ارد
ا
او
ا
ا
أ
ز
أ ر ز ءا د ب : ا ا او ا و ا ا زا إ إ ار ا ه ذو ، ة و ز ارد ل ا ا ت ) ا جذ د WDQ ( ) Frederick P. Morgeson,2006 (Stephen E. Humphrey جذ و (Geremy Stranks,2001) م ا و ، ا او و و ط را أ إ ار ا تر أ ) ا ا 35 % B= ر ا ، ( ) 44 B=% فو و ( ا ) 47 B=% ا او ا و ( ا ت ا ا او ا ، ا ، ر ا : Abstract:
This study examine the the relationship between work design and occupational health and safety in Algerian organization through the case Sonalgaz of Mascara. the study used the work design model (WDQ) (Frederick P. Morgeson, Stephen E. Humphery), and model of occupational health and safety (Geremy Stranks, 2001). The results shows high and positive relation and effect between social support (B=35%), Ergonomics (44%), work conditions (47%) and occupational health and safety variable.
Key words: Ergonomics, work design, health and professional safety.
: ا ر ا و ا ا ا أ نإ ي او ي ا د ع أ أ و او د ا ا و ا ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
هار د - ا – ذ أ – أ - ا –ا درا ا أ و ، ا و او ي ا در ا ن ي ا ج ا ا او ا ن ، ا و ا ي ا در نأ ذ ن و ار و او ا ا م ا أ و ،ةد ا فا ا إ ل ا ا ا ا او ا ى و ا درا ا و ي ا در ا ه ح و ، ر ا د ي ا ا او ا ا ى ء ا ار ا : ار ا إ ؟ ا او ا ا ى : ت ؤ او ا او ؟ز ا ا ، ر ا ) هد أو ا ؟ ا او ا ( ا فو و ، ا : ا ا ل ا و ا ا ت ا : ر ا ل ا و ل ا و ا طو ل ا و ا ا : ار ا ف ا ا د أ ف ا ار ا ا ا و ا او و زا ا ا و ا و ا ا ارد ا : ا رو ا د ار ا ه I. ار ا تا ا ا II . ا ا ا ارد 1 . ا ت ا او ا ، ا ، ر ا : 1.1 ( : ا ر ا ف ا وأ ر ا ا " ا ا ا و او ا ا ص و و و ن ا ا
ا ا و ت ا نإ ا او ا ه ت او ا ار و ا هد أو ن ا ةر م ذو ار ء م ةء ت ا ه ما ا ن ا " و 1 و ا ا (2000) أ " : ا ا ا و ل ا ت ا ا ا ت ا ا م ءاد ا و ا ه ر ا ا أو ف ا م ا " ت او او م ا و ا ، ا دو و تار و ت ا ا أ او ت او 2 2 1 ( : ا م ا تاءا ا ، ا و ا و ، ا أ و ا مؤ ا ى أ ج ا ةء إ يد ي ا ا فو ل ا مؤ ا و ا ا ا فا أ ا و ا و ،ى ا ه و، ءاد ب أ وأ أ ي نأ ا : ا د ف ا ل ق ا ت او ا ا ت ا و تاز ا ا ءا إ ا ا ا م و، ا ا ا ا فا أ 3 ، Didier Mottay ز ا ا ا ع ": ا ى أ عا أ ت ا ،م ا ، ا ق ا : او ا ى ا ا و ا " او ا ا او ) 4 ( 3 1 : ا او ا ( ءادأ ض ا ثدا او ت او ا ا " وأ تا ا ع يآ ذ ن ءا ا ه ا ء أ و ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ، د ا او ا ارد ، 2012 ص، ن ، ز او او ا ر ، 2212Martin Helander, Nanyang, , A Guide To Human Factors And Ergonomics Second Edition , Technological University Singapore©2006 by Taylor & Francis Group, ISBN 0-203-64285-6 Master e-book ISBN,p6
3 - ، ي أ د ا ةراد ا ،ن ، ز او ا ا راد، 2013 ط، 1 ص، 254
4 Mottay D., La Structuration du Travai ou Job Design, disponible en ligne :
