Avis de la Commission Technique de

1

TCV/2020/ADVIES-04 CTAI/2020/AVIS-04

Advies van de Technische Commissie voor Verpleegkunde betreffende het Koninklijk besluit tot uitvoering van art. 3 van de Wet van 6 november 2020 om toe te staan dat in het kader van de

coronavirus-COVID-19 epidemie verpleegkundige activiteiten worden

uitgeoefend door personen die wettelijk daartoe niet bevoegd zijn

Avis de la Commission Technique de

personnes non légalement qualifiées

de coronavirus COVID-19, des activités relevant de l'art infirmier

Directoraat-generaal Gezondheidszorg Direction générale Soins de Santé

Gezondheidszorgberoepen en Beroepsuitoefening Professions des soins de santé et pratique professionnelle

Technische Commissie voor Verpleegkunde Commission Technique de l’art infirmier Victor Hortaplein 40, bus 10 - 1060 Brussel Place Victor Horta 40, bte 10 – 1060 Bruxelles

www.health.fgov.be www.health.fgov.be

2

Oorsprong: Origine :

De tweede golf van de epidemie COVID-19 heeft een aanzienlijke overbelasting veroorzaakt van zorginstellingen en zorgpersoneel, vooral van verpleeg- kundigen en zorgkundigen. De Wet van 6 november 2020 geeft de mogelijkheid om niet wettelijk bevoegde personen verpleegkundige handelingen te laten uitvoeren voor de duur van deze epidemie en voor zover dit nodig zou zijn door een tekort aan bevoegd personeel .

Naast de vier verpleegkundige handelingen die in artikel 3 zijn uitgesloten van deze regeling, geeft dit artikel aan de Koning de mogelijkheid een lijst van handelingen op te stellen die exclusief voorbehouden blijven aan de beoefenaars van de verpleegkunde.

De minister van Volksgezondheid heeft, volgens art. 141 van de Gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorg-beroepen, hierover het dringend advies gevraagd van de Technische Commissie voor Verpleegkunde

La deuxième vague de l’épidémie COVID-19 a déclenché une surcharge considérable des institutions de soins et du personnel de soins, notamment des infirmiers et des aides-soignants. La Loi du 6 novembre 2020 donne la possibilité d’autoriser à des personnes non légalement qualifiées de réaliser des activités relevant de l'art infirmier pour la durée de cette épidémie et pour autant qu’un manque de personnel compétent rendait cette mesure nécessaire.

En plus des quatre actes infirmiers qui sont exclus de cette mesure par l’article 3, cet article prévoit la possibilité que le Roi fixe une liste des prestations techniques de l’art infirmier et actes médicaux confiés qui restent exclusivement réservés aux praticiens de l’art infirmier.

Selon l’art. 141 de la Loi coordonnée du 10 mai 2015 relative à l’exercice des professions de soins de santé, le ministre de la Santé publique a demandé à ce sujet un avis urgent à la Commission Technique de l’Art Infirmier.

Advies van de Technische Commissie voor Verpleegkunde

Uitzonderlijke situaties vragen en rechtvaardigen uitzonderlijke maatregelen.

Gezien de deskundigheid, bevoegdheid en opleiding van de verpleegkundigen beschermd zijn door de Belgische en Europese wetgeving, is het duidelijk dat deze

Avis de la Commission Technique de l’Art Infirmier

Des situations exceptionnelles demandent et justifient des mesures exceptionnelles.

Comme l’expertise, la compétence et la formation des praticiens de l’art infirmier sont protégées par la législation belge et européenne, il est clair que ces mesures

3 uitzonderingsmaatregelen strikt beperkt

moeten blijven tot de periode van de pandemie en uitsluitend kunnen ingezet worden bij een absoluut en bewezen tekort van beoefenaars van de verpleegkunde.

Ze mogen in geen enkel geval beschouwd worden als precedent of verworven recht.

De wet van 6 november 2020 bepaalt reeds de voorwaarden om de uitzonderings- maatregelen te kunnen toepassen, die cumulatief moeten vervuld zijn :

“1° wanneer, bij ontstentenis van een voldoende aantal wettelijk bevoegde personen om deze activiteiten te verrichten, vastgesteld door de verantwoordelijke arts of de verantwoordelijke verpleegkundige, of bij hun afwezigheid door de federale gezondheidsinspecteur, de epidemie het noodzakelijk maakt om deze activiteiten te verrichten. Na uitputting van alle andere bestaande middelen om wettelijk bevoegde personen te mobiliseren, is de mobilisatie van niet-wettelijk bevoegde personen het laatste redmiddel;

(…)

5° voorafgaand aan het uitoefenen van de activiteiten wordt een opleiding gevolgd.

