• Aucun résultat trouvé

السؤال البراغماتي عند وليام جيمس

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Partager "السؤال البراغماتي عند وليام جيمس"

Copied!
90
0
0

Texte intégral

(1)

ـ ـ ا ثـ او ـ ـ ا مـ ـ ــ ـ ـ ا ةرازو م ا و ا مو ا

ر

ا ةد

ل جر ا ةر ذ

ر ا ت رظ و ل

ا

د ن ق ر ق د

2014

/

2015

ـ ـ ا ثـ او ـ ـ ا مـ ـ ــ ـ ـ ا ةرازو س د ن د ا د ـ ـ ـ $ ــ ــ ــ ا و ا مو ا % % ا م & ر ' ا ا

ر

ا ةد

ل جر ا ةر ذ

ص

ر ا ت رظ و ل

ا

ناو " ت#

:

ب ط ا داد إ ن

:

د

+ا فار إ ت

:

د ن ق ر ق د

د #ا ح ر

ا

ا

:

2014

ىو ا : ر ' ا ا

ص

ب ط ا داد إ ن

*

د ن ق ر ق د

*

د #ا ح ر

(2)

ءا ھإ

ا

ا ﷲ

" ن او رو ﷲ ى ا إ " إ ر ! ا " #$و ك & $إ ا " #$ '! إ .. $إ ت )* ا " +$و ك .. ك ./ $إ ة 12ا " + $و .. #ؤ $إ 4 5 ا " + $و ّ 7 إ 48 9ا ىدأو 4 ا < 7 / ا ر 8و 4 = ا '>8 إ 4 9ا ?@8و ..

و

ر او 4> ! ﷲ , 7 إ .. ر ) 8ا نوA ء / ا ' 7 إ .. 7 إ =أ إ ر C ا .. ! ن = A ًار E ى ك ' A # نأ ﷲ 7 Fرأ A 9ا إو AG ا ' و م ا ! يA ھأ م 58 + , K> و ر ) 8ا ل ط A/ ..

ا ي او

ة * ا ' ',N إ .. 8 . او ن * ا / إو "* ا / إ ' .. 4 إ ة * ا !O د ن , 7 إ "# >* ا Pأ إ '=ا F !8 =و '= 58 ..

ﺔﺒﻴﺒﺤﻝا ﻲﻤأ

8وA و 8أ ن ,أ / ،ء'RN 8وA ة * ا ه-ھو ' رد ء K ر إ N ن ,أ . ا , Rأ نأ A#رأ يرا & 4# !8 ' 4 > ا # '= 5 / + 7 9ا تا ) !ا"#أو !"#إ ' أ ھA + 7#- ا ة 1Tا إ .. إ ء / او ء اوU +و ء 1T *+ 7 إ ة * ا ة * ا بورد ' ! K و ، تA/ !/ 7 إ ' @ ا قA@ ا X # C او ح 5 ا Z# ط '/ ا 8 , 7 إ ،ت 4 #U* او !/ [أ $ نأ '8 و ھAFأ \ , ] 7 إ % أ &

(3)

ن ر و ر

:

او ا ل ا اذھ ز

و يذ ا د

ا

،

م ر ر نإ

د و م

:

ن !" او ء$ %ا &'(!' ا د) ةذ (أ , إ ر - مد أ

ل

.

ل ' ا رو د ا ذ (% & اد

"

& د ن

"

.! '

,!"

. ) و و ث ا اذھ

ا

و & )

. 1 2 و & ذ ا . ار 3ا

&

او ا &' ط! ا

.

ك1 وأ ل ل

%ا ء$ ز ا و د) ا ةذ (أ ل 2 6 ار - و

ير د و ار ا ت آ , (أ

.

ق ر ق د2

(4)

د : ن ةد او ار ا ا ر ا تار ا نر ا ھد ا ذ ھ ،ن ر ا ر اا ل ! در ت " # ر ر $ %# ن &% ' و م # ! ق* +ا ! !رط ا وروأ ! ز ! ا ر ا . # ! / ا ا ظ%1ا ! *2 ،ل 3 ا و د ر4 ا ورطأ ، "و ! ا ، 4ھ % ! ا ة ا و م ا ن و ن %+او ةدار+ا ، بھاذ ا ف 7 $ ا ت ورط ا هذ ھ نأ و ا و 2 او % د ا ت $أ ن %+ا و دو 4و ا لو ، ا ر ا نر ا ن %إ ح 4ا يذ ا رو ط ا ب ا ن # ةز4 # ل ن ر ا ةو #د ت " ذإ ك ذ ن ر 2 أ و عر و ر و نر ا ن و "او ل>اد و لو ا س 3 ا ل 4أ ! ن %+ا ت ز1 ،ر $ ا اذ ھ %إ و ،ىر 71ا بھاذ ا ت ! & اذ ن %+ا ن # س و ن %+ا ن ط% و،ش ا ا B "او او ة ا ا ر4 ا ،ةر ا غو ! B 'او د د4 ! ر ! د* س 4 م و B #اد ھدد ا ر . ر ! ا و ،بھذ ا D ن %+ا ! م ھDا رو ر $ س 4 د %# D ة ا # % $ 'ار أ و ، رظ% ا D E % ا . # $% ھدو 4 ا و ،ر !F !ر ا م ار ا و ا ة ا ! ح 4% %دو ! ةد ا و G ر ا و % %3 ط ا و ء 7ر ا % ب 4 ... ةر 2 ر $ %# ذ % ! مھ ب ط7 ا اذ ھ ا و ر ا ن ار ا . إ & ! 2 حور و ر 1ا ل ا % # 4Dأ " ط مز 4 ا & % I! ىدأ ن %+ا ! % ا و او مد 4و ر % ل 4# و يد ھز ر ن %+أ ر ا ةر ا ةو " زر اذ ھ و ا ةد ا س 4 د %# * و ط و 4ر ا ا $و$7 ن

(5)

ب س % ا # . # ل ا ن ا ط $ و ، ھ ! $ 7و لو ا تد اذ و،ر ! ط +ا / %أ و ' ا ن3 رو 4 ن # ا ذ % ! 2 ت $أو،از/ ط ار ! و صاو 7 ا ر و ھر %D د ،س % ا و ر 1ا ب ا ط وأ ! 4او 7 ب ! م ب % D !ر ھر # # ! 2 او 4 ، ت %إ و +ا حور . إ ور س% 4 وأ و '# $ ن ط% ھر ! و % % اذ و ،& ر و در ا ةدارإ ن3 ن %ادر ا ةر >اد . # ز ر ا B "او ا د / ! ، % ' و ھد أ ! % %إ ! وأ >ور . # ظ! 7ا ا و ص7 ا 4ر ا ةر ! قد $ ر و د و ا اذ ھ 3 و ، ط رDا تاذ ظ Dا ! نط ا ل ا ! م $ %ا D و" . ف 7 ! ةر 4 ' حر ا . # ار ا رو ظ ق !ار د $أ ر ث ، م ا ء %أ " ر و ب* % ق % " ا ! اور 2# م %1 ءار ا او%3 ط م %أ ، رذ4 ةرو $ > % ةد #I ب % ا ح ا . # ار 7أ 1ا ا ت* ' ا ل ك ذ، أ ا ن %+ا ة ا ' ا ط را . # د م و . ار ا ر ! صو /% إ %!د $ م # يرو ل : و ھ جرد % ل +ا اذ ھ ت و ؟ ار ا س 4 م و رو $ ا ت 'ر ا : -؟ 3 % و ار ا مو -؟ ر 1ا ط و ا ! ھزور . # تد# ا ل او ا -ار ا بھذ ا ! ا مو ؟

(6)

ج -ار ا ب ط"أ مھأ ؟ ؟ او ا و$أ و ت ا ن #و 4 . # ق ط ار ا م ا نI ! ط I ةر ا $ نأ و ھ ھؤد و م ا وأ د او ا أد ا تاذ 7 ا % ن & دؤ . # د B ) % داد ا ھ ر $ 7 ( و ن لوأ م ا و ھ ار ا م ا # ق طأ ر ا ر 1ا " ر د% ز سر " %أ اد أ % D اذ ھو س 4 م و ر 1ا ك ذ ھروط م 2 ق طأ يذ ا ر د . # ار 4%ا . إ ت %ا ل ر أ ! تر $ %ا +ا بھذ ا م ا هرود # ت ا د ' ف & ھو % % ق رظ% %3 ' أ اود و ا وأ 3 ا % د د تار او ظ 1ا عو 'و ا ط B % ت % 4 % ا نI ! ارد ا هذ ل ا E % & ! % ا يذ ا و، ا ص $ 7ا ن ' ل7د يذ ا 7 ر ا E % ا اذ و د % ا و . ارد ا هذھ % و % د"و لو$! 2*2 ! : لو ا ل ا : ار ا بھذ ا ھ & ! %4 # و & ط"أ م ھأ و ا و % ا . # ث 2*2 يو يذ ا : ار ا بھذ ا ة و ا روذ ا لو $F قر ط ا م ث . إ % %و ا ر $ ا ن ! ا وأ ا ءاو #و% و ، مھر و ت %و و ط% B ث د ا ر $ ا ا ا ث ن ناو % 3 % و و ار ا & ! %"رط يذ ا و ا %ر ذ م 2 ر *ط $Dا و يو / ا مو ا ن # ث د بھاذ ا ن # هز ا تاز ا و ار ا بھذ ا ص> $7

(7)

د ىر 71ا ، ن ل د . # ت % ا و بھذ ا اذ ا ة3 % ا م 2 أ ،يو د نو 4 و س 4 م و و سر سرد% لر ث ا ث ا ر ا ب ط"أ م ھأ ناو % ن ! ا نأ ! % أر ا و 4 % ا ! ن ةر ا $ نأ ھ م % ل$و ا . أ ا ل ا رو $ ناو % و ! ر ا و س 4 2*2 . # ' أ يو لو ا ث ! س 4 م و ناو % فو ر ا ىر % ث ا اذ ھ !و ن س 4 د %# لو ا ن ف & ! اد >ار هر # س % ا م # ، ر 2 أ ر4 ن ؤ & %أ B ا . إ ء يأ ن ،ر 7آ و ا ث ا و & ! % و % يذ ا ا م ر ا ا ! ا ل ، و ا ب ط ا ا م و د %# و و و س 4 " و س أ يأ . # % أر س 4 م و % د #او ، ا و ث ا ث ا د %# % د ا ر4 ا ر ذ . إ & ! %"رط يذ ا و ،& ھذ ق ط ل 4أ ن B او ا ل 4 ا ! ن ا و س 4 ار 7أ ث ا ل ا ر ا ناو % ن يذ ا ا ! ،د % و ضر # ر 2 أ وأ ب ! نو نأ ق ل $ ا اذ ھ ا % و ن ر ا ةر ضر % نأ ز 4 I و ع ط ا رد " ا و ! ر ا ت ط +ا G 'و % ا "او ا . # س % !و ،ش ا B ت "و ا م م ھأ ر ذ ر ا بھذ ا ت ط ا تاد %Dا ا ا " % ' أ ت% ا و % د ا روظ% ا ن بھذ . #و 'و . و1ا ن ر ن "*ط%ا عو 'و ا اذ ھ ر 7ا م د اذ ھ لو % مھد رإو ء* ز ا ض رار $إ ! ل 2 و #و 'و ا 2 ا ر او ! ل 2 و اذ ر ھ % % و عو 'و ا اذ % ارد م ھDا . إ $7 ا ر 2 1ا د يذ ا

(8)

ه B 4 ا ر ! ص 7 ن & ط او يذ او ،عز % * ذ 4 ' ا م # ل . إ حو ط ا ر 1ا . ث ا اذ ھ ز 4%إ . # ر 23 ن او ل "ار ا ص 7 ! أ & %أ ھ أ % رد $ او B 4ار ا ب ت $ 7و %41ا / ز 4%+ا "و قر/ 4ر ! * وط إ د ' ا / . .

