HAL Id: tel-01748466
https://hal.univ-lorraine.fr/tel-01748466
Submitted on 29 Mar 2018
HAL is a multi-disciplinary open access archive for the deposit and dissemination of sci- entific research documents, whether they are pub- lished or not. The documents may come from teaching and research institutions in France or abroad, or from public or private research centers.
L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est destinée au dépôt et à la diffusion de documents scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, émanant des établissements d’enseignement et de recherche français ou étrangers, des laboratoires publics ou privés.
Étude et modélisation thermodynamique du système Mo-Pt-Si
Tewfik Benlaharche
To cite this version:
Tewfik Benlaharche. Étude et modélisation thermodynamique du système Mo-Pt-Si. Autre [cond- mat.other]. Université Henri Poincaré - Nancy 1, 2008. Français. �NNT : 2008NAN10036�. �tel- 01748466�
AVERTISSEMENT
Ce document est le fruit d'un long travail approuvé par le jury de soutenance et mis à disposition de l'ensemble de la communauté universitaire élargie.
Il est soumis à la propriété intellectuelle de l'auteur. Ceci implique une obligation de citation et de référencement lors de l’utilisation de ce document.
D'autre part, toute contrefaçon, plagiat, reproduction illicite encourt une poursuite pénale.
Contact : ddoc-theses-contact@univ-lorraine.fr
LIENS
Code de la Propriété Intellectuelle. articles L 122. 4
Code de la Propriété Intellectuelle. articles L 335.2- L 335.10 http://www.cfcopies.com/V2/leg/leg_droi.php
http://www.culture.gouv.fr/culture/infos-pratiques/droits/protection.htm
U.F.R. : S. T.M.P.
Ecole Doctorale : EMMA
Formation Doctorale : Physique et Chimie de la Matière et des Matériaux.
THESE
Présentée pour l’obtention du titre de
Docteur de l’Université Henri POINCARE, Nancy I En Physique et Chimie de la Matière et des Matériaux
par
Tewfik BENLAHARCHE
ETUDE ET MODELISATION THERMODYNAMIQUE DU SYSTEME Mo-Pt-Si
Soutenue le mardi 26 août 2008 devant la commission d’examen :
Membres du jury : Président :
Gilberto Carvalho COELHO Maître de Conférence, Université de São Paulo, Brésil Rapporteurs :
Jacques LACAZE Directeur de Recherche CNRS, ENSIACET, INP de Toulouse Thierry GROSDIDIER Professeur, Université Paul Verlaine – Metz
Examinateurs :
Jean Marc JOUBERT Chargé de Recherche CNRS, ICMPE
Jean-Marc FIORANI Maître de Conférence, Université Henri Poincaré - Nancy 1 Michel VILASI Professeur, Université Henri Poincaré - Nancy 1
Invités :
Gilles Hug Maître de Recherche ONERA
Université Henri Poincaré Nancy 1
Faculté des Sciences
!"# $
% $
& ' ( ) )
*
& #+ , # - + . /
&0 1
2&02 1 - 3
$! !
" #$ 4
4
) 0 5
0 - 5
02 # 6 % ' 22
07 2
8 2
0 9*4: ; 2
02 % ' 9*5< ; 7*
74
! ! 75
% 7$
" & # /7
/7
= ' % % - ) 8 0 //
0 - //
02 /4
# 6 >> ' /4
0 # % 2** 7 * ? /5
02 8 1 > ) 8 0 2
2 / /
07 # 8
2@ < $ 3
$8 *
/
! !
%
' " & #$ 42
42
8 ) 8 0 % 9** ; 47
8 > ( 9** ; 4
45
! ! 4$
' " & # #$ 5*
5*
% 5
# 6 % 52
0 52
02 1 % ' 54
8 5$
4
! ! 5
% ' $
2/
% 24
!" #
$ %&' &%() * # + % ! , -
, . % # $
, )
* $ / * 0
1'2.3 '" 4 $ " ) # "
" " / 5 )
# / $ 6' 3 '"
# , )
* * , 3 3(&" 7 .
) ).) % ! 8.2 7'7'&." $ / 6
9" / / 5 ! , . )
* # # / * 0 *2 :&.%" #
. ) ).) " , / 8 2& 2" 4
$ / ; " 8 8 " 4 . / 2 &.3"
5 ! )
* , , )
* * .363 <" 3.3 73" * 0 & &.3 <"
3 =2 &." 8 &7*3 7' * 0* , = %(
* # * 0 *2 :&.%" $$
! < , , , )
* / $ 736'7" 4
$ / " / # # % 0
# , # # )
# / ,
/ " /
# # + % ! , -> ' 7'2 " = &7' "
? $ :& 3. '7" 1 (3 2 " < :2 .82' " 1 @ =' & " %
= 3 " = '%%& 8 # ! ' & )
& $ , $ 1 3 # $
) # / " A " $ " = " ! " 1 !9 "
( " 3 )
!
" " !
! " # $ %
& ! " ' "
( " "
" ) " #
" %" # !
! " "
#
' "
# * +, " , "
- # $ .
(
$ / (
0 ! 1 2
3 $4 * - # $5. ! "
! "
#$
%
&
! "
5
!
"
" ! #
# * ! #
# . " !
' '
"
3 ! " !
