4. LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
3.4 LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI. EDICIÓN CRÍTICA
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
11
<PROLOGVS>
Deus, cum uestra uirtute incipimus Nouum librum animae rationalis
| Quoniam anima rationalis est substantia inuisibilis, multi sunt qui eius cognitionem ignorant; et, quia eam non cognoscunt, nesciunt ipsa uti nec ordinaread finem ad quem est creata, qui finis est memorare, cognoscere et 5
diligere Deum; quapropter uolumus de anima rationali sub compendio notitiam dare, et de eius principiis naturalibus ac suis operationibus naturalibus atque moralibus; et erit suum scrutamen secundum regulas Tabulae generalis.
E428ra
8 Tabula generalis, ROL XXVI.
2 Deus, cum - rationalis] Deus cum uirtute tua incipimus nouum librum de anima E; Deus cum tua uirtute incipimus librum nouum de anima UCI2; Deus cum tua uirtute incipit librum nouum de anima rationali D; Deus cum tua uirtute incipimus librum nouum de anima rationali GL3; Deus cum tua uirtute incipit liber nouus de anima rationali I1L4I3B; liber de anima rationali raimundi lulli H; Deus cum tua uirtute incipimus nouum librum de anima rationali A2a; tua gratia sapientia et summa sanctitate incipit liber de anima Deus cum uirtute tua incipimus nouum librum de anima M2; Deus cum tua uirtute incipit liber de anima rationali M3; Deus cum tua uirtute incipimus librum de anima rationali L5m; Deus cum tua uirtute incipimus nouum librum de anima rationali corr. ex Deus cum uestra uirtute incipimus nouum librum animae rationalis L2; add. Praefatio L5; om. SA1O; Deus ab nostra uirtut comença novell libre de anima racional cat. || 2-2 (tit. I.I) Deus, cum - SPECIE] om. R || 3 Quoniam]
sup. lin. M2 • substantia] om. L5 • inuisibilis] inuisibilia M2; add. et SA1L4 || 4ignorant] non habent A2 • quia] quare M3 •cognoscunt] add. uti M2 •nesciunt] non sciunt C • ipsa] ea B • uti] om. M2 •nec] add. eam A2 || 5 ad2] quare L5; om. D • est creata] creata est I2 • quem] add.
ipsa K •finis] finem C • memorare] memorari DI1OHB; memorari et OH; om. E || 6 diligere]
amare DI1OHI3B • quapropter] ideo L4 • uolumus] rationali M1 • de] et C • uolumus de anima rationali] de rationali anima uolumus DI1I2OHL3I3B || 7 et] om. L1RDGIOHI3 || 8 et] atque K • suum] animam A2;om. L3 • scrutamen] indagatio A2 • regulas] add. artis seu B
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
12
De diuisione huius libri:
Diuiditur hic liber in decem partes, scilicet in decem modos quaestionum:
10
[I] Primus modus est de utrum, et ista prima pars habet tres species:
[I.I] in prima specie scrutabimur utrum anima rationalis sit aut non;
[I.II] in secunda specie perquiremus utrum sit a creante uel a generante;
[I.III] in tertia specie inquiremus utrum sit immortalis.
[II] Secunda pars est de definitionibus, quia quaerit anima quid est, |et ista pars 15
diuiditur in quattuor species:
[II.I] prima est quando quaeritur anima quid est in se;
[II.II] secunda est quid habet in se;
[II.III] tertia quid est in alio;
[II.IV] | quarta quid habet in alio.