Deze opleiding wordt gegeven door een verpleegkundige of een arts, zowel wat de uitoefening van de activiteiten betreft als inzake de maatregelen ter bescherming van de gezondheid die nodig zijn om de activiteiten uit te oefenen. (…)”.

Bovendien bevat de wet positieve maatregelen om de kwaliteit van zorgen te

exceptionnelles doivent impérativement et strictement être limitées à la période de pandémie et ne peuvent être mises en oeuvre qu’en cas d’un manque absolu et objectivé de personnel praticien de l’art infirmier.

En aucun cas elles ne peuvent être considérées comme précédent ni comme droits acquis.

La Loi du 6 novembre 2020 définit déjà les conditions de mise en œuvre des mesures exceptionnelles qui doivent être remplies de façon cumulative :

“1° lorsqu'à défaut d'un nombre suffisant de personnes légalement qualifiées pour accomplir ces activités, constaté par le médecin responsable ou l'infirmier responsable, ou en l'absence de ceux-ci, par l'inspecteur d'hygiène fédéral, l'épidémie rend nécessaire l'accomplissement de celles-ci. Après avoir épuisé tous les autres moyens existant de mobilisation des personnes légalement qualifiées, la mobilisation des personnes non légalement qualifiées apparaît comme étant la dernière ressource;

( …)

5° une formation est suivie préalablement à l'accomplissement des activités. Cette formation est dispensée par un infirmier ou un médecin, tant en ce qui concerne l'exécution des activités que les mesures de protection sanitaire nécessaires à l'exécution de celles-ci. (…)”

En plus elle comprend des mesures positives pour garantir la qualité de soins

4 waarborgen wanneer en indien alle

uitzonderingsvoorwaarden vervuld zijn :

“ 3° de verantwoordelijke arts of de verantwoordelijke verpleegkundige beslist over de verdeling van de personen die op basis van deze wet gemachtigd zijn om de verpleegkunde uit te oefenen binnen een gestructureerd zorgteam. Dat gestructureerd zorgteam bestaat onder andere uit een coördinerend verpleegkundige die, in geval er toevertrouwde medische handelingen worden verricht, samenwerkt met een arts.

De coördinerendverpleegkundige stuurt het zorgteam aan;

4° de coördinerend verpleegkundige van het gestructureerde zorgteam bepaalt de activiteiten die hij toevertrouwt en de personen van het team aan wie hij deze toevertrouwt, rekening houdend met hun opleidingen en hun vaardigheden; (…) 6° de activiteiten worden uitgeoefend onder het toezicht van de coördinerend verpleegkundige, die bereikbaar moet zijn.

Artikel 141 en art. 55 §1 van de WUG vereisen het advies van de TCV voor de lijst van de verpleegkundige handelingen en de voorwaarden waaronder die handelingen worden uitgevoerd en/of toevertrouwd door de arts.

Voorwaarden voor uitvoering van het Uitvoerings-K.B. van art. 3 van de Wet van 6 november 2020

Zoals bepaald door de Wet moeten eerst alle middelen voor mobiliseren van de wettelijk bevoegde personen uitgeput zijn.

quand et si toutes les conditions d’exception sont remplies:

“3° le médecin responsable ou l'infirmier responsable décide de la répartition des personnes autorisées sur la base de la présente loi à exercer l'art infirmier, au sein d'une équipe de soins structurée. Cette équipe de soins structurée est composée, entre autres, d'un infirmier coordinateur qui, dans le cas des actes médicaux confiés, travaille en collaboration avec un médecin.

L'infirmier coordinateur dirige l'équipe de soins structurée;

4° l'infirmier coordinateur de l'équipe de soins structurée, détermine les activités qu'il confie et les personnes de l`équipe à qui il les confie en tenant compte de leurs formations et de leurs compétences; (…) 6° les activités sont accomplies sous la supervision de l'infirmier coordinateur, qui doit être accessible. (…).”

L’article 141 ainsi que l’art. 55 §1er de la LEPS demandent que la CTAI donne son avis sur la liste d’actes infirmiers et sur les conditions selon lesquelles ces actes peuvent être exécutés et/ou confiés par un médecin.

