مرض ضغط الدم و التحاليل المخبرية للدم

(1)

س د ن د

ا د

–

م

ا مو ا

م

ل او م! "ا مو

ر

ا ةد #$ ل جر& ةر ذ

ص &

"

)

"

ارد

:

ـ ير

ا ج و ط ا ل

ا ر

:

رد

_

م

_

ن

داد إ

ط ا

ن

:

فار$إ ت

ا

:

-و )

م ھار ا

د

:

رد / ا د 0

...

رطؤ

.

-ن أ يدو

أ

:

ر ا

و

...

ا س 4ر

.

أ

:

د

يد

...

ش

.

ا ا : 2010 / 2011

(2)

*

ءاﺪﻫﻹا

*

ﻢﺴﺑ

ﷲا

ﻦﻤﺣﺮﻟا

ﻢﻴﺣﺮﻟا

ﻢﻬﻠﻟا

ﻲﻠﺻ

ﻢﻠﺳو

ﻰﻠﻋ

ﺎﻧﺪﻴﺳ

ﺪﻤﺤﻣ

ﻢﺗﺎﺧ

ءﺎﻴﺒﻧﻷا

ﻦﻴﻠﺳﺮﻤﻟاو

ﻰﻠﻋو

ﺎﻧﺪﻴﺳ لا ﻰﻠﻋو ﻢﻴﻫاﺮﺑإ ﺎﻧﺪﻴﺳ ﻰﻠﻋ ﺖﻴﻠﺻ ﺎﻤﻛ ﺪﻤﺤﻣ لآ

ﻢﻴﻫاﺮﺑإ

ﻦﻴﻤﻟﺎﻌﻟا ﻲﻓ

ﻰﻟإ

مﻮﻳ

ﻳﺪﻟا

ﺪﻴﻤﺣ ﻚﻧا ﻦ

ﺪﻴﺠﻣ

.

-تاءاﺪﻫﻹا

:

-ﻰﻟإ

ﻦﻳﺪﻟاﻮﻟا

ﻦﻴﻤﻳﺮﻜﻟا

ﺎﻤﻬﻈﻔﺣ

ﷲا

ﺎﻤﻫﺎﻋرو

ﻞﻇ ﺖﺤﺗ ﻪﺘﻳﺎﻨﻌﺑ

ﻪﺘﻤﺣر

.

-ﻰﻟإ

ﻞﻛ

ةﻮﺧﻹا

تاﻮﺧﻷاو

.

-ﻰﻟإ

ﻊﻴﻤﺟ

ﻞﻫﻷا

برﺎـﻗﻷاو

.

-ﻰﻟإ

ﻊﻴﻤﺟ

ءﺎـﻗﺪﺻﻷا

و

ﻟا

ءﻼﻣﺰ

ﻦﻣ

ﻒﻟﻷا

ﻰﻟإ

ءﺎﻴﻟا

.

يدﻮﻤﺣ ﻦﻴﻣا و ﻲﻟاو ﻖﺤﻟا ﺪﺒﻋ و يدواﺪﻟا ﺪﻴﻤﺤﻟا ﺪﺒﻋ صﻮﺼﺨﻟﺎﺑ

.

-ﻰﻟإ

ﻞﻛ

ﻦﻣ

ﻲﻨﺒﺤﻳ

ﷲا ﻲﻓ

.

ﻢﻬﻴﻟإ

ﺎﻌﻴﻤﺟ

يﺪﻫأ

ةﺮﻤﺛ

يﺪﻬﺟ

ﻲﻠﻤﻋو

ﻪﺑ ﻊﻔﺘﻨﻳ نأ ﻮﺟرأو

يﺮﻴﻏ

.

(3)

*

تار

ا

*

ﺪﻤﺤﻟا ﻞﺟو ﺰﻋ ﷲ ، ةﻮﻘﻟا ﺎﻨﺒﻫوو ﻞـﻘﻌﻟا رﻮﻨﺑ ﺎﻨﻴﻠﻋ ﻢﻌﻧا يﺬﻟا ةدارﻹاو ﻦﻴﺘﻴﻓﺎﻜﻟا مﺎﻤﺗﻹ ﻞﻤﻌﻟا اﺬﻫ . ﺎﻤﻛ ﺮﻜﺸﻟا ﻞﻳﺰﺠﺑ ﻪﺟﻮﺘﻧ ﻢﻴﻈﻋو ﻻا نﺎﻨﺘﻣ ﺮﻳﺪﻘﺘﻟاو إ ﻰﻟ ﻞﻛ اﺬﻫ زﺎﺠﻧا ﻲﻓ ﺎﻧﺪﻋﺎﺳ ﻦﻣ ﺚﺤﺒﻟا ﻊﺿاﻮﺘﻤﻟا ﺺﺨﻧو ﺮﻛﺬﻟﺎﺑ : ﻞﻛ ذﺎﺘﺳأ ﻤﻴﻠﻌﺗ ﻰﻠﻋ ﺮﻬﺳ ﺎﻨ ﻧﺪﻴﻔﻳ ﺎﻣ ﺎ مﺎﻈﻧ ﻰﻠﻋ نوﺮﻫﺎﺴﻟا صﻮﺼﺨﻟﺎﺑو لأ ) د م ل ( . -ﻤﻛ ﺎ ﻪﺟﻮﺘﻧ لﺎﻤﻋ ﻞﻛ ﻰﻟإ ﺺﻟﺎﺨﻟا ﺮﻜﺸﻟﺎﺑ " ﺔﻳﺮﺒﺨﻤﻟا ةدﺎﻴﻌﻟا " عﺮﻓ ﺑ رﺪﻨﻣﻼﺻ و ﻢﻧﺎﻐﺘﺴﻤ ﺔﺻﺎﺧ ﻧﺪﻋﺎﺳ ﻦﻣ ﻞﻛو ﺮﻳﺪﻤﻟا ﺎ ﻲﻤﻠﻌﻟا عوﺮﺸﻤﻟا اﺬﻫ زﺎﺠﻧا ﻲﻓ ةﺪﻋﺎﺴﻤﻟا ﺪﻳ ﻢﻳﺪﻘﺘﺑ و ﻲﻘﻴﺒﻄﺘﻟا . ﺎﻤﻛ ﻧ ﻪﺟﻮﺘ ﻟ ﻞﻳﺰﺠﻟا ﺮﻜﺸﻟﺎﺑ تﻼﻴﻣﺰﻟاو ءﻼﻣﺰﻟا ﻊﻴﻤﺠ – ﻠﻃ ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟا ﺮﺘﺳﺎﻣ ﺺﺼﺨﺗ " ﺔﻴﻤﻠﻋ ﺔﻓﺎﺤﺻ " ﺺﺼﺨﺗ ﺮﺘﺳﺎﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟا ﺔﻨﺴﻟا ﺔﺒﻠﻃو " ﻊﻤﺘﺠﻤﻟاو ةرﻮﺼﻟا لﺎﺼﺗا ." ةدﺎﻬﺸﻟا ﻞﻴﻧو جﺮﺨﺘﻟا ﻖﻳﺮﻃ ﻲﻓ ﻲﻫ ﺔﻌﻓد ﻞﻛ ﻰﻟاو ﺔﻴﻌﻣﺎﺠﻟا . • ﺎﻤﻛ ﻧ ﻮﺟﺮ ا نأ ﻞﺟو ﺰﻋ ﷲا ﻦﻣ ﻲﻓ ﻢﻫرﻮﻧ ﻞﻌﺠﻳو ﻢﻫﺎﻋﺮﻳو ﻢﻬﻈﻔﺤﻳ ﻢﻬﻗﻼﺧأو ،ﻢﻬﻨﻳد ﻞﺿﺎـﻓو تﺎـﻔﺼﻟا ، و ﻰﻟا ﻢﻬﻳﺪﻬﻳ نا ﻖﻳﺮﻄﻟا ﺢﻴﺤﺼﻟا اﻮﻜﻠﺴﻴﻟ ،ﻢﻬﺑرد و ﻰﻟإ ﻞﻴﺒﺳ ﻬﻟا ﺪ ا ﺔﻳ و ﺎﻴﻧﺪﻟا ﻲﻓ حﺎﺠﻨﻟاو ةﺮﺧﻵا . و

اﺮﻜﺷ

(4)

(5)

(6)

ل ا 2 : مد ا ط س آ لوأ ) 1896 ....( .. ... 13 ل ا 3 : ل !ط"ا ط س # آ ... . ... ... 14 ل ا 4 : و$د ا ةرود ا و ب& & ط' $ ط ط() م'ر ... 19 ل ا 5 : ن ر ا ز +, طط($ – ن ' )و , ا ... 24 ل ا 6 : يدارإ/ ا 0 ا ز +, ا ) 1 $' ا يو ( مد ا ط مظ $ ا ... 27 ل ا 7 : 3ز ا عو ا ن$ مد ا ط س # ز +, ... 99 ل ا 8 : $#ر ا مد ا ط س # ةز+,أ ... 99 ل ا 9 : مد ا ب ' تاوط( د ا ن$ ... ... ... 103 ل ا 10 : مد ا ب ' تاودأ ... ... ... 105 ل ا 11 : طط($ $ د ا أ و$د ا تار 0 ا #و ... 106 ل ا 12 : د ا د رو ا #و$ طط($ ... 107 ل ا 13 : ن ر ا #و$ طط($ د ا . ... 108

(7)

م#ر لود, ا 1 : ا ءار$ ا مد ا ت ر 0 ط ا م ا ن ' 7 ... 62 م#ر لود, ا 2 : ' '"ا مد ا ل3 ... 70 م#ر لود, ا 3 : دو'"ا ،ر! "ا،ض "ا قر0 ا :& ' 3ر ا و$د ا ر$ز ا زو) ' م 0 ا ن ' ف&)($ ... ... 71 م#ر لود, ا 4 : و$د ا ر$ز ا ' ABO و RH س و) و ' ر ن$ ل ... 72 م#ر لود, ا 5 : & ود ا ت &ط $ ا ـ 23 ءار$ ا ت ر & يو$د م ظ ... 72 / 73

(8)

ـــ ر ا ھ ا ـــ ءاد ل ا سر لواد ا سر ا د ا ... ....

