ـــ
ا ـــ طار د ا ــ ر از ا ــ رو
ا
ــ
ا ثــ ا و ــ ا مــ
ا ةرازو
سد ن دـ
ا د ـ
–
م !
ـ
"ا موـ ا ـ #
س$ ا م م!%
&
ا ' ا ص') س$ ا م & ر ! ا ةد
ل جر) ةر#ذ
!رد ا ط!و ا
اد إ ار ا ! ا & ن !رد
ا ار% ن ر! ا ذ . ا ىد تاذ ا ر د
د
سراد ض ن د ا و ن ر! ا ذ . ا ن ر !ار م ! ن د ار ) ةر ادط ا داد إ
:
ةذ !2ا فار إ
:
ل أ ن د ا
-&او مور ن
%
ا
ا ء 6 أ
:
& ش
ةذ !2ا
)
! ر
(
&او مور ن ةذ !2ا
)
ةرر و &ر
(
ر# ق. ةذ !2ا
)
%
(
ا ! ا
:
2012
/
2013
74
ـــــ ار ا
:م
او س او ا
:
-
1 -، مر ن د ن د ا ل ل ا أ 2008 بر ا ن ، ن ، ر ا راد، روظ ط، تور 1 د ا، ) 1،2،5 ( ، دو نار 2009 م $%ا و &' ا ( ) ا م ا د)ار ا ط، ن ا راد، 1 .ر ا
ب ا
:
-
3 -، ةز م ر د أ 2008 ةءار ا ر $ & و و ، و ر- &( . ا راد ، د ا ط، / زو0 ا 11 4د د ا د $، & ا م ر ا د $ ناد-ر ا ك د ، & ط ا د & أ ، & ط ط ا 2009 / زو0 او ر- ةر ا راد،& ر ا و & رظ ا ن م 0 ا ت و 2، ط او ط، &$ 3 . 5 -، ن د ا د $ د ل $ إ 1982 ر2 ، فر ا راد، & ھار ا & ر ( و ا ، . 6 -، ط ا ن د ا ن ز ل .0 إ 2004 راد، & ھار ا 6 إ & و ط ا ن م ا ن س ا م $ ، ط، تور ، ا ل7 ا 1 . 7 -، ت اد ن وأ 2006 زو0 ا و ر- يو9د ا راد، & و ط ا، ةرھ ا، / . 8 -، م -ھ & ر0 يدوھ : وأ 2009 و ت ارد & ا & ؤ ا ، ل ط ا س م $ ، ط، ن $، &$ ط ا و / زو0 ا و ر- ا 1 . 9 -، سرط ظ( سرط 2009 ر- ةر ا راد، م 0 ا ت و 2 يوذ ل ط%ا س رد0 ، ط، ن $، &$ ط ا و / زو0 ا و 1 . 10 -م ا د $ د ، نارھز 1982 ط ،ةرھ ا، ب0 ا م $،& ھار ا و & و ط ا س ا م $، 5 .
75 11 -، ش ا يرو 6 ط2 -، & ن ر ا د $ ل > 2007 يوذ ل ط%ا & و و ، ط ن $،&$ ط ا و / زو0 ا و ر- ةر ا راد، &2 > ا ت 0 9ا 1 . 12 -، زر ا د او ا د $ ت ر ذ 2010 لؤ 0 ا، -ا /?و و تاذ ا مو7 :0? $ و م) -0 ط، / زو0 ا و ر- ء 2 راد، ط ا 1 13 ?و ا ار ، 2009 و ر- ةر ا راد، ط0 ا و يرظ ا م 0 ا ت و 2، ط، ن $، &$ ط ا و / زو0 ا 1 14 -، م د 2010 ط، ن $، / زو0 ا و ر- ةر ا راد، م 0 ا ت و 2، 3 . 15 -، د أ ل ر 7 200 ط0 ا و & رظ ا ن ل ط ا & ر0 س أ، &(ر ا راد، ق ةرھ ا،& ا 16 -، د ن :0 -و د ا ل ر 7 2002 & رظ ا ن :0 و ل ط ا &)- 0 ، ز ر ، ق ط0 ا & رد Aا ب 0 . 17 -، B ر > د 1998 تاذ ا مو7 ، ط0 او & رظ ا : أو 7 ا راد، & & & ر ا ةرھ ا، ر- او &$ ط . 18 ، & و $ ح ( ق -2012
راد،د-ر ا 6 إ & و ط ا ن Aا روط0 ا & و و ،
ط، ن $، &$ ط او / زو0 او ر- ةر ا 3 . 19 ، ن :0 -2005 ز ر ، & ور او ق (ر او تاذ ا و ل ط%ا ت ھ 0ا، & رد Aا ب 0 . 20 -، ود و ا $ د D 2 1989
راد، & $ 0 9ا &)- 0 ا & و و ، / زو0 او ر- ا ن $، &$ ط او 3 21 -، $ ةر $ ح 2 2005 راد، ج او ص >-0 ا & 0 او ةءار ا م 0 ت و 2 ، / زو0 او ر- او &$ ط ب رG .
76 22 -، جر( ?و- ف رط 1998 ل>د تاذ ا د و0، ب رG راد، & 2>- ا ةء ا & 0 / زو0 او ر- او &$ ط . 23 -، د B د $ ب د ةد $ 2010 و ء 0 9ا، تاذ ا ر د 0 ر ا راد، & و ط ا & ر ( ط، 1 24 -، راد ود ح 0 ا د $ 1992 تاذ ا مو7 ن &? ا & و و ، & 7 ا راد ت ھ 09او تور ، & ر ا . 25
& 7 ا راد، قھار او ل ط ا و ( & ارد و ا & و و ، يو $ ن ر ا د $ تور ، & ر ا . 26 -، ر $ B د $ 2005
ةرھ ا، & ر2 ا و 9ا & 0 ا ل طH & ا ت ارط 9ا ،
27 -، م ا د $ 1994 ةرھ ا ا ل > او س ا م $ &$و و ، & ط راد، & 0 ةرھ ا، و د . 28 -، B د $ د ر و ر درد ا د ا م ا د $ 2005 ب0 ا م $، (ر ا س ا م $ ، ط، ةرھ ا، / زو0 او ر- 1 . 29 -، ب ھو ا د $ س أ ر2 ا د $ 2003 & رظ ا س %ا م 0 ا ( &2 > ا ت و 2 ا، &$ ط ا د ء (و ا راد، & 2 >-0 او & رد Aا، ر- او . 30 & ا يروز ا راد، م 0 ا ت و 2، عود ا م 2$ . 31 -، رو م 2$ 2002
& ا ب - ا & ؤ ، ل ط ا & و و ،
. 32 -، ت و 0 $ 1992 ر)از ا، & ا ت $و ط ا ناو د، م 0 ت و 2 ، . 33 -، ا ل 0 او س ا م $ م ،رد ا د $ جر( تور ، & ر ا & 7 ا راد ر-. 34 -، د ا 7 ا داؤ( 1998
ر ا راد، &>و> - ا 6 إ & و ط ا ن و & ا س %ا،
ةرھ ا، & ر ا . 35 -، 6 ط2 م 7( 1999 ط، ةرھ ا، & ر ا راد ا & 0 ، ةءار ا تار 7 ، 1 .
77 36 -، 6 ط2 م 7( 2001 ا 6 إ & و ط ا ن ةءار ا ت - ، ج او ص >-0 ا & ھار ةرھ ا، ر ا ر ا راد، . 37 -، رھ ظ ا د ا ن ط ? 2004 ر- ل)او راد، ق ط0 او & رظ ا ن تاذ ا مو7 ، ط، ندر%ا ن $، / زو0 او . 38 -، ر د ن ر 2006 ةرھ ا، ب0 ا م $، م 0 ا ت و 2و 9ا م 0 ا، . 39 -، م ر 2005 ، ن $، & أ راد، ل ط%ا ىد م 0 ا ت و 2 . 40 -، ?و د ل 1979 ھار او ل ط ا و ا، ر2 ، فر ا راد ر- ، ق . 41 -، & & 2007
& ر ا & 0 ، تاذ ا ر د 0و & - ا ن تارد> ا ط 0،
ب 0 ، ةرھ ا . 42 -، ن ر ا د $ د ا د 1998
& و او & ا & 2 ا ( ت ارد، ء ? راد ر- او &$ ط . 43 -، يد 7 ا د $ د ا د 2003
ب0 ا، & رد ا ل طو ةر>K0 ا & و ط او &) ا،
، ةرھ ?، فر ر ا 44 -، يو ر ا ةدو$ د 2008 - قور- ا راد، ل ط ا س م $ (، / زو0 ا و ر ط، ن $، 1 45 -، رو- ا ن د ا -، ت - يد و م B د $-، ضو$ دو 2008 ت و 2، ط، ن $، ر ا راد، م 0 ا 3 . 46 -، & > د ا د و-، 6 $ $ دار 2008
&2 > ا & ر0 ا ( &. د ا ت ھ 09ا،
ط، ةرھ ا، ء (و ا راد د ا، 1 . 47 م ر ، م 2003
& ر ا & 7 ا راد، ن ا م ا ل د، س & . او تاذ ا ر د 0،
ط، تور ، 1 . 48 -، 7( 6 ط2 1984 ط، ةرھ ا، &$ ط ر2 راد، 9ا س ا م $، 1
78 49 -، ظ( ح 0 ا د $ ل 2002 ءارھز & 0 ، ا م 0 او م 0 ا ت و 2، ةرھ ا،قر- ا . 50 -، ن ا م -ھ 2007 / زو0 او ر- &( . ا راد، & 0 او ةءار ا ل ط%ا م 0 قرط، . 51 -، ر 0> تو 2 ق (و 2001
ر- او &$ ط ب رG راد، & و ط ا & و و ،
ةرھ ا، / زو0 او . 52 -، ت 7 د 2008 يروز ا راد، م 0 ا ت و 2و & در ا قور ا، & ا ن $، / زو0 او ر- . تار ذ ا : 53 -، س $ د و 2010 / 2011 )اد0 9ا م 0 ا & ر ا ( ت ر ا م 0 ت و 2،
ةرو0 د ا ةد 7- ل & د & ر، د %ا تاذ ا ر د 0و & و ا ص) 2> 70? $و
. 54 -، & ط ( & > ن 2010 ، 2009 9ا ء ذ ا، ذ 0 ىد تاذ ا ر د 0 :0? $و
ر 0 & رد ل ةر ذ ، يو . ا م 0 ا ن & . ا & ا
.
