تأثير الصدمة النفسية على رجال الحماية المدنية بين التدريب في التكوين و الاساليب العلاجية

ﺔـﻴﺒﻌﺸﻟا ﺔـﻴﻃاﺮﻘﻤﻳﺪﻟا ﺔـﻳﺮﺋاﺰﺠﻟا ﺔـﻳرﻮﻬﻤﺠﻟا

ﻌﻟا ﻢــﻴﻠﻌﺘﻟا ةرازو

ـ

ﻲـﻤﻠﻌﻟا ﺚـﺤﺒﻟاو ﻲـﻟﺎ

ﺔﻌﻣﺎﺟ

ﺲﻳدﺎﺑ ﻦﺑ ﺪﻴﻤﺤﻟا ﺪﺒﻋ

ﻢﻧﺎﻐﺘﺴﻣ

ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ﻮﻠﻌﻟا ﺔﻴﻠﻛ

ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻻا مﻮﻠﻌﻟا ﻢﺴﻗ

ﺲﻔﻨﻟا ﻢﻠﻋ ﺔﺒﻌﺷ

ةﺮﻛﺬﻣ

جﺮﺨﺗ

ﺮﺘﺳﺎﻤﻟا ةدﺎﻬﺷ ﻞﻴﻨﻟ

ﺺﺼﺨﺗ

ﺔﻴﻠـﻘﻌﻟا ﺔﺤﺼﻟاو يدﺎﻴﻌﻟا ﺲﻔﻨﻟا ﻢﻠﻋ

ﺑ

ناﻮﻨﻌ

:

ﻘﺤﻠﻤﻟﺎﺑ تﻻﺎﺣ ﻊﺑرﻷ ﺔﻴﻧاﺪﻴﻣ ﺔﺳارد

ﺔ

ﺔﻴﻨﻃﻮﻟا

ﻢﻧﺎﻐﺘﺴﻤﺑ ﺔﻴﻧﺪﻤﻟا ﺔﻳﺎﻤﺤﻠﻟ

ءا ھإ ... أ ... ب ت ا ... ج ا ... د ي ا ا لو ا ا : ار ا . ... ... ... ... 1 ! "ا ... 2 ت !# $ ا . ... ... . 3 ث ا .... ... % & ا ت 'ار ا ... ... ... .. 5 ! ا )*ا +!ھ $ ا ... 6 ا ! ھأ ... .. ... 7 ا ر ! ,ا -.اود ... 8 ا ! ا "# او $% ا &'( ') ا ا . !0 1 ... .... ... .. .. 10 !&$2 ا 3 ا 4 51 ... .. ... 13

ا عا 9أ !&$2 ا ت 3 ... ... ... . 17 !&$2 ا 3 ا ب 'أ ... 18 !&$2 ا 3 ا ضا 7أ ... ... 19 ت 3 ا 67 ) 2 ا ضا ;ا ... ... ... ... 31 < =5 '*ا >, ا ... ... ... 34 !&$2 ا 3 ا ج?7 ... ... ... ... ... 39 ﺻ?, . ... . .. 40 * ! ا ا : ' ا ا ل + ', - ا ت ر . !0 1 ... ... 42 !9 ا ا 4 51 ... ... 43 !9 ا ا 67 ! ر 1 ... . ... . ... 44 !9 ا ا رود ... ... . . 45 !9 ا ا فا ھأ ... ... . .. 46 ت !' 'أ !9 ا ! و;ا ت . 5'"ا ... ... 47 !9 ا ا <. ط C9*ا ... ... .... ... . 49 ط C9*ا ت ' ... ... .... .... ... ... .. 51 !9 ا ا >) !3 D ا 3 ا ... ... ... 52 !9 ا ا >) 5 ا ت اE *ا ... ... ... .. 54

45& ا G !$! ... ... 57 ر 1و !9 ا ا ل )ر ل 9ا ق ط +0 ... ... ... 58 ! و;ا ت . 5'"ا ت وأ ... ... .. ... ... 60 $ ت % ﺻ" ت . 5'"ا ت وأ ... . ... ... 61 قو 2ﺻ ! و;ا ت . 5'"ا ... ... . ... 62 تاود;ا - > 5 ا !$! ... ... 63 !9 ا ا ل ) % !&$2 ا 3 ا ?7 ... ... 64 ﺻ?, . ... 65 .(ا ا ا : * $ ا ' / !0 1 ... ... ... 67 'ار ا J02 ... ... ... 67 'ار ا ن ... ... ... ... 71 2!7 'ار ا ... ... ... ... 72 'ار ا ة ... . ... ... 73 'ار ا تاودأ ... ... ... .. ... ... ... ... 75

و ا ا ضر ... .... ... ... ... 85 ا ا ضر ... ... ... ... .. ... 94 ا ا ضر ... ... ... ... ... 102 ار ا ا ضر ... ... ... ... ... 110 ت ر ا و ا ل ... ... ... ... 111 ت ر ا ... ... ... 112 ت ار ا و ت و ... ... ... 113 ث ا ! ... ... ... ... 114 ار ا ... ... .... ... ... ... 116 ا ق ... ... . ... ... . 124

ا

لو ا

:

ار

.

ا

ت

ا

ا

ا ت ار ا

ا

ا ھ

ا

ا ھأ

ا ر !"ا #$اود

1 د : ت ط ت ن ا تاو ا ل ةر ت ھا ةر ا ا ع ط و ، ن ر يذ ا د ا مھأ ع ط ن ا ن ع $د %$ ر و س ع ط ' و د ا %$ رط ا ن ن طاو ( او نطو ا ن ا . ا تو و ة ن دود )*و %$ ص رود د ا ( و نطاو $ ،ن طاو ' (, و ' - .( ظ$ ا ل0ا ن عر 1 ' ( و ا ل0ر مو2 ن %$و ، '2 ل ار و ت و 1 نود و ،'0و ل 3 ي ( و م د ا 4إ نإ ن ر 6 %$ ن ا د يذ ا تو ا .( ب(8 ا ن 4 مظ أ ل0ر ' 0او ار ر او ضو : ا ن و ا % د نإ ث و رط ا هذھ ه 0 ق( ' 1 نإ ىد ط ر ' و ) 0 ( ا ت ھ 0 4او - ا ر ? او ت4 - 4 س- ا ء ( ن ر 6 ن م:ر تو ا ق( نو نإ ? و ،رار رر تو ا ةرھ ظ دار$ ا م ( ط ت 0 او وأ ناد2$ ت4 ص ? ز ز وأ ،ق د1 4إ أ ھور .2 ) 0 ا ق(2 و . ا ل0ر ضر ناو . إ ل ت *و ت *$ ق$او او حور0 ا ر ط ا كر ف او ا هذھ ل و ،ن طاو ا ) '-ط و تو ( رر ا '*ر و ' اذ و ضار أ يدؤ % - ا ز 0 ا ت و %$ ر 8 ثد -( -إ . م ظ مد تاذ ا ر او س- ا . ن ن $ ر 6أ - ا د1 ا : ب 0 $ د ا ا ل0ر % - ا نزاو ل ا م 3 ب(:ا %$و ر بارط*او ق ن ا 2 ةو0$ دو0و ةر $ ن * %ھ هذ ) او ر ا ل - رو ? ا ل ز 0 %$ تار 63 ا يدؤ و : . %$ ل( د1 ا ةو2 )0ار ك ذ ن ءاو %( اد ا % - ا نزاو ا وأ ل0ر % - ا ف * ا ' اداد او د ا ا .

2 ث و نأ 'ط ? ، - ا ' و ' 0 '( ا ل0ر س د1 ا ' مو ا ف, ظو ف او بارط*او ناد2$ .( ' ھا ز ر و ، 2, ا ، ذ8 او ، ناد2- % و ا م . ر و ،% 0 ا ب 0 او وأ % و ا ل 2 م ا . م ارد . إ )0ار اذھو ت د1 ا ن ر ل م 2 ا %$ د ا ا ف( و . إ م اداد او ةد? ل0ر د ق أو ر أو د0 ن م و ، د1 ا %ھ د ا ا 1 -1 اذھو ة . ن ر د ا او ن Fا 0ر نو و2 و ،ة تاد 0 ةر ذ 2 F ف إو ء -طإو $ ، -( ا رط ( ن *ر ا 0ر ىد ا ل0ر اذھ G 1 د ن تو ا ر ا ) او 0ر ا ) او ا اذھ %- و ر م ا . و يدؤ . إ 2 ء 0 ل . إ حرط ?Fا ا : 1 -ا : ىد ر 63 ن و ا %$ ب رد ا ن د ا ا ل 0ر .( - ا د1 ا ب او ؟ 0 ا ، ا ت4ؤ ا حرط ' و 1 .( ر6ؤ ةر ا ار 8 و - ا د1 ا ةو لھ ءاد ا % ا ل0ر ؟مود1 ا د ا ا 2 لھ 8 ا ت .( ر6ؤ مود1 ا د ا ا ل0ر ةرر ا ',ادأ ن % ا ؟ن و ا %$ ' رد ل

3 1 - 1 ت ر ا : 1 - 1 -1 ا ر ا : ر 63 د1 ا - ا ن و ا %$ ب رد ا ن د ا ا ل 0ر .( ب او ا 0 . 2 - 1 -1 ز ا ت ر ا : 1 ةر ا ار 8 و د1 ا ةو تدادزا ( تر6أ .( ءاد ا ل0ر % ا مود1 ا د ا ا . 2 ترر ( : ت مود1 ا د ا ا ل0ر تر6أ .( ',ادأ ن % ا ن و ا %$ ' رد ل . - 2 ث ا : -ا د1 -ا )*و ىد ارد ا ر 0 ت د ا ا ل 0ر ىد -ن 6 ا . .( مود1 ا ا ل0ر ةد %$ ط او ةر ا ھ ىد $ر د *ر ا ' مود1 ا ل 2 ىد و ،' *و ) ف ا ',ادأ % ا . -ا روط ل ود1 -ا ,- -ا هذ ) ر -ا % - -ا ل- -ا %(2 ضر . إ .