لو ا ل

ا

:

مد ا ط" ضر

.

لو ا ل ا د ... 07 لو ا ث ا : ن ار ا و ب ا روط و مد ا ط ن ر ... 11 لو ا ب ط ا : مد ا ط ن ر .... ... 16 ! " ا ب ط ا : ن ار ا و ب ا ضار $ % ر ا مد ا ط ط را ... 17 ث " ا ب ط ا : مد ا ط ع را ضر ةروط ... 18 ! " ا ث ا : د ا ط ف ر) م*+ ا ةز-+أ رود و ) ط ا م ... 18 لو ا ب ط ا : ) ط ا مد ا ط ... 21 ! " ا ب ط ا : م*+ ا ةز-+أ رود ... 22 ا ث " ا ث : مد ا ط ع را ب *أ ... 28 لو ا ب ط ا : و ا مد ا ط ع را ... 28 ! " ا ب ط ا : يو! " ا مد ا ط ع را ... ... 34 ث ا % ار ا : ج1) ب + * ا ر 2 مد ا ط ... ... ... 39 لو ا ب ط ا : ج1) ط ا + *ا مد ب *أ ... 39

(9)

لو ا ب ط ا : ا مد ا ط ع را ث ... 42 ! " ا ب ط ا : مد ا ط ع را ت 1 ا ث ... 43 * ا ث ا سد : مد ا ط ا ض ! ... .. ... 45 لو ا ب ط ا : ةد ا مد ا ط ض !ا ت4 ... 46 ! " ا ب ط ا : 4 ةرر8 ا و ر ) ا مد ا ط ض !ا ت ... 48 ث " ا ب ط ا : ض ! ا مد ا ط ج1 ... 49 ا ث ا % * : ل او ا د! مد ا ط ضر ل ط او ن !* او .... ... 50 ا ب ط ا لو : ل او ا د! مد ا ط ع را ... 50 ! " ا ب ط ا : ن !* ا د! مد ا ط ع را ... 52 ث " ا ب ط ا : ل ط ا د! مد ا ط ع را ... ... 55

$ % ا ل

ا

:

مد

ا صاو' ا

لو ا ث ا : مد ا ھ ... 56 ! " ا ث ا : مد ا ف: ظو ... 57 ث " ا ث ا : مد ا ب 8ر ... 58 لو ا ب ط ا : ز1 ا ... 58 ! " ا ب ط ا : و د ا 1 ا ...: ... . ... 59 % ار ا ب ط ا : ن و 2و - ا ... .. . . .... 67 % ار ا ث ا : و د ا ر ز ا ...: 68

(10)

! " ا ث ا : % ر ا ط 5 ا ود ا ... 76 لو ا ب ط ا : ر 2 ج1) ا :اود ... 78 ! " ا ب ط ا : :اود ا ج1) ا ... 83 ب ط ا ث " ا : ا ت و ا % ر ا مد ا ط ر ر ... 85 ث " ا ث ا : مد ا ط ع را ن >و ا ... 88 لو ا ب ط ا : مد ا ط ع را ن >و ا قرط ... 89 ! " ا ب ط ا : % ر ا ط @ ر ر"8 ا دار5 ا د د ... ... 90 ث " ا ب ط ا : مد ا ط ع را ن >و ا قرط ا 5 ... . ... 91 % ار ا ب ط ا : ا م ظ! ا ر ذ :ا ... 94 ث " ا ث ا : مد ا ط س > ... ... 97 لو ا ب ط ا : مد ا ط س > ز -+ ) ر و! ا ...( 97 ! " ا ب ط ا : س ض ر ا داد إ ط ا .. ... ... ... 100 % ار ا ث ا : ا تاوط ا مد ا ل و ب * ر ... ... ... 103 لو ا ب ط ا : مد ا ب * تاودأ و مد ا ت ! % + . ... ... 103 ! " ا ب ط ا : مد ا ب * عاو!أ ... 106 ط ا ث " ا ب : مد ا - ل ا ةرو ا ... 109 س ا ث ا : و مد ا ط ع ر >1 - ا ت !و ر- ا ل ير8* ا ... 112 لو ا ب ط ا : س ر8! ا ت !و ر- ا ل ... ... 112 ! " ا ب ط ا : رظ8 ا ةد ا ت !و رھ ل ... 113 ث " ا ب ط ا : ير8* ق ) ل8 و ر8* ا ل ... 116

(11)

ا : ... .. ... 125

(12)

7 د : ر ا ط ن ھذأ إ رد ، ةر ا ا ثو ا ر طإ ص ق ث د ا ط ا ل # ا $ اردو ث ز # ا ، $ ن$ ك ھ ' ل ار ف ن )ا ب ا ، ا و ز ا ضار , -ارو ا ' . و /اذ0 ا ' اد $و ' #أ ف1 ا . و $و2و ا ل ا اذھ ل1 ن و د3 و ضار ,ا هذھ د ا ھ زر نأ ، 52او ا 6و او '#1$ . 7و '$او أو ' أ ن ك ذو مد ا ط02 ضر ل- او ، ز ا ضار ,ا ض تار:ؤ ن$ ف:7 مد ا $ ىر# ا ل ا مھأ إ 2) ، ' ھر =و لور و7 او ير7 7 . ب 3 ا ب ھرود او س ر7 او 7 او ن ار: او ن ھر =و أ @# ز و د ا ةرود ا ة . $ ت :ا ث ط ق و عو2و ا اذھ # $ ' و : لو,ا ل . ا : 6رط ' و إ حار 6ا 5 '2ار$أو ' أ ن مد ا ط02 ع . را ضر لو ا ض / 6و ا . - ا ل . ا : او و ' و@. و مد ا ن$ 7 ا / ز . ا ' . ث - ا ل . ا ) مد ا ط02 ضر لو ق 3 او ر ا ل :( ل ن$ ةر $ وھ ا تاود,او تاوط ا مھاو مد ا ت $ $ لو ا . 7 ' 3 ط مد ا ط02 س 6 . 7و ' و '#ار ا ت $ ،'$او C ط02 ا ةءار3 ا و مد ا . ا : @ و إ ص ت و ا و ت # Eا ن # ضار أ مد ا ط02 ل ا مھأو ف : 7 3 ا ضار ,ا ىر ,ا ط02 61$ @ ا مد ا .

(13)

8 ن و ب ,ا ث ا اذ@ م 3 د ا : -إ مد ا ط02 ضر 3 ا ت ط ا ل7 F 2و $و ا ب # د :ر)او . ن ل ا قرط ن د ا . 7و ضر ا اذھ 5 ،هرار2أ ارد ا ن ك ذ اذھ ت ط و 2و س7 ث م 3 ا $د ،ضر ا ' إ دو #ر نو7 اذ@ ص او ق ا نو =ار ا ل # ا . ا ا س ,ا إ 6ر نأ ' 1 ن و ل # رEاو ت ا ن مد ا ط02 ضر ن$ ت ط ن ه # ر0 . -)ا ب أ F 2و ل#ا ن ق ا =ر ا ،' ا ب ,ا ر و ن$ Eإ ' $ ف:7 ا ن7 E يذ ا ت ا ل 3 ا اذھ ن 6و او '#1$ #@ ا س 3 ا ق رط رر7 ا . -دد$ ع . را ل 3 ا اذ@ ت )ا ،ت ا $ #ا ت 7 ا ن ' و د 6او . عو2و ا اذھ ر ا إ د ا ب ,ا ض هذھ ،م@ ا اذ@ م @ # ث ا . ' ء 3 رEا و ھ ، 5 2او ا ن عو ا اذ@ 6رط ل1 ن ةدو: ا فادھ,ا ن و رد3 ن و ، 3ط 1 او ط $Eا ت @7 ا ن ا او $و2و ا س ,ا إ - ا، ضر 3 ا ورط ا 7:)ا ن$ #)ا ع ط ا : ن$ :و 2اوو ط ةر7 ء ط$إ ضر ا . ل2 أ د د 5# أو @ إ ل و ا #1 ا قرط ا بط ا ث د ا . ن ا . ا ق 3 و ،عو2و ا F2او ا ط ا ا G@ ا ل F/ار: 5 # س يذ ا 5 # ا . هذھ 5 ا ا G@ او ر $ ارد ا وذ عو2و ا اذھ ، ھأ ؤر ب ط يذ او 3-و $ #1$ . ق 3 ا G@ ' ا د3 ا . .