&
/ "
! ! / "
# 6
7 8 # 8
8 7 # (
8
9
:2 ;
5< 9
=2 >
:2
=? @A B
1 ! # ( $C
! 2 $D E F>301! 8
9 2
58
'
(
%
( '
%
1 2
0
## )
% % 1
1
>
%
=
5 = G(!
*H!5+ #
$=.! !
=: G( #
# % !
9 $2 $9I *9IJI ! 0 . 1 ? = B K
8 9 $2 $9I *9IJI ! 0 .
L
/ #
! 8 8
3 ! L 9KC3(C 81>0 5 H L
9 $2 $I 9 $2 $0 %
!
!
1 "
!
M N
C ! !
(1 IO1%
" L 9KC3(C
9 $2 $I 1
(1 IO1% *( K.! +
= *( KK! KKK! KE. *( E.
3 !
0 $O 0 $A (
(1 IO1%
( # # "
/ # 9 2 ; 8
8 8
9 $I $2 " #
#
+
?9 B 9 ! % 9 I C
PPP
?QQI B R 2 I 6! % I ; ! 0 ( ! I ! S
% 6 # ! 9
2 3 # # 1! E 5H ! * QQQ.! 5 @$5@=
? = B 1 ! C 84 O I > *5 =.
? @A B - A ! C 84 O I > *5 @.
! "#!$ % ! "#! $ &' '
( ) ! " * + , -./) 0 1
2
* 3" 3)
4 ! "
% 5 &
1
2 %"&' %6& %
& 2
3
L
a + ~
a
T - - 1 - - - , ' 4 0 - - - . . . - + - - - - 1 -
A Composition B
..cen ..c
(5 T
Q)
"'0 Q)
"ê'
Q)c
w
L a
.. ·1
a a + ~ ~
A Composition B
7
1 ' '
) ! "#!$' 8
1
%
&
' '
9 :3; <
' = =
Expériences IlTC, e11lori.Mlrie.
l'EM,preüIOnlM
"1IP8'J'
WtalloQralllloe, I.~O:·If.,'K1IOf\
x,
Modéles
...,.. ...
~ •.J,--'---,
Estimations
E
. :.g
,.
:.~•• i~
!"
Théorie
...-,~
q<J8nliQue
Tt>ennodyrwnoqUfl
$t;>lq;Ilq'"
/
# " ! $ ! %
= '
=
>
3 =
? % ' = @ A&
% 9 *
&
3 = '
$ '
# !! %
=
' $
= 1
3 = %!6$' $) A&
3 %!6*&
3 '
3 '
3 %B C' A&' A
3
:
$ ' "!BBD6 6 3
-/ ) 0 1
= 1 =
.
& " ! $ ! % & & ' (
' :
) 5 6 %) 5
6 &
$ -.E$ 0
) )56 ' ) B %) B &
' =
" F EG " 6 F ;./'E @
5
ϕ % & >
!
!
"!
!
!
!
!
! + + ; + H + −E + 7 + −.
+
ϕ =
%E&
( % &
ϕ ϕ # I
>
+ !
=
− ϕ=
ϕ
%;&
:
-JJ* 0 -7/# 0 -74: 0 -/E: 0 I
)
%!E39 ' !;3K ' !H3# "&
5
>
ϕ ϕ
ϕ
ϕ = " + + $ %H&
L
" ϕ>
∑
= $
" ϕ ϕ
%J&
ϕ
>
EG
∑
= %! $ $
ϕ % &
ϕ
$
2 B 3@ -J/B 0 >
∑
=
−
=
G ν '
ν ϕ
ϕ $ $
ν( '$ $ &
$
) ) )%4&
L
ν(ϕ'); ϕ
ν :
%E& M >
! (
ϕ) ν ϕ) ν ϕ)ν '
=
'+
'%7&
$ '
* -7 * 0 '
3 N 2 B 3@ ' >
∑ ∑ ∑
> =
−
=
)
) )
)
( '$ $ &
$
$ $
G ν '
ν ϕ
ϕ ν
%/&
1 # -/G# 0 >
&
% ' '
; '
' E '
'
G ) * ) * ) ) * *
*
)$ ( $ ( $ ( $
$
$ ϕ + ϕ + ϕ
+
%.&
>
ϕ) *
*
)$ (
$
$ G ' '
+
%EG&
( '
* + , ' ! -
&-
' '
< ' '
I
) -7/) 0
! 3 9 :3H D
EE
O P Q !
E E+ , - ./+0
1 '2 3( & 4 5 664 7
< ! K >
8 9 2 9 )
2 + ↔
)= %EE&
L ) % &
! '
2 92 9'
:
88 N
:
2:
9>
:
2;
2< :
8%E;&
:
9;
9< ) :
8%EH&
>
: ; :
2= :
9= :
8> ;
2=
9; :
2= :
9= ' = )& :
8%EJ&
:
D
> $
2= $
9; %E &
>
2=
9=
8; E %E4&
1
~_12r~~~A~~--'
<0
j-l0 S
~
0> -,
"-'
<0.z:!
-6 -0>S
0>-4
"
0>--Q.-2
- œ
;:
=
00~""";-;-""":7"""":T-"-;:O~~
0,2 0,4 0,6 0,8~
Fraction molaire Li
E;
! %E;&' %EH&' %E & %E4&' '
> $
2'
9= )
8& ; $
9'
2=
8& %E7&
'23 93 8&
%EE& >
&
%
&
%
&
%
&
% 0 ! %!