(9)

76

(10)

77 سر ا : ا ناو ا د ... ... ... أ . لو ا ل ا : بھذ ا ھ ط أ مھأ و ار ا . لو ا ث ا : ار ا بھذ ! " و ا روذ# ا ... ... ... .... . ... أ ( ل ا ا ...: ... . ... ... ... .... . ب ( ا ! ا لو .: ... ... .... . $ ا ث ا : ! ا % &' و % و% ار ا ... ... ... .... . يو)! ا مو% ا ... .. ... . *ط +ا مو% ا ... .... ر ا ص- . ا ... ... ... .... . ار ا بھذ ! ! ا ة&' ا ... ... ... .... . ث $ ا ث ا : #ر ا ب ط أ مھأ ... ... .... . سر سرد 1 لر ' ... ... .... . س # م و ... ... ... .... . يو د نو# ... ... ... .... . $ ا ل ا : س # م و د 2 ! ار ا رو ا . لو ا ث ا : ار فو1! 4 س # م و ... ... ... .... . $ ا ث ا : س # م و د 2 % و% و ا ... ... .... .... . ! ار ا مو% ا ... ... . .... . س # م و د 2 ا رو ... ... ... . .... . ث $ ا ث ا : #ر 1! 5 س # م و د 2 د ا ر# ا ....: . ... . .. .... .

(11)

78 ث $ ا ل ا : د و ضر2 ار ا . لو ا ث ا : ر ا روط ل ار ا : د د# ا حرط ا " إ س 1& ا ن ... ... . . " و ا ! ر ا ... .... . $ ا ! ر ا ... .... . ! ر ا $ $ ا ... .... . $ ا ث ا : ر ا بھذ ! ت%#و ا تاد :ا ض ا ...: .... . ث $ ا ث ا : ار ا بھذ ا ' ... .... .... . :وأ : ;;;1! ا رو;;;ظ ا ن;;; ;;; ار ا ;;;' ... . ... . $ : ار ا ' د ا روظ ا ن ... ... . .... . . ا ... ... .... =#ار ا و رد ا -... ... .. سر% ا ... ... ... .

(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)

رد

ا

(18)
(19)
(20)

9 لو ا ث ا : روذ ا ار ا بھذ و ا : ا ت !ظ ا ا #$ ا ف& ا ' $ ( ) " ر + سر'-س " . / )و د ن& 2و 3 2 و 4 /& ا ' $ ( ) 5 6او #+ $ ي& . و # ا 4 ا ه ھ . ر ل&9 تد :و ، < او نأ ) < ا ! '= / / 4 # ة #/ يأ ( ا ھ / ' $'? او & ھ أ' ا لو ا م 9 ا / < ا ة'= ا 5Aو < ا ?B ا ( ) C D B ا يأ ، ي ا أ' ا ا ھ و' $و ، 3 =ر أ' D س < Aو # ا ح& Aو ئد 4 ، ه -< و 3 G ا ما' <:H 9 - ? B: 4 ) I$&< GD 9B 5: J ن& #$ نأ لو G$ ي ا ، #$ ا <+ ا ى' L$ر B ا لو G #$ M/ ، L$ر B ا ر ? ا :ا'9/ نأ ب&< + J ا A ا ه ? ھ A O JP &6 ف'! ا ا ھ Q 9GB ! أ 6 Hو ،ى R ا ، !- Q - / < ة' ) ء - ى ' و ' 2و / B A #$ ا 5 B? ا 2 " س " ، 9 9O تأ 9B 6ا B ا ة' ) 9 ا T # ، #$ ا ن :Uا ةM+- ا 4) لM $ H ي ا ) A ا ( ? B- ا 4 ) لM $ ر'9 ) 9B ا ( ، رو ا # ا 4 #$ ا # ا C B ا 6 6 ا ةC ا ھ ة') 9 ا ه ھ .G Jأ ' و 1 . ة' ) نأ ھ -ھ # + ا ) < ا V= B- او ر WXا ( ب < ا 4 6را' ا ى' ف < ه ھ !<Aاو '-) !BY ) س 3 ر + ( 3 2 و ! !< Aو B ا ./ ) ، يود ن&2و . # ا 9- !B و G / ب < ا 4 ZO ا د&!2 نأ T ذ ا ا ( ) . :ا ا نا ھ BD و : ن #/ ،ن /& 2 B ا&ZG او 6ار' ا 4 يود ن& 2و 3 2

وأ ة \ ا 2 B ا ى& 6 B H BD D !:&# وأ ])إ 4$ر&! + !:&# ! ) \ ا د B)Hا ! ز : 4 Dا ) س 3 ر + ( . 2 ا ، ! )أ (-< ` A& / ] D ن&#$ د #$ #+ ت' B)او ا ا ' و ، ` Jأ ئر 9 ا < ا ف <$ ا ا ھ BD ل] R 4 نا ن /& ا 4 !-) BD وأ ،ت P أ " س " »

!- )& ? +: تH 9 و ةر&+- قاروأ ى&6 - ك B$ ي ا

1 رظ أ : ن&2 ،يود : 2 ،تر& 2اوC:ور c M ،4$ +< ا ن 9 ا / ب BD 4 ل 9 ، 2ا ا & : : ب B# ا راد ، $&: ن Z) ص ،ة ھ 9 ا ، < ا 243

(21)

10 cG ا / - D c R BL ظ ' 9/ ) 3 6P ( ا ا « 1 ف& ا ا ھ #/ 4 # ، 6 6 ا ه' !2و V!- ا ء - / ا ا < ا ئر 9 ا ى' H& !? ظ ، / أ ، وأ رو ? ا eL$ ل&J ا f< ا ! $ D !:أ f< ا ھ B)ا B ا و ! إ د& < B ا ? ا < س #<:ا د ? ا 5 B B)ا و ،ت Dذ D #$ ھرو 2 نأ R ا f< ا $ g:و h$'G ا < ا V= B: / ر A < ا ةر& Z ا ثا' Oإ / زر ا رو' ا ! ن D B ا

ى&9 ا 4$زا& (BO و < ا

. ( إ ل& J ا 9: نأ 4 # $ س 6 ا ا ھ ( ) و 4 )& : / ل&Jأ ل&J ا 4 ا ھأ / 4 # B ا و ا ! / 5ط 9B B ا ئد ا و ت $ g-ا ' ! ھر B) : :& g-ا ا ! / ى R ا ت ا 5 ة J < ا ا ، g- ا و ا D ) ل&Jأ / ` Aاو #+ ت Wأ B ا ت $ g- ا ھأ زا إ / Z B ا و

6 ( ) ر& B ا $ g: WM BD J L ا ه' )ا& و =د ھ D ا ر& !ظ 9OH ! / -6 B ا < ا ت $ g- ا 4 T ذ ( إ ل Z ا : ( ا ل ا : -1 ( نو ط ا : و اور أ د ن ةر ا در إ در ن ف !"# ا ك ذ ،ر أ ن لو' ا إ او (! نأ ن م* د + ن , در - ا . ! / ود ! وھ 0 او ا . / ر / اذ ھو سارو ور ) Protagoras 481 411 ق . م ( ةرو* 3 ا . د/ " س !' ن " 4ا 5! ء ! 3 ا " ' /+ا " و اذ بھذ إ او (و ك ذ و و ،ق7 ا و تاد ر5 ا د / ددر * 3 ةر!9, ر , أ :!أ ك ھ و ن!! ار ا 2 . 1 ن&2 ،يود : ا ا & : ، ص : 52 ا 245 . 2 د' ،ن!د د # ،نار* د # ط،ب!ر هد /،0!زو ا و ر3 ء راد ،ةر( 5 ا -" - ا 1 ، 2004 ص، 46 . ) فر( (

(22)

11 -2 ( ن و ا د " : رو أ " رو'! أ د5! 1 او ن!ذ ا ل?او ا -"7- ا ن ةذ ا بھذ , ا ن و ھو !'!ر 4ا Hedne 5 ا و ةذ ا 5 ز! و ، ن رظ .! ھ : بھذ ةذ ا 7 ا – و "- ا ةذ ا بھذ د "! و نو ? ' ا 9 ا يو /د / لو ا بھذ ، و - "7- ا ن ر ! , دد/ رظ * و وھ لو ا ن ، " ? !رو' ا سو ! سرأ " و " رو '! أ " - " - ا إ !'!ر 4ا " كو " و " ز و ھ " و " ! م " لو'!و، 9!د# ا -" - ا » ھ ةذ ا نإ . اذ . ! بو ر ا د !#و ا ء 3 ا نأ و، م ا و ا ء 3 ا وھ . اذ . ! بو ر ا ر ! د!# « 2 . ا ن و ل # ةد 5 " ا ل #! ن - "7-ةذ ا ق '# و ةد 5 " ا تد و ةذ ا تد و 5 ةد 5" ا * اذ ھ ةذ ا نأ ر 5! ث!# ةذ ا دو و !"- ا ر ا * ل , 5 -"7- ا ف ! و، ، بو ر ا ء 3 ا 5 ب ر ! / ر ظ ا فر ( . اذ هر نأ ق# "! يذ ا ر! ا و بو ط ا ء 3 ا . أ . اذ B? ن . ! / ، و ةذ ا بھذ نو ? ' ا ز ! ! » ء 3 ا ن! ! C ! "و, . ! بو ر ا ةذ ا بو ر ا ء 3 او، ! "و ا . ! 0 يذ ا ء 3 ا و، . اذ د # ةذ , وأ ! C, .! 5 ! C او « 3 . ظ! ض5 ا / ر ا ط ! د و "# ا ع "+ا ط' ةذ ا ن ة !# ا ع س ا و بار3 او م 5ط , و، نو ? ' ا . ! إ د('! يذ ا 5 ةذ ا ن, ن # ھ * يرو53 ا ع "+ا " / "ا ن , ءاو"، س او بار 3 ا و م 5ط ا 0 ! ، وأ / "ا ! !إ 79 ق ا 5 . س- ا ء / و -"7- ا ف ! و وأ ةذ ا 5 ر!"- لو# 5 ا Enjoyment -,! ع 4ا ن , و د ء 3 ع "+ا نأ / د '5 ! . اذ +إ نو ,! +، ا فر ( . ! / ب ر ا B? ا ن / ر ظ . يذ ا "- ا ةذ ا بھذ ت ! ( دد 5 و ا بھذ ب # (أ ن ر !9, . ! إ د "! 7 ا ةذ 5! * , و، # و ةذ ا نأ 0 3 1 ، س 3 رو'! أد و 341 _ 342 + أو و،ار!9, * ر -! وھو، ! اذ ! ر ر ، / ع ط "ا . , و . 7/ / لو' ا اذھ قد( نأ 0!ط " هد / -" - ا ن ! C ا و، . -" قط . :'! يذ ا رد' ' " ا بھاذ ا ن ر!9, ا فر5!و، ."- ف'9!أ ل # ل, . ك ھ و، !9أ إ ل' ا م9 ن!979 و ت" او# * لظ و رو'! أ '!د# م" ةرو*3 ا . "رد م أ " و و " 270 ق . م . 2 د س و "و" ر3 ا و / ط فر 5 ا راد، !-" - ا /و"و ا، -# ا م5 ا د / ) ط . س ( ص 434 . ص ."- 0 ر ا 435 . 3

(23)