(14)

9 - ت2ر $ا ا ت و ا ن و : -عو2و 61$ @ ، ر ا 0 5#ار و رد دو#و ماد ا . ت .: او ز7ار ا ىد ص ا اذھ ل- 3 ثو دو#و مد$ طو ا . -ا ص3 C ا #ر او ، 3-و ا و ا إ لو و ا و و ر ط . ر . و ص ا ل # ا اذھ او ط ا تار ا . ضار C ' 61 ارظ ، . ا ' او# م7 ا و و عو2و ا $ : ىر أ . -ط ا ر ا ل اد اد ا ص ر ا ءار#) رور2 ا - ا ل/ و ا ماد ا . 7: ث ا : ا ا ضار ,ا د ا مد ا ط02 ضر ر دار ,ا ة دد@ ت أ ا - د نر3 ا ن - ا ف ا اد Eإ ف: 7 م او ،ن ر: ا تE 7:)ا حرط ' و ا : -و مد ا ط02 ضر -وھ ھ مھأ ب ,ا ؟ ' -د ا ھ ر -Jا ن$ ر ا )ا ؟ ضر ا اذ@ ' 6و او ج1 ا م ف 7 ل ود,ا ؟ ت او ھ مھأ ؟ مد ا ط02 س 6 . 7و ؟ مد ط ر ا ر ا ل ا ط ا ر ا و . ا ت 7 ا : طر ر و ا : مد ا ط02 ع . را ر: ا . ط ا ا : ا ط02 ا ) م6ر ا $,ا ط02 ا ةءار6 ( . ط ا ط ا وآ ر ا : طاو ا ط02 ا ) م6ر ا د,ا ط02 ا ةءار6 .(

(15)

10 -ن ار ا : $و,ا ب 3 ا ن مد ا @ ير# ا ةر 0 ا إ 3 ء 2$,ا عر. ن ار: او م # ا إ $وأ $د ةر 0 -ن ر: . -رظ ا ةد ا : وأ ) و 7 قو ةد0 ا ( رھ زر. و 7 ا قو 53 ةد= ھو ةد د$ ت و @ ھأ ا نور ود Eا نو رھ م # ا ء او F ظ. مو و ا فر و لو ا . ن ر ا : ن ار: ا م# $ ةر: ر = 3 رط ر-ؤ و 7 ا هور. نو رھ . -ا ن -ار -ا : ، ب 3 ا يذ0 ا ن ار: ا اذإو 3 ا ذ ا ت ت 3 . -رو ا : ن ار: ا ف 2 ط 3 ةد $ ل-– ت ر#. د6و ر -C ط02 ا د ف ز غ د ا ب يو3 ا . لو ! ةرد ا بو # ا : نو7 ، م. ط ج1 ا ن عو هر -C F ا ف ر ) مو دو ا ( ط02 ا ر ن ف. و م # ا ن . مو و ا : مد ا و م # ا 1 ةد $ د#و ند . ن و ر -C ةرد ا بو ا لو @ أ مد ا هاو ص3 ، لو ا مو و ا فر ذ=,او 0 ا ل 3 ر ا ر $و زو ا ھ مو و . -ن رد ا : $ ل نو ر@ ا اذھ ب 3 ا 2$ ض 3 ا $ر ةد ز 7 دادز ب 3 ا ن رد ا مد ا .

(16)

(17)

11

ل

ا

لو ا

:

مد ا ط

ضر

:

د

لو ا ل

ا

:

ضار ا د ا مد ا ط ع را نإ م ا ء أ ف ر ا او . ةروط ن # و ل ھأ اذإ ' او ن((ار او ب * ا ضار أ ن ر(+# (,ر ا ب- ا ر- ( ' ا ضر ا اذھ ز/ - 0 د1 ةر(ط ت ك ذ ىدأ '/56 أ ة و ا و . ا نر* ا ن + ا ف7 ا 8 ر ا مد ا ط ضر ةرو7 تر( د1و ل - ن(ر ط ا ا (ود ا ن دد6 ف #ا ، ت ( و ا ء ؤر د ا نأ ر#ذ - ر(د/و ت ( ( -ر ا (اد- (#(ر ا ةد ا ) ت زور ( ; - ف(ز ر+ا ' ( د* ذإ /( مد ا ط ع را ضر - ' - 7إ . ث - ا قرط ل, ھ مد* ةر( ا تاو ا ثد د1و ا . ل او ا ن ر(+# ا ر (-(ر/ او (#( ( #>ا ( اد( ا ت ارد ا ق(رط ن6 ن# أو ج5 او ( 1و او ص( A + ا قرط او ضر ا اذھ ثود A إ (دؤ ا . ن6 ' 7 ا ر(1 * ا ر A إ ت ( أ ا +(د ا (ود ا ق(رط A إ مد ا ط ا ت د ا ت 6 ن ( 1و ا ن ( ( (-ط ا ،ضر ا ن((ار ر / ا 0 أر A 6و ل و ب * ا طو-ھو ; ا ،ن( ( # ا (- / ا ر +Bا ن6 5 اذھ ج5 .

(18)

12

ث

ا

لو ا

:

ب ا

روط و مد ا ط

ن

ر

ن ار! او

:

ب ط ا

لو ا

:

مد ا ط

ن

ر

:

1733 بھار ا ع ط ا ، ;(ر ا ةر لو و " ل ھ ن ( " ط ا ر( ( نأ . ق 6 ل اد 8*( د(رو Cر -و- أ ل دا د* ،ن 7 ن 7 ا مد د/و ' ار(+# شھدو او و ( 9 بو- ا ماد1أ ) ل# 1 .( ) ل"! ا 1 :( # بھار ا و %أ ' % مد ا ىو ) ع را ظ , - ن ا ق% ن ر! /-ط ا . 1 1 -د . نور# م(ھار-إ ل . مد ا ط ن سر ا . A و ا -ط ا تور(- ل و ؤ – ن -1983 . ص 10 .

(19)

13 طC ةو1 دو/و ر - ا اذھ ن F او ،مد ا ( 6 ب - ' 6 ط - ن#( م و د 6 ط ا ةر( (,اد- ا *(رط ا هذھ ل ا ن (*(-ط و ن >ا . د -و 143 عر ا " ش - نو ر (ر " آ لوأ ( ط ا ةر . م+ 1896 عر ا " #ور (ر نو (-( " ط ا س (* ( ' '- ا Bا ) ل# ا 2 .( ) ل"! ا 2 :( م 0 ا ر ا / ا مد ا ط س آ لوأ " /"ور ر نو ) " %) 1896 . 2 2 -د . ل نور# م(ھار-إ . مد ا ط ن سر ا . هر#ذ ق- 8/ر . ص 11

(20)

14 و 1905 قر " فو رو# " ط ا ن ) -* ا ط ا ( ط او طاو ا ) , ر ا ط ا وآ ط - ا . ( رو #د ا عر ا د( - ر(C ن ز ذ و " د ( در و( " آ د 6 ط ا س (* ل ط ا ) ل# ا 3 . ( ) ا ل"! 3 :( س 3 آ ل ط4 ط ا – د % ) در %و رو "د ا ر ا . 3 3 د . نور# م(ھار-إ ل . مد ا ط ن سر ا . هر#ذ ق- 8/ر . ص 12 .

(21)

15 هذھ ء أ او تار - - او رد ن(ذ ا ء ا ض مد ا ط ع ر - ق ةر(+# مھو ضر ا اذ0 0 ر(-# ا ل ا م0 و : ت5-د وC ير ھ . -ب . ج . ن . -ج . J . ج - ن را . -د . ك(5 ن . ء ا ء ؤھ د/و د1و نور آو نأ ط ا A 6 ر+ؤ ( (,ر ل او6 ث5+ ك ھ A K و ن -7 ا ز 0/ او (رظ# ا ةد او A # ا ف, ظو ل . ا ةد(د/ ا م(ھ ا ن مCر -و 0 0 ةد(د6 او ك 0 ، ء ا ن ر(+# ا 0 دا + نBا لاز و ث - ا (ر / ( # م 0 (إ . 4 4 -د . نور# م(ھار-إ ل . مد ا ط ن سر ا . هر#ذ ق- 8/ر , ص 09 / 11 .

(22)

16

ب ط ا

/% 5 ا

:

# ر ا مد ا ط

ضر ط را

ضار 6

ب ا

ن ار! او

:

( اد( ا ت ارد ا ن ر(-# دد6 ر( ( (#( ( #>او ، A إ نأ #( 8 ر ا مد ا ط ض(ر نو ر+#أ ر6 - 7M ير# ا ضر ، و او مد ا نوھد ا - ل5 ا 0 #و A 6 ل ل او6 عار >ا ةر# ن 0*( و ن((ار ا ب 7 ( ، يدؤ( ن( ( # او ; او ب * ا ةر(ط ت 6 . ن(- ك ذ# نأ ن ر(+# ىد مد ا ط ع را ل+ ( A ر ا ىد إ ل ل5 ا ثود A 6 اد ا ت 5 ا ةز0/أ ا م / ا 7 ,اذ ا ل(+ ، مد ا ط / و ةد (ز دو/و ظ و # زار إ نو رھ ن( و ا ن ن(- ( و نط- ا راد/ مو ا 8 / 8 نزو ا ةد (ز 0- 7 ، س (ر# - ا ء ا د ا ر# ل( و (+5+ ا نوھد او م A إ ع ر ا 8 ط / مد ا ( - 1 ةد (زو م 6 ب * ا . ر( ( اذھ ل# A إ ھأ ( ءار/إ ل ا ف # ز5 ا ( ا صو ا ةز0/أ مد ا ط ع را ب 7( يذ ا ا م / ا . ك ذ نأ مد ا ر# او نوھد ا ةد (ز ن# ( 0 6 ف # ا إ ير- ا ل( ا ق(رط ن6 . نإ ض(ر ( 0/56و ةد (ز ا هذھ ف #ا مد ا ط ن 8 ر ا (ط ا ت 6 ا ةر ضر . 5

5 -د . م(ھار-إ ن د . مد ا ط ضار أ . * ا 23 ن ك 7 فر6ا ب # . A و ا -ط ا . مارھ ا ز#ر 8(زو او /ر . ةرھ * ا . 2000 . ص 9 .

(23)

17

ب ط ا

ث 5 ا

:

ط

ع را ضر ةروط

مد ا

:

د 6 مظ مد ا ط ع را ب- ( A ر ا يأ ضار6أ أ و ،ىو# إ اذإ ت+د ةر(ط ت 6 ك ذ ،ضر ل * ا م - فر ( ت 7 ا . د ا وھ اذھو ب - أ ةروط اذھ ضر ا .

