ﻲﻤﻠﻌﻝا ثﺤﺒﻝاو ﻲﻝﺎﻌﻝا مﻴﻠﻌﺘﻝا ةرازو ﺔﻌﻤﺎﺠ سﻴدﺎﺒ نﺒ دﻴﻤﺤﻝا دﺒﻋ – ﻤ مﻨﺎﻐﺘﺴ ﺔﻴﻠﻜﻝا : نوﻨﻔﻝاو بادﻵا صﺼﺨﺘﻝا : ﺔﻴﺒرﻌﻝا ﺔﻐﻠﻝا ﺔﻴﻤﻴﻠﻌﺘ ﻲﻓ رﺘﺴﺎﻤﻝا ةدﺎﻬﺸ لﻴﻨﻝ ةرﻜذﻤ ﻲﺒرﻌﻝا بدﻷا ب ط ا داد إ : • ﻲﻤﺸﺎﻬﻝا دﻤﺤﻤ ﻲﻨﻫوﺒ ﺔﻴﻌﻤﺎﺠﻝا ﺔﻨﺴﻝا : 2016 م / 2017 م ذ ا فار إ : • ﻲﻓوﻗ دﻤﺤأ
لـ ا اذھ م
يذ ا ، وأ د
او ر
ا
او ا
ن ن ل ر أ
و ةد ! ا د" م"د# $% ل
ا
&' (
)ا
فر
ا ذ !
:
د أ و
+ إو
:
ــ
ةر ا لاوط $ او!رد ن"ذ ا ت/" ز او ء/ ز ا لــ
او 2و &" ــ3 ا
$ د !
.
م ر ا ن ر ا م » ار ّ ر را ّبر ل و ر ا ن لذ ا ح ض او « م ظ! ا قد م او ة ا ق$ ا دّ ن أ و آ و . إ او ا ل ا اذھ يدھأ : ،م ا ق رط $ دّ& ن أ ز ز ا . إ ،ن() ا ز رو ب ا ) أ + (, ا . إ تاو 'او ةو )ا ء(.و او قد ا () ، . / ،مار0 ا $ ذ ( أ ،+ ر ا هذ& ل أ $0 ء(ط و اد& او ذ ن ذ ا ّل0 إ يذ( أ ( ّ $ ر0ذ ص(3 ا " د أ و* ." إ ت & ا () او د5 ن ل0 إ اذھ ()6 $. () ()و او)(0 ن ذ ا ء ز ا ّل0 ر07 ل0 () م& . ك ذ مھرود اور 7 نأ نود ( رو ت( و او ر د9 و . و رأ ر 'ا و ا !+ ن ق و+ ا , .
أ م رو او ت ظ ا ل و ضر او تاو ا ق يذّ ا د ا ،م ر ا ن ّر ا م ! د ! ّ أ م ر" ا لو ّر ا # $ م%ّ او ة%ّ' او ،نو د م(!ر! اور)" ن ذّ ا : د !* ، (+ار+* ف + ر!$ ت %'-ا ن د د ا ر.از ا 0* 1 و!ر+ ا 1 وظ ا ت( او د2 1!ر 2 ا ق*و س رد+ ا ت (+ ا ،فادھ ! 1!ر 2 او ن 5 ! 1!ر 2 ا # $ ھد +$ا تاد د + ا ن 1 ءار إ # إ ت$ر و ت )" ! فد(! ل 2+ 8ا 0 ا ل ا ن إ # ا ل ا 1 و9اد ! ا ق.ارط ا ىد إ 0ھ ت )" ! 1!ر 2 او ،0 رو م + ا ل + 0+ ا 0* ( و ،1 .ادأ تار ( # إ ( و +و ( دإ ن < " + فر <! "ُ+و ،1 + ا 1 ا >+را ك ذ و ،ةد د ا 1!ر 2 ا # $ د +$- ! 0!ر ا و ا س رد+ 1 ) " وھ 1 ار@د ا هذھ نأ ـ! مو و ! عو5و نو" : " ت ر ا لظ ر ا و ا " 1 ا ن # و ا 1 !ر+ ا 0* ضو + 0+ ا ثو ! ا ن ِ5 ! نو" ، ً ذو يو ا م + ا (+ رظ و . ث ! ا ل% ن و دGو 0* ت H + 1ّ $ 1 "Iإ # $ ب نأ : 0* و ا سرHد ف " 1 .ز ا ت8ؤ + ا ن 1 م ا لاؤ ا اذھ ت + جرد ا دGو ؟ت )" ! 1!ر 2 ا ءو5 ل ىر ا : ؟ر.از ا 0* 1 و!ر+ ا ت %'-ا ت + * ؟ر.از ا 0* ت )" ! 1!ر 2 ا ل )+ Hم+ و9اد ! 0ھ ؟ (! تزH + 0ّ+ ا ت Nا 0ھ و ؟ت )" ا ! G ك ذ و ، (+! إ # $ فوGو ا لو 0+ ا 1 . ا ن ك ذ ر 9 # إ ل د # إ < * و + ناو ا ت ط' حرI ، < ل" 0* جرد 1 .ر م ـ Gأ 1 % G ن 1$و م م 2 ا ن "* ،ت .ز ا و لو ا " ا ت %'- ! ن ير.از ا م H+ ا Pھ 0* ىر!" فادھ ! 1!ر 2 ا # إ ت و+ ! 1!ر 2 ا " " < * أد! ، ع%ط- ! # وأ ةوط # $ ن +!ر 2 ا ،ةد د ا و9اد ! ا ر + ا ب ! أ # $ فِ2 نأ 1 ةوط 0* و " ،ن +2! ا 0* ّ أ " ا و9اد ! # إ Gرط+ 1 ا ةوط ا م ھ ) ا مھأ # $ فوGو او ت ) و ت +ار+ -ا (! 1ط!+ر ا . مو و ا 0 ا م 2 ا 0* و ! " ! 1Qّ ا د$اوG س رد+ 0* ت )" ! 1!ر 2 ا ةأر > 1 !ر ا " # وأ ةوط " < * و +* : د$او2 ا س رد+ 0* ت )" ! 1!ر 2 ا رود ل )+ 1 وQّ ا ، و ةوط ا 0* 1 @' ا 1!ر 2 ا # $ فُر H+ ا و 1 ا .
ب ث ا م 2 ا ّ أ 02 !ط+ ا ب ا # إ < * 5ر + 2 !ط+ ن "* ر او ثو ! ا 1 ارد ت$زو+ ر' $ # $ ل +Iاو ت )" ! 1!ر 2 ا ل@ظ 0* 1 و ا د$او2 ا س رد+ 0* ( * 0+N " : 1 ( 1 ار@د ا P( . 2 ( ت8 1 ار@د ا . 3 ( 1 ار@د ا ت ! ل + . ّ ر! ث ! ا ل% ن < إ لو'و ا Hم+ 1 'و ( * 1 + ! ث ! ا + دGو ،<+ دGو اذھ ! 0* 0 + ا 0)'و ا P( ا # $ د +$ا 1 !ط $ <+5ر* يذ ا ،عو5و ا ( ھأ Hل R ار او رد ' ا ض ! ن +د )+ ا ت "و : ن!8 بر ا ن ا ن 1$و و 0 ا Hر ا هد! 02 !ط+ ا 1Qّ ا م $و ،روظ اًد ت " 0+ ا ىر ا ب+" ! 0* . < ل " * >ط أ نإو ، ن * 2*و نS* ر ا 0*و ل !H ا ءاو # إ يد ( ا و ،# + .
7 1 ( ف ر ا ط او أ ( : رد ا ) didactique ( ن ل ا و ا didactikos و رد س َ و م enseigne . ــ و ّد ة رد و لو ت ء ! ا ، َأ ُ ُ% ً، َ َر ْ( ُ ُ% َ َ َ) َل ن*ا ير* ، ل و م ء ! * ر ! ، ل, : ت ر*-* % ود) يأ : تر ! ، ل و م .ا ر*-ن/( ، يأ ر*-أ %* ، َ و َ ْ ُت ء ! ا 0 * َ َر ْ( ُ ُ% و َ-َ* ْر ُ ُ% و ب أ نأ % يأ : و لو) َ ُ% ن * ا ه : َ% نآر ا يذ ا % ( * ل ء ! . 1 ــ و ا ( ّ ا 5 *ر ا رد ،م هذھو ةر - ا ! ن " َ ِ َم " يأ 89و / وأ . ن ت . ا لد 0 ء ! ا بو % أ ( 5 ا . ر: ا didactique و م ( يأ : ُ ِم 9 * ،ض * ا و didasko ،م أ و didaskin م ا د)و ت د- .ا 0 * ن( م ا 2 . -ب ( ط ا : فرَ = ط ا DIDACTIQUE * ? * ?اور ار * ، ُو 0 قAارط * - ا ( م ةد ا ، 3 ر B نأ = ط ا ن روظ د أ بو!*! 0ط-قAارط ا - ا ُ ! ل تD ? ا ا رود اذھ م ا ( ل ? *ر ا م او يأ م Eھ * *ر ا و م ىو * س رد ا ن ث ب - ا فر ا ب?او ا ، . رد و )/ ن ا فر * ن ث بو .ُ ا ت ? ار .Dاو : ا ب . D هذھ فر ا 4 ــ = ط ( ا ) ك اد د ( * ? * م م 9 * س رد ا يو5ّ ا ! ر B ةأز َ? ن ث د د . . ا ا فر و5ّ ا *طو ھر ظ )/ و قرط*و،ن * * . ا : *و : ر Bو ك ذ % . 5 1 فر * : ن*ا روظ ، ن . ،بر ا راد ،رد ،تور * ،ن * ط 1 ، 140 ھ ـ، E 12 ، ص 416 2 رظ : د* رد ا ، . رو 8?ر ا ( ، ا رو.? ،ر! ا ، د ا ،رAاز? ا ط 1 ، 1436 ھ ـ، 2014 م ، ص 18 3 رظ : ناوط ا ،ح 5 ا ، *ر ا راد 9 ا ، *ر ا ،تور * ،ن * ط 1 ، 2006 4 8?ر ا %.: ص 14 5 رظ : د* د ? ا ، . ت رظ م ا *ط و ( مو ، 5ّ ا راد ب ا ،ث د ا ط 1 ، 2012 ، ص 11
8 ــ ا M ا ةدد ر ا ،ب او? او ( ل ! فادھأ M ا م هاو و % Aارطو ،% A .وو ح/ N( م ا 8(رو % اء : ب ط ت . ثاد إو تار 5 0 ل ءاز?أ هر . 1 ج ( ة ا : -ر ظ = ط ا او . 1954 ?* ،ن?! د * 5ّ ا ز ? Pا ھر * * 5 * ?أ ك ذو ت فار!إ نْ , * ا ز ر تر ورو د و م, رد أ د ا ? م. * م 5 ا *ط ا رِوُطو = ط ا ر, أ ، ت..Q ( % .رد -?* ةر دأ 1958 م س .Q د Pا ود ا م 5 ا *ط ا 1956 ث د هر ؤ ل ث/, تاو . رظ ( د? . ن ثو * -%* . 32 -ر .او مو : ا ن: م 0 إ لAاوأ نر ا 8. ا ،ر! ث ر ظ م ا ا ك رد ر تر ر ھ ) 1770 _ 1841 ( يذ ا 89و س. ا ا رظ م فد . *ر در: ا ، ( رظ ص-ت ط ! ا ا م * ط ( ... ، او ھ ( ب . * . . ا رور9 ا د وز ن ا فر * . 3 2 ( ف ر و ّ ا أ ( : -و ّ ا ( 5 ا ،ُد ْ ا لد % ر ! ا ( % و) : ْدَ َ َك َ َ َ%َ ِإ َق َ- ا رَ ُ ٍطُ-ِ* ْنَ ھادَ رُ ُرّْ! ا 1 رظ : و ر ،0:ط ? ،ث * ا ناو د ت و*ط ا ، ? ا . ا ز ر ا ن* نو ، 2011 ، ص 89 2 : رظ : هد* ، ?ار ا م 5 ا ، *ط ا راد 9 ا ، *ر ا ،تور * ،ن * ،طد 2004 ، ص 15 3 فر * : د* رد ا ، .رو 8?ر ا ( ، ا رو.? ر! و 8 زو ا ، ، د ا ئاز? ا ، ط 1 ، 2014 ، ص 20