4 - 3 د ا د ط ا بارط ا ت و ا ! ا ت !ارد ا : 1 ( – % - ا ب ط ا رو د ا % ( ا م ا ارد " % ( ا د أ د 1994 " نطو ا %$ - ا د1 ا ت4 و ( ا بر ا ر 6آ ارد م ھا ن لوأ ر يذ ا % ر ا . د ا سرد د2 %$ مھ و ، ( ,ار Fا نو0 ا %$ بر ا ر أ ت4 ن د - ا ةر او % ر ا س- ا م( ت و*و ت و % ا تار ؤ ا ن د د ا . -!ارد ا ن فد ا : J ر نأ ? ر ل ? '0 ب0 د1 ا د ضار 3 ب 1 ا در- ا نأ 1 0 G 1 و د ? و ضار ا . 2 ( – م Bersbay 2002 د و -( ر أ ن رو ذ او ث Fا ) ارد ل6 د1 ثاد م *ر ن تاو ةد و ر ?أ رور : ىد ب 1 :4ا ء د ف ز ةدھ ? ،ر* ق د1 ، 0وز ةدھ ? ،ء ا . ن ل %$ ضار ا هذھ ظ $ 5 % و ل 0ر ا ن 13 % ء ا ن . -و د1 ا د ط8* ا بارط*ا نوروط ث Fا نأ ارد ا ن فد ا ن رو ذ ر 2 ن ر لد . 3 ( – ارد د ا د ثر ا 2003 تو ا تار ن و0 ن ذ ا دو ا نأ ، % او د و نKا . او از ز ا 15 ،% - ا ضر ا ضار أ ن نو ضار ا هذھ ن نو او از م - ا %$ ن ر ا ض نأ . - ا - ظو او لاز و ،م د (ط ت از 04او ن نو دار$ او ب ? او ن 2ھار ا م4آ

5 . إ $ *F ، ر ھ ت و( و او و ا ر $ ا ) م أ %$ بارط*ا د1 ا د ضار أ . ) 1 ( 4 ( – س ا ارد ت او Khamis 2005 ر ? ا ت4د نأ . إ ( ن ط ($ بر ل -طأ ن و 0 %$ د1 ا د ط8* ا بارط*ا مھدد L 1000 ن م حوار ل-ط 12 ، 14 . نأ 4إ 34,7 % .( او*ر ا ن م لوط ةد او د1 ل ا . نأو 34,1 % د ط8* ا بارط*ا ن نو د1 ا . ؟ ارط*ا نو . و د د1 ا ل $ در نو . . إ ارد ا فد و 5 ( – ارد Alexander 2009 يذ ا ن د?ار ا ص ? ا .( م % ر ا نطو ا %$ ثراو و ثاد ن *ر ا . ن د?ار ا %$ ت د1 ا د بارط*4ا ر ? ا ت4د نأ M, . إ ل1و $ ن 11,2 % . 0او ن د?ار ا ن N - $ر . إ ارد ا فد و PTSD . ) 2 ( - 4 ار ا م ھ ا : -د ا ! ا : - وأ 0 8 1 يذ ضر وأ ىذأ وأ حر0 ل %ھ . -د ا ا : ر ا ' ? ا و 2 ا ت ر ا ن و 0 %ھ تو ا رط ن نطاو ا . -ب رد ا : )$ر ل0أ ن ا ل0ر تار و فر و تار % 0 إ ل د ن ا ل ار ق و ءاد ا %$ ' -. 1 ﺔﺒﺘﻜﻣ ،ﺲﻔﻨﻟا ﻢﻠﻋ مﻼﻋأ ﺔﻋﻮﺳﻮﻣ ،ﻲﻔﻨﳊا ﻢﻌﻨﳌا ﺪﺒﻋ ﱄﻮﺑ ﺪﳌا ﺪﻠا ، 2 ط ،ةﺮﻫﺎﻘﻟا ، 2 ، 1998 ص ، 190 ص ﱃإ 195 . 2 -ـ ا : ص ، ا ا 196 .

6 -ن و ا : ا ل0ر م ا )*و ا %$ تو - و ر 8 ن أرط ل وھ . -ا ل'د -ا : د 2 ا ) ر ن ض - ا ،O0 - ثد * % آو ' ر ا M, ا .

7 - 5 ث ا ھأ : G* ھأ ط 2 ا %$ ث ا Kا : 1 -زار إ ىد و ا ت د1 ا مو -ھر 63 (1 %$ ل ا , .( د ا ا . 2 ن % ا - ا ت د1 ا ن ف? ا نإ ن ل (2 ا %$ م ر 6Kا ر ا 0 ا ف او ) د مأ و ( .( وا در- ا ىو .( ت ءاو ؤ ن ا وأ ) 0 ا . 3 ن ھأ د 1 .( فو و ا و %$ ث ا '0و و ا ت د1 ا ر ناو أ د ا ا ل ن 0 0رد ةد? ق$و ر و و ن و, ا ارظ ھ ن طاو ا و ن ا %$ د ا ا ' مو2 يذ ا رود ا ( $و . 4 % % ا ت و 1 او ا ت د1 ا م0 د د %$ ث ا اذھ د ناو أ %$ م د % ا ت 1و م د2 % و ا ةد إ ف ا ءاد او %$ د 0 ا د ا ا ل . 5 ن ھأ - ا ت د1 ا ةرھ ظ م ھ4ا اد ن م:ر $ ،' 6اد %$ ث ا ، و % ا ت ارد ا ن د د ا ل ن 4إ ا %$ ب ا م ھ4ا ق( م ' ا ثو ن م:ر و، -( ا ت ارد او ھأ .( روط و ءاد ا % ا ناو ا .( ر6ؤ و م ء -. إ مد مھرو ? ة4 ا .( ةرد2 ا ناد2$و $اد ا ص2 و ت 0او م 2 او ر 4ا .

8 -6 ث ا ر 'ا )*اود : ير ا م ث ا ء ا مد .( م ھ ر 6 ا (ط ا ن ن 6 او %$ ' ل 0 ا % - ا . م ھا اوط م - ا ت ارط*4ا ص ? %$ مو( او بط ا روط ن م:ر و د او ل 0 %$ ت د1 ا هذھ ر1 مد و ,- ا هذ . ارد او بط ا ص1 س عو*و ت و د ا نو % - ا ل 0 ا %$ ، د ا ا - ت د1 ن % *ر ت4 ةد ن 0او ك ذ ل 2 %$و ق( م د ل ? و ر ط P *ر ر6 أ م د ا ا ,$ %$ 1 و -م ل ا - م ن ط ا $ر مد و ،' $ ش أ يذ ا ط ا %$ تو ا . ن 1 ا ن ن ن ود1 ا ء4ؤھ ر ط او م و * و (2 ا ت ارط*4 0 ( (2 ا ضار ا ت 1 %$ . *ر ا م 4 ن داز و وھ ةروط مھء 1 إ ل إ ن م و ،م ن م 0او . ت ارط*4 -( ) *او م ار ذ %$ او و د (ط ا ) 0 نأ تظ 4 ذھ نأ م ھ ا اوز ر م و ، (2 او - ا - ت د1 ن 0 ت ارط*4ا ه ثراو و ثداو و .

ا

ا

:

ا

ا

.

ر وأ ةد د ا و م و ر ةر ط ثاد أ د ا ثاد ا ا ب و !رط ا و ف و ق$ او ب %&ا ، ر ةد تاذ ك ذ و ب% او ر +و ، !و ،ف% ا م ار ن ر وأ ر ثد هدر ص ا /0 ر ؤ نأ ن و ز% ثداو ،ب +&ا ت& و % ثداو قط % /0 3 يو د ف ز% وأ ،م ا ر ، % ز ضار 6 إ د!و قور و رو ؤ وھ 9$ : ا /0 ر مھأ ; إ ل ا اذھ /0 قرط % 9% و لز&ز او ر = ط ا ثراو ا /0 ل ا % ا % ا د $ ا ر : 1 -ا د -ا ف ر : Le traumatisme psychique أ -: ،مد مد ا : ،9$ ء/ ب$ ا ء/ ا بر? ، د و د و : ر? ، د 0 9 د و هد م د و مد 9 د و دط او : م أ ر أ . ) 1 ( مد او : م از ا د ا ، : =ز% ا . / ار= ا ن أ ن= س ا و أ ل ! : ا مد : ،:0د ا ل 0أ & ل و او د ن ر أ يأ ةد ةد او 0د . ب -ا د -ا : Aط ا : Trauma رر? م ا إ ھ % ل ا % %و $ 0ر= د!و ير ا ب ط ا Louis Croco ، % ا ز ا /0 ثد ةرھ ظ %6 د%= ص $ / $ ا و د ا 9 A و 9 دد ف %=و 3 ثد ر ا اذھ ضر ثد 9 ;$= C$ط / د ا . ) 2 ( 1 -،روظ% ا ن ا مر ن د ن د ا ل ل? ا / أ د$ ا بر ا ن 16 ، ر ف ،س $ و% راد ،د ا ،تور ط 1 ، 2006 . 2 -$ % ا د أ د ،/ ا ا % ، ،ثراو و بور س % ا م$= ، ر ا ? % ا راد ط 1 ، 2010 ، ص 16 .

ج -ا م ف ر ط ا : Trauma : ;% ر+Dا $ ا ن ذو 6 C$ط wound اذھ ل و، ; إ ر وأ، ر ر ةو! ب حر ن م ا ب ; إ ر C$ط ا :!او ا ةد د %ا د ن س % ب ا ;$= ن %D . ) 1 ( د -ا ل ا روظ ن ف ر : ا ب = ;$= لد د ور0 د%و د%= % ا د ا نر ا اد ذ% :$ 19 ;$= ت ارط?&ا ن =و ا ;$= ز / ا % ا س او ا : رار ا ضار=6 مو و! ط = د ر إ ن نو ن ز د زر ل $ ا ء % أ ب=ر او اد . & ةر إ ةد ز هدد و يد !&ا روظ% ن :$ ا ر مد اد ا /0 د ور0 ن / % ا ز ا /0 ةد ا ل و رادإ ن . ب اد ل نأ ن يذ ا در ا F ر /0 / د ا ثد ا ? أ ف :$ او ا د ا ر $ / % ا ن و ا نإو ،ن / % ا جA ا /0 %= ث ا ير د ور0 د%و % /$ $ ا . ) 2 ( 1 سأ ر رآ ر ط ،تور ،مو$ $ ر ا راد ،/ ر= ،يز $ %ا ،/ ط ا / % ا م ا ، 1 ، 2008 ص ، 180 . 2

- J. P Dreyfus/ introduction a la notion de traumatisme, chez Freud confortation psychiatrique n :12-1974 p106.

ه -ا م ا د رو د ا ف ر : بر ا /ھ ة ا ت د و ،ف$ % س % او م ا ق $ ذؤ ةر د ا و 9 : ط 9 % I ىذأ %= ف$ و ،ص ا ر / ا برط? وأ ر ھ وأ ر ! وأ او و وأ = نو 0 نأ يأ اذھ وأ 0 9 ضر 9 ن م نإو ، ا ت ارط?&ا هذھ ن ي6 ض ر ا كو$ ك$ نأ &إ يو ر + و$ لظ ك ذ : 9 و$ . ) 1 ( و -لود ! رد أ ف ر : André Midol = ا ن /ھ % ا د ا نو 0 ،يد ا وأ / % ا ىو ا ;$= ءاو ضار ا ةد =D / % ا ل ا د م اذإو ،ةر ت % نو تاذ ر =او د 6 ا مود ا . د و % مود ا ة ةر د ،ن ز ا ھو & أ ت كر /ھو . ?ر ا ضار= ا ن =و % ا د او وأ ةد د و إ % ثد ط ا ر ! ا وأ داو ا ض يو ل= . ) 2 ( ن -ر# ف ر : Marty / و در /$ اد ا م ظ% ل او أ ط ر د ا نزو نأ / ر ر =و ق رط ن= % ا % ا ط ط ر ; د ا مو نK0 %= تار / % ا 9%زاو ىر أ ن و = 0د ا در ا تارد! ;$= ن ر ؤ %اود=و . ) 3 ( 2 -ا د -ا ن $ ر# ةذ : 1 د$ ا ،/ % ا بط ا =و و ،/ % ا م % ا د = ط ةرھ ا ،/ و د ا ،/% ا 1 ، 1994 ص ، 19 . 2

- André Médol/ AE Nor association de normalisation, Paris p90.