*(رط د ا ز 0/ ا ط او- مد ا ط س (1 ل5 ن نو# ' # ةد( و ا ك ذ . ةر# 5 و ن ر(+# ن(- ةد, ا ،س ا ن( طو ود او عاد7 ا س( نذ ا وآ ف(ز ف ا ار6أ مد ا ط ض(ر ب(7 ،هد و ذإ ر (أ * ا س -ر ن(- -( ص ا وذ ي ط ا (-ط ا . ار(+#و ىو ل7( مد ا ط A إ م 1رأ ( 6 ر(ط ة د(ز ن6 200 / 130 ن ا ر ( ق-,ز ا نود ، نأ ك ذ ب- ( يأ 7 ، ض(ر ىو# ن ز ا ط ا ت . مد ا ط ع را ةروط 8/ر و A إ هر(+K ر - ا و ن( ( # او ب * ا A 6 ن((ار و ; ا ا م / ا ذإ د ( ف(ز ثود و ; ا ن((ار ر / (,ر ا ب- ا 8 ر ا مد ا ط ل اد ،غ د ا ة و ا م+ ز/ او ل ض(ر ا ضر ن ك ذ 8- ( و . ك ھو (أ 156 ن(- *(+و - 7>ا ب * ا 6 م و مد ا ط ع ر -عار >او ن((ار ا ب 7 ( -/ A 6 نوھد ا ب ر -/( 0*( و ، ھداد يدؤ( 0 ارد د ا و0 ك ذ ب - ا ((ار ا ق( - - 7M ( (,ر ا و ، ب * ا 6 يذ ا (/ ا ن ھداد ا يدؤ( د1 ا إ A ت 6 ن ك ذ 8- ( و ب * ا ف ثود د1 ةر(ط A إ ة و ا . # نأ د( - ا ىد ا يدؤ( 8 ر ا مد ا ط A إ ن( ( # ا ن((ار ر( د ك ذ ب 7(و ن ز ا يو # ا ل - 0 ( 0 , ظو روھد . ض - و ن ( ا ط ع را ب- ( ن (ر ا ق* ثود مد ا طرو ا ) ا ( هر / او .

(24)

18 د ا ط ع را روط ( د1 ك ذ# م اذإ ھأ ل ،'/56 ع ر - فر د* ر ل د( ط م / ا ن((ار ل ر( د '- 7( يذ ا ث(- ا مد ا ، *(1د ا ن ك ذ ن6 م/ ( و ب(7( ل ةز0/أ م / ا ا . زر- ھ ن ( ھأ مد ا ط س (1 م ظ -ص( ( ' ار '/56و ضر ا ،ةر#- ا ' 6 ب / -و ةر(ط ا . O7 ( ك ذ# ع - P-( 7 ا تاد ا ل+ ( ا : نزو ا ةد (زو ا ب / . -ا ن6 ع ن( د ا . -ع51>ا م ط ا O و ت ( و # ا ن6 . 7- ( * او ( د- ا (ر ا ر ظ . -ع51>ا د ا ن6 ,( ا (,اذ ا تا . ةد,از ا (-7 ا تار و او ت ا ب / . ج56 يأ نوھد ا ةد (ز أ و ر# مد ا . 6

ث

ا

/% 5 ا

:

ف ر0

رودو /0 ط ا مد ا ط

ةز 'أ

م)' ا

.

وھ ةد 6 مد ا ط - دو7* ا مد ب * ا 8 د ن F ا ( (,ر ا م / ا ن((ار ل اد ط ا هرور ( رط ا ن((ار ا و * و . /( ب * ا ن ق د ( د #ؤ ا مد ن(ط- ا ض -* ا ا ر ( ل7( ث( A إ ا ن (ر ا عر ( يذ ا م / (,ر ا ن (ر ا وھو A إ ةد(د6 ن((ار يذ ةز0/أ ا م / ا . عر ھرود- هذھو A إ ل *(1د (و د تار( ، ةر( 7 ( رط ن((ار / ا ق(رط ن6 د #ؤ ا ر(C مد ا دو ( م+ (5 او ا ةدرو A إ ةر ب * ا ىر أ ) ل# 4 . ( 7 6 -د . م(ھار-إ ن د . مد ا ط ضار أ . هر#ذ ق- 8/ر , ص 11 . 7 -' 8/ر ا . ص 13 .

(25)

19 ) ل"! ا 4 :( و د ا ةرود او ب ط) /ط ط م)ر . 8 8

- National Library of Medicine, 8600 Rockville Pike, Bethesda, MD 20894, USA.http://www.nlm.nih.gov12 -2011/05/10–12h30

(26)

20 ن 3ر مد ا ط ن ر 0 و : م3ر ا ا : و ( ا مد ا ط ل+ ( وآ -* ا . م3ر ا %د ا : و (د ا مد ا ط ل+ ( وآ ط - ا . م1ر ا ر( (و A 6 ا A إ A71أ (1 ء +أ ط ا ةرود ا ، (- * ا ل7( او 0( إ ء +أ ن(ط- ا ض -* ا ر ( ا م 7 ا O د -طرو ا . أ م1ر ا A د ا ر( ( A إ ط ا 0 -( ا (* ا ء +أ ن(ط- ا ط - ا ر ( ا م 7 ا ق Cو طرو ا . م( ا J - ا ص ا (-ط ا مد ا ط ل7(و A إ 120 / 80 ار ( ن ق-,ز ا . ا ط ن# ر(( ر6 ، م / ا (و( ا ت (* ا ن ر(+# ا ل+ ' + مد ( (-ط ا ت د ا ل اد *( دود ذإ ا و / ا دو0/ ا 8 ط ا 8 ر( ت ض (و ( ا ء +أ ء ر ا تار و مو ا . راد A 6 مد ا ط ر( ( 8-ر ا ن(ر ا و ، 6 دادز( ح -7 ا ن ةر#- ا ت 6 ا ل7( (/(رد ض ( م+ مو( ا (اد- و A إ A دأ ' ىو ء +أ د 6 مو ا ل( ا ف7 و ل( ا . ر#ذ - ر(د/و نإ د 6 مد ا ط ل ط ا د 6 (1 ' ل1ا نو#( ن( - ا . د(ز(و ط ا مد* 8 -* ا ،ن ا دود ا لظ ناو ( (-ط ا ا د 6 ء 7 را ر- (و ع ت د ا ن6 مد ا ط ، ( (-ط ا ج5 ا ب/و ( ر ن ا ر -# A - او . 9

9 ( * او مو ا / . مد ا ضار أ ) لو ا ءز/ ا ( . دد ا 71 , ا 18 . توأ 2004 . (دو ا ض (ر ا (د . ص 8 .

(27)

21

ب ط ا

لو ا

:

/0 ط ا مد ا ط

:

(-ط ا دود ا م / ا ن((ار ل اد مد ا ط - ظ ا ر- ( ( ار أ ن (رور (ذ ةز0/أ ا م / ا (1و 0 ( ر ةرو7 0 . 5+ اذإ ن6 ط ا ض ا (-ط ا ' د ىدأ ك ذ A إ ل51>ا مد ا ق د ن (و د ا ةرود ا ل5 او م / ا ء 6 فارط ا ف و ء أ م / ا . 6 مد ا ط د(د م# (و ن ( (,ر ن5 : -ا ل لو ا مد ا رور ( رط ا *(1د ا ن((ار ا و * راد* وھ . ل ا وھ + ا ل5 ن * د ا مد ا ( # ،ن((ار ا ب * ا ض -* ا ن6 / او ق(رط ن6 ' 7( يذ ا مد ' و ةدرو ا ( (,ر ا . و * 8 و ظ - مد ا رور ( رط ا ن((ار ا د* دد ( م# م *( و 06 ا را - 0 ت / ( ء 6أ م / ا ، ا ظ ن ر( د1 او ىر ب فورظ ا ( اد ا (,(- او م / (/ر ا . و -7 ا ز 0/ ا ب ( يدارإ5 ا 6ر م# ا 0 ارود ع 5 *(1د ا ( رط ا ن((ار ا - / ا ن6 ،ق( او ل7 ا (-7 ا ت - ا ق(رط A إ ن((ار ا هذھ نارد/ ءاز/أ ن ( + ا . ك ذ# ر+K ر( - ، *( و 6 ا ن((ار ا ا بو دد6 0/ ( ا ا تازار ر آ ن ةز0/أ م / ا وأ مو*( ا داو ا 0 ن((ار نط ا F( ا 0 ( 7 . (رظ# ا ةد ا ھزر ت و ر0 ) قو ةدC # ا ( ( 0(* ) ء او ةر * ا ( ن( ر ا ز 0/و – ن( و(/ ا ا ص ا تازار او ، او ( ا ةد ن / ا ت و ر0 ن(ذأ ب * ا > -A إ داو ا ن تار ا نط- ا اد ا ء ا ھزر ( ا ت و ر0 او ن((ار . 10 10 ( * او مو ا / . مد ا ضار أ ) لو ا ءز/ ا ( . هر#ذ ق- 8/ر . ص 10

(28)

22 اذھ A إ ب / ر(+K و ر0 او داو ا هذھ ل5 ن م / ا ل اد ل,او او مد ا ( # A 6 ت م# ا راردإ لو- ا ء او O ا . هذھ ل و ا ةز0/ ض - ا 0 - 8 ا ن( # ق او و م / ا ظ ط (-ط ا ىو ا A 6 مد ا . هذھ ض -ةز0/ ا 7- ل ( ،ةر ض - ا مو*( (-Bا ر 1ار -أ ي ط ا ىو ف( ط و و ر( ن ظ ا هدود ط ا A 6 ( (-ط ا . 11

/% 5 ا ب ط ا

:

ةرود

ةز 'أ

م)' ا

:

1 ن " ا رود

:

ط ن6 ك ذو ، مد ا ط م# ا 0 ارود ن( ( # ا ب م(ظ ق(ر راردإ لو- ا -و - ل,او ا م/ م# - ن و* ل اد مد ا ( # ك ذ - م / (6و ا (و د ا 0 # ( ا نأ ر+ؤ اذھ A 6 ةو56، مد ا ط ىو ن ( # ا ر+ؤ ار(+K A 6 ار -زار إ ز 0/ (,ر ا ر* ا نار- #، مد ا ط م# ا ت و ر0 ا ن دد6 م0 ا ن( و(/ ا ن( ر ا ، ن دد6 A 6 ر+ؤ( يذ ا ةز0/أ ، ا م / ا ق( مظ (و ع او (6و ا (و د ا . د1و O-7أ دھ يو( ا ز 0/ ا اذھ +(د ا (-ط ا ر(1 * ( (,ر 8 ر ا مد ا ط ج56 د ا . 12

راردإ

ن " ا ق رط ن ء او < ا

:

ص ا ء 7 ا ( # لو يدؤ( O او ء ا ن ةر(-# ت A إ ظو ر( مد ا ط . ذإ يدؤ م / - مد ا ( # 1ؤ ةد (ز ثد A إ ةد (ز مد ا م/ + ب * دراو ا ، ب * ا ' ( يذ ا مد ا م/ م+ ن و . ت1ؤ ض -* ا ك ذ 8- (و (6و ا ، (و د ا يدؤ( A إ 1ؤ 7- مد ا ط ع را . A 6 اذھ مد ا ط ع را ل (و 11 -د . م(ھار-إ ن د . مد ا ط ضار أ . /ر هر#ذ ق- 8 . ص 14 . 12 -' 8/ر ا . ص 15 .