9 ــ وھو م. 0 إ . -م .)أ وھو 0 و 0 * " ا د " ( ل, م و) : ُتو ت * ا ،مار ا يأ ،% د ) و و 0 * " ُد َنو " ِلو /, تر. ً-َ.ر( يأ % ود و و 0 * " ِ ْ, َل " ( تار * ا ل, لو) م.Dا % -د ف ا م/ او ، و : ل?ر ا م/5 او يأ ل, ل?ر ا ،م/5 او و و 0 * " د " و ك و) : د ز َو ْ َ ر يأ ،هد و و 0 * " راد " و ك و) : يد و ف أ ر د يأ : راد ف أ ر د . 01 ــ و او 0 ء أ 0 ! D ت*, د ٍو د او ِلو : ن/( يو يأ ن ،ة ا ه او : ،هد ) 0 او 0 % ! ر. ا ، د ا % . 02 ــ لو در* ا ) ت 285 ھ ـ :( ُ. ُو ا ا ًو % ن ، َ ،وُ و ( ن م ا ، ل )و . ا ًو م او نوؤر ( ب ا د ا اذھ َو َ % ر-آ .( ك ذ* ا ًو . 03 ب ( ط ا : ف -ف ر ا = ط و ا /ط ا ب. ةرظ ن .راد ا ة او % إ 0 إ م أ نو ? ( ض * م ھ : ا و ةر : ا ا هو ن و ن * دد ن ف ر ا ر ذ Q : -فرَ ُ و ا 0 % أ .ارد م أ ب ر ،ت ا تار * او ل ? او )/ او و ا ( ، * ن ث ،ط*ر ا ،ر? او ،ب او 8(ر او وھو م.) ن م د او ا يذ ا ل ! و ا فر او . 01 رظ : د ،يو ط ط ا ةQ! و ا U ر و ر !أ ،ة ا راد ،فر ا ،ر ص 18 02 فر * : *أ م. ا د أ ،ير!- ز ا س .أ ، B/* ا = : د ،ل. * ج 2 ، راد ب ا ، ا تور * ، ،ن * ط 1 ، 1419 ، 1998 ،م ص 257 03 فر * : = ج ا ن ر ا د* ، ن . ا مو ( بر ا قط ، ط ،رAاز? ا ، Bر ا 2 ، 2007 م ، ص 26
10 -د)و دروأ ث * ا د* ز ز ا ق ( %* ل-د ا 0 إ م و ا فر او نأ ر -و ف ر 01 ل ) ن صA - ا %* ( ? ن*ا هدروأ وھ : » ء ا وھ و ا ،ر . او ،ر او ،8 ? او ، , هر Bو بار إ ن %(ر ( بر ا م/ ت . 5 ا لھQ* س ن ق ك ذ ر Bو ب ر او ،ب. او ، ( 9Pاو ( ھQ* *ر ا * دُر م 9 * ذ! نإو م ن م نإو * قط ( : ا . « 02 -ن و ل/-ف ر ن*ا ِ ? E . نأ و ا فد 0 إ ط*9 ا ق )د ا M5 *ر ا ، % و د . ( قط ا = ا = : او 8 و ن رو ظ ن ا ن ط * ، د و م و ا ن مھأ مو عور(و 5 ا *ر ا ، ن و ث * ا % ( ب راود ا 0 و ا ?ز بد * م و فر ا . ج ( ة م $ و ا : -د ن بر ا م أ ت و : ا ّ /.Pا نو ط 5 ا رط* ( ِ?. ، م و او و ? * 0 إ د او) نوط*9 * ،م . أ و ت .و )ر ود ا /.Pا ل :* ت و : ا /.Pا أد*و م? ا نو -د ( ن د X ، ?او(أ ر ظ 0 . مو : * ن ا وھو مد قط ا = ا ةدر: و5 ا *ر ا و عر .( ء *أ هذھ ا ن رو 5 ا ل م 5 ( 89و د او) نو ن . ا *ر ا % و ن ،ن ا م و ن ( ئد * Dإ ء ! ،ل ) م و ن ( نو ناءر ا م ر ا ن نأ Yط-( ط*9 ، . ا م ( و*أ دو. ا ؤد ا 89وو ت / ،ل ! ا ت و ( لوأ ر ا ، ط قو( فور ا ، : % و ،ةر. 0 إو %* ? 9 . 03 و اودارأ ط فور ا ھز ن 9 * ،ض * ا د)و ت كاذ ، اوأر نأ او)ر: ن * ط ا ا م ? Z ط او ا ل ! او ?( ًّ/ نو * ،ص -م, اود ن ك ذ او ?و ل ! فور د ،ةر 5 9 او واو ،ةر 5 ةر. او ء ،ةر 5 : او ف أ A / ) . 04 01 فر * : د ? و ا ، م? مو ، *ر ا راد ل ? ا ،ر! تور * ، ن * ، ط 1 ، 2003 م ، 1424 ه ص، 302 02 رظ : د* ز ز ا ،ق ل-د ا 0 إ م و ا ،فر او راد 9 ا ، *ر ا ،تور * ،ن * ص 13 03 رظ : د* ز ز ا ،ق ل-د ا 0 إ م و ا ،فر او راد 9 ا ، *ر ا ،تور * ص 136 04 8?ر ا %.: ص 137
11 -89و و ا ن ( ر م/.Pا Dو ب ر نأ لوأ ن % 9و ن ن تD ? ِر ر ا ، لو (ار . ا ) ت 358 ـھ ( ": ف -ا س ا ( لوأ ن 89و ،و ا ل ( نو A ) و*أ دو. ا ، ؤد ا ض * او : ر ْ ن*ا م ِ ,ْ ا ) ت 129 ـھ ( ، نور-آو د* ن ر ا ن*ا ،ز رھ ر, أو س ا 0 *أ دو. ا ؤد ا م و ن ب. 0 ا م ,/, ( 89و ِو ا " 01 لو و*أ ر * يد *ُز ا ) ت 397 ـھ ( " : لوأ ن ل أ ،و ا ل أو هر ِ( % ( و*أ دو. ا مِ ظ ن* ورْ َ ، ؤُد ا ر ْ و ن*ا ،م ِ او و % *او*أ Dو أو . 02 ن[ ر ? ء ا ن* م/ُ. ُ? ا ) ت 231 ـھ ( ، ن*او * ) ) ت 267 ـھ ( ، *أو ب[ ط ا يو5 ا ) ت 351 ـھ ( ، نو ? ّنأ ل ّوأ ن 89و و ا وھ و*أ دو. ا ؤد ا . 03 ض *و رو ? ا ن لھأ ، اور ا ُب ِ. * 89و و ا ءاد *ا ن " مر X % ?و " ، ل ) طو . ا " : ر !ا ّنأ لوأ ن 89و و ا ن*ا *أ ب ط " 03 ، ث لِAُ. و*أ دو. ا ؤد ا ن ن أ ك اذھ ؟و ا ل ) : ُت: هدود ن ن*ا *أ ب ط " 04 % و E . * ،مد ّ و D عد ك! نأ ُ89و و ا ءاد *ا ر ( ن -! ھ : م Pا " مر X % ?و " ، و*أو دو. ا ؤد ا ناذّ ا Dوأ ن دّ ) ، *ر ا م, روط د * ك ذ 0 د ء نور-آ مھزر*أ ن .رد ةر * ا (و او . 05 1 رظ : ، (ار . ا ر *-أ نّ و ا ،نّ ر * ا ق : د م ھار*إ ، * ا راد م Pا صر * 33 2 رظ : ،يد *ز ا ت *ط نّ و ا ،نّ و5ّ ا ق : و*أ ل9: ا م ھار*إ ، * ا راد ،م Dا ،ر ص 33 3 رظ : و*أ ب[ ط ا ،يو5ّ ا ب ار ،نّ و ا ق : و*أ ل9: ا ،م ھار*إ راد ر : ا ،يو5 ا ص 54 4 رظ ل/? ن ّد ا ، طو . ا حار )Dا ( لو أ ،و ا ق : د ? ،0 و ا *ط 0. * * ا ، * ا ،ةرھ ا ص 100 5 رظ : ن*ا ،ير * ا ھز ء * ا ( ر *-أ ،ء *د ا ق : م ھار*إ ، Aار . ا * ،س د ا ،داد5* ط 2 ، 1970 ، ص 14
12 3 ( ر % ا ت &' 1 ( مو(& ر % ا : ن بر) : بر ا ض ،د * ا برُ) ،ء ! ا ،م9 * بر *ر) *رُ)و ، *رِ)و يأ د و ( ب ر) . 01 ب ( ط ا : ھ رط ا ا لو * ص-! ا وأ سراد ا وأ ث * ا عو9و وأ رط ا ا مد * ( ،ء ! ا *ر ا س .أ يرظ نو ن و ? ن ئد * ا س.Q E ر* .ارد 02 . ھوأ ةد ا رظ ا ا نو ن و ? ن ئد * ا ا مو داد إ E ر* .ار[د اذ و ر -ا ت ? ار .ا م ا م و او . 03 -ل *ر ا ( ت)و ا نھار ا 0 ط ط- ا يو*ر ا ب ط او 0 *ر ا ن ل?أ اذ ... 0 و د )Dا يو*ر ا ھو ر9 . ? ا :A ظو ا ق/ط D * ن ت ? و ا د )Dاو وأ ت A: ا ر ا وأ .( ا وأ ت ? ا طو ا ? Pاو و ظ / نأ ل *ر حرط ل ! ل ! ور! *ر . 04 2 ( مو(& &' ا : -أ ( : ن ه : ء ! ا : ءف و ةء : 0 ء ! ا ،ةQ( ء : و : هاز? لو : %* ل*) Dو ء : يأ %* ) ط 0 نأ ،%Aِ( ُأ لو و ن . ن*ا ت* , : حورو سد ا س % ء : يأ ل ر*? % م/. ا س % ر ظ Dو ل , ( ث د ا . 05 . 1 رظ : ن*ا ،روظ ن . ،بر ا ق : د* X ر * ا د أ ب. ،X م !ھ د ذ ! ا ، راد فر ا ،ةرھ ا د ? ا ،س - ا ص 3566 2 رظ : ن. ا ، ا ت : ا ( مو *ر ا – ء * : ا -، راد ،ء 9 * ا ط 1 ، 2006 ، ص 27 3 رظ : يز ز د* ،م/. ا م ھ : و*ر روظ * ?و و . ،ث د راد ر ا ب ، رAاز? ا ، ط 1 ، 2003 ، ص 174 4 رظ : ن. ا ، ّ ا ت : ا ( مو ، *ر ا ص 28 5 فر * : د ن*ا ، ر ز د * ،دو . *ر ا فادھ * *ر او تاء : * – 8 ر ! ا ل و ت/ ! -، ،شار ا ،رAاز? ا ط 2 ، 2006 ، ص 96