20
O184rb
M11r
9 De diuisione - libri] diuisio huius libri A2; om. A1OHL4B • huius] om. USGK || 10 quaestionum] add. scilicet utrum quid de quo quare quantum quale quando ubi quomodo et cum quo A2 • diuiditur] add. autem UC • scilicet in] secundum S; siue in corr. L5 • in]
secundum S || 11 Primus modus - species] et in prima pars habet tres species B • modus] add.
qui A2 • est] om. U • de] om. L5 • utrum] substantia eius G; lacuna S • et ista - species] habet tres partes secundum quam prima pars huius libri habet tres partes A2 • prima] om. S • habet] om. U
|| 12 specie] parte A2 • scrutabimur] perscrutabimur A2 • aut non] uel ne DI1OHI3B || 14 inquerimus] perquerimus GA1B; om. K || 15 Secunda] tertia D; secundus B • pars1] species UDI1I2I3;modus B • de] in marg. L2; om. K • definitionibus] distinctionibus L1L2 • est] om. A2 • ista] illa G || 16 species] partes DI1I2OHI3B || 17 quaeritur] quaerit A1 || 18 est] om. UDKA1I1 I2OI3 • quid] quod UGH || 19 tertia] add. est L5 • alio] alia OH; sup.lin. U; add. est G; add. et L5
|| 20 quarta] add. est C
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
13
[III] In tertia | parte quaeritur | anima de quo est, et hoc tribus speciebus:
[III.I] in prima perquirimus si est de se ipsa liberaliter;
[III.II] |in secunda si est de alio materialiter;
[III.III] in tertia si est de alio possessiue.
[IV] |In quarta parte perquirimus anima quare est, et hoc fit duabus speciebus:
25
[IV.I] pri|ma est per existentiam, sicut quaerere | quare | est homo, et respondetur: quia est compositus ex anima rationali et corpore;
[IV.II] secunda species est per agentiam, uidelicet per finem, sicut quaerere quare est homo, et respondetur: homo est ut memoret, || intelligat et diligat Deum.
30
[V] Quinta pars quaerit de quantitate animae, et est in duabus partibus:
[V.I] prima quaerit de quantitate | simplici;
[IV.II] et secunda de quantitate composita.
[VI] |Sexta pars quaerit de qualitate | animae, et est in duabus speciebus:
[VI.I]prima species quaerit de qualitate propria;
35
21 tertia] corr. ex secunda sup. lin. O • parte quaeritur anima] quaeritur parte anima S • hoc] add. sit L2; add. in A2 • speciebus] modis scilicet M3 || 22 perquirimus] quaerimus respondetur: homo est] om. C • homo est] est compositus homo OH; om. U • memoret]
memoretur DI1B; memoratur OH •intelligat O • diligat] diliget S || 31 quaerit] erit L5 •
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
14
[VII] Septima pars petit de | tempore, et est in duabus speciebus:
[VII.I] prima petit de instanti | et nunc;
[VII.II] et secunda de successiuo.
[VIII] Octaua petit de loco, | et habet duas species:
40
[VIII.I] prima | species quaerit de collocato;
[VIII.II] et secunda de collocante.
[IX] Nona pars petit de modalitate, sicut quaerere anima | quomodo intelligit, et ista duas species habet:
[IX.I] prima petit de mo|do quem habet anima in se ipsa;
45
[IX.II] secunda species quaerit de modo quem habet anima in alio.
[X] Decima huius libri pars quaerit de hoc cum quo anima est agens uel patiens:
[X.I] et actionem ponit | per unam speciem;
[X.II] et passionem per aliam.
50
37 petit] quaerit UCDKI1OHI3B • est] om. S • speciebus] add. diuisa I2 || 38 petit] quaerit DI1HI3B • et nunc] sup. lin. A1;om. CI2L3 || 39 et] de O;om. KL4 • successiuo etiam E]
successione L1(corr.)L2UM1DGKI1I2OHL3L4I3BM3L5am; successiu cat. || 40 Octaua] add. pars K • petit] quaerit DI1OHI3B || 41 species] om. CA2 • quaerit] petit M3L5 || 42 et] om.