Conditions d’exécution

de l’A.R. d’exécution de l’art. 3 de la Loi du 6 novembre 2020

Comme définit la Loi, tous les moyens existant de mobilisation des personnes légalement qualifiées doivent être épuisés.

5 1. In de eerste plaats moeten alle

beschikbare verpleegkundigen ge- activeerd worden.

Vooraleer niet-bevoegde personen toe te laten, moet men zeker zijn dat het volledig beschikbare effectief van beoefenaars van de verpleegkunde gemobiliseerd is.

Momenteel is, volgens het PlanCad, 70%

van de gediplomeerde verpleegkundigen in België actief op de arbeidsmarkt, wat betekent dat een reserve van 30 % van de 208.000 verpleegkundigen nog beschikbaar is. Er is dus geen tekort aan gekwalificeerd personeel, in tegendeel.

Om de basisdeskundigheid en de kwaliteit van zorgen aan patiënten in deze crisis te waarborgen, bestaat onder andere de mogelijkheid :

- beroep te doen op de verpleegkundigen in administratieve diensten en functies ;

- beroep te doen op verpleegkundigen in hiërarchische functies (middenkaders) om mee in te springen in de directe patiënten- zorg tijdens de acute crisis ;

- aan de recent gepensioneerde verpleegkundigen te vragen hun dienst te komen versterken, zoals dat reeds occasioneel gebeurt ;

- beroep te doen op de verpleegkundige docenten in de verpleegscholen die zo de kans hebben hun kennis te delen en hun collega’s op het terrein te ondersteunen (en hun studenten te begeleiden tijdens werkplekleren) ;

- aan de deeltijds werkende verpleeg- kundigen te vragen hun arbeidstijd te verhogen zolang hun dienst nood heeft aan bijstand…

1. En premier lieu il faut activer les infirmiers disponibles.

Avant d’autoriser des personnes non- qualifiées, il faut être certain d’avoir mobilisé tout l’effectif potentiel des praticiens de l’art infirmier.

Actuellement, selon le PlanCad, le degré de participation des infirmiers diplômés sur le marché de travail belge est de 70 %, ce qui signifie qu’une réserve de 30 % des 208.000 infirmiers en Belgique est encore disponible.

Il n’y a donc pas de manque prouvé de personnel qualifié, au contraire.

Pour garantir l’expertise de base et la qualité des soins aux patients dans cette crise, il y a moyen, entre autre :

- de faire appel aux infirmiers dans les fonctions et services administratifs ;

- de faire appel aux infirmiers des fonctions hiérarchiques (cadres moyens) pour participer aux soins directs pour la période aigue de crise;

- de solliciter les infirmiers mis à la retraite récemment à venir en renfort de leur service, comme cela se fait déjà de façon occasionnelle;

- de faire appel aux enseignants infirmiers des (hautes) écoles d’infirmiers qui ont la possibilité de partager leurs connaissances et de soutenir leurs collègues sur le terrain (et de guider leurs étudiants pendant l’apprentissage ) ;

- de demander aux infirmiers travaillant à temps partiel d’étendre leur temps de travail pour la période durant laquelle leur service a besoin de renfort…

6 Het herintreden van verpleegkundige

collega’s na een bepaalde tijd van inactiviteit in het beroep vraagt een gerichte en efficiënte bijscholing om hun competenties te actualiseren.

2. De flexibiliteit en mobiliteit van verpleegkundigen tussen verschillende sectoren en instellingen moet bevorderd en ondersteund worden.

Het verminderen van de courante zorgen laat sommige diensten toe verpleeg- kundigen vrij te maken die kunnen ingezet worden in sectoren in nood.

Alle administratieve/statutaire belemmeringen voor hulp van verpleegkundigen aan overbezette collega’s moeten weggewerkt worden.

In de meer gespecialiseerde diensten kan die hulp de vorm aannemen van het werken in duo (“buddy-systeem”) waar een helpende verpleegkundige gekoppeld wordt aan een ervaren collega van de dienst, wat deze laatste toelaat de competenties van zijn collega optimaal te benutten.