13 -د)و تدرو هذھ ا ( نآر ا م ر ا ( ةرو. ص/-Pا : } . ... َو َ ْم َ ُ' ْن َ ُ. ُ' ُ& اؤ َأ َ ْد { يأ D % * ! د أ Dو ر ظ % . 01 -ب ( ط ا : ــ فر ن .وھ HOUSTON : ا Q* ةرد ا 0 ل ( ء ! ا وأ ثاد إ ر 5 ا ،8)و ا (و ل ? ا ا نN( ةء : ا ھ ىد ةرد م ظ ا ا 0 ق فادھ ا ةو?ر ا ،% (و ل ? س رد ا ( (ر م ا ل ةر * ةدر: و و ن ھأ 01 . -ك ھو ن 8?ر ظ: ةء : ا تاذ ل أ D COMPETENCE د)و تر ظ . 1968 ! و ح/ Pا : - * ر ا ةد ا ت Dو * ،ف/ -Dاو ضو 5 ا ن ر , ا *و ن , * ا ن د د ا ر ذو أ د?و ر طPا اذھ ( ن ر, 100 ةء : ا مو : ف ر اذھو ، [. ا ب. يو*ر ا ل ? ا ( ةء : ا مو : وھ ث * ا ( م يذ او % ( ل . يذ ا ق ف ر ا هذھ ن * ن ر ذ و : 1 ( -ردإ يو: ل !* = تارد ا ن ? د و ? ن ةر * ھ ةء : ا ن 89و كا % * ? .Dاو ع 9و ا ةرظ ب. ف ر ا اذھو *. ھ ?و * ز ل !* وأ ، زر0ور . 02 2 ( 0 د . ةرد) ،ع 9و ا ن دد ط ( :* فر ا 0 ص-! ا ةرد) ب. ف ر ا اذھو ر D ن و فر ا و ور bruno . 3 ( وأ رود* ب. ل !* م ا = فر ا ن. و .ر ا ةد ?و فر ا عو ? مو : ب. * اذھو ط ! وأ : ظو و د duno . ب. 0 ل و ن .راد ا ةرظ ف/ -ا ب. : ا مو : ف ر ا ت: -ا د)و *ر ا ل ? ا ( أ ،% -و رظ ( ف ر ا هذھ 8 ? ي-و نإ مو : 0 )ر: ت ( %? . د او : ةرد او فر ا ن و ? م ا در: ا ن 0 إ فد : ا %(د ا ت/ ! ا ل ( : ظو 0 . 1 رظ : ط X ،د أ و ز د* ،رد ا س رد *ر ا د* ا 9 ر او ( ءو9 فادھ ا Aار?Pا *ر او ،تاء : * ناو د ت و*ط ا ، ? ا ن* ،نو رAاز? ا ، 2009 ط 1 ص، 56
2 8?ر ا %.: ص 56
أ
.
و ر ا وظ ا
و اد ا تاروط ا
1 ( ن ر ا . 2 ( فادھ ا ط و ر ا . 3 ( ت ر ا .ب
.
ت
ر
ا
اودو ب
أ
.
ج
.
ت
ر
ا و اد
.
1 ( ت ر ا مو ) تاء ا ( . 2 ( ا عاو أ . 3 ( ت ا ر ط ر ا م ھ ا . 4 ( ج ـ د ا !و"اد .
15 أ ( و ر ا وظ ا و!اد ا تاروط ا : -ر ا وظ ا ت-ر د و ل ار ث ر ر از ا و ھ : 1 ( ن ر ا . 2 ( فادھ ا ط "و ر ا . 3 ( ت #$ ر ا . 1 ( ن ر ا ) ت و ا :( -% ا ن ث او د $ ا رظ ا فر % ا &' ز$ر ةر$اذ * ز+ و ت و' م'% ا وھو ر% ا ف - رد- م'% ،/ د ظ# ا &' ةرد ا و & إ فد* '% ا ' % ا رو ، وھو ء "ا نود ط2 ا 3 و2 او ن ' ا &' د % ث أ رد-م و ا ' * و " " ن$ و فر % ا ن ار $ ارد5 م'% ا ك' و ، *# ظو نود * ر "ا . 1 -' 7 " ر ا هذ* ءار5 ل + ن و : ل "ا ز * م'% ا ر او ط م'% ا &' ر- سرد ا ط 2 / ر % ف ظو &' م'% ا ةرد5 مد ر + ا /ط هر $ أو / ارأ ن ر % #- ا ةر ا ل+اد م'% ' ر $أ ر ء ط إ مد ل$ و $ ا م'% ا ن بو'ط وھ ت ;ا ء أ ع ر ";ا م ظ# ا ر ا ھ ةد د ر ق ط م * ء > ";ا م رط ا هذھ ت '" ل + ن و ـ ؟م ف $و ؟ رط ا هذھ ھ ،فادھ ـ 2 ـ فادھ ر ا :
Approche des objectif
م ، د ' ا ر ا ن ء > ";ا د% د د ح -إ *#-و ر ا هذھ تد ا د5 ـ ل م و ' ' 5و ب " $ ' 5و ، ق ' ' 5 نو$ ا وBاد ا فادھ ا د د ّ" ا ن ق'ط ، % ِ- ق و ج ِردَ ُ $و'" #ط وأ $ر ير * وأ ر% & إ ل* ع إ &' مِ'% ا ر ُ ; / أ بو'" ا اذھ ھأ ن $ و ،د % ا & إ ط " ا ن و ب%- ا 01 : ر2 ' ر و ا راد ،فادھ او تاء #$ ا ر ف #2 ا # او '% ا س رد ا ،ص - د + فر-ص ،ر از ا ،3 زو او 119
16 ُ ;و ،ن % طط+ '% ل "و أ مز' فادھ ا ر +ا ر ا J ل ،ةدد ت5و او ل "و او ق ارط او ار Kا ، رر ا عو و ا اد * و و فر % ا $و ةد وو ، طو ا يو ر ا م ظِ ا ةد و ل$2 / /' د زو ; "ر ر % يذ ا 7 ر ا ةدو2 ا ت > او م % ا ضر> او ص + ا فد* ا . 1 ـ و " فادھ ر ا ھأ ر*ظ قو# ا ن '% ا ىد صر# ا ي / إ ن و ، يو ر ا دودر ا ىو " &' ءاد ا و و / رد و ط 2 ا أ . 2 ن درو د5و ـ " طو ا ر ا ةرازو 2004 ' : " & إ د " فادھ ا وBاد Bاد أد هد # " ر و نأ > '% ' ل$ نأ م ةدد فادھأ ن ق'ط طط+ د % * تارار5 ذ + ب ط / N /' سرد ا ةدد% " 3 و* : 1 ( ةد ا ىو ر + 2 ( % ب "أو قرط فظو 3 ( ذ ا دودر &' م$ وBاد '% ا ' % ا ح نأ 7 " فادھ ا وBاد "ارد ل + ن و ـ م وھ لاؤ" ا ن$ و ،ةرط" ا فادھ ا هذ 3 م'% ا P' ن ق فادھ ا د ا وھ و ؟فادھ ا وBاد ت #'+ ھ و ؟ * ھأ مBر ر ا هذھ ن ء > ";ا ل اودو ب "أ ث ا ن او ا ر- % ا * ب " ' " ا هذھ ل$ ،؟ * ت #$ ر ا . 1 : ص ،فادھ او تاء #$ ا ر ف #2 ا # او '% ا س رد ا ،ص - د + 43 2 ص /"# 3 ر ا 44 3 ن و$ طو ا د*% ا ، طو ا ر ا ةرازو يو ر ا م ظ ا ،مھاو " ن " و ر ا د+ " ،ر از ا ،شار ا ، '% ا 7ھ او 2004 ص ، 13
17 ب ( ت % ر & ا 'اودو ب (أ : /"# د ير از ا 3 ا نور2% او د او ا نر ا ت د ت'% م+ز " م ا و ر ا مظ ا ر > و * ر " / ' ب و اذ و ،م % ا د ا ظ ا ن و / د د ا ل ا 3 مء د% . ك ود ك لو ) vinch Dominique " :( ر-% ا نإ % ا د د و و و $ ا 3 ف $ ا &' ةرد ا د د ا ل ا ن مز' " ا ا فر .... رو- و " $ ا ت و'% ا ر " و ر ا ن ةر % ا ذ+أ &' ةرد ا م* ب'ط $ ر > او ؤ او د ا &' ةرد ا ن او $ & ل$ 2 ا " 1 ـ ك ود لو5 ط ر درأ اذإو Dominique نأ د ر از ا ر ا وظ ا وBاد % ا ن$ م فادھ در# ا اذھ ق ن " ا ر2 وBاد ت ط ك اذ و ، " ا ر ا ةدو و ت $ ا ص او ت '"' ارظ ت #$ ر ا . ص ا هذھ & إ ت'-و و ـ cepec ، ا ن و ر ا ن ا ن ن نو$ نأ & إ ء;ؤھ ل-و ث ن "# ا ن - + او : 1 . ةر -5 تار & إ وBاد ا ط 2 ا ص' فادھR $و'" ا B - ا 2 . ل و ا ' % م * ;و حو و م'% ا ةادأ فادھ ا وBاد ر$ذ ; transfert) ( 3 . S # % ا فادھ ا وBاد ل T'% ا ب " &' ط " ا $و'" ا ر% ا ت T' اد و ا م ;ا ) ( socio affectif 4 . وBاد ل% فادھ ا ن ل-# ا فادھ ا فادھ ا & % ،ار * ار او > او * كو$2 ار Kا فادھ او % ا 5 . م و ا قط و ن و$ ا قط ن فادھ ا وBاد ط'+ ) évaluation mesure ( . 2 $و'" ا $ر ' ل% در Tد%ُ او ا ز ' ' #'+$ ت #$ ا وBاد تء و ـ فادھ ر ا د % ا . 3 1 : يو ر ا ح -Kا ،ءارھز ا ط ل Bأ ع ،ث ا ' ،ر از ا 04 ، 2006 يز ، ص ،وزو 67 2 ص /"# 3 ر ا 67 3 رظ : ص تاء #$ ا ر ،ن % ا سأر ل $ ،حار ر + 06
18 ت $2 ا ل تار * و ل - ;ا تار * و س"أ م '% د % د ا "رد ا ت أ د5و ـ ودرو / ط 2 و نو$ ا ذ ' ا &' ز$ر و ،ت % ا زو و ت $2 ت % و ه ا / % أ د ھر " فر % ا &' د ";ا 3 ت $2 ا ل رط او * ا &' / رد و ت % ا زو ةد " ا ر $ ا راد-إ 1 . " ا ر ا ن$ م اذھو ن " "أ ھدد و ت #$ ا ر 7ھ ا ء اود & إ '"ر $ قرط د و ـ ھ : وBاد ا س " ا ـ أ : ة او "رد ا '% ا داو ا ل %# ' ر% & إ رظ ا ر% ا ل و & إ حو ط ا "رد ا داو ا ت و ن ف #+ ا '% ا ل% / و ا ن" م*"# U نو '% ن ف5او ا ف' + ل % " - *'% و "ارد ا فر % ا ن & إ %" ا ير ا س " ا ـ ب : ر% ا لو دد% ةرور ن " Kا &' ضرَ ت % و ا د % " Kا و لد * و ةد ا اد و قط ' و %# روظ ن ة ا & إ رظ ا 3 - او ت $ر2 ت ر ا دودر او س ا ب'ط عور2 ا 3 2 ل % ' ت $ر2 ا طو> 2 ت ، #- "ارد ا ل - ا &' '" تر أ ت #'+ او ص ا هذھ ل$ نإ ـ ' ل د $ ت #$ ر ا و ر ا وظ ا فادھ ر 1 رظ : ص، $و ا $ 2 ، ط او يرظ ا ن تاء #$ ر ا ،ةو و د د ا 14 2 رظ : ت #$ ر ا '"ر $
approche par compétences .