12 كو " ا إ 0 اد ا ھ م ا , ءاو"، وأ ةر: # ةذ ت 5 و وأ !: بھذ ب" ,! +و، ن . ! ھأ "- ا ةذ ا 7 ا ةذ ا بھذ . ط را در ك ذ , . ! ھأ ب " ,! . , و، " 4ا كو " ا 0 اود * د '! ا . ار! "- ض 5 # ( تو 9 ن ، رو '! أ لو'! » نإ !' م ا ر - و ةذ ا و ھ ر ! ا س ء 3 اذ ھ و، ا إ . # + . ! / ھر F ، ر! ن " 4ا نأ 5ط د " ق7 أ اذإ ل ( م ا ب و ةذ ا ل! (# إ ?اد و# . نأ ةر! م ا ن/ د 5 +ا و ةذ ا ل!(# « 1 . نأ +إ " رو'! أ " ن! قر ةد / عاو أ م ا و ةذ ا ن ا إ رظ ! + و* ، ر ( ا ! "# ا ةذ ا * "# ةذ ا، ن " 4ا ھد ! و ھ ر3 ا س "#4ا ن! ! 5 ا ن ز ا و ظ# ا م ?7 ، تاذ ا ن! ل : -! ل ض5 *:5 ، ض5 *:5 م+Gا ن! و ، تاذ ا ض 5 ن ل: أ م+Gا ض5 ن ل5 ! Gا هذھ ل #ا ن ر! ا م+أ ب إ يدؤ! م+ ةذ ل, ن ، ن * د + م أ ل,و أ ب ر ر9 ر9 ا و، ر ا عو ا س- ن ء 3 إ :-! د ب . د : ء 3 إ وأ رد و، ل أ نو, د و ن! # ا , ر9,أ نو, د . م أ . ب ! م أ ل , نأ . , اذ ھ ن 5 ذ . ا ةذ ل, نأ ,، * اذ ةذ * ب ط +أ ب ! إ "# ب "# نأ ب ! إ، م+Gا ب * اذ تاذ او ، ، *! / ر م+Gا تاذ . ر9 أ B ةذ د , اذF 5 ن ر!9, د3أ و و ا ةذ ، و ةذ ا هذ ھ ب نأ ! / ن , . (ر# 3 ن م+Gا ض 5 ن , اذإ و ر ,أ م أ ب / ن ر ,أ * رد ةذ إ :-! نأ . ا رد ا اذ ھ ن 5 نأ ! / ن ,، * B ا م ةذ ا هذ ھ ل! (# / (ر# م ىر , ا . 2 3 ( وط رأ و نوط أ : !طار' " ا د! ' ا نأ ن م ر – ! وط7 ا – !ط "ر ا و – . و 5! اد " ت , ، ! " ا ! اذ ا رو( 0! ! ر ! " " ا J 7 ا . و . ن 7 , نأ +إ 1 _ ط، ر3 ا و ت "ارد ! ر5 ا ""ؤ ا، !-" - ا /و"و ا، يود ن #ر ا د / 1 ، 1984 ص ، 435 2 رظ أ : /و"و ا ،."- 0 ر ، !-" - ا 437 .

(24)

13 ق ةر ! , ھ " ھ " د وط"رأو نوط7 أ ! ار ا . نF ل 9 ا ل! " / و / و ، ر5 ا ت و, ن !رور : و, *- (و ر ا / هز !,ر وط "رأ د 0 او ا وھ . أ / ن!5 ا ?ز ا . و ه ا إ ىر أ ةر ن!'#+أ ن!ر,- ا ن ر!9, ا ! 5 ا /ز ا ن / ةد !5 ةرو ( و كر 3 ا س # ا نوط7 ت ط را ا رط . و نوط7 أ ل5 نF :!أ " ن*, ا ر ! , ز!,ر 0 و ن , ر5 ا ل د' ل ' " ب ن ا ! ار ن!ر( 5 ا ن! 1 . 2 _ ث د ا ر ا " م ) " ةذ ا بھذ .( حر(! " م " 2 رط اذھ 5- ا أد ن ر *ظ م ,# ا ث # ب , أر'! وھ و . " 1768 ف! ، " "!ر ف !زو " - J.Priestiy-) 1733 _ 1804 ( نأ ىأر يذ ا ود ا دار أ ! ةد 5" وھ ود ا رو أ / م,#! نأ . ' و C ! يذ ا ر !5 ا . بھذ مو'! د / 5- ا " م " إ 5 "! . 5 ط ن " 4ا نأ و ھ ق !9و "- س "أ / م ا ب و ةذ ا ل!(# . لو'! " م : " » ةرط! " ت # ن " 4ا ت5:و 5! ط ا نإ ھ ةد !" يوذ ن! , # : لو ' ل , و، ل 5- ل , ,#! ھ و م ا و ةذ ا .! ر,- ل, و : ل,و ن * د 5 "ا ن ص ا ل أ ن * ذ نأ ن, ! و # أ * ط " ض ر لو' ، ن " 4ا م /ز رو، ھد !,و و، '!'# ا هذھ ت 9إ +إ J -?اد * 5: ' !" . F 0 او ا و ل5-« 3 ، م أ ."- أد ا اذھ / رو '! أ . ھذ /د . ! إو، و! ا ر (5 ا " سو "!- ھ " و، " ر-! " ر ھ " و " ر,و " ار ا نر' ا 18 ن, ،م " م " *ط ر و، م او ةذ ا 5 0 "و ا ء+ؤ ھ / وأ ةد 5 " . نأ ك ذ " م " م أ ل ,و ةذ ل , د ('! م+Gا ن! + و، تاذ ا ن! قر -! +و، رو '! أ ل 5 ,، ض5 * :5 . لو '! اذ ھ و : » ر ا اذ ھ و ) ةذ ا ( يأ د !ر + 1 - ا د' ص،ق " 0 ر ،ةر( 5 ا -" 47 . ) فر( ( 2 م ار د5! 1784 _ 1838 نو ' او ق7 ا 5- ا بھذ ة /د ن و، يز! ا عور3 و ق7 أ فو" ! . ط : ا ن/ م ث# د و هد و ةو ر ا : ا ن رد ر , ةد 5" ر ,ا ق!'# س . 3 طد ،ن ،تور! ،م ' ا راد ، 9!د# ا -" - ا L!ر ،مر, ف"و! . ص ،س 328 .

(25)

14 قو ؛ Refinement ر! 3 " نأ يرور : ا ن س! و، ! ز! ! يأ +و ) اذ ھ ر ا ( وط"رأ + و نوط7 أ ك ذ, * أ ن " إ يأ . ر53! ھ ةذ او م ، « 1 . نإ ھ ةر!ر 3 ا ل 5 ا ر !5 تاذ ا ن ل7 4ا إ يدؤ نأ و . :-! اذ ھ و إ ةد 5 " ر ,ا أد :!أ "! و 5- ا أد . فر 5! " م " 5- ا * : » ء 3 ا ! ( وأ، ةذ وأةد? B ! . 5 ا * ,و ةد 5" وأ ار! وأ، د#او 5 ھ ھ 5 ا و د#او إ " ، سؤ ا وأ م ا وأ ء '3 ا ن ةد 5" ا #! . 5 ا ء 3 ا !( ص 3 ا 5- ا . ق 5 يذ ا . و نأ ةذ د !إ ب " ل , و ةذ ل , ھ و 5- ا ن ، تاذ ا ع ھ ةد 5" ا « 2 وھ ةد 5" ا أد ن اذ* و، ر ,ا ل!(# إ ن " 4ا 5"! نأ ن د ( اذإ . ! / ھر ا ن , ! + 5- ا أد و تاذ ا ن رد و ھر ا ن ط "+ا 5- ا أد ن /أ أد د و! + . ك ذ، /أ أد . ر,ذ ! " م " 7 أ فد ھ يأ نأ رھ ظ ا اد * ، 5- ا أد / '!'# ا يوط ! ر آ ك ذ , س! . أ . ن ھذ و " م " اذ ھ رر '! و ھ و ": نو " ھوا " ل " و " ن '!'# ا فد * ا ن / م* "- أ ء+ؤ ھ -ط 5 ا م* !رظ ! ، م * ن! ! اذ ھ نأ "! 5- ا ت +إ أد . و يأر 5-" م " ، " ل, د!#و ا ر !5 ا و ر! ا فد* ا ھ ق7 أ " 3 5- ا أد ذ ك ذ 0 و ص ' إ وأ ةد !ز إ . ا ل 5 ا ن "# "ا وھ و 7 أ أد ذ ا .! / ب ر ! * #(أ / دو5! ر! وأ ةذ وأ 0- وأ ةد 5" ن . , اذ * ر9 ! ن ل , ق # ا تاذ ا و م+Gا س !' نو,! ل5- ا / ' ا م,# ا * د و * د 3 ةذ ا س ' و * ! زاو ا و ،ل 5 ا * و* " و * 9 رد و و تاذ ج إ / * رد حر ط إ م و/د ! و ، ؤ ا B? ا ن ھو و ىر أ / C ! ن! ر ! +ا 5 ا د/او' ا ن " 4ا و ،. 5-! نأ إ يذ ا ل 5- ا ق !'# 1 ص، ق " 0 ر ، !-" - ا /و"و ا، يود ن #ر ا د / 363 . 2 ص، ق " 0 ر ، !-" - ا /و"و ا، يود ن #ر ا د / 365 . 3 ص، ."- 0 ر ، !-" - ا /و"و ا 366 .

(26)

15 ةد 5 " ( * # ( / دو 5! يذ ا ، 1 , و 0 ! تاذ ار!د ' ب ! ل '5 ا م ,#! * ! زاو ا * ورظ . و ن +وأ تاذ ا س ' ھ و ، ! اذ ا * - ( * : ةد ا و ةد 3 ا و ل ا بر و ت 9 ا و ) ىر أ تاذ ج إ / ةرد ' ا يأ ب ( ا ( ء ' ا و ) ھو يأ م ا ب "أ ن .( * او/ * ن ! 9 س ' و !/ +ا ھو ، : و "! يذ ا فو ا ا ?! " ا ةود ' ا و ، !ر ا ءار ن ن! طاو ا / بارط :+ا و ،م* ! ھر 3 لز ! يذ ا ص (' ا و ،. " يذ ا / +ا ل د ! ر ( / ص (' ا نF ،مر 5 عر 3 ا ھار! ا ن! او ' ا ع إ إ ءر ل! ! ل5- ا ةذ ضر 5!و م+Gا ب "# *'!'# 5 " ا ! / ن! 5 ! ا ! C ا ت , اذ و ،دد / ر , " د 5 " ر ,أ ھ ر , ة دد/ " . ! يذ ا د!د ا م 5 ا وھ اذھ ، " م " و .! "! ' ا ب "# هد !4 ر ! +ا ن!طو : ن! / إ 0!ر 3 ا م / و ق7 ا م / . لو #! . أ د ' 5! و ،تاذ ا ن! 5- 5! ط ا ءاز ا / م 5 ا 0- ا و اذ ا 0- ا ن! د!#و ا لو5! و ،ت !: !ر , ل نو ' ا ءاز ا و . -4 ( و و ر و!و نو! : رھ ظ ن نإ ! ار ا ل ظ#7 ا . 5 يذ ا رود .,اردإ نو,! س!" ر د / نأ / د,أ , '5 ا بھذ ا رو( 0! .: رو ر5 ا " ةو ر5 ا " ف ! . أ +إ ن/ ! ار ا ا و ةدارP ل5 ! م . أ ن! ر5 ا ر!د ' رود يأ رو53 . و ق ! ر و, طار 3ا / ز ,ر يأ 0 او . ?7 / مو ' ضر - ا # ( نأ هرود ك ذ, ىأر يذ ا و! ! أ ،ضر- ا !5 او لو # ا 0 او ا 0 ل 5 !"و ك ھ ت"! . أ ىر! ن , د' . ! ط + ظ#7 ا م 5 !: !ر مظ ق 5 ! 5 ا B* ا ن 0 او ا 5 ... نأ ىأر ل ," أ ن!د ا ن ? ' ا ةر ,- ا ض ر . أ يأ ! '/ ر ! ! !د ا ر5 او ! '/ ! 5 ا ر5 ا 1 رظ ا : "و ا ، - # ا م5 ا د / ص،ق " 0 ر ، !-" - ا /و 111 .