05.pdf -nancy2.fr/GREFIGE/colloques/cahier2001/mottay%2001 -http://www.univ
ض ا را ا وا ة ت ا ف وآ ا ا وا ا ا وأ ا ةرادإ ل إ وأ وا آ وأ ي وآ ا ا و ا ا م : ا او ا ا و، ا إ ف ل ا ا ل و وأ ا ا ا ، و و ا و ا ه إ د ا وأ ا " او و ا ا ل ا 1 5 1 : ا ا ار ا ا ار ا ه ل هد أ و ا ا ا ا او ا ( ا ا ، ا طو ، ر ا) ار ا ا او ا او او ى أ ر ا 01 : ار ا جذ :ر ا ا دا ا 1.2 ( :م ا ا ا ب أ ل ا ، ا ا و ا ا ار ا ت ا ت ار او رد او ا او ا ا ع ا ل ، ا ا ا ء ذو ار ا تاذ ة ا، ا ار ا ع ار ا تا ل ز ا ت ا ت ا ر ا أ،
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ، ا ر ا راد ا ا ا راد، ،ن ، ز او ا 2014 ص، 3 ا ا او ا او ت إ إ ل إ او او ن ا ادأ ل ا ل ذو ، ار ا 2 2 ار ا ا ( : ز Sonelgaz ء ا ا) :( ء او ز ا ز ز وأ ز او ا و ج إ ل ا ا ا و ، ز و ا إ ا تاذ ا ت ى أ ت ا ز او ء ا نا و جر ا . 3 2 : ت ا ( 1 3 2 : ار ا ( هدا أ د ار ا ت ا 283 ز ) ر ء ا ،( 150 ع ا و ، ا 93 ) ر در ن ا 62 % ( 2 3 2 : ار ا تا ( ا : ا ء ا ا ا جذ و ) WDQ ( Frederick P. Morgeson ( Stephen E. Humphrey ، ( جذ ا 38 ز ة 11 ، ا س ا او ا ء ا : ا ا جذ و ) Geremy Stranks,2001 او ا جذ تا أ ( ا Geremy Stranks د ا ا 13 ا ة ار ا إ تر ا likert لا ا ا ن ا أ ا ح ا 4 2 ا ت و د ر ا ( : س ر ا ما ا (خ و ا) س ا ةادأ ق و ت ى س : ا تء
ر لو ا 01 ا ت و ق س : تا ا تا ا د ت ا ا 38 0 78 ا او ا 13 0 88 ا تا ن 51 0 84 ت : ا spss ) ر لو ا ل 01 ن ا تا نأ :( ةاد ا ق و ت ا ا ق ا 5 2 ا ا ( : ر لو ا 01 ا و ا ا ا : ا را ا ا و ا ا را ا و ا ا ر 67 72 أ 20 1 1 1 ةا ا 26 28 20 ا 30 21 22 6 31 ا 41 47 50 5 42 ا 52 16 17 2 أ 52 8 8 6 ر لو ا 02 ا ى ا و ة ا ا ا : ا ة را ا و ا ا ا ى ا را ا و ا ا أ 5 تا 23 24 7 ر إ 47 50 5 5 إ 10 تا 39 41 9 26 28 11 ا 21 18 19 4 20 21 5 أ 22 13 11 6 2 : ا دا أ ت ا ( ت ا ( ا ا و ا) ار ا لو ا ا و ر ا ت ا او ا ت ا ا ) ر 03 : ا (
ر لو ا 03 ا دا أ ت ا : ت : ا spss ر لو ا ) 03 ا او ا ى نأ: ( ) ا ا ذإ ن ز 3 15 ير فا ( ) 1 28 وا ذإ, او ا ا ن ا تا تء و, ( ) ا ت ا 3 87 -2 63 ا و ا ا تء و ( ) ة 13 ا ( ) ا ل يرود ( 3 87 فا ا و ير 1 0 ) ة ا ة ا ا تء و ى ، 10 ا ( ) ا او ا ن ةد ا او ا و س ا ( 2 63 ير فا ا و 1 16 ى ، ر تا ا تا ا ا ا فا ا ير ا ى ا 13 يرود ل 3,87 1 12 ل ا فا إ 3,73 1,19 1 ةء ا ةد : ن ا 3,4 1,39 2 ةرا ا رد لا ا: ن ا او 3,21 1,32 8 ا ثد و ت ت ا ضا او 3,17 1,23 3 ا ن ا 3,15 1,43 11 تاد ر و ت ا 3,1 1,29 9 تاودأ و ا و ا 3,09 1,52 4 ا او ا ا ر تاودأ ل دإ: ة 3,06 1,34 5 ا او ا ا ر ت و او م ا وأ : 2,94 1,22 6 ا او ا ا ر ا ت ةد ز : 2,89 1,44 7 او ا ز ا ت ا ن ا 2,82 1,14 10 ةد ا او ا و س ا او ا ن 2,63 1,16 ا او ا 3,15 1,28