، ص
05
19
ھ ر ا هذھ ر +ا ب "أ ن اد ;ا م '% ا ن % ار ا " ا ج * ِ درو د5و ـ
:
مِ'% ا &' ز$ر يذ ا مT'% ا ق'ط & إ ر% ا &' ز$ر يذ ا م '% ا قط ن ل ;ا رد ر ا هذھ &' د ;ا ن$ / أو ،يو ر ا ل%# ا رو هرود ل% و س 5 +أو ار ;ا ذ ' ا ط ر 3 تار * ا ن * داو ا 3 . 1 ق ' #$ ا تاود او ت ار "ا ء ا &' فد* ا د د د " ت #$ ا ر طإ و ـ ; ت #$ ا >' ل % و ،J - ا فد* وھر J - ا م و ا نو$ اذ* و >' # ا ت $و'" ا . 2 $و'" ا رظ ا &' ل% در$ تء تاء #$ ر ا نأ " ل 5 ن ص'+ " ـ ف ظو نود " م'% ا ھدد % فادھأ ق &' ز$ر ا ،فادھ ر او ذ ' ' ا ط"و ا 3 ف $ او ت $2 ا ل فر % ا . د" د-5 * ' رS-ُأ د5و ;ا و ا س"أ &' تاء #$ ر ا ر % ـ * فادھ ر ا * #'+ ا تار> ا : '$2 ت % و ل / ر % د $ إ م'% ' ر و . و ا * او / % أ دودرو ذ ' ا &' ز$ر يذ ا مّ'% ا قط ل ِ #ُ ، '$2 ا ت % فر % ا ب " $ا &' ز$ر يذ ا م '% ا قط ن . * # و فر % ا ز . 3 1 : ،ر از ا ، اد ;ا م '% ا ن % ار ا " ا ج * ،م '% او ر ا ةرازو 2005 ص ، 82 2 ص /"# 3 ر ا 83 3 ،ر2 ' م و ،ط"و ا م '% ا ن & و ا " ا ، "Kا ر ا م'% ا ل د ، ' د " س د ص 18
20 ن ر ا ن قراو# ا ن Vا لود ا د & ا ر & ا تاء % ر & ا وBاد او "# ا ر طKا $و'" ا : • ن ا &' ز$ر ر% ا • ت & إ فد* 5 ط ا ط " ت $و'" ظ# او S ' ا ن ع ر ";او ;ا و ا : • ت ط 2 لو رو او يدر# ا مT'% ا • مT'% ا أد لS #ُ م'% ا رود • ر% ' ل5 • م د " "أ رود و%- د يذ ا ذ ' ا % ا مT' • / '% ذ ' ' ٌل د • ت % و عر + لو # ةر وBاد ف 2 $;ا ب و ذ ' ا ذ ' ا رود يو رود : • ر% ' ' در • ر *ظ "ا د % و ظ# /ظ# • فر % ا سد$ س ر رود : • /"# / ر % تاء #$ ا ب " $; • فر % ا ل Sو و 7ِ %ُ ت و'% & إ % ا • ة ' /"# رS ' % ا فر % ا $ • * اذ فر % ا ب" $ • و و ا أد د ا • دود ماد+ "ا فر % ' • فر % ا ل % " تاء #$ ا ء دراو $ • فر % ا د ھأ ل * % "او اد '$2 ت % و ص /"# 3 ر ا 18 19
21 مـــــــــــــــــ و ا ح ا ل ;د : • ز+ ا فر % ا $ ةر$اذ ا • فر % ا ھ % ر ا • Uط+' '" $ • اذ ا م و ا ب B ح ا ل ;د : • فر % ا م$ ا " $ ا تاء #$ او ھد و • " $ ا فر % ا و • ت و'% ا ل ' 5 *' و و • Uط+' Kا ةر ا % ا & إ يدؤ ا وBاد ا جر+ ا Jــــــ ' • " $ ا ن ا X" ةد ا ن • ت $2 ل م$ ا ذ ' ا مِ'%ُ ; فادھ ر ا لظ "رد ا نأ لود ' ءار5 ل + ن 7 " و ـ &' ةرد ا 3 %"او ر% ; م'% ا J تاء #$ ر ا نأو ،/ط ر " *' د-5 #' + ت % و 3 فT $ ا / " $ ف ظو . 1 ص /"# 3 ر ا 18 ، 19
22
ج
(
ت % ر & ا و!
:
l’approche par compétence
مو*# ا & إ ر2أ د% ـ و يو>' ا ن ل$ ط-;ا '' #$ ا '' و " ر ا " "أو ب وBاد ا هذھ ر +ا اودو وBاد م % ا مو*# ا & إ ر- % ا اذھ قرط " ، ت #$ ر ا . ؟ * د ھ و ؟ ر ا هذھ از و ص -+ ھ 1 ( ت % ر & ا مو-% ) تاء % ا :( ،فر- او ر $# ' تاودأ ذ ' ا ىد "رد ا فر % ا ن ل% تاء #$ ر ا ـ ل > " ل ' او ل-او او رو- او ظ ا م'% /'% و ت $2 ا ل / ر % و و ،ءز ر B د ا T'% حر * ،صو- ا ج إ ط2 ا "ر / J " ر ا هذھ د % و ، "رد ا جر +و ل+اد و ت % و ر$ذ ا " " أد ا &' " ا ضو جر + " ا م'% ن$ ; ل ا . " 1 ن ت T'% ء ق رط ن نو$ '%# ا J - ا م '% ا نأ ن ا "رد ا ق'ط ـ ،م'% ا / ز $ر ا ماد و ،ذ ' ا 35او & إ ر5 ة نو$ نأ ت T'% ا هذھ طر 2 و ا م'% ا لظ لء و ل5أ نو$ م'% ا رود نN م'% ا &' ب-. 2 يذ ا وھ مِ'% ،مT'% ا قط & إ م '% ا قط ن لو ا م رظ ا هذھ ل + ن و ـ " / '% ط 2 ا &' فر2 ا د% يذ ا مِ'% ا ن / و / ھاو / Bرو / ;و ب ' ر$ذ رظ ا هذھ م'% ا ص -+ ن و ، '% ا : ' $ / إ ل ;و /' ل+اد ر% ا م'% ا .