DGKI1OHL4I3BA2 • secunda] add. quaerit B || 43 petit] quaerit UCDKI1OHI3;est B • quaerere]
cum quaerit UC; cum quaeretur I2L3; quaere B; add. de G • intelligit] intelligere A1;intelliget OH; intelligitur M3 || 44 ista] illa K; add. pars O • duas species habet] habet duas species DKI1B; duas habet species A1 • habet] om. M3 || 45 prima] om. M3 •petit] quaerit DKI1OHI3B • quem] quam I1B• anima] om. M3 •se] semet K || 46 species] om. SG • quaerit] om. K • habet anima] anima habet L2L4A2M3 • anima] alia C || 47 huius libri pars] pars huius libri GKI2 • pars]
add. est C• quaerit] quaeritur M3 • de hoc] om. A2 • cum] in L1SL4; cum corr. ex in L2 • anima est] est anima SK • agens] add. et B || 49 et] om. UCK • per unam] per primam K; pro una DI1B
•speciem] specie DI1B || 50 per aliam] pro alia DI1B
H17v
O184va
A162rb
G63rb
D104rb
B25r
M11v
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
15
In istis decem modis quaestionum generalium potest homo inquirere de omni | totalitate animae et respondere | illi inquisitioni, secundum quod humanus intellectus est dispositus ad attingendum illas inquisitiones. Et secundum quod damus | modum scrutandi essentiam et naturam animae suasque actiones et passiones, per praemissas decem partes potest haberi modus et | doctrina 55
inquirendi essentias | ac naturas caeterarum creaturarum, quare iste liber utilissimus est omnibus diligentibus scientiam.
51 In] cum A2 || 52 respondere] respondemus S • illi] add. illi K • inquisitioni] inquisitionem M1 || 53 est dispositus] dispositus est KI2 • inquisitiones] add. et A1;add.sup. lin. L1; om. S ||
54 suasque] suas D || 55 partes] add. ita A1 || 56 inquirendi] perquirendi G; inquirendo O • ac]
et L2UCDI1I2OHL3L4I3M3L5 • caeterarum] om. D • iste] ille G || 57 omnibus] om. L3L5 • scientiam] add. sed primo sciendum est quod in quolibet capitulo mouitur una quaestio principalis ad quam dantur circiter decem quaestionis minutae cum suis solutionis A2
L466r
L21va
S126va L51v I31v
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI ra|tionalem esse decem rationibus, quarum | prima est ista:
[I.I.1] Ad imaginem sanctae Trinitatis est Deus obiec|tabilis per creaturas tribus 5
modis tantum, scilicet in memorare, intelligere et amare Deum, quia Deus non potest uideri nec tangi, cum substantia sit inuisibilis et infinita, nec per aliquam creaturam | potest Deus esse bonificatus, aeternatus, possificatus, et sic de aliis
| suis dignitatibus ac proprietatibus. Et cum Deus sit memorabilis, creauit creaturam memoratiuam; | et cum sit intelligibilis, intellectiuam; et cum sit 10
amabilis, amatiuam. | Et istas tres potentias | actiuas creatas decet esse |ut Deus non faciat iniuriam suae memorabilitati, intelligibilitati et amabilitati, quibus fecissetnisi creasset tres potentias | actiuas quas praediximus, quoniam non | esset qui eas obiectaret neque attingeret extra suam essentiam, id est per creaturam.
