سﺎﺒﻌﻠﺑ يﺪﯿﺳ ﺲﺑﺎﯿﻟ ﻲﻟﻼﯿﺠﻟا ﺔﻌﻣﺎﺟ
ﺔﯿﺳﺎﯿﺴﻟا مﻮﻠﻌﻟا و قﻮﻘﺤﻟا ﺔﯿﻠﻛ
19
سرﺎﻣ
1962
مﻮﻠﻌﻟا ﻲﻓ هارﻮﺘﻛﺪﻟا ةدﺎﮭﺷ ﻞﯿﻨﻟ ﺔﻣﺪﻘﻣ ﺔﺣوﺮطأ
ﺺﺼﺨﺗ
:
ﻧﺎﻗ
ــ
نﻮ
عﺮﻓ
:
ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا ﻲﻓ ﻢﯾﺮﺠﺘﻟا
رﻮﺘﻛﺪﻟا ذﺎﺘﺳﻷا فاﺮﺷإ ﺖﺤﺗ
:
ﺪﻤﺤﻣ ﻲﻟادﻮﺑ
داﺪﻋإ
ﺔﺒﻟﺎﻄﻟا
:
ﺸﯿﻠﻤﺧ
ﻲ
نﺎﻨﺣ
ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻟا ﺔﻨﺠﻟ مﺎﻣأ
ﺎﺴﯿﺋر
سﺎﺒﻌﻠﺑ يﺪﯿﺳ ﺔﻌﻣﺎﺟ
"
أ
"
ﺮﺿﺎﺤﻣ ذﺎﺘﺳأ
ﻰﻔﻄﺼﻣ ﻒﺷﺎﺨﻣ
:
ﺪﯿــﺴﻟا
ارﺮﻘﻣ و ﺎﻓﺮﺸﻣ
سﺎﺒﻌﻠﺑ يﺪﯿﺳ ﺔﻌﻣﺎﺟ
ﻲﻟﺎﻌﻟا ﻢﯿﻠﻌﺘﻟا ذﺎﺘﺳأ
ﺪﻤﺤﻣ ﻲﻟادﻮﺑ
:
ﺪﯿــﺴﻟا
ﺎﺸﻗﺎـﻨﻣ اﻮﻀﻋ
ﺔﻧﺎﯿﻠﻣ ﺲﯿﻤﺧ
ﺔﻌﻣﺎﺟ
"
أ
"
ةﺮﺿﺎﺤﻣ ةذﺎﺘﺳأ
ةﺮﯿﺧ ﻢﻟﺎﺳ ﻦﺑ
:
ة
ﺪﯿــﺴﻟا
ﺎﺸﻗﺎﻨـﻣ اﻮﻀﻋ ﻦﯿﻋ ﻲﻌﻣﺎﺠﻟا ﺰﻛﺮﻤﻟا
ﺖﻨﺷﻮﻤﺗ
ةﺮﺿﺎﺤﻣ ةذﺎﺘﺳأ
"
أ
"
ﺔﻤطﺎﻓ ﺔﻋوﺰﻋز
:
ة
ﺪﯿــﺴﻟا
ﺔﯿﻌﻣﺎﺠﻟا ﺔﻨﺴﻟا
:
2019
/
2020
ﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﻘ
لﺎﻐﺷﻷا تﺎ
ﱃإ ﻊﺿاﻮﺘﳌا ﻞﻤﻌﻟا اﺬﻫ يﺪﻫأ
:
ةﺮﻫﺎﻄﻟا حوﺮﻟا ﱃإ
"
ﱄﺎﻐﻟا ﰊأ
"
ﻰﻠﻋﻷا ﻲﻠﺜﻣو ﻲﻤﻠﻌﻣ نﺎﻛ يﺬﻟا ﷲا ﻪﲪر
ﲑﳋا ﺐﺣ ﲏﻤﻠﻋ يﺬﻟا ،يراﻮﺸﻣ ﰲ ﻲﻤﻋدو يﺪﻨﺳ نﺎﻛو ، ةﺎﻴﳊا ﰲ
ﻞﻣآ و حﺎﺠﻨﻟاو يﺪﺤﺘﻟا ﲎﻌﻣ فﺮﻋأ ﲏﻠﻌﺟ يﺬﻟاو ﺲﻔﻨﻟا ﻰﻠﻋ دﺎﻤﺘﻋﻻاو
ﰲ ﺎﻣود ﱐاﺮﻳ نأ
ﺔﻌﻴﻠﻄﻟا
.
ﻢﻠﻌﻟا ﱯﻠﻗ ﱃإ ﺖﺒﺒﺣو ﻦﻠﻌﻟاو ﺮﺴﻟا ﰲ ﷲا ﺔﻓﺎﳐ ﻲﺴﻔﻧ ﰲ ﺖﺳﺮﻏ ﱵﻟا ﱃإ
ﻚﻴﻟإ ، ﱵﻴﺑﺮﺗ ﰲ تﺪﻬﺘﺟإ و نﺎﳝﻹاو ﺔﻠﻴﻀﻔﻟاو
"
ﻲﻣأ
"
كﺮﻤﻋ ﰲ ﷲا لﺎﻃأ
.
ﺎﻌﻴﲨ ﷲا ﻢﻬﻈﻔﺣ ﰐﻮﺧإ ﰐﺎﻴﺣ ﲔﺣﺎﻳر ﱃإ
.
ءﺎﻓﻮﻟاو صﻼﺧﻹا ﰲ ﻻﺎﺜﻣ اﻮﻧﺎﻛو ﻢﻫﺎﻨﺒﺒﺣأ و ﺎﻧﻮﺒﺣأ ﻦﻳﺬﻟا ﱃإ
.
ﱃإ
ﺎﻨﻴﻌﻣ بﺎﻌﺼﻟا ﻰﻠﻋ ﱄ نﺎﻛ و ﺎﺑرد ﱄ رﺎﻧأ و ﺎﻓﺮﺣ ﲏﻤﻠﻋ ﻦﻣ ﻞﻛ
.
ǞǓ¦ȂƬŭ¦ƾȀŪ¦¦ǀđ¿ƾǬƫ¢ ȏƚǿDzǯń¤
.
ﻪﻧﺎﻄﻠﺳ ﻢﻴﻈﻋ و ﻪﻬﺟو لﻼﳉ ﻲﻐﺒﻨﻳ ﷲ ﺮﻜﺸﻟا و ﺪﻤﳊا
.
و ﺮﻜﺸﻟﺎﺑ مﺪﻘﺗأ
ذﺎﺘﺳﻷا ﱃإ ﺮﻳﺪﻘﺘﻟا
رﻮﺘﻛﺪﻟا
ﻞﺿﺎﻔﻟا
ﺪﻤﳏ ﱄادﻮﺑ
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻦﻣ ﱐﺪﻣ يﺬﻟا
ﻪﻤﻠﻋ
، ﲑﺜﻜﻟﺎﺑ
ﺪﻳ ﺪﻣ ﻦﻋ ﱏاﻮﺗ ﺎﻣ يﺬﻟا و
ا
©ȏƢЦǞȈŦĿŅ¨ƾǟƢLjŭ
و
ﺪﲪ
ا
ﰊرد ﰲ ﻩﺮﺴﻳ نﺄﺑ ﷲ
ﺮﺴﻳ و
ﺎﺌﻟﻸﺘﻣ ﺎﺳاﱪﻧ ﻰﻘﺒﻴﻟ ﻩﺮﻤﻋ ﰲ ﷲا ﻞﻴﻄﻳ نأ ﻰﺴﻋ و يﺮﻣأ ﻪﺑ
ءﺎﲰ ﰲ
ءﺎﻤﻠﻌﻟا و ﻢﻠﻌﻟا
.
مﺪﻘﺗأ نأ ﲏﺗﻮﻔﻳ ﻻ ﺎﻤﻛ
و ﺮﻜﺸﻟﺎﺑ
ﺔﻨﳉ ءﺎﻀﻋأ ﻊﻴﲨ ﱃإ ﺮﻳﺪﻘﺘﻟا
ةءاﺮﻗ ﰲ ءﺎﻨﻋ ﻦﻣ ﻩوﺪﺒﻜﺗ ﺎﻣ ﻰﻠﻋ ﻦﻳﺮﻗﻮﳌا ﺔﺸﻗﺎﻨﳌا
ﱵﺣوﺮﻃأ
ﻌﺿاﻮﺘﳌا
ﺔ
ﻬﺋﺎﻨﻏإ و
ﺎ
ƨǸȈǬdz¦ǶēƢƷŗǬŠ
.
ﲑﺧ ﻞﻛ ﲏﻋ ﷲا ﻢﻫاﺰﺟ
.
تاﺮﺼﺘﺨﻤﻟا ﻢﻫأ ﺔــﻤــﺋﺎـﻗ
1 ﺔﯾﺑرﻌﻟا ﺔﻐﻠﻟﺎﺑ ب . ر : مﻗر نودﺑ ب . س . ن : ﺔﻧﺳ نودﺑ رﺷﻧ ب . ط : ﺔﻌﺑط نودﺑ ج ج ر ج : ﺔﯾرﺋازﺟﻟا ﺔﯾروﮭﻣﺟﻠﻟ ﺔﯾﻣﺳرﻟا ةدﯾرﺟﻟا ج : ءزﺟ ع إ ش د : ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯾرادﻹا طورﺷﻟا رﺗﻓد ص : ﺔﺣﻔﺻﻟا ص . ص : ﺔﺣﻔﺻﻟا ﻰﻟإ ﺔﺣﻔﺻﻟا نﻣ ط : ﺔﻌﺑطﻟا ع : ددﻌﻟا ف : ةرﻘﻓ إ م إ ق : تاءارﺟﻹا نوﻧﺎﻗ ﺔﯾﻧدﻣﻟا ع م ت ع ص ق : مﺎﻌﻟا قﻓرﻣﻟا تﺎﺿﯾوﻔﺗ و ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا نوﻧﺎﻗ ق . م : ﻲﻧدﻣﻟا نوﻧﺎﻘﻟاتاﺮﺼﺘﺨﻤﻟا ﻢﻫأ ﺔــﻤــﺋﺎـﻗ
2 -ﺔﯾﺑﻧﺟﻷا ﺔﻐﻠﻟﺎﺑ AJDA :L'actualité juridique de droit administratif
CE: Conseil d'Etat
C.P.C.A: code De Procédure Civile et Administrative C.P.C.F : code De Procédure Civile Français
EDIT: Editeur
J.O.R.F : Journal Officiel de la République française N: Numéro
O.P.U :Office des publications universitaires OP-CIT: Ouvrage pré cité
P:Page T:Tome
لﺎﻐﺷﻷا تﺎـﻘﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﺔﻣﺪﻘﻣ
ﺔـــــــﻣدــــﻘﻣ ﺎﻬﺑ موﻘﺗ ﺔﯾدﺎﻣ لﺎﻣﻋأ ﺎﻬﻧﻋ ردﺻﺗ ةرﺎﺗﻓ ،لﺎﻣﻋﻷا نﻣ نﯾﻋوﻧﺑ ﺔﺛﯾدﺣﻟا ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ﺔﻣظﻧﻷا ﻲﻓ ةرادﻹا موﻘﺗ رﺛﺄﺗﺳﺗ ثﯾﺣﺑ ﺔﯾﻧوﻧﺎﻗ تﺎﻓرﺻﺗو لﺎﻣﻋﺄﺑ ةرادﻹا موﻘﺗ ىرﺧأ ةرﺎﺗو ،يرادإ رارﻘﻟ اذﯾﻔﻧﺗ وأ نﯾﻌﻣ نوﻧﺎﻘﻟ اذﯾﻔﻧﺗ لﺋﺎﺳوو تازﺎﯾﺗﻣﺎﺑ ،مﺎﻌﻟا ﻊﻔﻧﻟا قﯾﻘﺣﺗ ﻲﻓ صﺎﺧﻟا نوﻧﺎﻘﻟا قﺎطﻧ ﻲﻓ ﺎﻬﻟ لﺑﺎﻘﻣ ﻻ . ادﻹا لﺎﻣﻋأو ، دﺣاو فﻧﺻ نﻣ تﺳﯾﻟ ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ةر ةروﺻ ﻰﻠﺟﺗﺗ و ةدرﻔﻧﻣﻟا ﺎﻬﺗدارﺈﺑ لﻣﻌﻟﺎﺑ موﻘﺗ ﺎﻧﺎﯾﺣأ ﻲﻬﻓ و، يرادﻹا رارﻘﻟا ﻲﻓ كﻟذ ﺔﯾدﻗﺎﻌﺗ لﺎﻣﻋﺄﺑ موﻘﺗ ىرﺧأ ﺎﻧﺎﯾﺣأ قﯾرط نﻋ ، ﺎﻬﻟوﺧد ةرﯾﺛﻛ ﺔﯾدﻘﻋ طﺑاور ﻲﻓ ﻬﻋﻼطﺿا و ﺎﻬطﺎﺷﻧﺑ ﺎﻬﻣﺎﯾﻗ فدﻬﺑ روﻬﻣﺟﻟا تﺎﺟﺎﺣ ﺔﯾﺑﻠﺗ و ،ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﻣدﺧﻟا ءﺎﺑﻋﺄﺑ ﺎ 1 . ﻻ لﻘﺗ ﺔطﺑارﻟا ﺔﯾدﻗﺎﻌﺗﻟا ﺔﯾﻣﻫأ نﻋ تارارﻘﻟا ﺔﯾرادﻹا ﻲﻬﻓ ﺔﻠﯾﺳو ةرادﻺﻟ ﺎﻫدﻋﺎﺳﺗ ﻲﻓ ذﯾﻔﻧﺗ ﺎﻬﻌﯾرﺎﺷﻣ رﯾﯾﺳﺗو ،ﺎﻬﻘﻓارﻣ رﯾﻏ نأ ةرادﻹا لوﺧد ﻲﻓ طﺑاور ﺔﯾدﻘﻋ دﻗ ﺎﻬﻌﺿﺧﯾ ﻲﻓ ضﻌﺑ نوﻧﺎﻘﻠﻟ نﺎﯾﺣﻷا صﺎﺧﻟا نوﻧﺎﻘﻟﺎﻛ ﻲﻧدﻣﻟا ،يرﺎﺟﺗﻟاو دﻗو ﺎﻬﻌﺿﺧﯾ مﯾظﻧﺗﻟ صﺎﺧ دﻧﻋ ﺎﻫرﺎﯾﺗﺧا بوﻠﺳﻷ تﺎﻘﻔﺻﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا . وأ ادﻘﻋ رﺑﺗﻌﯾ يذﻟا و يرادﻹا دﻘﻌﻟﺎﺑ ﻰﻣﺳﯾ ﺎﻣ ﺔﯾدﻘﻌﻟا طﺑاورﻟا ﻩذﻫ نﻋ ﺞﺗﻧﯾو ﺎﻗﺎﻔﺗا يوﻧﻌﻣ صﺧﺷ ﻪﻣرﺑﯾ مﺎﻋ ﻪﻟﺎﻣﻌﺗﺳﺎﺑ تازﺎﯾﺗﻣا و مﺎﻋ قﻓرﻣ رﯾﯾﺳﺗﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔطﻠﺳﻟا ﻪﻧﯾﻣﺿﺗﺑ مﺎﻌﻟا نوﻧﺎﻘﻟا بﯾﻟﺎﺳأ بﺳﺣ طورﺷ ﯾﺋﺎﻧﺛﺗﺳا ، صﺎﺧﻟا نوﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ ﺔﻓوﻟﺄﻣ رﯾﻏ ﺔ ﻪﯾﻓرط ﺔﯾﺣﺎﻧ نﻣ كﻟذو دوﻘﻌﻟا ﺔﯾﻘﺑ نﻋ زﯾﻣﺗﯾ دﻘﻌﻟا اذﻫ نإ مﺛ ﺎﻣﻫدﺣأ نأ رﺎﺑﺗﻋﺎﺑ ، ﺔﻣﺎﻌﻟا ةرادﻹﺎﻛ مﺎﻋ يوﻧﻌﻣ صﺧﺷ ﻬﻟا ،ﺔﯾﻻوﻟا ،ﺔﻠﻘﺗﺳﻣﻟا ﺔﯾﻧطوﻟا تﺎﺋﯾ ﺔﺳﺳؤﻣﻟا ﺔﯾدﻠﺑﻟا و مﺎﻋ قﻓرﻣ ﻪﻠﺣﻣ نأ ﺎﻣﻛ ،ﺔﯾرادﻹا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا أ طورﺷ نﻣﺿﺗﯾ ﻪﻧ صﺎﺧﻟا نوﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ ﺔﻓوﻟﺄﻣ رﯾﻏ ﺔﯾﺋﺎﻧﺛﺗﺳا ﺎ لﻼﺧ نﻣ كﻟذو تازﺎﯾﺗﻣﻻا ﻓ مﺎﻌﻟا صﺧﺷﻟا اذﻬﻟ ﺔﺣوﻧﻣﻣﻟا زﺎﯾﺗﻣﺎﻛ دﻗﺎﻌﺗﻣﻟا فرطﻟا ﺔﻬﺟاوﻣ ﻲ لﺧدﺗﻟا دﻘﻌﻟا ذﯾﻔﻧﺗ ﻰﻠﻋ فارﺷﻺﻟ . ذﻫ نﯾﺑ نﻣو دﺟﻧ ﺔﯾرادﻹا دوﻘﻌﻟا ﻩ " ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﻘﻔﺻﻟا " و يرادﻹا نوﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ ةرﯾﺑﻛ ﺔﯾﻣﻫأ ﺎﻬﻧوﻧﺎﻗ زوﺣﯾ ﻲﺗﻟا ﺔﯾﻧوﻧﺎﻗ مﺎﻛﺣأ ﻰﻠﻋ ﻪﺋاوﺗﺣﻻ ارظﻧ ، صﺎﺧﻟا نوﻧﺎﻘﻟا مﺎﻛﺣأ ﻰﻠﻋ ةزﯾﻣﻣ سﻔﻧﺑ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﻘﻔﺻﻟا زﯾﻣﺗﺗ ذإ ﺧﺷﻷا ﻲﻗﺎﺑ و ﺔﻟودﻟا ﺎﻬﻠﻣﻌﺗﺳﺗ ثﯾﺣﺑ ، ﺔﻐﻟﺎﺑ ﺔﯾﻣﻫأ ىرﺧﻷا ﻲﻫ زوﺣﺗ ﻲﻬﻓ اذﻟ يرادﻹا دﻘﻌﻟا تازﯾﻣﻣ صﺎ و ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯾوﻧﻌﻣﻟا ﺦﺿ ﻲﻓ ﺔﺻﺎﺧﻟا دﺎﺻﺗﻗﻻا رﯾوطﺗو ﺔﻣﺎﻌﻟا لاوﻣﻷا ﺣﻟا دﺻﻗ ﺎﻣ ﻲﺗﻟاو ، ﻪﻧزاوﺗ ﻰﻠﻋ ظﺎﻔ ﺎﻬﻋاوﻧأ فﻼﺗﺧا ﻰﻠﻋ،ﺎﻬﻟ ﺔﻣرﺑﻣﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﺳﺳؤﻣﻟا ددﻋ ﻰﻟإ رظﻧﻟﺎﺑ ﺎﯾوﻗ اروﺿﺣ لﺟﺳﺗ تﻛﻔﻧا 1 -،ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا ﻢﯿﻈﻨﺗ حﺮﺷ ،فﺎﯿﺿﻮﺑ رﺎﻤﻋ ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮﺳﺮﻤﻟا ﻖﻓو 7 ﻮﺘﻛأ ﺮﺑ 2010 صﻮﺼﻨﻟا و ﻢﻤﺘﻤﻟا و لﺪﻌﻤﻟا ﺔﯿﻘﯿﺒﻄﺘﻟا ط، ﻊﯾزﻮﺘﻟا و ﺮﺸﻨﻠﻟ رﻮﺴﺟراد ،ﮫﻟ 3 ، 2011 ص 6لﺎﻐﺷﻷا تﺎـﻘﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﺔﻣﺪﻘﻣ
) يدﺎﺻﺗﻗا،ﻲﻋﺎﻧﺻ ،ﻲﻧﻬﻣ ،ﻲﻣﻠﻋ،ﻲﻓﺎﻘﺛ ،يرادإ (.. ﺔﻘﯾﻘﺣﻟا ﻲﻓ اذﻫو طﯾﺷﻧﺗ ﻲﻓ مﻫﺎﺳﯾ ﺎﻣ ﺔﻠﺟﻌﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﺑﻠطﻟا ﻰﻟإ ءوﺟﻠﻟا ﻲﻟﺎﺗﻟﺎﺑ و ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻧﻟا مﺟﺣ ةدﺎﯾز لﻼﺧ نﻣ ﺔﯾدﺎﺻﺗﻗﻻا . 2 نﻣو لﻛ نأ دﺟﻧ قﻠطﻧﻣﻟا اذﻫ ﻐﻟ جﺎﺗﺣﺗ ﺔﻟود ءاوﺳ ﺔﯾوﻣﻧﺗﻟا ﻊﯾرﺎﺷﻣﻟا شﺎﻌﻧإ ضر ﺔﯾﻧطوﻟا و دﯾﺷرﺗﻟ ﺎﻬﯾﻠﻋ لوﻌﯾ ﻲﺗﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﻘﻔﺻﻟا ﺔﯾﻟآ ﻰﻟإ ﺔﯾﻠﺣﻣﻟا لﺎﻣﻌﺗﺳإ مﺎﻌﻟا لﺎﻣﻟا تﺎﻘﻔﻧﻟا ﺔﯾوﺳﺗ رﺎطإ ﻲﻓ مظﺎﻧﻟا ﻲﻧوﻧﺎﻘﻟا رﺎطﻹا ﺔﻏﺎﯾﺻ دﻧﻋ نﺎﺑﺳﺣﻟا ﻲﻓ عرﺷﻣﻟا ﻊﺿﯾ رﯾﺧﻷا ضرﻐﻟا قﯾﻘﺣﺗ لﺟﻷو ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا فدﻫ لﺟأ نﻣ كﻟذو ،ﺔﻟودﻟا ﻲﻓ ﺔﻠﻣﺗﺣﻣﻟا و ﺔﻣﺋﺎﻘﻟا ﺔﯾدﺎﺻﺗﻗﻻا عﺎﺿوﻷا ،ﺎﻫذﯾﻔﻧﺗ و ﺔﻘﻔﺻﻟا مارﺑإ ﺔﯾﻔﯾﻛﻟ رﺋﺎﺳﺧﻟا بﻧﺟﺗ ﻊﻣ ﻲﻧطوﻟا دﺎﺻﺗﻗﻻﺎﺑ ضوﻬﻧﻟا وﻫو ﻰﻣﺳأ . 3 رﺑﺗﻌﺗ تﺎﻘﻔﺻﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا نﻣ مﻫأ دوﻘﻌﻟا ﺔﯾرادﻹا ﻲﺗﻟا ﺎﻬﻣرﺑﺗ ﺔﻠﺛﻣﻣ ﺔﯾرﺋازﺟﻟا ﺔﻟودﻟا ﻲﻓ فﻠﺗﺧﻣ ﺎﻬﻠﻛﺎﯾﻫ ﻰﻠﻋ ىوﺗﺳﻣﻟا يزﻛرﻣﻟا وأ ﻲﻠﺣﻣﻟا ءاوﺳ دﺣ ﻰﻠﻋ ، مﻫأ رﺑﺗﻌﺗ ﺎﻬﻧﻷ ةﺎﻧﻗ كرﺣﺗﺗ ﺎﻬﯾﻓ لاوﻣﻷا ،ﺔﻣﺎﻌﻟا كﻟذ ﺔﯾزﻛرﻣﻟا تﺎطﻠﺳﻟا ﺎﻬﻌﺿﺗ ﻲﺗﻟا ﺔﯾرﺎﻣﺛﺗﺳﻻا ططﺧﻟاو ﺞﻣارﺑﻟا نأ ةرادﻹا لﺑﻗ نﻣ ﺎﻫذﯾﻔﻧﺗ ﻊﻘﯾ ﺎﻣﻧإ ﺔﺻﺗﺧﻣﻟا زﺎﺟﻧﻹ ﺎﺟﻣﺎﻧرﺑ ﺔﺻﺗﺧﻣﻟا ﺔطﻠﺳﻟا تﻌﺿو وﻠﻓ ،ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا قﯾرط نﻋ ﺎﻬﻧﻣ رﯾﺑﻛ ءزﺟ ﻲﻓ ﺔﯾﻧﻌﻣﻟا ،ﻲﻧطوﻟا ىوﺗﺳﻣﻟا ﻰﻠﻋ ﺔﻧﯾﻌﻣ ةدﻣ لﻼﺧ تﺎﻧﻛﺳ ﺔﻋوﻣﺟﻣ لﻛﺷ ﻲﻓ دﺳﺟﺗﯾﺳ ﺞﻣﺎﻧرﺑﻟا اذﻫ ذﯾﻔﻧﺗ نﺈﻓ ﺎﻛرﺷو تﻻوﺎﻘﻣ ﺔﻋوﻣﺟﻣ ﻊﻣ مرﺑﺗ ﺔﯾﻣوﻣﻋ تﺎﻘﻔﺻ بوﻠطﻣﻟا قﯾﻘﺣﺗ ضرﻐﺑ تﺎﺳﺳؤﻣو ت 4 ﺔﺑﺳﻧﻟﺎﺑ اذﻫ ، ﺔﯾﻠﺧادﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻠﻟ . ﺗ بﻠطﺗﺗ ﻲﺗﻟا ﺔﻣﺧﺿﻟا ﻊﯾرﺎﺷﻣﻟﺎﺑ رﻣﻷا قﻠﻌﺗ اذإ لﺑﺎﻘﻣﻟﺎﺑ و ةروطﺗﻣ تﺎﯾﻧﺎﻛﻣإ و ﺔﯾﻟﺎﻋ تﺎﯾﻧﻘ زﯾﻣﺗﺗ ﻲﺗﻟا صﺎﺧﺷﻷا نﯾﺑ مرﺑﺗ ،ﺔﯾﻟود ﺔﯾﻣوﻣﻋ تﺎﻘﻔﺻ مارﺑإ ﻰﻟإ ﺎﻬﻧﺄﺷﺑ ﺔﻟودﻟا ﺄﺟﻠﺗ دﯾﻘﻌﺗﻟا نﻣ عوﻧﺑ ﺔﯾرﺎﺑﺗﻋﻻا لﺿﻔﻟا بﺣﺎﺻ ﻲﺑﻧﺟﻷا فرطﻟا ﺎﻬﯾﻓ رﺑﺗﻌﯾ ﻲﺗﻟا و ﺔﯾﺑﻧﺟﻷا تﺎﺳﺳؤﻣﻟا و ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯾﻟودﻟا ﺔﻔﺻ ءﺎﻔﺿإ ﻲﻓ رﺎﯾﺳﻟا قﯾرطﻟا عورﺷﻣﻛ ﻪﻟ ﺔﺣوﻧﻣﻣﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﻘﻔﺻﻠﻟ و ﺎﻬﻧﻣ ﺔﯾﺑﻧﺟأ تﺎﺳﺳؤﻣ ﻪﻟﻼﺧ نﻣ تﻠﺻﺣ يذﻟا ﻲﻧﯾﺻ ﻊﻣﺟﻣ CITIC/ERCC ﺔﺻﺣ ﻰﻠﻋ ﺞﻣارﺑﻟا قﯾرطﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا ﻼﺑﻟا طﺳو لوطﺑ د 169 مﻠﻛ و لوطﺑ برﻐﻟا قﯾرطﻟا 359 لﺎﺟوﻛ ﻲﻧﺎﺑﺎﯾﻟا ﻊﻣﺟﻣﻟا دﺟﻧو ، مﻠﻛ COJAAL ﺞﻣﺎﻧرﺑ ﻰﻠﻋ لﺻﺣ يذﻟا ﻟا لوط طﺧﺑ قرﺷ رﺎﯾﺳﻟا قﯾرط 399 مﻠﻛ ﺎﻫدﺣوﻟ 5 اذﻛ و، مظﻋﻷا دﺟﺳﻣﻟا عورﺷﻣ . 2 -، ﺔﻣﯾرﻛ ﷲا فﻠﺧ ﻘﻔﺻﻟا تﺎﻋزﺎﻧﻣ يرﺋازﺟﻟا ﻊﯾرﺷﺗﻟا ﻲﻓ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎ رﯾﺗﺳﺟﺎﻣﻟا ةدﺎﻬﺷ لﯾﻧﻟ ةرﻛذﻣ ، ، قوﻘﺣﻟا ﺔﯾﻠﻛ ،مﺎﻌﻟا نوﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ ،ﺔﻧﯾطﻧﺳﻗ 2012 -2013 ص ، 2 . 3 ،يﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻧﻮﻧﺎﻘﻟا مﺎﻈﻨﻟا ﻲﻓ ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﻘﻔﺼﻟا ﺬﯿﻔﻨﺗ و ماﺮﺑإ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا لﺎﺠﻣ ﻲﻓ يرادﻹا ﻲﺿﺎﻘﻟا تﺎﻄﻠﺳ ،مﺎﻤﺗ ﺶﯿﻌﯾ ﻲﻗﻮﺷ دﺪﻌﻟا،ﺔﻠﺸﻨﺧ ﺔﻌﻣﺎﺟ ،ﺔﯿﺳﺎﯿﺴﻟا مﻮﻠﻌﻟا و قﻮﻘﺤﻟا ﺔﻠﺠﻣ 09 ﻲﻔﻧﺎﺟ، 2018 ص، 342 4 ص ،ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،فﺎﯿﺿﻮﺑ رﺎﻤﻋ 7 . 5 -ﺷ ﺔﻌﻣﺎﺟ ، مﺎﻌﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ ﺮﯿﺘﺴﺟﺎﻤﻟا ةدﺎﮭﺷ ﻞﯿﻨﻟ ةﺮﻛﺬﻣ ،يﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻧﻮﻧﺎﻘﻟا مﺎﻈﻨﻟا ﻲﻓ ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ ،لاﻮﻧ ﻲﺒﯾﺎ ﺮﺋاﺰﺠﻟا -1 -قﻮﻘﺤﻟا ﺔﯿﻠﻛ نﻮﻨﻜﻋ ﻦﺑ – 2012 -2013 ص ، 78 .لﺎﻐﺷﻷا تﺎـﻘﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﺔﻣﺪﻘﻣ
ﺔﯾﻠﺧادﻟا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ ﺔﺳارد ﻰﻠﻋ رﺻﺗﻘﺗ ﺎﻣﻧٕاو تﺎﻘﻔﺻﻟا نﻣ عوﻧﻟا اذﻫ لﻣﺷﺗ ﻻ ﺔﺳاردﻟا نأ رﯾﻏ ﺔطﯾﺳﺑﻟا ﻊﯾرﺎﺷﻣﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا ) ءﺎﻧﺑ ،تﺎﻗرطﻟا مﯾﻣرﺗﻛ ﺔﻔﺻرﻷا ، سرادﻣﻟا ءﺎﻧﺑ ، تﺎﯾﻔﺷﺗﺳﻣﻟا ءﺎﻧﺑ .. ﺦﻟا .( ﻲﻫ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا نأ دﺟﻧ كﻟذ ﻰﻠﻋ اءﺎﻧﺑو ﺔﻘﯾرطﻟا ﺔﻠﺿﻔﻣﻟا دﻧﻋ ﺔﻟودﻟا ذﯾﻔﻧﺗﻟ ﺎﻬﺗﺳﺎﯾﺳ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﻲﺗﻟاو زﺟﻧﺗ نﻣ ﺎﻬﻟﻼﺧ ﺞﻣارﺑ ﺔﯾﻣﻧﺗﻟا ﻲﻫو ﺔﻠﯾﺳو ﺔﯾﺳﺎﺳأ دﯾﺳﺟﺗﻠﻟ ﻲﻧادﯾﻣﻟا تارﺎﻣﺛﺗﺳﻼﻟ ﻊﯾرﺎﺷﻣﻟاو ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﻲﻟﺎﺗﻟﺎﺑو ﻲﻬﻓ نﻣ مﻫأ تاودﻷا ﻲﺗﻟا مﻫﺎﺳﺗ ﻲﻓ ضوﻬﻧﻟا ﻲﻗرﻟاو دﺎﺻﺗﻗﻻﺎﺑ ﻲﻧطوﻟا اذإ ﺔﺻﺎﺧ ﺎﻧﻣﻠﻋ نأ ﺞﻣﺎﻧرﺑ ططﺧﻣﻟا ﻲﺳﺎﻣﺧﻟا يذﻟاو ﻪﻘﻠطأ سﯾﺋر ﺔﯾروﻬﻣﺟﻟا تاوﻧﺳﻟ 2015 -2019 ﺛﻛأ ﻪﻟ دﺻر دﻗ ر نﻣ 262 رﺎﯾﻠﻣ رﻻود وﻫو ﻎﻠﺑﻣ رﯾﺑﻛ ادﺟ . مﻟ نإ رﺋازﺟﻟا ﻲﻓ ﺔﻣرﺑﻣﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا نﻣﺿ ةزرﺎﺑ ﺔﻧﺎﻛﻣ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ ﺔﻘﻔﺻ لﺗﺣﺗ ﺎﻧﻫ نﻣو مﺟﺣﻟ ارظﻧ كﻟذ و ،قﻼطﻹا ﻰﻠﻋ ﺎﻫزرﺑأ نﻛﺗ فﻼﻐﻟا ، ﺎﻬﻟ صﺻﺧﻣﻟا ﻲﻟﺎﻣﻟا مﺎﻬﻟا رودﻟا اذﻛ و يذﻟا ﻲﻓ ةرادﻹا لﺋﺎﺳو نﻣ ﺔﻠﯾﺳوﻛ ﻪﺑﻌﻠﺗ ﺔﻔﻠﺗﺧﻣﻟا ﺎﻬﻌﯾرﺎﺷﻣ دﯾﺳﺟﺗ . رﻣﺗؤﻣﻟا ﻲﻓ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ عوﺿوﻣ حرط مﺗ ﻪﻧأ ﻰﻟإ ﺎﻧﻫ ةرﺎﺷﻹا ردﺟﺗ و موﻠﻌﻠﻟ رﺷﺎﻌﻟا ﻲﻟودﻟا ،ﺔﯾرادﻹا دﯾردﻣ ﻲﻓ دﻘﻌﻧإ يذﻟا " ﺎﯾﻧﺎﺑﺳإ " نﻣ ةدﻣﻟا ﻲﻓ 3 ﻰﻟإ 8 رﺑﻣﺗﺑﺳ 1956 6 عرﺷﻣﻟا نﺎﻛ ﺎﻣﻛ ، ﻲﺳﻧرﻔﻟا قﺎﺑﺳﻟا تﺎﻘﻔﺻ صوﺻﺧﺑ نوﻧﺎﻗ لوأ رادﺻإ ﻲﻓ ﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا نوﻧﺎﻗ وﻫو ﺔ " زوﯾﻔﯾﻠﺑ " مﺎﻋ 1919 ، ةدﺎﻣﻟا بﺟوﻣﺑ دﻧﺳأ ثﯾﺣ 04 لﺎﻐﺷﻷا نﺄﺷﺑ روﺛﺗ ﻲﺗﻟا تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟا ﻲﻓ لﺻﻔﻟا ﺔﻣﻬﻣ ﻪﻧﻣ مﯾﻟﺎﻗﻷا سﻟﺎﺟﻣ ﻲﻓ ﺔﻠﺛﻣﺗﻣﻟا ﺔﯾرادﻹا ﺔﯾﺋﺎﺿﻘﻟا ﺔﻬﺟﻠﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا ) كاذﻧأ تﻻﺎﻣﻌﻟا مﻛﺎﺣﻣ ( 7 ، ﻫ نﻣ و تﺣﺑﺻأ ﺎﻧ ﻊﺳاو