(27)

16 ل در . م 5 ا ق ط جر 0 '! ر5 ا ن ر أ ط ك ھ . أ ك ذ, ىر! و . اذ ھ و ! 5 ا Bھ ا ب #( ةد : ,ر# رو*ظ ىدأ 1 . -4 ( ت وأوط ! تراو نو و ت و! ل : زر أ ن هر /ا ن , ! أ +إ ! ر " " ا ف و ا 0 ط , ف7 ا ن م ر إ 0 ار ك ذو ھداور 2 : -أ ( ل '5 ا / مو '! 7 ا كو " ا ن ر أو ، 5 ا ل '5 ا و ص ا ل '5 ا ن! ز! ن د + ا ر , ا ض5 ل7 ن +إ 5 ا 0 "و د و ةدار4ا و !ر# ا ل9 * م! " ا ! ر ا ! ل ا اذھ ن . -ب ( بھذ ا ر'! ! ار ا .! إ بھذ " ط , " ل 5- ا ل 5 ا .- (و نھذ ا ! ھأ ن !رظ ا " " ا رود ا ب 5 ا ! ھذ ا ت+و' ر '! م و ، ر ا ر! "- ر5 !ط , ا . -ج ( ر'! ! ار ا نأ ن, ! + ر , ا ن ر(! و ! ا '!ز! ! ط , ا د' !"# ا ةر ا ق ط جر 0' ت /و:و إ ر!3 . ! ا ب "Q ! ر اد?ار ر ا وھ ن , د' ت و, ت"! وأ أ : أ ( *! ىأر ! ! ا '!ز! ! ط , ا ض ر ر أ ر5 ا * ر- + #ر ! " 4ا . ب ( روط ا نأ و ر R ل , ھ7, ن " 4ا و س ا نأو ،ل 5 ا 0 د# ر,- ا نأ ىأر مد' وھ ل ,ر# در ت"! . 1 رظ أ : ص ،ةر( 5 ا -" - ا د' 52 . 2 ا ،."- 0 ر ص 55 ، 56 ). ر ( (

(28)

17 ج ( د' 5! ن , * 7/ و س # ا ت /و :و ن / ضور إ د ر إ ر5 ا 0! نأ ظ#7 ا ت# 0' نأ ن, ! ا 1 . ك ذ , ر , أو ! ـ ا - " - ا ر , أو رط ! !ر ن , يذ ا ل تراو! " نو أ !: !ر ا ق? '# ا ! وأ . داور ن :!أ د 5! و* ! ار ا س ! م ! و فار /F ك ذو . , . / ل يذ ا ! ار ا " ن لوأ ن , يذ ا ل تراو! " نو ىر ,ذ إ ق ا 5 " / مو ! ا ن , و اد ? هرو ( ! نأ ! ب !ط! يذ ا و ! ر ا !# ."... در " دد ( " ر ( 4ا د3أ ةر( ت , نإو ھ ر,ذ ا جذ ا هذھ ل, 5? 3 ا ةر ,- ا / 0ط ' ا در ا 9 د5 ،بھذ ا اذ* !ر,- ا !- ا ل, " ! ار ا 5 !-" /د ةر( " م و ،ط ' B* ا اذ * ن!د* او , مھر! و -"7- ا ء+ؤھ نأ +إ 0ط " ! ار ا ر( 5 ا ز إ *"- م 5 نأ 2 . أ ( # ا لو ا : ب "# *5 ط ! ر ھ '!'# ا إ م 5 ا ةر ظ نإ " د ! ر ھ " ث # ا Bھ نأ ك ذ 0? و ا ر! "- . :ر م 5 ا غو (! نأ د 5 ، ! ر " " ا رد ( ا ھ 5 ا م! ( و ھ ضر C ا ك ذ ن ق'# !"و هذ ! يذ ا فو ا ر !5 ا نو,! ، *9# دار ا * 5ط ! إ يدؤ ر " م5 " وأ " + " ث # ا ت/ ط "ا نو ,! ھو ، نأ 5 او ا ر! "- ن ضرC ا ن , اذإ ل # ا 5! ط اذھو ر ا * / ر-" ا B? ! #!# ( . نذإو 0 او ا ن 5 ا ح ا / ةرد ' ا / ! م 5 ل , ا ء ! ار ا ث!د# ا م 5 ا تاز ر9 ا ل, ر9 ! ر أ ص 3 يأ ن 3 . 3 . نأ ر / U / 1 ،ةر( 5 ا -" - ا د' ص ،."- 0 ر ا 55 ، 56 ). ر ( ( 2 رظ أ : ،ةر( 5 ا -" - ا د' ص ،ق " 0 ر 57 .

(29)

18 ھ ل , ر ! و ! / * م " ا '!'# ا ن / !رظ ا هذ ھ ل :- ت ''# تاز ا هذ !5 اوو ! 9 . , ت 9 !رظ يأ نأ 'ط ا ن ضر -! ذإ،ت+ ا 3 0"و ن ! ت 9 " ،ن!5 ل د# ا اذھ إ ةر 9 * أ ، ھرود ىر ا ت+ ا * ر! نأ / !"!?ر ا ت * ا 0 "و ا اذ ھ ! ار ا ء يذ ا و ! 9 ا ر ( أ ب ن ' ط ا . اد ز? ا ن . ، '!'# ر !5 هد#و وھ 5 ا ح ا نأ / ز, ر ھ و * , را ا ء ط :5 ك ھ ىر نأ ! ار ا إ '!'# ا ,3 ط!" ل?او ا نو ! نأ او و # ك ذ, و ،طار 4ا د# و ھ د #و ا 5 ا ح ا ر !5 *! نو ,! !رظ او !' لط وھ و ق# وھ د!د# . اذ م,# ! يذ ا 1 . 1 ق " 0 ر ،ةر( 5 ا -" - ا د' 0 ار ، 59 ، 60 .

(30)

19 $ ا ث ا : # ا % &' و % و% # (ار ا # ! ر ا ةد ا ت *و ا # ا ل + # (ار ا : ن ةر ! , رد / ود ت , , - " - م ھا !أ !,!ر ا # " ا ط 5 م * ضو C ا ) -" - ا يأ ( م ن, *!ر,- ءارأ ت , ث!# !و ? 3 ود ت !و وأ ن ش ' رار "ا در رو ا ك ذ J:او ر9 ا ن ,و ، . نر ' ا ! * و ) 18 ( ت# (أ !د , ا - " - ا بھذ ا ر ( أ ن ن!!د , "+ا ن!!5 او ا ر , !'/و ! ر# 7 ' ! نر ' ا ف ( و ،كر 3 ا "# ا ) 19 ( د ! ' : ار !- " 3 5 ا ,!ر أ تد* 3 رو ا و , ن!ذ ا ل !ھ ذ ! 7 ش 5 +ا اذ ھ د و ، ةد !د ! / ت !رظ ن!ر9 ا و روط ا !رظ ( ) ت " او ! !ھ س!و .( - " بھذ لوأ زر #ر ا هذ ھ و ةد !د ا ضر ا إ ب " ! نأ ن , ! - " - ا ار !ط ارود ب 5 يذ ا بھذ ا و ھو ر ا بھذ ا وھو +أةر( 5 ا ا . -1 ط ,ا و يو. ا مو% ا : -أ -و. ا مو% ا ي : ! و! ا C ا ن ' 3 , ! ار ا ) pragma ( ط ار وأ ار ) pragmata ( Q 5- ا 5 ا ل 5 ا و . و "ار ل 5- ا ن ' 3 * ىر ! ن ك ھو ) prraso ( وأ و طار ) pratto ( 1 5 و ل 5 أ إ ر! 3! يذ ا : *! / ق طأ ك ذ و ،ل 5 ،ط 3 ،ل / » 5 ا بھذ ا « . 2 5 ار مأ , » * / ير ! ا ء ! 3 ا « 3 5 و ! ار ا » وأ 0 ا ل 5 ا !5- وأ ! / - " ر 5 م 9 ن و ، !د ا واز ا « 4 و ط (ا و*- !- " - ا . /و "و J ط ( ا اذ * د ++ ط/أ 5!رذ 5 !#7 1 رظ أ : ةر ا -" ،يد!د د # -ذو يو!د نو -ط ،ن ،0!زو ا و ر3 ا و ت "ارد !5 ا ""ؤ ا د 2004 ص ، 16 -17 . 2 ط،ندر ا ،ن / ،0!زو ا و ر3 ل?او راد ، !و ر ا * '! ط و -" - ا، ! 5 ب! # م!5 1 ، 2004 ص، 180 . 3 !-" - ا /و"و ا ،ل زور ص،س طد، 5! ط ا راد ،مر, ف"و! ، 217 . 4 ط ،ن ،تور! ، ! ر5 ا :* ا راد ، * 7,3 و -" - ا إ ل د ،ناد! / د # ةزو ،و !ط/ س / ر# 2003 ، 1 ص ، 186 .

(31)

20 ) ، /، 5?ارذ ,! ار ( و , ا هذ ھ 5 ل , ،ء 3 (و( و ل 5 ن ار " !" ،نوؤ3 ق 5 ! ل, !? : مأ ت , ! ر 3 ا / م7 , ا ، : !#أ،رھ ،ل / ء ! 3 ا / م7 , ا ،ل : ،ن! ،ل 5 ،0 -PRAGMATICUS CIERON و 5 9 ن و 7 ا ب او ا ل ' ءاو " ة !# ح ل 5 ص ! #د ا ) ! و! ا فو ا ( ل 5 '!'# . ل "7 ت+ 5 وأ غر وھ ل ' ، 5 ا غر م7, وھ . 1 ق ط! ك ذ , ر ا م "ا ا ! ت - " - ا ن /و / ةر ( 5 ا ا أد ا تاذ -و ،م 5 ا-و د#ا-و ا 0 - ن . !دؤ / د 5 ةر ,- ا # ( نأ و ھ ھأد + ل '5 ا نأ يأ ، ل 5 ا إ . # ( د اذإ +إ . ! W ! *''# ا ةر ,- ا ھ # ا ةر ,- ا و J ا د( س '! + و ،ق# و* ل5- ق'# ! ل, ر ا و ! 5 ا * ? +إ !:' ا ق 5 * ن/ رظ ا فر( #!#( B? * ط " ! وأ ر5 د و! + ك ذ ، '! ط ا ل . , ر ا . ' ا ! 5 ا ر ا B? نھر ه 3+ا ن ظ 0ط ! 5 ا ق? '# ا ت , اذإ و ! و ل ' " ا قد ( ر ! J (! د ر: # ا قد ( ا نF رو(5 ا ر!C ر!C نأ و ، * ? رو ا نأ و ،م 5 ا ر !C ر !C ! :' ا قد ( نأ ھو اد # :او ك ذ !5 #ر و ن! 5 ن , و ن! 5 ن ز إ بو " يأ " ق # ا م 5 ا ل #ار ن ، J ا ر!9 ا إ دو'! نأ م* ا إ و ء !3 ا ر5 إ ل'5 ا دو'! نأ اذإ م* ا س! *! 2 . و م"ا *! / ق طأ ن لوأ ! ار ا ر!* 3 ا ,!ر ا م 5 ا وھ " سر ! زرد " " يذ ا و ّ(- " م ! و ,!ر ا فو" !- ا ك ذ د5 ھروط م9 ، '#+ .! ل س ! د ' يو!د نو أ ، ر !,- 'ط 0 :! نأ هرود لو # ! ار ا ق ! ط ةد !د/ ت+ * J -! نأ و م 9 م "ا *! / ق طأو ھروط يذ ا ر ! 3 د ! / ار إ إ - " - ا هذ ھ ت ' ا " بھذ22 ا 1 رظ أ : ب!ر5 ، !-" - ا د ++ /و"و ،د ++ .!رد أ : ط ،ن ،تور! ،تاد!و/ تارو3 ،ل! د #أ ل! 2 ، 2001 ص ، 2013.1012 . 2 ط ،ن ،تور! ، 5! ط ا راد ، 3! ارط جرو ر ، 9!د# ا -" - ا L!ر ، *!ر ل! ا 1 ج ، 7 ، 1987 ص ، 165 ). فر( (

(32)

21 " ، . ذ أ يذ ا بھذ ا اذھ ل '! و " سر ! " و " س ! " و " يو !د " ،نو !,!ر ا نو" ر لو', ،. !ر !" ر بھاذ " تاود ا 0 ( / ةرد' ا وھ ل'5 ا نأ " لو و ، اورو " ق? '# ن . : + !,و " د/او ن . : !د ا ! س ' " لو و ، لد و " و Y!*! و ر,- ا / مد' ! و* ،ل'5 ط!# ا وھ ل 5 ا نأ و ھ و ،ه ط ! و .5 ! . و و /و :و ل!9 + اد ب!,ر " , بھاذ ا هذ ھ - ل / Z ر !,- ا نأ ح ا '!'# ا ع رإ W + * أ +إ ! ار ا ن ء 3 ىر نأ 0 و ، 5 ا ،ل 5 ا - " - . ھذ "! . أ +إ ،م*?ارآ ض5 - !! ار ا كر 3! لد و - " - + ! ار ا . ار ا و ) pragmatique ( وأ 5 ا ه 5 و ! ار ا إ بو " ا و ھ 5- ا . ار ا و ) pragmatste ( وأ / ! ار ا ط 5 ! يذ ا فو " !- ا :!أ ! 5 . ط *ا مو% ا : ! ار ا يو !د نو ىد نر ' ا سو " و ر5 ا ت ! / نأ ىر ا !رظ ا ن لو ' ل # ك ھ س! ! :رC ا وأ ! 5 ا تار /+ا دود # دد # إ ھداو !ر,- ا تار /+ا وأ '! د ا ! ا !رظ ا تار /+ا دود # دد # ر5 ا ةدر ا ". 1 ف!ر5 ا اذھ ل7 ن نأ ظ #7 ! ار ا , ف ' ر5 ا !رظ ظ - ا 5 د !د# ق 5 !رظ * , و :!أ ود و ، ! '5 ا وأ ! ا ت - " - ا د: تار 5 او . , د , * أ * / لو' نأ ن, ! بر أ نو , ر !,- ا '!رط نو , نأ ن و ھ و ق # و ھ ن! ز !! ا ر !5 0 :و لو # ل ط د ,ؤ! س ! م ! و د اذ * و * أ / ارار » وأ 5- ةر ,- ا # ( ط ر / مو '! " " ا هأد و B* در 1 ص،ق " 0 ر ، !و ر ا * '! ط و -" - ا، ! 5 ب! # م!5 122 .