ت ر ا ن تار ذ
:
55& & %ا مو & ر ا ف & د أ، & نود ، ناد ا ناد د يد ا $ر ص2>0ر0 & ر & $ 0 Aا مو ا م ?، ا ت ارد ا & ا & 2 ا و &
/?و ا ض ر ا & د ط و0 ا & ر ىد اود ا كو :0? $ تاذ ا ر د 0 لو : www. Abgs.org 15:30، 2013/03/08 M ر 0 56 -، ةد ز ن ز أ 2007 رد د -رإ ص2>0 ر0 ا ةد 7- ل & ةر ذ ، ذ ا ر د 0 &? $ ةر ذ ا ناو $ ( & ر & ارد، & د -رAا :0 و :0 - قھار تا
/?و ا، & 0 ر > ج ا & ، س ا ر '0 ءو
:
79
57
ض ءو ( ط ا ف ا كو ؤ 0 ا لو & ارد، & نود ، ير ز ت ا & ط ىد تار '0 ا /?و ا ، & ر ا & & ، & دو ا
:
www.vqv.edu.sa 14:00، 2013/03/08 M ر 0 58
& ر0 ا ( ر0 & رد 6 $ لو2 & د & ر، & نود ، & - د أ ط$ ىد & ا & ر - :0? $و تاذ ا ر د 0 لو & ارد ا ا س ا م $ ص2>0
www.ao.academy.org /?و ا، ةز' & و0 ا سد ا & & ط 0 M ر 13 / 03 / 2013 ، 15:00 59
$ 0 9ا ق تاذ ا ر د 0 &? $ لو & ارد، & نود ، ل 6 ط2 د و www.Gulfkids.com :/?و ا ، / ا ف ل طأ ىد M ر 0 : 13 / 02 / 2013 ، 13:00 60 -WWW.ACOFPS.COM M ر 0 : 05 / 01 / 2013 ، 10.00 61 -WWW.FORUM.EDUC40NET.NET خر 0 : 05 / 01 / 2013 ، 10:30
ا
ب ا
:
62- A.tomatis,éducationet dyslexies ,EPS ,3éme édition.
63-Gasman,J,F,Allaire,2009,psychaiartie de l’enfant et de l’adolescent et de l’adulte, 2éme édition , masson ,paris.
64- P,Booton,2008,le dévlloppementdu langage, diagnostique,éducation,édition seghers.
تا ا
ا
ا
9ـ
دـ
لــ ن ءاوــ ل ـــ ط ا ىد إ ا ـ ا ت ا ن تاذـ ا ر د" و ، هز ز& اذ'( ل ط أ كو' +' ا ر ,- ن ن '& ا وأ ن د او ا ا مو ر & /0 ا ء ( واز ا ر تاذ ل1 ـ اذ ن ـ ر1 ن ، رـ ,- ا /0 ا ـــ "(او و 1و' +' . " ط ا مـھأ +' ل/ ا اذـھ ( فـ ـ "'& ا ت ن 4و تاذـ ا ر د" و تاذ ـ ا قر و ا نــ نـ .
1
-ـ
تاذــ ا مو
:
أ
-ـ
: "ـــــ, ا ،ير 7 د أ 8 أ تاذ ا أ ،هرھو و 9 و 9 ء+ ا تاذ تاذ 0 نأ :'/ ھ تاذ ( ،س ", ا 9 ر -<ا (ر& ا +' ةرد /0 ا او ن ،س أ ،تاوذ > تاذ ء ا تاذ ،9 مو" ل1 ) ،دو& نار 2009 ، م & د?ار ا ، ? أ ص 889 .(ب
ـ ط ا
:
ا و ا +' تاذ ا مو ل إ ن د ا د د فر& : هر يأ ا و و ? 1 هر 9 ن در ا 9 و1 يذ ا مو ا ك ذ وھ رد/ & 8ا 1ارد<ا م ظ ا ك ذ وھ 1و' ةر & وأ ر0B ر,- ا و ر ,- ' ن 4 يذ ا ا ت ا و در ـ د" ا ( ر ظ 1 ل11 9ـ ل& يذ ا ظ ' ا ر م'1 ا ر 4 ا ت / ن ــ / ). ،راد ود ح ا د 1992 ص ، 23 . ( و ــ +' وأ 9ــ اذ ن در ا تارو/ و ت ھ ا و + إ تاذ ا مو ر 1 ذ ا ل /0 ا ن م ظ ا ك ذ 9 أ ش 1 ر 1 ن اد د رــ,1أ 9ــ در ا هزز& ي . ) ، و ف رط 1998 ص، 167 (" رط ا (ر& ا د" & ا دد ( ، (ر& ا د" & ا م ـظ قـ ( تاذ ا موـ >" ا " رط ا د& تاذ ا مو ن ( ، و م & ا ـ كرد ا اذھ ( أ ىر ـ & ا /أ نأ ل ا ن ( م ا قو( ذ ' وأ دـ ةر1 ب F1 ف ذـ ' وأ طـ و ( ف &4 تاذـ ا مو ن ار 1 اءز ل1 ف /و ا هذ ( ت 4 ر ا ةد .