(29)

23 ةد (ز راردإ ن( ( # ا ن O او ء ا . نو C و م (أ ء ا ن ةزر ا ( # ا O-7 ( 1 ث- ( و ، 0 م / ا ل د ا ( # (و ن( ( # ا ق(رط ن6 O او نأ ن ل# دو ( ط او مد ا م/ A إ د ( (-ط ا ' . ( ن و ىر أ يدؤ ، ةد (ز ن((ار ا ل اد مد ا م/ ع راو م / ا ل,او A إ ل 6 ط-+ ، ن( و/ ا ن( ر ا ز 0/ ل51>او ن زار إ م(ز إ نو رھ ىو ض او ، ن( (ر ا هرود- يدؤ( ن( و/ ا A إ مد ا ط ض ا . مد ا م/ ةد (ز يدؤ # A إ (ز ةد زار إ ةد (ز A 6 ل ( وھو ، ب * ا '/ ( ص نو رھ راردإ A 6و ن( ( # ا ن O ا ع ا (6و ا ، (و د ا يدؤ( A إ مد ا ط ض ا . O ( ق- نأ ط و م / ا مد ا ( # ،مد ا ىد ء 7 ا ر+K لو - ار(+# O ا ن ةد,از ت ( # ،ء او ( / 8 م# م ظ 0 ل ( ق(1د ظ ا A 6 ' د د 6 مد ا ط -( -(-ط ا . ن# و لاو ا (دؤ ا ( ر ا A إ ط ا ع را ، +ارو داد ا دو/و لظ و ةء # ل* ةز0/ ا ادز و *- ا ر7 م / ا ( د مو(دو7 ا ) O (,ر ا نو# ا ( يدؤ( A إ را ع مد ا ط . 13

2 ن % ر ا ز '

_

ن )% و '%ا

:

ن( (ر ا وھ م(ز إ ل( - مو*(و ن ( # ا ' 7 ) ر( # ( ص ن( ور- 0 (- ن و ، ت ( ور- ا مد ا دو/و وھو د-# ا (,ر ا هرد7 ن(/و ( و(/ ا A ( . اذھ ن( (ر ا لو (و ن ر(-# دد6 ن نو# ا ن( ور- ا ض ا ( ا A إ ةر 6 ن نو# ن( ور-ض أ ( أ م1ر ن( و(/ ا م - فر ( 1 ةدود ( 6 وذ وھو ) ل# 5 . ( 13 -د . م(ھار-إ ن د . مد ا ط ضار أ . /ر هر#ذ ق- 8 . ص 16 .

(30)

24 ) ل"! ا 5 :( ن % ر ا ز ' طط – ن )% و '%ا . 14 14 -د . م(ھار-إ ن د . مد ا ط ضار أ . /ر هر#ذ ق- 8 . ص 17 .

(31)

25 ق(رط ن6 ن# و م(ز إ ر آ م - فر ( م(ز >ا ن( و(/ ا ن( ور- ا ل(و م ( ، لو ا م1ر 1 A إ ن( ور- ا م1ر ن( و(/ ا 2 . مو*( ن( ور- ا اذھو ر(+K A 6 ر - ا (6و ا 0*( و 0 -* ا ب- ( (و د ا . م1ر ن( و(/ ا د(ز( ك ذ# 2 -7 ا ز 0/ ا ط ن يدارإ5 ا ) يو +- ا ( ، A 6 ر+ؤ(و د ا ةر 1 ( # ا قو ة ) (رظ# ا ( ، ن د(ز( راردإ ا نور( ود ا نو رھ ز/ ( يذ او، مد ا مو( و- او مو(دو7 ا ير7 مظ مو(دو7 ا ) O ا ( م / ا ل اد . م1ر ن( و(/ ا ر+ؤ( # 2 ار(+K ز 0/ ا A 6 ار ن ر+#(و شط - رو ا ن د(ز( يز#ر ا -7 ا راردإ ةد ا ف7 ا نو رھ دؤ و م / ا ء ا ز/ - ص ا ( ا م1ر ن( و(/ ا ن( ور- ا ل 6 7 ي 2 A إ ( # ةد (زو ، مد ا ق د ( رط ا ن((ار ا و * ةد (ز ق(رط ن6 ك ذو مد ا ط ع را م / ا ل,او ا . O ( ك ذ ن و ( ھأ ن( و(/ ا ن( (ر ا ز 0/ د K# ةز0/ ا ( (,ر ا ( (-ط ا هدود د 6 مد ا ط - ظ - 7 ا O او ل,او م / ا ناد* ت . > -و A إ ر+ ا ن( (ر ا ز 0/ م ا _ ( و(/ ا مد ا O- ا ن ) ن( ( # ( ةد6 مو* ةز0/أ ن( و(/ ا ةد ن 0 / ( ا 8( 7 - م / ا _ 2 ق د م(ظ A 6 ل ا ا ( و مد ا . د1و O-7أ ن( (ر ا ز 0/ _ ل5 ا ف #ا م و ، ء ا م ھا ط يو( ا ن( و(/ ا ت +رو ا دد6 ) ت (/ ا ( م# ا ج إ مد ا ط A ر د 6 ا ' و# ر#ذ - ر(د/و 8 ر ا نأ ن د(د ا (ود ا د 8 ر ا مد ا ط ج56 ا +(د ا ھر(+K ( 6 ط(-+ A 6 م+ ن و ، ز 0/ ا اذھ ل51>ا ن ج إ ن( و(/ ا ةد _ 2 ـ وأ 0 و7و 8 A إ نارد/ 0 5-* (6و ا ط ض ا A ا يدؤ( ، (و د ا مد ا . 15 15 -د . م(ھار-إ ن د . مد ا ط ضار أ . /ر هر#ذ ق- 8 . ص 17 .

(32)

26

3 / 0 ا ز ' ا

يدارإ, ا

)

يو 5 ) ا

(

:

ذ نأ ء ن(-( ھأ و مد ا ط ( # إ ' (1 ، 1د-م0 # أ ا *(+و ا 15 ا ف #ا -7 ا ز 0/ ا ط و ط ا تار( ن(- ط-ر ،يدارإ5 ا ف(#و نأ ت ا ت ةد(د ا ،5+ ط ع را ب- مد ا . -7 ا ز 0/ ا ق ب (و يدارإ5 ا ق - فور ا ارود ، يو +- ا ( أ ط ا م(ظ ) ل# ا 6 . ( (7 ا ت ل7 ا يو +- ا ز 0/ ا اذھ عور (ر ا A إ م / ا ن((ار يدؤ( *(1د ا ( رط ا ن((ار ا و * ةد (زو ن((ار ا هذھ ض -* ا A 6 ل ، ا A إ مد ا ط ع را . ر#ذ - ر(د/و نإ ت / ( * و يو +- ا ز 0/ ا ل 6 م(ظ م / ا فورظ او ا (,(- ا و ر,اود ا ن دد6 ق(رط ن6 م ( ، ةر( (-7 ا ت # ا يز#ر ا -7 ا ز 0/ ا ز#ار و . يو +- ا ز 0/ ا ل 6 م(ظ ( (,ر ا ةر,اد ا د و ن ةرد 7 ا ، (-ر0# ا (-7 ا ت - ا ن ق د م ظ A 6 م /أ ( تاذ (-76 ا ق( و ع او ط ا تار( 7 ن((ار . هذھ د/و و م / ا ا ن (ر رد7 -د K-و ق - ( (,ر ا '6ور ) - ا ن (ر ا د( ور # ا . ( (-ر0# ا ت - ا هذھ ل7 و A إ 7 ا ز 0/ ا ل(ط ا ع ا يز#ر ا و ل ، يو +- ا ط ا ق د م(ظ - 7 ا *ط ا 'ط ط(-+ A 6 يدؤ( A إ ط ا ض ( ن((ار ا ض -* -- ا ت - ا ن ل( * ا . اذ#ھو ت ' لد دادز( ط S/ ا ع ر ا ل رإ ط ا ض ( (-7 ا ت - ا هذھ يو +- ا . ب1ار ث( ط ا ض ا د 6 س# ا ثد ( ن( م / ا (-7 ا ت د رار ن (ر ا ل اد ط ا ن (ر او طرو ا مد ا ل ( يذ ا (,ر ا A إ ر( ; ا لد ن ل رإ هدود ل اد مد ا ط - ظ A م / ا ب (-7 ا ت - ا ( (-ط ا . -7 ا ز 0/ ا ز#ار رود ر7 *( و يدارإ5 ا ا هر#ذ ق- A 6 ل(ط ا ع ل-نإ نو# ( ا ; ا ةر 1 ز#ار - 0 7 (-76 ر,اود- ل7 ز#ار ا هذھ و, ن6

(33)

27 كارد>ا رو او فطاو او م . عور مو* # ب 76 ا يو +- ا ز 0/ - ا ن6 ؤ ا ( # ا قو ةد (7 ا (ذ -زار إ نو رھ ن( (رد ا نو ر0 ا اذھو ، ل ( -و ، ب * ا ن رد 7 ا مد ا ( # دادز ، ب * ا 6 ض -* ا 6ر ةد (ز A 6 ك ذ ط ا 8 ر( ر+K ( و / ا دو0/ او مو ا و ظ*( او ب او ل - ط ا م ا . 16 ) ل"! ا 6 :( يدارا, ا / 0 ا ز ' ا ) يو 5 ) ا ( مد ا ط مظ% ا . 17 16 -د . ن د م(ھار-إ . ضار أ مد ا ط . هر#ذ ق- 8/ر . ص 18 . 17 -www.books4all.net.