3. Inzet van andere gezondheidszorg- beroepen, en van personen buiten de zorgsector, moet verpleegkundigen ontlasten van administratieve en logistieke taken : administratie, materieel, zorg voor de

kamers (bedden opmaken),

maaltijdbedeling, beheer van medicatie (farmaceutisch assistenten),…

Deze steun wordt geapprecieerd en is bijzonder nuttig om de verpleegkundigen toe te laten de essentie van hun beroep uit te

L’intégration des collègues infirmiers qui ont quitté la profession active pendant un certain temps demandera une formation ciblée et efficace pour actualiser leurs compétences.

2. Il faut stimuler et faciliter la flexibilité et la mobilité des infirmiers entre les différents secteurs et institutions.

La diminution des soins courants permet à certains services de libérer des infirmiers qui peuvent être engagés dans les secteurs qui en ont besoin.

Toute entrave administrative/statutaire doit être enlevée pour permettre aux infirmiers disponibles de venir en assistance à leurs collègues surchargés.

Au sein des services et unités plus techniques, cette assistance peut prendre la forme d’une collaboration en ‘binôme’ où l’infirmier en renfort travaille avec un collègue expérimenté du service, ce qui permet à ce dernier d'utiliser au mieux les compétences de son collègue.

3. Le renfort des autres professionnels des soins de santé, et des personnes non- professionnelles de ce secteur doit libérer les infirmiers de leurs tâches administratives et logistiques : administration, gestion du matériel, rangement des chambres (réfection des lits), service des repas, gestion des médicaments (assistants pharmaceutiques),…

Ce soutien est apprécié et est particulièrement utile pour permettre aux

7 voeren : het verlenen van zorgen, in plaats

van deze zorgen te laten overnemen door niet-bevoegd en niet-opgeleid personeel.

En dit niet uit protectionisme, maar uit bekommernis voor de kwaliteit van zorg en voor het welzijn van de patiënt.

De bovenstaande maatregelen moeten niet steeds in de opgegeven volgorde genomen worden maar de voorrang kan aangepast worden in functie van de betrokken zorgsector.

4. Laatstejaarsstudenten geneeskunde en verpleegkunde kunnen ingeschakeld worden om overbelaste diensten te steunen, binnen de grenzen van hun reeds verworven competenties.

De TCV is er vast van overtuigd dat deze maatregelen zullen volstaan om verpleegkundigen en zorgkundigen verder te laten werken. Ze zullen zo vermijden dat het land terechtkomt in een situatie waar een absoluut tekort aan zorgpersoneel de zieken berooft van de minimale kwaliteit van zorg waarop ze, ook en zeker in deze crisis, recht hebben.

Lijst van handelingen bepaald in art. 3 §2 van de Wet van 6 november 2020

Indien in het extreme geval en ondanks alle voorgestelde maatregelen de uitzonderlijke toestand zou ontstaan waarin er een reëel en bewezen tekort is aan verpleegkundig personeel, geeft art. 3 §2 aan de Koning de mogelijkheid de lijst uit te breiden van de handelingen die uitgesloten blijven voor

infirmiers d’exercer l’essence de leur profession, qui est de procurer des soins, au lieu de les remplacer par des personnes non-qualifiées et non-formées.

Et cela, non pas pour des raisons de protectionnisme, mais par souci de la qualité de soins et du bien-être du patient.

Les mesures susmentionnées ne doivent pas forcément être prises dans l’ordre indiqué, la priorité de l’application peut être modifiée en fonction du secteur de soins concerné.

4. Les étudiants des dernières années d’étude, tant en médecine qu’en art infirmier, peuvent être engagés pour venir en renfort des services surchargés, dans les limites de leurs compétences acquises.

La CTAI est fermement convaincue que l’application de ces mesures permettra aux infirmiers et aux aides-soignants de continuer à travailler. Ils éviteront ainsi que le pays ne se retrouve dans une situation où une pénurie absolue de personnel soignant prive les malades de la qualité minimale de soins à laquelle ils ont droit, même et surtout dans cette crise.

Liste d’actes définis dans l’art. 3, §2, de la Loi du 6 novembre 2020

Si, dans un cas extrême, et malgré toutes les mesures proposées, on arrivait à une situation exceptionnelle de pénurie réelle et avérée de personnel infirmier, l’art. 3, §2 donne au Roi la possibilité d’élargir la liste des prestations techniques de l’art infirmier et actes médicaux confiés qui restent exclus

8 personen die niet bevoegd zijn de

verpleegkunde uit te oefenen.

