• Aucun résultat trouvé

Tifras n taäfa R t d tatrart var izlawiyyen:

Sallam Samɣini d Aḥmed ziyani deg amud nnes amezwaru izlan n tmedyazin nsen maRRa ttadefen di taäfaRt, zeg ivezäisen iqqnen var tlva d usnay, d isentlen d wammak d umawal d uziwan. Maca Aḥmed ziyani deg amud nnes: « Iɣembab yarzun x wudem-nsen deg wudem n waman »

igga iÃuRaf mvaren puma ad yadef tatrart s tarzi n wasnay d talva n tmedyazt tazaykut, ula deg umawal, mani nufa azlawi issidf d awalen d imayna, waxxa iqqim issawal x isentlen iqqnen var tmurt d utlaɛ ... maca igga tizemmar deg ubrid var tatrart s iÃuRaf mquddan waxxa imsar di tikli nnes ca unedlef iqqnen var ilugunen n tira.

Aseflu n tidet, netta d aseflu issawalen x tiqqest d uwezwez d unaruz d usirem n wagdud. S uya ad iqqim useflu n Sellam Samɣini d Aḥmed Ziyani iddar, ad ittwaɣar zeg imeɣran d inaẓuṛen. tɣenjent s imyiwen niɣ s trebbaḥ di tṣeḍmiwin, amacnaw taqassist n Sallam mig illa usirem: "Ṣbaṛ ma tt ṣbaṛed", niɣ aked tqessist n Ẓiyani "Nunja", iɣenjent tṣeḍma n Bennaɛman.

Nzemmar ad nini belli izlawiyyen a tarwa n unamun arifiy, suyenni ssiwlen x taycit n tiqqest d uwezwez alendad min ddaren d min ẓṛin, netnin d iles n unamun, umi ssutaren s unaruz d usirem deg izlan n tmedyazin n imuden nsen, ad yeddar di tmurt nnes di trelli, di tcuni, di tudart n umquddi d izelfan d tiseqqar, d tgumi n ufeggan d ucal d tutlayt. Mala Sellam igga ṣuṛif amezwaru deg ubrid n tsekla tarifiyt tamirayt s wefsar nnes i wamud nnes "Ma tucid ak reḥriq inu?" illan tamsizwarut deg ubrid n wefsar n wattas imuden id yusin awarn as, aqa d amimun s min yegga, d amγar d amaddar di tsekla tarifiyt, s min inna, d min issutar s unaruz i tyemmat d tawmat d tutlayt... Ṣuṛif nnes ḍfarent i dd iṣuṛaf neḍni deg ubrid n tmedyazt tarifiyt d wefsar n imuden n usefru arifiy, aḥmed Ziyani d azlawi iggin iṣuṛifen d imeḍfaren i wṣuṛif amezwaru, maca issemγar ṣuṛif nnes aneggar deg usefru arifiy, mri war twwi tmennawt iri issiweḍ tamedyazt tarifiyt γar

39

ufella, ad yeqqim iddar di tmektit n tsekla tamaziγt yuran s trifiyt s min yegga d min yura d min yenna s tanazurit minzi yura x tiqqest d unaruz x yewdan d tawmat d temγart d tyemmat d ucal d tutlayt d tiseqqar d umquddi issitem ad yeddar gsen tt anamun nnes arifiy, yuca taynit temγar i tudart n urify d trifit itelɛen di tmurt n uzazwag d tazzawga, s uyenni ittwanna xs netta d azlawi n weɛraq d uzwag.

TABIBLIYUƔRAFIT:

- BANHAKEIA Hassan : littérature rifaine de la tradition orale à aujourd’hui.

Editeur, L'Harmattan, 2019.

- BAN HAKEIA Hassan: «Ahmed ziyani, poète amazigh ».Tawiza, uṭṭun: 34, sinyur, 2000.

- BAN HAKEIA Hassan : Préface de recueil Ighembab yarzun x wudem-nsen deg wudem n waman.1eréd, imp taysir, Casa Blanca, 2000, P: 5.

- SEROUAL Mohamed: «Ad ariɣ g wẓṛu،j’écrirai dans la rocaille du poète: Ahmed ziani ou la défense et l’illustration de la langue amazighe». Tamazight, N : 37,1 Année, 16 septembre, 1999.