تا ا
ا
ا
10 ) ،د أ ر و م& ا د 2005 ص ، 161 ( ن در ا ـــ و1 ا ةر1 ا ك' 9 ن ص0 ا ةر1( + إ ر تاذـ ا مو نإ ــ اذ ل&( دودر لF0 ن و ( ش & ا 8ا ? ا > 9' و 91 1 ا 9 ب "& ا و باو,' رد/ مـھر 9 ن ط ا ن ر0Gا . ) ط ، م ظ& ا د 9ـ 2006 ص، 52 . (2
تاذـــ ا د ــ أ
:
أ
-ا
ا تاذ
: / ا 9 ، 9 ن در ـ ا ةرـ1( هر ظ ، ، ر 0 ا 9 ار .ب
-ا
ا و
ا تاذ
: و , & ر ر طإ لF0 ن 9 اذ ن در ا ةر1( ر 7 وأ ط /0 9 و1 در ا س <ا و H F& ا و F0 ا " ا ك ذ ن F0أ 9ـ د " ن ص0 ا 4ر و ب ط .ج
-ـ ا
و
! ا تاذ
" ا
: س إ س1& و يأ /0 ا " در ا 9ـ F وأ ــ ا 9ـ ? ھ + إ رظ ا نود 9 /0 هر د" و ب ص0 9 - س إ ن ر0G .د
-ـ ر
ا تاذ ا
: 9 و 9 راد ك ذ1 و 1 ا و ـ ?F در ا ر س1& ر - "'& و 9 اذ ص0 ا كرادا س1& 1 ةر أ وذ و4 9 /و ق ـ(ر ا ن ةر?اد بو
-ـ ا
ــ $
%ا تاذ
: س إ س1& ث ن ر0G F ( تاذـ ا كاردإ س1& ا 9' ( 9 و 9 ?F در ا م 9 و ن ر0Gا > 8 ) ، ل 1 ر 2000 ص ، 22.119 ( درــ ا ــھذ0- ا ةرـــ1 ا ( ل, و دـ& 1 ـ1رد ا تاذ ا + إ ـ ( + ط/ ر و ةو و ن 1 9 ص0 1 9 اذ ن ةرو/ 9 د نو1 د و، 9 1 إ و 9 ارد ن نو1 د"( ك ذ ن س1& ا +' وأ م'& ا +' ةرد" ا ـ ( وأ زـ 9 - 9 ن ةرو/ ل . كاردإ نإ رــ '1( 1ارد<ا تاذ ا + 91و' / 0 ا 9 ار ءو4 ( 9 اذ در ا ر 9 اذ 91اردإ ن ( 1ارد<ا 9 ). ، ( + ط/ 1984 ص ، 196 . (تا ا
ا
ا
11 د" ' ر لF0 ن أد , ا تاذ ا وـ نأ ث , ا تاذ ا سر ( ز و ص " ل د وأ 9 د او در ا ر د" +' , ا تاذـ ا +ـ 9 أ + إ ر و تاردـ" & او كو' 9 و د ر 1 مد0 J( ھرو/ او و " " ا ص0 ا در ا ). ،مF ا د د 1982 ص ، 207 . (3
-ا موـ
وـ ـ"
و ط ا & ر '( تاذـ
:
و ا نو1 >ـ ا ر ا + و دF ا ذـ نو1 ( نو1 ل ، 9 اذ زھ مو د وــ ا > رد ا ق " ا ( ذ0- و . ل 1 م ـ : دادز و تاذ ا ةرو/ و ، ف ـ 1 8ا و ف 1 ا ' ر ( ل ط ا نو1 ةدر ا ت '1 ا ل & ، ر / ا م, ر 1 ا ل, ن ر0Gا > م, م ا > ل ا 10 ? ? 4 در( ود ، ر مـ, ، ر 0 ا ? از ا دھ ت از ا و ، '0اد ا 9 0 ا ' أدــ ء ط& ا و ذ . ن ' 1 ن هرـ : / د و : لو از1ر نو1 و 9 اذ ل ط ا ز دادز تاذ ا نو1 ، ك1' و 1' ، ت أ و أ و ، ن ر0Gا ن قر 9ــ اذ و 8ا ھو دادز ا مـ ( +' ةردـ" ا دادز و تاذ . ( و تاو ثFـ, ن : دادز و ،9 و 9 ط ا م &' ل أ ةرو/ ل ط ا م ر هرو& هز1ر دادز ' 0 ا م /0 ن ر0B و 9 /0 9 نأ فر& و ، 9 در 9 اذ لو 9 > و ، 91' و 9 ء ل1 1' ، أ ?اد . ( و & ار ا ن : ( ن ا ن ر0Gا > & ا و ا و ـ '" ت F نو1 ن أ ، اذ ، ن ، ف 1 ، اذ ، ف 1 8ا '? أ 9 > 9 . 0 ا نــ ـ( : +' لـ 1 ا هد ا ل" ، تاذ و ا دادز ، 9ـ در( ل ط ا ل " و ا ــ ر 0 ا م & ا > ر 1 ا 9' :4 ،9 F" ا دادز ، ن د ا . ردـ ا ( : سرد ا ب&' ، 9 اذ ن 9 و زز& ا ـ ا رـ ,- ل ط ا ر 0 8ا تاذ ا و ، ل ط ا ىد تاذ ا و ( ھ ارود " ل ط ا رو& دادز ، 9 فط& ا و ب ا رو& ا دادز ن ر0Gا ن أ ( 9 رو/ ز ز& ل ط ا +& ،ن ا و دادز تاذ ا و ، 8ا ط ا و '"& ا ط ا ( تاذ ا ن ر & ا +' 9 رد"
تا ا
ا
ا
12 ا و ل ط ا و ن ر ا و ن د او ا فادھأ و : ط + و ـ , ا و ،> ا ( K او اذ1ھ ةر0- ا و ط ا ' ر ( د ) 8 -11 ( ( دد & ر ا ر ط<ا > تاذ ا مو 9?و4 و ب ا تاذ ا مو وأ ، ا ق(او ا و تاذ ا ل " و ب و ا ق(او ا ءو و 4ر ا مد 8ا ىو" ا و ا ىو" ا ب&' و ، ا ھ ارود ا و ( تاذ . ) ت اد ن وأ ، 2006 ص، 74 (4
تاذـ ا رـ د) موـ
:
-ك
ھ ف ر
:
م ن ذ ا ص 0 ( ، /0 ا ھأ +' در ا م1 + إ ر تاذ ا ر د" نأ ىر 8 نور د م أ و ھأ و وذ م أ نود" & > ر تاذ ر د" 1 ،رـ د" ا و مار ", م أ م د ن ذ ا ص 0 ا أ ، مھر 1(أ / نو نورــــ F( ض 0 تاذ ا ر د"
ز & نور& و م و' " 8 ن ر0Gا نأ نود" & و م أ ( ھأ وأ يأ
. ) ،ود و أ : / 1989 ص ، 171 (
-ث
رـ و. ف ر
:
ن ر & وھ و ، 9 اذ ن ةد 9 ' ظ( و در ا هرد/ يذ ا م و" ا وھ تاذـ ا رـ د" ا و ت 1 <ا ن 9 د نأ در ا د" & ىد + إ :4و و ، لو " ا مد وأ لو " ه تارد" ا ا ( وذ و : 9 أ و ة .
خر "زور ف ر
:
ن ر & وھ و ، 9 اذ ةد 9 ظ و در ا 9 مو" يذ ا م " ا وھ تاذ ا ر د" و ض(ر ا وأ ن 8ا ه ـ ا تاذ ا ض(ر + إ ر ( ض 0 ا تاذ ا ر د" نأ :4و ع 8ا مدـ و . ) ، د ا د 1998 ص، 397 ( ل 1 و F ب رد ا ىر و : أر نو1 نأ + إ در( ل1 9 أ ن ط ن و 9 8ا مد وأ ، ذـ ا وأ ض(ر ا ب و ةراد رو& ا + إ و 9 ن ر0Gا مار ا ن ). ، H د د ، ب د ةد 2010 ص 76 (
تا ا
ا
ا
13 -ـ ا ر-ـ-ـ د" ت ـ د +' ب' ا +' ةرد أ +' تاذ ا + إ رظ ا + إ ل ا وھ تاذ ر ا عو 9 أ 1 ةد & ا و ح ا ق أ و ة ا 9ـ اذ ن در ا و1 ا و تاذ ا مار رو& ا ك ذ ( ـ ارد . د" يو يذ ا 4ر رو& ا تاذ ا ر ن ( ك ذ1و، 9 ' در ا د در ا كاردإ 4 أ وھ تاذ ا ر د" و 9 ءازإ 9 ر& و در ا هد" & وھ تاذ ا ر د" 9 ءازإ وؤ فر/ ا + إ 9&(د ا 9 ھ ). ،م ' م ر 2003 ص ، 07 ( & م1 9ھ او در ا ةرظ وھو 9 1رد 1 در ا " م & ا م " ا تاذ ا ر د" ر ا و ير ا ز1ر ا و رود 1 ' 0 ا ب او ا ن تاذ ا هذھ ر د" رد و 9 اذ و وأ ل د& وأ ظو ل1 و، > او F& ا ل ( 9 ر ا راود ا " و ا و فار ا 9 اذ در ا F ( ) . نور0آ و رد " ا د جر( 2001 ص، 38 (5
تاذــ ا رــ د) و تاذـ ا موـ
نـ قرـ ا
:
-ـ / ن ت و'& ن ةر تاذ ا مو ت / ا هذ مــ " تاذ ا ر د" تاذ ا ت و4و ( ن 4 تاذ ا مو ( اذ ا ر د" ، (ر& وأ & ا مـ ( وھ ت سـ ــ", ا س1& تاذ' . * ر ' ر& ث ر 1 مدـ و : 9& / يذ ا م " ا ن 4 تاذ ا ر د" ، 9 ن ص0 ا ءارآ ل تاذ ا مو 0 و ، 9 اذ هر ا > 9 د (و - تاد ن 9 ك و وھ تاذ ا ر د" نو1 ر / ـ1 ا ذ ا ه 8ا ط او ار & 9 F/ ىدـ +' م ةر 0 و ( 9 اذ و 9' ي اذ رھ ظ ا كو' ر & و ، ظ ' ا ر ر " ا ق رط ن ن ر0Gا ـ '" . ) ،ظ( ا د ل 1982 ص ، 7 . ( * ر ا قرط ا عو وھ تاذ ا مو نأ س ھ و نو,ار ىر ن 9 در ا ى ھ ن أ ن دـ& وذ 9 أ +' تاذ ا مو + إ رـظ ةد و F0 : -/و ا د& ا : تاذـ ا ةروـ/ م فر& و . -" ا د& ا و : ةر Q 7 :'ط/ ا مد0 ن 1 نإ و تاذ ا ر د" فر& و + إ در ا كاردإ ن " ا ب + إ ةر <ا 9ـ اذ .