(33)

22 , 3 ا ل# ! / *# « 1 ، ك ذ , ھو ) يأ ! ار ا ( 5 !,!ر أ - " ةر ( ةرو 9 * أ ن / 7 : ، !5! ط ا . ? إ . 5 دو 5 ا !ر ا ه 7 ار!وط ر 5 و ىر ! ، ر5 ةادأ ل '5 ا ىر ! يذ ا '5 ا بھذ ا ( ر5 ا !رظ / ر5 ا رد ( و ھ ل 5- ا وأ كو " ا ت ! و ا ن / ر ظ ا ل !و# هادؤ ف و و إ ئد او ! 5 ا 5- ،ق ط أد , ل 5 ا 0 :و ل7 ن B? ا و ت ! C ا فر 5 * # ( "!?ر ر !5 و * رد ( . +إ * ! + ھر , أ ! ار م 5 ا م!ظ ةد /إ إ يدؤ ل 5 أ إ ت و# * د ( ل # نF م 9 ن و . ! ش! 5 يذ ا ، ر ا وھ 2 , أ ةد/ * ن / ث # ةد / مو '! يذ ا " 4ا نھذ !5! ط ةد / وأ ة !# ا . د ( ا ل, 3 ل# * ، , ،ل# ن/ ث# ،ةر, ن/ ر! 5 ق ط ا ن * أ " ل 5 ا و ل'5 ا فرط ن 5 " ا م!ھ - ا ث# ا و د, '!رط و B* " . 3 . ! 5 إ يو !د نو فو" !- ا د3ر! !#7ط (+ا +د ا ل7 ن ! ار ا . و : » " د ,ؤأ إ -مز ا ل! " / ل , ع رإ ةد / +إ 5 + ! ار ا ظ - نأ * ? إ ! ا تار /ا ل, و ". ر أ 0 :و * / ل , وأ " ! ار ا ه , ق و ل 9 ! " سر ! " . ! " " !ر ا ةد 5 ا نھذ "

HABIT OFM IND

LABORATORY ط5! و . ! ر 9! نأ ث # ن , ! ناد ! ل , ل 3 تد ا د و ، B? « . 4 س ! م ! و * ر5! ك ذ, ! ار ا ": و B? ا و تار 9 ا و ء ! 3 ا ر د " نأ ةر ! ا 0 او ا ". 5 م ! و . جور - " ه ا و ھ يذ ا !5?ارذ ا J ط ( *! / ق ط! و . ! 9 زر أ س ! . ر ا 0 ! ! ( 7/ '!'# ا نأ ، 5?ارذ ا ه +ا د - و ! " 4ا . 1 ةو! ةد!ر ص ،سطد،ر?از ا ، ! ن!/ ،ىد* ا راد ،ةر( 5 ا -" - ا ت !( 3 و ت ھ ا ، 83 . 2 ص،ق " 0 ر ، !و ر ا * '! ط و -" - ا، ! 5 ب! # م!5 185 . 3 ص ،سطد،ر?از ا ، ! ن!/ ،ىد* ا راد ،ةر( 5 ا -" - ا ت !( 3 و ت ھ ا ،ةو! ةد!ر 100 . 4 ةر ا -" ،يد!د د # – ذو يو!د نو – ص ،ق " 0 ر 18 . 5 ط ،ر( ،فر 5 ا راد ،يو!د نو ، رC ا ر,- ا رداو ، اوھ ا د #ا 2 ، 1968 ص، 89 .

(34)

23 إ ل 5 ا و ! 5- ا د ةادأ ر5 ا و / ، ? 0 ط وذ س " ا و ھ ر ,- ا ن . و زر أ وھ Gا بھذ !5?ارذ ا عور هد - و يو!د نو . ل ، : 5!رذ وأ آ !رظ ا نإ ، * !د و ر ا / ر!9 ةد !ز و ف او ا / ةرط! " ! "و !رظ ا نأ و بر ا 1 م " نذإ ! ار ا /و ا ك / ق ط! ر ,- ا ت ھ +ا ن ،ث!د# ا ن! # ةرو و ! . *' طأ د ' و م ! و ت , ت 5 و ةر لو سر ! س ! ! ار ا # ا ازر ارود ،ر 3 +ا 5"او ا 0 ط ا . #ا يذ ! ار ا ا ىر د' و ،ث!د# ا ر,- ا B* ا ل!(- ك ذ د5 0"و ! ار ا ن ل , د! / و ا يو!د . م . ر !3 و أ 2 ! ط!ر . ر ! ھ إ د!د# ا '! د !-" !رظ ت"! * -" . 3 2 ص 4 # ا # (ار ا : -" - ا * ت " ا ا ص? ( ا ص نأ , ! ! ار ا و ةر ا / ھد /ا سر ! أد لو و ،. اذ ء 3 ا دو و ض ر اذ , و ،ق '# ا ر !5 ةر ا نأ نأ ن - ! 5! ط ا ! ( * أ , ! / ر 9آ ن . / B ! وھ عو:و رو( !? C ا * / نأ و د ' /7 0 ط ا / د !, ا و ر 5 م* رود / +ا و اوذ م ظ ل اد مد' ن !4ا / ا . * ز ! ىر أ ص? ( ك ھ , ! ار ا + * , :# "7 ا ل , ق -! ار ا ن! * ر,ذ و : ھ بھذ ا اذ ھ ! " " ا و و ا ةز ! ا أ " د /ا ق7 Q ةد / ', ةد 5 ا و 0 !روط ا /ز لو' ا و ر5 ا ظ-# " سر! " ل / - ا ةرور :و ، ! !وراد ا ه ا 1 رظ أ : ص،ق " 0 ر ، ! ور ا -" - ا ت "ارد ،ن"# ن ! " د # 39 . 2 ،ر !3د !ر ) 1938 -1964 ( ب# ( ،درو-", ذ "أ، " 4ا بھذ ا ت "ارد . , .:ر/ " 4ا بھذ ا 1908 وھ بھذ ا اذھ ار ا !و!# ا :ار 0 " إ ر أ إو B ا ل 5 لو ا طر3 ا ھ ر5 ا نأ ن . "ا ء و مز! . ! " 4 5 3 مو 5 ا نأ و :ار ر و 5 ( ن * . 3 ل د ،دو ،ي،س ط ،ن ،تور! ،ل و ""ؤ ، !3 ق!-3 د # ض!ر5 ،ةر( 5 ا -" - ا إ 1 ، 1981 ص ، 85 . ) فر( .(

(35)

24 ن? , ا ف !, " 4ا ط! # ا 0 " . 1 - " - ا نأ , ! ار ا ز ! " ، ! '/+ /ز ! '5 ا و*- 0 او ا / ضر - نأ 0!ط " + أ رر ' " ، 2 نأ 5 دودر - " و اذ, و ! ر5 !رظ يأ #( و '!'# د,ؤ وأ - ا ھ ھد#و ! ا " ,5 ا ر 9Q - " - ا / ,!ر ا ير ,- ا ! رو ا اد !د #رط و . رود ! 5 ا و !'ط م " ! - " - ا ! ار ا /ز ا ، ! " 4ا ! ( 3 ا وأ 3 !اوز ن - "7- ا ف7 ا م ر و اذ ھ و ،ل 5 ا ل 9 د #او أد لو# نو'- ! مھد F ، - رظ ت * وو ةدد5 -" - ا ل5 ! ار ا ا رد ! / -" و و 5- ا 5 ا 0 او ن ؤ ب( ل, ھا ل 5 ا اذھ * د'! ا B? . ر !,- ا ر ! " "أ - ( ز ! -" * فو" !- ا نأ ر! 5 ا و ! ار ا م أ 5 "او ل ا J -! و ر , ا ل , ك3! ف3, ا و "ارد ا و ث# ا ل أ ن . '/ و . ھذ . و ز!! , ! ل ا ذھ ! ار ا ل'5 ا / رو9 * أ ) anti-antellectualiste ( 5 وأ ر , أ / ""ؤ ر! * أ يأ ' " نو,! " نأ * 3 ن 9 و ' " تارو( وأ + #و - - " ھ و ،7 ? ود ! ) anti-dogmatique ( ٌ ھد ث!# اد ' 5 ا ل , ن/ ضر5 ةر # ا 9 ا ت ر ا / د ,ؤ - " * أ , ،و ا و رو ط ا و ر!C ن ؤ * ك ذ , ' و ت ! , ا لد ت !?ز م ھ+ا / صر# و ! " 4ا .4 1 ص،ق " 0 ر ،ةر ا -" ،يد!د د # 52 . 2 ط ،0!زو ا و ر3 ا و 0 ط ءار"4ا , راد ، 5 ا -" - ا إ ل د ،ن!" ! م!ھار ا م!ھار ا 1 ، 2005 ص ، 329 . 3 رظ أ : ھ ،ن ،تور! ،0!زو ا و ر3 ا و ت "ارد !5 ا ""ؤ ا ،ةر( 5 ا -" - ا L!ر لو د ىو/د ،ير( #! ط 1 ، 2002 ص، 341 . 4 رظ أ : ص ،ق " 0 ر ،ةر( 5 ا -" ت ھ ا ،ىو! ةد!ر 100 .