- SERHOUAL Mohammed: Dictionnaire tarifit-français. Thèse de doctorat d’état ès lettres option linguistique. Université Abdelmalek Essaâdi, Faculté des lettres et des sciences humaines, Tétouan, 2001-2002.

- ZIANI Ahmad: Iɣembab yarzun x wudem-nsen deg wudem n waman.1eréd, imp taysir, Casa Blanca, 2000.

نوميم ديربسمأ-

40

Asefsi n ict n tmedyazt n uzlawi Saɛid lmusawi: Narzf dd var tiwecca

1-Asegzu/ Asefsi n uäRiÃ:

1-1 -Asizwar n uäRiÃ:

Azewl n u uäRià : “narzfed ɣar tiwcca”.

1-2-Tawsit /anaw n uḍṛiṣ:

41

AäRià a d azlawi d ict n tqssist/tmedyazt n usefru

.

1-3-Asagm n uḍṛiṣ : manis id ittwaksi uḍṛiṣ ?

Ittwaksi dd zeg wamud n Saoid Musawi, ittwassnen s uzewl: “Yesfufi d uoeqqa”.

Amud a ittwafsar deg usegåas n 1994, awarni sin (02) imuden: « ma tucid ag rapriq inu” (2002) d “ad ariv g uÇRu (1993). Amud a yus dd ges 13 n tiqssisin, tiddi n sent jar tuzegrart d tuquäet, sawalent x waïïaà n isental amacnaw: tamurt, amezruy, iÇewran, tansa, timeddam, apewwes, txusi/tayri, tirelli,tamagant (la nature), iɣezran, idurar, aman, tafuyt, taziri... açri/açli(لامجلا)

IiäRiÃen a yuriten uzlawi Saɛid Musawi jar isegåusa n 1978 d 1994, di akud mani nttaf tumumt d usraw n waïïaà n wudmawen n tudart, d tudrust n tseqqar d tirelli, d usinef iddaren iwdan d tadelsa d tutellayt nsen di arif.

AäRià a: “narzfed ɣar tiwcca”, taqssist wis Ãäià (06) deg amud.

1-4-Asissen s umaru Saoid Musawi :

Saoid Musawi netta d amaru n uäëiÃ, yurar dd a tudart deg usegåas n 1958, di Ayt BBUYEFṚ UṚ di NNAḌ UṚ , infalal tiɣri nnes gi AṚ BAṬ di 1983 deg ummas n usmutteg n tabdat, unetta ila d ixef/ anempal n tasnurayt (ةلاكو) “Sapress” di tamdint n NNAḌ UṚ . Said, ittwassen d azlawi aïïaà zeg ami, iswiza deg imsagaren idsent timsmunin timaziɣin di Arrif ula di baëëa, issijj x tsekla tamaziɣt di arrif ula baëëa deg umaäal, s uya nttaf asefru nnes ittsajja x ca n isentlen d iseqsan qqnen var ufeggan d umadal d tirelli d uxaëëeà deg imal n tudart mamec iÇaë netta.

Taqssist n uäëià “narzfed ɣar tiwcca “ tuds dd ca n isentilen zi yina.

1-5-Taswengimt tameqrant/ tamtayt n uäRis:

Taqssist a tt-ssenta s wawal x umutti illan d ict n tidet di tudart, ttenfalal s wawal x tudrt n tirelli deg imal.

Jar iänaäï d iäa d tiwcca akud ittmuttuy, asurs n tudart d maRRa min da ges ittmuttuy zeg addad var wenneäni, zeg usurs var wenneäni, tudart teggur var s dat, ammen iwdan.

1-6-Tasnamekt n uzewl “Narzef dd ɣar tiwcca”:

Amssiwl netta d azlawi, issawal s unuga asmuni, issawal s yisem n wamun d wagdud, maɣar netta zagesen, iqqar nusid var tiwcca var imal d inarzaf, ad as narzef nnuwwac ad ittwazzu tibeppar, mapend ad immarni, ad yiddar ad ittwafsar nnuwwac jar iwdan, nnuwwac d asdukm/inigl n wafra d txusi d tayri d tumrt d usirem/ unaruz.