تا ا
ا
ا
14 * و ور "(و تاذ ا موـ دـ& و : و ،9 /0 ق'& ( در ا 9 مو" " ـ ر ذإ ، تاذ ا ر د" و تاذ ا مو ن 9ـ ك ھ و ، ' وأ ا إ نو1 تاذ ا ر د" ر طإ ( ض 0 8ا وأ ع ر8 9 اذ در ا ر د" 1 + إ اذ ا كارد<ا /0 ا >4و' (و ، تاذ ا ر د" ع ر 8ا تاذ ا مو وذ در ا م و مو وذ م ل " ا تاذـ ا ر د" ض 0 ' ا تاذ ا . ار ذإ تاذ ا مو " ا نو1 ا نو ورو ر أ 1 تاذ ا ر د" دـ& و & ر ا ت و ت ـ و ا ر تاذ ا و ا ت ھ ا + إ تاذ ا ر د" ن ھو ـ ت ھ ا + إ 4 0 ا ). ، & 2007 ص، 37 (6
تاذـ ا رــ د) ت ــ و
:
أ
3 ر ا تاذ ا ر د)
)
'
%ا
(
: 9ـ ارد ن ةر1( >4و +' ص0 ا ةرد وھ إ 9 - 9 1 إ و 9 ( بو7ر و ح ' ءف1 ن . ) ،ن د ا د ل إ 1982 ص، 194 ( ، 9 ن در ا و1 ا 8ا ةرو/ ا ك' 8إ س 8ا تاذ ا ر د" نإ و ن F1 لو' ا د إ و 9 رد" ", ا 9 د و ذإ ،ر د" ر د و : 9 - ر& ـ( ن ف 0 8 ا ـ ( : 9 أ ضار ( ةدارإ ل1 او ل 9 و ير ا ف او . ) 1 ، و د ل 1979 ص، 70 ( ل, و 4ر و 9 اذ درـ ا ل " ( ـ 8ا تاذ ا مو ن ر ــظ ث ه ' تاذ' ةرو' و 4او ةرو/ ا تاذ مو >ــ در ا > ل & ن ل1 وأ ـــ 7ر ا ?اد 9 ( ر ظ يذ ا ن ر0Gا > 9' & بو' أ ف 1 و 9 كـ ( ـ 8ا 1 +' ظ( ا و ـھر د" و تاذـ ا مار ا ـ", ا و ھأ و ھرود و ، ـ 4او ا & اذ ا لFـ" 8ا و ـ ار1 ك ا و س و 9 اذ درـ ا لـ " ن ر ـ ه 4ر & و أ و وؤ ا در ا ل ن ك ذ1 ر 9ــ أ و ، 9 ' دـ & 9 م ـ ا ه ـ ا +' ل و ة ). ، ن ' 2005 ص، 31 (تا ا
ا
ا
15ب
ض " ا تاذ ا ر د)
)
'ـ & ا
: (
>ـــ(اد ا وھ ض 0 ا تاذ ا ر د" نإ ا ( جرد ا ءر ا تارد ن ص " <ا ھ و ، ود س <ا وأ تاذ ' ا رو& ود ا وأ ص" ـ و ر و / ?اد نو1 و مF 8 ( عو40 ( . ) ، ن د ا د ل إ 1982 ص، 18 ( ص0 ا ك ذ 9 أ 9 ' لو" ا ن1 تاذ' ـ4 0 ار د" ك' يذ ا ص0 ا نأ 1 يذ ا 9ـ1و' > و و ل ؤ 9 8و مظ& ن- د" & يذ ا وھ و، 9 ارد ( ", ا + إ ر" ن ل '" ا 8إ د نأ 9 ط ن- د" & و ،ض 0 9 - 9?ادأ ىو و ص 0 ا ل ا ). ، R ر 0 د 1985 ص، 17 ( ا ت (ار 8ا +' ' ا تاذ ا مو ق ط و ة ـ ب ـ4 ا ط ا و 1و'( ن د & ا دار( ا ن & و ا د & ا 1و' ا ط ا ن م ر0 ا و، دار( ا > ا ا وأ 8ا ف 1 ا ءو 9 رد/ ن +' م1 '& ا و 9 نو1 ن نأ > او ا و، ء و ا ر 7 ?( ( 9ـ&4 ( ف 1 ار ,1 ـ ' و ن هر & ن وأ / 0 ا 9 (ر/ وأ 9ـ F & وأ 9ـ, د بو' أ ن مو ا اذھ ن ه ــ وأ 9 ه هرـ ء ـ1ذ ا مدـ وأ ناود& 9ــ / '& ن ر0Gا تاذــ ا مارــ ا مدـ مأ ل & ا ( ' ا ن جور0 ا وأ ــــ 8ا . ) ن ' ، 2005 ص ، 33 ( لــ " و مــ اوذ ل " ( ن ' نو وــ1 ا تاذ مو نو / ن ذ ا دار( ا نإ بارط48ا و ق(او ا ءو و ـ", ا ماد& ا و ز ا +' ةرد" ا ف&4 نو و ن ر0Gا ا . 1أ د"( دار( ا نأ 9 ارد ( ر د ذ' Fـ " ل ا ـ ( &4او ل أ مھ تا رـ,1أ و م ـ ا و و40 & 8ا ناز 8ا +' ةرد" ا م د س و . ) ، زر ا ت ر1 ذ 2010 ص، 20 (
7
-و. '( ةر ؤ ا ل او ا
تاذــ ا رـ د) ن
:
إ ن 1 و و' أ ر ـ أ ةدـ + ا ر د" ( ر,ؤ ل او ـھ تاذ : * -", ل اوـ ( : 8ا م ظ 1 ةر ا ( يداد .
تا ا
ا
ا
16 * ةرـ1 ا و ط ا + إ > ر ل او : ل ن ط' ا +' م? " ا ا ( فار <ا ار/ ا و ن ر0آ ل ط- 9 ر " ل ط ا ةر 7 ةر , ا ( ن د او ا ح إ و ن د او ا ( طر ا ماد0 ا مد و لF" 8ا ماد& ا و ب "& ا و م ظ ا وأ ، مار 8ا وأ حد ا 8ا لوط و رـ د" ا عاز(<ا وأ فـ و0 ب "& ا و ر ا +' د . * -? ل اوـ ر ا ف او ا ن : روـ& ، ل ا و ح ا ـ - د ا بو & 1 ،>ـ(ر ا ، ر ا ن فF 08 ء ـ(و ا ن ز & ا ، ن ر0Gا دار( ا ل ن ض(ر ا 9ـ 'ط ـ ار/ ا و ، ــ,و ا و ةرو1ذ ا ت / ن ة ـ ا روـ أ ب ذ ا و م,< رو& ا و ظ و ا ةرـ / ل ط 9ـ ا +' 9 ر ر ). ، د : / 1989 ص ، 6 ( دؤ ا ل او& ا ن ن ـ و ك ھ نأ ل 1 + ط/ ىر ن ( + إ تاذ ا ر د" ن و1 * -او ل ق'& 9 در : , دـ"'( ط ا ىدـ تاذـ ا ٍيد" ـ رد نأ ت رد" دد ل وأ ق'" ا ن هو'0 ــ ـ / & در ا ن 1 اذإ 9 أ + & ا رار" 8ا مد د ةد ــ& ر 9 ذ هر د" نو1 و & ط او هوـ ك ذ . أ و ـ4 0 نو1 9 اذ ن 9ـ ر1( ن ( رـ" ر ا ق'" ا عوـ ا ن در ا ن 1 اذإ 9 اذ هر د" ض 0 . * -ر 0 ا ? ق'& لـ او : 8ا - فورظ '/ ھ و فورظ ا و و + ر ا در ا ( و ـ ر ا عو ك ذ1 و ن : : لھ 9 1ر ؟ '? روـ أ ( -ـ ر 9 ررـ" لـھ ؟ د -ـ ' ضر-ـ يذ ا ب "& ا عو ؟ 9 -ظ در ' ء ـ د/ ا و ةرـ ا ةر ) ةوادــ وأ ــ . ( " لو" ا /F0 و يدؤــ ردـ" ا و4و '? ا هذھ +' <ا نوـ1 رد رد + إ ـ ـ ا رـ د" ن ــ تاذ . د قر ( بھذ و ,ؤ ا ل او& ا نأ + إ ح ا ـ ةر ,1 9ـ اذ درـ ا ر د" ( ر > ط ا صر ا و 9 ارد و 9 اداد& ا ل, 9 در ق'& 9 ق" ـ ' نأ ? ا ةد .تا ا
ا
ا
17 ? ق'& و ن ذ ا دار( و ر 0 ا در ' U ? ا ت 1 اذJ( مـ & ل & >4 و ـط ? ا ت 1 اذإ أ ، دادز 9ـ ذ هر د" ن ( عاد 8ا و قFط 8ا و ل ا ن ( 9 و ط ق" و 9 اداد& ا و 9 ارد ل نأ > ط 8 ث در ا م أ ق?او& ا ر د" و ن ( ك ذ1 ض 0 9 اذ در ا ر د" ا و و ? ا ل او& ر,- 8 تاذ ـ 1ذ لـ, ?اد ل او& ر,- 9 1 و ب و در ا ء و 9 ـ /0 ت و '"& ا 9 ارد ' ر ا & ا رـ ا '& ا و ر . ) + ط/ د و ل 1 Gulf kids .com . www (8
-ـھأ
تاذــ ا رـــ د) ت ـ رظ" مـ
:
أ
-رظ"
جر "زور
:
