ا طار د ا ر از ا رو ا ا ث او ا م ا ةرازو س د ن ا د ا د -م !ا مو ا " س# ا م م $
س# ا م % ر ا ةد
ل جر( ةر"ذ
ص+(
رد ا ط و ا %
ا + ا
.
د ",ا م
ا ت و + $. و م
%اد ا
)
ب ،
"،ةءار$
(
)
اد ا ( او ار ا ن ا ذ .
2
ط ارد
(
ط ا داد إ : ةذ ,ا فار إ : زو% ر" . %او مور ن
$
ا
:
أ . ر د س أ . ارر و %ر %او مور ن أ . $ دو ا ر
ا
ـــــــــ
ـــــــ
ا
2012
/
2013
ءادھ8ا
ل ": ر و ل و ھر و فأ ل و ". ن ا س ب ا ن ن ا كر !ا ىو أ ف ن ا ق $ د و . ك ورو ك& ط ن " أ " ن ( إ *أ ر و و ن ا ر ! +ا د ز ( - ن ا ر !أ نأ د لوأ ا ر أ ك ود + إ يد او ا ر ا نود و!إ ل ا رط ا ت ر ذو + ا هد2أ م و ن ل + - ت ( ن ا م ن ل ا ص5!6 م أو راد 7ا . ر 8أ ت ز و ( أ م ھ أ لو أ +ر ن ل ا د ( ن ل ا ر 8 مد أو ل ا اذھ 9 او :$او ا أ
رـــ" ــــ "
ن ر 8 ا ر ! وھو ل2وز ; وأ ر 8 . م (و - ; لو(ر ا ل : » و(ر نو نأ م ا د « . ن ر 8 ا ر ! وھو ل2وز ; وأ ر 8 ل ز2 ا ر 8 -2و 9+ر8 ا ةذ (7ا ا وأ " 9 +او مور ن " - ذ يذ ا دو 2 ا ا ث ا اذھ م إ ل2أ ن 9+ر8 ا 9 2 ا ء $ أ ل ا 9 (ر ا هذھ 98 . ةذ (أ ل و س? ا م ةذ (أ ل ا ر 8 مد - ود +أ ل 9 2 ا مو ا . 9(ارد ا ر2أ ا سراد ا ل + ن او ءارد ا ل ا ر 8 مد ذ 5 ا ل و 9 ط ا 9(ارد ا 9 دار+أو . ن مھ ( ن ل ا ب ر وأ د :$او ا ل ا اذھ ز 2 إ + . ب
ثــ ا صــ(
9 د 7ا م ا ت و و م 9 +اد ا ن 9 5 ا 9+ر 9(ارد ا هذھ ز ر ) ب ( ،9 ،ةءار ( 9 ا م2 A ث ، &اد ا 9( ! او 9 ار ا ن ( ا ذ 5 ) 50 ( ةذ و ذ ). 28 ( و ر ذ ) 22 ( 9 وز ةر&اد 9 &اد ا سراد ةد ن B أ . م ا ت و ر د 9 & و،م 9 +اد ا ةر (ا ق ط م 9 5 ا هذھ 9+ر و 9 د 7ا . 9 ا 9 & ا ب (7ا ماد! (ا م و : 9 & ا 9 ( او، 9 و& ا ب( ا،9 5ط ( ا 9(ارد ا + نو(ر ط را ل ) ت ( + 9 ا C& ا ا لو و ا م + ،9 ( (7ا 9(ارد ا : م 9 +اد ا ن ض?! ىو ( 9 د 7ا م ا ت و يوذ ذ 5 ز &اد ا 9( ! او 9 ار ا ن ( ا + . 9 د 7ا م ا ت و يوذ م ا 9 +اد + & ا لاد قر+ د2و ) ب ( ،9 ،ةءار ( س 2 ا ف5 ! . -9 د 7ا م ا ت و يوذ م ا -9 +اد ف ! ) ب ( ،9 ،ةءار ( ن و ( ا ف5 !6 &اد ا س ! او : ار ا . جثـ ا ت ــ و
-لواد2 ا 9 & ... .. ... . ... ح -9 & ق 5 ا ... .. ... . ... .. .... ط -9ــ د ... . ... ... ... . .... . ... .... 10
لو,ا ل+# ا
:
ث ا ل(د
1 -ث ا ر !ا اود ... . ... 13 2 فادھأ ث ا ... . ... 13 3 -9 ھأ ث ا ... . ... . 14 4 -ا 9 8 ث ا ... . ... 14 5 -ث ا ت $ر+ ... . ... 15 6 -ث ا ت ط ... . ... ... 16
يرظ ا ب
ا
ل+# ا
; ا
:
م
%اد ا
دــــ ... . ... 19 1 :+اد ا ف ر ... . 19 2 م 9 +اد ا ف ر ... . 21 3 ر م 9 +اد ا ... . . 22 4 -م 9 +اد ا ت و ... . .. 24 5 -ظو 9 +اد ا ف& ... . ... 25 6 9 +اد ا عاو أ ... . .... 26 7 9 +اد ا ت رظ ... . ... 27 8 م 9 +اد ا د ب (أ ... . ... 29 9 9 +اد ا 9 ھأ م ... ... . ... 30 10 م 9 +اد ا ر +و 9 ئد ... . ... 31 د
-9ـــــــ 5! ... . ... 32
ث ; ا ل+# ا
:
ةءار ا و +
) " د ا DYSLEXie ( -ـ د ... . .. 341 ةءار ا ةر ف ر ... . ... 34 2 ةءار ا 9 و مو ? ... . ... 35 3 -ضار أ ةءار ا 9 و ... . ... 36 4 -ظ ةءارـــ 9 ! ا ت و ا رھ ... . ... 36 5 -ا و + 9 ھ ( ا ل او ةءار ا 9 ... . ... 38 6 -ار ا ت و ص !8 ء ة ... . ... 40 7 ةءار ا ت و ج5 ... . ... 42 -9ـ 5! ... ... . ... 45
< ار ا ل+# ا
:
ـــ " ا و +
) DYSORTHOGRAPHIE ( -ــ د . ... . ... 47 1 -9 ا ةر ف ر . ... . . 47 2 -9 ا 9 و مو ? . ... . .. 48 3 -9 ا ت و + 9 ھ ( ا ل او ا . ... . 50 4 و رھ ظ 9 ا 9 و ل 8أ . ... . 52 4 -9 ا ت و ص !8 . ... . .. 53 5 -9 ا 9 و C ر ل 8 ا 9 25 ا ئد ا . ... . ... 54 6 -و ج5 9 ا ت . ... . .... 55 -9 5! . ... . ... 57ـھ
س ( ا ل+# ا
:
ب ــ ا و +
)
DYSCALCULIE (-د . ... .... .... 59 1 -ب ( ا ةر ف ر . ... . ... ... . 59 2 -ب ( ا 9 و ف ر . ... ... 60 3 -ب ( ا 9 و ضار أ . ... . ... ... 61 4 -ب ( ا ت و -ب (أ . ... . ... ... 63 5 -(ا ب ( ا س رد ت 2 ار . ... . ... .... 65 6 -ا ب ( ا س رد 9B د ا ت ھ 2 . ... 66 7 -م ا ت و يوذ ب ( ا تار ل ( + ن (رد ا رود . ... 67 8 -ب ( ا ت و ج5 . ... 69 -9 5! ... ... 71
ط ا ب
ا
سد ا ل+# ا
:
ارد
ا تاءار !ا
-د . ... 74 1 ارد ا = ... 74 2 -.ط !ا ارد ا . ... 74 2 -1 -ةد و ن 9(ارد ا ... 74 2 -2 -9(ارد ا 9 ... 74 2 -3 9(ارد ا تاودأ ... 74 2 -4 -9 ر و ( ا ص& ! ا ... . 75 3 ,ا ارد ا . ... ... 78 3 -2 -9(ارد ا ةد و ن . ... 78 3 -3 -9(ارد ا 9 . ... 79 3 -4 -9(ارد ا تاودأ . ... 80 و
3 -5 -9 & ا -92 ا ب (أ . ... ... ... . ... 83 -9 5! ... .... ... 84 ا ل+# ا سد : $ و ضر = ارد ا . 1 -C& ا ضر . ... ... 86 1 -2 -و7ا 9 $ر? ا C& ضر . ... ... ... 861 -3 9 B ا 9 $ر? ا C& ضر ... . ... ... . 871 -4 9B B ا 9 $ر? ا ضر ... . .... ... ... . 87 2 -C& ا 98 ... . ... ... ... ... 89 2 -1 -و7ا 9 $ر? ا 98 ... ... ... . 89 2 -2 -9 B ا -9 $ر? ا -98 ... . .... ... . .. . 91 2 -3 -9B B ا 9 $ر? ا 98 ... ... ... 92 C& ا 9 5! ... .. ... .. 93 9ـــــ ! ا . ... .. ... .. 94 ت ـــ ار ا . ... .. ... .. 95 :ــــ2ار ا . ... ... ... 97 قــــ 5 ا . ... ... ... 102
ز
لواد ا ــ $
م$ر ا ناو ا #+ ا 1 ةر (5 ن ا ةذ (7ا . 75 2 ن ا ءارآ ةر (5 . 76 3 !اد ا ق( ا ب ( C& م 9 +اد ا ةر ( . 77 4 9(ارد ا9 ىو ( ل + م ا ت و يوذ ذ 5 ا 9 ( . 88 5 س 2 ا ر L ب( 9(ارد ا ذ 5 9 : زو . ث إ،رو ذ . 88 6 ق( ا C& م ا ت و ةر ( !اد ا . 83 7 9(ارد ا 9 9 +اد ا ىو ( ب( 86 8 س 2 ا + قور? ا ). ث إ،رو ذ ( 89 9 ن و ( ا + قور? ا ) 9( ! او 9 ار ا ( . 91 ح
قــ . ا
$