S uya azlawi d maRRa iqqrinen n tasuta(génération) nnes, ggin amaqqan/

moahaden aked tfuyt x wemsagar. Mapend ad qqiment tizitin/tinditin(les valeurs) ddarent di tudart n imezdaɣ.

Tiwcca d akud n imal ittawi-anev vares yiäa, iäa yus dd zeg iänaäï.

42

Azlwi issawal x wamyag n warzaf n unamun illan netta d iles nnes, deg akud n yimal, s usutar d usitem d unaruz d wafra, mani ad yili wemsagar aked tfuyt aked trelli.

1-7-Tifras tinawtin deg uäRiÃ:

IttemÇaR blli azlawi deg uäRià a issiwel s sin inuga:

Anuga umslsiwel(بَطاخملا ريمض) n “kenniw”; Kenniw fsin wussan n wum, kenniw texsem a tt-carfem zman, knniw tessaɣem tudart, kenniw agget amerqi ag nhar nwum aneggar ag uweddar.

Anuga umssiwl d umslsiwel )بطاخملاو بَطاخملا ريمض(: Neccin dayes(di tudart) n ddar, nggur kides äaR x u äaR, narzf dd ɣar tiwcca, nisi dd kidneɣ nwaR, ..., a tneÇÇu tibeppaR, neccin nucc- as awal, i tfuct a nemsagaR

1-8-Tiwlafin tinaÇuRin (ةينفلا روصلا) deg uäRià : Ismrwasen(تاهيبشتلا):

-Fsin wussan nkum am wedfer x idurar -Am wefsay n rvasur x yesran deg veÇRan AkaÇ/ asumen (صيخشتلا):

AAcraf n zzman, zzman iqeïïu timura, assav n tudart, llilet ttjaëëa awarn-as nhar, tiwci n wawal i tfuct x umsagar akides, amerqi aked nhar aneggar.

Tiguriwin timnagganin:(ةداضتم تاملك)

Tudart # Rmuwt (tamettant), Temzi # TewsaR, Taziri # Ayyur, Llilt # Nhar, Zzat # Deffar, Neccin # kenniw.

Allas/Aɛawed n tiguriwin d tiwinasin(لمجلاو تاملكلا راركت)

Fsin, wefsay, am, am, kur, kur , kur, äaë x u äaë, Narzf dd var tiwecca, Narzf dd var tiwecca, neccin

.

1-9-Tiwlafin n usdukem (ةيزمرلا روصلا) deg uäëiÃ:

Arzaf: d amuti d tmarpit s tiwsi ittawyen var usmun d usemvar n tvuni d tudukla, d tazyuä d tumert n tudart di wakud n yimal.

Nwaë: Afra, Tayri, Tumert.

Tfuct: Tfawt, Tirelli, ufuv zi tallest d usurs war yeprin var tudart yeplan yecnan.

1-10- Azawan deg u$ëiã: Anina (عاقيلاا)

Din sin: anina n ugensu d unina n baRRa Tameɣrut(ةيفاقلا):

Zeg umezwar var uneggar nttaf tella tmevrut: Ar Allus d tanmgla (لباقتلاو راركتلا ):

Fsin, wefsay, am, am, kur, kur , kur, äaë x u äaë, Narzf dd var tiwecca, Narzf dd var tiwecca, neccin.

43

Tudart # Rmuwt (tamettant), Temzi # TewsaR, Taziri # Ayyur, Llilt # Nhar, Zzat # Deffar, Neccin # kenniw.

1-11-Mani va nessars aäëià a ? di

taäfaët

niv di tatrart?

Mayemmi

?

Tamedyazt a ges tifras n taäfaët d tifras n tatrart.

1-11-1-Tifras n taäfaët di tmedyazt :

1- Asnay n talva n uäëiÃ, mani nttaf azlawi isni izlan x talva n tmedyazt tazaykut, mani ittili izli ibäa var sin n izegnan/ n wafriwen, unamek nnes iqqen var unfalal zzaysen/zzagsen s sin am yezlan n ralla Buya.