15
1-2DE PRIMA - SPECIE] Incipit prima pars huius libri et primo de sua prima specie, utrum anima rationalis sit aut non L4;De prima specie primae partis huius libri I3;prima pars huius libri, quae est de utrum, et primo de prima specie A2; pars prima huius libri, quae est utrum. Articulus infinita etiam Eam] infinitus URM1CDGKI1I2OHL3I3B; infinida cat. • aliquam] aliam UCOHI3B
|| 8-10 potest Deus - creaturam] om. A2 || 8 Deus] om. CL5 • Deus esse] esse Deus SG • aeternatus] creatificatus C• aeternatus, possificatus] possificatus aeternatus K • possificatus]
magnificatus UC • aliis] singulis OH || 8-9 aliis suis] suis aliis M3 || 9 ac] et DOL5 • Et] sed K;
om. OH • creauit] creat B || 10 memoratiuam]memorantiam L2; memoratam M1 • intelligibilis]
add. creauit G; intellectualis B • et cum sit intelligibilis, intellectiuam] et cum sit intelligibilis, creauit creaturam intellectiuam sup. lin. L2 || 10-11 intelligibilis, intellectiuam - amatiuam]
amabilis amatiuam et cum sit intelligibilis intellectiua L4 || 11 actiuas creatas] creatas actiuas L5
• creatas decet esse] decet (docet O) esse creatas DI1OHI3B • ut] quatenus URCSDGKA1I1I2HL3I3B; quantus O; ut corr. ex fort. quatenus L1 • Deus] om. B || 12 faciat] facit RDI1OH •memorabilitati] memoralitati OH;add. etL1 • intelligibilitati] om. I2 • intelligibilitati et amabilitati] om. B • et] om. A1 • quibus] add. licet G; add. iniuriam OHL5 || 13 nisi] si non A1 • creasset] causasset ROHI3 • actiuas] add. et illae scilicet animae rationalis C • quoniam] quia K;
add. aliter L5 || 13-14 non esset qui] aliter non esset aliquae criatura quae A2 •eas] ea G; eum K;
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
17
Sunt ergo tres potentiae actiuae, et illae sunt animae rationalis, quae probatur esse necessitate ipsarum, quae sunt necessariae, ut probatum est. Et si forte aliquis dicit quod ipsas tres potentias actiuas superius declaratas habent angeli,
| quare non | oportet quod anima | rationalis creata | sit, postquam ipsi | angeli ipsas habent, nos respondemus ad hoc et dicimus quod decet animam 20
rationalem | esse creatam et quod habeat illas potentias, hac de causa ut | ipsa sit medium et instrumentum per quod creaturae corporales possint suum finem attingere in Deo et in ipso quiescere, cum sit hoc quod Deus ipsas creasset ad se ipsum | principaliter, propterea ut earum finis nobilior | sit.
Et quoniam anima rationalis coniuncta | est | corpori humano, quod cum 25
omnibus creaturis participat, consequendo seu attingendo ipsa anima suum finem in Deo per memorare, intelligere et amare, consequitur siue attingit corpus suum finem in Deo. | In corpore illius hominis, qui suum finem in Deo
O185ra L21vb D104va
iuncta S || 26 consequendo seu attingendo] consequente seu attingente A2 || 27 memorare] add.
ipsum in marg. L2 || 27-28 per memorare - in Deo1] om. L3 • consequitur] conformitur S;
sequitur DI1OHI3B; consequunt A1 || 27-28 consequitur siue - corpus] suum corpus attingit A2 • siue] seu UM1KH; et L5 • attingit] attingat G • 28 suum1] suus S • suum finem1] suum finem C;
sui finem R; finem suum K • Deo1] add. et L2(post ras.)URM1CGKA1I2L3L4M3L5 || 28-29In corpore - consequuntur] mediante anima beata et mediante corpori glorificato illius hominis beati consequuntur in Deo A2 • In corpore - Deo] om. B || 28 -29suum finem - earum] attingit suum finem in Deo per beatitudinem attingunt suum L2(post ras.)L4; sui finem in Deo beatitudinem attingit consequenter eorum S
L12ra
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
18
per beatitudinem attingit, consequuntur earum finem caeterae creaturae corporales in Deo per illud corpus humanum beatum atque glorificatum, | 30
uidelicet corpora caelestia | et quattuor substantiae mundi, scilicet quattuor elementa et suae qualitates, et metalla, plantae ac animalia irrationabilia.
Opor|tet ergo quod sit substantia spiritualis coniuncta corpori humano |quam uocamus siue denominamus animam rationalem, propter hoc ut corpo|rales creaturae finem habeant, in quo consequantur quietem.