7 2 :ت ا ( ار ار ا تا ا ا د ا و را ا جذ وا ا او ا ا س : ) ر لو ا 04 :( ) را ا Analysis of Variance ( ا او ا ا أ ر ى ا F اF ت ا ت ا ع ردا ر ا 0 049 3 998 2 043 2 043 1 را ا 0 511 46 488 91 ا 48 531 92 ا ت : ا spss ) ر لو ا 04 ا ى نا :( F ، (p-value=0.040.05) م ا H0 د ى 5 % نأ يأ ا : ا ا اذإ ي را ا ى ل ا و : س ا) ا د أ ا ، ا طو ، ر ا او ا ( ا ) ر لو ا 05 ، ر ا) ا د أ ط را :( ، ا طو ا او ا ( ا ا ير ا ا را ا ل ا را ا ط ر ا د أا 0 5 0 36 0 37 0 60 ر ا 0 5 0 37 0 37 0 61 ا فو 0 6 0 15 0 16 0 40 ا ا ت : ا spss لو ا ) 05 ( فو ، ر ا ط را ا : او ا و ا ا و ا ا ى ا 5 %
) ر لو ا 06 ا د أ ا ر را ا :( ا او ا ( ا ا ، ا طو ، ر ا) ت : ا spss ر لو ا ل ) 06 و( B ر او t : نأ او ا ا او ا طو و ر ا ل ا B 35 % و ا 44 % و ر 47 % ى ا اد و ا فو 0 05 8 2 ( ا ا او ا ار ا دا أ ت إ ى ا ى ا او ا ا ا ا ه ، ن ي او ا ا او ا ا ا ت ا ا ا ة ا ر ا ا تارو ا ا ا أ ثدا ء ا و ا نا ا او ا ي إ ا دا أ ، ت ا ا ا ى أ ا و ا او ا ناو ت ا ر ا ا او ا فو و ر ا ، و ط را و ا او ا ا ى 0 05 ا ا ن ا : ا فو رد ، و ( ا، ا، ا) ا ى SIG Tا ا BETA ير ا ا B 0.000 7 79 0 214 1 66 ا 0.049 7 306 0 60 0 06 0 44 ر ا 0 000 8 68 0 20 1 74 ا 0 000 7 42 0 61 0 064 0 47 ا فو 0 000 6 61 0 20 1 94 ا 0 000 4 24 0 40 0 08 0 35 ا ا
، ا د ا ي ا ا ا ى ا و ا ت ا او ا ى ا ا ارد ل و ا ا ذو ا او ر ا ز نا إ ا ر ا ا دا أ ة ا ل و، ة ا ا وأ ت ا ل ا و ر ا ا ا ا ذو ا ا دا إ formulaire d'évaluation ر ا ح ا لا ا ى ا و ، ا ا ةرو او ر ا ل نا ،ن ا ا، ا) ذو ا او ا و ( ا، ا تاودأ ا ، و او ا ن ن : ل ا) ا ضا ا ا ا تارو ا ، ا ثدا و ( او ت ا ،ز ا ت ، ا ا ا : ار ا ت ل ا او ا ا ا او ا ر ا ا او ا ا طو ا او ا ا ا 3 ( ا : ا ل ت ا ا و ار ا إ ا ا ا ا نا ا ا او او ا ع ل ا ر ا ل ء أ م ا ا ج ار ا ا ىردأ ا إ ل ا نا ا ا ، ل ا ز ا : ا د م ا، او ا ا ، ا ا ا و تارا ا ذ ا ل ا ا و ا ا، اء ا ا ، ا ةد ا ( أ و ا) ا ا ذو ة أ ا ا د ا و ا ، ا قا ا ا ضا ا ا ا ا ل ا و ا ا، ا ضا أ: ا ضا ا و ةد ر ا ا ء إ، ى أ ن ا ا ا او ا ن ةد ا او ا ا و س ، ا ة ا ا ت و ا ص
: ا ا : ا ا ا 1 . أ د ، ي ا ةراد ا ا ا راد، ،ن ، ز او 2013 ط، 1 ص، 254 2 . ، ا ر ا راد ا ا ، 2014 ا ا راد، ص،ن ، ز او 3 3 . ، د ا او ا ارد او ا راد، ،ن ، ز او 2012 ص، 221 4 . ، ا ا د ا او ا ا ، ة ا، ا ا ،، ر 2003 : ا ا ا
1. Frederick P. Morgeso, Stephen E. Humphrey ,The Work
De-sign Questionnaire (WDQ): Developing and Validating a Com-prehensive Measure for Assessing Job Design and the Nature Of Work , Journal of Applied Psychology, 2006, Vol. 91, No. 6, 1321–
1339, American Psychological Association
2. Martin Helander, Nanyang, A Guide To Human Factors And
Ergonomics Second Edition , Technological University
Singa-pore©2006 by Taylor & Francis Group, ISBN 0-203-64285-6 Master e-book ISBN,p6
3. Mottay D., La Structuration du Travai ou Job Design,
dispo-nible en ligne : http://www.uninancy2.fr/GREFIGE/colloques/cahier2001/mottay%2001-05.pdf