2- Yezlan n tmedyazt a zedyen x talva (Forme) d tafirt (Syllabe) n tmedyazt d yezlan iqburen amux ittban zeg ubäi n yezli amezwaru zi tmedyazt:

Fs/in/ wuss/an/ n/ wum/ am/ wud/fer/ x i/du/rar/

1 – 2- 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10- 11- 12 Am/ uf/say/ n/ rva/sur/ x/ yes/ran/ deg/ vez/ran/

1 – 2- 3 - 4 - 5 - 6 - 7- 8 - 9 - 10 - 11- 12 3- Tameɣrut :

Zeg umezwar var uneggar nttaf azlawi igga tmevrut d ict : « Ar », arni tirart s walus n wawalen (jeu de répétition de mots) itemsarwasen itticcen lva d unina i tmedyazt a i nttaf tvennjit tseäma n Yetran.

Aya iqqar belli asefru arifi amiray s tmazivt n Arif amenzu, iqqim iqqen var tafrist minzi ittwassen usefru arifi atrar amiwan, tvuni nnes aked uvennij.

4- Tira n tmedyazt :

Itban zi tira d isekkilen mzi tura tmedyazt a aïïaã n izgalen (fotes) qnen var tmiwant d unegri n uzlawi x tivuri n tmazivt d min iqnen vares d ilugunen (Régles) n usefti d tajerrumt d tasnayt…

5- Amawal n uäëià d tafrist n taäfaët :

Azlawi iqqim iqqen var umawal n teqbilt nnes di tguriwin d ugmmay (asufev n tawalin zeg imi) nsent, war yeggi tizemmar mapend ad issidef awalen imaynuten ula awalen ittrupen tweddaren tmettan.

1-11-2-Tifras n tatrart di tmedyazt :

1-Tmaggit n uäëià d bab nnes d tafrist n tatrart :

Aäëià a illan d tamedyzt yra s tmazivt itivri s tiïïawin, vares bab nnes ityurin, netta ivra issen, war yelli d azlawi n ddcar niv teqbilt, aäëià nnes

44

yusid deg wamud ittwassen var umaäal yeqqaren asefru d tasekla yuran s tmazivt tarifit.

2- Isentlen n uäëià d udem n tatrart:

Azlawi isqada awalen d tibratin i yenn ittexsen ad carfen zzman, issawal s tinÇeÇt (ةمكح) d uxaëëeà deg imal n tudart mamec iÇaë netta ad yaweä aked tarwa n unamun nnes var tudart n trelli, s iãuraf n wafra d unaruz. Tirelli d usirem d isntlen d imeälanen d amnus n maRRa iwdan deg umaäal.

3- Ammak n tira n uäRiã d uden n tatrart:

Azlawi di tqessist a issawal s wanni iccur s uzamul d tinÇeÇt x isntlen iqnen var trelli d uzawar n yenn iÇaR d netni illan awarni usurs mani tumum tudart d trelli. A ya itijja amevri d unamaç/ amaïïaf n wanni nnes ad igg tizemmar mapend ad irmes awenni n tebrat nnes. Mavar azlawi yessij yevra asneflul n tsekla var ayduden nniäen deg umaäal, d umradas illan jar aäRiã azlawi d tifilt n warcam, s uyenni issars yan telwipt n warcam n unaÇuR Abderrapman Ṣ QILLI alendad n yan tmedyazt zi tmedyazin n umud nnes umivar taserwest di tasnamkt aked tqessist n yezlan.

45

Tifrisin n tatrart deg ungal “ussan indryen sadu lalla turtut” n MuÃïafa Kadawi

“Ussan indryen sadu lalla turtut” d ict n wengal yuri tt mass MuÃïafa Kadawi deg usegåas n 2017, awarni n yict n tabibliyugrafit n ungalen ittwarin s tmazivt n Arrif, iwÄen 14 n wengalen jar asegåas n 1997 aked

“ReÇ ÏÏabu ad d teffeɣ ṭfukt”

d 2926 aked “Tayri n tayri” illan s sin n umaru mass Mupamed Caca.

Talalit n ungal a n mass MuÃïafa Kadawi d timarnit, tusi d d ict n tmarnut temvar, tecna, tegga ijj n umutti yenza, yiriw aïïaà di tira n ungal ula deg usneflul aneskal amaziv, maci deg uïïunen n ungalen ittawÄen assa ar 23 n ungalen ittwafsaren d idelisen zemmar ad ilin jar ifassen n wenn yexsen a tenn ivar, maca di tifras n ungala iggin iÃuRifen mvaren, knan, mquddan deg ubrid n tsekla tamirayt s tmazivt tarifit.