(34)

28

ث

ا

ث 5 ا

:

ب )أ

مد ا ط

ع را

:

ن مCر ا A 6 ث - ا ء ا ل7و ( م ، +# ا ( ا A إ د(د ب - أ ط ع را ت ا (- C مد ا ) ر+#أ ن 95 , ا ( ت ا هذھ ط ا ع را فر (و ، ع ر -و ا وآ ا . أ 0( ل7و ا ن# ( ا ت ا A إ O اوو دد ب- ع ر - فر مد ط ع ر ،يو + ا ن ل1ا ل# 0 5 ن , ا /إ ت ا .

ب ط ا

لو ا

:

مد ا ط

ع را

/ و ا

:

ىد ط ا ع را ثود 0 ارود ( ( او (,(- ا فورظ او +ارو ا ن ل# ب A ر ا (- C . ود-(و نأ (,(- ا ل او ا د 6 ضر ا رو0ظ S(0( +ارو ا داد ا ( او ا . ) ا ( +ارو ا ل ا : ظ 5 ا ن نأ ن(- '+ود ر+#( 8 ر ا مد ا ط ضر دار أ ةر ا ن ل* ( ' او ، ةد او ا داد/ ا A إ ء - ا د او ( - * ا ناو ، - 7M دادز ضر ن ل# ىد هدو/و د 6 ب ا م إو . ث - ا A 6 ء ا ف#6 ك ذ و '/وأ ت (/ ا ب(7( يذ ا ل ا ) ت +رو ا ( ؤ ا مد ا ط ع را ن6 . م# - ت ( ور- ا ق( ن6 و, ا ت (/ ا ل(7 - ت رد د1و ا ن( (ر ا ز 0/ ت (/ 7 ، مد ا ط ن( و(/ ز 0/ ت (/و ر آ ن6 لو, ن(ر( # ا م - فر (و ن((ار ا 8( و – ن( (# نارد/ ب(#ر م# ا ت (/ او (5 ا (6و ا #ر ن6 و, ا ك 7 ، (و د ا ح5 ا او ( ا راد/ ر-6 ، ا ت ,(ز/ ا جور و لو د 0( 6 ف1و ( (أو مظ ا ت (/ ا زار إ ت و رھ

(35)

29 (و # ا قو دد ا ةر 1 . د1و ن# أ هذھ ن دد6 +ارو ا ل ا د(د ل -ةز0/ ا ىد A ر ا ض -إ 0 أ س (* - اد/ ( 1 ت A إ ط ا ع را ت ن ر(-# ا دد ا . و, ا ت +رو ا ف #ا -و 7 8/ر و 8 ر ا مد ا ط ن6 A إ +5+ ب - أ ( (,ر : -1 ث( ، ' اذ مد ا ط ( (-ط ا (* ا س (1 نأ م 1ر ا ( (ر ا ) 140 ق-,ز م و ( ا ط وآ و ، -* ا 90 و (د ا ط ق-,ز م أ و ط - ا ( ق ا ، 1و ا ةروط ا ءو +(د 0( 6 ء ا ھو ، دود ا هذ0 ط ا ع را زو / د 6 م 1رأ و ن # ا ك ن6 ف *- تار . ن6 ك(ھ نأ ' مد ا ط د 6 بذ-ذ ر6 ،س (* ا ةرو7- م ( د1 8 ر ا مد ا ط ض(ر د(د ن -و ر(Cو (ط - 6ا *(1د . -2 -ر+K ل او - ط ا ع را 1 او ا (,(- ا +ارو ا ل ا ن6 0 7 ب 7( د . -3 -نإ ر(( A 6 ل ( 8 ر ا مد ا ط ضر ثود ن6 لو, ا +ارو ا ل ا ت (/ ا ن د(د6 . ذإ ن ' ا ضار ا ا و, ا ت (/ ا دد - ور ب 7 ا ن ك ذ د(د يأ د1 ' ( - د او ن(/ ن(و# ل ضر ا ثود ن6 و, نو#( إ ت ةرد . 18 18

-Hypertension. By dr .evert j.bdorhout mess- bochringer ingelheim 1978.p39 Format PDF, téléchargé du site : www. nlm.nih.gov

(36)

30 ) ب ( ل او ا (,(- ا : ا (, -و ا ت ارد ا ر( A إ نأ 156 0 نو# د1 ( ( او (,(- ا ل او ا ن ادد6 ط ع ر - (و1 ،مد ا هذھ ل و ل او ا : نزو ا ةد (ز ) ا ( مو ا م#ار و (6و ا م / او . -فار >ا ( و # ا ت -ور او م ط ا O لو . ءاذ ا ر * ا A إ ض -ح5 ا مو(ز او مو( و- او مو( # ا ل+ 0 ا . -ر ا -7 ا ق * او ا -ر و ا . ( د- ا (ر او ت #ر ا ر مد6 . (#50 ا تاز ا ث و و ,(- ا ثو ا O2 ) ن(/ # ا .( 8 بو- ل+ مد ا ط ع ر -- ا ر(1 * ا لو ل ا . (6و ء 7 ا ط ا A ر و هذ0- 8 ر ا ث( ،اد/ م0 ل او ا نإ ح57إ ل ا اذھ ,(- ا وآ ا ىد ءاود ا ك50 ا ن د او ط ا ع را 8 د( ( د1 ( A ر ا . و, ا ل او ا هذھ د(د ب #(و ( ھأ ت 7 دار ا داد ا م0(د ن(ذ ا +ارو ضر ;(ر دو/و A 6 اء - ضر ةر ا - 7M ع ر -،ط ا أ و ن(ذ ا '( بذ-ذ ا ةر+# 8 ط ا ع را م0(د . 19 19 -Ibid .p40-42

(37)

31 ) ج ( /- مو ! ا م"ار و نزو ا ةد ز م)' ا : ( ا ثو - ا F, د#ؤ نأ دادز( 8 ر ا مد ا ط ضر ا هر ن(-دار ا ا ن(ذ ا ن نو ( نزو ا ةد (ز- ط- ر( ' او ط ا ع را ناو ، وآ ' 7* . ر+ؤ و ل+ نزو ا ةد (ز ب 7 ا ا ل او - مد ا ط ع را A 6 ا : ' ( يذ ا مد ا م/ ةد (ز ،ب * ا ك50 ا ةد (زو م / ا ل,او او مد ا ( # ع راو O م ط ا . ظ و # نأ -7 ا ز 0/ ا يدارإ5 ا ىد ط نو#( ص ا ن ا نو رھ ىو ةد (ز ك ذ#و ن( و ا ا ت . ن(- د1 نأ ةد (ز 0- 7 ا يدؤ( ، مد ا ر# ا و * A إ نو رھ A و ةد (ز ن( و ا ذھو ، مد ا ا يدؤ(و ، -7 ا ز 0/ ا ط( A 6 ل ( يو( ا نو ر0 ا A إ م / ا O ا ز/ > -A إ + هر( نارد/ ك ةد (ز ر - ا (6و ا (دؤ (و د ا A إ ةد (زو 0*( مد ا ط 8 ر( -و مد ا ق د 0 و * . ( ن و ىر أ ظ و نأ نارد/ م ا ن(- ( و نط- ا ء ا ا ن ص عو - 7 نو#( ( ور- ا ء او . ن# (و ن6 ا هذھ ص( ر7 ا ط( س (1 ق(رط اذ آ م / ا ط( - ' 156 ر - 6 ا د 6 فادر>ا . يدؤ( ا ن عو ا اذھو A إ ، ط ا ع را > -A إ ( - * ا - 7M ن((ار ا ق( و ير# ا ضر ثود و (/ ا ت زأ (- 1و ( . 20 20 -ibid.p47

(38)

32 ) د ( م 0ط ا < : لد O ا ( # ن(-و مد ا ط ع را ن(- *(+و 156 دو/و A 6 ا ت ارد ا م ط ا . ظ و د* نأ ض - ىد فور ر(Cو تو-# نو#( د #( مد ا ط ع را ضر *ط نط* ا (,اد- ا ل, -* ا نوز ا فر ل, -1 ھو ، ( ار او ل(زار- ا و م ط ا O ( ن و ، 0,اذC ت و# ن ل د( ىر أ مد ا ط ضر ر ( ، ن # ل+ ةر(-# ت ( #- م ط ا O ك 0 ا ت / ا ( 6 ت د - 8 ر ا م0,اذC د ( ن(ذ ا ، ن - ( ا ل - ( ا ىر* ا أ (و7 ا ت(زو O ا ك ا A 6 O - ا ذإ ا لد ل7( ىر* ا هذھ م ط ا O و( ا ك50 A إ او 40 لد ( وھو ، ارC -رأ ل + أ ك50 ا لد مظ م ا ناد . ت ارد ا ر( و (, -و ا (أ A إ نأ ( #- ط- ر( مد ا ط ع را ىو O ا . ر(C نأ 0 (- 15 ا هذ0- ت ( ط - ا . ن(- د* نأ ( تو - ض او ع ر5 ' ( - 1و مد ا ط در ن ف د1و م ط ا O ا ( # A إ س / ن و در A إ ر آ . ذإ نأ A ر ك ھ O ا ( # ر( طر ( م0(د م ط -. نو # ( مھو 40 A ر ن , ا مد ا ط ع را م ا . 0/ ن ن(- د1و ر أ ى نأ مد* 8 دادز O ( ا ن ا . مھ نو ا ك ذ ر+# ا ار+K O ا ( #-م ط ا . س / ا ك ذ# دو ا وآ نو#( / ز ا ر+#أ ن O ( س / ا ،ىر ا إ A إ ض - ك ذ يو # ا ل او ير# ا A ر ر+K ( ط ا م0(د ا O ا ت ( ةدو/و م ط ا . 21 21 -د . نور# م(ھار-إ ل . مد ا ط ن سر ا . هر#ذ ق- 8/ر . ص 43 .