8 9 )
9 2 2
8
8
= = − ∆
γ γ
γ %E/&
L γ
Α, γ
Βγ
82' 9 8
∆
8%EE&
>
8 8
8
= ∆ @ − ! ∆ ?
∆ %E.&
2
'
9 8% E4&' % E7& % E/&
%23
93 8& γ
Α= γ
Β= γ
8= 1 L 8 :
Α + Β !K F %;G&
:
0 >
G
&
%
; ;E
; 2 9
−
8 2+
9+ +
2 9=
8
$ $
$ 0
$
$
$ %;E&
9 :3J
80
EH
GG'E G';
G'H G'J G' G'4 G'7 G'/
G'.
E
G G'E G'; G'H G'J G' G'4 G'7 G'/ G'. E CK
R
@FEGGG
@FEGG
@FEG
@FE
A B " # $ " ""
C # 1 0
$ ' 5
' ' >
$
"
"
(
= + + + %;;&
$ %23 93 2 9
);8&' 5
(
2 21 9 9( 1) %
2% & >
8 9&
"
= $ + $ + + ) + %;H&
8 8
"
= ∆ %;J&
∑
=
=
8 2
%! %; &
∑
∑ ∑
= > =−
=
G
' % &
ν
ν ν
) ) 8
2 )
$ ) (
%;4&
L
∆ 8( '
B 3@ 3*
$ ' '
%23 93 2 9
);83 &' 5
J
EJ
* !& ' . / !& #$ . ! !0
O Q #
-GE# 0 ) -/E) 0 :
ϕ %H&
>
" ϕ = ∑
ϕ∏ %;7&
∑
+
∆
=
ϕϕ
%;/&
L
S
∆ ϕS 5
ϕ = %! ∑ ∑ %;.&
B 3@ >
∑ ∑
=
− Π
=
$
)
$
' &
$ (
ν G
ν ϕ
ϕ
ν%HG&
T T
ϕ ν
(
$9
: 9
:::
% ' ' ' ' &
U
E
9 3
*12 3 !& " ! % '
4;
> %" &
;%) &
) 5 % VU & >
?
?
? 24 88
? ;
;
H
>E H
; + + ∆
= %HE&
L
∆ >;??) B %E&
( O > Q
*14 !& ! ! 3" ! # '
25* 3"
*
H" 1 G W " (
2 " " *
9 ; > %* '" &
H%" &
) 9 >
25
25 25 25
' 6 7 8 8
8 8
8 8
' 8
' 8
00 / 0
/ /
D 4 4
4 4
D D
4 4 88 4988
D 4
(
%!
$
$
++++
++++
++++
∆∆∆∆
++++
∆∆∆∆
++++
++++
====
%H;&
L X
M
G(4DE.' >25 25
' '
D D
4
∆∆∆∆
∆∆∆∆
%E&
E4 9 ) ) # &" %
-JJ* 0 9 $ * ' " ( ! ) Y)!' P HG' %E.JJ& ;JJ
-J/B 0 D B ' ! 6 @ ' : ' JG' %E.J/& HJ
-7 * 0 RS * * ' * 5 ' V " K ' V " " 3
K ' 7;%E&' %E.7 & /H3//
-74: 0 5 : ' " 3P %$Z &' :::3%J&' %E.74& E
-7/# 0 * # * V ' ' P ;' ( H' %E.7/& ;;73;H/
-7/) 0 9 ) ' [ * , ' P ;' %E.7/& HE.3H;J
-/E: 0 5 : ' " ' P EGHK' %E./E& /;3EGG
-/E) 0 K ) ' V ! ' V " ) ' J;' %E./E& ;.73HGE
-/ ) 0 K ) ' K V ' V D ! ' ' .' %E./ & E H3E.G
-//* 0 [ * ' 9 ) ' K " ' [ * , ' P 7.' %E.//& 7G 37G7
-.E$ 0 ! 6 $ ' ' E ' %E..E& HE7
-./) 0 ( ) ! " * + ,' > " $ ' !
5 ' " * ) B \ ' " '
D ' %E../&
-GE# 0 * # ' V ! ' H;G' %;GGE& E4E
! " !# !$% & !! '( ) *
& & +!!#(
, & - . -
& & / (
0 . & &
* * ** 1 **
* ( 2 &
. - &
( 0 ** 1
( 0 1
* & (
(
" * 1 -
( ) &
- ( &
& - 3 ! 3 '(
4 !"
2 & 1 ** *
1 & . * *
&
. - (
# $ % "" &' ( (
. - 5 67
8 5 '( & 1 $9% 9! 9:; 98;
4< 4#/ ' 8 5 ' = ,, (
& . -
& 1 &
( 1
17l'll.Q"C'800
'800
1400
~
U0
- - 1200 ,,
"'
,'"
,,::J ,,
~
1000 ,,,,, B30'C"'
,C- 800 ,,.