ت و'% ن / د &' اًء & % ا & و ،/' " م'% ا ر"#
. ء م هزو ل + ن ف5و و -ر وھ Uط+ ا نأ ذإ ،J ا م'% ا طر2 Uط+ ا - ا ر% ا . م'% ' يرور طر2 م*# ا . ن ' س و ر مT'% ا نر ُ . 3 1 رظ : ص ،ر از ا ،تاء #$ ا ر ،ن % ا سأر ل $ ،حار ر + 14 2 : ن & و ا " ا ، * ادآ و ر% ا >' ا ةد ذ " ا ل د ،ط 2 و د ،لاو $ ظو# ص ،ر2 ' م و ،ط"و ا م '% ا 41 3 ص /"# 3 ر ا 42
23 ت رظ ا 3 ىؤر ا ن ر $ ف' + ا رظ ا لظ م'% ا نأ ق " 7 " ـ Kا / رظ $ ، " ا ةر2 ' ا نود ر% ا ء رطو Uط+' . J " " $ تارد5 ن ةر ھ و ر ا وظ ا ب" ت #$ ر ا مو*# و ـ ت ھ او تارد5و تار * و فر % ن ھاو نو$ و ،ن % ق " ل % او كو'" *# ظو * " $ا يذ ا در# ا مو $ ب$ر ل$2 د *' و '$2 * او د-5 و د س و ب" ةء #$ ا مو*# و ،ةدد % و luise duno " : ت ر- ا ن و وأ ،ط 2 وأ ، # ظو رود "ر ن ن$ ا ، " او "# ا تار * ا ن و اد و ا / و ل $أ &' ل وأ ، * . 1 2 ( % ا عاو أ ) ةء % ا :( ا ن$ نور+آو نادرو *# - $ تاء #$ 3 رأ ن ز ' ھر- + : ر% ا #$ ا ) la compétence informatique :( فر % او ت و'% ا ن و % * در# ا ءاد رور ا ' % او '%# ا تارد او 2 ر% ا تاء #$ ا ر- ;و ، د ل ق او ت و'% ا &' ر% ا تاودأ ماد+ "او ر " ا م '% ا تاء #$ ك ا & إ ' % ا ن د ا ر% ا هذھ ماد+ "ا # $ م'% و . ءاد ا ت #$ ) (compétences de performance : كو'" ر *ظإ &' م'% ا ةرد5 ھو % و ،/ ر% ; در# ا ءادU ق'% تاء #$ ا نإ ، '$2 ت % و * او ةء #$ ا ق ر بو'ط ا كو'" م ا &' ةرد ا وھ ھ . 3 دراو ا ل - + $ر س# ا تار * ا ل 2 ءاد ا ت #$ نإ ر+آ مو*# و &' د % تار * ا هذھ ءادأو ، $ر او د ا ن و$ '- ا داو او و و $ ا ر% ت #$ ن در# ا /'[-. 4 اد و ا ت #$ ا : ب او ط> و اد و ا /$و'"و / ھ او در# ا ءارأ & إ ر 2 و * ةر $ : * إ / ' ب ا ةر * ا وأ * ا و / ھ ا 1 رظ : ، و ر ا ق و' طو ا ز$ر ا 1988 ص ، 09 2 رظ : ،شار ا ،تاء #$ ا و فادھ ر ا قرط ن س رد ا ،دو%" د ، ر$ز ن د ،ر از ا 2006 ص ، 94 3 رظ : ،تاء #$ ر ا ، '"ر ' $ www.dffactory ص ، 10 4 : ،تاء #$ ا و فادھ ر ا قرط ن س رد ا ،دو%" د ، ر$ز ن د ص 94
24 -'% ا ةد ا و / و . 1 ز Kا وأ 7 ا ت #$ ) compétences de résultats ( : ت #$ أ & " و ص-+ ا ح يأ ،ناد ا / و ءار K ت #$ ا هذھ ر ا ق'% و Kا /' ءادأ . 2 3 ( ت % ا ر & ط ر ا م ھ % ا : 0وأ ( داد (0ا ) : (aptitude ل و '% رھ ظ م J " " $ وأ رط ' 5 ھ ـ : ىد ساو ا " داد% ";ا رھ ظ ىد إ ل#ط ا 3 وھو 7 ا J'ط- و و ا & % ا داد% ";ا ل و ، ُ'% داد% ";ا ن ن % ىو " ، ء 2 م ... "# داد% ";ا نو$ و & إ لو و و و و " ا ب رد ا صر تر و نإ ةرد ا . 4 1 ( ةرد& ا : capacité ) ( و * ر% رد : Legendre " ُ ا وأ " $ ا تاداد% ";ا و * أ &' J " ا ةروط * وأ ' ط 2 م ا ح ص+2 " ل : ةد # و ةد د ت و'% ء ا + ر ثاد أ ب ر ن ر+Vا ع 5إ &' ةرد ا 5 * تاز ةرد ' و ـ : ار% ";ا : (transversalité ) ل %# او ف ظو ' ' 5 * أ يأ ار% "ا تارد ا ل$ ل و # ت رد و داو ا ل$ : ذ ا ف% ب "أ م'% ا ص+2 ، دأ ص ل ' / د . روط ا : (évolutivité) و و ةرد ص5 تارد ا ض% و ن " Kا ة لوط روط ةر$اذ ا ل ت5و ا رور 3 . 1 /"# 3 ر ا 2 /"# 3 ر ا 3 رظ : ص ،تاء #$ ا ر ،ن % ا سأر ل $ ،حار ر + 14 4 : تاء #$ ا ر و فادھ ا ر ق رط ن س رد ا ،دو%" د ، ر$ز ن د ص 88 5 فر-: ص ،تاء #$ ا ر ،ن % ا سأر ل $ ،حار ر + 13
25 لو ا (transformation) : ر $أ تارد5 * 7 * 7 د و ل # تارد ل ار إ : &' ةرد ا داد أ ب ر &' ةرد ا & إ لو نأ ن$ ةر $ داد أ ر د - و ز . 1 1 1 ( 2 % ا : (efficacité ) / رB نو$ يذ ا فد* ،فادھ ا ق &' ةرد ا * أ &' ن "راد ا ض% * إ رظ ـ فد* ا أ ،ل [% ر B فدھ نو$ ر+آ & إ ص+2 ن ت و'% ا ل ط2 و ز# يذ ا %# ا & % ص + "ا ن$ و ،ً; [% دھ نو$ '$2 لو' ا ر $ ا &' ذ ا ا ط ا : -فد* ا ق -'- ا 7 ا ر -*Bو' 35 َو ا ت ر+ ا ق د &-5 ل % ا . ار ( ار ( ا : ) (Stratégie ' ا ھر- &' فر% ا ل + ن ار "Kا & % J و : -ر- % ا م ظ -3 5و ا ىر د- ا ل د % "ا مد د- ا ن ا ت $2 ا % ط ط+ ا -+ "ا و '% ا * ا ماد ت $2 ا * او و و $ ا . 2 ت ار ";ا ن عاو أ ك ھو * و يو ر ا ل ا : و ر ا ار "Kا . -وBاد ا ار "Kا . -مT'% ا ار "إ . م '% ا ار "إ – م'% ا 3 ( 3 ( ءاد4ا : (performance) / U مو'% او او ر ' ر% ا ظ ا / ر% ـ " : ب " $; ط 2 ا Kا ل%# ا ا وأ ةر * و ،ت و'% ا وأ ةرد ا و و ا ر % % د ا ن$ ا " . 1 ص /"# 3 ر ا 172 2 : تاء #$ ر او فادھ ر ا ق رط ن س رد ا ،دو%" د ، ر$ز ن د ص 74 ، 75 ، 76 3 ص /"# 3 ر ا 76
26 4 ( ج ـ د ا و!اد : intégration pédagogie أ ( ج ـ د ا مو-% : intégration ــ 5 : ُ7ْ َد يرھو ا ن لِ ُ و ،ر+V ء 2 إو ء 2 ا ط'+ % و ،ز ا سـ$ / م$ "او ء 2 ا ل+د اذإ ً د ء 2 ا . ــ ط ا : فر% و ،در# ا ر ز ا تار * او دراو ا ف' + ن جز ا ' وھ ل # يأ ، ;د تاذ ت % و ل- ل$2 / " $ ف' + م'% ا ف ظو / U أ " رط ر- % ا ن و ن . $ ا تار * او فر % ا ل > "; م'% ا / مو ط 2 ج دKا ــ هدراو % " " '% ا ف5و ا ت 5 طو تارد5 ن اذ ا . 1 ب ( ج ـ د ا عاو أ : ج دKا &' > ،م'% ا ل ار 3 ار نو$ نأ ھو عاو أ ج ـ د] و ةء #$ ا ب " $ا ن * ا ' ر ط /ط ر نأ > ;و : 1 ( ز ا ج دKا : " ا / '% ط ر م'% ' J و ،ب رد او ء ا ط2 U ط ر ھر "او " " ا تاء #$ ط ر ا هدراو ن ءز % ن / $ و ةد د ت '% " نو$ نأ ط2 ا هذ* ن$ و & % او و%- ا ث ن جرد '$2 % و دKا م'% / ' برد او * ا ج . 2 2 ( ' ر ا ج دKا : هذ* ط ر ا دراو ا ل$ % م'% ' J و ' ر ا ةء #$ ط ر ط2 ا ن ن و ق رط ن د" و ةء #$ ا : -دإ ت % و * او . -'% ا ةد و ا ل 3 ر 2 ز إ . 3 ( * ا ج ـ دKا : ط ر و م'% ' J و "ارد " ل + د* " ا " " ا ةء #$ ل$ % / J ، '$2 ت % و ' ر ا تاء #$ ا ج دإ ت ['% ا ل + " $ ا " . 3 1 : م '% ا ن & و ا " ا ، * ادآو ر% ا >' ا ةد ذ " ا ل د ،ط 2 و د ،لاو $ ظو# ،ر از ا ،ر2 ' م و ،ط"و ا 2016 ص ، 47 2 ص /"# 3 ر ا 47 3 ص /"# 3 ر ا 48
27 ج ( 6 ھأو ج د ا ص 3 : 1 . دراو ا ن و % &' م'% ا ج دKا دو 3 ، اد و او ر * او رـ% ا دّد ا ط 2 ا اذھ فدھ ق و *$ ر &' صر ا . 2 . ز N م ' م'% ا Tد% % و ل &' ز$ ر و ،ةء #$ وأ ء ج دKا فد* " / اء #$ ىو " &' / نھر . 3 . &%" ىز> و ;د اذ ج دKا نو$ نأ > إ ،فدھ ق & ك ا ن م'% ا نS$َ و ةد د % و ل آ . 1 1 ص /"# 3 ر ا 48
وأ : ا د او س رد ت ر ا رود ل ) يو و ا ! ا "ذو أ (
1
(
رر ا ا م ا2
(
ت ر ا ق و ا د او س رد ا رط ا3
(
تاء ر ا لظ و" # ا ر ا و " ا م فادھأ : ر ا $ ا Approche textuelle 1 ( ق 'او ( ط) ا 2 ( * و* 3 ( ر ا ّ ا د اورو صّ" ا س رد )ّ" ا ر ا ن جذو " ) : 0 و1ا " ا ذو "أ يو" # (29 وأ : ا د او س رد ت ر ا رود ل ) ذو أ يو " # و$ا % ا ( ا ر ا ن او ا وھ ر ا ا د او وأ ر ا و ا ن ر ا ل ا نو ط ل"# ن و ،%ط# ا ن م أ م نو ا م و . ' ث ل و ،م ا ن ) # ل ار ر و ا ةد ا م ا ن يو , و-ا ا ر ا ا د او. ءو0 ا ط وھ ارد ا هذھ . ؟ ا تاوط# ا ھ و ؟تاء ) ا ر لظ ط 6 ا اذھ مد ا رط ا ھ ا وھ و ؟ك اذ رر ا ا م . 1 ( رر ا % ا م ' ا : ت يو , ا م ا ن و-ا ا ر ا ا ةد ص # ) 06 ( ،ً و أ ت :ا لود ا ت ط 6 ا ن و زو : 1 04 ت 01 01 01 ص ا د-ا د او. ّ ا ضور د دأ ط و ر 02 ص ا او ا د او. ا ـــــــــ?" ر )6 ر 0 لود ا ل"# ن و ـ نأ د سًّرد و و أ A ص # د او ا ط 6 د-ا ص ا ل ) د . ك اذو او ا ص ا وأ ' ا ر ا ق و د او ا ط 6 1 رظ : يو , ا م ا ن و-ا ا ب ص # ا ر ا ا ذ أ ل د ،ط # د ،فو 6 ن ص 14 . نــــ ز ا + % ا