ﻲﻧوﻧﺎﻗ لﺎﺟﻣﺑ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺔﯾرظﻧ ﻰظﺣﺗ . ﻓ رﺋازﺟﻟا ﻲﻓ ﺎﻣأ ﺔﻟودﻟا لﻌﺟ ﻰﻠﻋ ﺎﺳﻧرﻓ تﻠﻣﻋ ثﯾﺣ ،ﺔﯾرﺎﻣﻌﺗﺳﻻا ةرﺗﻔﻟا ذﻧﻣ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا تدﺟو دﻘ ﺎﻬﻘﯾﺑطﺗﻟ ،ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دوﻘﻌﺑ قﻠﻌﺗﯾ ﺎﻣ ﺎﻬﯾﻓ ﺎﻣﺑ ﺎﻬﺗﺎﻌﯾرﺷﺗ تددﻣﻓ ،ﺎﻬﻟ ﺎﻌﺑﺎﺗ ﺎﯾﻣﯾﻠﻗإ و اءزﺟ ﺔﯾرﺋازﺟﻟا ﺎﻣ ﻰﻠﻋ صﻠﺧﺗﻠﻟ ةدﻫﺎﺟ تﻠﻣﻋ ﺎﻬﻟﻼﻘﺗﺳا ﻰﻠﻋ رﺋازﺟﻟا تﻠﺻﺣﺗ ﺎﻣﻟ و ،يرﺋازﺟﻟا مﯾﻠﻗﻹا ﻰﻠﻋ ﺎﻬﻧﻣ زﺟﻧﯾ ﺔﯾرﺷﺑﻟا ءاوﺳ كاذﻧآ ﺔﻟودﻟا تﺎﯾﻧﺎﻛﻣإ نأ رﯾﻏ ،ﺔﯾﻌﯾرﺷﺗﻟا ﺔﯾﻌﺑﺗﻟا نﻣ و ،ةدودﺣﻣ دﺟ تﻧﺎﻛ ﺔﯾﻧﻔﻟا وأ ﺎﻓوﺧﺗ عرﺷﻣﻟا ررﻗ ،ﻲﺳﻧرﻔﻟا ﻊﯾرﺷﺗﻟا نﻋ ﻰﻠﺧﺗﺗ ﺎﻣﻧﯾﺣ تﺎﯾوﺗﺳﻣﻟا ﻊﯾﻣﺟ سﻣﯾ ﻲﻌﯾرﺷﺗ غارﻓ ﻲﻓ ﺎﻬﻟوﺧد نﻣ 6 -ﻧﻟ مدﻘﻣ ثﺣﺑ ،يرﺋازﺟﻟا ﻊﯾرﺷﺗﻟا ﻲﻓ ﻪﯾﻓرط ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دﻘﻋ رﺎﺛآ ، ﻲﻠﻋ نﺎﺑﻌﺷ نﺑ ،مﺎﻌﻟا نوﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ ﻩاروﺗﻛد ةدﺎﻬﺷ لﯾ ،ﺔﯾﺳﺎﯾﺳﻟا موﻠﻌﻟا و قوﻘﺣﻟا ﺔﯾﻠﻛ ، ﺔﻧﯾطﻧﺳﻗ ،يروﺗﻧﻣ ﺔﻌﻣﺎﺟ 2011 ، 2012 ، ص 15 .7 -Grégory Kalflèche, Des marchés publics a lac Commande Publique l’évolution du droit des marchés
publics ,Thèse pour l’obtention du grade de Docteur ,Université Panthéon- Assas (Paris II) Droit – Economie-Science sociales ,Discipline Droit ,2004, p49,50 ;
-ا،ﺔﺣﯾﺗﻓ ﻲﺑﺎﺣ مﻗر ﻲﺳﺎﺋرﻟا موﺳرﻣﻟا لظ ﻲﻓ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ ﺔﻘﻔﺻﻟ ﻲﻧوﻧﺎﻘﻟا مﺎظﻧﻟ 10 -236 ﻲﻓ رﯾﺗﺳﺟﺎﻣ ﺔﺟرد لﯾﻧﻟ ةرﻛذﻣ ، نوﻧﺎﻘﻟا ﻣﺎﺟ ، مﺎﻌﻟا ،ﺔﯾﺳﺎﯾﺳﻟا موﻠﻌﻟا و قوﻘﺣﻟا ﺔﯾﻠﻛ ، وزو يزﯾﺗ يرﻣﻌﻣ دوﻟوﻣ ﺔﻌ 2013 ص، 2 .
لﺎﻐﺷﻷا تﺎـﻘﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﺔﻣﺪﻘﻣ
بﺟوﻣﺑ يرﺋازﺟﻟا مﻗر نوﻧﺎﻘﻟا 62 / 257 8 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 31 / 12 / 1962 تﺎﻌﯾرﺷﺗﻟﺎﺑ لﻣﻌﻟﺎﺑ رارﻣﺗﺳﻻا ﺔﯾﻧطوﻟا ةدﺎﯾﺳﻟا ﻊﻣ ﺎﻬﻧﻣ ضرﺎﻌﺗﯾ ﺎﻣ ادﻋ ﺔﯾﺳﻧرﻔﻟا و تﻧﺎﻛ لﺎﻐﺷﻷﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا صوﺻﻧﻟا نﯾﺑ نﻣ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﯾﺎﻏ ﻰﻟإ ﺎﻬﺑ لﻣﻌﻟا دﺗﻣا ﻲﺗﻟا تﺎﻌﯾرﺷﺗﻟا مﻗر موﺳرﻣﻟا 64 / 103 9 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 26 / 03 / 1964 نﻣﺿﺗﻣﻟا تﺎﻋورﺷﻣﻟا ذﯾﻔﻧﺗ ذإ ءﺎﺷﻧإ موﺳرﻣﻟا اذﻫ بﺟوﻣﺑ يرﺋازﺟﻟا عرﺷﻣﻟا ررﻗ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻠﻟ ﺔﯾزﻛرﻣ ﺔﻧﺟﻟ و ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا مﺎﻛﺣﻷا زﺎﺟﻧإ صﺎﺻﺗﺧا ﺎﻬﻟ دﻬﻋ و ءارﺟإ ذﯾﻔﻧﺗ تﺎﻘﻔﺻﻟا . ﺦﯾرﺎﺗ ﻲﻓو 16 / 11 / 1964 ، تردﺻأ نﺄﺷﺑ ﺎﯾأر ﺔﻧﺟﻠﻟا ﻩذﻫ ﻪﯾﻠﻋ تﻗدﺎﺻ ﺔﯾرادﻹا طورﺷﻟا رﺗﻓد عورﺷﻣ ةدﺎﻣﻟا بﺟوﻣﺑ ذﯾﻔﻧﺗﻟا زﯾﺣ لﺧد و،ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷاو ءﺎﻧﺑﻟا دﯾدﺟﺗ ةرازو 4 ﺔﻗدﺎﺻﻣﻟا نﻣﺿﺗﻣﻟا ﺎﻫرارﻗ نﻣ ﻲﻓ خرؤﻣﻟا ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯾرادﻹا طورﺷﻟا رﺗﻓد ﻰﻠﻋ 21 / 11 / 1964 10 ءادﺗﺑا نﻣ 01 / 01 / 1965 كﻟذﺑ وﻫو اذﻫ ﺎﻧﻣوﯾ ﻰﻟإ ﺎﻣﺎﻫ ﺎﯾﻧوﻧﺎﻗ ﺎﻌﺟرﻣ رﺑﺗﻌﯾ يذﻟا و ،رﺋازﺟﻟﺎﺑ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دوﻘﻋ مظﻧﯾ ﻲﻧطو ﻊﯾرﺷﺗ لوأ . ﻧﻟا ﻲﻓ دوﺟوﻣ نﺎﻛ يذﻟا صﻘﻧﻠﻟ ارظﻧو و ةرﺗﻔﻟ ﻩذﻫ لﻼﺧ ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا صوﺻ تﺎﻘﻔﺻﺑ قﻠﻌﺗﯾ ﺎﻣﯾﻓ ﺔﺻﺎﺧ و ﺎﯾﻋﺎﻣﺗﺟا ﺔﺷﺎﻌﻣﻟا فورظﻟا مﺋﻼﯾ ﻊﯾرﺷﺗ دادﻋإ بﺟوﺗﺳا ،ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺎﯾدﺎﺻﺗﻗا رﻣﻷا رادﺻإ مﺗﻓ مﻗر 67 / 90 11 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 17 / 07 / 1967 ﻪﺟوﺗﻟا رﺎطإ ﻲﻓ ءﺎﺟ يذﻟا ﻲﻛارﺗﺷﻻا كﻠﺗ ﻲﻓ ﻊﺑﺗﻣﻟا ﻩرﯾﻏ نود ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ مظﻧﯾ يذﻟاو ،ﺔﺑﻘﺣﻟا ثﯾﺣ ، ةدﺎﻣﻟا تﺻﻧ 01 نأ ﻰﻠﻋ ﻪﻧﻣ " تﺎﻘﻔﺻﻟا تﻻﺎﻣﻌﻟا وأ ﺔﻟودﻟا ﺎﻬﻣرﺑﺗ ﺔﺑوﺗﻛﻣ دوﻘﻋ ﻲﻫ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا بﺗﺎﻛﻣﻟا و تﺎﺳﺳؤﻣﻟا وأ تﺎﯾدﻠﺑﻟا وأ تﺎﻣدﺧ وأ تادﯾروﺗ وأ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ دﺻﻗ ".... مﻗر موﺳرﻣﻟا كﻟذ دﻌﺑ ردﺻو 82 / 145 12 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 10 / 04 / 1982 لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا تﺎﻘﻔﺻ نﻣﺿﺗﯾ ﺔﺑﻏرﻟا نﻋ رﺑﻌﯾ ءﺎﺟ ثﯾﺣ ،لﺎﺟﻣﻟا اذﻫ ﻲﻓ يرﻫوﺟ لﯾدﻌﺗ لوأ رﺑﺗﻌﯾ يذﻟاو ﻲﻣوﻣﻌﻟا ﻲﻓ رﯾﯾﻐﺗﻟا ﻲﻓ ،تﺎﻧﯾﻧﺎﻣﺛﻟا ﺔﻠﺣرﻣ لﺎﺟﻣﻟا ﻲﻓ تﻻوﺣﺗﻟا ضﻌﺑ ﻊﻣ صﻧﻟا اذﻫ نﻣازﺗ دﻘﻓ يدﺎﺻﺗﻗﻻا ذإ تﺎﺳﺳؤﻣﻟا تﺣﺑﺻأ لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا لﺛﻣﺗ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا يدﺎﺻﺗﻗﻻا اﻟ ، مﺎﻌﻟا عﺎطﻘﻠﻟ ﻊﺑﺎﺗ تﺻﻧ دﻗ و ةدﺎﻣﻟا 04 ﻪﻧﻣ ﻰﻠﻋ نأ " دوﻘﻌﻟا ﻰﻠﻋ يرﺎﺳﻟا ﻊﯾرﺷﺗﻟا موﻬﻔﻣ بﺳﺣ ﺔﺑوﺗﻛﻣ دوﻘﻋ ﻲﻣوﻣﻌﻟا لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا تﺎﻘﻔﺻ و طورﺷﻟا قﻓو ﺔﻣرﺑﻣ وأ لﺎﻐﺷأ زﺎﺟﻧإ دﺻﻗ ، موﺳرﻣﻟا اذﻫ ﻲﻓ ةدراوﻟا ءﺎﻧﺗﻗا داوﻣﻟا تﺎﻣدﺧﻟا و ." 8 ﻢﻗر نﻮﻧﺎﻘﻟا 62 / 157 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا ، 31 ﺮﺒﻤﺴﯾد 1962 ،ﺔﯿﻨطﻮﻟا ةدﺎﯿﺴﻟا ﻊﻣ ضرﺎﻌﺘﯾ ﺎﻣ ﻻإ ﺔﯿﺴﻧﺮﻔﻟا ﻦﯿﻧاﻮﻘﻟﺎﺑ ﻞﻤﻌﻟا ﺪﯾﺪﻤﺘﺑ ﻖﻠﻌﺘﯾ، دﺪﻌﻟا ،ﺔﯿﻤﺳﺮﻟا ةﺪﯾﺮﺠﻟا 2 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا ، 11 ﻲﻔﻧﺎﺟ 1963 . 9 -ﻢﻗر مﻮﺳﺮﻤﻟا 64 / 103 ﻲﻓ ﻰﻀﻤﻤﻟا 26 / 03 / 1964 دﺪﻋ ر،ج ، تﺎﻘﻔﺼﻠﻟ ﺔﯾﺰﻛﺮﻤﻟا ﺔﻨﺠﻠﻟا ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻦﻤﻀﺘﻤﻟا 27 ﻲﻓ ﺔﺧرﺆﻣ 31 سرﺎﻣ 1964 . 10 -رارﻘﻟا ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 21 رﺑﻣﻓوﻧ 1964 نﻣﺿﺗﻣﻟا ﺔﺻﺎﺧﻟا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ ﻰﻠﻋ ﺔﻘﺑطﻣﻟا ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯾرادﻹا طورﺷﻟا رﺗﻓد ﻰﻠﻋ ﺔﻗدﺎﺻﻣﻟا ﻧﺑﻟا ةرازوﺑ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷاو ءﺎ ، ج ،لﻘﻧﻟاو ر ، ع 06 ـﺑ ةردﺎﺻﻟا 19 ﻲﻔﻧﺎﺟ 1965 . 11 ﻢﻗر ﺮﻣأ 67 / 90 ﻲﻓ خرﺆﻣ 17 / 06 / 1967 دﺪﻋ ،ر،ج ،ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا نﻮﻧﺎﻗ ﻦﻤﻀﺘﻤﻟا ، 52 ﻲﻓ ةردﺎﺼﻟا 27 ﺔﻨﺳ ﻮﯿﻧﻮﯾ 1967 . 12 ﻢﻗر يﺬﯿﻔﻨﺗ مﻮﺳﺮﻣ 82 / 145 ﻲﻓ ﻰﻀﻤﻣ 10 ﻞﯾﺮﻓأ 1982 دﺪﻋ،ر،ج ،ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻦﻤﻀﺘﯾ، 15 ﺼﻟا ﻲﻓ ةردﺎ 13 ﺔﻨﺳ ﻞﯾﺮﺑأ 1982لﺎﻐﺷﻷا تﺎـﻘﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﺔﻣﺪﻘﻣ
ﻗر يذﯾﻔﻧﺗﻟا موﺳرﻣﻟا كﻟذ دﻌﺑ ردﺻ مﺛ م 91 / 434 13 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 09 / 11 / 1991 تﺎﻘﻔﺻﻟا مﯾظﻧﺗ نﻣﺿﺗﯾ تﺎﺳﺳؤﻣﻟا جرﺧأ و ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﯾدﺎﺻﺗﻗﻻا ،ﻩدﻋاوﻘﻟ ﺎﻬﻋﺎﺿﺧإ نﻣ مﻗر نوﻧﺎﻘﻟا ﻊﻣ ﺎﯾﺷﺎﻣﺗ 88 / 01 خرؤﻣﻟا ﻲﻓ 12 / 01 / 1988 ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﺳﺳؤﻣﻠﻟ ﻲﻬﯾﺟوﺗﻟا نوﻧﺎﻘﻟا نﻣﺿﺗﻣﻟا ﺔﯾدﺎﺻﺗﻗﻻا 14 يذﻟاو ﻰﻧﺛﺗﺳا نﻣ ﻲﻋﺎﻧﺻﻟا ﻊﺑﺎطﻟا تاذ ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﺋﯾﻬﻟاو تﺎﺳﺳؤﻣﻟا ﺎﻬﻣرﺑﺗ ﻲﺗﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ ﻪﻣﺎﻛﺣأ ةدﺎﻣﻟا تﺻﻧ دﻗ و ، ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا نوﻧﺎﻗ مﺎﻛﺣأ نﻣ يرﺎﺟﺗﻟاو 03 نأ ﻰﻠﻋ ﻪﻧﻣ ": ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا ﻔﻣ بﺳﺣ ﺔﺑوﺗﻛﻣ دوﻘﻋ و دوﻘﻌﻟا ﻰﻠﻋ يرﺎﺳﻟا ﻊﯾرﺷﺗﻟا موﻬ ةدراوﻟا طورﺷﻟا قﻓو ﺔﻣرﺑﻣ موﺳرﻣﻟا اذﻫ ﻲﻓ وأ لﺎﻐﺷأ زﺎﺟﻧإ دﺻﻗ ءﺎﻧﺗﻗا تﺎﻣدﺧﻟا و داوﻣﻟا "... فﺗﻛﯾ مﻟو ،تﻼﯾدﻌﺗﻟا ﻩذﻬﺑ يرﺋازﺟﻟا عرﺷﻣﻟا مﻗر ﻲﺳﺎﺋرﻟا موﺳرﻣﻟا ردﺻأ لﺑ 02 / 250 15 خرؤﻣﻟا ﻲﻓ 24 / 07 / 2002 ةدﺎﻣﻟا ﻲﺻﻧ ﻲﻓ لﺎﻐﺷﻷا دﻘﻋ ﻰﻠﻋ صﻧو ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا مﯾظﻧﺗ نﻣﺿﺗﻣﻟا 03 و 11 ا بﺟوﻣﺑ لدﻋ يذﻟا ،ﻪﻧﻣ ﻲﺳﺎﺋرﻟا موﺳرﻣﻟ 03 / 301 16 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 11 / 12 / 2003 ءﺎﺟ مﺛ ، مﻗر ﻲﺳﺎﺋرﻟا موﺳرﻣﻟا 08 / 338 17 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 26 / 10 / 2008 ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دوﻘﻋ ﻰﻠﻋ صﻧ يذﻟاو، موﺳرﻣﻟا مﻫﻼﺗو موﺳرﻣﻟا اذﻫ صﻧ ﻰﻟإ ﺎﻬﻋوﺿﺧ ﻪﯾﻠﻋو ،ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﻘﻔﺻﻟا ﺔﻔﺻ ﺎﻬﻟ ﺢﻧﻣ و ﺎﻬﻣرﺑﺗ ﻲﺗﻟا ﻲﺳﺎﺋرﻟا 10 / 236 18 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 07 / 10 / 2010 موﺳرﻣﻟا ﺎﻣﺎﻣﺗ ﻰﻐﻟأ يذﻟا 02 / 250 ، ﻲﻓ صﻧ يذﻟا ةدﺎﻣﻟا 13 ﻰﻠﻋ ﻪﻧﻣ وﻧﻛ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ ﺔﻘﻔﺻ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا عاوﻧأ نﻣ ع صﻧو ﺎﻬﯾﻓ ﻰﻠﻋ ﻪﻧأ ... ": ﻬﺗ د ءﺎﻧﺑﺑ لوﺎﻘﻣ مﺎﯾﻗ ﻰﻟإ لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ ف مﯾﻣرﺗ وأ لﯾﻫﺄﺗ وأ ﺔﻧﺎﯾﺻ وأ وأ ةﺄﺷﻧﻣ مدﻫ ﺔﯾرورﺿﻟا ﺔﻛرﺗﺷﻣﻟا تازﯾﻬﺟﺗﻟا كﻟذ ﻲﻓ ﺎﻣﺑ ،ﺎﻬﻧﻣ ءزﺟ وأ ﺎﻬﻟﻼﻐﺗﺳﻻ لظ ﻲﻓ، مارﺗﺣا ﺎﻫددﺣﺗ ﻲﺗﻟا دوﻧﺑﻟا عورﺷﻣﻟا ﺔﺑﺣﺎﺻ ةدﻗﺎﻌﺗﻣﻟا ﺔﺣﻠﺻﻣﻟا ﺎﻬﻐﻟﺎﺑﻣ زوﺎﺟﺗﺗ مﻟو ﺔﻘﻔﺻﻟا ﻲﻓ تﺎﻣدﺧ مﯾدﻘﺗ ﻰﻠﻋ صﻧﻟا مﺗ اذإ و لﺎﻐﺷأ ﺔﻘﻔﺻ نوﻛﺗ ﺔﻘﻔﺻﻟا نﺈﻓ ، لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻣﯾﻗ ". 13 ﻢﻗر يﺬﯿﻔﻨﺗ مﻮﺳﺮﻣ 91 / 434 ﻲﻓ خرﺆﻣ 9 ﺮﺒﻤﻓﻮﻧ 1991 دﺪﻋ ،ر،ج،ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻦﻤﻀﺘﯾ، 57 ﻲﻓ ةردﺎﺼﻟا ، 13 ﺮﺒﻤﻓﻮﻧ 1991 14 ﻢﻗر نﻮﻧﺎﻘﻟا 88 / 01 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 12 / 01 / 1988 ،ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﻲﮭﯿﺟﻮﺘﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا ﻦﻤﻀﺘﻤﻟا ،ر ،ج ددﻋ 02 ، ﻲﻓ ﺔﺧرؤﻣﻟا 13 ﻲﻔﻧﺎﺟ 1988 مﻗر رﻣﻷا بﺟوﻣﺑ ﺎﯾﺋزﺟ ﻰﻐﻠﻣﻟا 95 / 25 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 25 رﺑﻣﺗﺑﺳ 1995 ﺔﻌﺑﺎﺗﻟا ﺔﯾرﺎﺟﺗﻟا لاوﻣﻷا سوؤر رﯾﯾﺳﺗﺑ قﻠﻌﺗﻣﻟا ، ددﻋ ،ر ،ج ،ﺔﻟودﻠﻟ 55 ﻲﻓ خرؤﻣﻟا 27 رﺑﻣﺗﺑﺳ 1995 ) ﻰﻐﻠﻣﻟا .( 15 ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋر مﻮﺳﺮﻣ 02 / 250 ﻲﻓ خرﺆﻣ ، 24 ﻮﯿﻟﻮﯾ 2002 تﺎﻘﻔﺼﻟا ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻦﻤﻀﺘﯾ، دﺪﻋ ،ر،ج،ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا 52 ﻲﻓ ةردﺎﺼﻟا 28 ﻮﯿﻟﻮﯾ 2002 . 16 ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋر مﻮﺳﺮﻣ 03 / 301 ﻲﻓ ﻰﻀﻤﻤﻟا، 11 ﺮﺒﻤﺘﺒﺳ 2003 دﺪﻋ،ر،ج، ، 55 ﻲﻓ ﺔﺧرﺆﻤﻟا 14 ﺮﺒﻤﺘﺒﺳ 2003 مﻮﺳﺮﻤﻟا ﻢﻤﺘﯾ و لﺪﻌﯾ، ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا 02 / 250 ﺮﻛﺬﻟا ﻒﻟﺎﺴﻟا ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻦﻤﻀﺘﻤﻟا . 17 ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋر مﻮﺳﺮﻣ 08 / 338 ، ﻲﻓ خرﺆﻣ 26 ﺮﺑﻮﺘﻛأ 2008 دﺪﻋ ،ر ،ج ، 62 ﻲﻓ ردﺎﺼﻟا 09 ﺮﺒﻤﻓﻮﻧ 2008 مﻮﺳﺮﻤﻟا ﻢﻤﺘﯾ و لﺪﻌﯾ ، ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا 02 / 250 ﺮﻛﺬﻟا ﻒﻟﺎﺴﻟا . 18 -ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮﺳﺮﻤﻟا 10 / 236 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا ، 07 ﺮﺑﻮﺘﻛأ 2010 دﺪﻋ، ر ،ج، ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻦﻤﻀﺘﯾ، 58 ﻲﻓ ةردﺎﺼﻟا 07 ﺮﺑﻮﺘﻛأ 2010 ﺑ ﻢﻤﺘﻤﻟا و لﺪﻌﻤﻟا ، ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮﺳﺮﻤﻟﺎ 11 / 98 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 01 سرﺎﻣ 2011 دﺪﻋ، ر ،ج ، 14 ﻲﻓ ةردﺎﺼﻟا ، 06 سرﺎﻣ 2011 و ، ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮﺳﺮﻤﻟا 11 / 222 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 11 ناﻮﺟ 2011 دﺪﻋ ،ر،ج، 34 ﻲﻓ ةردﺎﺼﻟا ، 19 ناﻮﺟ 2011 ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮﺳﺮﻤﻟا و ، 12 / 23 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا ، 18 ﺮﯾﺎﻨﯾ 2012 دﺪﻋ،ر،ج، 04 ﻲﻓ ةردﺎﺼﻟا 26 ﺮﯾﺎﻨﯾ 2012 ﻢﻗر ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮﺳﺮﻤﻟا و ، 13 / 03 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 13 ﺮﯾﺎﻨﯾ 2013 دﺪﻋ ،ر،ج، 02 ﺔﻨﺴﻟ 2013 ). ﻰﻐﻠﻤﻟا (لﺎﻐﺷﻷا تﺎـﻘﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﺔﻣﺪﻘﻣ
ﻟا ﻩذﻫ لﻼﺧ نﻣ عوﻧﻛ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ تﺎﻘﻔﺻ ﻰﻠﻋ صﻧ نإ و،يرﺋازﺟﻟا عرﺷﻣﻟا نأ دﺟﻧ ﺔﺑﻗﺎﻌﺗﻣﻟا مﯾﺳارﻣ موﺳرﻣﻟا لﻼﺧ نﻣ ﻪﻟ نطﻔﺗ يذﻟا رﻣﻷا وﻫو ﺎﻬﻟ ﺎﻔﯾرﻌﺗ ﺎﻬﻟ ﻊﺿﯾ مﻟ ﻪﻧا ﻻإ ،ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا عاوﻧأ نﻣ 15 / 247 19 مﺎﻌﻟا قﻓرﻣﻟا تﺎﺿﯾوﻔﺗو ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا نﻣﺿﺗﻣﻟا موﺳرﻣﻟا ﻰﻐﻟأ يذﻟا 10 -236 ﺎﺳﻟا قﺑ و ﻪﺻﻧﺑ فﯾرﻌﺗﻟا ﻲﻓ ﺔﻣﻬﻣﻟا رﺻﺎﻧﻌﻟا ﻲﻫو ﺎﻬﻟﺎﺟﻣو ﺎﻬﻧﻣ فدﻬﻟا ددﺣ ﻪﻧأ ﻻإ ،ﺎﻬﻟ ارﺷﺎﺑﻣ فﯾرﻌﺗ طﻌﯾ مﻟ ذٕا ﺎﻬﻧأ ﻰﻠﻋ " : ﻸﻟ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﻘﻔﺻﻟا فدﻬﺗ فرط نﻣ ﺔﯾﻧدﻣ ﺔﺳدﻧﻫ وأ ءﺎﻧﺑ لﺎﻐﺷأ وأ ةﺄﺷﻧﻣ زﺎﺟﻧإ ﻰﻟإ لﺎﻐﺷ ا ﺔﺣﻠﺻﻣﻟا ﺎﻫددﺣﺗ ﻲﺗﻟا تﺎﺟﺎﺣﻟا مارﺗﺣا لظ ﻲﻓ ،لوﺎﻘﻣ ﻟا ﺔﺑﺣﺎﺻ ةدﻗﺎﻌﺗﻣﻟ رﺑﺗﻌﺗ و، عورﺷﻣ ةﺄﺷﻧﻣﻟا ﺔﯾﻧﻘﺗ وأ ﺔﯾدﺎﺻﺗﻗا ﺔﻔﯾظو ﺎﻬﺗﺟﯾﺗﻧ ﻲﻓوﺗﺳﺗ ﻲﺗﻟا ﺔﯾﻧدﻣﻟا ﺔﺳدﻧﻬﻟا وأ ءﺎﻧﺑﻟا لﺎﻐﺷأ نﻣ ﺔﻋوﻣﺟﻣ . وأ مﯾﻣرﺗ وأ ﺔﺋﯾﻬﺗ وأ لﯾﻫﺄﺗ وأ ﺔﻧﺎﯾﺻ دﯾدﺟﺗ وأ ءﺎﻧﺑ لﺎﻐﺷﻸﻟ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا ﺔﻘﻔﺻﻟا لﻣﺷﺗ حﻼﺻإ مﯾﻋدﺗ وأ ،ﺎﻬﻧﻣ ءزﺟ وأ ةﺄﺷﻧﻣ مدﻫ وأ تازﯾﻬﺟﺗﻟا كﻟذ ﻲﻓ ﺎﻣﺑ ﺎﻬﻟﻼﻐﺗﺳﻻ ﺔﯾرورﺿﻟا ﺎﻬﺑ ﺔطﺑﺗرﻣﻟا ". 20 عاوﻧأ رﺋﺎﺳ نﻋ ﺎﻫزﯾﻣﺗ صﺋﺎﺻﺧ و تازﯾﻣﻣ ﺎﻬﻟ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ ﺔﻘﻔﺻ نﺄﺑ ﺎﯾﻠﺟ ﺎﻧﻟ رﻬظﯾ ﺎﻧﻫ نﻣو ةﺄﺷﻧﻣ ﻰﻠﻋ ﺎﻬﻋوﺿوﻣ بﺻﻧﯾ ثﯾﺣﺑ ىرﺧﻷا تﺎﻘﻔﺻﻟا ) ﯾﺻﺧﺗﻟﺎﺑ رﺎﻘﻋ وأ رﺎﻘﻋ ص ( صﺧﺷ ةدﺋﺎﻔﻟ مﺗﺗ و ،مﺎﻋ يوﻧﻌﻣ ا نوﻛﯾو ، ﺔﻣﺎﻋ ﺔﺣﻠﺻﻣ قﯾﻘﺣﺗ وﻫ ﺎﻬﻧﻣ فدﻬﻟ و ﺎﻣ قﻓو نﯾﻌﻣ ﻲﻟﺎﻣ فﻘﺳﺑ ةددﺣﻣ نوﻛﺗ ةدﺎﻣﻟا ﻪﯾﺿﺗﻘﺗ 13 تﻻﺎﺟﻣﻟا ﻰﻠﻋ يوﺗﺣﺗ ﺔﯾﻠﻣﻌﻟا ﺎﻬﺑﻧاوﺟ مظﻌﻣ ﻲﻓ ﻪﻧأ دﺟﻧ ﺎﻣﻛ ، موﺳرﻣﻟا سﻔﻧ نﻣ تﺎﺳاردﻟا تﺎﻘﻔﺻﺑ ﺔﻘﯾﺛو ﺔﻠﺻ تاذ ﺎﻬﻧأ يأ ،ىرﺧﻷا تﺎﻣدﺧﻟا و دﯾروﺗﻟا تﺎﻘﻔﺻ و . ﺧ نﻣ مﺎﻌﻟا لﺎﻣﻟﺎﺑ ﺔﻠﺻ لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻﻟ نﺎﻛ ﺎﻣﻟو ﻎﻟﺎﺑﻣ صﯾﺻﺧﺗ لﻼ ﺔﻬﺟ نﻣ ﺎﻬﻟ ﺔﻣﺧﺿ و بﺗرﺗ ﺎﻬﻧأ ﺔﻠﺣرﻣ ىوﺗﺳﻣ ﻰﻠﻋ ةددﻌﺗﻣو ﺔﻔﻠﺗﺧﻣ تﺎﻋزﺎﻧﻣ رﯾﺛﺗ كﺷﻻ ﺎﻬﻧﺈﻓ ،ىرﺧأ ﺔﻬﺟ نﻣ ﺎﻬﻓارطﻷ تﺎﻣازﺗﻟاو قوﻘﺣ مارﺑإ وأ ﺔﻘﻔﺻﻟا ﻊﻣ ةرادﻹا ﺔﺣﻠﺻﻣ مدطﺻﺗ نﯾﺣ ﺎﻫذﯾﻔﻧﺗ ﺔﻠﺣرﻣ ﺔﺣﻠﺻﻣ وﻫو دﻗﺎﻌﺗﻣﻟا لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا رﻣﻷا قﯾرط نﻋ ءاوﺳ موﯾ لﻛ رﺎﺑﺧﻷا ﻪﺑ ﺎﻧﻌﻟﺎطﺗ يذﻟا ﻲﻓ رودﯾ ﺎﻣ رﺑﻋ وأ مﻼﻋﻹا لﺋﺎﺳو فﻠﺗﺧﻣو فﺣﺻﻟا ىدﻟ ﺔﯾﻟﺎﻣﻟا مﻬﻗوﻘﺣ ﻰﻠﻋ لوﺻﺣﻟا اوﻌﯾطﺗﺳﯾ مﻟ نﯾذﻟا نﯾﻟوﺎﻘﻣﻟا لﺑﻗ نﻣ ةرﯾﺛﻛ ىوﺎﻋد نﻣ مﻛﺎﺣﻣﻟا ﺔﻗورأ رارﺿأ مﻬﺑ قﺣﻠﯾ ﺎﻣ وﻫو،ﺎﻬﻌﻣ ﺔﻣرﺑﻣ دوﻘﻌﻟ اذﯾﻔﻧﺗ لﺎﻐﺷأ نﻣ ﻩوزﺟﻧأ ﺎﻣ لﺑﺎﻘﻣ ةرادﻹا ﺔﺣدﺎﻓ رﺋﺎﺳﺧو ﻼﻓﻹا ﺔﺟرد ﻰﻟإ مﻬﺿﻌﺑﺑ لﺻﺗ وأ س مﺎظﻧ ﻊﺿو ضرﻔﯾ يذﻟا رﻣﻷا وﻫو ،طﺎﺷﻧﻟا نﻋ ﻲﺋﺎﻬﻧﻟا فﻗوﺗﻟا تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟا ﻩذﻫ ضﻔﻟ لﻣﺎﻛﺗﻣ ﻲﻧوﻧﺎﻗ . تﻻﺎﻛﺷﻹا نﻣ دﯾدﻌﻟا حرطﺗ ﻲﺗﻟا ﻊﯾﺿاوﻣﻟا مﻫأ نﻣ صﺎﺧ ﻪﺟوﺑ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ تﺎﻘﻔﺻ تﺎﻋزﺎﻧﻣ دﻌﺗو و ﺎﻬﺗرﺛﻛﻟ ارظﻧ اذﻫو،يرﺋازﺟﻟا ﻊﯾرﺷﺗﻟا ﻲﻓ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا لﺎﺟﻣ ﻲﻓ ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ﺎﻬﺗﯾﺻوﺻﺧ اذﻛو ﺎﻬﻋوﻧﺗ 19 -ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮﺳﺮﻤﻟا 15 / 247 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا ، 16 ﺮﺒﻤﺘﺒﺳ 2015 دﺪﻋ،ر ،ج،مﺎﻌﻟا ﻖﻓﺮﻤﻟا تﺎﻀﯾﻮﻔﺗ و ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻦﻤﻀﺘﯾ، 50 ﻲﻓ ردﺎﺼﻟا 20 ﺮﺒﻤﺘﺒﺳ 2015 . ﺳﺮﻤﻟا ﻰﻐﻟأ يﺬﻟا ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮ 10 / 236 ﺮﻛﺬﻟا ﻒﻟﺎﺴﻟا . 20 ةدﺎﻤﻟا 29 ﻦﻣ ﻲﺳﺎﺋﺮﻟا مﻮﺳﺮﻤﻟا 15 / 247 ع م ت ع ص ق ﻦﻤﻀﺘﻤﻟا ﺮﻛﺬﻟا ﻒﻟﺎﺴﻟا .لﺎﻐﺷﻷا تﺎـﻘﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﺔﻣﺪﻘﻣ
وﺻﺧ نﻣ ةدﻣﺗﺳﻣﻟا دوﻘﻌﻟا نﻣ زﯾﻣﺗﻣﻟا عوﻧﻟا اذﻫ ﺔﯾﺻ ، ﺔﻟودﻟا ﻊﯾرﺎﺷﻣ دﯾﺳﺟﺗ ﻲﻓ ﺔﻣﺎﻫ ةادأ ﺎﻫرﺎﺑﺗﻋﻻ اذﻛو ،ﺔﻔﻠﺗﺧﻣﻟا ﺎﻫرﺎﺑﺗﻋا تاوﻧﻗ مﻫأ نﻣ لﻼﻐﺗﺳا مﺎﻌﻟا لﺎﻣﻟا فرﺻ و ﺑ ىدأ يذﻟا رﻣﻷا يرﺋازﺟﻟا عرﺷﻣﻟﺎ رﻣﻟا لﻼﺧ نﻣ تﺎﻘﻔﺻﻟا مﯾظﻧﺗ ﺔﻧﻣﺿﺗﻣﻟا ﺔﺑﻗﺎﻌﺗﻣﻟا مﯾﺳا ﻲﺳﺎﺋرﻟا موﺳرﻣﻟا ﻰﻟإ ﻻوﺻو ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا 15 / 247 ﻰﻟإ ،لوﻌﻔﻣﻟا يرﺎﺳﻟا ﻧﺎﻗ دﻋاوﻗ ﻊﺿو لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻﺑ قﻠﻌﺗﺗ ﺔﻣﻛﺣﻣ ﺔﯾﻧو ثﯾﺣ، عﺎطﺗﺳا ﻰﻟإ ﺔطﺎﺣﻹا ﻊﺿوو ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ بﻧاوﺟ مظﻌﻣﺑ دﯾﻌﺑ دﺣ ﺎﻬﻧﻣ ﺔﯾدوﻟا،ﺎﻬﺗﺎﻋزﺎﻧﻣ ﺔﯾوﺳﺗﻟ تﺎﯾﻟآو قرط ةدﻋ ﻋا نﻣ ضرﻐﻟا قﯾﻘﺣﺗﻟ ﺎﻧﺎﻣﺿ ،ﺔﯾﺋﺎﺿﻘﻟاو مﺎﻌﻟا لﺎﻣﻠﻟ ﺎﻧوﺻو ﺎظﺎﻔﺣو ﺎﻫدﺎﻣﺗ . ،ﺔﯾﻣﻫأ نﻣ ﺔﺳاردﻟا ﻩذﻬﻟ ﺎﻣ ﻰﻔﺧﯾ ﻻو لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ تﺎﻘﻔﺻ نأ نوﻛ ﻲﺗﻟا لﺋﺎﺳوﻟا رﺛﻛأ نﻣ ﻲﻫ ﺎﻬﯾﻟإ جﺎﺗﺣﺗ ﻲﺗﻟا تﺂﺷﻧﻣﻟا زﺎﺟﻧﻹ ﺔﻣﺎﻌﻟا ةرادﻹا ﺎﻬﻠﻣﻌﺗﺳﺗ ،ﺎﻬﻘﻓارﻣ ةرادإ ﻲﻓ اذﻛو ﺎﻬطﺎﺑﺗرا مﺎﻌﻟا لﺎﻣﻟﺎﺑ لﺎطﺗ تﺎﻋزﺎﻧﻣ نﻣ تﺎﻘﻔﺻﻟا نﻣ عوﻧﻟا اذﻫ فﻧﺗﻛﯾ ﺎﻣو ،ﻊﯾرﺎﺷﻣﻟا ﻩذﻬﻟ ةدوﺻرﻣﻟا لاوﻣﻷا ﺔﻣﺎﺧﺿﻟ ارظﻧ لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ ةﺎﯾﺣ لﺣارﻣ ﻊﯾﻣﺟ . عوﺿوﻣﻟا ﺔﯾﻣﻫأ رﻬظﺗ ﺎﻧﻫو نﻣ ﻩرﺎﺑﺗﻋﺎﺑ و ثﺣﺑﻟﺎﺑ ارﯾدﺟ ﻲﺣاوﻧﻟا ﻰﻠﻋ كﻟذ رﺻﺗﻘﯾ ﻻ ثﯾﺣ ،ﺔﺳاردﻟا ا ﺻﺋﺎﺻﺧو ﺔﻋزﺎﻧﻣﻟا ﺔﻌﯾﺑطﺑ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا ﺔﯾﻬﻘﻔﻟ و ﺎﻬ رﻣﻷا قﻠﻌﺗﯾو ﻲﻠﻣﻌﻟا لﺎﺟﻣﻟا ﻰﻟإ ﺎﻫزوﺎﺟﺗﺗ لﺑ ﺎﻬﺑﺎﺑﺳأ ﺎﻫرظﻧﺑ ﺔﺻﺗﺧﻣﻟا نﺎﺟﻠﻟا و ﺔﻋزﺎﻧﻣﻟا تاءارﺟﺈﺑ و تﺎﯾﻟآ ﺔﻌﺑﺗﻣﻟا ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا قرطﻟا رﺎﻬظإ اذﻛو ،ﺔﯾدوﻟا ﺔﯾوﺳﺗﻟا اءﺎﺿﻗ ﺔﻘﻔﺻﻟﺎﺑ قﻠﻌﺗﻣﻟا عازﻧﻟا ءﺎﻬﻧﻹ . ﻊﻓادﻟا نﺎﻛو رﺎﯾﺗﺧﻻ ا اذﻫ ﺎﻬﻬﺟاوﺗ ﻲﺗﻟا لﻛﺎﺷﻣﻟاو تﺎﻋازﻧﻟا مﻫأ ﻰﻠﻋ فوﻗوﻟﺎﺑ ﺎﺳﺎﺳأ قﻠﻌﺗﯾ عوﺿوﻣﻟ زﺎﺟﻧإ تﺎﻘﻔﺻ ذﯾﻔﻧﺗ و مارﺑإ ﺔﯾﻠﻣﻋ لﺎﻐﺷﻷا ﻲﺗﻟا و ، ﻊﯾرﺎﺷﻣﻟا ﺔﯾﻋوﻧو ةدﻣ ﻰﻠﻋ ﺎﻐﻟﺎﺑ ارﯾﺛﺄﺗ رﺛؤﯾ ﺎﻣﻣ، ،ارﺧﺄﺗ فرﻌﺗ ﺎﻣ ﺎﺑﻟﺎﻏ و نﻣ دﯾدﻌﻟا حرطﯾ ﺎﻣﻣ ،طورﺷﻟا رﺗﻓد ﻲﻓ دﯾﻘﻣ وﻫ ﺎﻣ ﻊﻣ ﺔﺳﻧﺎﺟﺗﻣ رﯾﻏ ﺔﯾﻋوﻧ ،ذﯾﻔﻧﺗﻟا وأ مارﺑﻹا ﺔﻠﺣرﻣﺑ ﺎﻣإ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟا ءﺎﺟ ﻲﺗﻟا ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا تاءارﺟﻹا مﻫأ ﻰﻠﻋ فوﻗوﻟا اذﻛ و تﺎﻋازﻧﻟا نﻣ عوﻧﻟا اذﻫ ﺔﯾوﺳﺗ لﺟأ نﻣ عرﺷﻣﻟا ﺎﻬﺑ . ﺔﯾﻟﺎﺗﻟا ﺔﯾﻟﺎﻛﺷﻹا حرطﻧ سﺎﺳﻷا اذﻫ ﻰﻠﻋو : ﺔﯾوﺳﺗ ﺔﻟﺄﺳﻣ مﯾظﻧﺗ ﻲﻓ يرﺋازﺟﻟا عرﺷﻣﻟا قﻓو ىدﻣ يأ ﻰﻟإ تﺎﻘﻔﺻ تﺎﻋزﺎﻧﻣ لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا و ةدﻗﺎﻌﺗﻣﻟا ﺔﺣﻠﺻﻣﻟا ﺢﻟﺎﺻﻣ ﻰﻠﻋ ظﺎﻔﺣﻟا لﻔﻛﯾ ﺎﻣﺑ لﺎﻐﺷﻷا يدﺎﺻﺗﻗﻻا ؟ تﺎﻓﻼﺧﻟا نﻋ ﺔﻣﺟﺎﻧﻟا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ تﺎﻋزﺎﻧﻣ لوﺣ يرﺋازﺟﻟا يرادﻹا ﻲﺋﺎﺿﻘﻟا لﻣﻌﻟا فﻗوﻣ وﻫ ﺎﻣو ؟تﺎﻘﻔﺻﻟا نﻣ عوﻧﻟا اذﻫ ذﯾﻔﻧﺗو مارﺑﺈﺑ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا ﻲﻓ ﺔﻠﺛﻣﺗﻣﻟا عوﺿوﻣﻟا ﺔﯾﺻوﺻﺧ مزﻠﺗﺳﺗو ﻪطﺎﺑﺗرا اوﺟﺑ و ﺔﺗﺣﺑ ﺔﯾرظﻧ بﻧ ، ﺔﯾﻠﻣﻋ ىرﺧأ دﺎﻣﺗﻋﻻﺎﺑ ﻰﻠﻋ نﻛﻣﯾ ﻻ ﻲﺗﻟا ، ﺔﯾﻣﻠﻌﻟا ﺞﻫﺎﻧﻣﻟا نﻣ ﺔﻋوﻣﺟﻣ ءﺎﻧﻐﺗﺳﻻا ،ﺎﻬﻧﻋ يذﻟا ﻲﺧﯾرﺎﺗﻟا ﺞﻬﻧﻣﻟا ﻲﻓ ﺎﺳﺎﺳأ ﺔﻠﺛﻣﺗﻣﻟا و ﺔﯾﻣﯾظﻧﺗﻟاو ﺔﯾﻌﯾرﺷﺗﻟا ﺔﯾﺣﺎﻧﻟا نﻣ عوﺿوﻣﻟا ﻪﻣزﻠﺗﺳﯾ ، يذﻟا ﻲﻠﯾﻠﺣﺗﻟا ﺞﻬﻧﻣﻟا عﺎﺑﺗإ نﻋ ﻼﺿﻓ ﺎﻧدﻣﺗﻋا ﻪﯾﻠﻋلﺎﻐﺷﻷا تﺎـﻘﻔﺼﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟا
ﺔﻣﺪﻘﻣ
زﺎﺟﻧإ تﺎﻘﻔﺻو ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻔﺻﺑ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا صوﺻﻧﻠﻟ ﺎﻧﺗﺳارد دﻧﻋ ةرﯾﺑﻛ ﺔﺟردﺑ نﺎﯾﺣﻷا ضﻌﺑ ﻲﻓ و،ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻔﺻﺑ لﺎﻐﺷﻷا ﺎﻧدﻣﺗﻋا وأ لﺋﺎﺳﻣﻟا ضﻌﺑ ﺔﻧرﺎﻘﻣ ﻲﻓ نرﺎﻘﻣﻟا ﺞﻬﻧﻣﻟا ﻰﻠﻋ دوﺟوﻣ وﻫ ﺎﻣﺑ تﺎﻧﯾﻌﻟا ا ﻲﺳﻧرﻔﻟاو يرﺻﻣﻟاو ﻲﺑرﻐﻣﻟا ﻊﯾرﺷﺗﻟﺎﻛ ﺔﻧرﺎﻘﻣﻟا تﺎﻌﯾرﺷﺗﻟا ﻲﻓ لﺟأ نﻣ كﻟذو ﺔﻧرﺎﻘﻣﻟا تﺎﻌﯾرﺷﺗﻟا ﺎﻬﺗرﻛﺗﺑإ ﻲﺗﻟا ﺔﯾﺋﺎﺿﻘﻟا تادﺎﻬﺗﺟﻻا ﻰﻟإ عرﺷﻣﻟا رﯾوﻧﺗ كﻟذو ةدﺎﻔﺗﺳﻼﻟ ﺎﻬﻧﻣ . قﻠﻌﺗﯾ ،نﯾﺑﺎﺑ ﻰﻟإ عوﺿوﻣﻟا مﺳﻘﻧ ،عوﺿوﻣﻟا ﺎﻫرﯾﺛﯾ ﻲﺗﻟا ﺔﯾﺳﯾﺋرﻟا ﺔﯾﻟﺎﻛﺷﻹا ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﺟﻺﻟ لوﻷا بﺎﺑﻟا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟ ﻲﻧوﻧﺎﻘﻟا مﺎظﻧﻟﺎﺑ ﺗﻧ ﻟا ﻪﻟﻼﺧ نﻣ لوﺎﻧ ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ﺔﻌﯾﺑط لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻﻟ ﻣﺑ رﺛﻛأ ﺔطﺎﺣﻺﻟ و لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ موﻬﻔ ﺎﻬﻣارﺑإ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺗرﺗﻣﻟا رﺎﺛﻵا ﻲﻓ لوﻷا لﺻﻔﻟا كﻟذ دﻌﺑ نﻛﻣﺗﻧﻟ لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ نﻋ ﺔﺋﺷﺎﻧﻟا تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟا ﻰﻟإ قرطﺗﻟا نﻣ ﻲﻓ ذﯾﻔﻧﺗﻟا و مارﺑﻹا ﻲﺗﻠﺣرﻣ ﻲﻓ ﻲﻧﺎﺛﻟا لﺻﻔﻟا ﺎﻣأ ﻲﻧﺎﺛﻟا بﺎﺑﻟا تﺎﻘﻔﺻ تﺎﻋزﺎﻧﻣ ﺔﯾوﺳﺗ ﻰﻟإ ﻪﻟﻼﺧ نﻣ قرطﺗﻟا مﺗﯾﺳﻓ لﺎﻐﺷﻷا ﺔﯾوﺳﺗﻟا ﻪﯾﻓ لوﺎﻧﺗﻧﺳ ذإ نﯾزرﺑﻣ لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻﻟ ﺔﯾدوﻟا نﺄﺷﻟا اذﻫ ﻲﻓ ﺔﯾرادﻹا نوﻌطﻟا ﺔﯾﺻوﺻﺧ اذﻛو ﺔﯾﻟآ مﯾﻛﺣﺗﻟا ﺔﻠﯾﺳوﻛ ﻲﻓ تﺎﻋازﻧﻟا ﺔﯾوﺳﺗﻟ ﺔﻠﯾدﺑ لوﻷا لﺻﻔﻟا وﺟﻠﻟا مﺗﯾ ﻲﺗﻟا ﺔﯾﺋﺎﺿﻘﻟا ﺔﯾوﺳﺗﻟا ﻰﻟإ كﻟذ دﻌﺑ لﻘﺗﻧﻧﻟ ﻲﻓ ﺎﻬﯾﻟإ ء ىودﺟ مدﻋ ﺔﻟﺎﺣ تﺎﯾﻟآ ﺔﯾدوﻟا ﺔﯾوﺳﺗﻟا ، و ﻰﻟإ ءوﺟﻠﻟا ﻲﻓ ﺎﺳﺎﺳأ ﺔﻠﺛﻣﺗﻣﻟا ءﺎﺿﻘﻟا لﺑﻗ ﺎﻣ ﻲﻟﺎﺟﻌﺗﺳﻹا يدﻗﺎﻌﺗﻟا ةرﻣ لوﻷ يرﺋازﺟﻟا عرﺷﻣﻟا ﻪﺑ ءﺎﺟ يذﻟا ﺎﺳﺎﺳأ طﺑﺗرﻣﻟا ﺔﯾرادﻹا و ﺔﯾﻧدﻣﻟا تاءارﺟﻹا نوﻧﺎﻗ ﻲﻓ ﺧﻹﺎﺑ ،رﺎﻬﺷﻹاو ﺔﺳﻓﺎﻧﻣﻟا دﻋاوﻘﺑ لﻼ و كوﻠﺳ ﺎﻣإ ىوﻋد ءﺎﻐﻟﻹا ﺔﻠﺻﻔﻧﻣﻟا ﺔﯾرادﻹا تارارﻘﻟا ءﺎﻐﻟﻹ كﻟذو ﻰﻟإ ءوﺟﻠﻟا ﺎﻣٕاو ىوﺎﻋد لﻣﺎﻛﻟا ءﺎﺿﻘﻟا ىوﺎﻋد ﻪﻟﻼﺧ نﻣ جردﻧﺗ يذﻟاو ) ،ﺦﺳﻔﻟا و نﻼطﺑﻟا ضﯾوﻌﺗﻟا ( تﺎﻋازﻧﻟا ﻩذﻫ ﺔﯾوﺳﺗﻟ لﻼﺧ نﻣ كﻟذو ﻪﻧﻣ ﻲﻧﺎﺛﻟا لﺻﻔﻟا .لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺠﻧإ تﺎـﻘﻔﺻ تﺎﻋزﺎﻨﻤﻟ ﻲﻧﻮﻧﺎـﻘﻟا مﺎﻈﻨﻟا لوﻷا بﺎﺒﻟا
دﺻﻘﯾ تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟﺎﺑ ﻲﻓ لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ كﻠﺗ ﻲﺗﻟا ﺄﺷﻧﺗ نﯾﺑ ﺔﺣﻠﺻﻣﻟا ةدﻗﺎﻌﺗﻣﻟا و لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا دﻗﺎﻌﺗﻣﻟا ) لوﺎﻘﻣﻟا ( صوﺻﺧﺑ رﯾﺳﻔﺗ وأ ذﯾﻔﻧﺗ دوﻧﺑ و ﺔﻘﻔﺻﻟا نﻛﻣﯾ ﻲﺗﻟا نأ ﺄﺷﻧﺗ ﻰﺗﺣ لﺑﻗ مارﺑإ ﺔﻘﻔﺻﻟا نﻣ لﻼﺧ نوﻌطﻟا ﺔﻟوﺧﻣﻟا نﯾﺣﺷرﺗﻣﻠﻟ تﺎﻘﻔﺻﻠﻟ نﻣ لﺟأ ﺔﻋزﺎﻧﻣﻟا ﻲﻓ ﺢﻧﻣﻟا تﻗؤﻣﻟا ﺔﻘﻔﺻﻠﻟ ،ﻼﺛﻣ ﺎﻣﻛ نﻛﻣﯾ نأ ﺄﺷﻧﺗ ءﺎﻧﺛأ نﺎﯾرﺳ ﺔﻘﻔﺻﻟا مدﻋ بﺑﺳﺑ ذﯾﻔﻧﺗ لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا دﻗﺎﻌﺗﻣﻟا ﻪﺗﺎﻣازﺗﻟﻻ ةددﺣﻣﻟا ﻲﻓ ،ﺔﻘﻔﺻﻟا وأ ضﻓر ﺔﺣﻠﺻﻣﻟا ةدﻗﺎﻌﺗﻣﻟا ﻊﻓد لﺑﺎﻘﻣ ﺎﻣ ﻪﺗﻘﻠﺗ نﻣ لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا دﻗﺎﻌﺗﻣﻟا . ﺎﻣﻛ نأ ﺔﻋزﺎﻧﻣﻟا نﻛﻣﯾ نأ ﺄﺷﻧﺗ ءﺎﻧﺛأ ذﯾﻔﻧﺗ ﺔﻘﻔﺻﻟا بﺑﺳﺑ ﺎﻫذﯾﻔﻧﺗ ﻰﻠﻋ رﯾﻏ وﺣﻧﻟا قﻔﺗﻣﻟا ﻪﯾﻠﻋ وأ جرﺎﺧ لﺟﻷا قﻔﺗﻣﻟا ﺎﻬﯾﻠﻋ وأ ﻰﺗﺣ دﻌﺑ قﻠﻏ ﺔﻘﻔﺻﻟا بﺑﺳﺑ بوﯾﻌﻟا ،ﺔﯾﻔﺧﻟا و نﻛﻣﯾ نأ لﻛﺷﺗ تﺎﻧﺎﻣﺿﻟا ﺔﻣدﻘﻣﻟا ﺎﺿﯾأ ﺎﻋوﺿوﻣ ﺔﻋزﺎﻧﻣﻠﻟ ﻲﻓ لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ . رﯾﻏ نأ مﺎﻣﻟﻹا عوﺿوﻣﺑ تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟا ﻲﻓ لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ ﺎﻧﻣ بﻠطﺗﯾ لﺑﻗ ثﯾدﺣﻟا نﻋ عوﺿوﻣ ضرﻌﺗﻟا ﺔﻋزﺎﻧﻣﻟا ﻰﻟإ ﻻوأ لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻﻟ ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ﺔﻌﯾﺑطﻟا ) لوﻷا لﺻﻔﻟا ( لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻﺑ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟا ﻰﻟإ مﺛ ) ﻲﻧﺎﺛﻟا لﺻﻔﻟا (بﺎﺒﻟا
لوﻷا
–
ﻞﺼﻔﻟا
لوﻷا
ﻟ ﺔﻴﻧﻮﻧﺎـﻘﻟا ﺔﻌﻴﺒﻄﻟا
لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺠﻧإ ﺔﻘﻔﺼ
لوﻷا لﺻﻔﻟا
لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ ﺔﻘﻔﺻﻟ ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ﺔﻌﯾﺑطﻟا
زرﺑأ و مﻫأ نﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ رﺑﺗﻌﺗ و قﻼطﻹا ﻰﻠﻋ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ﺎﻬﺗﻌﯾﺑطﻟ ارظﻧ كﻟذ ا نﺄﺷﻟا رﯾﺑدﺗ ﻲﻓ ﺎﻬﺗﯾﻣﻫﻷ و ﺔﺻﺎﺧﻟا ، ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لاوﻣﻷا قﺎﻔﻧإ و مﺎﻌﻟ و ﺎﻫرﺎﺑﺗﻋﻻ ﺎﻬﯾﻟإ ﺄﺟﻠﺗ ﻲﺗﻟا لﺋﺎﺳوﻟا رﺛﻛأ نﻣ ﺎﻬﺗﺳﺎﯾﺳ ذﯾﻔﻧﺗ لﺟأ نﻣ ﺔﻟودﻟا ﺔﯾدﺎﺻﺗﻗﻻا ﻲﺳﺎﯾﺳﻟا ﺎﻬﻣﺎظﻧ نﺎﻛ ﺎﯾأ . ﺎﻬﻣﯾظﻧﺗﺑ كﻟذ و ةرﯾﺑﻛ ﺔﯾﻣﻫأ ، ﺔﻔﻠﺗﺧﻣﻟا نادﻠﺑﻟا تﺎﻌﯾرﺷﺗ ﻊﯾﻣﺟ نﺄﺷ كﻟذ ﻲﻓ ﻪﻧﺄﺷ يرﺋازﺟﻟا عرﺷﻣﻟا ﺎﻫﻻوأ كﻟذﻟ و ﺎﻬﯾﻠﻋ صﯾﺻﻧﺗﻟا – ﺎﻘﺑﺎﺳ ﺎﻧﺣﺿو ﺎﻣﻛ مﯾﺳارﻣﻟا فﻠﺗﺧﻣ رﺑﻋ ﻲﺳﺎﺋرﻟا موﺳرﻣﻟا نﻣ ﺔﯾادﺑ، ﺔﻘﺑﺎﺳﻟا 62 / 257 ﻻوﺻو موﺳرﻣﻟا ﻰﻟإ ﻲﺳﺎﺋرﻟا 15 -247 ﺎﯾﻟﺎﺣ لوﻌﻔﻣﻟا يرﺎﺳﻟا . دﺣأ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧا ﺔﻘﻔﺻ دﻌﺗ ةدﺎﻣﻟا ﻲﻓ ةددﺣﻣﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا عاوﻧأ 29 ﻲﺳﺎﺋرﻟا موﺳرﻣﻟا نﻣ 15 / 247 1 مﯾﺳﻘﺗ ﺎﻧﯾﺄﺗرإ كﻟذ ﺢﯾﺿوﺗﻟو ، ﺔﻘﻔﺻﻟا ﻩذﻬﺑ ﺔطﯾﺣﻣﻟا بﻧاوﺟﻟا زارﺑﺈﺑ لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻﻟ ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ﺔﻌﯾﺑطﻟا دﯾدﺣﺗ مﺗﯾو صﺻﺧﻧ ،نﯾﺛﺣﺑﻣ ﻰﻟإ لﺻﻔﻟا اذﻫ لوﻷا ثﺣﺑﻣﻟا ﻲﻓ ضرﻌﻧ و لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ ﺔﯾﻫﺎﻣ ﻲﻓ ثﺣﺑﻠﻟ ﻲﻧﺎﺛﻟا ثﺣﺑﻣﻟا ﺎﻬﻣارﺑإ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺗرﺗﻣﻟا رﺎﺛﻵا . 1 -موﺳرﻣﻟا ﻲﺳﺎﺋرﻟا مﻗر 15 / 247 ، خرؤﻣﻟا ﻲﻓ 16 رﺑﻣﺗﺑﺳ 2015 ، نﻣﺿﺗﯾ مﯾظﻧﺗ تﺎﻘﻔﺻﻟا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﺿﯾوﻔﺗو -قﻓرﻣﻟا مﺎﻌﻟا ، رﻛذﻟا فﻟﺎﺳﻟابﺎﺒﻟا