::;
,,"'
,f- 800 ;.--<pt) ,, ,, , .00 ,
'"''
,
2<10
0
0Pt
"
(Si
'00 S;
8
>
+ # $ +? * . ( &
α β (
> ? * & & % $9% '
: @ ( 4$!A"( " > ? & (
&
% $9% ' & . (
5 & ,, **
& . - (
@ ( . & ; 2
7 & . < *(
> ? ! =: = $ ) " !$; B'
β
$+# 9 2! =
$" 4< '
α
$+# " 9 " +C ;
$9:; '
β
+ #+8 : ,$: ,:C D
+ #4< '
α
+ #+8 : 94 :C
+ #4#/ '
β
+$$ $ 8 9+ "++ =
+4< '
α
+$$ $ ,9 ,:C E+
&5 F
+4< '
9 #
:# : ++ + C
9 #49; '
#! 4 G$ = ) $; '
> ? !! =4 = $ ): " > ? !:H B'
$
& ( 9! '( 2 1
* . I
$J K
$I
$J
L
$# $9!A"( < G 4< '
* L
$(
1 I
$K
$* ( .
* M (
0
# +%
$9% ' ; & 9:; ' 1
$(
1 * ; & 98; '
*
+ #( " * . I
+ #J K
+ #+4! A"(
+!
1
+& . - ( , * * M
++8 A" !! A"(
+98# A"
K
+J I
+(
9 #
; & 9:; ' 1
* & / ( 4:/ '( , *
N K
+8 # A"(
0 88$ / = 8$/ ' & &
. - - ( , &
)52 2<3 . & 1
9!! 8!! A"( = ,, +(
! " " # $%
0 8 5 ' >= ( ,, ?
- ** * ( 2
+! $+ @ ( 1 *
+#
>+ 8 @ ( ?
# +>+4 9 @ ( ?
4>$+ @
( ?( " * I
4J K
4! A"( "
9 #O >
9 #J
1800
1600 L
o 1400
0
--
0):J 1200 ...
co
"-(Si)
'0)
E 1000 (Pt)
~ Pt
6Si
s800 f3Pt
17Si
saPt
17Si
s600 aPt
2
Si
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
Fraction molaire Si
+
P ? ! 8 A" 8 5 ' Q &
O N >
9 #J P β
+?( 6
+ #
O (
< 5. 5 >A"? 3 > ?
>@ ( ? < *(
J P > ? 0 8 8
8 4
9 9
8 5 ' 8$/ '
J " ++8
+$4
8 5 ' 8$/ '
J K
+" !!
4
8 5 ' 8$/ '
J > ? P K
$0 4$!
4#
+$
+$
8 5 ' 8$/ '
K
+J I
+. 98#
:#
8 5 ' 8$/ '
K
$J I
$. $9!
::!
8 5 ' 8$/ '
J K
+P 0 84$ $8
P K
+ #J K
$R R
P K
+J K
+ #849 +4 #
K
+P J
9 #N 8 #
K
+ #J I
+ #. +4!
8 5 '
P J
9 #!+$ :!
J
9 #P K
+0 88# $4 #
P K
+J K
4!!$ +4 9
PK
4J K
$4 9 +$ 4
K
4J I
4. !
K
4PK
$J
# +0 N 4 !
> ? P K
$J
+#0 N 4:+
8$/ '
! # & " ' $%
++
5 * 1 ** 1
& 5 & , +( & . & &
1(
2 1
. 1
* &
. . - (
) *& " ( + ( , &' ( - (
" * E
( *
3 33 S +! T + +8 # @ (
( 1 U
→ " >88 8 @? = > - ! ?
→ " >88 888 @? >V S $+# ?
$ . * *
4#! A" * & $ &
& & & ( ,
2 " $ . * ** C * & .
± + HC (
& 3 S +! @ ( = ,, $(
6 . & & * &
::# A"( 6 *
(
) = ,, : & &
& ** $ ( 6
::# A" *
- & ( 6 1
*
$(
+$
!"!
#$%
$ " " " $ & & && ( ) *!+ ,
&
!"!
& !' ()
!' ()
!' ()
#$%
$
- " " & (( ./ ! 01 2 " $ # #
)* *
& 2 " $ 2<3 *
& 4!! A" ! A"( ) 1
+:
& ::! A" :#! A" 3> ? S +! + @ ( &
3> ? S +8 # @ ( 1 ,, >= ( ) ,, + $?(
2 .
( 1 ,, >= ( ) ,, : # 9?(
& & 5 & ,, $(
" >@ ( ?
5 >A"?
+! + +8 #
4!!
↑ :#!
β
$P
> ?
β
$P
+ #
+ #
::!
↑ +!
α
$P
> ?
α
$P
+ #
+ #
@ ( @ ( @ (
"
+! A"
α
$> ?
+#
! 4
α
$+ #
+# 8
$! :
α
$+ #
R
$!
$ 3# 43) & " "
1 U
.
+#& &
$
* 8 5 ' T
.
# +&
$&
+ #* 8 5 ' T
" 8 5 ' α ↔ β
+ #& &
& 4!! A" T
$
::# A"
* 8$/ ' T
** & 2 " ::# A" 1 +
α ↔ β
$> ?