De TCV zou eerder voorkeur gegeven hebben aan een ‘positieve’ lijst van handelingen die zouden kunnen toevertrouwd worden aan niet- gekwalificeerden.

In de ziekenhuizen verhinderen de techniciteit en de specifieke werkomstandigheden om verpleegkundige zorgen te laten uitvoeren door andere gezondheids-zorgberoepen. Zelfs het spontaan en vrijwillige aanbod daarvoor is tot nu toe niet werkbaar gebleken.

Bovendien is de opleiding voor het inzetten van andere zorgprofessionals een extra last en tijdsinvestering die een bijkomende hinder vormen op (te) drukke momenten.

De TCV wil eerst beroep doen op de interne flexibiliteit en mobiliteit van verpleeg- kundigen, zoals dat reeds door veel verpleegkundige directies gebeurt.

In andere zorgsectoren (WZC, thuiszorg, residentiële instellingen…) kan, steeds na evaluatie van de gezondheidstoestand en zorgnood van de patiënt/zorgvrager en het opstellen van een zorgplan door de verpleegkundige, de bijstand van andere gezondheidszorgberoepen eerder nuttig zijn bij de activiteiten van hygiëne, voeding en mobiliteit.

aux personnes qui ne sont pas autorisées à exercer l'art infirmier.

La CTAI aurait préféré rédiger une liste

‘positive’ d’actes pouvant être délégués aux personnes non-qualifiées.

Au sein des hôpitaux, la technicité et la spécificité des conditions de travail empêchent la délégation de soins infirmiers aux professionnels des autres professions

des soins de santé.

Même les offres volontaires et spontanées dans ce sens ont jusqu’à présent prouvé être inefficaces.

En outre, la formation pour le déploiement d'autres professionnels de la santé est une charge supplémentaire et un investissement en temps qui constitue un obstacle supplémentaire à des moments (trop) chargés.

La CTAI préfère faire appel à la flexibilité et la mobilité interne des infirmiers comme cela est déjà pratiqué par de nombreuses directions de soins infirmiers.

Pour les autres secteurs de soins (MRS, soins à domicile, institutions…), toujours après l’évaluation de l’état de santé du patient/bénéficiaire et la rédaction du plan de soins par l’infirmier, l’engagement d’autres professionnels pourrait se montrer utile dans les domaines de l’hygiène, de l’alimentation et de la mobilité.

9 De Wet bepaalt reeds dat “de activiteiten

worden prioritair toevertrouwd aan de personen wier opleiding het dichtst aansluit bij dat van verpleegkundige”. Het zou dan ook logisch zijn hulp te krijgen van bijv.

logopedisten voor de voeding, ergo- therapeuten voor toilet en ADL, en kinesisten voor de mobiliteit, zonder hiervan voorbehouden handelingen of een exclusieve lijst te maken. Het is inderdaad de verantwoordelijke verpleegkundige (of

“coördinerende”, wat verder wettelijk moet bepaald worden) die de nood aan zorgen en de competenties en mogelijkheden van de andere professionals moet inschatten.

Wanneer en indien alle voorwaarden voor de absolute uitzonderingstoestand vervuld zouden zijn (cfr. supra), en strikt binnen de crisis COVID-19, stelt de TCV voor om in het kader van art.3 §2 van de Wet van 6 november 2020, volgende activiteiten uit te sluiten voor de uitoefening door personen die wettelijk niet bevoegd zijn de verpleegkunde te beoefenen (zie Bijlage I van het K.B. van 18 juni 1990) :

- de verpleegkundige diagnostiek en het bepalen van de verpleegkundige zorgen - beslissen van het uitvoeren en/of

delegeren/subsidiariteit van verpleegkundige handelingen

- het delegeren van, opleiden in en toezicht op verpleegkundige handelingen - coördinatie van de verpleegkundige

zorgen

- zuurstoftoediening

- luchtwegenaspiratie en drainage

- verpleegkundige zorgen aan en toezicht op patiënten met een kunstmatige luchtweg

Dans le sens de la Loi qui définit que “les activités sont confiées de manière prioritaire aux personnes dont la formation se rapproche le plus de la formation d'infirmier”, il serait logique d‘accepter l’assistance par ex. des logopèdes pour les repas, des ergothérapeutes pour les toilettes et les AVQ et des kinésithérapeutes pour la mobilité, sans en faire des actes réservés ni une liste exclusive. Il conviendra en effet à l’infirmier responsable (ou “coordinateur”, qui reste à définir légalement) d’évaluer les besoins en soins et les compétences et possibilités de ces autres professionnels.