3

نر ا % /0 &إ / % $ Dا ر ا ق$ م ةرھ ظ % ا د ا 20 ن $ ا ضار ا / أ فرط أ ل دأ د!و ،ن ر $ ب = ا / Oppenheim Hermann مو le traumatisme psychique بط ا ت $ط ; إ % /$ ا 1888 ن ل م ! ق ا س % /0 ، Freud و Breuer د د مو ل دإ ; إ % ذ% د $ 1883 د ا ت ر ذ ا وھو réminiscence ر ط %ا $ =و رو ا dissociation du conscient . 9 % ر ر Piere Janet / د ا رو A ا ف ا ن= ثد ن لوأ ت ر ذ ا ن مود ا ص ا رر ا C?وأو / د ا ب ا ر 0 يذ او ر 0أ C / او د ا 9 / ا ؤ ا . % ا ن ا د ;$= % ا د $ / % $ Dا ر ا روط د!و ن ر ا ن ب ر نأ اوظ & م % ا بر ن تاو% ر = د 9%أ ث % 40 ن ذ ا دو% ا ن وأ ر %&ا رد ; إ ت$ و ةد % ت ارط?ا ن نو% بر ا هذھ /0 او ر / د ا ب ت ةرھ ظ ; إ ك ذ او رأو : $ ةد ? ظ0 م ار ب را ) névrose traumatique ( بر ا ب = وأ (névrose de guerre) عو% هر =ا يذ ا د ا د ق$ ; C أ ث ق$ ا عاو%أ ن état de stress ، post traumatique ou ESPT ن ? 9 % /0 ل? ا م دو و DSM3 % 1980 $ ا ظ% ا ف % ن ? 9 اردإ م ك ذ و ،ةر لو6 CIM10 . ) 1 ( 3 -ا ت# د -ا ع-او أ : 3 -1 -)ر ا د ا : 1

& / ا % ار آ نو و ،ار 90د ص يأ ة ا /0 ةر ا /ھ نأ ن د ىر أ د يأ . ) 1 ( 2 -ةد*و ا د وأ د د &و ا ح إ 9 0 ر & ل ط$ م ر ا نأ ر = ت =ار ن هو % لA م اد ن % 9 لظ ةد / و ةد&و ا ظ :$ ل ط ا ب م ن و = !و 9 % :%ط فورظ ;$= 9 % ; إ 6 $ هار 0 م ر ا ; إ دو /%و ا لوھذ ا نو رو ،م ر ا ن بر . ا ر او فو او ق$ ا ? أ /ھ ةد&و ا د و ةد&و ا د%= ل ط ا /0 ر ظ يذ ق % &ا ر ن= % نو نأ ل ا ن و ) م ر ا ل اد ( د أ ف ؤ د ا هذھو ل ار ن & $ ر /0 ءر ا ىد هر ر و فو ا د د /0 $ ا ل او ا ر ا . ) 2 ( 3 -د ور+ -د و #,+ر # ةد*و ا د : أ ضر 0ا ن لوأ د ور0 ن ق$ $ اذ ا رھ ظ ا ض و ، و و ز ا زA ا ثاد ھد ةر و ةد&و ا لA د د ا دو و ا 9 س /ھ . ن ق ; إ تار D ? ا $ ط ا ر ا ة ا ن 3 ا ل %& 0 تار Dا د! ، ر ا تار ا : ء &او ،لو ا س % ا ل = د%= د !&ا طور ا ل ق د ا لو % او . ) 3 ( 1 -طـ،ن = ، د$ ا راد ،س % ا م$=و ر ا ت $ط م ،د ا د = د ھ 1 ، 2001 ص، 117 . 2

- O. Rank, le traumatisme de la naissance puff, Paris, 1976, P 10.

3

ء % أ 9 س Dا ىر م رار نذإ نو د! ق$ $ د ا او $ اد ا رھ ظ 0 و ا د ا هذھ . ك%ار N % او Rank A ا ة ا /0 ىر ا ق$ ا رھ ظ ل نأ د ور0 9 ! /ھ د ف ر ت&و ق$ $ ا $ ا ع ?و ا نأو ةد&و ا ) ب ا ناد 0 ( د ا هذ ازو ر &إ / ت . 9 او و ب ط ا :?و د د ا دو و ا ;$= د ا هذھ ر آ ن د ا فد و Leboyer ير ةد&و ا نو ز و ،ف%= A ةد&و ا ت =د رط د و ص ا $ $! 0ر+ /0 ثاد D 9 أ نط ;$= ت!و ا ض د د ا دو و ا :?و و ،ةء ?Dا ھدو و م ا ق$ ك ذو ط ا % م ا ل ! د$ ا ; إ د$ ا ن لو ا ل &ا د د ا . 4 -غو ا د : ت 0ر / 6 و ،ل ! ن 9 ن م ر= ر و ،9 /0 تار O I ا د 9%أ ھءازإ س ، ف$ و ت ا هو % ن $ ر ا هذھ /0 9 نو رو مھر = ن لظ و % ا ن ;$= $ ھ تار 6 نو ت % ا د%= . ) 1 ( ىر د!و ةر ا و ط ا /0 ءر ا 9 % / % : طو 6 % تاذ ط = د / % ا ل $ ا رظ% ل /0 ھر =ا روط ا رر / ا ب ا ن ب و = ةرظ% ا هذھ ن= /$ ا نPا ىر 9%أ ر + ، ر ا ق A ا . ) 2 ( ة# ا ت# د : ر ا ناد 0 ن= % ? أو ، / د أ ثد ا عو!و ن= % د /ھ 6 -بر ا د : choc de la guerre دو% ا ب ر ھ = $ ا :0اد ا ف !و ل % ا ر %ا د%= . ) 1 ( 1 -ط ،ندر ا ،ن = ،/0 ا قر ا ، أ راد ،/$ او / % ا بط ا م ،داو= دو 1 ، 2000 ص ، 269 . 2 -: ر ا س % ،داو= دو .

7 -ط# ا د ا : ز او ز ر ا ص %و ر و او ق$ ط = د ر آ ن $ 0 ط = بر /ھ ،بو ر او / $ ل ل ا وأ ارد ا ر 6 د!و نأ ن ?ر ىر أ ت& /0و وأ ةد د ا و% مود ا ب ر %&ا لو . ) 2 ( + د ا =و ا د ا : ;$= تار 6 نو / او / % ا ل$ ا ةروط + د ا =و ا ت د ا ز وأ ةر ا تار ا ب =أ /0 &ا ت و% ا ثود 0 ك ذ و ض ر $ % ا ا ن ف$ + د =و د ةد ا 30 و % 50 % ثود : ط ر ود ا و ةر ا ف % : د= ا ا د ا Dو ! ا 0ر ا ت ارط?&ا ھأ ر ا . ) 3 ( 4 -ا د -ا ب# أ : 4 -1 ب# .ا ا : / % ا ز ا /0 د ور0 د%و $ % ا د ا ; إ دؤ ا ل او ا : ر ب ا ىد ةذ$ ا أد ق0و ل ! ط ا ن ل $ ا م? ةر % د $ و /!او ا عرد ا وھو ء O ط . ل اد ا /0 ر ء O ا اذھ قر ب ر ا م ا / د ا ثد ا ل =و ل اد ا /0 ن C ،جر ا ن : ! :$ او ق$ او ب &ا ن د=و . 1 -ا ؤ ،ر %&ا ، %اورط ا ل % د ز ط ،ن = ،ق رط 1 ، 2010 ص ، 19 ، 20 . 2 -: ر ا س % ، %اورط ا ل % د ز . 3 ،رد و! د أ ن تA ا ،ارو د ر ،د ار ا ب ا / A ا ر ا /0 ظوو جA $ 0 ا 2010،2011 .

ا نو و ت ء % أ 9%أ ث ،/ % ا ز ةاو% ا C / ا د ا ةرو ر %Dا آ ر 6 ت و / % ا ز ا ل = ف!و ةرو ا يرو A ا م ؤ ا :!او$ 9 او و 9 اردإ ض0ر ك ذو . ) 1 ( 4 -2 ب# .ا ا : -مد$ ب$ ا F? مد= : $ ا ء او $ ا ط$ ا / . -مد ا م : تA? ا مرو ،قور ا ،مد ا زA ناد 0 ،ف ز% ا ،ةد د ا ت Dا . -ن .ا ص0 : / % ا ز ا ت إو ، % ا ك ا داد %ا . -ط ا ن ار1 ا و#0 ض# $ ا : م او س ا ت& . -ضار= ا رو ظ ب% لو او ا داو او ود ا . -د 0 م $ /$ اد داد %او م ا ل او نا . ) 2 ( 5 -ضار .ا : 1 -1 -ا ض-ار .-ا : ةر ا ل ار ا ): د ا ء % أ :( أ -در قر و ةدور : د$ ا ق !رزاو بو . ب م = ف ? ) 9 % ةد= ;$= رد ! ر + ? ب ا نو و .( ج -!د ن= د ز ض % ا عر . !ر ا /0 &إ + 9 ب ) ن ر ا / أ وأ يذ ا .( 1 ن أ ن ز و ط ،ن = ، 0ر ا راد ،قھار او ل ط ا و و ، 1 ، 2009 ، ص 190 -191 . 2 ن أ ن ز و : ر ا س % ، .

د ر ! س % ا عر = وأ ط مظ % ر + ه ف ز% ا ت& /0 ص % ب ق$ ر و N ب ا نو O2 . ء/ او ،ن + ،شط= . ) 1 ( 2 -ةر$3 ا ل ار ا : د$ ا قرز ،لو رو ا ) 3ط ةدرو ا /0 مد ا ن ر ( ةد ن % ا !د : و : ن % ا قرO و ،ت % $ &ا مد= . جA ا م م اذإ و ا ; وأ ،ةرار ا رد ض % ،/=و ا ناد 0 ; إ لو ة 0و ا . ) 2 ( 2 -ا ض-ار .-ا : س او ل ;$= نو و ،مود ا ص ا ;$= رط و د ا ةد =إ / ا د ا 9 9 % 9= وأ 9 ؤر د%= و و ، /=و ت& وأ $ مود ا ضر . -قر او ظ او 9 % ا طر0 . -ارO او د$ او ز ر ا ف ? ن ر Pا ن= . 1 -ط ،ن % ،تور ، ر ا ? % ا راد ،ن ھار او ل -ط ا د%= % ا ت ارط?&ا ،م $ م ر 1 ، 2010 ص ، 547 -548 . 2 -: ر ا س % ،م $ م ر .