(36)

25 (ار ا بھذ # ا ة&' ا : - " - ا ة 3 ازر ارود ت 5 ا ر?اود ا نأ م ' ا اذ ھ ر,ذ ر!د و ھ ! ار ا ن! 9ا ن! ر ?اد ! ار ا ,ر# ا L!ر ن/ او , ن!ذ ا ن ر!9, ھر(#! ھ : " و ,!3 "رد و ، '!ز! ! ا يد ا " 1 . -ز 2 ا يد ا : د ' و ا ةر?اد ا ص ! ! أ ن!ر ,- ا ن / ق- ا نو9# !و نو 3 ! مھد #أ لز او 5 ! نأ در ر ھ !ر ت7, 3 ا *5 و ، ! !ر ا و ھ د #او س "أ م *5 ! ، !- " - ا د ' /+ا " او ,و ، » م ھ ت!ر! " و3 ،سر !! " wright " +و '! نو ،س ! م ! و ،ن!ر نو ،ك"! تو " ار " appot " « 2 يد رار / ! "ر ادو و يد ا اذ* ن,! م نو ط7 أ platoclub !-! ( ا درو , و, ا "رد وأ concordsummerscool ر 5! . أ ر! ) '!ز! ! ا يد ا يأ ( د * ا !- " ,ر# . ! ت و ت 3 يذ ا تاو " ن! .? :/أ ن! رود ت , ا ت 3 ا ل7 ن و ) 1870 -1876 ( 3 . نو, " س ! " و " سر! " نور آو " '!ز! ! ا يد ا " ! (# ! ار ا ت , ،يد - " - ا ط 3 ا ن ,و " سر ! " و ھو يد ا م " "ر ا ثد # ا و ھ دارأو .""ؤ رو*3 ا . و * / ر 5! !'ط ةد/ نو, نأ ھ » ا ر 9Gا ر! د ! 5 B? * نو,! نأ زو ! ر, نو , ذ ?د /و*! ر ,-! يذ ا عو :و ا / عو :و ا ن / ر, ل , ھ ر 9Gا هذھ ن/ « 4 . ا '!ز! ! ا . ! " ن , م '!ز! ! ا إ ( ت يد ا * # . ز! ! او و,! م هؤ :/أو ! إو ن!!' '!ز! ! , ت , و !ر " ا ن /و مھد / 5 ر ! '!ز! ! يد # ا !* ا " د 5 ر '*' ! أد يذ ا ، ( ! 1870 . ! ھأ نإ " '!ز! ! ا يد ا " 1 ص ،ق " 0 ر ،ةر ا -" يد!د د # 27 . 2 # و م ! و ،ناد!ز * د ر( !رد ,"إ ،ر3 او / ط ا ! د ،ء و ا راد ،س ! -ط 1 ، 2005 ص ، 35 . 3 ص ،ق " 0 ر ،ةر ا -" ،يد!د د # 27 . 4 ص ،ق " 0 ر ، !-" - ا /و"و ا ، - # ا م5 ا د / 93 .

(37)

26 أ ن! ير ت , ا !- " - ا ت 3 ا ل7 ن د, و ،.? :/ " ھ * م* ( ( ا ل7 ن !ر,- ا ت+ ا ن ر!9, ا ! ار ا حور ا ل دإ ةدد 5 ا . 9 زر أو . د يذ ا ضر 5 ا ت 3 ا هذ * ل " سر ! " " ي 1872 . !رظ لو# يد ا ء :/أ م أ د ' /+ا ھ ط' ا هذ ھ ت ,و ك 3 او ! يذ ا س " ا " - ا .! / ت ا ت- د' ! ار ) ،+و,! ن!ر ن ن " ( ه +ا !رظ إ " رد ", ا " ن! ) 1818 -1903 ( د ' /+ا . أ / . ر5 ا ل7 ن و ل 5- اد5 " ن " 4ا ل 5 ! ب "# ف !ر5 ا اذ ھ " سر ! " نF " ن! " ! ! ار ا يأ ت# (أ * أ ك ذ ، لو ا ! ار ا د نو ,! ن ر!د ف !ر5 ا اذ * !5! ط د ' /7 '!ز! ! ا يد ا . 5 يذ ا رود ا ب إ ف !ر5 ا اذ * !5! ط ! ! ار ا ت 3 د ' /7 ب إ رود ا ذ ا . 5 ي ك ذ , * ن , "رد ك ھ نF ! ار ا ت 3 '!ز! ! ا يد ا رود ا - " - ا هذھ م ! ر 5 ا . و ,! 3 "رد chicagoscool ، ا "رد ا ھ و *""أ " يو!د " . و# ت - او ،هر / ف ( و ,! 3 !د إ ب ھذ د / اد ا ةاو او ,3 ن!ر,- ا ن / ! 1 " ھدو* ) 1903 ( ، " ت "ارد ب , !'ط ا ت !رظ ا " ل 9 أ - "7 / ا هذھ ن! ن ن , و " تر ر ھ جرو د! ) " 1863 -1931 "( س س ! " و " ل أ س ! " مھر! و . هذ ھ ت/ر "ا د و ،ه ا / ا و " س ! م ! و " ل7 ن !ر, "رد س! " إ 0 ط يذ ا ار ا إ * ث5 "ر ك ذ و ! " يو ر و رود و ! " ) 1907 ( لو '! *! : » ... ! ار ا ند !د ن! " # إ م, و #أ نأ د !رأ (...) يردا ن ,أ م (...) ! ار ا ةر , ةو ىد (...) J ( * و, و !ر, "رد س! " " ! : " ، 9 * " # B أ نGا , و ا ل , ت #ز#ز د ھر / مظ 1 ص،ق " 0 ر ،ةر ا -" ،يد!د د # 28 .

(38)

27 ء 9 "ا ل, * , ! '5 ا (...) *! ا مظ ا ! '/ !-" تاذ ر( / « 1 . ىأر د و " س ! م ! و " د! / ق'# ! ./ور3 " يو!د " . / و -و ,!3 "رد يأ " لو ' ب , و ، '!'# ر , و !'!'# "رد ن هذ ھ . 9 » / تزر د ' و ,! 3 ت # ل 5 ا ن تاو " ةر 3/ دو * ةر 9 ةر ! ا ر* 3أ " ا ل7 فار3إ " يو !د نو " '!'# ر , و "رد ، ھذ ! ا و ) ن / ?! 3 م 5 " ل ھ ر , د / در ر ھ ھ ؟ل ن 5 ا هذ ھ ن / وأ هذ ھ . !د ت "! ن , و أ "رد " ل ! " -" yale " -3 أ،ر, د و! + ن , و &#-34;رد د و د و! و ,! ن 94ا « 2 . ا م" ت ر/ و و ,!3 "رد ت ا / ا هذھ نإ !"و ا وأ ! اد " instrumentalism " إ !'ط ا !رظ ا ت "ارد ب , تدھأ " س ! " ن باو ا ن , و ،ر!د' ا اذھ ق# "! . 5 / ل? " ! يذ ا " يو!د " / لاؤ" ااذھ » ل7 ن ار ا بھذ ا و# . و ا اذھ ل:- ا ب# ( . أ . , " س- ا م / ئد " « 3 1 ،ق " 0 ر ،س ! م ! و ،ناد!ز * دو # 37 . 2 ،."- 0 ر ،س ! م ! و ،ناد!ز * دو # 39 . 3 ص،ق " 0 ر ،ةر ا -" ،يد!د د # 29 .

(39)

28 ث ا ث $ ا : ب ط+أ مھأ # (ار ا # ا -1 سر زرد لر ' : ،ر! " ا ك و 3! نوز # . :ر 5 + ن! ھ ط!" / ب " كار م* أر' ن -"7- ا ن ت ,أ اذإ ك , از ھ كز *! يذ ا د!د ا ن او د , ك 5 تد و طو3 ا . ن م* و ' ر و # ن د + '/ ةو ط ل , ك أ ،ر/و ا ل ا د5 ( ك , س # م * أ / ك"- ت!- أ ،ق!رط ا ! * تC اذإ ك , ،دو5( ا : نأ ل ھز ! ا ,! يذ ا ر C ا اذھ *? " بو3! + ، !' ضر ا قو س ا ة !# ف . ل! ' ا اذھ ن " سر ! زرد " لر 3 " « charlessanderspierce » 1839 -1914 يذ ا , ! '5 ا ة !# ا . ! رو ! د !د ر ,- م 5 ا / جر ! ,!ر أ فو" ! لوأ 9 ن , * W يذ ا وھ م9 ، ' ! ار ا ق يذ ا و* ،ةد!د ا ةر ' ا ت 9 ، * , ! ھو . * / ار " ناذ ا نار! , ا ن 5 ا هد5 ء اذF " س ! م ! و " و " يو !د نو " ل!و# و ل!د5 ن . ء م ر ،."- ر ط4ا ,ر# ! نأ +إ *5"! م 1 مد " م و م / +إ !5?ارذ ) 1898 ( ر!* 3 ا سر ! ل ' ضر / ن , بھذ ا ن , ، : ل 5 ف !, أ ؟ # :او ر , How to makeourideasclear 1878 . ا ! " ر- ا ر ا * د " ا ر , ا +د ن ق '# ! ا ةد/ ' ا ل ' ا ن : د و ، !-" - ا ": ر ظ أ ر 9 ا رو ( عو :و * ! نأ ن , ا ن . أ د ' 5 ا 5 ا د 5 ا تاذ : نإ ھ ر 9 ا هذ* رو( عو:و رو( ل, و :" !ر ط : ! , إ يأ ، / د5 " . 2 1 رظ أ : ط ،ن ،تور! ،قور3 ا راد ، !-" !واز ن ،دو # ب! ,ز 1 ، 1979 ص، 202 . 2 ،ق " 0 ر ، 9!د# ا -" - ا L!ر ، *!ر ل! ا 1987 ص ، 155 .

(40)

29 5" د' " سر! " ل 5 فد * * د " ا ت # ط ( ا و ر , ا . ! 5 د !د# إ ر9,أ ظ 0 !-" - ا ل? " ا ! ار و ,#إ . 1 - " ل9 و " سر ! " . و # ،ث# !" " ا ت # ط( ا J!:و ل ( و ، - (و م "ا وھ J ط( 5 ا ث# ا . ىد ل 5- ا 5 / ةر ! , +د لد !، C و ھ J ط ( ا نF و ر ( / 979 ن بھذ ا ب ,ر ! نأ ب ! ، C ا ! ار ا 5 كارد4و ،ن " 4ا ! وأ : و *? مو' ةر,- ، ! !ر ، ! / ، !:ار ا + :ار ا م , / ھدو و ت 9إ ، ر ا . " "أ ل ، / ، ھذ 79 و' # ( ت 9أ , د !د# ا 7 ( – ن د + / ل, 3 مو ' م 9 ،ب ( د !د# ا نو , # ( / ، ! ھذ :ار ا ! : ةد/ ضار ا إ يدؤ ! اذ ھ ،ةو ر ا B? ا إ +و(و ، ر ا ل7 ن ،ك ذ #( ن ! ن! ! ھ : ! 9 ا ! ا و ، ط ر 5 ،ر ( 5 ا ك ن ةر 5 ا ت اذإ : ف !ر5 ا ن , اذإ ن - ا * ،ن! دار ن و, ن! ر 5 ا نF ،ةد #او ن! / ن! ر 5 5?ارذ ا ! ا إ ل ( ك ذ / اء ،ىر ا ! ا : و و تار 5 ا م ظ5 ن7 ط '!ز! ! ا اد5 4 ' " ا ث79 ا ر ( 5 ا ق و *! / ھر ا ن , F 2 . إ د !5! اذ ھ و ىد !'ط ا ! ! # ا " ن! 3! " و " رو " و " ل"ار " ! ط!ر . -" ! 9 ا ط' ا " سر! " » هدو و ر5 3 ء 3 وھ ،. " د ' /+ د ' /+ا ھ Y 3 ا بارط :+ا ئد *! ھ 5! ط ل 5- ةد / إ ن : ! و ك 3 ا ن ةد / « 3 . ! 5! ك ذ نإ هد !ر! و ر ,- ا ن! مؤ7 ا ھ ! C ،ةد 5 ا ء 3 إ ر,- ا -!ظو ن ،ةد 5 ا مو *- . !د سر ,! ،. / ! !ا إ ن? ط! د /و ،. س#! وھ ر,- ا ط ر ل 5 ،ل 5 ا '!رط ھ إ يدؤ ! د ' /+ ط ر مو *- ا و ،ةد 5 "و ا * ? ن / ر, ھ ،ء 3 يأ ن / ر, . ر!9 ا ق ط جر '!'# 1 رظ أ : ,- ا ،.ط ل! ن"# ط ،ن / ، 5 ط ا و 0!زو ا و ر3 ةر!" ا راد، !د' ! ! # ر ' ، !-" - ا هروذ ،ر( 5 ا يو ر ا ر 1 ، 2007 ص، 93 . 2 ص ،."- 0 ر ،ر( 5 ا يو ر ا ر,- ا 95 ، ) فر( ( 3 ص ،."- 0 ر ،ر( 5 ا يو ر ا ر,- ا 97 .