لوﻷا
–
ﻞﺼﻔﻟا
لوﻷا
ﻟ ﺔﻴﻧﻮﻧﺎـﻘﻟا ﺔﻌﻴﺒﻄﻟا
لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺠﻧإ ﺔﻘﻔﺼ
ثﺣﺑﻣﻟا لوﻷا : لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ ﺔﯾﻫﺎﻣ تارﺎﯾﺧ ثﻼﺛ ﺎﻬﻣﺎﻣأ حرطﺗ ،ﺔﻣﺎﻋ لﺎﻐﺷأ ذﯾﻔﻧﺗ ﻲﻓ ةرادﻹا تﺑﻏر ﺎﻣ اذإ 1 لﻼﺧ نﻣ ﻲﺗﻟا لﺑﺳﻟا وأ قرطﻟا لﺛﻣﺗ ، كﻟذﺑ مﺎﯾﻘﻟا ﻊﯾطﺗﺳﺗ ﺎﻫادﺣإ : -رﺷﺎﺑﻣﻟا رﯾﯾﺳﺗﻟا قﯾرط نﻋ ﺎﻣإ . قﯾرط نﻋ وأ زﺎﯾﺗﻣﻻا . ثﻟﺎﺛﻟا رﺎﯾﺧﻟا وﻫ و ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻟوﺎﻘﻣ قرط نﻋ ﺎﻣإ و . -ﺑﻓ ﻰﻟوﻷا ﺔﻘﯾرطﻟا ﻰﺿﺗﻘﻣ ) رﺷﺎﺑﻣﻟا رﯾﯾﺳﺗﻟا ( ﺎﻬﻟاوﻣأ ﺔﻠﻣﻌﺗﺳﻣ ،ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ذﯾﻔﻧﺗ ﺎﻬﺗاذﺑ ةرادﻹا ﻰﻟوﺗﺗ ، ﺎﻬﯾدروﻣ نﻣ ﻊﻠﺳ و داوﻣ نﻣ ﻪﯾﻧﺗﻘﺗ ﺎﻣو ،ﺎﻬﻧاوﻋأ و . ﻼﺛﻣ ﺔطﯾﺳﺑﻟا ﺔﻧﺎﯾﺻﻟا لﺎﻐﺷﺄﻛ، ﺔطﯾﺳﺑﻟا لﺎﻐﺷﻷﺎﺑ بوﻠﺳﻷا اذﻬﻟ ةرادﻹا رﺎﯾﺗﺧا طﺑﺗرﯾ ﺎﻣ ﺎﺑﻟﺎﻏو . -ﻘﯾرطﻟا ﺎﻣأ رﺧآ صﺧﺷ ﻰﻟإ ةرادﻹا ﺄﺟﻠﺗ نأ ﺎﻫادؤﻣﻓ ،ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا زﺎﯾﺗﻣا ﻲﻓ ﺔﻠﺛﻣﺗﻣﻟا ﺔﯾﻧﺎﺛﻟا ﺔ ) وأ مﺎﻋ يرﺎﺑﺗﻋا وأ ﻲﻌﯾﺑط،صﺎﺧ ( ﻰﻋدﯾ ) مزﺗﻠﻣﻟا ( دﻘﻋ ﻰﻣﺳﯾ دﻘﻋ ﻪﻌﻣ مرﺑﺗﻓ مازﺗﻟﻻا صﺧﺷﻟا اذﻫ ﻪﺑﺟوﻣﺑ دﻬﻌﺗﯾ او ﺎﻫزﺎﺟﻧإ دﻌﺑ ﺎﻬﻟﻼﻐﺗﺳا لﺑﺎﻘﻣ،ﺔﻣﺎﻋ ةﺄﺷﻧﻣ ﺔﺋﯾﻬﺗ وأ،ءﺎﺷﻧإ وأ،زﺎﺟﻧﺈﺑ دﻗﺎﻌﺗﻣﻟا لﺑﻗ نﻣ مﺳر ﻰﻠﻋ لوﺻﺣﻟ ﺎﻬﻟ مﻬﻟﺎﻣﻌﺗﺳا لﺑﺎﻘﻣ نﯾﻘﻔﺗرﻣﻟا . -ا ﺔﻘﯾرطﻟ-ا ﺎﻣأ ﺔﻣﺎﻋ لﺎﻐﺷأ دﻘﻋ مارﺑإ ﻲﻓ لﺛﻣﺗﺗﻓ ﺔﺛﻟﺎﺛﻟ ) ﺔﻘﻔﺻ ( ةرادﻹا ﺄﺟﻠﺗ نﯾﺣ اذﻫو ، ﺔﻣﺎﻋ لﺎﻐﺷأ ﺔﻟوﺎﻘﻣ وأ صﺻﺧﺗﻣ صﺧﺷ ﻰﻟإ ) ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻟوﺎﻘﻣ ( موﻘﯾ ﻪﺑﺟوﻣﺑ ،ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دﻘﻋ ﻲﻓ لﺛﻣﺗﺗ ﺔﻘﻔﺻ ﻪﻌﻣ دﻌﺗ ﻪﻟ ﻪﻌﻓدﺗ ددﺣﻣ نﻣﺛ لﺑﺎﻘﻣ ةرادﻹا بﺎﺳﺣﻟ مﺎﻌﻟا لﻐﺷﻟا ذﯾﻔﻧﺗﺑ لوﺎﻘﻣﻟا . و بﯾﻟﺎﺳﻷا ﺎﻣﻫأ رﯾﺧﻷا بوﻠﺳﻷا اذﻫ وأ ﺔﻘﯾرطﻟا ﻩذﻫ رﺑﺗﻌﺗو ةرادﻹا تﻼﻣﺎﻌﺗ ﻲﻓ ﺎﻫرﺛﻛأ نﻣﺿﺗﯾ بوﻠﺳأ وﻫو و ﺎطورﺷ نﺳﺣ لﻔﻛﺗ تاءارﺟ ٕا ،بوﻠطﻣﻟا ﻪﺟوﻟا ﻰﻠﻋ لﺎﻐﺷﻷا ذﯾﻔﻧﺗ مﺎﻌﻟا ﻊﻔﻧﻟا قﯾﻘﺣﺗ ﻲﻟﺎﺗﻟﺎﺑ نﻣﺿﺗو . -ﻓ طﻘ-ﻓ سﯾﻟ زﯾﻣﺗﻣ ﻲﻧوﻧﺎﻗ مﺎظﻧﻟ دﻘﻌﻟا اذﻫ وأ بوﻠﺳﻷا اذﻫ ﻊﺿﺧﯾ نأ ﻲﻌﯾﺑطﻟا نﻣ كﻟذﻟ ﻲﻓ ﺔﻟوﺎﻘﻣﻟا دﻘﻋ ﻲ ،صﺎﺧﻟا نوﻧﺎﻘﻟا ﺔﯾرادﻹا دوﻘﻌﻟا ﻲﻗﺎﺑ نﻋ ﻰﺗﺣ لﺑ . صﺻﺧﻧ نﯾﺑﻠطﻣ ﻰﻟإ ثﺣﺑﻣﻟا اذﻫ مﺳﻘﻧ فوﺳ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ تﺎﻘﻔﺻ ﺔﯾﻫﺎﻣﺑ ﺔطﺎﺣﻹا ضرﻐﻟو لوﻷا بﻠطﻣﻟا ﺗ ﻲﺗﻟا رﺻﺎﻧﻌﻟا ﻲﻓ ثﺣﺑﻠﻟ ﻲﻓ نﯾﺑﻧو،لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ موﻬﻔﻣ ﺎﻧﻟ زرﺑ ﻲﻧﺎﺛﻟا بﻠطﻣﻟا ﺎﻬﻣارﺑإ قرط . 1 ، ﻲﻠﻋ نﺎﺑﻌﺷ نﺑ قﺑﺎﺳ ﻊﺟرﻣ ص ، ص 1 ، 2بﺎﺒﻟا
لوﻷا
–
ﻞﺼﻔﻟا
لوﻷا
ﻟ ﺔﻴﻧﻮﻧﺎـﻘﻟا ﺔﻌﻴﺒﻄﻟا
لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺠﻧإ ﺔﻘﻔﺼ
لوﻷا بﻠطﻣﻟا : موﻬﻔﻣ لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧإ ﺔﻘﻔﺻ و زرﺑأ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ دﻌﺗ و ﺞﻣارﺑﻟا رﺋﺎﺳ دﯾﺳﺟﺗﻟ ﺔﯾﻟآ مﻫأ ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا ﺔﯾرﺎﻣﺛﺗﺳﻻا تﺎﯾﻠﻣﻌﻟا ﺔﯾدﻋﺎﻘﻟا لﻛﺎﯾﻬﻟﺎﺑ ﻲﻓ ﻊﻗاوﻟا ضرأ ﺔﻬﺟ نﻣ ﻲﻣوﻣﻋ لﻣﺎﻌﺗﻣﻛ ةرادﻹا نﯾﺑ طﺑرﯾ يدﻗﺎﻌﺗ لﻣﻋ لﻼﺧ نﻣ ، و ﺔﻬﺟ نﻣ دﻗﺎﻌﺗﻣﻟا لﻣﺎﻌﺗﻣﻟا ىرﺧأ ﺔﻘﻔﺻ ناوﻧﻌﺑ ، لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ ادﯾدﺣﺗ و . نﻣ ىرﺧﻷا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا ﻲﻗﺎﺑ نﻋ لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ زﯾﻣﺗﺗو دﻘﻌﻟا عوﺿوﻣ نﻣ ءاوﺳ ةدﯾدﻋ بﻧاوﺟ وأ ﺎﯾﻌﻣﻟا ر ﺔﻘﻔﺻ مﻛﺣﯾ يذﻟا ﻲﻟﺎﻣﻟا و،لﺎﻐﺷﻷا ﺎﻧﻟ نﯾﺑﺗ ﻲﺗﻟا بﻧاوﺟﻟا ﻊﯾﻣﺟﺑ ﺔطﺎﺣﻺﻟ موﻬﻔﻣ ﻷا ﺔﻘﻔﺻ لﺎﻐﺷ ، ﻰﻟإ ضرﻌﺗﻧﺳ ﻲﻓ ﺎﻬﻣﺎﯾﻗ رﺻﺎﻧﻋ نﯾزرﺑﻣ ﺔﻘﻔﺻﻟا ﻩذﻬﺑ فﯾرﻌﺗﻟا لوﻷا عرﻔﻟا ﺔﻘﻔﺻﻟا ﻩذﻫ صوﺻﺧﺑ ةدﻗﺎﻌﺗﻣﻟا فارطﻷا نﯾﺑﻧ مﺛ ، ﻲﻓ ﻲﻧﺎﺛﻟا عرﻔﻟا . لوﻷا عرﻔﻟا : لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ فﯾرﻌﺗ ﺟوﯾ ﻻ ﻲﻌﯾرﺷﺗ فﯾرﻌﺗ د و ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻸﻟ طﻘﻓ وﻫ دﺟوﯾ ﺎﻣ ﺎﻣﻧ ٕا عرﺷﻣﻟا ﺎﻬﯾﻓ فﺻﯾ ﻲﺗﻟا ﺔﺻﺎﺧﻟا تﺎﻌﯾرﺷﺗﻟا ضﻌﺑ مﺋاد عوﻧﺑ قﻠﻌﺗﯾ رﻣﻷا نﻷ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻸﻟ ﻪﻔﯾرﻌﺗ مدﻌﺑ عرﺷﻣﻟا لﻌﻓ ﺎﻣ ﺎﻧﺳﺣ و،ﺔﻣﺎﻋ لﺎﻐﺷأ ﺎﻬﻧﺄﺑ لﺎﻐﺷﻷا ضﻌﺑ ﻪﺑ دﯾﻘﺗﻟا بﻌﺻﯾ صﻧ ﻊﺿو وأ،ﻲﻌﯾرﺷﺗ صﻧﺑ ﻪﺗﻗﺎﻋإ مدﻋ ﻲﻐﺑﻧﯾﻓ،روطﺗﻟا 1 ﻌﺗ رﻣأ ﺎﻛرﺎﺗ ءﺎﺿﻘﻟاو ﻪﻘﻔﻠﻟ ﻪﻔﯾر . ﺔﻘﻠﻌﺗﻣﻟا تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟا لﻌﺟ ﻲﺳﻧرﻔﻟا عرﺷﻣﻟا نﺈﻓ ،نوﻧﺎﻘﻟﺎﺑ اددﺣﻣ نﻛﯾ مﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا عوﺿوﻣ نأ نﻣ مﻏرﻟﺎﺑو نﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷﺎﺑ صﺎﺻﺗﺧا نوﻧﺎﻗ نﻣ ﺔﻌﺑارﻟا ةدﺎﻣﻟا بﺟوﻣﺑ كﻟذ و ﺔﯾادﺑﻟا ذﻧﻣ يرادﻹا ﻲﺿﺎﻘﻟا 28 زوﯾﻔﯾﻠﺑ مﺎﻋ 1919 ﻟا ةروﺛﻠﻟ ﺔﻧﻣﺎﺛﻟا ﺔﻧﺳﻠﻟ لﺋاوأ نﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دوﻘﻋ نﻷ كﻟذو،ﺔﯾﺳﻧرﻔ نوﻧﺎﻘﻟا دﯾدﺣﺗﺑ ﺔﯾرادﻹا دوﻘﻌﻟا . 2 بﺣﺳ ﻲﻓ ﺎﻬﯾﻟإ دﻧﺗﺳﯾ ءﺎﺿﻘﻟا لﻌﺟﯾ ﺎﻣﻣ ،ﺎﻬﺗﻌﯾﺑطﺑ ﺔﯾرادإ دوﻘﻋ تﻗوﻟا تاذ ﻲﻓ ﻲﻫو ﻪﺻﺎﺻﺗﺧا نﻣ رﯾﺛﻛ ﻰﻟإ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا رﺻﺎﻧﻋ نﻣ ارﺻﻧﻋ تﻧﻣﺿﺗ ﺎﻣ اذإ ﺎﻬﺗﻌﯾﺑطﺑ ﺔﯾرادﻹا دوﻘﻌﻟا . رﺷﻣﻟا نﺎﻛ ﺎﻣﻟو نﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺔﺑﺳﺎﻧﻣﺑ ﺄﺷﻧﺗ ﻲﺗﻟا تﺎﻋزﺎﻧﻣﻟا ﻲﻓ رظﻧﻟا لﻌﺟ يذﻟا ع صﺎﺻﺗﺧا يرادﻹا ءﺎﺿﻘﻟا لﻫﺎﻛ ﻰﻠﻋ ﺎﻌﻗاو ﺢﺑﺻأ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا لوﻟدﻣ ﻲﻓ لﺧدﯾ ﺎﻣ دﯾدﺣﺗ ءبﻋ نﺈﻓ ،ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا فرﻌﯾ نأ نود نﻛﻟو ءﺎﺿﻘﻟا و ﻪﻘﻔﻟا . 1 1 دﺪﻌﻟا ﺔﯿﻧﻮﻧﺎﻘﻟا مﻮﻠﻌﻠﻟ ﺖﯾﺮﻜﺗ ﺔﻌﻣﺎﺟ ﺔﻠﺠﻣ ،ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دﻮﻘﻋ تﺎﻋزﺎﻨﻣ ﺔﯾﻮﺴﺘﻟ ﺔﯿﺋﺎﻀﻘﻟا ﺮﯿﻏ ﻞﺋﺎﺳﻮﻟا ،ﻲﻤﯿﻌﻨﻟا نﺎﻤﺜﻋ ﺪﻤﺣأ ﺮﻜﺑ ﻮﺑأ 27 ، 2015 ص 226 .بﺎﺒﻟا
لوﻷا
–
ﻞﺼﻔﻟا
لوﻷا
ﻟ ﺔﻴﻧﻮﻧﺎـﻘﻟا ﺔﻌﻴﺒﻄﻟا
لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺠﻧإ ﺔﻘﻔﺼ