(39)

33 ) ه ( لو " ا : ت د دادز - 7>ا د 6 مد ا ط ع ر -فار >ا ت -ور ا لو ( و # ا . ط ع راو لو # ا ك50 ا لد ن(- ةد#ؤ 156 ك ھو ،مد ا ةدد ( # زو / د 6 لو # ا ن ذ K( ط ا ع ر ا . -7 ا ز 0/ ا ط( ق(رط ن6 ك ذ ثد (و يدارإ5 ا -> A إ 0 ارود ب ( +ارو ا داد ك ذ 8 و ، م / ا ء ا ز/ لو # ا ن د ( - 1 ةد (ز - 7M 8 ر ا مد ا ط -. 22 ) و ( ر و او ق ا / 0 ا : د(د ا ل ا ت ةر(-# ةد (ز مد ا ط د(ز( S/ ا . ر(C نأ ةد (ز ا هذھ نو# ( (-ط 1ؤ ،ت ا مظ يأ دو (و ط ا ض ( ن 6ر A إ ( (-ط ا ' د د 6 ء ر ا . ط ا ط ( د1 ت - ,اد نو و/ ءر ا دو/و ك ذ 8 و ةر ض 5 7ر ىر أ . 0- 7 د1 ةر ا (6 / ا و ( ا طو ا ن ك ذ# ط ز ةد (ز مد ا . د1و ت -+أ ت ارد ت(ر/أ ت او( ا A 6 A إ ب / (,(- ا ت ارد ا نأ ، ( # او ر * او (6 / ا ز ا A إ ةر ا ء 1د7 او ء ( و او د1 كر ھر+أ لد ةد (ز ةرو7 ط - - 7>ا 8 ر ا مد ا . ن(- ( , ا ت 5 ا ك ذ# ن و ن(/وز ا ( ' ا ن(- ( ت *-ط ا ن(- ر ط و ةر(* ا ،ل ا دو/و 8 7 ل ا ةد,از ا طو ا ةد (زو ت د ط- ا . أ ن(- ' د دادز( ط ا ع را ن د* ا ت / ا دار ا ( ا يوذ و ، دود ا م( ا وآ ن(-ب 7أ د ا م0 ( # ا لو ن(ذ ا ةد,از ا ت و ط ا ( وآ ( ھذ ا ت و ط ا هذھ م0Cو - نود ةدود ا . 23 22 -د . ( ا ن (ا . مد ا ط ع را ن لھ . هر#ذ ق- 8/ر . ص 22 . 23 -ص ' 8/ر ا 23 .

(40)

34 ) ز ( /@ ا ثو ا : ت-+ نأ بر ا ه ( ص 7ر ا ر7 6 - ةد (ز وأ ع را 0- 7( د1 ءاو0 ا ت د - 7>ا مد ا ط -8 ر ا . د (دزاو ا ثو ا ن ك ذ#و F(/ ا A 6 مد ا ط ع را ب- ( د1 ء و او د( - ا ىد ا . 24

ب ط ا

/% 5 ا

:

مد ا ط

ع را

يو% 5 ا

:

(, - ل# ( وھ ) ن ل1ا 5 , ا ( ط ع را ت ن مد ا . ع را F (و ر ب- ن يو + ا ط ا ،فور وأ ( ر ت 7 . د و ضار أ ن( ( # ا ن مھأ هذھ ب - ا ' ا ر(C ، ( ر ا لاو أ /( ط ا ع را ثد ( ةرد ، ء 7 ا دد - ضر وآ ن (ر - * ق( طرو ا ) ر0- ا ( د 6 ل ط ا . ن و ب - ا (أ ور ا لو ل ط ا ر(1 * ا (دؤ ا A إ ط ع را مد ا . 25 ) أ ( ضار أ ن " ا : ارود ب 0 مد ا ط - *(+و ط - را A # ا ط- ر ( أ ( # م# ا ح5 ا # ، م / ا ل,او او 0 أ ر+ؤ ا 0 ا (, ( (# ا داو ا ن د(د ا رد7 A 6 ةر -(6و ا (و د ا ةز0/ او ىر ا ط ظ ا . ط ا ع را F (و ب -- 7إ (و # ا ن((ار ا وأ / أ داد - 0 ( # ا وأ ق( او ل ثود ب- يو # . 24 -د . ( ا ن (ا . مد ا ط ع را ن لھ . هر#ذ ق- 8/ر . ص 24 25

-The epidemiology of hypertension . j. stamler , and tn Pullman . editors . new York, grune and Stratton.1967.p22

(41)

35 ضار أ ن( ( # ا ن((ار : ن ب - أ مد ا ط ع را ، ( # ا يذ ( يذ ا يو # ا ن (ر ا ق( مد -. ةد 6 ر0ظ( وھو ث >ا يدؤ( ، ن( ( # ا ب(7( ث( ن(ر ا ن A إ ع را ط ا د(د A # ا ف, ظو روھد ق( ا اذھ ب 7( ت ا ض - و ج5 ب(/ ( . ب- ك ھو ر آ ر+#أ ن (ر - ب 7 ثود وھو ، 6و( A إ ( ھد ت - ر دو/و ب / س # و ف( ىد إ A # ( (,ر ا ن((ار ا . ل /ر ا 7 7- ا هذھ ر0ظ و ن قو ن((ار ا ب 7 ت 56 0- 7 و ، ن( ا ءاز/أ ىر أ ل+ م / ا ن (/ ا ن((ار ا وأ ق ا ن((ار وأ فارط ا . ن ير# ا لو- ا ضر د (و ب - ا ن((ار ب 7 ثود - / ا ( (,ر ا A # ا . 26 أ ر ضا F( ا يو # ا : ن (وط , 1 م ھو ضار أ او (* ا A # ا يدؤ ا - # A إ ط ع را مد ا . هذھ ن و ضار ا : * ا ( # ا رو وأ دو/و س (#أ (* ن( ( # -. /( ن( ( # - ( ر ت - 0 ا ثود - 7إ (-ور#( وأ ز 0/ ا ل /( د ا وھو ءار ا - ذ ا ضر ل+ م / 6 ا ضار أ F( ا . ب ا داد ا وأ ىر/ ا و- ا . -ماروأ A # ا ت - 7>او يدؤ ا 7 ، A # ا 0 ضر ا ةدد ا A إ ( # ا لو يو د 8 / ءو وأ (و # ا ن((ار ا A 6 ط ثد . -بر ا ء ن / ا ( ر ا A7 ا 8 / ب- - ن ز ا ن( ( # ا ل . 26 -Ibid.p38

(42)

36 ) ب ( ضار أ ء ا دد ا : ضار أ (و # ا قو ةد ا : • نو" ضر : (و # ا قو ةد ا مو* زار لو, ا نور( ود ا نو رھ ن( ( # ا ن مو( و- ا و مو(دو7 ا ير7 6 جور م(ظ ن6 . ةد (ز يدؤ و زار إ (5 ا ر+ # /( نو ر0 ا اذھ وأ ةد ا هذ0- مرو دو/و A إ ع را طر يدؤ( ك ذ# ، م / ا O ا ز/ د (دزاو مد ا ط زار إ نو ر0 ا A إ ض ا '( 6 ب ر ( ، لو- ا مو( و- ا ر7 6 ىو د (دزا مد ا ر7 ا اذھ ىو . ت5 ا ف و ء را اذھ ب 7(و هذھ A 6 ق ط(و مد ا (و 1 د (دزاو ضار6 ا م ا " نو# ضر ." • ضر A%!و" : (و # ا قو دد ا ةر 1 مو* (أ ت و رھ 6و / ت ( ور- او نوھد او ت (و ا ل(+ ت ( ظ ا نوز( رو# ا . د1و ةد (ز ثد زار إ دو/و /( ' * و نوز( رو# ا ماروأ قو ا ةد ، (و # وأ ' ضر ل5 ا ب -/ ا 7 ا زار ت و ر0 ا هذھ يدؤ(و ( ا ةد - مرو دو/و /( طار إ نوز( رو# ا A إ ط ع را ص عو ن طر - -و 7 مد ا . ذإ 8 / - ا هذھ ز( 0/ ن و ، '/و او نط- او رد7 ا راد/و ن( # او -1ر ا *ط م ا فارط -و ةد (زو ت5 ا ف ظ ا ھ د / ا ق1ر و ، م (و د ت / ثود و ف(ز ( - 1 د (دزاو ' أ ر# ا ىو ع راو ، ةر+#و ، مد ا - 7>ا (ور#( ا ىود -. 27 27 -http://library.med.utah.edu/WebPath/TUTORIAL/PHLEB/PHLE . .2011/04/20.14h06

(43)