+ #
( 6 & . 2<3 3 S+8 # @
(
$* &
** & & & 2 "
>= ( ) ,, 9? * - (
+#
0 8$/ '
1 &
8 5 ' ( , & &
( )
& , ,, 5 &( ,, +( 0 1 1
>& ,? 8$/ '
)52 - & * (
, * 8$/ ' &
8 5 '( 0
(
. $ ' " " +
5 H 495 '
. 1 & . - ( "
:!! H 1 ** >
?( " & & -
-
1 ( & 1
= , # Q &
& & ( 6 *
- * &
. - . D
1 4!G 9 '(
+9
&
)*+ * ) ()
#+)+,-./*
0 +,
1)22* )*+
3 * 4 5
5 6 #
7 # 89 "
9 6 (" "
&" " #
" * 1
* U
∆:!> ?=−#8:(
7WC
∆:!( >β + ?=−97WC
" = ,, 9
** 9+ $" 4 D 4: '( 6 *
1 1 ( "
& 1 & &
1 495 '(
( ' " " +
# $ " ( & & & /012 3
& . - .
& ( 5 - 3 ! 3 ' &
& . - 8$/ '
& = ,, ( " & . -
& 1 1 >5 &(
,, :? >= ( ,, 4?(
...- 0
n5
(5 -10 A [62Sea]
~ Pt3Si
~-20 ŒJ [73Cha]
"'0 Pt2Si ~ [81Nie]
"-
~ -30
1
z [84Pas]
c Pt6Sis
-ffi -40 + [86Top]
c PtSi
gco -50 ~ 1
E ~ ~
~ -60 z +
+
Q)
"'0 -70 A z
Q) ŒJ
"i5_
~ -80 ŒJA
C ŒJ
w -90
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
Fraction molaire Si
+
; 4 & & # " # " +;)
8 7 & & # " # " +;)
1800
1600 L
1400
...-
~ 1200
--
0)(Si)
.a co 1000 (Pt)
L-
'0)Q..
800
~ E 600 Pt
6Si
sPt
2Si
400 Pt
17Si
8200
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
Fraction molaire Si
1.0 0.8
0.6
A
[93Mas]
~
[36Vor]
0.4 0.2
800
--+'---,...L...J...L...1...L..----r--....L.-....L..-....---r---__+_o
900 1000
1600
- l r - - , . - - . L_ _- l . -_ _- ' - _ - l . . -_ __+_1400 1500
...-
o
~
1300
0)L-
~
L-1200
'0)Q..
E 1100
~
Fraction molaire Si
+4
< 5 >A"? 3 > ?
>@ ( ? < *(
J P > ? 8 :
8 4
9# # 9
! 3 ' 8$/ '
J +$+
+$4
! 3 ' 8$/ '
J K
+!#
4
! 3 ' 8$/ '
J > ? P K
$4:
4#
+ 9 +$
! 3 ' 8$/ '
K
+J I
+:#
:#
! 3 ' 8$/ '
K
$J I
$::!
::!
! 3 ' 8$/ '
P J
9 #! 8
!+$
$8 # :!
! 3 ' 8$/ '
J
9 #P K
+!!4 88#
$8
$4 #
! 3 ' 8$/ '
P K
+J K
4!!:
!!$
+ $ +4 9
! 3 ' 8$/ '
PK
4J K
$4 : 4 9
+$ # +$ 4
! 3 ' 8$/ '
K
4J I
4!
!
! 3 ' 8$/ '
K
4PK
$J
# +4 !
4 !
! 3 ' 8$/ '
> ? P K
$J
+#4:+
4:+
! 3 ' 8$/ '
- <" " " ((# ' " # = #
& & & # " # " # +;)
0 * >7WC (?
"
495 ' ! 3 ' ∆
#8 : 9# 8 9 #
β
+9 # 4 $ 8
5 6 (" " = # & & # +;)
+8
, * >5 &(
,, #? >= ( ,, 8?(
6 #
7 & & # > -++ 0 +;)
+ 6 " #
7 & & # > -++ 0 +;) 2
- < H -
5 & ,, 9( 6 - 4
** >: : ? ( "
& & -
(
. < H
. * & . (
) ! 3 ' - * 1 -
>= ( ,, 8? >= ( ,, !?
( " -
& >= ( ,, !? O &
( 6 >= ( ,, ? -
< * B 1
. ( 2 * 1 1
495 ' 1 *
0 6
-10 T=1400K 5
..-(5 Q' T=1400K
~ -20 (5 4
--, A [86Top] E
:::=..
--
3 3~ -30 Q) Idéale
c 0>
co c 2
:cD -40 co
E :cDE
Q)
"0 -50 "0Q)
[07Liu]
Q) Q) 0
"i5..
~ -60 ~A .5.
-E
0 -1C A
W A w
-70 ~ -2
L!:l
-80 -3
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
Fraction molaire Si Fraction molaire Si
$!
& 1 &
= ,, +(
/ - - " ** >WC ?
!
+4#4$: : P $+ :
!+$! P 9 $::4
+
884 4 9 + :!!
> ?
< H
$
:+# # +: 4+ 4
9 4 & " 7 # +;)
?& ' #
7 & & # > -++ 0 +;)
! & # = " #
7 " +;)
) $ " ( ,( - ( /045 3
2 &
-
( " - -
(
(
) >= ( ,, ? & X *
& & ( " O
0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 Fraction molaire Si
O-+---.---....---.---.---.---+-
o
1200
1000
0
800~ 0)
lo...