' ء " را و و ارد 9 و لو جر زور ل أ رود ك ذ و ،9 اذ در ا م " كو نـ مــ " / 0 / مـ ھا دـ و ، 8ا ط و ا ( ةد? ا ر & ا لF0 در ا نأ & ن ( > ر ا تاذ ا ر د" ن ثد د 9 أ :4وأ و م اوذ ن "ھار ا & د ا وأ ض 0 ا تاذ ا ر د" ،> ر ل1 " و 9 اذ مر تاذ ا ض(ر ـ ـ4ر ا مد وأ . و 9 اذ در ا م " كو' ء " را و ارد لو تراد دـ جر وزر ل أ نأ دـ اذ 91و' واز ن ا ر & ا دـ و ، در ا ط 8ا ط و ا ( ةد جر زور م ھا روط ت د ت' ث ك ذ ل 9 ھا ةر?اد >4و و م اوذ ن "ھار ا مـ " رد" ( ةر ا 9 مو" يذ ا رود م ھأ و "ھار ا ' ر ( 8ا تاذــ ا ةروـ/ و ةر ا ر طإ ( نو1 يذ ا تاذ ا ر د" ن F& ا : 4و +' ل و 9 اذ در ا أ د 8ا وھ جر زور 9 د0 أ يذ ا V ا و F " در ' 8ا كو' ا ب ا ن ط ر رو ةادأ هر ه 8ا مو +' و ثادـ ا ن ق F ا و ق ـ' ا كو . س1& مو تاذ ا ر د" نأ جر زور ر ا و ـ1( حرط و 9 و در ا ه ا نأ ةر 1 درــ ا ذــ ا و ھر 0 و & ل & ا ت و4و ا ل1 و ھ ا نو دـ أ 8إ تا ـ1 و ت و4و ا هذھ ھ ا ـھو در ا نو و1 ا ت ھ 8ا ن ار ,1 ف' 0 8
تا ا
ا
ا
18 و د ـ د& ( 9 1 و اد0 ا دو ط ء أ ت 1 و و ىر0 ا ت و4و ا ن ا فر ر ا ه ا و 9 ھ ا ن 1 ا ا ن و و ف' 0 9 اذ و د ىر0 ا ت و4و ا يذ ا م " ا وھ تاذ ا ر د" نأ +' د1ؤ جر زور نأ ك ذ + & 9 ظ و در ا 9 مو" ض(ر ا وأ ن 8ا ن ر & وھ و 9 ةد ـ ) . يد ا ناد 4 ا w.abgs.org ww (ب
-و. ـ رظ"
ثــ
ر
:
دـ" إ د" ث ر و1 ص'0 بـھذ ث ، و , ا رد ا ل ل ط ا د تاذ ا ر
او V ل0اد ق'& 8 8إ '&( اذ و ، ب او ا ددـ& مو تاذ ا ر د" نأ + إ و د ' ل 9 ارد ن & ل0د & دـ نأ ، مو ا اذ ةدد& ا 9 و ا ر ' Fـ4( ، رور4 ر 7 ضور ا ضر( ب ــ ھأ ةد 4 أ زـ1ر و ىر ك ذ ن ر و1 ث "& ر ,1أ ةرھ ظ تاذ ا ر د" نأ اد ا و ـ " ت ھ ا ن 4 تاذ (د ا ت 8ا و ل& ا دودر و تاذ ا ر د" ن 1 اذإ و ، 4 و ـ " ا 9 ھ ا ن هذھ ن ( تاذ ا م1 ا وھ ث د تاذ ا ر د" ( ، ط & ا ن ر 1 رد" مـ ت ھ 8ا هردـ/ يذ ا ، ق د و +' 9ـ / أ ىر ا ت ھ 8ا ـ 4 9 +' در ا در ا ر & مـ " و + إ 9 اذ هرـ د" ن نـ : ا رــ & ا اذـ : 9 /و و 9ـ اذ در ا كاردإ وھ و . 1و' ا رــ & ا : نوـــ1 9 اذ در ا ر د" ن :/ ا 1و' ا ب ا + إ ر و ـ ظ F ' ر 0 ا . م تاذ ا ر د" روذ نأ + إ 9 ارد و 9 1 ( ث ر أ ك ذ1 ن ?ر ن ' ( ھ : لو ا 9 ( ـ ھ ا يوذ ن در ا ه "' يذ ا مارٍ 8ا و لوـ " ا و م ھ8ا ىد ا ل ار ن ، ىر0أ + إ ' ر ن نو ' 0 مھ و ق (ر او ناد او ا نو1 دـ"( ة ' ر ا ذ ن د/ ا وأ ز ا و ـ 1 ا يو ء . ( در ا W ر , ا و و4و ا س ا ك ذ ( ح ا ل ا وأ ح ا اذ . ) " د أ ط (W W W .ao- academy.org
ج
& ز ـ رظ"
ر
:
تا ا
ا
ا
19 أ ل أ ةرـ ت دـ"( ر' ز ل أ " ن ر 8ا و عو ذ ا ن رد ت ظ و 9 ، ــ /و/0 دـ أ و د د ر,1أ ت و ا س ( ھ و تاذ ا ر د" ر & ر' ز( ء 8إ وھ تاذ' ا . ( ل ا رظ واز ن تاذ ا ر د" + ا ر' ز رظ و دـ1ؤ و /0 ا ( 8إ ت8 ا مظ& ( ثد 8 تاذ ا مـ " نأ ر طإ و ، & ر تاذ ا ر د" ر' ز ف/ و ا رود ب&' ، 9 اذ در ا 9 مو" ر د" 9 ل 9ـ أ وأ ط تاذ ا ن ط و ا "ط ا & او ا & ا و . ( تار & ثد د &( ك ذ +' و ن ( 8ا ص0 ا ـ? اذ ار د" ت ا تار ا و دد يذ ا م & ا وھ ثد ذ ــ& 9 اذ در ا م " ( ر' ز & تاذ ا رد" و ك – ن ط ر مو ل 1 ـ , ا ف' 0 ب نأ +' در ا ةرد و ن /0 ا ن ضر& ا تار 0أ ل 1 ا ن رد > ا /0 ا نأ ضر (أ 9 ( ك ذ و ، ىر ـھ و ، تاذ ا ر د" ن رد ل/ رد ? ظو يدؤ نأ ( ھد اذ ( ةء ـ 1 ا ن 9ـ ( دـ و يذ ا 8ا ط و ا . ز د 1- نإ ا +' ر' و 9'& 8ا ل & 9ـ - ،ك ذ +' ء " ا 9"(او و 9 ا ل0اد ا وأ Vھ ا نأ + دأ د و 8ا تاذ ا ر د" تاذ ا ر د" ارد ( ىر0 ـم ( " 8ا ل او& ا ط& ذ ا ر د" و و ة-تا . ) ر1ز www.vqv edu sa (9
-د)
ھأ
تاذــ ا رـ
:
'1 9 رد و 9 ار أ ن رد ا ( 9 و ن ر د" ا + إ 9 دادز ل ط ا و 4 ر د" ا اذ و ةر,1 ت8 ( ط و ل & ( ، 4 8ا ر د" بو7ر ا . دـ و د ن ر0Gا ن در ا ر د" ل ث نــ ا د ك ذ د و 9 ' ء , ا وأ 9 ل +' لو/ 1 ـ د ,أ 9 م ـ عور وأ هد أ 9' +' ب ـ, نأ + إ در ا نـ ةوF ر وأ رد +' وأ 9 ? > . ' / ( 9 إ ل/ وأ ةدـ دد ن ھ 9 تار 0 لF0 ل ( وأ ح ن در ا ف&4 ? ا ( تار ا ثاد أ ( در ا أدـ د &( ، در ا اذھ ىد ر د" + إ ا
تا ا
ا
ا
20 /أ ن ( 9 ط ا 9 ط 0 وأ اد "& ر,1أ وھ ( و ا دو ل ا ( ، ةر در ا 9 إ لد& زاو ن ن روـ أ & ( ل ( و ح ن 9 8و ب /أ ( م1 ا و ? ا ت8و ا هذھ ل, ن م ا وأ مادـ ا ب 1 9 ( . ىرـ و Palmard م ر ا ت ا ت 1 اذإ 9 أ و ص" تاذ ا ر د" ن ( > '7أ بـ : يذ ا وھ يو ا تاذ ا ر د" نأ +' نود1ؤ ن , ا و ف 1 نأ در ' ' بـ ة ــ ا ق? " (ر& ا و ا 9 ط ف ظو 9 ن س <ا . ( ھ و تاذ ا " رو& ا وأ تاذـ ا ر د" ا نإ س ا ( ةدو و > او ا ' 1 كو ير ). ،ةد وز ن ز أ 2007 www.pdf actory.com ( 1 تاذ ا ر د" ل 9 اذ در ا كاردإ د& ذإ ، ث د ا س ا م' ارد ( 9 اذ F " نو1 د 9 1 إ و 9 ارد روط و ر هد ( ل " ا ( كو' ا ددـ ء ـ ا ن ر,1أ مد ا ( مظ& مد0 9 ( ل " ا دـ"( اذإ أ . ' ر و ورظ ا و ، / 8ا س ا ء ـ / و ا ( نو//0 ا ن 8ا ء ا و تاذ ا ن F +' ز 1ر ا ھأ + إ ، / 0 1 ر د ـ ,-ا +' ر 0 ا فورظ ا ر اد و ا 1 در ' ر8 ـ ا ـ / ا دد ع ـ ةد ا ا / ا + إ ةد ر ( تاذ ا + إ رظ ا ـ& ط وأ ل1 & ض 0 8ا وأ ن عو أ +' ـ ـــ", ا وأ تاذ ا ل " ). ، & 2007 ص، 39،40 (ــ
ــ
لFـ0 نـ ـ ـ ا نـ هر1ذ ق & ا مھأ و تاذ ا ر د" و تاذ ـ/ & ا اذ "'& ا ر/ رـ و1 ( ةر ـ 1 ـ رد ل ـــ&( ـ 8ا ل & ا نأ ـ ن و درــ ا نـ و 9ــ اذ ن 1 9? ط إ , ا و ـ رـ د" ا ( لـ . F&( لـ ار ر تاذ ا موـ وـ و ،مأ و ط& لــ ط نـ ' 0 ط و ا ـ و ط ا ـ' ر ( لـــ ط ـــــ F يذ ا 1 ,1أ نوـ ر F و ارر ? ا > 8ا ,ؤـ ثـ ا ــ 9ـ ( رـ و نار / ل11 >ـ ا > ا صـ? /0 و 9ـ Fھؤ قــ(و 9ــ اذ ـ 1 +ـ و ةرـ 1 9ـ ( دوـ و ا . :4وأ ةرو/ نو1 ةءار" ا ر عو4و لو او ا ل/ ا (و ث ا عو4و ن .