-ةر مھر ذ / ا ثداو ا ه = ل 0أ دودر . / ا كو$ ا ةد =إو د ا ضار= ا ; إ يدؤ ف!او ا هذھ ل ير ا ضر 0 طار Dا ل /=و ا ر O و ،لAظو ذوذ ةرو . ض ر ا د % لو ا /ط ; إ 6 $ ن م % و N و ،ل %&ا بذ ذ و $ ا تار ؤ ا . ) 1 ( 6 -ت# د ا ن # ا ضار .ا : 6 -1 -د ا ب# : ت ارط?&ا ن =و وھ ! د ا ب = ;$= ر ظ / ا %&ا ;$= ر ا O %اد و تار در ا ضر ث و ، % وأ ط = در ا ھر 9?ر ىد وأ هر= =و% ت زأ ن /% د%= وأ 9 يدؤ د! % رار? A وط % ز 9 ر د! زأ وأ ةرر . 6 -2 -رار ا ز5 : Syndrome de répétition ةرو ا ن= ر ر $ $ ا رظ% ا ب وھو د ا ثود د 6 / 6 % ا ز ا ل اد ةر ا د ا ص ا فرط ن د ر ةد =إ /ھو / / ا و % ا ;$= مود ا : ) 2 ( أ ثد ط ر ت اردإ وأ ر 0أ وأ رو ل ;$= ود أ ت ر ذ رو ظ / د ا . ب / د ا ثد ا رو ظ مA ا /0 9% ءاز أ وأ . 1

- DSM4, Manuel diagnostique et statique des troubles manteaux 2eme éditions, Masson, Paris, 2003, P95. 2 -ط ،ن % ،تور ، $ ا ب ا راد ،س % ا م$= ت $-ط م ،يز ا قازر ا د = ت د 1 ، 2012 ص ، 268 .

ج /0 ش 0 ىر أ ةر ثد / د ا ثد ا نأ و ر وأ ص ا فر ق$! ب!ر و م اد . د وأ $ اد زو ر وأ تار D ضر ا د%= ك ر&او ق ? ص ا رو ر ) ف!و ،تو ، ار .( ه هذ ضر ا د%= و و 0 ل 0أ دودر وأ ت ا ص ا ىد ر ظ تار Dا . 6 -3 -نو ا ةر + : Phase de l’atence ق$ ا رو ظ د ا ن 9%أ ن ا ب / د ا ب ا وأ د ا د ةد رور د ل ،/ د ا ثد ا عو!و د ةر د!و ،ر ; إ $ $! م أ ن % ز % ا د ا ثود ن ل / ا ةر 0 يأ نو ا ةر فر % ; إ ل رار ا زA رو ظ لوأو . ) 1 ( 6 4 -د ا -د # ط 6 ا بارط6ا : PTSD $ PTSD ةر $ ر ا /ھ

Post Traumatic Strass Disorder

ر م و ص ا ىد ثد بارط?ا وھو ، د ا د طO? ا بارط?ا C$ط ر $ ضار=6 ز و ةد ا ص ا ةر =و & ،د د ثد وأ د 9?ر د /ھو : -0 ،قر ا ، طر ا ظ ا ط % ا ،3 ا / ا ر %&ا ،:$ ا ، ا ناد د از ا / ر ا . ) 2 ( 7 -د ا -د # ط 6 ا ت# ارط6* $1 ا ت# ا : 1 -ط ،ةرھ ا ، % % $ ا ر ا راد ، % او و ر ا ت $ط ا م ، ن 1 ، 2003 ص ، 170 . 2 -ـ : ر ا س % : ن .

1 ( /$ 9 0 ر0و مد ثد ص ا ضر : ر ءاذ إ وأ 9 د د ا وأ تو ا ن ? ثد 9 او وأ دھ وأ ص ا ر ا ن ر Pاو 9 اذ 9 ن ط . ل ط ا /0 نأو ،ب=ر وأ ز = وأ د فو ;$= % ? ص ا ا نو N م او مظ % ا ر + ك ا كو$ ا لA ن ك ذ ن= مھر نو . 2 ( ا قرط ا ن ر أ وأ ةد او مد ا ثد ا ةد =إ ر : ل و ،ثد $ ةرر ؤ ت ر ذ تA ا ر 0 او /0و ،ت ارد&او %= ر ا م ن ا ر O ل ط ا وأ % بر وأ ثد ةرر ب أ ةرو /0 د ا ن ر %= . ) 1 ( 3 ( ؤ مA أ : دد ىو نود و =ز مA أ نو نأ ن ا ن و ،ثد ةرر نو . 4 ( ا /0 ن و در ا ر و فر / د ا ثد : سوA او ةر $ ةد =K س إ ن ? و ،د د ن / د ا ثد ا ةد =إ م ا وأ ! 0Dا د%= ثد / ا ك ذ /0 ا ر ا ت و% او . 5 ( د ا / % ا م ا : 9 وأ ز ر ر وأ $ اد ت A= وأ ت $ ; إ مود ا ص ا ضر وأ % / د ا ثد ا ن ار ظ . -/ و و ا ط % ا ةدو= . 1 ل د ا /% ر ا ر %$ ن &او م$ ا راد ، ا ت &ا يوذو ن د $ % ا ا ،رو % ط ،ن = ،: زو او 1 ، 2011 ص ، 102 -103 .

-ا 9 ظو مود ا ص ا م ! . ل 0 ة& & : / د ا ثد $ ا تاذ تار $ ر ا ب% ا ت A ا ن ر أ وأ A ك ذ ;$= لد و ، د ا ل ! ةدو و ن م ا ا : ) 1 ( ∗ لذ د ا ن= ثد ا وأ ر= ا وأ ر 0 ا ب% دو در ا . ∗ ن= ت ر ذ ا : ر / ا س % او ن او ط % ا ب% دو در ا لذ / د ا ثد ا . ∗ / د ا ثد ا ن م ھ ب% ء =د ا ن= ز ا . ∗ ھأ تاذ ط %أ /0 ر وأ م ھا /0 C?او ض %ا . ∗ أ ل %& رو ا ن ر Pا : ل ا /0 ب% ا و . ∗ ل %&ا ن د ىد ) ب ا ر= 9 د نو نأ ن= ز ا ل .( ∗ ل ل ا لو م س إ : وأ % ;$= لو ا ;$= 9 رد! مد= :!و نأ ط ة ش نأ وأ ،جاوز ا ن ن . & طر ا ةر &ا ن ةر ضار=أ ا ل ! د و ل&د &ا ن و ، د / ا ن ر أ وأ ن ر ؤ لA ن $= : ∗ 9 0 رار &ا وأ مو% ا /0 لو د ا و . ∗ ب?O ا ر %او ،ةر &او N ا =ر . ∗ ز ر ا و ، طر ا ظ ا . ∗ 9 0 I ا عز ا ا . 1 -ـ : ر ا س % : ل د ا /% ر ا ص ،رو % 104 .

بارط?&ا ىد ) د ،ـ ،ب /0 ضار= ا ( ر ن ر مود . % و م أ بارط?&ا اذھ ن= N / % $ إ ھر + وأ ، % او = &ا ب%او ا /0 لاد ا ءاد ا ت& ا ن . د د ن و : -د# بارط6ا : ر أ A ن ل!أ ضار= ا ةد ت% اذإ . -ن ز بارط6ا : ر أ وأ ر أ A ضار= ا ةد ت% اذإ . ضار= ا ةد ت% ةر 6 اد : ;$= ر أ د ا عو!و د ت د ل! ا . ت ا هذھ :?و ب ،يو? او /$ ا بارط?&ا وأ ب &او ق$ ا مد ا ثد ا نو م$!6 ا بارط?ا ،مد ا ثد ا عو!و د ت د اذإ ر =&ا رظ% ،ةد ا ن %Dا ةر 9 =و و ةد ل!أ نو و بارط?&ا اذھ /0 &و ثد ت د ا د طO? ا بارط?& ةز ا ضار= ا ب + : ثد $ . 8 -ت# د ا د # ط 6 ا -ت# ارط6ا ب# أ : ت% و ،بارط?&ا ضار=أ : ةو ارو ا ل او ا ط ر د ث ا د ا م %ر 0 $ و و ب أ 9 ت د ا د طO? ا بارط?ا نأ ت =و ىر أ ?ر . =و ن : ر ىو م د ن ود ا ص ا نأ د ا ث ا تد وو ا ت %و رھ و ن & catécholamine ) ن % ردأرو% او ن % رد ا ( فر / او !ر ط ا ف!او ا او م ا د ث طوO? ا وأ ئراوط ا ت %و ر . د ا ء&ؤھ ود و ت %و ر ا /0 ط و ا ن= ض % ىو وذ ن و % نK0 ك ذ % و ،/ اذO ا ل ا $ = /0 ھأ د يذ ا لوز رو ا و

ت د ا د طO? ;?ر ىد لوز رو ا % ف ? ن &و ا نود ا ا ت =و ا وأ ق$ ا ;?ر ت =و ىر . ) 1 ( ل ةد د ا د ا ثاد ا : نو ط ا ثراو ا وأ تار ا ثداو بارط?&ا اذھ ثود . /0 ةدد ثداو ضر ا ل د ا ثود ل ! در ا ضر / ا رط او ذ ا وأ اوط%&ا وأ ا ل ا ت ; إ يدؤ / ا رط ا وأ ،/? ا ن ل ثد ا ء % أ رط ك %ھو ، % ضار أ م د : / د ا ثد $ ضر ا رد ) ىد او ةد ا .( / ا رط او حور ب وأ ت ص ؤر ;$= ب ر / ا ا تار ا ل / د ا ثد ا /$ : / د ا ثد ا ءار %د ا Dا ىد . 9 # ط 6 ا بارط6ا عاو أ د ا د : 9 -1 -# 7ا ف ا ا ط 6 ا : 9 A ن م : -ه %&ا ز ر . -% ا ! ط ا : . ل ا ;$= مود ا ز ) ل ا او .( عو% ا اذھو ر هروط و ءر ا و % د / ا ت د او تار O ا ن= ةر = وھو طO? ا ن د= و م ا ءاد ا ن ن س % ا ةد ز ;$= . 9 2 -ا زو# ا ا ط 6 ا : ت& ا 9 0 د % : -ف ا / دو ا . 1 -اد ،س % ا م$=و يو ر ا م ا ،/ ا راز% ف % ط ،ن = ، أ ر 1 ، 2010 ص ، 105 .