30 2 ( ت ر ا ق و ا د او س رد ا رط ا : ا ر ا أد " ــ صّ ا ن ق ط د او ا س رد نE ط ر م ا ل ِ ك ذو اذ ? ت و و د او ا نأ كرد و د او او ّ ا ن ،ً Gاد ر ا ـ د# أو سرد ط ا ر ظ ا وھ د او ا سرد صّ ا ن ق"ط Hا نأ م ا كرد ك ذ و ف ر او رھاوظ ا ف وو د او ا . 1 يذ ا مِ ا ًّنإ ــ Hو و ا ب A ة A ل ر 6 رط ا هذ سرد ور #و ر أو J ا خو ر إ يدؤ ا ر و ا جز ،A ر) ّ د او ا جز % ص ا رط ز و ار Nا G # ، ) و دأو يو ق م A . ر ظ و ،و ا و س Nا ن ل أو ل ن ل و ب ر ا ط ا ر ) او زاو او م ) ا ھ ر أ فادھ- و A و ب ار ا د او ا م ) ًH صو ا قوذ . 2 :ا تاوط# ا د او ا سرد ذ -ا O مو ا و ــ ) : ل ) ا مز عر 0 ا ( أ ( د . ا : A د د ر يذ ا سرد او نو ،سرد ." نو , أ ق رط ن د د ا سرد او م د ا سرد ا ن ط ر ا فد ا . ةد د ا فر ا ء 0رأ د د وأ د د ا سرد ا عو0و لو ذ ا A وأ ق ا سرد ا م أ ار . ب ( ط ر او زاو ا : ز ر ل و ص ا ن ر# ا , -ا ش. ر ا هذھ ت و ا ط ر O ل ا ن ) # ا وأ ر 6 ا ت ) ا ن ث د ا لو ذ -ا G أ ) ظوو ا عو زاو ا ل 6 و ،ةد د ا ت و ا O ذ " ا ر ا ا و و ا ذ -ا ل ، ـ ا ت ن ھر .و و بار Nا ن ك اذ ل , ةد ا م أ ط ا إ : ص ا ر 0 ا ل -ا ن ) )# – – مظ – م – م – مر0 ( ل ) او و ر ا ر 0 ا ل -ا ن زاو ءار إ م, موز ا عر 0 ا مز ا تاود% . 3 1 ص A ) O رـ ا 22 2 رظ : ، ر ا ا د او. س رد , د ب أ ، د ا م دو ل ، د ا ن Aط ،قار ا ،داد ،O زو او ر6 قور6 ا راد 2004 ط ، 1 ص ، 71 1 يو , ا م ا ن و-ا ا ب ص # ا ر ا ا ذ -ا ل د ،ط # د ،فو 6 ن رظ ص ، 23
31 ج ( ةد ا م 'أ ن ود : O سرد ا ط ب ةأز ةرو ا ةد ا م أ نودُ 0و , % د و ا إ ذ " جرد ا . د ــ ( .ط 1و م ا دراو م 'إ : ط لد ا د.و ) ق ط ا ( دراو م إ ط هذھ مِ ا ىد دراو ء تاء ) ر ا ق ر -ا ن- ك ذ ، ط 0و م ا م ا ن و ھرار.إ إ ر ا ا ت ط 6 ا ةء ) ا د ر ل 6ُ ةر #-ا . ــ ن ذ - اذ ھو أ G أ ن T هو د إو ط 0و م ا دراو .ار ل تH ث", : 1 . فر ا ل : ك ذ ل , ر ) ا ب ر دأ ل ا اذھ د و : طر6 ا تاودأ ن ت رط O0و ذ " ا ط وأ A او و طر6 ا ل ن وأ و و ز ا ل أ جار# ا وأ A او ت ن رط و طر6 ا تاود ز ا طر6 ا . 01 2 . ) ا فر ا ل : ن A ل" ا A ار زار إ إ م ا د ث طر6 ا تاودأ ن ةرد. ر و ذ ، و ف َ ُ ت 0و او ل ا H ، , أ وأ ص ل"# ن ز ا A تاود-ا هذھ ف ظو ارد . ةرور0 نو .وط او و ا . عو0و A نھر د. نو ل ا اذھ G أ O ل ا م ا ح و ــ A اء ) م و ا هدراو م OW و د. نو اذھ A ) و ،سرد ا . م ا ر , ا ت ط 6 و ــ ل, ةدد و و نو سرد ا عو0و A : ) # ل طر6 ا بو أ ل ا ،ةدد ن ر ا طر6 ا بو أ ماد# ا بارـ Nا ث ن ) # O0او و . 1 . سرد ا م إ ل : ."ط ا ب ر ا ةر و م ) ا ن رد % ھ ر -ا ق و ل" ا ن م ا د ?و سرد ا ت إ فظو Hد تاذ تار ج إ جرد سرد ا م أ . 01 1 ص A ) O رـ ا 44
32 ا ّنأ X ق ل"# ن و ــ و ت ) ر ا لظ و ' ا ر ا ةرد او و ا A اء ) ر وط م ا د ل#اد A و ر ا ) ظو م ا O ط ا ل"# ن ، ? ت و و ھ ر ا J ا د او ،م ا جر #و ا ر و ا جز . ذ#Y ا هذھ نإو ،ت ن و # H E ّص ا رط ةر , ا از ا هذھ ن م?ر ا و ــ ھ و ا ل ص لو ا مد# - ،A أ ن O ِ0 ُو يذ ا ضر ب يذ ا ن ن يو عو0و وأ ةدد و ? ة ار إ فد م ص ا . 01 3 ( تاء ر ا لظ و " ا 'ر ا و' ا م فادھأ ت و وھ إو ، ر6أ A اذ د ? س و ا م نأ مو ا ن ر م ظ و ، و ا ا صG # م م ا د و ، ,و ، ر و و ر م ا ل Hاو ، ) ا ر ا د يو ا ق ا ل#اد ت ا فG ظوو . 2 هذھ ذ او ، ) ا A.وذ ب ذ و م ا #6 ن و ر ر,أ A و ا م و ر ا – و , ا – AG ك ذ ن- ، م ا ماد# Hا إو هر إ إ وھ ر ا هذھ م ىد A إ ا فدھ ر أو ا ر A و ا ا . 3 أ ، ) ظو ا فدھ ,و يرظ ا فدھ وأ ن Gر ن دھ ق إ و ا هذھ ن- ّ ا ن 6 ت م إ ر و ا س رد ن يرظ ا فد ا هذھ م و ، , ف.او ن Nا د# نأ ن ط او0 ر ت ا ت ا و , ا ر ا # أو يرور0 ر أ . 4 ف.او قG او ت ا ك ق ط ذ " ا ةد إ ر ) ظو ا فد ا أ و ا تار ا ) # و ) ع ا ثد ا ، ا ،ةءار ا .( 5 1 م دو ل ، ّد ا ن Aط ص ، ر ا ا د او. س رد , د ب أ ، ّد ا 72 1 رظ : ص طو ا د ر ط% ا G ھ داد إ يو , ا م ر ا بد-ا ةد 99 ، 100 2 A ) O ر ا 3 رظ : A ط و A أ و , ا ر ا ر ا ّ ا س رد ،رو ن د ا ح" د ص ، و ر ا 56 4 A ) O ر ا
33 :ا ط ا X ا ارد ل"# ن و : ق"ط Hا ن صو رو رھاوظ ا و ا ر و د م ا Hد او ب ر او ل0) و ق"ط Hا ن صو ا ا ." رو ر ا ر ، زر و ه 0. هرھاوظو د-ا ر ) او . - د ر رھاوظ ا و ا وأ ر ا ھد ر و 6. و ط او د او ا ا . - ءو ا إ ق ط ا Gز ا ب ل ج ا ت Gز ،ةد ا و ل ا G) د ا ر H ىر#أ , أ زر ىد , د او ھر 0 او ق يو ا . - ء Hا م و O ل ار ط# ا ا . - ء G -ا ء و?اد ، ط و ل او و ب ر ا ل ز Nا . - ز ر ا ف ظو د او ا او ت . ) # . 01 1 رظ : ل ر د أ ،رو يHو ، ر د ،يواد ا ،يوار ك اد د س رد ةد ا م ر ا يو , ا ھ% ا ،ل -ا ا ةد و ز ر ا ن و ي ،بر ا ،رط-ا 2015 ص ، 26
34 6 ا ر ا " : Approche textuelle 1 ( 7 ط6 ا ق 8او : ق ا " و داد ا O ،بار .Hاو و ّد ا إ ّ ا ر ا ط O ر ل#د ا ر ذ . صّ ا ّ أ : نِ " ص " د ر ظأ و ،A ر Aّ ث د ا ص ،ك ر صّ ا ر د ن ور ل .و ، Wصُ : ،يرھز ا ن ث د ص أ " ر ت أر ،د أو A O رأ يأ ل : A ر ھد ظ ا ت و ،A إ A ك ذ و ،A ر يأ ن" إ ث د ا ص . 1 "ط ا أ : H و ت " ن ت ر وأ ، و ت " ن ك O وھ ص ىر#أ و ةد و يأ ت ل#د . 2 A ز" ظ)ّ ا ب ر د E و ) ّ ا ر ا ( ز" ا هذھ ن% لو ا O ط و ّد ا G إ ةرو ،A ق ا م ا ن اد A ط ا قد او صّ ا ن ط ا ّنأ د يو ّ ا و ّ ا ل Hا فر ل ط ا لو د إ دو و و ّ ا ار'د ا وھ ر#آ ط ل صّ ا ت وأ صّ 3 2 ( . و. : ــ أ ر ھو ، , ا ل ا Xھ ةد ا ت ر ا ن ' ا ر ا هذھ ھ ، ھد اورو ر ا ّ ا س رد د ،ت ) ر ا ق و س رد ؟ و س رد ا م ف و ؟ ر ا ر #ا ھ ــ و ا ن ط ر ا 0 و?اد ّ ا إ رظ ا د و ،ج Nا O A و رود أ ًارو صّ ا ذ# ُ ث ، و 6 A اردإ ظ ھر ، و او ، و ّ ا ت و ا ل ر ظ ا ىر ا ا ل, و ر ا ا عور او رو بو ا وأ قوط ا ص ا اذ و و -او ، و او ، ر او ، Hد ر-ا ّ ا ن د تاء ) "# ن و ، ا ا . 4 1 رظ : ص ص ةد ،بر ا ن ،روظ ن ا 97 . 2 رظ : ر ا ر6 ا ،نور6 ن ،تاءار Nاو م ھ ) ا ،ص ا م ،ير ن د ط ،ر6 1 ، 1997 ص ، 109 3 رظ : ط ، ر ا , ا ز ر ا ، ا و , ا ا ، 6 رذ 1 ، 1998 ص ، 149 4 رظ : م ا ن و-ا ـ ا ، ادآ و ر ا ا ةد ذ Hا ل د ،ط 6 و د ،لاو ظو) ،رGاز ا ،ر6 م وـ ،ط و ا 2016 ص ، 46 ، 47