ا
و
و ض
سد
ا
ا
671
-ـ
ا ضر
:
د
:
د
ر ث ا
ارد ا تار
إ ق ط
م
ارد ا ت
ر ن د ! "# ا ب
ا
1
-1
ـ و ا
ر ا
ا ضرـ
: #ر ا ر% ا ت& : ار ا ا ذـ ) ن # & إ لاد قر د+و #اد ا ن د ا م-#ارظ و #ار نـ ر ا د /ا تاذ ا ر د0.
م ر لود+ ) 06 ( تاذـ ا ر د0 ن ر ا ر 1 و ن ر ا ن قر% ا . و ا دد ا ط و ا ب ا فار ا ير ا ن ! ا ) ت ( !و ) ت ( ود ىو د ا ن ر ا 30 81.66 6.95 48.43 6.74 02.67 0.01 ن د ا 30 84.56 4.32 18.70 تاذ ا ر د0 س 0 #ار ن ر ا ذ ) ا ط و ا نأ ر-ظ لود+ ا ل) ن 4 د /ا 81.66 هرد ير فار 6.95 ذ ) ا ط و ا 4 ن ، ن د ا 84.56 هرد ير فار 04.32 ار د0 ر9 أ ن د ا ذ ) ا نأ ن ر9 أ ةر /ا #% ا هذھ نأ ر-ظ ، #ار ن ر ا م- ار أ ن د /ا تاذ ير ا فار <ا إ رظ ك ذ و ن د ا ذ ) ر 0 ) او . ن ظ ) و، ن #% ا ن # & إ لاد قر وھ ن ط و ا ن ظ ) ا قر% ا أ ر-ظ و نأ لود+ ا ل) ) ت ( يو ا و ا 6.74 ن ر أ ) ت ( ا ود+ ا يو 2.67 ر ا +رد م أ ، 58 <د ا ىو ت و 0.01 ر ل 0 ? @ و 0 ا ث ا د /ا تاذ ا ر د0 ن ر ا و ن د ا ذ ) ا ن قور دو+و لو ير%& ا ضر% ا ض ر و .1
-2
ـ $ ا
ر ا
ضر
ن ر ا #اد ا ار ا ا ذ ) ا ىد د /ا تاذ ا ر د0 ت +رد قر د+و س + ا ر B ىز #ار .
ا
و
و ض
سد
ا
ا
68 م ر لود+ ) 07 ( تاذ ا ر د0 س 0 #ار ن ر ا ذ ) ا ن قر% ا D و س + ا ث ن د /ا . و ا ددـ ا ط و ا %! ا فار ا ير ا ي !و ي ود ىو ـ د ا روـ&ذ ا 14 81.71 5.92 110.5 56 0.01 ث ــ )ا 16 81.62 7.77 لود+ ا ل) ن تاذ ا ر د0 س 0 #ار ن ر ا رو ذ ا ط و ا نأ ر-ظ 4 د /ا 81.71 هرد ير فار 5.92 ث E ا ط و ا 4 ن 81.62 هرد ير فار 7.77 تاذ ار د0 ر9 أ #ار ن ر ا رو ذ ا نأ ن ا م- ار أ ن د /ا ل # د+ قر % #ار تار ا ث F . نأ لود+ ا ل) ن ظ ) م ) ي ( يو ا و ا 100.5 ن ر أ ) ي ( يو ا ود+ ا 56 ر ا +رد م أ 58 <د ا ىو ت و 0.01 ل 0 ? @ و ا ث Fاو رو ذ ا ن قور دو+و لو0 ا ث ا ر تاذ ا ر د0 #ار ن ر ير%& ا ضر% ا ض ر و ل # د+ قر % ن د /ا .1
-3
ـ$ $ ا
ر ا
ضر
.
ن د ا #اد ا ار ا ا ذ ) ا ىد د /ا تاذ ا ر د0 ت +رد قر د+و س + ا ر B ىز
.
م ر لودـ+ ) 08 ( ن قر% ا D و تاذـ ا ر د0 س 0 ن د ا ذ ) ا . و ا ددـ ا ط و ا فار ا ي ي ىو
ا
و
و ض
سد
ا
ا
69 %! ا ير ا !و ود د ا روـ&ذ ا 12 85.08 3.14 100.5 53 0.01 ث ا 18 84.22 4.94 4 تاذ ا ر د0 س 0 ن د ا رو ذ ا ط و ا نأ رـ-ظ لود+ ا ل) ن 85.08 هرد ير فار 3.14 ث E ا ط و ا 4 ن 84.22 هرد ير فار 4.94 ن د /ا تاذ ار د0 ر9 أ ن د ا رو ذ ا نأ ن ر % ث Fا م- ار أ ل ق . نأ لود+ ا ل) ن ظ ) ) ي ( يو ا و ا 100.5 ن ر أ ) ي ( ر ا +رد م أ ود+ ا 58 <د ا ىو ت و 0.01 ث ا ر ل 0 ? @ و ير%& ا ضر% ا ض ر و ن د ا ث Fا و رو ذ ا ن قور دو+و لو0 ا2
-و ر
ت
ر ا *+
:
ىد تاذ ا ر د0 قر دو+و ر 9 ا و ث ا فادھأ ق 0 ل < ا ارد ا ت ر "# ، ل&% ا اذھ لو ، ن د ا و #ار ن رو ا ث ا - إ ل&و .2
-1
ــ و ا
ر ا ـ *+ و ر
:
ط د فو دو0 ء ذ ا ر ا ق ) م ر ق ا رظ أ 02 ( ةءار0 ا ر ا إ إ ) رظ أ م ر ق ا 03 ( د /ا تاذ ا ر د0 ر ا و ) م ر ق ا إ رظ أ 04 ( "# 4 ر% م H -& ن ا و و/ا ر% ا : #ر ا ر% ا ت& : إ لاد قر د+و #ار ن ر ا ذ ) ا ن # & د /ا تاذ ا ر د0 #اد ا ار ا ا ن ن د ا و .
ر ا ماد ا و ير ا فار <او ا ط و ا ن ل ب ق رط ن و ) ت ( ن رو ا ن ا ن # & إ لاد قر ك ھ نأ إ &و D & د ا و #ار م ر لود+ ا ل) ن ر-ظ اذھ و د ا و + ا ) 06 ( و ث ا ضر ل 0 @ و قر دو+و مد ص يذ ا ل د ا ضر% ا ض ر . ن رو ا ذ ) ا ىد تاذ ا ر د0 ر9! ةءار0 ا ر نأ لد .