-بارط?&ا . -بورھ / يدر0 :$ھ . -و -وأ ل 0أ . ;$=و در $ % او د ا ا ;$= $ ر ؤ / ا ت طوO? ا ن= ةر = وھو طO? ط ر ضراو= ; إ يدؤ و م ا 9 ادأ و عاد / % ا آ ر ظ او ةد ا م& ير او مد ا طO? ا ع راو قر او م? ا ر =و $? ا ت % او . ) 1 ( 10 -د ا -د # ط 6 ا ضار أ : ; إ م % و ر P در0 ن ف$ /ھو : 10 -1 -ا ض-ار .-ا : % ن د % : ) 2 ( -ك %& رو او 0 ا ض %ا . -ا ز ا ف ? /= % ) م ز ا ،از%و$ % ةرر ت إ .(... ; إ $ وط ةد طO? ا رار ا /0 يدؤ مد ن % رد ا ةد ز ب$ ا ضار أو و د ا ةرود ا ت ارط?ا . $ وط ةد د ا د طO? ا ر ا اذإ يدؤ !رد ا ددO ا تازار0إ ةد ز أو ،نزو ا ص %و د إ ; إ / ر %ا ار . -/ ? ا ز ا ت ارط?ا . -$?= ت ارط?ا . -/ % ا ز ا ت ارط?ا . 1 ر د ل 0 ،ط، ن % تور ، س % ا راد، / ر ا نطو ا /0 ب او ھار ا تA ،دارز ا 2004 ص 30 . 2

ر %$ ةر ا راد ،جA ا ،ص ،ب أ ، %&او و$ ا ت ارط?&ا ل د ،; ط قور 0 أ ،ن = ،: زو او ط 1 ، 2011 ص ، 61 -63 .

سأر ا ع وأ ) عاد ا .( -مد نوز رو ا زار0إ ن= % ا ا ضار أ . 10 -2 ار أ # ا ض : % ن د % : ) 1 ( -/ ط = لوھذ . ل %&ا ر= ) ل %&ا ق$! .( ر= فو ا . -% ھDا وأ ب-%ذ رو ا . -ا مد=و ز رو ا روط و ،تاذ ا ر د /0 ل 0 . -ل أ ناد 0 ، ز= ،نز . -ء ر &ا ;$= ةرد ا ض %او ،ر ا ،ةر ا . ةد او ا ل ا د دزا ) طر ا او ق$ .( -ب?O ا ت و%و ،ةز0ر% او ةر Dا و . مد رو ا م ا . 10 -3 -+ر ضار أ : ) %ھذ :( د % : -ةر اذ ا ت ارط?او ز ر ا و ،ه %&ا ض %ا . ةرر ر 0أ ) ر 0 ا ض /0 رار .( -م او م ا تارد! ص % . 1 -ـ : ر ا س % : ص ،; ط قور 0 أ 64 -65 .

تارار! ; إ ض و ا ت&و يدؤ د! ا ر ت ا ض %ا ط و =ر . -/0 روھد ىد ا د ط ط او م ظ% ا ;$= ةرد ا . و ر +و $ اد در ا ر 0أ C ) ط% & ر 0أ .( 10 -4 و ضار أ : 0 د %و : ) 1 ( -ا ف-ادھ -ا ن= لز % -او س او ت ھ&ا /0 ص % . -ا ت -ارط?-او ،مو% -ا ت -ارط?-ا . -ن ر Pا ;$= مو$ ا ء D ل ا . -/ ط ل ل ا ل . -ة6 6 او م $ ا ةد ز /0 $ ا بط ا ل ةد ز . = در $ = &او $ ا ت !A او % ا ة ا ;$= ر 6 طO?$ نأ د % . 11 -, ا طو 6 ا : رود ا عار و ،ل $ / او / ا ءب ا ل ل ا ط ر / ا /ھو 9?و +و ل ا ن ل ا /0 ر و او طO? ا رد دد و ،ل ا /0 ق 0ر ا : ت 0A او اذ و % ا در ا ;$=و ،ءاد ا ت و ;$= ھر آ كر / ا ر او $ اد ا ا ت !A ا ;$= . 11 -1 -, ا طو 6 ا رد# : ھأ ص $ و ر و ا رد ف % ن و أ م / ا و % ا ;$= : ) 1 ( 1 -ـ : ر ا س % : ص ،; ط قور 0 أ 66 -67 .

11 -2 -رود ا ضر# و عار : ن ر أ ك %ھ نو د%= رود ا عار ثد ر P &ا 9 $= ب ھد ا در ا ;$= ب$ط . A : يذ ا فر ا نو$ ا 9 ط 9 % ت!و ا /0 9 ! /0 ج %Dا ةد ز لو 9 ر ب$ط ذ % 9 $= ت / و ا ل ا ءب= ض ;$= 0او 90ار إ . -11 3 -رود ا ضو 8 : ب O رود ا ضو + ق$ ت وؤ ا لو حو?و ا ،د د س ر ن ، !ر ا ،د د ل = مA ا اد % ل ا ن و$ط ا % ا ؤ ا م ظ% ةد =إ ،ةر لو فار Dا وؤ ... ثو ا ت% و رود ا ضو + نأ ،س % ا ض %ا ،ل ا ن /0 ر و ا ،/ ظو ا ?ر ا ض % ط ر ب% ا ن مد ا طO? ع راو رود ا ضو + ن !A= ك %ھ / و و ا . -11 -4 -ل ا ط : ءاد ا رط ،ت وؤ ا ث ن ط /0 ن ا تو ;$= ر ا N % او ن و ت رد د إ ; إ يدؤ ن ا اذھ ،در ا 9 مو ل ا ;$= !او ا طوO? ا . A : ر أ س % ا ة ;$= ظ ا ب$ط / ا ل = ا ا ل = %ر ق$ ا /0 ھ . -11 -5 -ظو ا ل ا ةد# ز : ن ءاو ل ا ن و$ط ا م ا د دز ةر ا ىو وأ ا ث ) و$ط ا م ا : ل $ در ا ةر و ةرد! .( ) 2 ( ;$= $ ر ؤ ھرود / او $ =و %د تA ; إ هذھ ل ا ةد ز يدؤ +و ءاد ا . -11 6 -ظو ا ل ا 9 : رد ھرود / ظو ا ل ا $! ر ج =زإ 0 ل و ل $ اءز ب$ط وأ ،در ا ت % إ ن ل!أ تارد! ب$ط / ا ل = ا / س % ا زاز ھا ، 0اد ا ناد 0 ،ل$ $ در ا ضر يذ ا ر ا ،9 !و ن ار . 1 -ط ،ةرھ ا ،ث د ا ب ا راد ،/$ $ ا / % ا جA او % ا طوO? ا ،ص ا د أ د ،رھ ظ ا د = د 1 ، 2012 -2013 ، ص 36 . 2 -ر ا س % ـ : : رھ ط ا د ص ،ص ا د أ د و 37 -38 .

-د ا ل ا فورظ : ىو ،ل ا ن م رطو ل ا ل ء ?و? او وطر او ةرار ا ردو ،ةء ?Dا . -11 7 -در ا ت# ط و م ظ ا ت# ط ن ق+او ا مد : ك ذ ل و 9 $= ص% : تاذ ا ق ;$= ل او د فر ا /0 در ا ت +ر ا ضر تاءار Dاو C او$ او ت $ ا . 11 8 -ا ق-ار *-ا : Burn-out : ك %Dا ن ; إ مو ا اذھ ر &او =و /0 ل و ، = طوO? ر ا ضر ا % / %&او /%د ا فاز% ل $ ا رھ ظ ا ن : ناد 0 ،ن ر P م ھ&ا ناد 0 ،ز رو ا ،ق ھرDا تاذ ا مو /0 $ ا ، = &ا ت !A او ة ا ! /0 ك ا ،ل م ھ&ا . ; إ ةر Dا ن د & ل ،ة6 0 م! &و ثد & ق$ رو او ر و ا ت& نأ

%و ار آ ب ا هذھ كر ،ن $ ا كو$ ;$= س % و رد روط م $ ش ط %و ف ل و ذ أ در ا ;$= ب و يذ ا ر ا ، إ %!رط نأ ق ا ل ن= د &ا و طوO? ا هذھ : طوO? ا : 9$ /0 و ا ر + قرط ) رو ا ،تاءد ا ،ن د ا ،تارد ا /ط .(... ) 1 ( = &ا ل و او % ا ل و ا ; إ %د ا ل و ا ن ل و ا هذھ تو و . 1

12 -د ا -د # ط 6 ا ل ار : 12 1 -راذ 7ا ر : % 0 م = 0د ا ل و ا د ) = 0د ا ت ز% ا ( و و 0 % ضار=أ ر ظ %ھو ،طO? ا ل ر ا &ا ل أ ن در $ /$?= س ،س % ا /0 =ر ،ب$ ا ت ر? عر د %0 ، % . ىو ا ;$= أ ق ? وأ راذ%D رو ،ز ر ا د دزا د % / % ا . 1 -12 2 -و#0 ا ر : ! ط ا 6 و ت = 0د ا ت طO? ا ل = رار و ا رد :0ر در $ زA ا ) يد ا ىو ا /0 ت% / ا ( ت A ا %ھ / و راذ%Dا $ ر /0 تر ظ / ا و و ا . 2 -12 3 -ق#ھر7ا ر : ،ل وط ت!و طO? ا ل ر ا ضر م A ل ط+ ? ا ?و ا او ا ;$= رد ! ر + در ا C و ت = 0د ا ض! % ضار= ا رو ظ ةد =إ ; إ يدؤ ،ف و . 12 -4 -ض و ا ر : ح ر&ا /0 در ا أد طO? ا ل = ر ! ط ا ن ةد =إ م و 0 . ) 1 ( م ظ% ا ا نأ د % %ھ ن و ةرھ ظ ر و ، ط /ھ ا ت ?و ا /0 /ط ذإ ا راذ%إ ل و ر ر ! ط ت ?و$ ا ا او ا م ; ، . 1 -ـ ق ا : ر ا س % : ص ،دارز ا ر د ل 0 43 .

13 -# *ا ل$د ا د ا د # بارط6* : 13 -1 # *ا < ر ا : Débriefing : ا / %&ا / % ا I ر ا لA ير أ $ وھ /= 48 ; و 72 = يو ا / د ا ثد ن ر 6 ا ص ا ةرود ا هذھ لA ،/ د ا ثد ا رور د % ا م ار ن= ر $ نوو=د . ) 1 ( 13 -2 -# *ا < ر ا ةد : =و ا م ;$= د / 0 ةر O / %&ا I ر ا ةد / د ا ثد ا عو%و

ت = ثA زو نأ ب & دد ا ت!و ا نأ &إ ،9 اد و

. ) 2 ( 13 -3 -# *ا < ر ا ل ار : ـ % /ھو ل ار ةد A ا % ا ر Michelle et Dyregrou ـ % رأو Armstrong et Al ل ار ا هذھ C و ، ز ر ا ن د &او بار !

ا ل ار او O ر رط 9 & %ا ن= ر ا لA ن ص ا %و / %&ا ص Le professeur Crocque 1998 . ) 3 ( 1 س % ا م$= ،ن د أ C يرھ ط يد رDا ط ،ن = ،: زو او ر %$ ل او راد ، 1 ، 2005 ص ، 648 . 2 -ا س % ـ : ر : ن د أ C يرھ ط . 3 -ـ : ر ا س % : ن د أ C يرھ ط .