::::J
10lo... 600
'0) Q..
~E 400
200
1.0 0.8
0.6 0.4
T=1400K
0.2
1.0- k : - - - ' - - - - ' - - - ' - - - - ' - - - 7 I - -
0.9 0.8 0.7 0.6
Fraction molaire Si
~en 0.5
'S;
~ 0.4 0.3 0.2 0.1
O-+---.---'r=--=~---.---.---+-
o
$
>= ( ,, #? * 1
( 2 & Y &
* * Z % [ ( 0 *
1 . - *
4!G '(
2 - * 1 -
( 0 1
1 ( 0
& & ( , & .
** ( , O ** -
1 (
>2<3 D ?(
" . . - (
D **
+
>$$ @ ( ? >#! @ ( ?(
$ +
>:! @ ( ?(
- * !4G '
& ( & **
- & 1 * -
$ +
(
/ - - " ** >WC ?
+
@
$∆ $! 4$
!
!
+
$ +
$
= +::$9:
)
$ + !
4$!8:
; 4 & " 7 # & # +8A
= ,, $ &
!4G ' 1 5 H 495 '(
$+
$ 6 #
7 & & # > -++ 0 & ' +8A
- 6 " #
7 # & & # > -++ 0 &
' +8A
6 = ,, :
* * & 1 - &
( = ,, # & - *
(
= ,, 9 :!! H -
*
* & ( 0 ** * - 1 - C$
1 $$ @ ( (
G ** >5 &( ,, 9?
- * 1 -
( 6 &
C
O >= ( ,, ,, 4?(
0 6
__ -10
T=1400K
(5 Q'5
E Idéale
:::::, -20 (5
é 6 [S6Top] E
~ -30 34Q)
e 0>
co e
:cD co
E -40 :cD 3
Q) E [OSBen]
"'0 Q)
Q) -50 "'0
.5. Q) 2
co "i5..
E -60 0L-
e C T=1400K
w w
-70
-SO 0
0 0.2 0.4 0.6 O.S 1.0 0 0.2 0.4 0.6 O.S 1.0
Fraction molaire Si Fraction molaire Si
$$
5 ?& ' #
7 & & # > -++ 0 +8A
9 4 " &
7 & & # > -++ 0 +8A
; 6 #
7 & & # > ! # +8A
8 6 " #
7 & & # > ! # +8A
5 & ,, 4 & **
. - - ( 6 &
( D
& 1 & (
O.s 1.0 0.6
T = 1400 K
0.2 0.4
1.0- + < : - - - - ' - - - ' - - - ' - - - ' - - - - 7 1 -
0.9
0.1
O~---r-=---.---,---r---::::..---+-
o
~ O.S
ü .0)~ 0.7
0)
~ 0.6
"'0
~ 0.5
·co
~ 0.4§ 0.3
U~ 0.2 u.
O.s 1.0 0.6
0.4 T=1400K
0.2
1.0- k : : - - - ' - - - - ' - - - ' - - - - ' - - - 7 I -
0.9 O.S 0.7 0.6
~en 0.5
.S;
~ 0.4 0.3 0.2 0.1
O-+---.---=,...::::...---.---r---+-
o
Fraction molaire Si Fraction molaire Si
1.0 Idéale
O.s 0.6
0.2 0.4 Q'5
(5
34
E0) 0>
cco :cD 3
E
0)
"'0 0) 2
"i5..
~ e
16 - + - - - - ' - - - ' - - - ' - - - ' - - - - + -
O.s 1.0 0.6
0.4 T = 3000 K
0.2
-SO-+---,---r----...---r----+-
o
-70
O - t - - - ' - - - - ' - - - ' - - - - ' - - - - + -
~ -30
cco :cDE -40
0)
"'0 0) -50
"i5..
coE -60 wc
__ -10
(5
::::, -20E é
Fraction molaire Si Fraction molaire Si
$:
/ - D - " ** >WC ?
> ? > ? )
! ?8 +!!
I
$> ?
!( #> ?
!(+#I
$@
α U$: !!! : :!!4 K
$> ?
!( #> ?
!(+#K
$@
βU $:9!!! # 8$#
+ #
> ?
!( !#8> ?
!(+8: + # + #@
U##$ : 4+:#
I
+> ?
!(999> ?
!($$$$I
+ @α U +9+99 $ 4$4 K
+> ?
!(999> ?
!($$$$K
+ @βU +9 99 : 99
9 #
> ?
!(#:#:> ?
!(:#:9 9 # 9 #@
U99#!! $ ##9
> ?
!(#> ?
!(# @ U9 +# # $ 8#!$
> ? ):
8 4 & " " +8A
* &
+& ,, 8 1 1 5 H 495 '(
D
& 1 * 1 *
9+ $" 4 D 4: '( = ,, 8 & &
& (
0 * >7WC (?
"
495 ' !4G ' ∆
#8 : 9 + 4
β
+9 9+
6 (" " = # & & # +8A
$#
6 (" "
& & # > ! 8 0 +8A
3 ( << 4 ?%
& & . -
& * 1
& >= ( ,, +! + ? &
* ** >5 &( ,, !?(
!+ 4 " # # & # +8A
----
0êiî
"0 -10 T=298 K
E Pt3Si
-...
....,
6 -20
Pt2Si
"0
...