ا
و
و ض
سد
ا
ا
70 نو ھ ن ل 0 ا ت ارد ا "# J + ا هذھ ق% و Hutchinson 1985 ر و Mescher 1987 ت ز ا %ط& ، 1989 ن و ارد و Cullen ارد و ر0& ا د أ ) 1992 ( Kد ر + ارد و ) 1992 ( ت و & ب &أ ذ ) ا نأ ض % نوز م ا ن د ا ذ ) ر 0 تاذ ا مو-% . ل&و ا "# ا ن ث هارو د ا ورطأ يد و0 رو د ا ارد J ق% تاذ ا ر د0 ن د ا ذ ) ا و ب ا ر يوذ ذ ) ا ن قور دو+و إ - إ د0 س 0 ماد ا ل) ن ن د ا ذ ) ا D & @ د ا يذ ا و د /ا تاذ ا ر ث ا اذھ ). ، يد و0 2011 ص، ( ر ن نو ن ذ ا ذ ) ا - ا رر ا ل % ا تار إ ك ذ J+ر ر و نور-ظ ن ذ ا ن د ا ذ ) ا س م- د تاذ ا ر د0 ر9! او ةءار0 ا ر ار د0 تاذ ا ر د0 س 0 ب % .2
-2
$ $ ا و
$ ا
ر ا *+ و ر
:
لو0 ا و 9 ا ر% ا "# ل) ن : ذ ) تاذ ا ر د0 ت +رد قر د+و س + ا ر B ىز ن ر ا . د0 ت +رد # & ا لاد قر ك ھ @ أ و ن ر ا "# تر% أ ىد تاذ ا ر م ر لود+ ن وھ رو ذ ا D & ءار ن رو ا ) 07 ( ذ ) تاذ ا ر د0 ت +رد قر د+و لو0 ا و 9 9 ا ر% ا "# ن D ا س + ا ر B ىز ن د ا . م ر لود+ ا "# ل) ن ظ ) ) 08 ( # & إ لاد قر ك ھ نأ ر د0 ت +رد "# ن ، و ن ر < 0 ط ل) ن رو ذ ا D & ن د ا ىد تاذ ا ث E ا ط و ا ن ر أ رو ذ ا ط و ا . ت +رد نوز ءار ن رو ا و ن د ا # ن رو ذ ا نأ ص "# ا هذھ و ا ر د0 ن % ر ل # قر % ا 0 ن #% ا س% ن ث <ا J ر 0 تاذ . "ـ# ارد @ و اذھ و ) دور او نارو
Moran & Eckanrode 1991 ( ر و ب و "# و Newcomb &Dentler ) ( ار د0 ر9 أ رو ذ ا نأ تر-ظأ ا
ا
و
و ض
سد
ا
ا
71 ارد J ضر و م- اوذ ) ج % ن ،ز و .williams Champman Silvage
(
تاذ ا ر د0 ث ن رو ذ ا ن و% ث <ا نأ تر-ظأ ا
.
هؤ) ز و " ارد
Klings & Colleguex 99
ارد اور+أ ن ذ ا و 216 تر-ظأ ت ارد ا هذھ نا اود+و د و تاذ ا ر د0 ن + ا ن قور% ا لو ارد & در ور % قور% ا هذھ ن رو ذ ا D . ر د0 @ ) و % <ا ء ذ 0 ا و ط % ن ارد "# تر-ظأ ن يو 9 ا م ا ن 9 ا ا ذ ) ىد تاذ ا 2010 ن + ا ن قور دو+و مد ، تاذ ا ر د0 ). ، ط % ن 2010 ص ، 166 ( د ك ذ و م ا ر ت ر ا م ت و & لو @ ارد س يد و0 ار تاذ ا ر د0 و و ا ص# & - ) و #اد <ا 2011 دو+و مد إ ل&و ث ، تاذ ا ر د0 ن + ا ن قر . ا ن ن + ا ن تاذ ا ر د0 قور% ا لو - إ &و ا "# ا نإ و #ار ن ر ارد ا J + نو إ دو ر اذھو تد+و نإ و # قور 0 ن د ا إ م ھ<ا و/ا @ ط ر @ 0ط ھ ارد ا 0ط نإ & ، يرو ذ رو ذ ا .
م ــ ا ج ــ ـ
ا
:
ن رو ا ـ ىد تاذ ا ر د0 ت +رد قر دو+و ن ث ا "# تر% أ نأ د ر د0 ت +رد قر ص أ اد ت + ا هذھ نأ لو0 ا ن ن د ا و #ار نأ "# ا ت د د0 س + ا ر B ص ن د ا و #ار ن رو ا ن ل تاذ ا ا رو ذ ا ء ا س% و #% ا س% ن ث Fا م- ار ظ ن م- اوذ ار د0 ر9 أ ن ر تد+و نإو # د+ قور% ا هذھ 0 ن رو ذ ا D & ت ن د ا . ل ر د /ا م ا ت و & ن و & ةءار0 ا ر نأ ت وأ "# ا هذھ و ذ ا ر د0 ض % ا د و & ر9! ث ن ف رو ذ ا و ث Fا ت +رد نأ <إ تا ن-ـ اوذ ار د0 ل أ ن ث F ن د ء ا س% و ر ا % ةءار0 ا ل قر % ن رو ذ ر 0 .
ا
و
و ض
سد
ا
ا
72./0
: ر د ض و + ىد تاذ ا ر د0 ت +رد قور دو+و ن - و "# ا ن د ا و #ار ن ر ا راد ا D & أ ، ن د ا و + ا قور% ا ص % %ط قور دو+و "# ا تر-ظأ س + ا ر B ىز ا و تاذ ا ر د0 ت +رد ن و + ا ن ل رو ذ ا D & تاذ ا ر د0 ت +رد .0
و # ا ر& ا 0 ن + إ وأ @ اذ @ % ط @ ط ن Fا نإ ر9 أ ر # ادر @ و ل%ط ، م ا اذھ ه + ا ةر9ؤ ل او ھر 1 و +<ا ةرور ل%ط ا @+او ا تار <ا و ت و & ،ل او ا ف ار9! و هو #اد <ا رد ا ل%ط ن 9د و و ، @ & د د ر ر < ت 0 0 ن ھر B أ 0 @ ت% أ ، # و ر أ ل او إ إ ه د+و &و& و رد ا ل%ط ا ھ 0 ا ت و & ، رد ا ھ و <إ ھأ ل0 ر9! م ا ت و & إ د اذھ و @ اذ هرـ د0 ن ل ـ0 و ل%ط ا تاذ ةرور ت ارط <ا ن د د ا ب + م ا ت و & يوذ ذ ) ا ـ#% م ھا ةرور لو0 ا دB ا ر#از+ ل نو ن ذ ا موـ ا ذ ) # ل+أ ن ھر 1 و % ا .
ت ــ ارــ ــ+ا
ل% ا د /ا م ا ت و & نو ن ذ ا ذ ) . -م ا ت و & يوذ ذ ) ا د دو+و ا ص0 ا كارد < ف ا -م ا م أ D . م ا ت و & يوذ ذ ) ا #% ل% ن داد إ . م- ت و م د0 و د /ا م ا ت و & ن ا و يوذ ذ ) ا ةد م- د ص# 0 ا كارد < إ تد+و ذإ م ا ت و & . ت ا م- %طأ م ا ت و & ذ ) ا ء وأ و . -ن ف #اد <ا رد ا ل اد و ر ا ةر /ا رد ا % ا ص ا كار إ م ا ت و & يوذ .
ا
و
و ض
سد
ا
ا
73 -ا و م ا ت و & تار 9! و ذ % ا ل ذ ) ا ء وأ و ن ذ ا . م- اوذ مھر د0 ن م ا ت و & يوذ ذ ) ا J + و ز % . م- و د م ا ت و & يوذ ذ ) ا # مھاو ن .و ض
ا
و
سد
ا
ا
671
-ا ضر
ـ
:
د
:
د
ر ث ا
ارد ا تار
إ ق ط
م
ارد ا ت
ر ن د ! "# ا ب
ا
1
-1
ـ و ا
ر ا
ا ضرـ
: % ت #ر ا ر& ا : 'و ذـ + ن # % إ لاد قر د ار ا ا #اد ا ن د ا م-#ارظ و #ار نـ ر ا ا ر د/ د 0ا تاذ.
' م ر لود ) 06 ( تاذـ ا ر د/ ن ر ا ر 1 و ن ر ا ن قر& ا . و ا دد ا ط و ا ب ا فار ا ير ا ن ! ا ) ت ( !و ) ت ( ود ىو د ا ن ر ا 30 81.66 6.95 48.43 6.74 02.67 0.01 ن د ا 30 84.56 4.32 18.70 ن ا نأ ر-ظ لود' ا ل+ ر ا ذ + ا ط و ن #ار د/ س / ا ر تاذ 4 د 0ا 81.66 هرد ير فار 6.95 ، + ا ط و ا 4 ن ذ ن د ا 84.56 هرد ير فار 04.32 ن د ا ذ + ا نأ ن د/ ر9 أ ار ن ر ا م- ار أ ن د 0ا تاذ #ار أ ر-ظ ، ر9 أ ةر 0ا #& ا هذھ ن و ر / + ا ذ + ن د ا رظ ك ذ و إ ا فار =ا ير . + ا قر& ا أ ر-ظ و لاد قر وھ ن ط و ا ن ظ # % إ ن #& ا ن ن ظ + و، ود' ا ل+ نأ ل ) ت ( ا و ا يو 6.74 ن ر أ ) ت ( ا ود' ا يو 2.67 ر ا 'رد م أ ، 58 =د ا ىو ت و 0.01 ر ل / ? @ و د 0ا تاذ ا ر د/ ن ر ا و ن د ا ذ + ا ن قور دو'و لو/ ا ث ا ير&% ا ضر& ا ض ر و .1
-2
ـ $ ا
ر ا
ضر
-ا ر د/ ت 'رد قر د'و اذ ا ذ + ا ىد د 0ا ت #اد ا ار ا ن ر ا ' ا ر B ىز #ار س .