13 -3 -ا -= و.ا ر ا : م د0 ا ر ر ا هذھ نأ ; إ % ا هذھ ر وط /0 مھ ن ل ق ث اذإ ح % ل = /ھ $ ن فد ا ف وو م %أ ;$= ف ر $ ن ا مو ث ،ةد رط ت ط Pا $ ءد ا ن ط 0 A ا $ ا هذھ : ت& %او ر= ;$= ز ر ب+ر%و م 9 % نأ ;% % ،ر ط ثد ر د ص ل . 13 -3 ب -ا #> ا ر : 0 0 ا ر ن م+ر ار نو يذ ا ثد ا ن= ر او ث د ص ل رود ا /ط % / Pا لاؤ ا حرط ق رط ن= ك ذ نو و ا /0 A وط ن ثد ا نأ : ؟ت د ف ق او : !و ا ن= ث د بو % م 0 ص ل مو فو م ثد اذ و ؟; و ؟ 13 3 ج -> #-> ا ر ا : ر# +.ا ر ر 0 ا حرطو تارار ا ذ او ر ا ت $ = ;$= $ ر ا هذھ /0 ز ر ا نو / Pا لاؤ ا حرط لA ن ك ذ نو نأ ن و ثد $ ا : -؟ثد $ ك لA لو ا ك= ط%ا ن اذ -ھذ ;$= رط ء/ ب أ ؟ت ظ $ ا ك$ /0 ك%

؟ثد ا ء % أ ك ;$= ترط ةر 0 ر أ /ھ ) 1 ( 13 -3 د -ار ا ر ا : ر #1 ا ر مھ ا $ ر ا /ھو لA لوط او ةرور ا I ر ن ا ;$= يرور? ا ن و إ ه %&ا : 9 & %ا ن= ر ا /0 ص ل ةد= م ا نأ ب يذ ا ت!و ا ; ر T $ و ;$= ةرد او ا % ا ة % ا ن= نA=Dا / 0 هد%= ف!و / Pا ل ا ;$= نو د! رط ب او ا $ او : ر أ وھ م ?ر لھ ر= ا س % نور Pا ش = لھو ؟ثد ا لA أ ا ت!و ا /0و نPا نور ف ؟ت& %&او ؟ر? ) 2 ( 13 -3 ه -#$ ا ر ا : ضار .ا ر : ل 0أ دودر و$ ا وأ %&ا د ا ضار= ا ;$= ز ر ا م $ ر ا هذھ /0 ثد ا لA ن ق$ ا / د أ 9 و%0 I ر ا $ = لA و ،9 $ / ا ت = لA ، ن لاؤ ا ق رط ن= ! % ا ه %&او ةر اذ ا ،مو% ا /0 ت ارط?&ا ن نو% ر 0 او ه %&ا /0 ت ارط?ا وأ . ) 3 ( 13 -3 و -س 0 ا ر د# ا ر ل 0 ا دودر ?ر م ا $ مظ% $ C / %&ا I ر ا ن $ ر ا هذھ Dا ق رط ن= %= ر ا ر ظ =و ا دار0أ و ر ل 0أ دودر %6 . 1 -ط ،تور ،ق 0Pا راد تارو % ،/ % ا جA ا /0 د ر ا ،د أ م ھار إ ل 3 ، 1991 ص ، 85 . 2 -ـ : ر ا س % : ص ،د أ م ھار إ ل 86 . 3 -ـ : ر ا س % : ص ،د أ م ھار إ ل 87 .

13 -3 ن -# ا ر ا : ل 0 ا ر : ظ ا : اد ن ار ا ن ةر 0 د / %&ا I ر ا ن % د د : ط % ا : م & %& ص ا و ر % إ ;$= م اد أ : وأ م % ن ر . ) 1 ( 14 -# *ا < ر ا ص ھ# : وأ در $ / % ا م=د ا ر 0و C 0ار $ ص ق رط ن= ر ل د /ھ د در0و = I ر ص ك % 0 % د ش / ا =و $ د ا $ و ف %= ثد ضر ا د ق ط 9%أ ب% ; إ ع ط و ن أ ن $ عر أ ن : ط /= ا / %&ا I ر او د ا د تاو% وأ ر أ رور د ; 9 ط رور? ك ذ نو و در ا / %&ا I ر ا ص =و نو نأ ص U % =و ا /0 و نو & يذ ا . ) 2 ( 15 -5 ا ص ا : -ىر ن ف$ دد ا .

ثد ط ر ا ت& %&او ر 0 ا ;$= ا ز ر ن ا ت ر لA

/ د أ . 1 ص د أ م ھار إ ل ق ا : ر ا س % 88 . 2 ، ط نود ،تور ،: زو او ر %$ ? % ا راد ،/ % ا ل $ او س % ا م$= : ،رد ا د = ن 2009 ص ، 55 .

-ر 0 ا ىو ;$= تار O ا م ل أ ن ار ا . -ت& %&ا د ; إ ل او ن ا ت ر $ $ . ) 1 ( I . 16 -ا د -ا ج5 : 16 -1 ج5 ا ط ا : ب &ا تاد ? ; إ ء ط ا د anti dépresseur ا ت د او les sédatifs مو $ ا C$ و sel de lethium ن د %و$ او clonodine N % /ط $ ن و د ا د ت ارط?ا جA= /0 إ ن ل / & هد و / ط ا جA ا ذھو ،/ % ا جA 9%ار !ا ن % ا 0 ف$ & ه . ض ىر و ،/ % ا جA ا /0 او ; و ا $ ر ا ل / ط ا جA ا نإ نأ ن ا ن د %و$ او : نور ا نو و نار $ اد ا ر 0 ا ف اد ن د! نأ ،س او او %اود او عز او :$ ا ت او مو $ ا ا ض ن د! ن ;?ر م & %ا ;$= ل?0أ ةرط ر 0و . ا ن 0 % ذ ا ر % او ك ا % ب & ق$ 0 أ نأ ن لود ا ت ر ل ن ھذ ا تاد ? ن =ر ض ر ا /ط hadot وأ olanzapine . ) 2 ( 1 -ـ : ر ا س % : ص ،رد ا د = ن 55 . 2 -ا ;$= % ا د ا ر 6 ، قرز ،د و$O0 س% $ ا ةد ل % جر ةر ذ ،دار0 ا ىد / % ا ق0او نارھو ،يد ا س % ا م$= /0 % أ ، 2004 / 2005 ص 40 .

17 -ا ج5 -ا : -# ا ج5 ا : = وھو ت ارط?&ا ن نو% ن ذ ا ص ا وأ ;?ر ا ن دد= ! % ن= ةر ث ن نو$ / ا قرط ا لو نو واد و م $ نو رط 0 % ا ت د او هدو و /0 ر 0 او تار ا لد م ? اود= نأ م +و ط و او اوزو نأ !د ا +ر او مار &ا نو ط و ر أ م ? ن نو ر 0 م $ ل &ا نو & نو $ و م = ?و م 0و ق 0 ر= ا نو ر و ن و ن ر P جA ا از : ضار=أ ن نو% و 9$ ;?ر ن ر Pا ن6 كرد مود ا وأ ض ر ا نأ C نأو 9$ و 9 % ن= ر نأ هو و ،ر أ وأ د ا ن= ت و هر= و . ر ذ ;$= ? أ وھ : د! م ن= ن ر Pا ة % : د%=و وأ 9 ;$= أرط م لو$ و ،9$ : ل $ ةد د= قرط ك ذ 9 / و 0 هر= :% ر + هر ن و 0 ر 0 9%أ . -ن= ر و ،م فط =و رو? /0 9 % د د%= وھو ر= % ص$ و 9 % ن= رط و %= ر ل ا ناد 0و ھار ا . ) 1 ( % ا 9 ل % ل لو 9 ھ 9 9 ار و ن ف ةءار او = 0د ا ل % ق$ 9 ارط?ا ت % د هر ا ن د ز د!و اد او . = ? أ هد= د!و ن /% و و او و و ز ا 9 ا م 0 ;$ ت ط إو ت =ار . 1 -ط ،ن % ، ر ا ? % ا راد ،/ % ا جA ا ل د ،د أ ل 1 ، 2010 ص ، 202 ص 207 .

% و رود ش %$ ةد نو ن6 N ل او ا رو أ 9$= ر و . ل و 9 و% : ر و مود ا ىد فو او ب%ذ ا ر= . 17 2 -# اردو ا : و% رو N % ا اذھ :?و Moreno ;$= ل / مود ا : يذ او ةر ، !و حر ا / وأ مود ا 9 ر عو?و و ت و ق$ ! وأ د هد و ض ر ا كر م / ارد ا ف!و ا عو?و ا دد ،ةر $ ل ل !و N ا إ /0 ر % اراودأ نور آ ل و % C ; $ ف!و ا ل د ةر ر ط $ ض ر ا ةد= رط ن= ةر = وھو ، $ و !او نو / مود ا جار إو / % ا 9 & %ا . ) 1 ( 17 -3 -ء#$ر *ا : يدارإ ط %ا وھ ر ? ا ر? $ Tonus ار س Dا 9 يذ ا $? ا / A ا س % ا م$= 9$ و psychothérapie لو $ : م $ م = ء ر ا ;$= = ء ر او 9 د يذ ا ط %&ا ط او ا % ر ر + ر O % ت ارط?ا ن نو% وأ ص$ ا ةد ز ن نو% ن ذ ا ص U جA ل د % وأ . 3 -1 ء#$ر *ا قرط : أ -نو و # 0 رط : Jacobson ر &ا رط رط ء ر رو ك ذو ط %&ا ; إ فد يذ ا / رد ا ء + د ا ةر ا ار /0 م ا ; إ يدؤ !ار ا نأ د ؤ و ،تA? ا . زد و1 0 رط : schuldz 1

/ اذ ا / ط %O ا م و% ا وأ / اذ ا ق ا ز ر ا ق رط ن= ء ر &ا رط رط م فر يذ او : trainningotautogène de schuldz . ) 1 ( 18 و ا +ر ا ج5 ا : TCC

د ا د طO? ا بارط?ا جA= /0 ةد أ 0 / و$ ا /0ر ا جA ا ل ك ذو ةد از ا ا ف /0 اد ا ت ار &ا ر أ وھو ،ءاو ا د ;$= !او جرد ا ض ر ا ض ر ; إ 0 ?إ ،مظ % ل س O%&او / د ا ثد ا ف او مود ا تار % م جذ % ا د $ و ز ز او ت& &ا ةرادإو 0 %او هر 0أو مود ا كاردإ ر O ;$= ل 0 0ر ا ت % ا أ ف!و ا /0 9 & و$ او 0ر ا هذھ مد وأ $ ا ف!او ا . ) 2 ( -19 -ج5 ا ا ل # : -ر ا اد ا : وأ 0 ن و و ; 9 ر وأ 9%ھذ ; إ در ل مو نأ ض ر ا ن ب$ط 9 و وأ فذ وأ فو وأ رذ يأ نود ك ر وأ ط ر ر + ود وأ ا م د= . و$ ءارو رو A ا :0اود ا 0ر ر ر + بو$ أ رط ا هذھ د و ن و 9 نو نأو ط نود ثد 9 ر و إ ض ر ا كر N ا لو نأ م ا ض ر $ رو A ا :0اود ا ف ا ن ن 9 و 0 ق!د و ر . ) 3 ( 5$ : عو!و $ ا % ا ت د ا ن= % ا تار ا ازإ نأ 9 ت د ت % ا ?&او / ا م ا +و % ا ت ارط ج ذإ ،هر ذ ت د نو 1 -س % ل ق ا : ر ا : ص ،/ % ا م % ا د = 89 . 2 -ل ق ا : ر ا س % : ص د أ ل 207 . 3

ت د مد نأ د &و ،ءاو ا د ;$= ط ا ةد= او % ا ةد% ا ; إ ? ا نوددر ن ود ا نأ د % % أو ،مد ا ثد ا عو!و د ن ت!و عر 6 ل ھ6 ا م / او % ا ةد= ا ل /0 ن رد م او0ر نأ ب اذ ،م إ د نو ا 9% رد ; 9 و ا ار ا رد نو نأو ر او ا .