Ad iniv s tidet, s yiri d azirar bli tira n ungal a d tira usneflul, bab nnes d ijj n umaru d amsneflul, ismal d bli vars tizemmar gdarent mseqqem, di tira tamallast d uoawed, issen mamek ad iftel, ad immud, ad isegged tutlayt tamazivt, bac ad tili ra d nettat tutlayt n tira d usneflul.

Ungala ittwafsar deg usegåas n 2017, yura s tmazivt s usekkil alatin, tusi dd ges 166 n tudmiwin (pages) timjehdin, yegg as mass Hassan BANHAKEIA tameggarut maci tamsizwarut, manaya vars rawgåajj iqqen var waddur n wengal a yesmalan mayemmi isnigra yas ur d as yessezgur.

1- Tivri deg uvemmus n wengal:

Yusa d deg udem n uvemmus n ungal a asemqar n umaru sennej (s ufejja) yura s tira zdadent, iælent s ubarcan yarzem, saddu yas/ajjiv as izwl n wengal: “Ussan indryen sadu lalla turtut”, yura s sin isekkilen:

sennej ntaf askkil alatin yigdar, iælent s uletcini, swadday nnes asekkil n tifinav yebbarken, tigdar nnes temzi x usekkil n tifinav. Deg wammas ntaf anaw n uÄRiÃ: ungal, di tisi nttaf asegåas n wefsar: 2017. Deg uorur nnes

46

ittwari ijj n weÄRià ittwaksi d zeg tmeggarut n wettu wiss 13, toawad ges Yeïïu x waki d uxaRReà nnes deg udmawen xafes yekkin82. Aoawed a ges awlaf d awwingem d taÇyuÄi, yesmal ca zeg ivezdisan n tudart d tullist n Yeïïu udem ameqran deg ungal , d min iqqnen ver usentl n temvart.

Tamvart tamazivt d uxaRReà nnes, teqqim x uvezdis n weqbuc,tsenned var uzeqquR, sadu n tseklut, teqqim tarra udem, txezzar var waman, tawlaft ig yarcem unaÇuR mass XADIRI ḤafiÄ AãfeÄ, tettwag deg udem n uvemmus tman mlip, ak warcam n tiggaz nttaf tteggint tmvart tamazivt, aqat xli deg uorur n wengal a, maca tennufar war tban aïïaÃ.

Tawlaft a tesmal ra d nettat cway zeg isentlen n wengal, gi min yeqqnen var tudart n temvart d users iteddar.

2-Tivri g izul n wengal: Man anamek i vars a izwl a?

Izwl n wengal a yused d tawinst am ya “ussan indryen sadu lalla turtut“, tsenta s ussan illan d asmun n wass, ixes ad yini akud, itsenta zeg usijji n tfuyt ar uvelli nnes, akud iteg tamurt mapend ad tenneÄ i yixf nnes83, ussan s usmun xes ad inin akud imvar zi tudart , ass g ass tmunen ticcen asegåas84. Tawalt n wussan tusid deg usnay n twinast d amernay n wakud, indryen d tarbibt/ tafrist umavun tused teqqen var uzwar n “ndr”

tmesnayen zges imaggen d ismawen n ndar imedar itwandar, nder inder, ahewkki, awïtu zeg ujenna ar tisi85, ittwi var unidri d uweddar d untam ak wakud. Sadu, swadday, ajiv, d amernay n udvar; “lalla turtut”, d advar/

82 - Mustafa Kadawi: Ussan indryen sadu lalla turtut. 2017, tudmt wis: 135.

-83

.يغيزامأ يبرع /يبرع يغيزامأ يناعملا مجعم :كودحمأ دمحم رادلا ،عيزوتلاو رشنلل ةفاقثلا راد ،9018

:ص ،)ناسوأ )ج(سأ :ةدام ،ءاضيبلا رادلا ،عيزوتلاو رشنلاو ةعابطلل باتكلل ةيملاعلا ،908

مجعملا :قيفش دمحم

،طابرلا ،ةديدجلا فرعملا ةعبطم ،ثلاثلا ءزجلا ،)ءازجأ ةثلاث( يغيزاملأا يبرعلا 6000

:ص ،موي ةدام ، 744

.