م$ر ا ناو ا #+ ا 1 و7ا 8 + م 9 +اد ا ةر (ا . 41 د 7او ةر + . 102 2 ل د او م ا د م 9 +اد ا ةر (ا . 103 3 9 د 7ا م ا ت و ةر (ا ) ب ( ، ب ، ةءار ( 104 4 9 5ط ( ا 9(ارد !اد ا ق( ا قد C& . 105 5 م ا ت و C& ) ب ( ،9 ، ةءار ( 9 م 9 +اد او 9 ( (7ا 9(ارد ا . 106 6 ةرــــ ذ ا فار8 ا 9 Bو . 107 7 ص ر ا 9 !ر 9(ارد ا ن ن $ . 108 ط10
ـــ د
:
ﺔﻴﻌﻓادﻝا ﺔﺴارد ﻲﻓ نﻴﺜﺤﺎﺒﻝا نﻤ دﻴدﻌﻝا لﻐﺸﻨا ﺎﻫرﻴوطﺘ ﺔﻴﻔﻴﻜو مﻠﻌﺘﻠﻝ ، ﺎﻬﺘﻴﻤﻨﺘو ﺎﻫرﺎﺒﺘﻋﺎﺒ ؛درﻔﻝا فادﻫأ قﻴﻘﺤﺘﻝ ازﻔﺤﻤو ،ﻲﻤﻴدﺎﻜﻷا لﻴﺼﺤﺘﻠﻝ ﺔﻠﻴﺴو تﺎﺴاردﻝا نﻤ دﻴدﻌﻝا كﺎﻨﻫ نأ ثﻴﺤ ﺒ ﺎﻬﺘﻗﻼﻋو ﺔﻴﻌﻓادﻝا موﻬﻔﻤﺒ تﻤﺘﻫا ﻲﺘﻝا ضﻌﺒ لوﺎﻨﺘ ﺎﻬﻀﻌﺒﻓ ،ﺔﻴﻤﻴدﺎﻜﻷاو ﺔﻴﺼﺨﺸﻝا تارﻴﻐﺘﻤﻝا ﺔﻴﻝﺎﻌﻔﻨﻻا تﺎﻤﺴﻝﺎﺒ ﺔﻴﻌﻓادﻝا ﺔﻗﻼﻋ – لﺤو ﺔﻴﻌﻓادﻝا ﺔﻗﻼﻋ لوﺎﻨﺘ رﺨﻵا ضﻌﺒﻝاو ،ﺔﻴﻜوﻠﺴﻝا ﺔﻠﻘﻝ ارظﻨو ،تﻼﻜﺸﻤﻝا ﻝا مﻠﻌﺘﻝا تﺎﺒوﻌﺼﺒ ﺔﻴﻌﻓادﻝا ﺔﻗﻼﻋ تﻝوﺎﻨﺘ ﻲﺘﻝا ﺔﻴﺒﻨﺠﻷاو ﺔﻴﺒرﻌﻝا تﺎﺴارد ﺔﻴﻤﻴدﺎﻜﻷا ) بﺎﺴﺤ ﺔﺒﺎﺘﻜ، ةءارﻗ ( ا ىدﻝ لﻜﺸﺒ ﺔﻌﻤﺘﺠﻤ ﺔﻴﺌادﺘﺒﻻا ﺔﻠﺤرﻤﻝا ﻲﻓ ذﻴﻤﻼﺘﻝ ﺔﺴاردﻝا ﻪﻴﻝإ ﻰﻌﺴﺘ يذﻝا وﺤﻨﻝا ﻰﻠﻋ طﺒارﺘﻤورﺸﺎﺒﻤ ،ﺔﻴﻝﺎﺤﻝا ﻩذﻫ طﺒرﻝ ﺔﺴاردﻝا ﻩذﻫ تءﺎﺠ دﻘﻓ ضﻌﺒﺒ ﺎﻬﻀﻌﺒ ﺔﻘﺒﺎﺴﻝا مﻴﻫﺎﻔﻤﻝا . ارد ا ل ذ ا اود ةر ا لو نأ م ا ب و ك ذ و ـ " او م ا ت و $ ا ن ل او ا داو ا %% او ــــــ " . ث ، " ارد ا ل(د ل لو)ا ل$ ا ث ا م م عو+و ا اذ% "ط - و ث ا " .او،/ ادھأو،/ ھأو،عو+و ار (ا اود ا / ةر .1ا ت " ا " 2ار 3ا ف ر ا مھأو،/ +ر و / . ھ لو$ " رأ ل .ا يذ ا يرظ7 ا ب7 ا م : ،م " اد ا ل و 7 ا ل$8 ا اد ا ف ر ا ةر .3ا ت ث عاو7أ ،" اد ا ف2 ظو ،م " اد ا ت 7و ،م " اد ا ر$ 7 ،م " اد ا ف ر أ ، " اد ا ت رظ7 ، " اد ا " ئد و، م " اد ا " ھأ ،م " اد ا 7د ب م " اد ا ر و ، "$-( ا م .11 " و $و ، ةءار ا ةر % ف ر م ث ، ةءار ا " و $ ث ا ل$8 ا " ھ ا ل او او ،ةءار "$ ( ا ت و $ ا رھ ظ ،ةءار ا " و $ ضار أو ،ةءار ا " و $ "$-( ا م ، ج- او ةءار ا " و $ ص (. ، ةءار ا . ، " ا " و $ ،" ا ةر % ف ر م ث ، " ا " و $ ار ا ل$8 ا ا " - ا ئد ا، " ا " و $ ل .أو رھ ظ ، " ا " و $ " ھ ا ل او ا $ ج- ، " ا " و $ > 7ر % ل . "$-( ا م ، " ا " و . ب ا " و $، ب ا ةر % ف ر م ، ب ا " و $ س ( ا ل$8 ا ت ھ 3ا ب ا س رد ت ار ا ،ب ا " و $ ب أ ،ب ا " و $ ضار أ م ا ت و $ يوذ ب ا تار % ل % ن رد ا رودو ، ب ا س رد " د ا ج- ، "$-( ا م ، ب ا ت و $ . " ارد ا ل-( ن " ارد " %7 ا تاءار 3ا ن + سد ا ل$8 ا ط ا ب7 ا م " 7اد ا ) " -ط 3ا ( تاود)او "7 او ق ط ا ةد و ، / ت ر أ يذ ا ن ا ث ن ، " ر و ا ص2 $( او ، % اد( ا م ا . م ) " ارد ا " )ا ( د% ا "7 او % د و، %2ار إ، %7 ث ن ـــــ " ب أو، % ت ر أ ا ت- د او % " ا تاود3ا ف$وو، % 8$او " ارد ا " ا " 2 $ 3ا " ا . ت +ر8 ا ءو+ % .B 7 و % ا ل$و ا >2 7 ا ضر م ا ل$8 ا " او ، " 7 او ، و)ا " +ر8 ا ".B 7 و ضر ل -( ن ، " ورط ا . 2 B % ، عو+و ا ءار 1 ت ار B3ا ض م د م ر ()ا و ، " ( ا م ـ " ق - او ار ا .
لو ا ل ا ---ث ا ل د 13 1 -ث ا ر ا اود : ث ا اذ ير ا اود ن : م ا اد فر ا م ا ت و يوذ ذ # ا ىد ج# و ص ' ا لو و ( نو( ا ت و ا . -) ذ # ا * ضر يذ ا بو-)ر ا د ا ت و ا هذھ ب ) ب ) ، ،ةءار2 .( ص3( 4اد 5ا ر ا م ا ت و يوذ ا سورد ا . 4اد 5ا ر ا ذ ا اد فر ن ا ض م ھا مد . -ا م -ا ت و ن ل 3 ا 4اد 5ا ر ا د . ) ( ا ب(او7 ا ر 89 ن و اد ا ھأ ل ھإ ذ . -ا د-او -ا ذ ا ب( 7 ا ر 89 ن و اد ا ھأ ل ھإ . 2 -ا ف-ادھأ ـ ث : ا فادھ ا ق 3 ا ) ا م ث ا ل# ن : () ا ب ) او او ةءار3 ا ت و يوذ ذ # د( م اد ا ىو ) ر ار ا ـــ4اد ا ) او . -ا ت و اد ا ط ر ا 2# ا ن ف' ا د ا م ) ، ، ةءار2 ب ) ( ت و ا هذھ يوذ م اد ا ةر 8إ ) ب ) ، ، ةءار2 ( ل ) ( 3 رط د 7 او ذ # ا ن 4 ا هذھ . -ث (?او رو ذ ا ن قور ا ر اد ا ر @ د ا م ا ت و يوذ ن م .
لو ا ل ا ---ث ا ل د 14 -قور ا ر ن )(7 ا ن ار ا ن () ا د ا م ا ت و يوذ ذ # م اد ا ر @ 4اد إ ) او . -و ) ىد ر -و 4اد 5ا ر ا ذ # ا اد فر ا يوذ د( د ا م ا ت و ) ب ) ، ، ةءار2 .( 3 -ھأ ـ ث ا : ھأ ن ث ا م : -م ا ت و لو ت و 4اد 5ا ر ا د وز ) ب ) ، ، ةءار2 ( داد ? ھر وط ز رد B ار . ن 4 ا هذ ن ا ه (ا ت ر 5ا ن ھذ أ ةرورCو ذ # ا . ت و ثود م اد ا ن ط ر ا م م ةد 3 4اد 5ا ر ا ر D د ا م ا ـــــ . 4 -ث ا ا : ن ر 8 ا ر ) ن ، در ا كو ) ق 8و ط را تاذ (9 م اد ا ا رظ( ت و ) ا ل 9 م 3 ا * 2إو هءادأ نأو، در ا اد ءوC و( نوھر ( ، * د اد ا م ا ثود اد دو7و ن د 5 *(أ م *7و س ( ا ء ق ا رو ' 5 وأ رو ' ن ءاو) ( )(5ا . ذ # ا اود م4 3 ا وھ G7 ( ا م او م 7 و م ا ت( ت 7 او اود ا هذ ' سرد ا عوCو ن و، 4اد 5ا ر ا ط او ط ) م ذ # ا ض د7( I ن و، و و ر8 أ وأ ل دو7و ب ) او او ةءار3 ا د ا ت و ا ض م 7او م ا ن بارطCا ،J ا ل اد م ا ت 7 ا ض ةد و ر ــ ب
لو ا ل ا ---ث ا ل د 15 هاد ل ، ط3 ل ا ىو ) ض (ا د( ف3 5 ت# ' ا ن ) ) ل ا اذھ ن ر K م 2# و،م اذ مھر د3 و، م ذ # ا ء5ؤھ اد ر8ؤ . ن ا ض د7 5و د3 ا هذھ ن ص3( م ھإو ر 3 ا 5ا م *(و ت5 7 ا ف و ،ب ) او او ثد @ ا ج (ا مد و م ا و ( م اد )ارد ا . س ) ا اذھ و م ا ت5ؤ ) ا حرط : د ا م ا ت و يوذ ذ # ىد م اد ا ىو ) ار ا () ا 4اد ا ) او . ؟ س(7 ا ف# D د ا م ا ت و يوذ ذ # ىد م ا اد ف لھ 4اد ا ) او ار ا ن () ا . ؟ )ارد ا مھاو ) ف# D م ا ت و يوذ ذ # ىد م ا اد ف لھ ) او ار ا ن () ا 4اد ا . 5 -ت ر ث ا : ا ت Cر ا I ت 3 ) ا ت5ؤ ) ا ل# ن : -د ا م ا ت و يوذ ذ # ز ) ب ) ، ،ةءار2 ( ن ض ( ىو ) 4اد إ ) او ار ا ن () ا م اد ا . ث (?او رو ذ ا ن 4 إ لاد قر د7و د ا م ا ت و يوذ ن ــــ ) ، ، ةءار2 ب ) ( 4اد ا ) او ار ا ن () ا اد ا ر @ . -د ا م ا ت و يوذ ذ # 4 إ لاد قر د7و ) ، ،ةءار2 ب ) ( )ارد ا مھاو ) ف# D ا ) او ار ا ن () ا ل# 4اد .