(41)

30 7 (أ ( 3 ا . ص ! ار ھ *! / ھر ا سر ! لو # ا ! ار ا هذ ھ ! 5 ا مو 5 . 1 -2 س م و william James 1842 -1910 : ,!ر أ فو " ! و "- م / . ! اذ ا ! ار ا - " - ا ل 9 . 'ط إ ! ! و هر!,- ر9أ ،. د!'5 ك" " ور د C ا . تو ھ7 ا .,و,3 ن م ر ا / . - " - ا !,!ر ا ت !( 3 ا مھأ ن د5! . . - ؤ ن : س- ا م / ئد 1890 -!4ا و ر ا ن 1887 ! ار ا 1907 ر ا -" 1909 '!'# ا رھو 1909 -. ن! / إ دو5 س ! ! ھأ نإ : ناو 5 . ل ' ! ار ا ةر,- هر3 ! ار ا م / هر 3 1907 نأ ، # :و ن! ! ار ا : » !ر ا ف و +د 5 س ! هار! B* * ن * . * ن و م 5 ا 0 ل 5 ! "و ىر أ « 2 !رذ ا ! !ر ا . !رظ 9 ا ل 5 ا و ، radicale empirism م / ھر3 1904 -ناو 5 . ل ' *! و ؟دو و /و لھ ل(! " س ! " اءز نو ,! وھ م ھ+ا ق# "! يذ ا د!#و ا ء 3 ا نأ ھد - ! إ !ر3 ا ر ا ن . بھذ د 5! " س ! " دد 5 و ,ر# ,! !د رو ( / دو و ي . م 5 ،ةرور!( ! ن!دد5 دار أ ن نو, . ضر 5! ر! 5 ا J( نإ وھ و ه '5 ا بھذ ا 7 ن ،ن , ا ق !'# ! :ر / اد 5 ، ! !ر ا د ( ا أد / ر ا ل و / مو' س ! د ! ار ل , 5- ا و، * و : كاردإ إ يدؤ ةر,- ا #( نأ مھ "! 5 و ن " 4ا ة !# ق ! ار ا ىد " س ! " ت7, 3 :!أ ! !د ا !' ا ! 7 ا و ، ! " 4ا . ك ذ ل , ،مو 5 ا ق ?ارط و ! 5 ا ت7,3 5 , 1 رظ أ : ،ن"# ن ! " د # ، !-" ت "ارد ص ،ق " 0 ر 38 . 2 ص ،."- 0 ر ،ر( 5 ا يو ر ا ر,- ا 36 .

(42)

31 !ر ا و '5 ا ق! ط ا ن! ط "و ,ر# ! 5 ا ر ا مو *- ل7 ن . 1 د و 0 " س ! " ف و " سر! " و* » ح ا إ يدؤ ا ھ د ( ا ةر,- ا نأ ىر! م 9 ن و ، ! 5 ا ة !# ا !5- ضار أ ق'# ا ھ #!#( ا ةد!'5 ا و ، ! 5 ا ة !# ا * اذ ب ط 0 :و نو , د ? '5 ا و ر , ا هذ ھ نF و * ضار أ ق !'# ل? " ، !5 او كو " ةادأ نو , ن * ! ھ ةر , ي " ق# ا و باو( ا ر !5 J (!و / « . 2 فر 5! و " س ! " ! ار ا ن / 0 اد ا . !- " - ا ط "و ا ةد / قد ( ا !رظ ھر / . نأ فر 5! و ھو " سر ! " أ د ! ! ار ا . /ز رد ( و ھ . ! ظ#7 أ ن / ف7 +ا ل , ف 5 ل # , ا ن " س ! " د / . # / " سر! . " غ ( د' سر! وأ د /او' ا ىد #إ .- (و ار ا أد ا ئد ا ا ةر !9, ا ء ,ذ ا هود#! ن!# ث# ا م,# . 3 ! ار أ " س ! " أد J (! # س- ا م / اد ا . * ن 0 "و إ / !-" . و . !دؤ س "أ / B 5 نأ C ! لو '5 ا ن 3 ك ذ * 3 ر , ل7 ن ح ا إ هدو ' * أ ك ذ /د ! . F د ( * ةر , / ءر ا م,#! ةر ا . - ا ت"! ةادأ ھ ل ازC وأ ار" ر , ا ن ةر, . / * رد ن , * !ھ و !رظ ص? ( ن و ؤ ا " س ! " . اد " ل ( ! ( ر5 ا ! ار ا ةر 5 -'/ كرد ل أ ?! 3 نو ,! نأ ن , ! + '5 ا كرد ا نأ إ -"7- ا ن ر!9, , !: ن . *- ! اذ ھ و م " س ! " د و ز! " أ هذ " ار9 . , * : – !( ا ! !ر ا -ن , د' و " س ! " ةر( 5 ا !,!ر ا -" - ا ق /أ : " 1908 در ر ھ 5 -" - ا . ار: # ر آ ' أ . 4 1 ص،."- 0 ر ا 39 ، 40 . ) فر( .( 2 ط، !5 ا ر5 ا راد ، '!ز! ! ا إ ل د ا ر 0 *9# و -" ،ن !ر و أ / د # 4 ، 2000 ص، 25 . 3 رظ أ : ل!/ "إ ط ،ندر+ا ،ن / ،0!زو ا و ر3 "أ راد ، !-" - ا /و"و ا ، ر3 ا 1 ، 2002 ص، 92 . 4 ر ا و ف! و' ا د 3ر4ا و '9 ا ةرازو ،دو # ب! ,ز 5 ار ، ط! 3 ا # د # ت ، -" - ا ت7,3 ض5 ،س ! م ! و د،ر3 او / ط ا و ) س ط ( ص ، 10 ، 11 . ) فر( .(

(43)

32 -3 يو د نو J.Dewey 1902 : ! ر ت , اذإ " سر ! " اود ن / ت 3 د ! ر ترد ( و ، ! / 0 " س ! " ن / نF ، ! !د ! 7 أ ث/او " يو !د نو " ق ! ط م ھ+ا 0 ن!ھ +ا ن! 0 ا لو #! B* ا ! ار ا !ر 3 ا ةر ا / . 979 د #ا ن ,و ر , ! ار ا ر9ؤ ! م و ، ، *! هر!9 !,!ر ا ة !# ا فو " ! يو !د - " ح - و ةر ا ن / . و*- و ھ - " - ا ت !? 9 . :ر 5 و م " ا وأ !5 . '5 و ! !ر ا . /ز . 1 . - ؤ و ھ !"!?ر ا » س- ا م / 1887 !'ط ا !رظ ا ت "ارد ، -1903 -ةر ن - ا -1934 ! ر ا و ر ا -1938 -« 2 . " !" "أ رو # 979 ز! نأ 0!ط " 5 و يو !د ا ھ و +أ ! اد – يو:5 ا ط ار ا -روط ا ! !ر ا . وھو لو ا رو# ا أ _ د ' يو:5 ا ط ار ا ن , و ا . "ارد ر!9 . "- "ار ل !* " ت !رظ و، !# ن " !",!ھ " يو !د ل ظ و، ىر أ !# ن ! و ! ا _ ! ر!9 ا اذ * _ !ط . ز+ د ' /ا / 5 ا ل / - . !# ن! ق !9و ا ك " او يو : ء !3 ا اذھ و، -" - ا !? 9 ل, :ر 5 إ :!أ .5 د : ر ا؛ ل'5 او ةد ا ن! !' ا 0 او ا ن! ، ةرور: ا و . و 9 ا رو# ا أ ك ذ هر!9 ن د #أ م "! م يذ ا ن!وراد .! ر9 د' روط ا وھ ءاو " ا د # / !" !" ا و !/ +ا و !و ر ا . !رظ ر!9 ا اذھ J: ! و، ر(5 ا _ ، ! !ر ا . 5 و، ر ! ا رو # ا أ و - " - ا ,ر 3 9ار ن , د ' ! و","و ا - ا و، م / . و -" ! ار ا ، ص . و !,!ر ا 3 , أ نأ و بر : يو !د بھذ د !د# ا . و / !5! ط ! !ر * ! اد ا يو!د /ز ! " Instrumenttalism -ار ا ن /د د و، مز -!ظو وأ آ ر5 ا هر /+ إ 1 رظ أ : ص ،ق " 0 ر ، 5 ا -" - ا ل د ،ن!" ! م!ھار إ م!ھار إ 333 2 ص،ق " 0 م ، !-" - ا /و"و ا، - # ا م5 ا د / 199 3 رظ أ : ط، ن ، تور! ، ل! ا راد، ر( 5 ا -" - ا ر,- ا م7/أ، ل , داؤ 1 ، 1993 ص، 117 .

(44)

33 ة !# ا ب ط د . 9 ا يو !/اد يو!د ن , د و حور و ر ,- ا ! / - ن !4ا إ ر! !طار' !د ا ! '/+ا 0 ض اذ ھ ل , وھو !ر# ا إ * ا !,!ر ا 1 د ' ن , ر!9 ا 0"او ءارآ 0 هءارآ ت* 3 و، ! " إ * . -" تر /ا و، ! 5 ا نوؤ3 ا _ ل!وار _ و، ,!ر أ ! ر ا . ! و ر!9 ا ق /أ . رط و يو!د !رظ ن ,، . , م 5 ا . -" ت , " يو !د " . ن ؤ ! ن , د ' ، !/ +ا . - " ن 7 , اءز !/ +ا ت 5 و ا ءو : / .,و " در- ا نأ ب ! و، 0 ا ن/ در- ا ل( ن, !+ ، أ . , ! # ن ظ م ! 0 ا ةد? " ا م! ' ا و م . *5 ق او ! نأ و 2 . ض 5 "ا د و !"و ه "أ يو!د _ ! C ا نأ ل +إ !? * نو , + "- *5 : ا ت ! C ، أ اذF ، ز إ 5" ىر أ ت ! إ ل? "و ت# (أ ھ ز *'!'# . ت "! ر , ا و و، ل5- ا إ دو' تاودأ ىو" ! اد ا ! " ت , ھ ن ، . - " ف (! يو !د نأ د ! م! ' ا نأ د ' 5! ذإ، !5! ط /ز * أ :!أ ر ا ء 9أ ف 3 ,! نأ ن , ! ر أ مو ' نأ و، . ! / ق!د( ر ا . !5! ط ا !رظ ، ق7 ا ل . ! / ق ط! اذ ھو 3 نأ , ! 7 ا . -" ل7 ن * ا يو!د إ ! ر ا ل !رو9 ر , أ يذ ا ل ا وھو، ! ر ا س "أ 5 :او م ظ/أ ن د #او .- (و ( ا و 5 ا ن! يو !د . ! ر* 3ا "أ 0 او ا ھ و، ! د' ا ل ,, . - " - !5! ط ! س . يو !د د / ! ر ا ! 5 ة !# ا 0 در - ا ف !, ز ,ر !/ +ا ر5 ا إ ر ظ ! ذإ J! + ةو *- (و ت ! 5 م !' ا :!أ . J! ل ، ب "# ر ا ! * ?! ا م,# ا و ةرط! " ا ةد /إو ب!ر ا د# ا إ د* ا ن * , . !# قرC " ! / ف!, ا 4 . م* د و " يو!د " در ل, * كر 3! !/ ا ! / * أ / ! ر ا -' و ـ ـــــــــ . ط . ارد و -/او ! ( و 5 فادھأ ل!,3 / ل 5 ا ! وؤ" د ' و، هد ل ، ! " !" ا ظ ا !5 ھذ *- (و + !طار' !د ظ- ! ر ا ن يو!د ل5 1 رظ أ : ص، ق " رد( ، 9!د# ا -" - ا L!ر ، مر, ف"و! 425 . 2 ط، ندر ا، ن /، 0!زو او ر3 ر!ر راد، يو ر ا مو*- ا -" - ا ه +ا، ن"# ل! "!/ 1 ، 2006 ص، 134 . ) فر( ( 3 ص، ق " رد( ، ر( 5 ا -" - ا ر,- ا م7/أ، ل , داؤ 120 ). ر ( .( 4 رظ أ : ص، ."- رد( ا، ر( 5 ا -" - ا ر,- ا م7/أ 122 .