. 1 -ا ا . 2 -ا ا ر . 3 -ا ا رود . 4 -ا ا فا ھأ . 5 -ا و ا ت ا ت أ . 6 -ا ا ! " ط $% &ا . 7 -ط $% &ا ت . 8 -ا ا ا '( ) * ا +, ) . 9 -ا '( ! -ا ت !-ا-. &-ا . 10 -ا ا '(ر / ظو . 11 -1 ا 2 / 3 . 12 -4 $ ر و ا ا ل (ر ء . ا ق ط . 13 -و ا ت ا ت 8 وأ . 14 -/ . ا ت 9 :; ت ا ت 8 وأ . 15 -9 '! و ب )! + = ' 2 / 3 ا ا ل ( . :>ﺧ .

: @$* ا ت A 1 او ن8 C '3 D .2 ةرو F ا ا ) 9 م .ھ&ا نإ *I ا D ا '(ر 1 J!أ ( 2 "ھو ، إ " .J ". ا ﺧا ا I1 ا ' او 1/J او 1L ا @ C طو @ ار Cو @ ادا . ا , Cو "ھو "J ا @,ادأ J D

ء&Mھ 8I. ' $ & $طو ، L* او حو 9 %. ا O A. @.!> و ط8 ا !أ ن لد ا " 8 او "J! ا دا او ،P ) ا 8I. او ط $% & 9 &إ ل ( ا

.

1 -ا ا م : أ -ي ا ! ا : -2 ء"* ا D -2 !و 2و ،" 2و : D 2 ه إ @ س J ا ه 2و ،@J S دو @ J! 2 : @ J! يأ . ) 1 ( -! ،"J -! ،" -!و : !و ،4 1 ا ھ J ! : د . ب -#$%&'(ا ! ا : ،ت I . او ص = ا 2 @! ! "!8 V ! "ھ ا C8 ا وأ ا ا 9 ر8A. / ظو W ع8F8! C ! "ھو ، J . او ) ا تار8A. ا ر ! را . ص ﺧ 'I 9 S. . ﺧا ا ةرازو :و "J يرادإ 4 ZJ.9 S. أ 3 ، .1! ا- !و 9 J ا 1 ا م 9 '/I. Fو " و . ) 2 ( -ا )ط ا ر %+,ا - ا . 2013 : . ! $(8.1 ". ا ت>ﺧ . او ت ا S ( س [9 م8 / = J ! ا ا 4 I . !و 4 ا 9أ " ص = ا + ". ا ثرا8I او ثدا8 ا ك>!أ د و أ A ". او ت 1 M او ت A 1 ا . ! S! V 1J. او نو . 9 ^ ذو ،` او a $ ا وأ Jط8 ا !8 ا ) . 3 ( - ا . %+,ا ا )ط ا ر 2014 : 8 L! "ھو ،" ا ع 9 % أ V A ! وأ ا ا تاءا ( ا ل او بو او ثرا8I او V,ا او ر Aﺧأ ! : او ! ا ت I . او ن I1 ا !ز> ا 98IJ ا b cإو ، / . ا V ا ا " ' ا و ت& ) &او ت>:ا8 ا !> ![ و ، ت 9ا AF&او ،ب ا ت& 2 " و 4 1 ا !ز ^ ذو Jط8 ا ةو d ا رد )! 2و ! ا ثرا8I ا ء Jbأ . 1 -! 9ا ط ،تو 9 ،e 98J ا راد ،4 او ء ا ف 2 ،S9 1 ا L! ،ب ا ن 1 ،ر8ZJ 1 ، 2006 . 2 Jط8 ا ر ا = '3 ر ) !> إ L! ، ! يد8 1! لو ا مز> او ، ا $ f - ا ا ط ، ,ا-L ا ،" او A $ ا عر = ،ر . ا راد ، ا 4 ، 2014 . 3 ، *J او $A ر . ا راد ، ا Jط8 ا ر = '3 ر ) !> إ L! ، ا $ f - ا ا ط ، ,ا-L ا ،" او A 3 ، 2013 .

2 -ا ا ر : -ة[*J ا O$ : ر8طا $! ا 'ظ " W 3 4 ا " ا س ! لوأ !ور V 2 9 !و ا ن J V 2 ،4 ا " L1 4 ". ا V,ا ا !و ، * ا 1866 8I 8!و ، 1812 V 2و ، 8I1 1 ا ن 1906 " $$ d او D و ا . ا 9 ا ب8* ن 3 و ، I/. ا " ل . ا ت L ا ". ا ﺧ8 ا g, .J ا (ا8 Aﺧ SFو . ! ا " 4 1 ا 2 " e [. ا اhھ دا .!او ،ب ا . ) 1 ( -ة[*J ا i ر : J 9 ا ا ء * إ i ر نإ 1931 "1 / ا O $A ا م C j 2 ، " ن جر8( ل89 " W d$ ا L ا هhھ !و ! e ر 9 ! h او ، J( فر *! ( ء * l9 ا و ا ZJ ا . O $A ا ن 3و " ل89 ن جر8( " سأر ` 1! J( J ! D إ ةر = ا ل>ﺧ ! " ي Jھ ن ود " 2 ا O ) ا 3 2 e M! . 2 " إ ء8L ا I و ، J!آو 28./! ن ! وأ ة ! VAJ! د L إ D إ "! ت ا-J او بو ا . 1 - http:/www.himaya.34.info/page.phid P13, 14.

ا 4 ZJ " 9 ل> . &ا 9 و D.2 @ 2 D ا ةد إ J " و ت $ ا I ھ 1964 م8 ! D%. 9 و 64،129 " خرM ا 15 / 04 / 1964 4 ZJ.9 V . ا ةرادإ ا ! ا ا 'd . و ك .* ا ! %. ا حور D e M! ا ز ( ن @J! و، ا 2 " ا ص = ا I . ا و ،SC8. ا ، C8 ا "b>d ا ر * ا W ت ف ا . ,ا-L ا و ا W/ I و ء * l9 ا ا P )! 1970 د /. ا j 2، نا8 أ ا ! ةد إ ' ھ[. ا i ر .9 و 'I ! ي I1 @$= م Z ! 'I3 ع A ا د /. ا و ، 20 / 02 / 1979 ! L! تر : !او ا ! 4ZJ ". ا 4 ا او ! C8 ا ل L! " ا ! ر Aﺧ ا O(8 $ ، ! ا 76 / 04 م ! د 2 ا ! C8 ر Aﺧأ O(8 9 و ،V,ا ا ! ا 76 / 16 ,ا-L ا ا ا م % ا 4 D إ e/J9 و ا و ا ZJ ا 4 ا ا ! ا تر : i ر . ا 76 / 39 V . ا ةد l9 4 ZJ ةراد ا ةراز8 -3 ا ا ' 8 ، ﺧا ا D إ ا ! ا ا . 1 1 Le même référence, p15.

-ا ا رود : ت ا و ا ج> ا 4 D ةر ا "ھ D و ا ع8Cو J ! ب ) و ةر 9 ثد 2 وأ ةر ! "ھ و ،t( /! ض ! ذ إ 2 ر8ھ و ط ا ر8A م يد /. 9 ) ا ة رود 8ھ و @. 2 " أ د ! و . ف " أ @ 4 .9 DJ تاءا ( ا (> ا و ا F ت I! ا و ة 8. ا '(ا ! ^ ذ ل ) إ D/*.1 2 ب ) ا وأ ".Cو و د ! 8ھ و ، $A ا ةد ا @ "J F د ا 'ﺧ . ا ت I!إ ! J 1 ا ' " .J و ، A 1$ ا 1 ا ! و أ $ O $A ا ", )ﺧ ا @ 9 1 . ت 1 ,ا و2ا ا ا ل : ت ا و ا تا8A ا "ھ D و ا OL ". ا نأ ب ) 9 J S$. وأ ! 9 ) ا '(ا Z ا ! / . ا 4 4 2 D را F ا 4LJ C ". ا ت / % ا و ت ھ ا و ^ ذ و / . ا ت $$1 ا ا 9 hJ! 9 : ا ب ) ا ل8:و D.2 و D إ 3 ! ا )) ا ج> ) !8 ا ت 1 M ا و ت /*.1 ا (... -ب 3 2ا د4 ا ت 5 '6 ة &8 ا : -$A ا ثرا8I ا ) ، 3ا $ ا ،لز&- ا ت % / ا &ا ، تار L/ .(... -رو ا ثدا82 ،V,ا ا ،بو ا -J ا ثدا8 ا و . ،4 1. ا ،ت / ا ! ط8 1 ا ،ق f ا a9و ا a $ ا ثدا8 ا ،تا ( * ا ، . -ضا ! ا a( / ا ) "c ! ا -J ا ،O ا ء *.2ا .( 2 1 -!زو ت * A C & ، ,> ،ن S ز8. او *J ة 1 ا راد ، ! ا !>1 او ) ا " ئد $! ط 1 ، 2002 ، ص 252 .

-فا ھأ ا ا : -ذ إ w ا ة 2 و ، SJ! ر8ھ ،ب ) ا : ب ) ا ء /= D ة 1 ا و . حو L ا ت ا ! ا وأ C ا . -( ا ت& ا " ة ا 4 . " ة 1 ا و ن8 ا حور J ﺧxا . -ذ إ ة = $ ا ة 8 ا SJ! و V ! Aﺧ ! ب ) ا ة 2 . w 9 ك Jھ و ضا ا ب ) ا J ھد8(و "J ". ا ت !> ا و نأ @ 2 Aﺧ ھد ت8 ا م ا OL ^ h و تاءا (l9 ة A ا ت !> ا هhھ ر8 ظ SJ ة ھ ! و . OL اh ت / % ا و ت8 ا A 9 ةد ! ب ) ا ة 2 ن - د8(و 2 "/ @ إ ءا8 ا ى L! P. و ) e/J. ا ( ب ) ا J " 8 ا 2 ةد8 ، . -ا ر8ھ SJ! : إ 4. 4 اذإ OL اh ت / % ا و ةر8A ا ت !> @ ت ظ 19 ب ) ا ف و ب ) ا 2 ر8ھ SJ " ! ' "ھ : $ J! : ﺧ A9ر[9 A9ر و : ﺧ تاد %9 . Af و و حو L ا ZJ ت 9 . &ا ! ت / %! يد /. . * ". ا F8 ا " . $d OL و ر81I ا W $d ز8L & و 41L ا 2ا 9 ء /* ا I!إ - - ،ر81I ا 8% ا ^ 1I ا ح>:إ ) ء /* 9 ' L . ا ( 1 1 -ط،ن S ز8. ا و *J "9 ا S .L ا $.I! w . ا ت أ " ا ئد $ ا ،م *ﺧ "Fار 1 ، 2009 ، ص 41 .