لو ا ل ا ---ث ا ل د 16 6
-ث ا ت ط
: 1 -م اد ا : ھ : ب ' دو د ؤ ) 1999 ( ط '( *7و ا در اد ا Iر ا ھ اد ا نأ د 7 ا ن د ز ا لذ در ا ، ت و ا ب @ او ل ا ةر 8 او . ) 1 ( !ار"ا : م اد ا ةر )ا ذ ا ل ا 7رد ا ھ . 2 -د #ا م ا ت و : ھ : ا (9 ا ت و يوذ دار O ر' ا نو( 3 3 و م *7و ( بارطC @ ا ماد )او م ( C ا ) ) ا ) ( ا ت ا ن ر8 أ وأ 2وط( ا و او . ) 2 (!ار"ا : د ا م ا ت و ر د3 4 2 ذ ا ل ا 7رد ا ھ . -ةءار& ا و : ةءار3 ا د تار3 ا عو 7 ذ ا ل ا 7رد ا ھ . -ا و : ل ا 7رد ا ھ ذ ا تار3 ا عو 7 ا د . -ب ( ا و : ب ) ا د تار3 ا ذ ا ل ا 7رد ا ھ . ــــــــــــــــــــــــــ 1 . ت 7 ار )او اد ا،نور آو س ر ر2و د ر ر ا ءارو ، زو او ر'( بر@ ا راد ،ط ب ،ن 2006 ، 65 ص . 2 . ت و ،ةد ز د م ط، ةرھ 3 ا ، زو او ر'( كار إ، ت C ر ا 1 2006 ، ص 23 .
ل ا ا ---م اد ا 19
-د
:
وأ ن ل و، و ر ا ا ن ا م ھا م اد ا ل ! ىو # د $ ا م % ا ءاد' مو يذ ا وھ ا م ا نأو، ا *+$ ل $ ، ر%ظ و +- ن ذ ا ب/ر و، #رد ا ط! 1ا د او ار ھا ا م % ا ، م اد وذ م أو . 1 -ــ اد ا ف ر : : ةو از4ا وھ . ر-آ ن ا ن ء ! ا كر7 يأ د + ا ل ا ن ةذو-' . ) 1 ( ط ا : اد ا مو% فدار اد ا مو% نإ كو # # #4ا : + ا ن$ ھ+ ر و، و $ ر 4ا مو% ا ھ اد ا ت نإو، عو د ا . اد7او د ھ+ ن و . -يو ن ر ا د " : و7 در ا د # وأ و و ز -اد 7 ن$ ةر $ اد ا ، / و7 % و و كو # ا كو # ر7 ةو* اد ، ت*و ا س % او و " ) 2 ( نو إ ىر ) Atkinson 1976 "( د% *أ لذ 7 ا ن> ا داد #إ اد ا نأ ن فدھ ق 7 ل أ ن د ". ـــــــــــــــــــــ 1 . ظ ن ا رو . ، بر ا ن # ، ت 7 ط ا م ، تور ، ر ا راد 2008 ط، 1 ، ص 67 . 2 . ن 7ر ا د $ ا س ا م $ م ، يو # ، ا راد ،ر! او $ ط B% ،تور 1984 ، ط ب، ص 38 .
ل ا ا ---م اد ا 20 يرو ر ا ر و ) Tartouri 2006 ( : ا ر - او -اد ا فورظ ا $و % أ $ 7 ق 7 ل أ ن در ا كر7 ، ل - د $ ناز 4ا ةد $إو، ف> ظو ث+ اود و ع !إ ن 7 ا اد #ا $ ظ 7 او، % و و، ط ! و ر7 ھ، كو # ا # #أ 7 ا . نار ن د ر ) 2006 ( ": طار- 4ا ا م ا د ا ر$ ! ا $و % ' ثود7 # #أ ةرورB ھو، ةدو! ا فادھ1ا /و ا يدؤ ا م ا ت ط ! ا م ا ثد7 4 % ودو، م . ) 1 ( دار 1ا كو # كر7 -اد ر ھ اد ا نأ ن # ا ف ر ا ل+- ن ن فدھ ا لو و . ـــــــــــــــــــــــــ 1 . دو 7 د 7 ،س و ت4 4او اد ا و و # ، ر! ةر # ا راد زو او ط، ن $ ، 1 2007 ص 75 .
ل ا ا ---م اد ا 21
2
-م
اد ا ف ر
:
2 -1 -! "# ا ف ر ا : ل # ر و در ا # ىد دد7 # ت ؤ % أ $ رد ا د $ د 7 ىر 1ا م و ن B ا ف*او ا ك ذو ع !4ا ن عو $ ب ر ح غو وأ ق 7 ءاد ، ز + دد7 ىو # ءوB ق 7 ل ا و7 ن # 4ا كر7 ر و 7 ھ ن فدھ . 2 -2 -يو ر ا ف ر ا : ' #ر ح ا د $ قور ف ر ء وھو ": ق 7 و د د ا ءاد1ا /ر ا #رد ا ح ا " . 2 -3 -! $%ا ف ر ا : $ *و#د ا ل دد7 أ ": اذ ج د إ ، ر-Hا ب# /ار در ا ل اد وھو قو ا ب ار ا لو و او ھأو * تاذ ء !أ ق 7 $ ا ". ) 1 ( او #7 و >ادأ ىو # ر ا يدؤ و م در ا د * ط اد ا ا ن و، ةد د تار % و فر ب # ا ةر او س 7 او /ر ا % دار ا م ھ رار 4او .
ـــــــــــــــــــ 1 . م # و أ دو 7 ، ز + اد حو ط ا ىو # *+$و اد ا م ا ، ، ر ا ، ةرو ا 1987 ، ، ط ب ص 55 .
ل ا ا ---م اد ا 22 3 -م اد ا ر # : دو و ا ر ! ر $ ةد$ ك ھ ھ ر ا هذھو در ا ىد اد ا : 3 -1 ع ط %ا ب : ب7 ماد- #ا و ذ + ا د $ ع+ط #4ا ب7 ر ھ م # #1ا % ا نإ م% د ع+ط #4ا ب7 ر # ر/و ةد د تار م د و، م اد ع+ط #4ا . 3 -2 اذ ا " ا : ك! م% د ن ذ ا ذ + ا ھرد ن و م اد م% د ت# م% رد* : ءز ل م%7 ن B ث 7 ءاز أ ا % ا م # ھو ءاد4ا تاز ا . م% % ءادأ نو7 مھو دار 1ا ءادأ ظ7+ ھو د ا تار - ا . -$ رد * ' ص-! ع *J دار أ مو د -$ ظ ا ع *4ا ةد ا ت % ا ل7 . -ن ل! ا وأ ح رو ! ا ق ار ھو و و # ا 7 ا تار و + ضر . 3 -3 ه $ %ا : كو # كو # ا ل+- ن >اد ر%ظ 4و -اد - م ا و7 ط ا ه ار ث 7 ر-أ ت *وأ ر%ظ 4و،سرد ا دو و ط ر%ظ 4ا ى . 3 -4 -$ ا : رو فر ) Murphy1947 " ( ق 7 د و اذإ،ن ء ! ص رو ! ا % ' 7 ا ع !4ا ." د و * ط ز 7 او 7 ا ن> ا اد ةر L اد ا ط ھ 7 ا ن' لو ا ن %$ !إ ق 7 يذ ا ه 4ا .
ل ا ا ---م اد ا 23 3 -5 -" ا : -اد اد ھ ا م ا و7 . م% ن ذ ا ط اور و 4 نأ ن ا $ ب و يد7 ا ن عو % ت % م% اور و نأ ب ن و، ب#7 ح ا صر اذ ا ا م% اوذ ت إو م% ارد . 3 -6 $ر * ا اود ا : % ا ز L -اد اد ط ا ىد نو نأ ب أ د ا ىر اد ا ن و ت ل ا % * % ر - ا . 7 ذ + ا ن و، -اد ا اد ا وھز ز ا * نأو ر - ا تازز ار و و : د ا ل+- ن ء ا . 3 -7 -ز ا : دد7 و ن فدھ ق 7 M ط ! مو 7 ا ن> اد ا ةو ا وھ . 3 -8 -ث ا : ن> ا # يذ او ر - ا > ا دو و ا ا فد% ا عوBو ا ث$ ا ر ! ا لو و ا ا يو* ز 7 7 ا . د م ا د $ -اد 7 ا ر ! و، ا اد ا ن - 7 م اد ا نإ ا ف*و ه 4ا ا ل *4او $ رار #4او، و ط ! 7 ق 7 م ا . ) 1 ( ـــــــــــــــــــــــــ 1 . ير / د 7أ ر> اد ا، ط او رظ ا ،ندر4ا ، ةر # ا راد،ق 2008 ط، 1 ، ص 45 -48
ل ا ا ---م اد ا 24 ط #رد ا ق $ $ 4 ،م ا و7 اد ا ر و % نJ ك ذ ن م/ر ا $و ت او #رد ا ن ل % كر ! % ھ إو، . م% % أ ت ل 7 ر اد نوز ن ذ ا ل ط1ا نأ ت #ارد ا N> تر !أ د ل ط ا + #ا ھأ $ نود ؤ م% % أ نأ د و B - اد اوز ن أ، ت ا مھد $ + #4ا ! ن م . 4 م اد ا ت #و : ير! ا س ا ء أ د $ د7او نآ او ز ا ت و ا ن ط - ن ف ' ھ ت و ا هذھو ھاو # و % رد - % ، : 4 -1 ! *اد ا وأ ! اذ ا نو ا : و و # او 4او ر ا ت و ا $ ل ! . 4 -2 -!$ر * ا وأ ! و/و ا نو ا : نو او و و ا د ا ت و ا ن B $ 4ا . ) 1 ( ص-! ن ف - ھو، ت و ا هذھ ن ط - ل$ ج ھ م اد $و ا ت و ا هذھ ت رد ل$ ا N او ف+ - ر-آ . ا د ا ك ذ ل ن و : -اد ا ت و ا ن - ت رد ن ل$ يو # اد ا + ن - ت رد م ا اد و ر - ا ت و ا . ــــــــــــــــــ 1 . ق # ر ،ير / د 7أ ر> ص 49 .