35 ن و ص ا لو م و : أ ( Hد ا ىو ا : ' ا ت ر ا ) ظو م أ راد E ق و ) م ا يو ّ ا ، ر ) ا تHHد ا (... ر ل و ص ا ر ذإ ًاد . ق ط ار و د ھ ر ل ب ( يو ا ىو ا : ،ً ل 6 ا ا تاد و ر ا ب ا A د و ت ) ظو ا راود-ا دد و . 1 ھو ،يو ر ا م ظ ا ةد او ا ت ط ا مھأ ن ّ ا ر او ــ " : يو. د ار ،A ل ) ق رط ن A اء ) ر ن م' ا ن' َ ُ ةرر ا ت ط 6 ا ّنأ ث ذھ A رود يذ ا س Gر ا رو ا صّ صّ ا ن ق ط ر ا ّ ا س رد ه ذ ا ىد يو)6 او ا ر ا د# ،ت ط 6 ا . 2 و?اد روظ ن ھو : » صّ ا ار'د م ر و A و ث A ظ ن ل ا وھ ا مّ نأ ذإ ا ارد إ س و ،ل صّ ا ىو إ ا ءاز -ا ق ب ط# ھ ث ر ا م « . 3 1 ص A ) O ر ا 47 2 رظ : طو ا ا ، و و او م ا يو , ا م ا ن و-ا ا ج ار ا ,و ا عر6 ) ، ر ا ا ةد ّ # ا و ا ،Xھ 2005 ص ، 01 . 3 ص A ) O ر ا 15
36 جذو ّ ا ر ا ن 6 س رد صّ ا و ّ ا د اور ر ا : ) يو " # و$ا % ا ذو أ ( أ . أ ن ا ر ھز ص ا : َ ِ ــــ ً ُ ِــ ْ َم َ ا ّْ ــ َ و ناد ُد ـ ُ ِل َ ٍل َ ن ِ ٍل ُ و ِمر َ ُ راد ــ َ ْ ُذو ً ــ َ ن ْ َد َــ َ َ) او J.دو ِ م و ْط َر َ ِ6 ــــ ِم َو َ. ْد ُ. ُ َ : ِإ ُ ن ْد ِر ِك ' ا ْ َم ِ او ً ِ ٍل َ و ُر ٍفو ِ َن َ ا ْو ِل َ ْ ُـ ِم َ َ% ْ َ ْ ُ َ ِ ْ َ َ َ َ# ْ ِر َ ْو ِط ٍن َ ِ َد ْ ِن ِ َ ِ ْن ُ ُ ٍقو َو َ ْ% َ, ــــ ِم َ ِظ َ ْ ِن ِ ُ َ َ َ ّد ُھ َد ْ ُــ َ َو َ ْن َ ْ َ ِ ْ َ ْ ًز ِ ا َن َ ا ْ ِد ُ ْ َظ ِم َأ Hأ ِ ِ] ْ -ا ــ َف" َ ِ ِر َ َ ً َو ُذ ْ َ َن َھ ْل َأ ْ. َ ْ ُ ُ م Wل َ ْ َ ــــــ ِم َ َ" َ ْ ُ َــ Wن َ ^ ِ ُ ُ) ِ و ــ ُ ْم ِ َ ْ# َ) َو َ ْ َ ُ ْ َ ِم ُ^ َ ْ َ ــــــــ ِم ُ َؤ W# ِر َ ُ َ0و ْO ِ ِ َ ٍب َ ُ َ#Wد ـ ْر ِ َ ْو ِم ِ ا َأ ب ْو ُ َ َ ْل َ ُ ْ َ ــــــ ـ ِم َو َ َ ا ْر ُب َ Hإ ِ ْ ُ َو م ُذ ْ. ُ ْم َو َ ُھ َو َ ْ َ َ ِد ِث ُ ا َر W ــــ ِم َ َ َ ْ َ ُ, ـــ َ ھو ْ َ ُ,ــ َذ ھو ِ َ 0 ھو ر0 اذإ ر0 و ــــ مر َ َ ْ ُر ُ ُ ْم َ ْر َك َر ا َ ِ ِ, َ ِ َ َو ــ َ ْـ َـ ِ َ6 ــ ًـ ـ ـ ـ G X ــــــــ م َ ُ ْ ِX َ ُ ْم ِ? ْ َ َن ـــ َأ ْ6 َم% ُـW ْم َ َ% ْ َ ِر َـ ٍد ُ, Wم ْر ِ0 ـــ ْO َ ُ ْ) َط ِمــــ 1 1 رظ : قر6 ا ،يور ا د ، " ن أ ،فو 6 ن بد-ا ، و ا ط او صو او ص ، رد ا ت و ط طو ا ناو د ا ،بادآ كر 6 عذ ،يو , ا م ا ن و-ا ا 16
37 ب ( ّ ا س رد ذ -ا مو نأ د ص د-ا A ار ف # ھو : 1 ( ّ ا ب' 6 # فر ا ص : ." A هر و ب د-ا ة ن ةز و ھو صّ ، ) هر و أ ن ا ر ھز ز و م د ( 2 ( صّ ا عو1و م د : ءاد-ا ن و قطJ ا ةدو ة ار ةءار. A ءار ك ذو ا ل , و . يو ّ ا د 6ر ا ءار"إ : ةد د ا و ّ ا تادر) او ب ار ا ن ذ -ا د ث اذإ Hإ م ) H A ّنأ صّ ا حر6 ھأو و ر ا قG ا ط أ ن ّنإ ذإ ،حر6 ت ّد ا س و ،A ب ار او ت يو ّ ا حر6 ا ن ر, نأ سرا نأ إو ا م ا كاردN هد ِ0 ف.و . 3 ( صّ ا ت ط ف < ا : ا ن صّ ا A ر او د-ا ار'د ا ت ط ا و او تH ) Hاو ر 6 او ،ر -او ا ب -ا ن ز او ا ر او ،فطا ع .T و ب د-ا ھذ# ا ف.و ن ر ,% او و ب يأ ،صّ ا ء 6 إ ن A0ر? ' ) ا ر ا ف 6 ا G أ حرط ل"# ن ك ذو ، ا تاود-ا رد فر ل, : ل لد م" " َمْ ِ " ؟ ب ا و ؟ر 6 ا ) A)6 يذ ا 4 ( صّ ا ت ط < : م' ا Oَ0و ر ا هذھ ذإ ، د-ا ت ط ا مھأ 6. ا ر -ا ق ءاو ،صّ ا ةدراو ا ت ط ا د W ا ط' ُ ِ A ر # 0و مأ ) # ا ر ا ب % مأ ر -او د اد إ د ّ ا نو ّنأ ّ ا ت ك ذو ،م يو ّ ا د ّر ا ءو0 ) او ر ) ا هد أ ف # م م, ةرھ ظ ا ن ل, أ حرط ل"# ن : ر 6 ا لو دار " م< رط م. او د " ؟ و Hد -ا ب و ؟ ا Hا او ?و و او و% ّنأ ن ' ر) ا نأ ذ صّ ا ق أ ز # ا او لGاد ا ن ن رد. ر أ حرط م ار . . 1 1 ص A ) O ر ا 5
38 5 ( صّ ا ت ط < : م' ا Oَ0و ر ا هذھ ذإ ، د-ا ت ط ا مھأ 6. ا ر -ا ق ءاو ،صّ ا ةدراو ا ت ط ا د W ا ط' ُ ِ A ر # 0و اد إ د ّ ا نو ّنأ ّ ا ت مأ ) # ا ر ا ب % مأ ر -او د ) او ر ) ا هد أ ف # م م, ةرھ ظ ا ن ،م يو ّ ا د ّر ا ءو0 ل, أ حرط ل"# ن ك ذو : ر 6 ا لو دار " م< رط م. او د " ؟ و Hد ؟ ا Hا او ?و و او و% ّنأ ن ' ر) ا نأ ذ -ا ب و ز # ا او لGاد ا ن ن رد. ر أ حرط م ار . صّ ا ق أ . 6 ( ص ا ء د د' : -ا دُ ر ا هذھ ذ هذ " ةد ب ا ط ّ ا د د # ف 6 او ،صّ ا ،A ِG ل, G -ا ن و حرط ك ذو : ؟صّ ا ب ? يذ ا ط ا ، د م رد م, سورد ا ط ّ ا ن صو ج إ ، م لو ّنأ ل, : ؟ك0 ر ترر م ،ت0 ر ،ةر A ن#د ّنأ ك ز ك ضر ؟ن #د ا ةد ن O ُ A A ر ذ يذ ا X ا ھ و . 7 ( صّ ا تار ب ر م % او ق % ا رھ ظ ص' : ذ -ا – صّ ا سراد – او ظ ) _ ا ار'د ا ب ن م Hاو ق Hا ر ِ هذ " ف'ر ّنأ ب ار م رد و ،صو ّ ا ك ِ 6 ا تاود-ا م "طإ ب ن و ن و ا ىر#أ ن مھء ة . ةدو G -ا ن و ن ذ " ا إ ل"# ن ك ذو إ A' ء ر 6 ا )ظو يذ ا ط اوWر ا ن و ،صّ ا . 8 ( صّ ا ر د لو ا ل إ : إ ذ " ذ -ا ل و صّ ا ارد م # و ') ا صG # ا زر أ ص # ن ت و # زار إ د % ا O صّ ر ) او ب د-ا د يو ّ ا ف ظو ا ن ر ، Nا A رط اذ و هر أ ك ذو ،A ن ح ل, ةد د G أ ذ " ا E : ل, م و ؟صّ ا ر 6 ا و ا ر -ا مھأ ؟A د . ل"# ن ر 6 Nا د ا 1 1 ص A ) O ر ا 6 ، 7
39 ج . مو ذ -ا سورّد ا ىر#-ا ّ ا د اور س رد ا س) ن ."ط ا ّ ص ـ ِ, او : 1 ( ر ا ا د او : ) عر 0 ا ل ) ا مز ( أ . ظ " و صّ ا إ ةدو ا -ا ل"# ن ل -ا ت ) : ، د ا، # ا ، ار ا ، ا ، ا و ةر6 ا ( ب . ل, سرد ِ ا ا م هذ " ذ -ا ر ذ نأ " : ل ا اذإ مز عر 1 ا ھو ز ا تاود$ا ىد'إ B % : ھ ا ،ر $ا م ، ،م " ت . ةد ا م أ ف 6 ا : ل, ت ط 6 ا ن و م ا هذ " ذ -ا ط ك ذو : حرطو ،ن ر 0 ن مز ةد ) ل ب ر ،صّ ا ةدراو ا ر 0 ا ل -ا ن ل, سرّد ا ىو ا د ا G -ا : د ةدراو ا بار Nا ت " تء ف " ،ن " ‘ . ث . ةد ا م أ ء : ل, ت Hا ن و ل و ك ذو : اذإ عر 0 ا ل ) ا مز ن مز م .و اد او " مز م . ن . ھو ز ا تاود-ا ىد إ A . ج . ھو ل ار ث", نو و ط 0و م ا دراو م إ : • فر ا ل : طر6 ا تاودأ ن ل, باو او طر6 ا ن و و و ز ا :ا ا " : A او, ك ^ ف 0 ^ ل ق) " • ) ا فر ا ل : ن ر طر6 ا بو أ ماد# هذ " ذ -ا ب ط ن% ا ض . • سرد ا م أ ج دإ ل : ةر ء 6 E ذ " ا ط ھو عو0و ن نو,د ن ر 0 ن ) ز ا طر6 ا تاودأ ن ب ف ظو . 1 1 ( ضور ا ) : 0ور ا ـ ا ( لو-ا ت ا ل"# ن ، ق ا ص ا ن ل , ا جار# ك ذو : و ٍل ِ َ ن ٍل َ ِلُ ـُ د َ و نادــّْ َ ا َم ْ ــِ ُ ً ــــ ِ َ ِمر ُ إ ل و ا A و ،ةءار ا ء ,أ .وط ا فور ا ق و ير 6 ا ت ا د . ك اذو ا "# ا ج ا . 1 ص A ) O ر ا 19 ، 20 ، 21 ، 22
40 2 ( ضور ا ) : 0ور ا ـ ا ( لو-ا ت ا ل"# ن ، ق ا ص ا ن ل , ا جار# ك ذو : ً ــــ ِ َ ِمر ُ و ٍل ِ َ ن ٍل َ ِلُ ـُ دَ و نادــّْ َ ا َمْ ــِ ُ إ ل و ا A و ،ةءار ا ء ,أ .وط ا فور ا ق و ير 6 ا ت ا د . ك اذو ا "# ا ج ا . 3 ( د-ا د ا ) : د-ا د ا ف ر ( A و ق ا A' أ ن ا ر ھز ن- ، ّص ا س) ن ق"ط H 0 أ ك ذو ل"# ن مW ُ سرد ا اذھ A و ، دأ رط ن و A ر 6 دار أ إ تاد Hا ن و ،م Hاو ق Hا رھ ظ ن A و ّص ا ت ط 6. ل"# ن ' ا ر ا و د مو د-ا د ا وھو Hأ ، د-ا ح" Nا ن عو ا اذھ إ هذ " O ذ -ا ل A) ر ك ذ 1 . ّ ا نأ X ' ا ر ارد ل"# ن و وھ ص ا A و رود ا ىر ا ور ا ٍو ن ىر#-ا و ّ ا د ا ٍفر و دھاو6 ا ل"# ن ،د و ضور و يذ ا A رد م' ا ص ا . ص A ) O ر ا 23
وأ
:
و ا د او ا س رد ت
ر
ا رود ل
1
-رر ا
ا م
ا
.