35
[I.I.2] Experimento | scimus quod corporales substantiae sunt, quia ipsas sentimus per uidere, tangere et per alios sensus, sicut lapis, qui est uisibilis et tangibilis, | et sic de aliis substantiis. Et in istis substantiis corporalibus posuit | Deus similitudines suarum rationum, sicut corpus hominis, quod bonum est naturaliter, et ignis et equus et planta et sic de aliis. Et quoniam Deus est bonus, 40
bonitas | corporis est similitudo in specie bonita|tis diuinae, et ita de aliis similitudinibus.
| Vnde cum Deus sit substantia | spiritualis, si ipse posuit suas similitudines in | substantiis corporalibus, quanto amplius secundum suam ordinationem et suam
29 per] propter M3L5; in marg. L1 • consequuntur] consequenter I3; add. etiam DI1O; om. K • earum] suum K; eorum L3B || 29-30 caeterae creaturae - Deo] in Deo caeterae creaturae corporales DI1OHI3B • caeterae creaturae] creaturae caeterae L3 ||30 in Deo - glorificatum] om.
A2 • illud] istud K • humanum] om. K • humanum beatum] beatum humanum C • atque] et U; quia K • corporales substantiae] substantiae corporales DI1OB || 37 uidere] add. et A1OHI3 ||
37-38 lapis, qui - tangibilis Em] pirum, quod est uisibile et (om. DA1I1OHI3B) tangibile L1URM1CSDGKA1I1I2OHL3L4I3A2M3L5a; piro, quod est uisibile et tangibile S; purum, quod est uisibile et tangibile D; pomum, quod est uisibile et tangibile a; post. corr. L2; pera qui és visible e tangible cat. || 38 tangibilis] add. et gustabile A1I1I3B;gustabile DOH • de] om. G • aliis] suas DI1OHI3A2 || 44 amplius] magis G • suam ordinationem] ordinationem Em; suum ordinem L1L2SDA1I1OHL4I3L5a; sumas ordinationem R; ordinationem K; ordinem suum M3; add. uel ordinationem suam et M3; hordenament cat. • et] scilicet O; add. secundumL1S • et suam] suam et M3 || 44-45 suam rationem] rationem suam K
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
19
rationem oportet quod posuerit | in substantiis | spiritualibus, quae melius 45
possunt recipere similitudines quam substantiae corporales. Est ergo probatum quod sunt substantiae spirituales quas appellamus animas rationales.
[I.I.3] Deus | omnia, quae creauit, creauit ordinate sine aliqua uacuitate ordinis.
Et quia ipse est magnus per suam magnitudinem et bonus per suam | bonitatem et in ipso non est aliqua paruitas nec malitia, melius interest ipsius || producere 50
magna bona quam parua. Et quoniam ipse produxit | substantias corporales | per creationem |et angelos, qui sunt substantiae spirituales, si non produxisset substantiam compo|sitam, coadunatam ex essentia corporali et spirituali, quae esset homo, uacuitas esset in ordine productionis, et forent duo extrema | sine medio, uidelicet substantiae corporales et substantiae angelicae, et non | esset 55
substantia in medio composita ex substantia corporali et spirituali,et haberet Deus maiorem proprietatem | in producendo paruas substantias in bonitate quam | magnas, quod est impossibile et contra magnum opus quod habet in bonitate sui ipsius per generationem et spirationem diuinarum Personarum.
U74v M33r esse G •corporali et spirituali] spirituali et corporali DA1I1OHI3B; add. mundus non esset unus si non esset medium scilicet coniuctionis B • quae] quod BA2; qui L5 || 54 esset1] est B; sit A2 •
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
20
[I.I.4] Si anima rationalis non est, omne quod est in homine est corporale uel 60
accidens corporis; et illa potentia quae est propinquor ad spiritualitatem est imaginatiua hominis,quia ipsa est altior elementatiua, uegetatiua et sensitiua.