ل ا ا ---م اد ا 25
5
-اد ا ف0 ظو
:
% ن ، ف> ظو ا ن د د اد ا مو :5 -1 ر " ا " ظو ا : ت و # ا ر # م % +- ن ، اد # #1ا ظو ا ھو وز ا ظو % $ ق ط و 7 ا ن> ا ن$ ةرد ا %$او أ ف -. 5 -2 -ج او ص *4 ا " ظو : و # ا ت ارطB4ا ن د د ا ص -! مد- # ت ارطB4ا ج+$ مد- # ، # او . و # ر # و % % ةد زو ن ا ت م% ك ذ ن ا م ھإو ه إ ةر إ ك ذ و، مھدB ت و $ ذ - ا ن 4د م% د$ # و ، % إ م% و! ةد زو . 5 -3 -ا " ظو ط 4# او 5 ط : فادھأ ق 7 و7 د و كو # ا ك ر7 و ط ! ا ةر #J مو . ت و # ا ط ! مو اود ا نأ يأ . در ا ه ا ز ر و فادھ1ا ق 7 و7 و، ىر-أ نود % و و7 ن # 4ا كو # و ف*او و7 . و7 وذ ا * ط او دو% ا ةد ز فادھأ ق 7 . فادھأ ق 7 و7 ةرد ا ةد ز . -د و روط ءا-دأ ق 7 ة-د$ # ا . -% و و ت و ا . -كو # ا رار #ا $ ظ 7 ا . ) 1 ( ط! و تاد و ھ اد # 4ا كو # ت ر7 و ت د و ' و، . ـــــــــــــــــــــــ 1 . ص ،ق # ر ، ف#و دو 7 د 7 24 -25 .
ل ا ا ---م اد ا 26 6 ـــ اود ا عاو#أ : اود ا عو ا %$و و ت و # ا دد د ؤ : 6 -1 رو 4 اود ) او :( ا ھو ، % رد و % ر ! و در ا % B+ لو 7 د % +- ن و ا و # ا ت ارط ، % ضر و % و ل%# ا ن و ، # 4ا ت و # ا ل د $ B ا ھ و د د ا يد ور ا ه 4ا ر أ % $ د أ ھو،هرB7 و، دآ ن # 4ا . 6 -2 -رو 4 % اود : % رد 4و، % ر ! 4و، % 4 ا اود ا ھو % $ ف! س ا ج 7 ، ك ھو اود >اد رو ! 4 ، و ا وأ د ا اود ا ھو ، ف! نأ در ا ط # 4 او % $ ، # ط M ا م و - قرط 4ا رو ! : نأ ن 4 او . م ا ت4زو،ن # ا ت اود ا هذھ $ و ا 7 1ا ن و ، ن # او . ) 1 ( 6 -3 -ــ *اد اود : د ھ ، ن # 4ا ل-اد ن '! اذ او $ ل ث 7، اذ ص-! ا ھرد نو و ا ن او 7 ع !او اذ ء BرL -اد /ر $و د كو # ا ل و % 7 ا تار % ، % ا ة 7 ا ىد ةر # اود % . 6 -4 $ر * اود : ، ر - ھرد نو وأ ر د او ب7 ا ب# كو # ا $ ص-! ا % ل ث 7 اد ا ةر #ا نJ $و، يو ا وأ يد ا ! ا ر - رد تاذ اد ا نو ذھو، $ ا اود نو نأ ن اود ا ه . ـــــــــــــــــــــ 1 . ، ف#و دو 7 د 7 ق # ر ، ص 32 .
ل ا ا ---م اد ا 27 7 ت رظ# اد ا ــــ : % ض ا ضر$ م #، اد ا ر # ت و 7 ا ت رظ ا دد ن م/ر ا $ : 7 -1 ر ا اود ا رظ# : م% او ر ا /ر ا ك ذ ل و #رد ا م ا م% رود ر ا اد ا مو ا نو د*و، % 7و ت+ ! ا / و ت و ا ن او اود ن ق ! ر ا اد ع+ط #4ا ، ف ! #4او ، ر # م ھا د*و، او ) Festinger ( اد ا رھ ظ د7' ر ا ، ر 1ا ق# د ، ض* ا مد$و ق # 4او ط ا /ر ا وھو ر ا ف O ا ثد7 ل ! # '! 4 % ط ر ا ت و او . 7 ت'! % تر وأ ض %B ت و او ر 1ا هذھ تBر اذإ أ ر ا اذھ لاز -4 # ا ا ن # 4ا د و ر ا ر ا . 7 -2 ت $ ا ! و رظ# : و # د ) Maslow ( ك ھ رظ طو، س ا م $ # 4ا #رد ا # #أ ارظ # ا ت 7 او و و # ا ت 7 ا ھو ت 7 ا ن ن $و ، إو ل ! مظ % ' و رھ : -و -و # ا ت 7 ا . -ن P 7 ا . ب7 او ء + 7 ا . مار 74او ر د 7 ا . -تاذ ا ر د ا 7 ا .
ل ا ا ---م اد ا 28 ا ت 7 او ر ا ت 7 ا د % ا ف Bأ د*و . ) 1 ( 7 -3 -ذ ا ادو وز ا رظ# : ر او ) Wainer ( ل او #ارد ا ! ذ ا وز ن 7 ةرد ط B B - ر / ، + ر ! د* J ت4 ر / ط 7 : و ل! ا $ د و عو د . ! ا $ ط در ت4 + ا نإ ل ، 4 ر - ب #أ ! ب #أ نأ ذ ا د $ا $و ! ا ض J ط B B - ل او ! ذ ا وز ن 7 أ، ھر M $ رد ح 7 ر ! فو# . ھأ تاذ ر ا هذھ % !او >#1ا و ھأ ا ھ ا ت ذإ سرد # ط ا ن در ا قور ا م>+ و ا ن - ت و # $ . 7 -4 -تاذ ا تادد رظ# : ةء ا ھو رورB ا # ا ت 7 ا ن عاو أ ث+ ت و > ا ل او ا ر و ،ء 4او ل+ #4او تاذ ا م$د و ت 7 ا هذھ ! ا -! او بارطB4او ضر ا ا يدؤ % J %$ !إ ط 7 ا ك ، % و و . 7 -5 -د# رظ# ) 1961 ( : #ا دو و ز و* إ 7 ' اد ا فر * إ ط ار 4ا وھ اد ا نأ س #أ $ مو و، *و *و ىد $ مو و فادھأ ل ا د $ #L . # ا ار - س #أ $ ك ذو . د و ، رور# ا ق 7 فد% ا ل ا نأ # ا ار - $ اء *و نأ J ق B ارو ! *و وأ، بار *4ا كو # د . ) 2 ( ـــــــــــــــــــــــ 1 . زو اور! د 7 ا راد، م ا ت رظ و يو ر ا س ا م $ ت # #أ، يرھاد ا ن#7 : ط ،ن 1 ، 2011 ص ، 120 . 2 . ط ، ن $، زو اور! ء راد،يو ر ا س ا م $، ا د 7 ا د $ ن 7 4 ، 2008 ص 139.28
ل ا ا ---م اد ا 29 08 م اد ا !#د ب أ : ا د ب #أ ت$و ل+- ن م اد : ل! ا ن نو - ء 1ا نJ اد ر ن د او ا ت *و نو د ، ن د او ا ت *و م% د اد ا ض - و . حو ط ىو # م% ا نو و B - ار د مھء أ ء Hا رد د ، اد ظ- ا ت *و ا ل ط1ا م اذ% و، ند ك ذ نو # ل ا 4ا م% *و 4 أ . ل ھا نور 4و م% + ! و - ا م% وؤ! ء Hا لM! د ، م ھ4ا مد$ #رد ا م%> أ . ل 7 ا ك ذ ا يدؤ ا ن % ر /و ل 7 ا ىو# ظ - ا ا يدؤ د ، تاذ ا ر د د مد$و ا مد ذ ا رو ! در م اذ ا اد ا ف B ل او$ ن + $ ك ذ نو م ھ4ا . ل ر #رد ا ن و ا حور ا ت اذJ ،ب# ا ر M ا #رد ا و ا كو # ا ل د و ب # او ل 7 و* اد % ف ا > . -ا ت+ ! -ا اد ل*أ مھ م% ار*أ ر ءط مھو ر # ن ذ ا ذ + ا نإ، > ل*أ مھءادأو . ) 1 ( ــــــــــــــــــــــ 1 . ، زو اور! ح+ ا ، ط و يو ر ا س ا م $، نور-آو ا Q د $ د 7 ط 1 ، ن $ 1988 ص ، 23 .
ل ا ا ---م اد ا 30 09 م اد ا ھأ : # B أ ن و د 1ا 7 در # ط س م اد ا ھأ ود در ا اذھ ش يذ ا . -كو و ر !أ د 1972 ) Boo Koc ( كو # ؤ ةد #و 7 س م ا اد نأ ا م % اد ن ، ا د 1ا ) Danham 1973 ( تار!ؤ م ا اد ط را ةر ، ا د 1ا ل 7 د $ م اد ةر! رط ط ر ا ل 7 ا نأو دار 1ا . نJ ، ل # ا ل! ا وأ ح ا د د7 ر ؤ ا ل او ا د7أ م ا اد نأو ةز ا % +$ ل! ا وأ ح ا تار -او ةد! ن ل دار 1ا د $ م اد ا ه ن $و د او اذا ز 4ا ق نور ! وأ ح ن $و د او اذا اد نور ! ل! ا ب . ) 1 ( -و د-و% ا ن د ز اد ا ، فادھ1ا ق 7 وذ ا * ط ا ذ ا ن اذإ دد7 % 7 % # ا $ ر و، قو! و س ،هز إ م 7 ن كو # م أ مأ ة4 4او رو ا ن عو مو # . ) 2 ( ــــــــــــــــــــــــ 1 . ،باوط ا دو 7 د # س ا م $ ، ر ا ،م او م ا يو ر ا رد #4ا . ط 1 1994 ، ص 97 -98 2 . مو ا ف#و ن د$ ، ق ط او رظ ا، يو ر ا س ا م $،نور-آو ر! ةر # ا راد زو او ،ن $ ط 1 ، 2005 ، ص 173 .