Quand et si toutes les conditions de situation d’exception absolue étaient remplies (cfr.

supra), et dans les limites de la crise COVID- 19, la CTAI propose, dans le cadre de l’art. 3

§2 de la Loi du 6 novembre 2020, d’exclure les activités suivante de l’exercice par des personnes non-qualifiées pour réaliser les actes infirmiers (cfr. l’Annexe I de l’AR du 18 juin 1990):

- le diagnostic infirmier et la détermination des interventions infirmières

- Décider d’exécuter ou de déléguer / subsidiariser les actes infirmiers

- En cas de délégation / subsidiarité, la formation et le suivi des actes infirmiers - Coordination des soins infirmiers - Administration d’oxygène

- Aspiration et drainage des voies aériennes

- Soins infirmiers et surveillance auprès des patients ayant une voie respiratoire artificielle

- Manipulation et surveillance d'appareils de respiration contrôlée

10 - gebruik van en toezicht op toestellen

voor gecontroleerde beademing

- plaatsen van intraveneuze katheters in een perifere vene, bloedafneming en intraveneuze perfusie met een isotonische zoutoplossing, eventueel met gebruik van een debietregelaar - plaatsen van een intraveneuze perfusie

met een isotonische zoutoplossing via een subcutaan poortsysteem dat verbonden is met een ader, bloedafneming en gebruik van een debietregelaar

- manuele verwijdering van fecalomen - vaginale spoeling

- aseptische vulvazorgen

- voorbereiding, uitvoering van en toezicht op:

• wondverzorging

• de verzorging van wonden met wieken en drains

• verwijdering van losse vreemde voorwerpen uit de ogen

- verpleegkundige zorgen aan en toezicht op prematuren met gebruik van incubator - toezicht op de voorbereiding van te steriliseren materialen en op het sterilisatieproces

- manipulatie van radioactieve producten - maatregelen ter voorkoming van

lichamelijke letsels : fixatiemiddelen, isolatie, beveiliging, toezicht

- vervoer van patiënten die een bestendig toezicht nodig hebben

- beheer van de chirurgische en anesthesiologische uitrusting

- voorbereiding van de patiënt op de anesthesie en de chirurgische ingreep

- Placement d’un cathéter intraveineux dans une veine périphérique, prélèvement de sang et perfusion intraveineuse avec une solution saline isotonique, application éventuelle d’un régulateur du débit.

- Placement d'une perfusion intraveineuse avec une solution saline isotonique via un système porte sous-cutané́ en connexion avec une veine, prélèvement de sang et application d'un régulateur du débit

- Enlèvement manuel de fécalomes - Injection vaginale

- Soins vulvaires aseptiques

- Préparation, réalisation et surveillance de:

• Soins de plaies

• Soins de plaies avec mèches et drains

• Enlèvement de corps étrangers non incrustés dans les yeux

- Soins infirmiers et surveillance des prématurés avec utilisation d’un incubateur

- Surveillance de la préparation du matériel à stériliser et de la procédure de stérilisation

- Manipulation de produits radioactifs - Mesures de prévention de lésions

corporelles : moyens de contention, procédure d’isolement, prévention de chutes, surveillance

- Transport des patients nécessitant une surveillance constante;

- Gestion de l’équipement chirurgical et d’anesthésie.

- Préparation du patient à ’anesthésie et à une intervention chirurgicale.

11 gezien de techniciteit, de vereiste specifieke

competenties en de betrokkenheid van verantwoordelijkheid van de betrokken arts :

- de technische verpleegkundige verstrekkingen die door beoefenaars van de verpleegkunde mogen worden verricht waarvoor een voorschrift van de arts nodig is (B2), zoals bepaald in het Koninklijk besluit van 18 juni 1990 houdende vaststelling van de lijst van de technische verpleegkundige verstrekkingen en de lijst van de handelingen die door een arts of een tandarts aan beoefenaars van de verpleegkunde kunnen worden toevertrouwd, alsmede de wijze van uitvoering van die verstrekkingen en handelingen en de kwalificatievereisten waaraan de beoefenaars van de verpleegkunde moeten voldoen ;

- de handelingen die door een arts of een tandarts aan beoefenaars van de verpleegkunde kunnen worden toevertrouwd (C), zoals bepaald in hetzelfde K.B.;

- de technische verpleegkundige verstrekkingen en de handelingen die door een arts kunnen worden toevertrouwd voorbehouden aan de verpleegkundigen die houder zijn van een bijzondere beroepstitel, zoals bepaald in hetzelfde K.B.