Ethomo | qui imaginatur an|tipodes secundum | naturam imaginationis asserit seu iudicat |quod antipodes cadunt ad inferius; sed homo sapiens considerat quod illud cadere esset | ascendere, et ascenderent corpora illorum,quae sunt 65
grauia, sursum contra naturam. Oportet ergo quod in homine sit | aliqua potentia spiritualiscum qua imaginationem ex|cellit, quae false iudicat, |quae potentia spiritualis secundum ueritatem iudicet. |Est ergo | ipsa potentia anima rationalis, cum qua homo intelligit transcendenter ueritatem, supra imaginationis falsum iudicium.
70
[I.I.5] || Solus homo agit contra naturam, quoniam nullum animal irrationalese ipsum occidit, sed aliqui homines se ipsos interficiunt. Et solus homo est sodomita, et solus homo ieiunat, et solus homo uerecundatur | mingere coram
S127rb K72ra U75r
corpora illorum ascendere A2 || 65-66 quae sunt - naturam] sursum contra naturam, quae sunt grauia A2 || 66 sursum] add. quod est DI1OHI3B || 67 potentia] substantia OH; pars A2;in marg. I3 • cuam qua] quae DI1B• qua] in marg. I3;om. OH • excellit] excellat DA1I1I2OI3BA2; expellit M3 • quae1] quod A2 • quae2] add. est G || 68 potentia1] posita D; substantia OH • spiritualis] quae G • secundum] falsam D • iudicet] iudicat G || 68-69 iudicet. Est - ueritatem]
om. A2 • ipsa] illa DA1I1O • potentia2] add. spiritualis URM1CGI2L3 || 69 intelligit] homo M3 • transcendenter] trascendentem OH; trascendit M3 • supra] super O || 70 imaginationis etiam Em] imaginationem faciens URM1CGM3; imaginatam facientem D; imaginatam facienter I1B;
imaginationem facientem KA1I2OHL3A2L5a; imaginatiuam facientem I3; de la ymaginació cat.
• falsum] falsae L1S || 71 quoniam] quia G • irrationale] irrationabile L1L2M1GI1I2L3I3M3; rationale C || 72 ipsum] om. M1I2 • sed]et tamen A2; et L5 • interficiunt] occidunt et interficiunt DA1I1OHI3B|| 73 et1] om. A2 • et2] om. A2
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI non esset, sequeretur || irrationalium naturam ac modum; et illam substantiam appellamus animam rationalem, | cum qua homo cogit corporis naturas, ut | diximus.
[I.I.6] Solus homo libertatem habet faciendi bonum uel malum, et ipsam 80
libertatem principaliter | siue primarie habet in uoluntate, secundum | corporis comparationem. Ideo, si in homine non est anima rationalis, uoluntas est de irrationalium naturam] naturam irrationalium DI1OHI3B • ac] et RL4; atque K || 78 animam] om.
OH • cogit] agit S; cognoscit K • corporis naturas] naturas corporis K • naturas] naturam UDI1OI3BL5 || 79 diximus] add. de animalibus sensatis A2 || 80 libertatem habet] habet libertatem L2URM1CGKI2A2L5 • uel] et DI1OHBA2 • ipsam] illam SDI1OHI3B || 81 principaliter siue - habet] habet principaliter siue primarie UC; add. et esse C • siue] seu I1OHI3 • primarie]
primario I1 • in uoluntate] uoluntatem D • corporis] corporalium B || 82 comparationem]
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
22
[I.I.7] Solus homo considerat genus et speciem et facit scientiam dis|currendo, secundum quod habemus experientiam. Ista homo facere non ualeret sine 90
anima rationali, | quae considerat substantias in abstracto; | et de uniuersalibus | quae considerat, abstrahit particularia, et hoc facit per modum intellectus. Hoc irrationalia fa|cere nequeunt, quia nulla faciunt libros nec computant, nec habent martellum neque acum, ollam, neque scutellam et sic de aliis | quae pertinent aliis artibus mechanicis. Est ergo | anima rationalis in homine, | cum 95
qua excedit irrationabilia, ut praediximus.