ﻟو دﻘ مﺗﻫا ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﺔﻘﻔﺻ فﯾرﻌﺗﺑ ﻪﻘﻔﻟا 2 ﺎﻬﻧأ ﻰﻠﻋ يوﺎﻣطﻟا نﺎﻣﯾﻠﺳ ذﺎﺗﺳﻷا ﺎﻬﻓرﻌﻓ، " نﻋ ةرﺎﺑﻋ قﺎﻔﺗا نﯾﺑ دﺣأ و ةرادﻹا ﺔﻬﺟ دارﻓﻷا مﺎﻋ يوﻧﻌﻣ صﺧﺷ بﺎﺳﺣﻟ تارﺎﻘﻋ ﺔﻧﺎﯾﺻ وأ مﯾﻣرﺗ وأ ءﺎﻧﺑﺑ مﺎﯾﻘﻟا دﺻﻘﺑ تﺎﻛرﺷﻟا و ﻪﯾﻓ ةدراوﻟا طورﺷﻟا قﻓوو دﻘﻌﻟا ﻲﻓ ﻪﯾﻠﻋ قﻔﺗﻣ لﺑﺎﻘﻣﺑ ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻌﻔﻧﻣ قﯾﻘﺣﺗ دﺻﻘﺑ " 3 ﺎﻬﻓرﻋ و ذﺎﺗﺳﻷا ﻣ دﻣﺣأ ﺎﻬﻧﺄﺑ وﯾﺣ " تﺎﻛرﺷﻟا و دارﻓﻷا دﺣأ و ةرادﻹا نﯾﺑ مﺗﯾ يذﻟا دﻘﻌﻟا ) لوﺎﻘﻣ ( وأ ﻲﻧﺎﺑﻣ ﺔﻧﺎﯾﺻ وأ مﯾﻣرﺗ وأ ءﺎﻧﺑﺑ مﺎﯾﻘﻟا دﺻﻘﺑ ، ﺔﯾرادﻹا صﺎﺧﺷﻷا دﺣأ بﺎﺳﺣﻟ ﺔﯾرﺎﻘﻋ تﺂﺷﻧﻣ و نﻣﺛ لﺑﺎﻘﻣ ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻌﻔﻧﻣ قﯾﻘﺣﺗﻟ ." 4 ﺎﻬﻔﯾرﻌﺗ مﺗ ﺎﻣﻛ ﺎﻬﻧأ ﻰﻠﻋ " : قﺎﻔﺗا و ةرادﻹا نﯾﺑ موﻘﯾ نﯾﻟوﺎﻘﻣﻟا دﺣأ رﯾﺧﻷا اذﻫ ﻩﺎﺿﺗﻘﻣﺑ – لﺑﺎﻘﻣﺑ مﯾﻣرﺗ وأ ءﺎﺷﻧﺈﺑ ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻌﻔﻧﻣﻟ ﺎﻘﯾﻘﺣﺗ ةرادﻹا بﺎﺳﺣﻟ ﺔﻧﯾﻌﻣ تارﺎﻘﻋ ﺔﻧﺎﯾﺻ وأ ". 5 ﻓرﻋو ءﺎﻧﺑﻟا ﺔﯾﻠﻣﻌﺑ ﺔطﺑﺗرﻣ لﺎﻐﺷأ ذﯾﻔﻧﺗ ﺎﻬﻋوﺿوﻣ نوﻛﯾ تﺎﻘﻔﺻ دوﻘﻋ ﺎﻬﻧأ ﻰﻠﻋ يدادﺷﻟا فﯾطﻠﻟا دﺑﻋ روﺗﻛدﻟا ﺎﻬ ، دﯾدﺟﺗﻟا و حﻼﺻﻹا ،مدﻬﻟا ،ءﺎﻧﺑﻟا ةدﺎﻋإ و ﺔﻘﺣﻠﻣﻟا لﺎﻣﻋﻷا لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ لﻣﺷﺗ ﺎﻣﻛ ،ﻲﻧﺎﺑﻣﻟا ﺔﻧﺎﯾﺻ و ﺔﺋﯾﻬﺗ رﺎﺑﻵا رﻔﺣﻛ لﺎﻐﺷﻷﺎﺑ و ﺗﻟا ﺔﯾﻓارﻏوﺑطﻟا تﺎﺳاردﻟاو ،مﯾﻣﺎﺻ و، و ،ﺔﯾﻧﻘﺗوﯾﺟﻟا تﺎﺳاردﻟا ﺎﻬﻟ ﺔﻬﺑﺎﺷﻣﻟا لﺎﻣﻋﻷا و لﺎﻐﺷﻷﺎﺑ ﺔطﺑﺗرﻣﻟا " 6 . ﻲﺳﻧرﻔﻟا ﻪﯾﻘﻔﻟا ﺎﻬﻓرﻋ ﺎﻣﻧﯾﺑ André De Laubadère ﺎﻬﻧﺄﺑ " رﺑﺗ دﻘﻋ رادﻹا ﻪﻣ مﺎﻌﻟا ﻲﻧوﻧﺎﻘﻟا مﺎظﻧﻠﻟ ﻊﺿﺧﺗ و ة مﺎﯾﻘﻠﻟ مﺎﻌﻟا ﻊﻔﻧﻟا قﯾﻘﺣﺗ فدﻬﺑ مﺎﻌﻟا نوﻧﺎﻘﻟا صﺎﺧﺷأ نﻣ صﺧﺷ بﺎﺳﺣﻟ و رﺎﻘﻋ ﻲﻓ ﺔﻣﺎﻋ لﺎﻐﺷأ ءادﺄﺑ 7 . دﻘﻋ نﻋ فﻠﺗﺧﯾ ﻻو زﯾﻣﺗﯾ ﻻ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دﻘﻋ نأ يروﻬﻧﺳﻟا قازرﻟا دﺑﻋ ذﺎﺗﺳﻷا ىرﯾ تﺎﻔﯾرﻌﺗﻟا ﻩذﻫ بﻧﺎﺟ ﻰﻟإ ﺎﺻﺧ ﻲﻓ ﻻإ ﺔﻟوﺎﻘﻣﻟا مﻛﺣ نود تاءازﺟﻟا ﻊﯾﻗوﺗ ﺔﯾﻧﺎﻛﻣإ و ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﺻﻗﺎﻧﻣﻟا قﯾرط نﻋ دﻗﺎﻌﺗ نﻣ ﺔﯾرادﻹا ﻪﺻﺋ ﻲﻋدر قﯾرطﺑ لوﺎﻘﻣﻟا ﻰﻠﻋ ارﺑﺟ دﻘﻌﻟا ذﯾﻔﻧﺗ و . 1 نﺑ ﻊﺟرﻣ، ﻲﻠﻋ نﺎﺑﻌﺷ ص ،قﺑﺎﺳ 3 2 ،رﺋازﺟﻟا ،ﻊﯾزوﺗﻟا و رﺷﻧﻟا روﺳﺟ ،رﺋازﺟﻟا ﻲﻓ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا ،فﺎﯾﺿوﺑ رﺎﻣﻋ 2007 ص ، 77 3 د . ﯾﻋ ﺔﻌﺑطﻣ ،ﺔﺳﻣﺎﺧﻟا ﺔﻌﺑطﻟا ،ﺔﯾرادﻹا دوﻘﻌﻠﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا سﺳﻷا ، يوﺎﻣطﻟا نﺎﻣﯾﻠﺳ ،رﺻﻣ ،ةرﻫﺎﻘﻟا سﻣﺷ ن 1991 ص ، 1254- ces contrats ont été définis par-pr.Ahmed Mahiou dans son ouvrage en langue française .cours d’institutions
administratives 3eme édition ,o p u,1981,p234. « ce sont des contrats par lequel des entrepreneurs s’engagent vis-à-vis de l’administration a exécuter des travaux d’intérêt général relatifs a des immeuble en contrepartie l’administration s engage a verser le prix convenu.
نﻋ ﻼﻘﻧ ،ﺔﺣﯾﺗﻓ ﻲﺑﺎﺣ قﺑﺎﺳ ﻊﺟرﻣ ص، 11 . 5 ،يرادﻹا دﻗﺎﻌﺗﻠﻟ ﺔﻘﯾرطﻛ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﺻﻗﺎﻧﻣﻟا ، كودرﺳ ﺔﺑﯾﻫ ط 1 ، ،ﺔﯾﻧوﻧﺎﻘﻟا ءﺎﻓوﻟا ﺔﺑﺗﻛﻣ ﺔﯾردﻧﻛﺳﻹا ، 2009 ص 26 . 6 -مﺎظﻧ ،يدادﺷﻟا فﯾطﻠﻟا دﺑﻋ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا ) موﺳرﻣ ءوﺿ ﻲﻓ 20 سرﺎﻣ 2013 لﺎﻐﺷﻷا تﺎﻘﻔﺻ ﻰﻠﻋ ﺔﻘﺑطﻣﻟا ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯾرادﻹا طورﺷﻟا رﺗﻓدو 2016 ءزﺟﻟا ، ط، نﯾوﺧأ ﻲﻛﯾﻠﺳ ﺔﻌﺑطﻣ، لوﻷا 1 ، ﺔﺟﻧط ، 2019 . -7 ص،قﺑﺎﺳ ﻊﺟرﻣ ،ﺔﺣﯾﺗﻓ ﻲﺑﺎﺣ 11 .
بﺎﺒﻟا
لوﻷا
–
ﻞﺼﻔﻟا
لوﻷا
ﻟ ﺔﻴﻧﻮﻧﺎـﻘﻟا ﺔﻌﻴﺒﻄﻟا
لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺠﻧإ ﺔﻘﻔﺼ
وﻫ مﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دﻘﻌﻓ " ﻣﻟا نوﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ فورﻌﻣﻟا ﺔﻟوﺎﻘﻣﻟا دﻘﻋ مﺎﻋ قﻓرﻣﺑ ﻪﻋوﺿوﻣ لﺻﺗﯾ ﺎﻣدﻧﻋ ﻲﻧد " 1 ، نأ بﺟﯾ ﻲﻧدﻣﻟا نوﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ سرﻛﻣﻟا ﺔﻟوﺎﻘﻣﻟا دﻘﻋ نﻋ ازﯾﻣﻣ ﻪﻠﻌﺟﯾ ﺎﻣ اذﻫ و ، ﺔﻣﺎﻋ ﺔﺣﻠﺻﻣ قﯾﻘﺣﺗ ﻰﻟإ فدﻬﯾ 2 دﻘﻌﻓ ، ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا فﻼﺧ ﻰﻠﻋ ﻻوﻘﻧﻣ ﻪﻋوﺿوﻣ نوﻛﯾ نأ نﻛﻣﯾ ﺔﻟوﺎﻘﻣﻟا . وأ درﻓ و مﺎﻌﻟا نوﻧﺎﻘﻟا صﺎﺧﺷأ نﻣ صﺧﺷ نﯾﺑ ﺔﻟوﺎﻘﻣ دﻘﻋ ﻪﻧأ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا دﻘﻋ فرﻌﯾ ﺎﻣﻛ ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻛرﺷ مﺎﻌﻟا يوﻧﻌﻣﻟا صﺧﺷﻟا بﺎﺳﺣﻟ رﺎﻘﻋ ﻲﻓ ﺔﻧﺎﯾﺻﻟا وأ مﯾﻣرﺗﻟا وأ ءﺎﻧﺑﻟا لﺎﻣﻋأ نﻣ لﻣﻌﺑ لوﺎﻘﻣﻟا دﻬﻌﺗﯾ ﻩﺎﺿﺗﻘﻣﺑ دﻘﻌﻟا ﻲﻓ ددﺣﯾ نﻣﺛ لﺑﺎﻘﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﺣﻠﺻﻣﻠﻟ ﺎﻘﯾﻘﺣﺗ و . 3 ةدﺎﻣﻟا تﻓرﻋ دﻘﻟ 1111 – ةرﻘﻓ 2 نﻣ مﻗر رﻣﻷا 2018 -1074 ﺦﯾرﺎﺗﺑ ردﺎﺻﻟا 26 رﺑﻣﻓوﻧ 2018 زﺟ نﻣﺿﺗﻣﻟا ء نوﻧﺎﻗ نﻣ ﻲﻌﯾرﺷﺗ ﻲﻣوﻣﻌﻟا بﻠطﻟا ﻲﺳﻧرﻔﻟا ، بﺻﻧﯾ ﻲﺗﻟا ﺔﻘﻔﺻﻟا كﻠﺗ ﺎﻬﻧﺄﺑ ﺔﻣﺎﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا زﺎﺟﻧا ﺔﻘﻔﺻ ﺎﻬﻋوﺿوﻣ ﻰﻠﻋ : -نوﻧﺎﻘﻟا اذﻬﺑ ﺔﻘﻓرﻣﻟا ﺔﻣﺋﺎﻘﻟا ﻲﻓ ﺔﺟردﻣﻟا لﺎﻐﺷﻷا ذﯾﻔﻧﺗ و مﯾﻣﺻﺗ وأ ذﯾﻔﻧﺗ ﺎﻣإ . نﻣ ةددﺣﻣﻟا تﺎﺑﻠطﺗﻣﻟﺎﺑ ﻲﻔﯾ لﻣﻋ تﻧﺎﻛ ﺔﻠﯾﺳو يﺄﺑ زﺎﺟﻧٕاو مﯾﻣﺻﺗ وأ زﺎﺟﻧإ ﺎﻣإ رﯾﺛﺄﺗ ﻪﻟ يذﻟا يرﺗﺷﻣﻟا لﺑﻗ ﻪﻣﯾﻣﺻﺗ وأ ﻪﺗﻌﯾﺑط ﻰﻠﻋ مﺳﺎﺣ . رﺑﺗﻌﺗو ﺔﻔﯾظو مﺎﻣﺗﻹ ﺔﻬﺟوﻣﻟا ﺔﯾﻧدﻣﻟا ﺔﺳدﻧﻬﻟا وأ ءﺎﻧﺑﻟا لﺎﻐﺷأ نﻣ ﺔﻋوﻣﺟﻣﻟ ﺔﺟﯾﺗﻧ ةﺄﺷﻧﻣﻟا ﺔﯾدﺎﺻﺗﻗا ﺔﯾﻧﻘﺗ وأ دﺣ ﻲﻓ ﺎﻬﺗاذ 4 . -1 ءزﺟﻟا ،ﻲﻧدﻣﻟا نوﻧﺎﻘﻟا حرﺷ ﻲﻓ طﯾﺳوﻟا ، يروﻬﻧﺳﻟا قازرﻟا دﺑﻋ دﻣﺣﻣ دوﻘﻌﻟا ،لوﻷا دﻠﺟﻣﻟا ، ﻊﺑﺎﺳﻟا ةدراوﻟا ﺔﺿﻬﻧﻟا راد ،ﺔﻟوﺎﻘﻣﻟا دﻘﻋ ، لﻣﻌﻟا دﻘﻋ ﻰﻠﻋ ، ةرﻫﺎﻘﻟا ﺔﯾﺑرﻌﻟا 1964 ص ، 325 . 2 -ﺎﻣﻋ ر ،رﺋازﺟﻟا ﻲﻓ ﺔﯾﻣوﻣﻌﻟا تﺎﻘﻔﺻﻟا ،فﺎﯾﺿوﺑ 2007 ، ، قﺑﺎﺳ ﻊﺟرﻣ ص 78 . 3 ،ﻲﺑاروﺷﻟا دﯾﻣﺣﻟا دﺑﻋ ﻊﯾرﺷﺗﻟا و ﻪﻘﻔﻟا ءوﺿ ﻲﻓ ،يرادﻹا دﻘﻌﻟا ةﺄﺷﻧﻣ ، ،ﺔﯾردﻧﻛﺳﻹا ،فرﺎﻌﻣﻟا 2003 ص، 105 .-4ART 1111-2 de L’Ordonnance n° 2018-1074 du 26 novembre 2018 portant partie législative du code de la
commande publique « Un marché de travaux a pour objet:
-Soit l’exécution, soit la conception et l’exécution de travaux dont la liste figure dans un avis annexé au présent code ;
-Soit la réalisation, soit la conception et la réalisation, par quelque moyen que ce soit, d’un ouvrage répondant aux exigences fixées par l’acheteur qui exerce une influence déterminante sur sa nature ou sa conception. Un ouvrage est le résultat d’un ensemble de travaux de bâtiment ou de génie civil destiné a remplir par lui-même une fonction économique ou technique. », JOF N° 281 du 5 décembre 2018.