.gl -30
c Pt6Sis
ûîCIl -40 c PtSi
0
1 6 [62Sea]
~ -50
E <C> ['] [73Cha]
o
-60 + <C> [81 Nie]-
Q)"0 -70 L'\ & & [83Pas]
Q) [']
'6- + [86Top]
:ê
-80 [']L'\ë [']
UJ -90
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
Fraction molaire Si
1800 1600
L
1400
...-
~ 1200
----
0)(Si)
.3 1000 (Pt)
CO~
-0)
Q.
800 PtSi
~ E 600 Pt
3Si Pt
6
Si
5400
Pt
12Si
5Pt
2Si
200
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
Fraction molaire Si
$9
! 7 " # # & # +8A
< 5 >A"? 3 > ?
>@ ( ? < *(
J P > ? 8
8 4
9# 9 9
!4G ' 8$/ '
J +$9
+$4
!4G ' 8$/ '
J K
+4 4
!4G ' 8$/ ' J > ? P K
$4#!
4# +$
!4G ' 8$/ '
K
+J I
+:#
:#
!4G ' 8$/ '
K
$J I
$::#
::#
!4G ' !4G '
J K
+P 84+
84$
$8 9
$8
!4G ' 8 5 '
P
+ #J K
$8!+
R
+: ! R
!4G '
P K
+J
+ #84
849
+ +4 #
!4G ' 8 5 '
6
[93Mas]
~
[36Vor]
900
1600
-t-~-l._---'---_..J.-_-'---t-1000 1400 1500
...-
o
~
1300
0)
L-
~
L-1200
'0) Q..
E 1100
~
1.0 0.8
0.6 0.4
0.2
800
- - - t ' - - - r - -...- - ' - - - r - - . . . L . . . - . . . L . . - - - - r - - - r - - - - _ + _o
Fraction molaire Si
$
K
+P J
9 #8 # 8 #
!4G ' 8 5 '
+ <" " " ((# ' " # = #
& & & # # " # " +8A
(
1 ** . 3 . **
. *
5 8 5 '( ) &
. & 495 '
. - ( 0 & *
-
$ +1 (
1 ! 3 '
- ( G ** *
1 * & 1 &
& 1 . - / ( "
1
* / (
$4
6 , ,( % &' +
$9% ' D(/( % ,B ( 7 . $ > 8$9? :# 99(
9! ' H( & ( G \( G 7 <( ; F(;( / /( B 7 0(
B D ] * : 89! $!$(
9+ ' )(\( . (D( = W( ) ( " ( ( :# 89+ +94 + $(
9:; ' <( ; H( & ^( / 7 ( ## 89: #!$ # (
98; ' \( ; H( & ^( H ( +4 898 :!9 : $(
$; ' 0(W( ; & <(W( G G( / ) " . ( G +8 8 $ 88
88:(
$" ' 5(;( " F 5 ( _ F # 8 $ +: +#+(
9 ' /( ( 7 (%( ; E 0( ( G()( G ^ = B 7
H #!>4? 8 9 89$ 9(
4< ' <( ( < ( G ^( / 7 ( 98 8 4 #:+(
4!G ' "( G <( " /( ; & <( " W("( / W( . ( " (
"4 84! #8 (
4 D ' )(H( D =(<( G W( " / ( 4+ 84 # 4!(
4: ' )( ( F =("( 7 . +:G 84: +: +#!(
4#/ ' ;( / /( " =( ;( " W( . ( " ( :9 84# 9$
9: (
495 ' ( 5 6(W( H ^( / 7 ( 849 9# (
49; ' ( ; =(/( 2 =(H (W( W( ) ( . ( #8 849
$:#4 $:99(
8! ' /(0( " ( < ( 8! 88! 9! 9+4(
8 5 ' (0( 5 F( 67 W( 0 & + 88 # # :(
8$/ ' <( / ( = W( ) . " ( +! 88$ ++$ ++ (
!! ' D( ( ** "(5( ("( 2 , 4 +!!! $ $ $+!(
!$% &' W( % & 7. ( F B 5 = :$$ +!!$ $!# $!4(
!$; B' )( ; B 7 ( G ( = W( " ( $ +!!$ $ 8(
!:H B' )(`( H B %(%( . 7 W( ) . " ( $ ! +!!: 8+ 8 (
!#= ' "( = B /( ; & )( 2 ( & / ( 0 ( 4+ +!!#
:9! :99(
! " ' =( " ( 6 ;( ; F( W / ( < &( : +!! 9
9 (
! 3 ' ( ( 3 W( \ F( ( ^( ( W " 2
5 . $+ +!!4 ! !#(
!4G ' 5( G 5 - aF D . , +!!4
$8
* ' &
? < & # 43) " > ! # ). 2*!+ ,
. " " 0? :? < 2
•
•
........
.... ....
.... ....
1~
~ ....VJ jJ6
.......]\A ..... v
~l
20 30 40 50
26
•
....60
•
70
,-...,
2- <
'0)
....
'in ....
l::0) ....
....
l::•
...
20
....
30
....
40
26
....
50
•
....
...60 ....A_....
k~
70:!
? ! < & # 43) " > ! # ). 2*!; ,
. " " 0? :? < 2
20
20
J •
• •
• ...