[I.I.8] | Solus homo habet uirtutes morales et uitia, et per uirtutes dignus est bono et per uitia malo, et ita est subiectus diuinae iustitiae. Et ista non facit aliquid irrationale nec homo facere posset sine anima rationali. Est ergo anima rationalis, ratione cuius lucratur uirtutes et habet habitus uitiorum et stat 100 facere non ualeret] facere non ualet homo UC • ualeret] ualet RM1L3;potest K || 91 abstracto]
abstractione L1L2SA1L4 || 92 considerat]add. et A1OH; om. I3 • particularia] particulas M1 • hoc]
“ LIBER NOVVS DE ANIMA RATIONALI
” EE
23
[I.I.9] Si in homine | non est anima rationalis, non est creatus propter finem spiritualem | sed | corporalem, et omne illud quod considerat de fine spirituali est falsum, per quam falsitatem lucratur uirtutes et fugit uitia, et per ueritatem realem acquirit | uitia || et | fugit uirtutes, quod est impossibile et contra non inte|lligunt. Immo intelligunt ipsa supra naturam, uelut miracula, creationem, resurrectionem et alia istis similia. Et homo | qui oculos tenet clausos | et nihil audit, intelligit seu intelligere potest. Est ergo intelligere | alterius naturae altioris illa corporis, et illam | appellamus animam rationalem.
115 est] esset A2 • per quam] contra S; corr. ex. contra in marg. L1; ergo homo per considerationem et amorem rerum A2 •lucratur] lucrat L5 • fugit uitia] uitia fugit DI1I3B • ueritatem] uirtutem UC || 104-105 ueritatem realem] considerationem et amorem ueritatis realis A2 || 105 realem]
rationalem CK • acquirit] accipit K • uirtutes] uitia DOH || 106 in homine - rationalis] anima rationalis in homine UM1CKI2L3 • se] om. B • se habet] habet se A2 • spiritualem] [I.I.9]
rescriptus in marg. A1; om. B || 108 est] esset G • ex] in C; de DOI3 || 109 sequitur] sequatur L4 • intelligat] intelligit URCDI1I2OHL3I3B• uidet] uidit OH || 110 quod] quae C • impossibile]
inconueniens OH • experientiam] experigentiam R || 110-111 ex hoc habemus] habemus et hoc D; habemus ex hoc A1I1OHI3BL5 •ex hoc] om. M3 || 111 quoniam] quam S • plures] multi A2 • homines] om. DA1I1OHI3 • uident] uidant B • multa] om. DKL5 || 112 intelligunt1] add. per naturam A2 • Immo intelligunt] om. M3 •ipsa] ea L4; ipsas L5 • supra] super R • naturam] om M1
|| 113 creationem] add. et DI1OHI3 • creationem, resurrectionem] resurrectionem ascentionem K • alia] aliam L2 • similia] similis L2 • Et] idem A2 || 113-114 oculos tenet clausos] tenet oculos clausos K || 114 nihil] non M3 • intelligit] om. OH • seu] siue SL3 || 114-115 intelligere alterius naturae altioris] substantia intelectualis alteriu natura quae est alterior D; substantia intellectualis alterius naturae quae est altior DI1OHI3B; intelligere altioris naturae R; intelligere naturae altioris K || 115 illa] ipsa OH; quam natura A2; natura L5 • et illam] quam B; add.
|| 113 creationem] add. et DI1OHI3 • creationem, resurrectionem] resurrectionem ascentionem K • alia] aliam L2 • similia] similis L2 • Et] idem A2 || 113-114 oculos tenet clausos] tenet oculos clausos K || 114 nihil] non M3 • intelligit] om. OH • seu] siue SL3 || 114-115 intelligere alterius naturae altioris] substantia intelectualis alteriu natura quae est alterior D; substantia intellectualis alterius naturae quae est altior DI1OHI3B; intelligere altioris naturae R; intelligere naturae altioris K || 115 illa] ipsa OH; quam natura A2; natura L5 • et illam] quam B; add.