2 ! . ا " F8 ا و ، ! Fو " ب ) ا SFو D إ ى ﺧأ "/ '%/ ! ) ا 2 نأ ن8I سأ ا 2 " J 9 41L ا ى8.1! D w/ J! ى8.1! " " V F ا ،e/J. ا h ن ر ) ا 9 '% أ "ھ Fو نأ ) a ھ D ب ) ا ن8I و،س8 L ا نأ ن8I @ أر D أ 41L ا ى8.1! ! . و اذإ W 3 9 : ا A$ ا " '% [ "ھ Fو نأ @ .$3ر "Jb S! ه ظ D " .1 تا ! SFوو وأ h / ا و ق 1 ا 9 8/ ! ت A9 2از ا ف A ا ت>% " /1 ء /* ا D ة 1 ا : ا 9 " & و ) ا و 1L ا @. 2 D ة = $! bM w 1/J ا ا ب ) ا * j 2 ثد ا 4 9 1 ا D OL ^ h و V ا و ف8 ا و وأ ن8 ا نأ : -ب ) ا a A : و نأ ! ' ھأ 9 : ا ث . و @ إ و d9 Z & يأ ك $ را وأ *ھد وأ ل / ا . / 4 ا : 4 د8(89 د . & e/J ا " ف8 ا j $ 9 :إ يدM @ ا 3 8C D إ / OL اh ! : ثو 2 4 ا 19 @J I1 و . 1 1 -ل V9 1 ا S( ا e/ : ،م *ﺧ "Fار ص 42،43 .

-ا و2ا ت 1 ,ا ت أ : ا8C 4 ت ا و ا وM1! و . -كاردإ ھأ ءا8 تا ! P. / 3 و ،41L ا ل- و ثد ا SC8! ! . -" J) ا e/J. ا ' 9 م ا . -ثد ا ن I! 4 . -ب ) ا وا w 4,> ا SF8 ا . -! ضا ا $A ا '3 * A ا ت !> و . -" ﺧا ا -J ا D ة A 1 ا . ! ! اذإ ﺧاد - (8 ن 3 " مأ & . S! '! . ا ت 9 :إ ي / ا د8 ا . 41( @ @! ت !8 ! 8 ن 1 ا و @ * و هء % أ و @ - (أ . ! - @F ! / . ^ ذ و w ا ' 2 / 3 را F ا وأ ىذ ا وأ ! J ن8I 9 : ا وأ "$A ا 'ﺧ . ج . & 8 b ض ا 98 . 1 1 -ا e/ ص ,>!ز و ن * AC & ل V9 1 ا S( 253 .

-(ا ا ا ز #1 ط 3< : 1 . ط 3< (ا م : و ت 1 ا ! d3 D ي8. ،م ZJ ا D eJ. ا F ر و 8ھ و،'! = م8 /! وذ ن8 9 D . ". ا ة ا و $ A ا ت 38 1 ا و تاد ا ! ا L ا 'ﺧاد د81 ". ا و . 1/ و 2 ط $% &ا و ا و A ا ' L ا !أ P ) ا ك8 1 e/J ا " - c D م8 8ھ و فو Z ا W 3 ! س أ 8 ا A 1 ء&8 ا و ما .2&ا . ط $% &ا *J و أ $J ا تاد ا ف *.3ا و O ر . 9 و 1 ا 9 . ا ! . ا Z! ط $% &ا و أ ا " ! ا @ ,&د و ا ة ا ھ Z! ! و " ا '( " و Z ا " 8 ا و ط *J ا و ا ة 28 ا ءادأ و ZJ ا و ' ا C ا " e$ ا و ! ا و ت ا O 12 و ،DF8/ ا $ ا و ،م ZJ ا و 3 !أ ! C ا 12 و ، و ف ). ا h /J و ء ؤ ا ما .2ا و ،ن 1 ا / و V ا 8 !او ا . ا و ". ا ت " و F ا '! I9 و 2ور و )J9 ء ؤ ا ھر ) D)Cأ I ! WCو . -$A ا و 8J ا و ا ى8 `$Fو J و و 4ZJ! O ر 8ھ ط $% &ا و ع8% ا ھh ا " `$F و 4 م Z 8ھ و ي81 ا ك8 1 ا و e/J ا `$F و ،ةر ا A 1 &ا "J و 4Z.J ا و L ا "Z/ ا @!8 / 9 ط $% نا- &ا 12 و C ا و ءادأ و ،O(ا8 ا ق8 2 ما .2ا ﺧxا ر8% ! 8ھ ! 9 و -, ( و عو *! 8ھ ! 9 - . ا D ةر ا و ، ح $! c و . S A.1 ! 8ھ L ا ا ن8 و نأ 1/J9 | "3 س J ا ! ( " bM L1 &ا و م ZJ ا D م 1 1 -ط،م8 !د 3&ا را ا ،ي I1 ا e/J ا 4 ، Jc 89ا 8 لد 1 ، 2012 ص 23 ، 24

نأ ف>.ﺧ 9 ت ZJ ا ةء /3 ا8 أ و I=أ ا وأ C8. ر C و W 3 I1 ا @ ا و L ا ط $% &ا د8(و D '% ا نأ d $J! ZJ ا " ط $% &ا ر )! ن8I ى ! دا ا J.Cا D 4, C ط $% ا ! ء و $c ا ا و $ھ ا D e و ' ا " ف8 8 J ط $% & ،ب ا ! ع $ l9 ب8 أ و ،@ (8. ا د =ر ا ب 9 e و 4 . ا و ، اذl @L. ^ h ` ب 9 . ا D , C ط $% &ا ن 3 دا ا D إ ! J و ،' . ا و ' I. ا ن8J% 4 أ P%/ ا و ب ا " 4ھ !أ ا ر I.9&ا D ةر ا نو / اhIھ و ، و ") * ! ا ن8( . و D إ ، ,ا ا $Cا ا D%. و ! ا نأ ! ل 9 4 C81 نأ 4ھد8 . ،ر $( ا DJ ! و ط $% &ا DJ ! 9 س $. &ا S ! $ c و ر $( هh /J " J.1 D إ ^ 8 ء&M ، !8I ا و ا و 4 ا و ا8 3 ةر ا ت A 1 ا نأ ' و اh3 و اh3 &إ ) ا ما . ا S A.1 ت A 1 ) يأ 8 ا ىذ 9 ( 8J ! و د ! ھ !أ `19ا I ة ا بر L W.$bأ نأ b[ ر $( ا مو & d3أ و د ! ) ا ما . ا D ةر ا ماود ! 8J ! . -9 و ر ) ا c8 و e/J ا يh ا ط $% &ا -9 S = ق ك Jھ و يh ا ط $% &ا ا /! ا- 2 ن8I . و نأ ط $% &ا e و ع J.C&ا D 4, ا ،"9 L &ا ط $% &ا 8ھ ( س J ا ه *J !

@ ا و ،ب ا ! ف8 ا D 4, ا "$ 1 ا '% ا

ب ا S C8 ! ط $% &ا O1.I &

WJI و .1 ا b[.9 " دا ا ,اد با8) ا ا8 / . 1 1 -ل S( ا e/ : ص ، Jc 89ا 8 لد 25 .

-ط $% &ا ت : ت ! ط $% &ا نا8 أ ' د ا ز ( " ط $% &ا د8(وو ، ا ا و نا- &ا D ن ! ا @!ا ا و ، =إ را ا D =M! ا ا ز ( " DF8/ ا و ز L ا ى8.1! ه ﺧ[ .

،ق>A &ا و م . ا V يh ا ط $% &ا و D م8 س أ نأ ءادأ ,اد V$1 O(ا8 ا " ء Jd. &ا 9 ما-. &ا و V ا O ط يأ ء"= " و يأ W و ،ل L! يأ `$ و ،فو ظ ءادأ ط $% &ا ى8.1 9 I1 ا و ا ت 1 M ا '3 '3 نا8 ا $ ر 'Cا ! اء 9 9 و 9 ء . ا د 9 . -1 -e/J ا `$F D ةر ا : J ا `$F ! e/ 4ھأ OL ". ا ت /) ا نأ ! ( ةد C D 8. يh ا ،+ * ا 9 D . س J ا ) نا8 أ ( "f$J P( J ا , ،4 ف * نأ J.1 D ا '3 ! ء"= و D أ عا8 أ e/J ا `$F D ةر ا 8ھ ط $% &ا . و % و و ,ا * ا WCو 4I . ا D ةر ا e/J ا `$F "J و $ ا ءا8ھ ا و ضا c ا . ) 1 ( 1 -ط ، ر JI1 9 فر ا ة *J! ،"ط * ا e/J ا 4 ،ي8 1 ا ! 2 ا $ 1 2005 ص 24 .

-2 -V / ا حو 9 ' ا : ا نا8 أ , C نأ 3 ط $% &ا " d! $. V / ا حو 9 S. . يh ا + * ا نإ 9 V / ا حور د81 ! J ،& ا , C $. ،V / ا حور ء J9 D ' يh ا ا ا نا8 أ ( يأ ء % أ نأو ، 2او + *3 دا ا "C 9و @ [9 د '3 * j 9 ، اh9 , Cو ! I.! ة 2و ! " أ ء-( @ أو 2او V F @ أ د / ا س 12إ . ) 1 (

e/J ا F رو d او ، A$Fو e/J ا ما .2ا D &إ دا ا " 8 J & V / ا حور نأو O(ا8 ا ! d3أ ' ن 1 ا ' L و $3 را 9 @ ضو / ا . -3 -ا 8J -ا حو -ا : نا b[ و ن .!ز>.! ن . 8J ! ن ./: ھو ط $% & 9 bو ط $ را A$ ! 8J ا حو ا . ا حو او - / . ا D ا = $! ا b[ . -4 -ا ق>ﺧ -ا : L* ا D م8 ، ! و ، ق>ﺧأ ط $% &ا ءادأ " " /. او ف * او V, ا (ا8!و تاh ا ر I إو ، ! او 41 او $) او O(ا8 ا . -5 -! ا d ا : وأ , ا D 8. !و ،4 J! ةد ا : ﺧ ، ( نا8 ا 9 D . نأ OL أ /: . ا ر ا "ھ ! ا d ،نا8 ا ! ( D فا = ا ط $% &ا 4 . 1 -ل S( ا e/ : ص ،ي81 ا ! ن 2 ا $ 25 .