•
•
•
... 13Pt3Si
• Pt12Sis
... aPt3Si
• Ptl2SiS
:
? $ < & # 43) " > # ). 2*! B5 ,
. " " 0? :? < 2
? - ? & " " ). 2*!+ ,
7 8
! '
&&
& &&
&&
&& &
.
! '
&
&&
•
•
•
•
•
•
•
• •
20 fi
•
l •
• • •
• •
:+
? 5 ? & " " ). 2*!; ,
? 9 ? & " " ). 2*! B5 ,
#) 9
! '
&
&
& &
& &
.
! '
&
&
& &
&
& &
#) 9
! '
& &
&
& &
&!&
.
)
*
!" #
$ % " & ' ( ) '
% ) $* ) ' + )
% ) %% "
) $ % + ' (
( % "
! "#$ % &'& ()
* + "! ")) #$"& &
' ( ,- " ... /0
1 231 ! $ 3 4 !+ 3 5 !+ 365 !+ 367 /!+ 367 8!
2 7 !" 1 , 0 , 0+ ' (
9 :& α %
-&&" ; $ *< % 9
' ( < = 8 >& 3 5 ! 88 >& 2 7 !" ;
9 , 0
, 0"
+ ) $ ,
8+ + 9)
20 %
28 !+ 2 4 !+ 2 ! 2?@ !" & % ; A B B
2 ; A! %% ' C+ ' ' "
. ( % ,- " ... 80" ;
$ $ η
8D γ , 0 )
)< ) $ E4C"
,"
"
•
"'
, •
• • •
:
'"" " "
CUT PlATCMU"
'li 10 ..,
"00
,~
~
",00·~ ,
,,~~SO"
~/ -
.. " 1 , , , ~ - --
'" >-- ,
, 1-
Ip'l,- ,
, ,
" 1-
, ,
0,,, ,
0
,
0
"
••
UO"I(" "
3
! "#$%
F < 2 ; A!
+ - GA " ? - G! H % I
$ <
2 ; A!" F + ? - G!
' ( * )< 33 "J ,- " ... 0"
&
'& (
F ' ( ? - G! 2 ; A!+
! $ ,- " ... 0
< ) K $ ... / %
%% " ;
+ $
< 3 J " " . H
) % ) $* ) "
MO la 20 JO '0 50 GO 70 SO 90 Pl
2800 2800
2600 ---2600
2'00 , - 2"00
'.
2200 ''.
.
~-2200u Î' 1
2000 ., i - - -2000
,
,j
"- .. ..11800 , r.--", '800
"
1 '.
1
,
..
,.1600 -~
\,P~ IGOO
,, ' '. YI
1"û0_~ L_\~ "00
L-- \.
,
1200 -:,, '200
,
1000--,, 1000
, 1
,
800 1 800
Mo '0 20 30 "0 50 70 80 90 Pl
[o. monophasé
Lbi phasé
• résjslivit~
40 %al. Pt 50
o
o 0 0
Rayons X +
Micrographies
JO 20
--'L-~_..--_""':'==~--<o.---\"O",: 0A3 lE)
'"
...,... , ...~..;J_
10
1000'--'-_-'--_-'-_--'-_----l_ _""---_...L-_-'-_l...LL_.L....-~_~__...J
Mo
2000 0
A21<i.)
0 •
•
• 0 oc>1500 - AI5(~)
185~O5
0 C> 0
2
) * + ! , "-.
. &
,J " 0 K ,>&0 K'
L , 0 D 9 82 /3 / 8 M 8 1
, 0 D 9 L 9N / 8 / M O
, 0 D 9N L
2/8 / +3 /? M 8 O
2
L , 0 D 9N / +3 ? /8 M 8 1 O
L 9 ? 8/?3 M 8 &
D 9 L , 0 ?? 3 2 8 8 M 8
, 0 L
822+? / M 8 &
, 0 L
8D 9 33+3 3 +3 +3 /2 M 1 O
9 L
8D 9N ? 3 2 / ?3 M 8 1 O
8
D 9N L 36 8 6 / M 8 O
/ 0 1 0 2 + ! "-.
$ ' ( $
K $ ... 8" 5 '
%% + @ A $ "
Weight Percent Platinum
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
2800 2600 23°C
\
\
L
2400 \,,,
""
2200 """....
........
u0 2000
(Mo)
Q)
::J~ 1800
...,.:l aj
~
Q) 1600
a
P-4Q)~ 1400 (Pt)
1200
1000
800
600
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Mo Atomic Percent Platinum Pt
?
# ' ( F/3 E;
/6( H
< 83 J " ) $ )
( E;
/6"
@' $ P
)
E
@ A $ ' 4 %" 5
$
, 0 .8 . F8 Q 68K ! F8
2
F/3 & @ 2 4 ! F/3
9 8 2 R F ? - G! F
9) 2 R E;
/65 @ ? - G! E;
/6/6 F & ? - G! /6
8
/2 .
82 ; A!
8, 0 - - F/ & P S! F/
/ 0 3 $ $ 1 0 + ! "-.
, + & - & $ ) ' ") % &
F ' )
' ( " % $
) % $ $ 6 !+ 3& ! : !"
/6
8"
1 % ,ATR "0
&
6 ! 3& ! : !
/6
3 J " +? 8+8
8