ل ا ا ---م اد ا 31 10 ئد م اد ا ر و : م اد ا ر و ا ا ئد ا ا ل و ا ن م اد ا ر # ل+- ن -د ا % و > ا ف ظو ا ت $وBو ا $ ھ إ ز ر م ا ل # او % ب . م ذ ا د % ارود تO او ز او7 ا ب . # يذ ا بو #1او رد او $ر# م م ر ا 7 إ . ط! 1ا ر -ا تاذ ا $ د $4او ل+ #4ا صر ز ز % #ر و . -ا ف*و -ا م ا % مظ ا رط ا ل 7 / اد ا ر و ازر ارود ا م . -ا ر7 : > ر و ر 1ا لد و ر او ر ! ن1، ر-# وأ د نود ا او $ ن رد * او و ن ط 74او ق او فو- رو ! ا م . ) 1 ( ق > ط T نأ ن م/ر ا ، م ھأ ا ت ط ا ر أ ن اد ا ر ا 1ا ء ! إ $ و # ا فرM او سراد ا ز % و، #رد Lا ماد- #او او ا ت ، ك ذ ن م ا ةد إ ن B ةر ةد> ا ل * لظ # اذھ نأ 4إ م اذإ د أ #ارد ت و نو% او م% م ا ن /ار ط ا ن . ــــــــــــــــــــــــ 1 . : ط ، ندر1ا، ةر # ا راد، يو ر ا س ا م $،ود و أ $ د 7 6 ، 2008 ، ص 297
ل ا ا ---م اد ا 32
*
ــــ
:
$وBو ر أ ن عوBو اد ا ك ذو ةر او ھأ س ا م $ ت L % س ا م ھ م اد ض - او هد و # ! ب #أ ن$ لء # ب1 ، ، # ل 7 ا ك ذ و س ا ن هر / اودو 7 ا اود ص-! ا ر نأ ، ىر-1ا ا :>ار! ن ر-Hا دو ت *+$ *إو %% و و اود ط B $ . نأ ن و 7 $ ل *4او، م ا $ ب 4ا % ' اد ا ف ، ر%ظ د* % اد و بBM او ط 74او بارطB4او ق ا ر$ ! $ ر و م ا ت و ذ ا د $ ل او رو او ا مد$و ، $ ر ؤ ، فد% ا ناد و ر 1ا $ # ر ؤ و ن ل ل ! و لو - او ل# ا ر%ظ # ا 7 ا ) ب #7 او ، او ، ةءار ا ( ، د ا لو ا ضر # اذھو .
ل ا ث ا و ةءار ا 34
-د
:
رو ا ن م نإ، د ا م ا ت و ا ا رو ا د أ ةءار ا ل " ، #و " ط % ا ر أ & '، ' & ا ا ل ا ف ) رھ ظ د أ &ھو يوذ & د .ار ا ةرد ا ف ) / % ت0 " ذ 0 ا ض 2/او ث ، م ا ت و 'اد ا 3 ا ر '4او، ق او، & 'او 0 ا كو ا ط %أ ن د د ا 3 ا مھدو و،م د . 1 -ةءار ا ةر ف ر : ت و ا 3 # لو او 'ر ا ب ل. و مھأ ن د # # &ھ ، ن &ھو ر" ا ل 4ا ن ن % ، م ھ4ا &8 % & ا ا ت #و)و ا فر دار'9 & اذ ا و % رور) %أ % %4ا مو او . نأ ث ، #و ا :وط% ا 8 ا ل " تاو أ 3 ا و و، زو ر ا ك' ل " دو ا ، ھاو م ' وھ ةد يأ ةءار: ن او فر ا 3 # فر او كارد4ا ل " و ا ق رط ن# ل & ا &% ا م 'و ، و ا ت ةءار ا أ ت ك %ھو &ھو 3 # ر ؤ : 'اد ا 3 # مو ةءار ا . -:0ط ف # ةءار ا . ) 1 ( ــــــــــــــــــــــــــــــ 1 . ، تاز % ا ح ا رظ% ط ،ر ا راد،م ا ت و و ةدد ا تاء ذ 1 ، 2009 ندر ا ص 13 .
ل ا ث ا و ةءار ا 35 2 ةءار ا و ف ر ): DYSLEXIA ( 2 -1 -ةءا ا : ــ : قط%و ارظ% 2 @ ،ةءار: ، ب ا أر: وأ ، 2 إ ب ط، %0' أر:أ، أر نأ . ) 1 ( ھ ن ط ن نو ث ، & رAإ ا هذھ ل أ ) DYS ( ضر وأ ءو ھ % و LEXIA) ( ھ % و مو ا اذھ 3 ا ر " يذ ا 3% ' 2 #و ،ت ا وأ تادر ا و ا ت ا ةءار: . ط ا : نو ىر ) Lyon1990 ( ": م ا ت و ط %أ ر أ ل ةءار ا ت و نأ #و " د ا " . ) 2 ( وأ رو : وأ بارط)ا %أ 3 # ةءار ا و دارز ا ل ' فر & او د أ و نود/ ' ن ھار او ل ط ا ض ثد د ا م ا ت و ن ةد ل " ھر و ت او فور ا 3 # فر ا &' ةر ل " . -ن /رو 'ر ) Torgesen1988 ( %أ 3 # يوذ ىد ةر اذ ق بارط)ا / % نو د: م و مد ل ا &' م ء 2 # ب ر 8 و ا D 0 ا ةءار ا ت و ثود & و ھد د و ا 3 # فر ا &' م ) . ) 3 ( ار ا ھأ D) مد ءو) 3 #و ط ر & رد ل"' يأ نأو،ةء 0 ا &' ل" ــــــــــــــــــــــــ 1 . ص ، ق @/ر ،روظ% ن ا 178 . 2 . @ زو او ر"% ن % راد، ج0 او ص F" ا، او ةءار ا م ت و ، & # ةر # ح0 ط ، ن # 1 ، 2005 ، ص 47 . 3 . ، D ر 'او ر ا &' د ، F ا ر"% ةر ا راد او ندر ا، @ زو . ط 1 ، 2003 ص 133 .
ل ا ث ا و ةءار ا 36 3 ةءار ا و ا ضار أ : ضار#أ ر ظ ل0F ن ةءار ا : ل / ا و ت ا &' ط F ا وأ حو)و م0 ا مد# وأ رFG ا . -ه %4ا ز ر &' ت ارط)ا رو ظ . -ن او د ا ر -ن ق % ءو &' س % ير ا كارد4ا &' رو : ، كاردا مد#و % ا ت :0 ا . د # ةرو ر وأ تار ا ك ل ل #أ ن 2 مو ' ق % ا &' و ا ةءار ا ء % أ 3 وأ ص ع 4ا د%# ز ر ا و و & ا كارد4ا &' رو : قط% ن# هز/# ن# J % ا ط 4 هرو " ب ذ ا د%# %ا ت ارط)ا رو ظ ءار:و ت ا . -. ا ت رد ا رو & ا م ھ ا ن و ت # &' رو : . 4 ةءار ا ت و ا رھ ظ : ت و ا يوذ ل ط ا ن ار " %ا ت #و)و ار أ ن ةءار ا ت و د ل " ث ، ا : -ت ا ض فذ ، ةر. ط تر' ةر # 0 ةءور ا ا ن ءاز/أ وأ ھأر د: ةر. ط ر' ل ط ا . وأ @ط ا ض وأ، / ا 3 ا & ا ص% ا &' ةدو/و ا ر A ت ا ض ' )إ ةءور ا ا 3 ا فر ا . -ر ا ن 4د ا 0 ھ % ن ) ل د: ىرFG ت ا ض لاد إ . رر يأ نود ةر ن ر أ ت ا ض ةد #إ .
ل ا ث ا و ةءار ا 37 برد لو ' در ، و @ط ا وأ ت ا ل ط ا أر ث ، د و فر ا ب : . F او، ر " ا فر ا ن ز ا &' ف ) . )او ر Aو ر رط / ا ةءار: . . ط رط / ا ةءار: / . ةءار ا # قو ةءار ا ء % أ ط % سأر ت ر م ا . ) 1 ( 4 -1 ن ل "ط#ا ت$$د ا 9 % ا 12 & و &' : ةءار ا &' ء طF ا رار ا . % ر A &' فور ا @)و وأ ت ن فور ن % رA .0 ا ء طFأ . ط و ا ن ر أ ت:و 3 ا ج ا &' . ت او رد ا &' مظ% ر A . :د ةرو ب ا ن وأ ل ا &' ةرو ا ن ت و ا و ل % و . -'و " ا ت ا ل وأ ر ذ &' و . ر ذ ا &' ةد ز ا 3 ا دؤ ا س % ا ف ) . ) 2 ( ــــــــــــــــــــــ 1 . د أ ط ن # ،ر"% ةر ا راد، ر او رظ% ا، م ا ت و ،نورFآو % ط ا 2 2007 ص ، 145 -146 . 2 . ، داؤ' د ا & ا % ا س ا ، FوF " ا 3 ا و ط ا ن و % /% ا ا ةرھ ا، ر و ط 1 ، 1997 ، ص 263 .
ل ا ث ا و ةءار ا 38 5 -ر ا ت و ' ا ل او ا ةءا : ن ةءار ا م : #L ل او# رأ دد نأ د & ا ث ا ع ط ا، مد 3 # اء % & ن ) و ل ط ا : 5 -1 -و ا ةد -و ا كاردإ ز+ ا : ر A ت و ا زو ر ا ل رط ل0F قط% او ظ ا &' ء طFأ، ةرر ت :وو ت اد ف & ا ةددر ا ةءار ا، 'ور ا . سر نأ ب/ و ت و ا ئد م &' و ا تار ا ل ط ا J د نأ ب/ #ر ت ا 3 # فر ا ل 3 ةءار ا ب 4ا ت / ار ا مدF و :دو 3% ا ن ر أ # . 5 -2 -,ار ا ب '$ا ت + ار 'ا ب ' .ا %/ ةرد ا مد : &.ار ا ب 4ا @) 3 ا دو ب 4ا 3 # ةرد ا مد#و، ھ ب ط : ص% ا &' ةدراو ا ت ق :د ر Aو D ر A م ' . -ر مد# ' ل / ط :دو ص% ا &' ا .