و ض
ا
و
سد
ا
ا
68 م ر لود' ) 07 ( ذ + ا ن قر& ا D و #ار ن ر ا ا ر د/ س / تاذ ' ا ث ن د 0ا س . و ا ددـ ا ط و ا %! ا فار ا ير ا ي !و ي ود ىو ـ د ا روـ&ذ ا 14 81.71 5.92 110.5 56 0.01 ث ــ )ا 16 81.62 7.77 + ن ط و ا نأ ر-ظ لود' ا ل ر ا رو ذ ا ن #ار ا ر د/ س / تاذ 4 د 0ا 81.71 هرد ير فار 5.92 ا ط و ا 4 ن ث E 81.62 هرد ير فار 7.77 ن #ار ن ر ا رو ذ ا نأ أ ار د/ ر9 تاذ م- ار أ ن د 0ا ث Fا تار ا ل # د' قر & #ار . نأ لود' ا ل+ ن ظ + م ) ي ( يو ا و ا 100.5 ن ر أ ) ي ( يو ا ود' ا 56 ر ا 'رد م أ 58 =د ا ىو ت و 0.01 @ و ل / ? تاذ ا ر د/ #ار ن ر ا ث Fاو رو ذ ا ن قور دو'و لو/ ا ث ا ر ير&% ا ضر& ا ض ر و ل # د' قر & ن د 0ا.
1
-3
ـ$ $ ا
ر ا
ضر
.
ا ر د/ ت 'رد قر د'و ار ا ا ذ + ا ىد د 0ا تاذ #اد ا ن د ا ' ا ر B ىز س
.
م ر لودـ' ) 08 ( ذ + ا ن قر& ا D و ن د ا تاذـ ا ر د/ س / . و ا ددـ ا ط و ا فار ا ي ي ىو
و ض
ا
و
سد
ا
ا
69 %! ا ير ا !و ود د ا روـ&ذ ا 12 85.08 3.14 100.5 53 0.01 ث ا 18 84.22 4.94 رو ذ ا ط و ا نأ رـ-ظ لود' ا ل+ ن ن د ا 4 تاذ ا ر د/ س / 85.08 هرد ير فار 3.14 ا ط و ا 4 ن ث E 84.22 فار هرد ير 4.94 ذ ا نأ ن رو ن د ا ار د/ ر9 أ ن د 0ا تاذ م- ار أ ث Fا ل قر & . نأ لود' ا ل+ ن ظ + ) ي ( يو ا و ا 100.5 ن ر أ ) ي ( ر ا 'رد م أ ود' ا 58 =د ا ىو ت و 0.01 ث ا ر ل / ? @ و ير&% ا ضر& ا ض ر و ن د ا ث Fا و رو ذ ا ن قور دو'و لو/ ا2
ت
ر ا *+ و ر
:
= أ ق / ل ر 9 ا و ث ا فادھ ىد تاذ ا ر د/ قر دو'و ن رو ا #ار ، ل%& ا اذھ لو ، ن د ا و ا ارد ا ت ر "# %و - إ ل ث ا .2
-1
*+ و ر
ــ و ا
ر ا ـ
:
فو دو/ ء ذ ا ر ا ق ط د ) م ر ق ا رظ أ 02 ( إ إ ةءار/ ا ر ا ) رظ أ م ر ق ا 03 ( د 0ا تاذ ا ر د/ ر ا و ) رظ أ إ م ر ق ا 04 ( "# 4 ر& م ر& ا H -% ن ا و و0ا : #ر ا ر& ا ت% : د'و #ار ن ر ا ذ + ا ن # % إ لاد قر ا ن ن د ا و #اد ا ار ا ا ر د/ د 0ا تاذ .
رط ن و و ا ط و ا ن ل ب ق ا ا ماد ا و ير ا فار = ر ) ت ( %و إ لاد قر ك ھ نأ # % إ ن رو ا ن ا ن #ار ا و D % د و ' ا ن ر-ظ اذھ و د ا م ر لود' ا ل+ ) 06 ( و ث ا ضر ل / @ و ر ض ا دو'و مد ص يذ ا ل د ا ضر& قر . د/ ر9! ةءار/ ا ر نأ لد ن رو ا ذ + ا ىد تاذ ا ر .
و ض
ا
و
سد
ا
ا
70 & و نو ھ ن ل / ا ت ارد ا "# J ' ا هذھ ق Hutchinson 1985 و ر Mescher 1987 ، ت ز ا &ط% 1989 ن و ارد و Cullen ارد و ر/% ا د أ ) 1992 ( Kد ر ' ارد و ) 1992 ( ت و % ب %أ ذ + ا نأ -& ض & نوز م ا ن د ا ذ + ر / تاذ ا مو . ل%و ا "# ا ن ث هارو د ا ورطأ يد و/ رو د ا ارد J ق& تاذ ا ر د/ ن د ا ذ + ا و ب ا ر يوذ ذ + ا ن قور دو'و إ - إ ذ ا ر د/ س / ماد ا ل+ ن ن د ا ذ + ا D % @ د ا يذ ا و د 0ا تا ث ا اذھ . ) ، يد و/ 2011 ص، ( ذ J'ر ر و ك إ - ا رر ا ل & ا تار نو ن ذ ا ذ + ا ر ن تاذ ا ر د/ ر9! او ةءار/ ا م- د ا ذ + ا س نور-ظ ن ذ ا ن د & ر ار د/ ا ر د/ س / ب تاذ .2
-2
$ ا
ر ا *+ و ر
$ $ ا و
:
"# ل+ ن لو/ ا و 9 ا ر& ا : ذ + تاذ ا ر د/ ت 'رد قر د'و س ' ا ر B ىز ن ر ا . و ن ر ا "# تر& أ # % ا لاد قر ك ھ @ أ ىد تاذ ا ر د/ ت 'رد ءار ن رو ا م ر لود' ن وھ رو ذ ا D % ) 07 ( ا ن D لو/ ا و 9 9 ا ر& ا "# ذ + تاذ ا ر د/ ت 'رد قر د'و س ' ا ر B ىز ن د ا . ن ظ + م ر لود' ا "# ل+ ) 08 ( قر ك ھ نأ لاد # % إ "# ر د/ ت 'رد ن ، و ن ر = / ط ل+ ن رو ذ ا D % ن د ا ىد تاذ ا ا ط و ا ن ر أ رو ذ ا ط و ا ث E . "# ا هذھ و رو ذ ا نأ ص ن ن د ا # ءار ن رو ا و ت 'رد نوز & ر / تاذ ا ر د/ ن #& ا س& ن ث =ا J ر ل # قر & ا / ن . ارد @ و اذھ و "ـ# ) دور او نارو
Moran & Eckanrode 1991 ( ر و ب و "# و Newcomb &Dentler ) ( ار د/ ر9 أ رو ذ ا نأ تر-ظأ ا
و ض
ا
و
سد
ا
ا
71 ارد J ضر و م- اوذ ) ،ز و ج & ن .williams Champman Silvage
( ا ر د/ ث ن رو ذ ا ن و& ث =ا نأ تر-ظأ ا تاذ . هؤ+ ز و " ارد
Klings & Colleguex 99
ارد اور'أ ن ذ ا و 216 ت ارد ا هذھ نا اود'و د و تاذ ا ر د/ ن ' ا ن قور& ا لو ارد تر-ظأ در ور & قور& ا هذھ ن رو ذ ا D % . & ن ارد "# تر-ظأ ن ر د/ @ + و & =ا ء ذ / ا و ط يو 9 ا م ا ن 9 ا ا ذ + ىد تاذ ا 2010 ن ' ا ن قور دو'و مد ، تاذ ا ر د/ . ) ، ط & ن 2010 ، ص 166 ( م ا ر ت ر ا م ت و % لو @ ارد س يد و/ ارد ك ذ و #اد =ا تاذ ا ر د/ و و ا ص# % - + و 2011 دو'و مد إ ل%و ث ، تاذ ا ر د/ ن ' ا ن قر . ا نإ تاذ ا ر د/ قور& ا لو - إ %و ا "# و #ار ن ر ا ن ن ' ا ن / ن د ا ارد ا J ' نو إ دو ر اذھو تد'و نإ و # قور يرو ذ ، إ م ھ=ا و0ا @ ط ر @ /ط ھ ارد ا /ط نإ % رو ذ ا .
م ــ ا ج ــ ـ
ا
:
& أ نأ د دو'و ن ث ا "# تر ت 'رد قر ن رو ا ـ ىد تاذ ا ر د/ #ار ن د ا و اد ت ' ا هذھ نأ لو/ ا ن أ د/ ت 'رد قر ص ر ن رو ا ن ل تاذ ا #ار نأ "# ا ت د د/ س ' ا ر B ص ن د ا و رو ذ ا ر ظ ن م- اوذ ار د/ ر9 أ ن ر ا م- ا ث Fا س& و #& ا س& ن
ء ا د ا ن ا D % ت رو ذ تد'و نإو # د' قور& ا هذھ / ن . # ا هذھ و ل ر د 0ا م ا ت و % ن و % ةءار/ ا ر نأ ت وأ " تاذ ا ر د/ ض & ا د =إ ت 'رد نأ ث Fا ث ن ف رو ذ ا و ر9! و % ا & ةءار/ ا ن د ء ا س& و ر ث F ن-ـ اوذ ار د/ ل أ ن ذ ر / رو ل قر & ن .