2
-ت
ر
ا ق و
ا د او س رد
ا رط ا
.
3
-ت
ر
ا لظ و# $ ا
ر ا و # ا م فادھأ
.
# $
:
'# ا ر
ا
1
-( ط' او ق )ا
.
2
-* و-*
.
3
-ا ط -اور س رد '# -ا ر
ا ن جذو #
.
42 طو : ــ ث ي ن نأ مد ن ق ط ، ت و ت و ن ق ط نأ ارد ي يأ ث !ا ر " ر # ةادأ %يأ ن ث !ا &!إ ھرود هدو* !او ت+ , !ا ن اًدد ص / 0 ت %يأ &!إ 1!و2و !و 0 هد ، 1 ارد 3 !ا ق4 * ! 1", 0 مھ تر ا !او ت !ا 3 5 !ا تاود ا ن و 5 & د ا اذھ # 0و ،ك ً أ ًارو . 1 ( د ا ا : ــ ل5أ ن ك!ذو ،مو !ا ت ارد 9 :او دد ! ث ! !ا ;ھ !ا تدد د*! لو2و!ا 1 أ & ;3 !ا فر ذإ ، * =د * رط ق4 * !ا &!إ : » > ّ2!ا م ظ !ا ّن0 ل5أ ن وأ ن ھ 5 3 نو ن ، * * !ا ن ف, !ا ل5أ ن ّ إ ةد د !ا ر 0 ا ن ! ن 0ر 3 نو ن ن ر/A! 3 ھر !ا « . 1 , و ـــ ارّد!ا عو:و طو فادھأ 9 ، م "2و!ا ;3 !ا ماد/ ا ـــــــ هر : » 32 /, د2* ر: !ا 0 4 = ھ رھاوّظ!ا ن ةرھ ظ & ب2 ء 2* ا ىر/أ رھاوظ!ا ن و 3 وأ ھر2 ن ت =+ !ا د د و 3 او5 ف, و « . 2 2 ( ت ا تاودأ : أ ( ن ا ةر ا ــ : : أ فر !او " F " ن و 5 ن ةر ھ !او وأ ةرھ ظ لو ن #و !ا ءارآو ت و & لو2 !ا د2* Hد ُ !او و !ا 4 ا ،ث !ا &!إ 3 د إو 3 4 ! د ر ! إ ارد!ا دار0أ &!إ Fا ل رإ م و ،ن ف=و ، 2/, ث !ا دو5و 3 4 م د= وأ ف 3!ا فرط ن 3 4 م د= . 3 1 رظ : ط ،ت و ط !ا ! و ، !ا ث !ا ;ھ ،ىور ن ّر!ا د 3 ، 1977 ص ،م 4 2 رظ : , 3!ا در ا !ا ، 5د راد ، !ا ث !ا ;3 0 د* ،يواّز !ا ور س و م ر ، ط 1 ، 1429 ـھ \ 2008 ص ،م 97 . 3 رظ : د ،ر, !او ط ! ل4او راد ، !ا ث !ا 53 ،ر2 و أ د ،تاد 1999 ط ، 2 ، ص 63
43 ــ L2 / Fا هذھ نو نأ ر /ا ، اد !ا ت !ا 9 5! مد/ ن ا ماد و !ا ط, M! اد !ا ق ط !ا ق رط ن ", ت و ودوز ن ذ!ا ةذ ا ةر ا ت :0 ، 3 35 L !ا ل4 !ا ض و ارد!ا ةر5 جر /و ل/اد ، * تء 5 !ا 4 ا ن و 5 بو5 !ا & ضرُ0 ،ت ار =ا #+# ھ دL = ) ذ ا ( * إ ، ارد 0 3 !إ P5! !ا Fا عو ن 0 3 جر/ نأ . ب ( ا م " ــ : ر !ا ّ !ا ةذ P ص / د او ن ا &!إ هذھ ارد 0 P5! ن رو &!إ ه = ث ،يو #!ا م ! : رو !او !ا ص4 2/ ص / لو ا رو !ا ن و 5 & 3ُ:ر م و ً * ھ دد أ !ا Fا 4 P ص / رو وھ #!ا !ا ةذ أ يو #!ا م . ج ( ــ ّز ا ل ا : ا م Fا 4 4 3 !ا Q 2!ا د & 3 زو 0 عور,! ن اءد ا ك!ذو ،ث !ا ) 02 ل ر0أ 2017 ( Q &!إ ) 13 ل ر0أ 2017 ( 3 زو م د=و ن و5 !ا ةذ ا 9 %2/,!ا * ! . د ( ' ا ل ا ــ : أ و ارّد!ا هذھ ت ر5 " ر " ھ ت و # 9 رأ ر : " و # 0و !ا ف ر, " ، " نو P يو و # " ، " ير%2 !ا سأر أ و # " ، " د 5 !ا د و # ن ز ." 3 ( "( ا ا ب أ : لو2 !ا م !ا ت ط !ا زر0و رظ !ا ةد !ا 9 5 م 3 2 34 ط إ ل5أ ن 4 2 إ ت ط !ا هذھ 5ر ت و Fا ةر ا ن ط! ا ًرظ و !ا نو = & !ا ت !ا 5! 0 د ا د*0 ت و !ا و4 !ا : وؤ !ا !ا ) % ( = ×رار !ا ترار !ا عو 5
44 يو * ا م ا ةذ , و ا ا -. و ضر0 : 1 ( 1" 2 ا ت ا -. و ضر0 ا ص "2 : م.ر لود 01 : ّ !ا دار0أ س 5 ن : ـ ا رار' ا و ا ا ) % ( رو ذ!ا 10 41.7 % ث Fا 14 58.3 % عو 5 !ا 24 100 % ث Fا ھ !ا دار0أ & ! !ا !ا نأ ه+ أ لود5!ا >:و ت ذإ ) 58.3 % ( م3 ت ن و5 !ا ةذ ا ن رو ذ!ا ، Q ا ل# ھو ) 41.7 % ( . Lنأ ; ھ ن و ث !ا رو ذ!ا ن ر# أ ث Fا ت , . م.ر لود 02 : !ا دار0 ّ ر !ا ت 4"!ا نّ ا رار' ا و ا ا ) % ( ] 26 س -30 س [ 4 16.6 % ] 31 س -40 س [ 12 50 % ] 41 س -49 س [ 5 20.8 % ] 50 س -54 س [ 3 12.5 % عو ا 24 100 % لود5!ا ن ق !ا ر !ا ت 4"!ا Lنأ ةذ M! S تء 5 ث ،ن و5 !ا : ن 26 &!إ 30 م3 ت ، ) 16.6 % ( !ا ةذ M! ن د*0 #!ا ىو !ا ّ أ ، حوار ر أ ن مھ 31 &!إ 40 ك!ذ ن و ) 50 % ( !ا ةذ ا ت ن 0 ، ن مھر أ حوار 41 &!إ 49 ) 20.8 % ( ، ن مھر أ حوار !ا ةذ ا ّ أ 50 &!إ 54 م3 ت د*0 ، ) 12.5 % ( .
45 ةذ M! ! ر !ا ل ار !ا ب Qأ ت , ث !ا ّنأ ; ك!ذ ن و يو #!ا م ! ن و5 !ا . م.ر لود 03 : !ا دار0 !ا ت 5رّد!ا نّ ا رار'1 ا و ا 6 ا ) % ( 3 !ا ةء " !ا ةد 3, 00 00 % س !ا ةد 3, 00 00 % ر !ا ةد 3, 12 50 % ةد 3, ر 5 !ا 08 33.33 % د3 وأ رد مو د 03 12.5 % هارو ّد!ا 01 4.16 % ىر/أ تاد 3, 00 00 % عوــــــ ا 24 100 % ُ !او ،ن و5 !ا ر !ا ّ !ا ةذ ّ !ا ت 5رد!ا ب ه+ أ لود5!ا >%:و S ت : ر !ا ةد 3, و ) 50 % ( ر 5 !ا ةد 3, و و ، ) 33.3 % ( ، و و رد مو د ) 12.5 % ( ، هارو د!ا ةد 3, و و ) 4.16 % ( ، ةد 3, و أ ،س !ا و و د م3 ت ىر/أ تاد 3, . ن او مھر# أ ّن ! ن 5ّر/!ا عاو أ ب Qأ ت , ّ !ا ّنأ ; ك!ذ ن و ر# أ او 5 ن ذ!ا ر !ا تاد 3, .
46 م.ر لود 04 : ّ !ا دار0 3 !ا ةر /!ا ن ــ ا رار'1 ا و ا ا ) % ( ] 02 س – 10 س [ 06 25 % ] 11 س – 17 س [ 10 41.7 % ] 23 س – 32 س [ 08 33.3 % عوـــ ا 24 100 % لود5!ا >%:و ه+ أ تار / 0 ن #+#و ن #ا &!إ ن ن ن و5 !ا ةذ ا تاو ر, &!إ ن ن م3 ر / تر2 ا ن ت 0 ،م !ا ل 5 ) 25 % ( ، و ر, &!إ ر, ىد إ ن م3 ر / ت ن ) 41.7 % ( ، ن م3 ر / ت ن و م3 ت ن #+#و #+# &!إ ن ر, و #+# ) 33.3 % ( . ط م !ا ل 5 0 او م3 ر / ت ن ت , !ا نأ ; ك!ذ ن و =د ر# أ ارّد ! . 2 ( -. و ضر0 ا رو( ّ" 2 ا ت ا م.ر لود 05 : ل 2 !ا ن نإ ن يو !ا :و!ا 0 ء ط/ ا ب را ن م !ا 9 5 دFا . >:و يو !ا ل 2 !ا ّنأ ةر 0 9 او ةذ ا ن ةر Lنأ ه+ أ لود5!ا ت ث ، 5 دإ :و م *!ا 1 ! ط ء #أ ء ط/ ا 0 عو=و!ا ن م% !ا 9 دّ 5!ا م او! = ن ذ!ا ةذ ا ) 83.33 % ( ، P او و 5 ن ذ!او ) 12.5 % ( ، تدد 0 + 5Fا ) 4.16 % ( ط*0 . ا رار'1 ا و ا 7 ا ) % ( م 20 83.33 % 1 4.16 % أ 3 12.5 % عو ا 24 100 %