ت ا ن :0 ا ؤ % 3 # د# & ا د#او او &% ا % أ &' ص %
. -ا مد# ، ظ ا و ا ر ذ 3 # ةرد :0 ا ب ا 3 # ةرد ل ط4ا دوز م اذN' ذ و ةد ا م 'و ظ ا م ھ ا ن ' ن# رظ% ا ض8 ثد &.ار ا ز/ ا نN'، ھر تادر ا 3 # فر ا تار ةو: . ) 1 ( ــــــــــــــــــــــ 1 . ن أ ، &% ر" ا ت0 " ، ن ر ن ا ، ل ط ا د%# او ةءار ا م ،ةرھ ا ط نود نود O ر . ص 32 .
ل ا ث ا و ةءار ا 39 5 -3 ن 'رد / ب' & او . ا ر 1 داد $ا : ر وط &' ن ر م 'و ارد 3 # او%و نأ ب/ م ا ت و يوذ ن رد ا نإ ر ، ل ط ا ىد و ا ةءار ا تا رط م رد ب/ و قرط 3 # و ، م ا &' ةءار ا &' ت و او'د نأ ل ا ن يذ ا ل ط ا 3 # فر او ن 3 و ا تاو% ا م ارد . 5 -4 ض " &ا اد ا : ةءار ا 3 # 2 /" م ا 3 # ب/و ، ت ا ةءار: وأ قط% &' و ذ ا د/ د: 2 ا ط "% /و، . @'ر او ، ةءار ا 3 # 2 /" و 2 و% ن ب أ ل ا مد#و د D و 2 'اد ن ص % د: يذ ا، 2#او%أ 3 " ف% ا ةءار ا و 2 . ) 1 ( ر @)و د:و ) 1998 Keller ( ىد 'اد ا ق F ر %# رأ ل " رد /ذو % ذ 0 ا ، 'اد ةر ا ت رظ% ا ن د او 'اد ا ن و ت / ار ا @ رأ دد 2 'و، م ، ه %4ا / ار ا &ھو ، ط ر & ا ا / ار او، سرد ا عو)و م ھ4او يذ ا ع "4او ح /% / ا ت :و &% 3 # د# & ا او،م ا ت / عو)و ا د / ن لذ ل Fادو /ر F تازز م ا د . ) 2 ( ــــــــــــــــــــــــ 1 . ح ا د # ل % ا ت و ، ، &/0 ا م او م # / ر ا ط، ةرھ ا ، س " ن 1 2000 ، ص 90 . 2 . ط، ةرھ ا ، قر" ا ءارھز ، او ةءار ا ت و ، يدو اا م ھار ا 3% 1 ، 2005 . ص 136
ل ا ث ا و ةءار ا 40 6 ةءار ا ت و ص 3 : ةءار % ا ل ط ا ةرد: م و /ر ر تاذ % تار Fا مدF يذ ا وھ س #ر' تار Fا 3 # ل " تار F4ا هذھ نN' م # ل " و، ' ل ا ىو و ت ا &% كاردإ ، ا ةءار ا تار ط ر ا ىرF ا ر % او، 'و و ا ل ص F" تار Fا %% ا تار F4ا مھأ ن و، تاو ا جز وأ، & ا ز ر ا 8 ا ج % فادھأ ق'و م & او ، ر ا 8 ا تار . ف% و " ت ز ا & ' " 3 ا ر ا ةءار ا تار Fا : 1 &.ار ا ل م ا ىو ا د د ا تار F4ا . 2 -ا ةءار ا &' ف ) او ةو ا & او% ن# # ر أ ت و ر 'و F" ا تار F4 ذ ا ىد . 3 &'و ةءار ا ' د ا ت4 / ا ف F س & ا " ا تار F4ا ت ر ط نو / 2 م : مظ% و ق :د ل ) Jackson1990 ( نو% ن ذ ا ذ 0 ا نأ 3 ا ل و ن 8 ا / و، ./ او، ةءار ا &' F ت و م د ةءار ا &' ت و . ) 1 ( ــ ـــــــــــــــــــــــ 1 . ، يد: 4ا م ا ت و م% 8 ، ر / ر، .اد 4ا ر ا &' د 2009 / 2010 ص 62 -63 .
ل ا ث ا و ةءار ا 41 ىد فر ةءار ا و يوذ ل ط ا د د &' ا ىرF ا ر ا ن و ا ل ط ا تارد: ن ف0 Fا وأ ن دو/و 3 ا ر " يذ ا، ن ا ر ن F ا ةءار ا ةر &' ل ا وأ ءاد ا ن و . قو' وأ ط و # تارد: ل ط ا ىد نأ 3% ط و ا ، و ك ذ ن مAر ا 3 # ،ةءار ا &' و ن &% 2%N' ن ن ا ر د و
ةءار ا &' و ن نو% ن ذ ا ب0ط ا 3 # فر ا &' ر د 3 ا د & ا ر ا
ا تارد ا ظ F%ا ن# / % ر A . ) 1 ( &' '& م / ا د دو 'ارد تد.أ . ) 1989 ( : و نأ وأ ر ا وأ @ ا ف ) وأ قط% ا بو /ار ت د ا م ا ت و ر او %4او # /4ا ت ا ن #و / ب ن و د ا ت0)# &' رو : 2.0 ز ىو ن# هاو ط و ذ ا وأ ل ط ا قو & او . ) 2 ( ك ذ و، يد ا م ا ءادأ س نأ ب/ ص F" ا تاءار/ا نأ D) اذھ ل0F ن
نأ ب/ &' )ا م 3 ا ج و ' و ا ن ذ ا &% & ا ل او ا د د
ن د 3 :أ 3 ا 2 : &' 2 رد @ ر م ا ط"%أ &' دF ا ةاد4ا نو .
ــــــــ ـ ـــــــــــ
1 .
نود ، ن #، ر"% ل.او راد، ةءار ا ت و &' د ، نورFآو & ط &% رو# ء % ، ط 2009 ، ص 119 . 2 . نورFآ و ةد ن ز ، ا ت و روظ% ن .اد 4ا ر ا &' م ن ا ةد " ل % ةر ذ ، ، س% ،م س % ا م # ص F 2005 / 2006 ص 64
ل ا ث ا و ةءار ا 42 7 ج ةءار ا م/ ت و : نﻤ نوﻨﺎﻌﻴ نﻴذﻝا لﺎﻔطﻸﻝ بﺴﺎﻨﻤﻝا نوﻌﻝا مﻴدﻘﺘ ﻰﻠﻋ دﻋﺎﺴﺘ نأ نﻜﻤﻴ قرط ةدﻋ كﺎﻨﻫ ﻲﻫ ةءارﻘﻝا ﻲﻓ ﺔﺒوﻌﺼ : 7 -1 – ةددﻌﺘﻤﻝا ساوﺤﻝا ﺔﻘﻴرط : ﻲﻫ ساوﺤ ﺔﻌﺒرأ ﻰﻠﻋ ﺔﻘﻴرطﻝا ﻩذﻫ دﻨﺘﺴﺘو : ﺔﺴﺎﺤﻝا ﻰﻝإ ﺔﻓﺎﻀإ ، سﻤﻠﻝا و رﺼﺒﻝا و ﻊﻤﺴﻝا ﻝا ﺔﻴﻜرﺤ سﺤﻝا ﻲﻓ فظوﺘ ﻲﺘ ةءارﻘﻝا ةرﺎﻬﻤ نﻴﺴﺤﺘ . 7 -2 دﻝﺎﻨرﻓ ﺔﻘﻴرط ) FernaldMethod :( ﻲﻓ ﺔﻘﺒﺎﺴﻝا ﺔﻘﻴرطﻝا نﻋ فﻠﺘﺨﺘ ﺎﻬﻨﻜﻝ ، ةددﻌﺘﻤﻝا ساوﺤﻝا ﻰﻠﻋ كﻝذﻜ ﺔﻘﻴرطﻝا ﻩذﻫ دﻨﺘﺴﺘو ﻰﻠﻋ ﻩدﻋﺎﺴﺘ ﺎﻬﻨأ ﺎﻤﻜ ، طﺎﺸﻨﺒ ةءارﻘﻝا ﻰﻠﻋ لﺒﻘﻴﻝ تﺎﻤﻠﻜﻝا رﺎﻴﺘﺨا ﺔﻴرﺤ لﻔطﻝا ﻲطﻌﺘ ﺎﻬﻨأ ظوﺘ ﻴ تﺎﻤﻠﻜﻠﻝ ﻩرﺎﻴﺘﺨا ءﺎﻨﺜأ ﺔﻴوﻐﻠﻝا ةرﺒﺨﻝا ف . 7 -3 -نوﺘروا ﺔﻘﻴرط -مﺎﻬﺠﻨﻠﺠ ) Orton-Gillingham ( : دﻨﺘﺴﺘ ﺔﻘﻴرطﻝا ﻩذﻫ ﻰﻠﻋ ةءارﻘﻝﺎﺒ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻝا ﺔﻴوﻐﻠﻝا بﻴﻜارﺘﻝا و زﻴﻤرﺘﻝا ﻰﻠﻋ موﻘﺘو، : ﻲﻓ مﻼﻜﻝا ءﺎﻀﻋأ طﺒر ﻰﻠﻋ زﻜرﺘ ﺎﻬﻨﺈﻓ كﻝذﻜو ، ﻪﺘوﺼو ﻪﻤﺴا ﻊﻤ فرﺤﻠﻝ يرﺼﺒﻝا زﻤرﻝا طﺒر ﺔﻗوطﻨﻤ ﺎﻬﻝ ﻪﻋﺎﻤﺴ دﻨﻋ ﺎﻬﺘاوﺼأو فورﺤﻝا تﺎﻴﻤﺴﻤ ﻊﻤ لﻔطﻝا مﺴﺠ .