(45)

34 ة !# ا ! " ا ! " 4ا '!رط ا J( ا / وأ، ة !# ا و "أ *-(و . ارظ ! ھ -" ةر,- ا هذھ " يو!د " ! إ عو :و ا اذ* . "ارد ن نو , جو #أ ن # ار 5 3 ھذ ا إ ھ و : نأ ن ن , ناد ! ل , م 5 ا Bھ م 5 ا ق ! ط ا ل# / ةرد ' ا ةد!#و ا !"و ا وھ، ث# ا ن!د ! !/ ( ا !طار' !د ا ت7,3 1 مد '! و , يود . ! ر ا و !طار' !د ا -م / ر 3 يذ ا " 1916 " ! ر ا . - " ، ب , ا اذھ ىر!و ،ل!(-» / !ر 3 ا ت / ا ن!5 ا ! 5 ا ھ ! ر ا نأ ھدو و رار "ا عو إ / ر ( ' + و لد *! كر 3 ت ھا ن م ظ/أ و "ار تاد / / ظ # ا 3 ت7, 3 ن 3 -" - ا نأ يو!د د' 5! , ( !/ +ا ة !# ا ت و5( « . 2 ر ا د / و يود د / ! ر ا ت , اذ * و ا ن!! و ، 5 ا و ت ,رد ا J! :و B* و ھو ،ر آ ء 3 يأ ل * و '!رط ن!ر ا ا J! :و و ، !- " - ا ت 3 ا م "# ك ذ , B* لو # ا لو# /ر ( ا ىؤر ك ذ و 0 ا و ن " 4ا ! :' , ا د "+ تار ا و ت ط 3 ا و B? ا إ . اذإو س "أو ئد او5 :و ن!ذ ا م ھ ، ' " ن!رو,ذ ا ث79 ا - "7- ا ن , ! ار ا نF ، و ا - "7- ا ن ىر أ /و ك ھ . م . "و U / او / ، ورأ و أ هذ ھ ةر ?اد 0! ، ھر 3 او -" - ا ج د ء+ؤ ھ ن! ن و . ه . . ,ر 3 و يود '!د ( ن , يذ ا د ! تارو ( ا س . ر ا ض 5 ر ,ذ ن , ! , ا يدو و ل "ار ل 9 ن!ر ا ن!! ن! ,و 3 و ،ر !3 اذ ھ ء "رإ ل 5- ا رود ا م * ن , ن!ذ ا ن!! ار ا ن ك ذ ر! إ B* ا . 1 رظ أ : ، ل , داؤ ص، ق " رد( ، ر( 5 ا -" - ا ر,- ا م7/أ 120 . 2 رد( ا ."-ص ، 513 . 3 رظ أ : ص،ق " 0 ر ةر ا -" يد!د د # 36 .

(46)
(47)

35 لو ا ث ا : ر فو س م و ا : د ط إ م أ ىر ن ث س م و د او ا ز ا س" ا م ل$% ،' % ( ) ( )و ن * رظ ا ت - ؤر ا هذ ھ نأ لو نأ ن - و و2 ) ر اذھ و س" ا م ) " ) ةرظ : » تاو ا ء 5أ ) أ فر - أ رود( ذ تر - ا ب - ا * س" ا م و ( ،ر 5 أ و ر 5 أ - ت (أ ، ب و 8 ( " ) بھذ ل 9دإ نود « . 1 رو % ا عو ;و ارد م- ھا أ و ( 9 و ثداو ا ف -9 أ عو ;و ،ير % ا و ا ( 9 س ا و،ل(او ر -ت= ا و و ا 9اد ا ة ا ن ةر ا " ا ن > . ن ف 2و- ا فر - = - ا او ا " ا ا تار - ن ر - رو % ا ر - ا نإ رو ط- ا و ب - =ا و ?ر ا و ر ا @ ) ، " ا ا رد( داد إ . ر @ظُ %أ ن ھر ?و ر "- ا و كارد*ا ارد ) " " ا و س" ا م ن ح ا ل9اد- ا ل ل ا و م ا و تاذ ا و عو;و ا D 5 د; ةرو5 ا و )ر ا . م و ت )د إ ن - م @ أ @ لو نأ ن - ا و ھر ? و ل او ا هذ ھ " " ا بھاذ ا 2 ر ،در "- ق )أ و د د F " " ا لو ٌ نأ F إ س 'D : ظ ا و ر )Hا 2 - ا ت " " ا و ت ر و - ) نو - = ؟ )ادھأ و- ت )ر - ا - ر ا " " ا ھ ر (-9 ( 9 ا ط وأ ) ار %- ا و و و ا جر 9 و ل9اد ا . م . ةد " ةر(-9 ةر @)ر - ا و س ،أ ": د د م ا ر "- ا ) د2 رط " 2 لھ ن اد )او در ) مأ ،F; ا و F; ) ر "- وھ ر 5 أ = ل K- ا ل أ ن ر "- و ھ ل ھ ؟ل - ا ) فر - ا و ،تارو (- ا ط ;و ،يرظ ا ؟ة ا 2او ) ضار?H و ،ن *ا ت' % ل ر "- أ مأ 1 نو-ر ف ار ب- ا م ر% ا ،ن ر ا د ر- ،س م و (9%و ر )أ ،ير -ص ،ةرھ ا 265 . 2 ط ،قور% ا راد ،د د ا م ا ) ر " ا ة ،دو ب ز 3 ،ةرھ ا ، 1987 ص ، 117 .

(48)

36 ضر " ) د و يذ ا ر 9 ا ، D ز " ا و ن *ا 2او ل ھ رور ; ر $- ةر $- ا ، Dز ا قD ا ن ; ) د@% 2او أ مأ ، - @ و- و و F ةد او ؟ق)د- ا - ر - ) ر 5K- ا F -ارد2 و )أ و ر )أ د و - -ھا د أ ن و 9- = @-اذ د س م و ر ) ) و و ا ث Hا نإ م ) ، " ) م و ر Hا فو " ا د س" ا " س " و ھ " ير % ا ل ا " ) " اذ @ F دأ N ردو لو م ا . ، ر- او س" ا م و و و ز" ا و ،بط ا و ط ا O ر - ، ا ت -ھ=ا نأ =إ % ا ل ا " ) لو @ مو ن - ا ر - ا ث Hا و م ءارو ط- ا و ،ير س *او ا م (" =ا و ، ط $ ا م و - ، و و ار ا ث Hا يأ ،س" ا ،قراو 9 ا ن ھر ? و ور ا 2 ط ا و ،د ن " اوو ، ا م@ ا د د % ن د 2 و وروأو ر أ ) ا ت 2' ا او ع'ط- =ا و ث ا ) ق )Pا " 1 جاز ا اذ @ ، لو (K) ، " " ا س ةر ظ ت K- ، ا ث ا س أ ن ق ط ا و عو - ا F ر يذ ا ر 5K - ا ر " و ضر هد ن أ ، ار " " ا - ورط @ % وأ ھر 5أ - ا " " ا تاو د ا دد ) ;إ ، Dر 2 و . ك ذ F دز ر Hا از ل ل ا 2 د د ن " " ا أد نأ س لو واز ا هذ ھ ن ، ) 5 ر Hا ) 5 ا ت @ و و ت ط ا و لو و ، ا N@ ةرو 5 ثد أ اذ @ ،ح ا و ب ا و ل ا ب و ، ا حور ا و 2او ا و ،ح -" =ا ر " ا O ر - ) اد 9 ' ا و ناد ) ك ر و @ أ - ا ك - @ % ةرو 5 ، " " ا ا م' أ ء ;) ن " " ا لو ث ،مو ا ، ' ا ت=د ا و ت' K -و ،ت رظ ا و-" @ و ،ل ا و 2او ا د F إ . ر 5K - ف م ث " س " ز د " سر " ر 5K - ن ل " ن وراد " ) ) ;او ;ر - ر ا بھذ ا ضر و هر و ت (أ " " ) ، رذ ;او 3 Dد ھ ة ق 9 ) ن *ا د " ھ ا و ، 1 ا ،ن ر ا د ر-،س" ا م ) ن - ا و ن ث د أ ،س م و ب- ا م ر% ،ةرھ ا 1961 . 2 ق رد( ،ن ر ا د ر- ،س م و (9%و ر )أ ،ير نو-ر ف ار ) فر(-( 3 رظ أ : ، " رد( ،ن ر ا د ر- ،س م و (9%و ر )أ 254 .

(49)

37 تاودأ وأ لD و در ت ;ر" تارو (- ا و ت رظ ا و ر )H ) - و ، D ط 2او ) ن *ا ( $ ا إ و ، @-اذ ) ? ت و ل ش ا . ار عوز ا نإ ? ) ر ذ ،ةد " ا ND - ا F ز ر- ا و ، " ا ط و ، م9 ; ا " ؤ ) ر @ظ لوأ ر @ظ ق ا ل (" ا " س" ا م ئد " نأ ر - ا ن أ @ D - 2د ( نو - ةر " ا . م أ ' زھ و;و ود س" ا م نأ كردأ K و ن د ا و " " ا ت' % 1 س" ا م ) بر - ا ءار إ و ا ت ارد ا F هز ر-) ، و =إ ن م س" ا م ) بر - ا ءار إ و ا ت ارد ا F هز ر-) ن م نأ د K- )د ھ » رو ط- F اد ر ر 5K- @ و و ز" ا و ر ا و ا ت ا ا ل « 2 . ن *ا ةدارS س 5 دو @ ھ و ،س م و ك ذ حر( ن آ د ،هر ) ) سد ا نD ا اذ ھ مار - = و ،مد - ا و رو ط- ا F - إو @ ( إ $ ر د ن S » - ر F إ ج - ير % ا س ا نأ ب « 3 هر )أ ;و " "@ - ن رد هر )H % ا " ا ب K م ك ذ ،ل 2 إ و ، ر ) ر س ھر %- ا و @ اور - =ا ر -9=ا ك F ( 9 ا ن ھ أ - ا -ار; ) هد اذ@ ،ة ا ر ن) و بو K 1905 -1906 - او @ ) د @ ر "- ا ر = ھر - ، @ د و " " ا ھK س ا ءار?S F ةرد ا و هر و ط- و ء ذ ا - اد ،دار )Hا ىد يد ا حور ا - و، - ا ا روط- و 8 ا @) ، ا - ف -9 ) م - ا و ماد9- =ا . يأر ) اذ @ د - ر ? @ K ر ? أر م ا و " " ا ن مD ا ضر - لو ا و ، )رط- أر ن و، -زو ) و ل ر "- ا F -رد2 و ن *ا ر اداد- ا @ ل ) ، "( ) ھ ;2 نو - و ،رو @ ا ن ; أ ) @ " - - ا ھ " ) ل;)أ ر - ا ھ ا لو -. " " ر5K- د2 س م و نأ ك ذ ةر %*ا ن و ر لر م - =ا رد ت ار ' ءاز و ، " - @ ) د و - ا ،ةدار*ا ر ن 5 د ور ا 1 ص ق ر ،ةر( ا و 5 د ا " " ا ) ، ط % ا -) د 88 ، 90 ). فر(-( 2 ،ق رد( ،س" ا م ) ن - ا و ن ث د أ ،س م و 104 . 3 ،ق رد( ،ن ر ا د ر- ،س م و (9%و ر )أ ،ير نو-ر ف ار 268 .

Références

Documents relatifs

To interpret the experimental and analytical data obtained in this study and to enable comparisons with natural systems, we employed complementary modelling approach. Note that there

Put differently, the feasible set admits a partition into an open and dense subset of “regular” economies (for which the vector field of our dynamics is real-analytic) and a

La différence avec les vues plus anciennes réside, selon moi, dans la différence de positionnement du spectateur supposé de la vue : dans les portraits de ville

Les allergies aux protéines du lait de vache (APLV) observés chez certains individus constituent un problème de santé publique qui a amené de nombreux

This project, which is a major stake for LECI, includes several mile- stones, namely the manufacturing of a glove box, the instrumental nuclearization, and then

As a result, the star reaches an equilibrium rotation law close to uniform (see models in the above ref.), with always a strong thermal instability amplifying meridional circulation

Endothelial-specific deletion of Cx40 (Cx40del: black bar) induces a significant increase of neutrophil infiltration after in vivo IR in comparison with the two control groups