Er dient opgemerkt dat deze wet de verplichtingen niet opheft die gelden voor de uitvoering van alle verpleegkundige zorgen : procedure, verpleegkundig dossier, vereiste competentie, opleiding en/of ervaring… (zie K.B. van 18 juni 1990).

vu la technicité, les compétences spécifiques requises et l’implication de la responsabilité du médecin concerné :

- les prestations techniques de l’art infirmier pouvant être accomplies par des praticiens de l'art infirmier requérant une prescription médicale (B2), comme définies dans l’A.R. du 18 juin 1990 portant fixation de la liste des prestations techniques de l’art infirmier et de la liste des actes pouvant être confiés par un médecin à des praticiens de l'art infirmier, ainsi que des modalités d'exécution relatives à ces prestations et à ces actes et des conditions de qualification auxquelles les praticiens de l'art infirmier doivent répondre ;

- les actes pouvant être confiés par un médecin ou un dentiste à des praticiens de l'art infirmier (C), comme définis dans l’annexe 2 de l’AR du 18 juin 1990 ; - les prestations techniques de l’art

infirmier et actes médicaux pouvant être confiés par un médecin ou un dentiste réservés aux infirmiers titulaire du titre professionnel particulier, comme définis dans l’Annexe IV de l’AR du 18 juin 1990.

Il reste à noter que la législation ne supprime pas les obligations imposées pour l’exécution de tous les soins infirmiers : procédure, dossier infirmier, compétence, formation et/ou expérience nécessaire…

(voir A.R. du 18 juin 1990).

12 Bovendien blijven bij de inschakeling van

personeel en delegatie van zorgen de juridische principes van kracht die gelden voor de hele gezondheidszorg. Het beroepsgeheim kan gedeeld worden tussen de beoefenaars van gezondheidszorg- beroepen die eenzelfde patiënt verzorgen, voor zover de gedeelde informatie nodig is voor het uitvoeren van hun zorgen.

De wet betreffende de rechten van de patiënt eist dat de patiënt de kwalificatie en het statuut kent van al wie hem verzorgt, en dat hij het recht heeft beoefenaars te weigeren.

De aansprakelijkheid voor elke beslissing (van beheerder, arts of verpleegkundige) en voor elke uitvoering van zorgen blijft een essentieel juridisch element voor al het personeel ingeschakeld in de gezondheidszorg. Een verpleegkundige die zich niet in de voorwaarden bevindt voor een correcte en veilige delegatie, mag en moet deze delegatie weigeren en zijn directe chef verwittigen (M.O. 19.07.2007 en Adviezen TCV 2010-2015).

Het is in die zin van verantwoordelijkheid en zorgvuldigheid dat de TCV dit advies

aflevert voor een optimale kwaliteit van de verpleegkundige zorgen.

De plus, l’engagement de personnel et la délégation de soins restent soumis aux principes juridiques valables pour l’entièreté du secteur des soins de santé. Le secret professionnel peut être partagé entre les professionnels des soins de santé qui soignent le même patient, pour autant que les informations partagées soient nécessaires pour la réalisation de leurs soins.

La loi relative aux droits du patient exige que le patient soit au courant de la qualification et du statut de tous ceux qui participent aux soins, et qu’il ait le droit de refuser les praticiens qui ne lui conviennent pas.

La responsabilité en tant que décideur (gestionnaire, médecin ou infirmier) aussi bien qu’en tant qu’exécutant reste un élément essentiel juridique pour tout personnel engagé dans les soins de santé.

Un infirmier mis dans une situation où les conditions pour une délégation correcte et sûre ne sont pas remplies, peut et doit refuser cette délégation et en avertir son chef direct (voir C.M. du 19 juillet 2007 et Avis CTAI 2010-2015).

C’est dans ce sens de responsabilité et de diligence que la CTAI présente cet avis pour une qualité optimale de soins infirmiers.

Marc Van Bouwelen

Voorzitter

Technische Commissie voor Verpleegkunde Président

Commission Technique de l’Art Infirmier