ل ا ث ا و ةءار ا 43 7 -4 ﺔﻴﺠﻼﻌﻝا ةءارﻘﻝا ﺞﻤﺎﻨرﺒ : مﻬﻨارﻗأ ﺔﻌﺒﺎﺘﻤ نوﻌﻴطﺘﺴﻴ ﻻ نﻴذﻝا بﻼط ىدﻝ ﻲﺌارﻘﻝا فﻌﻀﻝا جﻼﻋ ﻲﻓ ﺞﻤﺎﻨرﺒﻝا اذﻫ فظوﻴ ﺔﻴﺘﻵا تاوطﺨﻝا قﻓو مﺘﻴو ، ةءارﻘﻝا ةرﺎﻬﻤ ﻲﻓ : ﻪﻝ ﺔﺒﺴﻨﻝﺎﺒ لﻬﺴأ نوﻜﻴ ﺎﻬﻝوﺎﻨﺘ نﻷ ، لﻔطﻠﻝ ﺔﻓوﻝﺄﻤﻝا ةدﺎﻤﻝا ةءارﻘﺒ ءدﺒﻝا . -مدﺨﺘﺴﺘ تﺎظﺤﻼﻤ لﻴﺠﺴﺘو ةءارﻘﻝا ءﺎﻨﺜأ لﺎﻔطﻷا ﺔظﺤﻼﻤ فﻌﻀﻝا جﻼﻋ ﻲﻓ . -ﻷا جرﺎﺨﻤ ﻰﻠﻋ ﻩﺎﺒﺘﻨﻻا زﻴﻜرﺘ لﺎﻔط-ﻷا نﻤ مﻠﻌﻤﻝا بﻠطﻴ تﺎﻤﻠﻜﻝﺎﺒ قطﻨﻝا دﻨﻋ تاوﺼ . – عوﻤﺴﻤ توﺼﺒ بﻝﺎطﻝاو مﻠﻌﻤﻝا ﺎﻫأرﻘﻴ ﺔﻗوﺸﻤ صوﺼﻨ رﺎﻴﺘﺨا . 7 -5 ﻲﺌارﻘﻝا مﻬﻔﻝا فﻌﻀ جﻼﻋ ﺞﻤﺎﻨرﺒ . ﻴ ةءورﻘﻤﻝا ةدﺎﻤﻠﻝ ﻲﺴﺎﺴﻷا ﻊﺒارﻝا فﺼﻝا ذﻴﻤﻼﺘ مﻬﻓ نﻴﺴﺤﺘﻝ ﺞﻤﺎﻨرﺒﻝا اذﻫ مدﺨﺘﺴ لﻼﺨ نﻤ تاوطﺨﻝا ﺔﻴﺘﻵا : ﺎﻫدادﻀأو ةدﻴدﺠﻝا تادرﻔﻤﻝا ﻲﻨﺎﻌﻤ نﻋ ثﺤﺒﻠﻝ مﺠﻌﻤﻝا فﻴظوﺘ . -ﻔﻤﻝا ﻩذﻫ فﻴظوﺘ ﺔﻓدﺎﻫو ةدﻴﻔﻤ لﻤﺠ ﻲﻓ تادر . صوﺼﻨ ﺔﻌﻝﺎطﻤو ، ةدﻴدﺠ رﺎﻜﻓأ حرط ﻰﻠﻋ لﺎﻔطﻷا ﻊﻴﺠﺸﺘ صﻴﺨﻠﺘ مﺜ نﻤو ، ﺎﻬﻝوﺤ رودﺘ ةءورﻘﻤﻝا ةدﺎﻤﻝا . ) 1 ( ـــــــــــــــــــ 1 . ، د ا 3 ا لFد ، يد ا د أ راد ، ندر ا،@ زو او ر"% ا يروز ا ر ا ط ا 2009 ص ، 51 -53 .
ل ا ث ا و ةءار ا 44 7 -6 -ذ / ا اد ن ' : نود م 4 2%أ ن م ا /و و ء # رر: ةءار ا 3 # ل ذ ا ل /% & و، 'اد & @ % نأ ن أر م 'و : ' 2 /% ب # 2 د % م ' ح /% ا @ ط 2 م د ، 3 # 2 /" اذھ ن أد 'و ل ا او : ح /% ا ن د ز ا 3 ا يدؤ ح /% ا . -D)وأ د:و، ةءار ا ن ضر8 ا ل ط D)و% ناد د ز د ) 1990 ( ن و ھأ ارد ا م 0 " ل ذ 0 ا ىد 'د ا ةءار ا ةد # . 3 ر 8% وأ ل أد %' ةد ا و /رد 'و ةءار ا لد &' عو% او %ور ا @ % ط L ل ط ا ب 4 . ) 1 ( تد.أو &' ن ر ا د و ض ر 'ارد ) 1992 ( : نأ م ، ط و ا قو' وأ ط و ء ذ وذ، د ا م ا ت و 2/او يذ ا ل ط ا
، 2 /او & ا ت0 " ا ل &' 2 ار مادF ا &' ت و 2 د ساو ا
ل" ا @:و 2 د ب % ز ر ا ف )،ه %4ا ت " ،ل او 'اد ا ض F% ، .ط F ارد تاد # &' ف )، جاز ا @ ط 4، ن % ا @ ر ،2ط "%و 2 ر &' طر ، & ر ا هرزP ' رود م ' وأ ت ": % ا &' لFد ا . ) 2 ( ــــــــــــــــــــــ 1 .. ص ،ق @/ر ، ح ا د # ل % 102 -103 . 2 . ن د ن ر ا د # ا يوذ /و و ، قر" ا ءارھز ، F ا ت / ةرھ ا، ط 1 ، ص 136 .
ل ا ث ا و ةءار ا 45 ــ : 2 @ د: مAر، ةءار ' م ا ذ 0 ا ق م أ ةر # ر/ ةءار ا م ت و ف ، ر # تارد: ن م ) :0ط ءور ا ص% ا @ ل ا ن إ ن# مھز/# نأ 4ا و ر ' ا ل ا : #إ 3 ا يدؤ و، ا زو ر ك' ر &' م ن و، ةر اذ ا &' ط ار % ت :0 ا كاردإ وأ، ط ار ل " . #د ا و م ا ت و 3 # ب 8 ذ 0 ا ء4ؤ % س رد قرط ر Fا ھأ D) %ھ ن و م )ر & ا . D)اوو م ل " ت ، رط فور ا ةءار: ت و . و و 3 # ك ذ هد# فور ا ةءار ا ن ذ ا ن ت و أ دو/و نودو رط .
ل ا ار ا ---ا و 47 دـــ : ةر ا ر ، ا ل أ رأ ن و ا ر او ، ل ! د و ا ر و ا # ز ا ، ، % مد ا ق % و وأ ل ط)ا م د ا ن اذ ، +ر و د فور% ا د # ا م و تارد ا ن عاو/أ ث12 ر#و ن ل أ #ر و ء ا # ةرد او، ط4 ا يأ فور% ا م ر + ةرد ا ھو، در ا ىد تار او ل ا ن و + ةرد او، او أو فور% ا . ا رط ا نأ إ و / ا وظ/ # ر 4)ا ب ر ا ل % ا نأ ن م;ر </أو # ةءار ا او نأ ل % ا + ل ط)ا = ا م . 1 -ا ف ر ــــ : ھ ا ، م1 ا روط د ب و= ةر ت # # < ار 4و ل ط ا روط ر2> ةءار ا،م1 ا، ء = ا ل2 . ر ا روط ج / ھ ا + ةرد ا ، و ةز أ ن تار إ ل /و 1 ا ةرد ر ا هذھ ب ط و، م ا # ر% ا ةز )ا ا ب +)ا ل وط ب رد و ر ت و ة . ز ط او ، + ا، /، ر%، او%، ا تارد ن ط 4 ھ ا هر = ر+ ر #أ ل و ن / ا 14 مو ر ا زو ر ا ، م > ن+ ر ھو < ط % يذ ا م ن / ا ، ر ;و ةد ةءور و % % نو نأ ب و د ب ط و . ) 1 ( ـــــــــــــــــــــــ 1 . ، + د % ل ، م ا ت و و ارد ا ر4> ا او ط نود ، 2 د% ا رو ا ط 2005 ص 125 .
ل ا ار ا ---ا و 48 2 ف ر و ا ـــ : 2 -1 – ا ف ر : ــ : <ط4، < ، و ، و ، < ، C ا ب . ـــــ+ / < نو ن ا . ) 1 ( ط ا : ل ا ر ذ + رد ر ; ل ط ا نو ث % D ا # ط ظو ل 4 ن+ ةر + ھ ج /او م ظ/ + رد ر ;و ،ت او فور% ا )ا وأ D / ز ا ر ا ط / ةر اذ ا ن ا . ت ر ) Maikelbest1990 ( وھ ا م ت و اذ ذ ا نأ ا < د ذ فور% ا ر% ا ل ا ر ذ + رد ر ; نو ، D ظو بارطEا # ب;ر ا ا فر وھو، ت او ط ك ذ و، ط/ ط و 1 ا ر% ا ط / ا ج /او م ظ/ + رد ر ; </ و، < دھ د/+ ھد د% ء /2أ ز وأ D / ةر اذ ا ن ا . ) 2 ( ـــــــــــــــــــــــــ 1 . ص ،ق ر ،روظ/ ن ا 213 2 -، ق ر -، + د % ل ص 125
ل ا ار ا ---ا و 49 نو /و ر ذ و ) Joneson1994 ( ر ز و قر نأ ذ ا ن ب ط ا م نأ او فور% او ل )ا ن داد+)او ت .... ذ # D ا ذ ا ز # و ن / ي د 4 / وأ /إ ةد +إ # ت و ن E أ / ر ت او فور% ا . رو #ر+ د و ) 1997 ( # و ا </+ G / د ر% ا ط E ا # ز ا /أ )او د او عارذ او م / ا تار ا ل رإ و % د/+ ر% ا ت ر4 ا رورE ا ر% م . ) 1 ( رط # ت ر أ ارد #و 1992 ت و ا ر2 أ ھ او ةءار ا ت و نأ د و ه / ا ت و م2 #اد ا # ت و اد ا رد ا ذ 1 ن +و ةر اذ او . ) 2 ( ـــــــــــــــــــــــــــ 1 . ، ! د % م ھار ا ، ندر)ا، اد ا راد، 4 ا ر ا # ص 4 او س ا ،ط د 2007 ص 12 . 2 . ، تاز / ا ح ، ق ر ص 13 .