- Mohammed SERHOUAL: Dictionnaire tarifit-français. Thèse de doctorat d’Etat ès lettres option : Linguistique, université Abdelmalek Essaâdi, Tétouan, année universitaire 2001/2002, racine as,ass, P.502.

84 - Miloud Taïfi : Dictionnaire Raisonné Berbère-Français Parles du Maroc, PUP IRCAM, Rabat, 2016, P .869, Racine : ass

85 - - Mohammed SERHOUAL: Dictionnaire tarifit-français. Op.cit, racine as,ass, P.344.

47

araq/ amkan. Araqa iksi isem immesnay (بكرم) s sin tawalin netnint d lalla d turtut, lalla di tadelsa tamaziv d umawal nnes d tafrist ittwaqqar i temvart mivar addur deg aydud, tettweqqar di twacunt, s uya nttaf timvarin d tiyemmatin timeqranin ayyawen imezyanen ula d imeqranen qaren asent a lalla86, nttaf xlli d timRabÄin isem nsent ittwasezgur s lalla, maca izwl n wengal ittenfarar s ralla turtut, turtut d asemqar n taseklut ittarwen tazart.

Di tmurt imaziven deg mezruy nsen n zik ipÄar var sen afuzar/ uvris n tseklutin n tagant d taÇÇuyt, manaya nttaf i tt a waïïas n wayduden deg umaÄal87.

Tanfust n lalla turtut, aqat di arrif marra, maca amenget nnes deq immiten d twengimt ittmewÄa jar yewdan zi teqbitc ar tenniÄen88, maca tenfust lalla turtut teqqen var temrabÄet d arewda nnes s dat i Mlilt deg umezru n arif gi zik, mani tuva twaggen igrawen d imuniten n wemsagar jar imvaren d imesnekkaren imjahden ibedden deg udem upewwas asebanyu butneqqar,ira itteggen tizemmar mapend ad yessiriw igmiren n mlilt, ittsenta ittcuc irazzu x imentilen minzi ad ipewwes tamurt abaRRa n mlilt, amtawi n yegga aked rmexzen, ijji t ittsuga s iserdasen nnes x uraq a ig ipewwes deg usegåas n 1863 zi tlalit n Ɛisa89, deg akud nni: “areyycen tamunit n yemjahden nni, rupen var aRRewÄet. Qessen lalla turtut puma war din tmunen sadu nnes. Rami yuyur, Rupen din yewdan, ufin tt teÄÄuqzed s idammen.”90. d manaya i d as yenna ëemmu i yellis yeïïu, maca yezgur

86 - lalla mimuna ….

87 - la these

88 - iqqar umrazzu MuÃïafa Lvadiri bli awarni upewwes d ureyyec n jnada lalla turtut, alendad n waddur n uraq a deg imezdav irifiyyen tarwa n tmurt ucin isem a i yejj n ucbar iggi t Carif Mupemed AmeÇyan, gi temnaÄt n tarwa Buremmana gi Teqbilt n AYt Soid. I tmanit n tumlayin Xzar :

:مقر فيرلا بتك ةلسلس .قئاثو يف ةءارق فيرلا :يريدغلا ىفطصم- ،ةدجو ،روسجلا ةعبطم ،2

:صص ،2990 -222

،223

،مقر شماه .44

89 ددع ،برغملا ةملعم ."ةليلم طابر" :يكيكفلا نسح ناضمر ،11

-1199 ربنون

،9001 ص فيرلا سلطأ :يكيكفللا نسح ؛192

،ىلوأ ةعبط .ةيخيراتلا ةيفارغجلا يف ثحابم يقرشلا .ص ،طابرلا ،رشنلاو ةعابطلل قارقر يبأ راد ،9011

.21

90 -- Mustafa Kadawi: Ussan indryen sadu lalla turtut. Asedwel s imant nnes, tudmt wis: 22.

48

inna as “Lalla turtut tamRbeÄt d ijj n useklu d amRabeÄ. Ta d illis n ict n lalla turtut nneÄni tuvat zzat i Mlilt91. Ta d nneqret zi tenni”92.

Toawad yeïïu x lalla turtut tamaynut min d as tenna tmeddukelt nnes lwiza yellis n wemvar Buput, tteg akides amsawal teqqar: “Ar mani d ijj n wass tus d vari tebbissem. Tenna ayi:

- Yeïïu tessned min d as inna refqit Meonan i baba tameddit a iodun, ramin d yusa varnev ad immunsu.

