

Controle 5

Literatuur 5

2 2

Prostaatkanker en externe radiotherapie

Een mogelijke behandeling bij prostaatkanker is radiotherapie.

Radiotherapie is de behandeling van kanker door middel van straling met als doel de kankercellen te doden. Bij uitwendige bestraling is er geen weefsel onderzoek.

Externe radiotherapie

Externe radiotherapie is hetzelfde als “uitwendige bestraling”.

Bij uitwendige bestraling komt de straling uit een toestel en dringt van buitenaf door tot de kankercellen. De totale dosis straling die nodig is om een tumor te vernietigen, kan meestal niet in een keer worden gegeven. Dit zou teveel schade aan gezond weefsel geven.

Het verschilt hoe vaak iemand in totaal wordt bestraald. Meestal is dit elke werkdag, 5 keer per week. De bestralingsarts bepaalt aan het begin van de behandeling hoeveel bestralingen u krijgt. Afhankelijk van de situatie kan dat of 20 keer of 35 keer zijn.

Na de bestraling blijft geen straling in het lichaam achter. Patiënten worden dus niet radioactief. Externe radiotherapie wordt soms gecombineerd met hormoontherapie. Deze radiotherapie

behandeling gebeurt bij het Radiotherapeutisch Instituut Friesland (RIF) naast het Medisch Centrum Leeuwarden, of in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).

Voorbereiding

Bij uitwendige bestraling wordt de prostaat uit verschillende

richtingen bestraald. Kanker cellen kunnen slechter tegen straling

3 3

Om de prostaat zo nauwkeurig mogelijk te bestralen en daarbij het omliggende weefsel zo veel mogelijk te beschermen wordt er

voorafgaand de bestraling een CT en/of MRI scan gemaakt. Hiermee kan de bestralingsarts de grens tussen tumor en andere weefsels beter bepalen.

Met behulp van deze afbeeldingen kan er een specifiek

bestralingsplan gemaakt worden. De radiotherapeutisch laborant voert de bestraling uit. Om elke keer weer het bestralingsgebied precies in te kunnen stellen, worden er met inkt lijnen op de huid gezet. Daarnaast worden er (indien mogelijk) onder plaatselijke verdoving zogenaamde goudmarkers op de rand van de prostaat ingebracht. Deze goudmarkers zijn op röntgenfoto’s steeds goed te zien, wat helpt bij het positioneren op de behandeltafel.

Om nauwkeurig te kunnen bestralen en eventuele bijwerkingen van de bestralingen zoveel mogelijk te beperken is het nodig om met een volle blaas te komen.

De uitwendige bestraling

Om er voor te zorgen dat de stralenbundel steeds precies hetzelfde

gebied treft, wordt u bij elke bestraling in de juiste houding op de

behandeltafel geholpen. Daarna verlaten de laboranten de kamer en

begint de bestraling. De laboranten houden u via een monitor in het

oog en kunnen u horen via een geluidsinstallatie. Na het verstrijken

van de benodigde tijd schakelt het toestel uit. Het bestralen duurt per

keer een paar minuten.

4 4

Bijwerkingen ten gevolge van externe radiotherapie

Darmklachten:

Diarree met bloed en/of slijm.

Frequentere aandrang.

Ontsteking van de anus/endeldarm.

Plasklachten:

Frequentere aandrang, branderig en pijnlijk gevoel bij de mictie.

Bloed bij de plas.

Vermoeidheid:

• Het is belangrijk om tijdens de behandeling rust te nemen.

• De dagelijkse activiteiten in een aangepast tempo te doen.

• Te blijven bewegen.

• Zodra u zich weer fitter voelt, te gaan sporten of bewegen zodat de conditie hersteld dan wel opgebouwd kan worden.

Deze bijwerkingen beginnen vaak halverwege de bestralingsperiode en kunnen na de radiotherapie nog een aantal weken aanhouden en zullen dan meestal geleidelijk afnemen. Op de bestralingsafdeling krijgt u adviezen om zo min mogelijk last van de bijwerkingen te hebben.

Huidreactie

Door uitwendige bestraling kun je last krijgen van klachten aan de

huid. De straling kan de huidcellen beschadigen. De huid wordt

daardoor rood.

5 5

Erectieverlies

De eerste keren kan het sperma door bloed bij menging donker verkleurd zijn. Uiteindelijk zal het volume van de zaadlozing definitief afnemen.

De erecties verdwijnen minder snel dan na een operatie vaak het geval is. In 50% van de gevallen verdwijnen de erecties binnen ongeveer twee jaar.

Stralingsschade kan ook jaren later nog ontstaan.

Controle

Na deze behandeling wordt u afwisselend gecontroleerd door de radiotherapeut-oncoloog en de uroloog.

Literatuur

Handboek prostaatcarcinoom

Auteurs: H.A.M. van Muilekom en J.A van Spil ISBN: 9035228316

Het prostaatkankerlogboek ProstaatKankerStichting ISBN: 9789491549755 Website

www.radiotherapiefriesland.nl www.kwf.nl

www.ProstaatKankerStichting.nl