ل ا ار ا ---ا و 50 3 و ھ ا ل او ا ا : 3 -1 ر ا ط ا ت ارط ا : % او م ا Eو ط E ا م ب ط ز ر )او ن د او ن +ارذ او سأر ا . ل رإ و % د/+ ر% ا ت ر4 ا و ن+ G / د ر% ا ط E ا # ز ا نإ )او د او+ارذ او م / ا تار ا رورE ا ر% م . 3 -2 ير ا كارد ا ت ارط ا : / ا ت 1 ا كاردإ # ل ا نإ ط ر ر ا ، ا # ز ا D /و يدو ا ن #)ا ط4 ا ز و د/ ا ل ا ط و و ةءار او ت او داد+ او فور% او ل ا . 3 -3 ر ا ةر اذ ا ت ارط ا : # مھ ا # ت و ن نو/ ن ذ ا ذ 1 ا نا ر % نو ةد ا اد نور م # ن د ا ل ط)ا ىد ل % ا وھ نو او م #، ر ا م ر اذ # ف E ر < دھ م ر ذ # نو م / ةر اذ ا ن ت او فور% ا ج /إ ةد +إ وأ ء +د ا # و ، < ظ%1 ن يذ او ذ م ا فور% ا ل ل ط ا لو % د/+ ھر . 3 -4 -اد ا ص$% : اذ ا ل او ا ن #اد ا ص / د ا م ت و # ا # وأ، 4 / بو ط ا ت ا وأ، فور% ا وأ ت < / ر ; ل ط ا ود ث % ل % ا # / # نو 4د ت و ن نو/ ن ذ ا ذ 1 ا نJ# +أ ىو ارد ا . ) 1 ( ــــــــــــــــــــ 1 . ،م ا ت و يوذ ل ط)ا س رد ،سرط ظ# % سرط ةر ا راد ط ن +، زو او ر / 1 2009 ، ص 351 -352 .
ل ا ار ا ---ا و 51 3 -5 & ا س رد ا قرط : ا ب/او ا ك ذ # ل4د و : فورظو لو و تارد +ار يذ ا يدر ا + ا س رد ا 4 ا ذ 1 ا . ارد ا # ذ ا ب;ر و ز % يذ ا ير ا س رد ا . -ذ / ا رط ا وأ و ا ر 4 يذ ا Cط 4 ا ب رد ا . -ا س رد # ر4K بو أ ن ل / -ا . ء1 Lا نود ھد%و ط4 ا ص % # ذ ا + ر ا ر او ق ط او هر ;و . ) 1 ( ــــــــــــــــــــــ 1 . ،ق ر ،ح ا د + ل / ص 112 .
ل ا ار ا ---ا و 52 4 -ا و ل )أو رھ ظ ــــ : ذ ل ط)ا ز د د ا م ت و وو هر ; ن+ هز ا ص 4 ا ن ن / ر ذ/ ن د ا ل ط)ا : -+ ةرد ا مد-+ !Eاو ل ا . -ب م # # و ا . -ا فور% ا و . -/ ا فور% ا و . -ةر = او -ةر ا فور% ا ل أ ج /ا # و . -ا # +ر م % ا # و . % ا داد+ ا D / # و . -)او ثاد%)ا ل ب ر و ت او ل . -ط / نود ا . -! % ل رو ا Eوو، ا تاودأ ك # و . -مز1 ا ن ر2 أ فور% ا ر = وأ ر . -و ا ا . ) 1 ( م ، + ا ر ، = 4اد ا ط ار ا 14 ن / # د+ و ةءار ا . ـــــــــــــــــــ 1 . ن د ا ء ةد ،ق ر ، د + د ا ص 118 .
ل ا ار ا ---ا و 53 5 -ا ت و ص ,) ــ : م ل4اد تدد ، ء /2أ طوط4 ا ل14 ن د ا م / ا ت و ص 4 و او فور% ا او م %و ل و، او ل او ء /%/ ا ث % ن ا ت و ك ا رطو م ا Eو ا # E ، / ت ;ار او إو م ا + ط=E ا ا ء /2أ . ر ; ذ 1 ا نأ نوظ%1 د/+ ا ت و ص 4 و م + ةد + نو رد ا أد و !Eاو ل ا + ن رد Kا ل ط) م /ر د/+ ءور 4 ل2 # مھ ن ن ر ، / ز ا مھر + ىو ظ%1 و ا م اد4 ا ن ا س ا ض ك /ھو حوEو ا ، # # 2 م %أ ء ط+إ + رد ر 4 ا سرد ا ن> ت ارد ا ض تر ظأو ل ط)ا حوEوو %1 م . ل ب ھو ا د + ) 1992 ( ص 4 ن </أ ن ء1 ا وأ D / ا ء /2أ ا ت و ء /2أ ل ط ا # Eأ وأ د أ وأ ھأ ا ط / او فر%)ا دد+ # ء ط4)ا د ر ل14 ا . -ت/ و كر ف E ) 1977 ( نأ ب يذ ا ص4 ا وھ ج1 ا ن+ لوؤ ا در ا نأ ا ء /2أو، ج1 ا ا ةر ص 4 ا دو د ا م و ظ%1 ط م ا ص 4 ا < و % د/+ ل ط ا # ا ةر ا ء ط4)او ذ E ا . س ن E ، ذ #ر ا ا ىو ا ن د > ء ذ ا تار 4إ ءار إ ك ذ و ةر اذ او ود ا تار او و= ا / ا تارد ا ن ل ير ا كارد او ر ا % ، 4 ا ل )او م ر)او فور ل او #اد ا س ا تار 4 ا ا # E ارد ا و%/ ، ذ ا ىد د از ا ط / ا ردو . ) 1 ( ـــــــــــــــــــ 1 . ص ،ق ر ، / ط ا د % أ 164 -165 .
ل ا ار ا ---ا و 54 6 -ئد ا . ا ت و / %ر .0 ل ) نأ ب3 ا 3 ا : ير م % نود آ ل ت او فور% ا ج /L رورE ا ر% ا جذ / ا ب رد رار او ن ر ا ل14 ن ، ا جذ / ا # كر ا فور% ا س رد و . -و + ب = ير ا كارد ا ن % ل ا ل + فر ا . ت ا ر 4 ل ط ر ا % J ت او فور% ير ا ز ا ن % ز ا . + ل ط)ا د+ ا ط / ا ق رط ن+ ت او فور% ر ا ةر اذ ا ن % فر% ا تو ير ا ل 4 ا ط رو، ت او فور% ا ل 4 ةد +إ ماد4 او ا وأ ر ا ةر اذ ا م ظ/ ز ز ر% ا ةر اذ ا م ظ/ . ق # ك ذ ق ط و، ز ر ا ب رد ا ل14 ن ل / ل فور% ا ل ج1+ از ز ! % او D / ا ل2 ر 4 ا ز ز ا + د ط /أ ر طإ #و ا 4اد . -ا # +ر -ا ك ذ # د+ و، % % ا ا + ر ا ن ر ر ا ر #و آ ل فور% ا + ةرد ا ل ط ا ب ا . قو# ا ر و ل 4 او رو ا + ب رد ا رار و رار ا ء ط4)ا ر ا ةر اذ ا ر وط +و ط ا زو ر ا .
-ز -ز 2 رار < و < / ذ ا + و ت ا ةءار # ح / ا . ) 1 (
ــــــــــــــــــــــ 1 . ،ق ر ، + ةر + ح1 ص 47 .
ل ا ار ا ---ا و 55 7 -ا ت و ج 0 : % # ر ذ و و ا ط + د 1 ا 1 ا ب )او تاءار ا ر 4ا نأ نأ م %ر ا د + م 1 ا س رد / د و ذ 1 ا < او ا ت و ا ن ر 2 ت و ا يوذ ن ا ذ م 1 ر ;و ذ 1 ا ن ظ ا = . ب/ يد ا س رد ا ل د / رد ت ار ا ا نو % ل ط)ا ء ؤ # م د و ا . -، ر أ ك ارد #و آ و نور4 Mac Alister1999) ( يوذ ذ 1 ر ت/ E ا # بو % ا ر 4 # ا / G /ر # ار ا ف ا ن ا ت و قر= ا 2% عور 3 ت /و ا ن ر2 أ / لE#أ # ذ 1 ا ر ظأ، تاو/ ه ا م او ت/ و، ا ىر4)ا رد ا / ا G /ر ا ن ةر 2 ب/او </و ضر+ ه ا + . -ر/ر ىر و ) lener1994 ( ماد4 او، ا + ر ةد+ داو ماد4 ا نأ روط ا + ا + ب رد او، فر%)او ل )ا و، ت او فر%P ت ط إو، ط / ا + او ا م رورE ا ط /)ا ن ، ت او فر%)ا ط ل م ا ت و يوذ . -د ا أ وأ ا ماد4 ا وأ ل ر ا + م ر ا . رد ن رط ا ن # ا ل ،ن رط ا ن م ر ا . رد ةرو و دادز طوط4 م ر . -ا + ل ط -ا ب رد فر% ودز ا . -/ ا فور% ا ن نأ د ا ا + ب رد ا . و%/ + ا ةدE/ + ا ا + ل ط ا ب رد .
ل ا ار ا ---ا و 56 -ا م م ! % ا ك ا + ل ط ا ب رد . ) 1 ( -ا +د و ل أو م رأو فور% ط / جذ / م د ا ا ل ط . -ا ن ر2 أ فور% / ا ا # نو ; ا ا ا ! % ا . ل 4 و فور% ا رو + < رد ل ط ا ىد ر ا ةر اذ ا / . -ا د/+ د نو ث % ةدE/ ا قو# ا رو Eو ا و ا فور% ل ط / ! % س او ن )ا ل ط ا #ر / ا فور% ا د/+ ر ا ر +)ا . ةر م د ن ر4آ ء1 ز ب ط ا كار إ + د ث %، ر ا بو أ / ةد ا / إ < + ل ، ر ا ا # + ، ف او ا # % و ا . ) 2 ( ـــــــــــــــــــــــ 1 . ،ق ر ،ح ا د + ل / ص 110 . 2 . ،ق ر ، / ط ا د % أ ص 168
ل ا ار ا ---ا و 57
,
:
4 ا تارد او تار ا ن د د ا + ا د ، ض ىر و ةد + ھو م نأ ن 4 ا هذھ ض ، ةدد ر /+ + د ھر و م ا ا هذھ ع ر او، ةر اذ ا # فور% ا ل 2 ل2 /دأ ىو تاذ ت ا < و او ت1 2 ، ر% ا ج / او ت ار ا ل2 +أ ىو تاذ ىر4أ ت +و أد او،ص/ او ا ىو # = ا ج /إو، < و ا ظو ا م ظ/ ا اذھ ن و # )ا # +)ا ىو ا تار /د)ا ىو ا تاذ تار ا ن ل ق % وھ ىو +أ ا لو و و ةر% ا ةر اذ ا رد ل ا م ظ/ ا س / .
ل ا س ا ---ب ا و 59