- Min d as inna?

- Inna as blli kur twara xef tmeddit ittesla anixses var tewwart n tmezyida, sadu lalla turtut tamRabeÄt. Rami itteffev ad ixzar, war ittif walu.

Isseqsa t baba zi melmi manaya. Inna as zi tmeddit nni rami nvin amRabeÄ Ameqran. Issenhez baba azellif nnes, inna as iqqim as d uvimi tuva itegg sadu nnes rami tuva d ittas var dcar.

Genwev, jarsev, tazellift inu ilqeff it ca n ddeg n upennec. Axmi d as tlepfed ca n tpendriqt, uca tejjid tt. Dewlev war twiriv.

- Yeïïu, necc Ãafi war iqqim ad irarev di lalla turtut tamRabeÄt.

Aregåhev necc war lliv ca d necc. Lalla turtut tamRabeÄt tettru. Tettru xef wemRabeÄ Ameqran. Mayemmi? Balak umi d amRabeÄ amacnaw nettat.

Arriv d tiraret tuva dayes nttirar, tixxamin, penniriru, ageoed tuva nettgeooed aked refruo nnes, iqurrrao zi tuva neccat timeptac. xaRRÃev di mana uyenni, ufiv tuva temsarent anev ca n tmesrayin rami tuva dayes nttirar. Rexxu waha i tent remsev. Di ca n twaratin tuva amen ntetteyluyul aked refruo nnes, tegg zzaynev ca n ddeg n unhezzi ifsus axmi d anev tegg pardayensi. Tuva rami va neswiÇÇeÄ var ca n rfao yuora, var ad t npada,

91 - Tetwassen s yesm a deg usegåusa n unebÄ n ugellid aoalawi ³abderrapman mmis n ëicam, s dat nnes ira tettwassen s ArabÄa n Mlilt (ةليلم طابر) ittwaggen puma ad yili d Acbar n toessast d uwjad x upewwas n Mlilt, Jar isegåusa n 1500 d 1510, igg it umvar n yemjahden ³ali AoeïïaR andrus. Itwassen s lalla turtut s usunneÄ ar ict n tseklut n tazart i ra illan deg uzzarg nnes. Araq nnes aqa t deg ugensu/

uduf n Mlilt, idwel ggin xes ijj ukurti n iserdasen. I tmanit n tumlayin Xzar :

:صص ،س.م .قئاثو يف ةءارق فيرلا :يريدغلا ىفطصم- -222

ه ،223 ،مقر شما .44

91 ددع ،برغملا ةملعم ."ةليلم طابر" :يكيكفلا نسح ص ،س .م ،11

يف ثحابم يقرشلا يرلا سلطأ :يكيكفللا نسح ؛192

.ص ،س.م .ةيخيراتلا ةيفارغجلا .21

92 - Asedwel s imant nnes, tudmt wis: 22.

49

ihekæa d varnev nnit. Rami daynev d teccat tfuct var tÄegåat, tarra d afar nnes, ttegg xafnev tili, aïïaà zi manaya.93

3-Anamek i vars a izwl a:

izwl “ussan indryen sadu lalla turtut”, issegzel n ca n unefru n wengal, d rxezrat n umaru.

- Anamek n wussan d akud d amezruy, ca yudes ca yegåejj, ca yura, ca iqqen a tmiwant, ussan d tuddart, afeggan ig itacan zzaysen ma iÇiÄen, ma arÇagen...parecwen ussan indryen, ussan umezru n waydud isweddren, s ucettip d usepsep d urddej d usinef d tatuyt. Amezruy a indra sadu Lalla turtut illan d araq d tawengimt n umesnkkar n ubeddi irifiyenn deg udemawen n yeodawen, udem upewwas, iggin tizemmar mapend ad isweddar tidet n wussan a d umezruy a n taryazt n taryazin, amaru yevza x wussan a issav tfawt mseqqem x min ittwasnufren, x min indryen x min ittwasinfen x min iqqnen var ufuÇar/ uvris d uouffen... war yettu tayri d tumert deg wakud n umenvi d ubeddi deg udem n upewwas Asebbanuy.

Documents relatifs