37 • و )و ور"و ا ضر : مرو رو0ظ /( ط ا ع ر رد ب- اذھ نو رھ زر ا (5 -ن( (رد ا يدؤ( ، إ A د(د ط ا ع را ط ا ل7( د* ، بذ-ذ ا ةK/ A إ ث- ( م+ ( 6 ت (و نأ ض ( ةر ىر أ . د (دزاو ، د(د عاد7 ط ا ع ر ا اذھ ب 7(و ر(زC قر6 لوز و ، ب * ا ت -ر ةو1و 6ر . ثد د1و ( أ م أ 6رو د / ا بو و ،نط- ا فارط ا ر و - س >ا 8 د,از ا وأ فو ا . 28 ) ج ( ط 0-ار ا ر 3 0 ا لو % : 0 و يدؤ( (, ( (# ا ر(1 * ا ن ر(-# دد6 ك ھ A إ ن(- 7 ، مد ا ط ع را دار ا +ارو ا داد ا يوذ - 7M 8 ر ا مد ا ط . ط ا A ر لو و هذ0 8 ر ا (ود ا يدؤ( د* ، A إ ج5 8 ر ا ط ا - / ا مد6 . F ا ب(-ط ا A 6 ب/( ك ذ نأ 6 ر ( اذإ ط ع را ن ( ض(ر ا ن # ' ف7( A مد ا (ودأ ن د- هر نأ هد( . مد ا ط ار ا ر(1 * ا , 1 ل و A 6 : 1 8 بو-ل ا . 2 ا ر(1 * ا ل+ ( ز( ور ا ت - 0 5 ةد او مز( ور ا ج56 د ن(ر و او ن( ور- او د( ود ا . 3 ث( ، ' * و نوز( رو# ا ر *6 نإ تار و ةر(-# ت ( #- ر(1 * ا هذھ ماد ا يدؤ( (وط A إ مد ا ط ع را . 4 -(ود ا يو +- ا -7 ا ز 0/ ت ط A 6 (و ا ل+ ن( (رد ا ض -* ا A 6 ل ث( ، ن( (ردارو او (6و ا (و د ا . هذھ مد و (ود ا او - ا و-ر او # او در- ا ت ز و م #ز ا ج56 . 28 -http://library.med.utah.edu/WebPath/TUTORIAL/PHLEB/PHLE . .2011/04/20.14h36

(44)

38 5 ض -(ود ا ج56 د ا ضار ا ( ا . 6 ج56 مد ( ا تو/ر ا ت -#ر عاد7 ا 7 ا . 7 -ر *6 د - مد ا ن(رو- و #( ا ءار/إ عرز ( ار/ ا ء 6 ا A # ا ل+ عوز ا و م / ا ظ 8 ك ذو . 8 ن(( #و# ا ةد . 29 ) د ( ب )أ ىر أ ط ا ع رB : ( ن هذھو : 1 ةد (ز زار إ يدؤ ا ، (1رد ا ةد ا نو رھ A إ -* ا ط ا ع را ) و ( ا ( . ك ذ ب 7(و ضار6أ ىر أ (-7 ا ل+ ،ةد,از ا ناد* و ،نزو ا ةر+#و زار إ ب * ا ت -ر 6ر د (دزاو قر ا 1ؤ ا . 2 ةد (ز زار إ ةد - مرو دو/و /( و ا نو رھ ، ( ا م ا -- فارط ا م ظ6و ،ك ا ف و ،ت5 ا ير# ا ضر رو0ظو . 3 -ر( د1 ط ا 8 ةK/ ا ت ( ا ض - حو ا ب * - 7 ا ( ار/ /( ك ذو ط ةد (ز ز 0/ ا يو +- ا -7 ا . 4 -- 7>ا ضار ل+ ، -7 ا ز 0/ ا مارو ا ; ا ص ا ب(7 ا ماروأو ;( ا . 5 ن (ر د(د ا ب 7 ا طرو ا يدؤ( ، رد7 ا ل اد A إ مد ا ط ع را . 30 29 ( * او مو ا / . مد ا ضار أ ) لو ا ءز/ ا ( . دد ا .72 ا 18 . توأ 2004 . ض (ر ا (د (دو ا . ص 7 . 30

(45)

39

ث

ا

# ار

:

ج,0 ب ' ) ا ر C مد ا ط

:

ف # ن # (ود ا ت 6 رو0ظ 8 ر(-# ر+ا 8 ر ا مد ا ط ج5 +(د ا ،ضر ا O-7أو ط - ةدو ا ن# ا ن A إ ( (-ط ا ' د ت ا A ةد(د ا . ج5 ضر ا ب(/ ( A ر ا ن ل( 1 ن# . ' ن# ( و A إ ىو ا لو مCر بو ط ا (ود ا ط ا A 6أ ن 160 / 100 ت (1 ةد6 ق-,ز م ج5 ا لو ن ن(ر0 راد A 6 . 31

ب ط ا

لو ا

:

ب )أ

ج,0 ط

ا ' )ا مد

:

1 ، ظ 7- ج5 ض(ر ا لو مد6 وأ ' از ا مد6 ت ( اذھ ب(-ط ا رد*(و صو7 ا نأ او 20 -80 لو A 6 نو-ظاو( A ر ا ن , ا يدؤ( ، م ظ - مد ا ط ج56 A إ نود ادد/ '6 را نأ '- ض(ر ا ر ( . 2 س (1 ز5 ا 1د ا ة 6ار مد6 ط ا . ف ؤ ا ن نأ ن ل( 1 ر(C ادد6 ء -ط ا ( # ا ( ا ط ا س (1 ( ط ( . ن و ب - ا ط ثود 0 ا ( ط ا س (1 : • ز 0/ ب(6 دو/و وأ س (* ا ب ةر( 7 (ط ط + ماد ا عارذ ا . • ( - عارذ ا ن (ر A 6 + ا 8 و مد6 . • ل اد ب * ا ىو نو# ث( - عارذ ا 8 و ط- - م ھ ا مد6 رد7 ا . • ا ءاو0 ا J(ر د 6 6ر - ط ا ض وأ ءط-- ' ر . 31 -د . نور# م(ھار-إ ل . مد ا ط ن سر ا . هر#ذ ق- 8/ر . ص 48 .

(46)

40 3 ة 6ار مد6 8 ط ا س (1 ل/ ا ع - إ ' 6 م/ ( س (* ( 7 ا *(رط ا ,ط ةءار1 . 4 مد6 ذ ا بو ف7و د 6 ا (ودأ ط ا ض(ر . اذھ رھ ظ ن و ( : • ا ن ت 6ر/ ماد ا -و ط ا 6ر/ ا ن6 ل* ءاود م / أو ن6 ب(-ط ا 6ر/ ط ا - / ا مد6 مCر 6ر/ ا ةد (ز ل1 ا . • ف7و 6د ت ا - ا (,اود ا ت 6و / ا ماد ا مد6 ر+#أ ط ا ج5 ر *6 ن 8 ر ا . • ف7و (ودأ ن 07 7 ا م ( ء ا ( #-( # . • ن(- ضر دو/و (ود ا ، و7و ا وأ ( 6 ن د د1 ر(1 *6 لو (ود ا ، يو +- ا -7 ا ز 0/ ا ت ط ل+ ط ا نو رھو و نوز( رو# ا ض -و (و # ا قو ةد ا ةر 1 ت و رھ (ودأ مز( ور ا . 5 -ةد (ز او ا م/ م / - ل, . ن د ھو ب - ا ط ا - / ا مد ( (,ر ا ، ( # ( #- لو- ا تارد ماد ا مد6 ن F و ، ج5 8 ر ا وأ O لو م ط ا فار ن( ( # ا روھد وا . 6 ط ا ع را يو + ا . ذإ دو/و ه - ا ب/( ب - أ ط ا ع ر ( ر ا ت ا هذھ ن و و0 - ج5 ب(/ ب - ا : ل ا يو # ا . يو # ا ن (ر ا ق( . -ماروأ ء 7 ا دد ا . -فار >ا لو # ا ط . 7 -م - فور ا ب(-ط ا ةد (6 ط ا ع را " ءادر ا ط ع را ض(- ا " - ' (1 د 6 ط يد 6 ر(C ط ع را ثد ( ا هذھ و ب(-ط ا ط او

(47)

41 A ر ا ض - ير ( يذ ا د,از ا ق * او ر و ا /( ء +أ س (* ا ( 6 وأ ص ا . 32

ب ط ا

/% 5 ا

:

ب'او ا تاوط ا

إ

ج,0 ب ' ) ا ر C ط

ا ع را تB

/-:

1 ب/( وأ د#K ا ن نأ 0/ ناو ، ( 7 ط ا ت (1 م( س (* ا ز م/ ناو ا + ا عارذ ا م/ ب ( (ط ط . 2 -د#K ا ن نأ لو ( ض(ر ا (ودأ ب و م ظ - ط ا تاد رإ ب(-ط ا . 3 -د#K ا ن نأ ءاود ا 6ر/ ، - A 6 نأ لو 6ار( ر+#أ ر *6 ن ض نأ ط (,اود ا ت 6و / ا نو# -5 ن ( ( نار *6 ط ( A إ س 6و / ا (,اود ا . 4 لو ن6 ع ا (أ ر(1 *6 ىر أ يدؤ د1 A إ 1ؤ 7- و و ط ا ع را ھر0 او (ودأ ج56 مز( ور ا ( و # ا ت -ور او . 5 ط س (1 ز 0/ ماد ا لو ا مد ا ) راد A 6 ط ا س(*( 24 6 ( د 6 ع را ت ن دو/و ه - ا » ءادر ا ط ض(- ا ." 6 د - ا ب - ا وا ، يو # ا ن (ر ا ق( ل+ ط ا ع ر (و + ا ماروأ دد ا ء 7 ا . 7 -ل51>ا رار ا ك ذو ، لو- ا تارد 6ر/ ةد (زو ، م ط ا O ا ن ' اد او ءاود ا ن ةر(-# ت 6ر/ ض(ر ا لو ن مCر ا A 6 ط ا ع را ر+#أ ط ض ر *6 ن . 8 مCر ج5 - / ا مد6 رار ا ع - إ O7 ( ' ، *- ا تاوط ا ل ض(ر ا A ا ءار/> ، ت 7و ا ن د(ز د#K او A 6 ' -ظاو ن ط ا س (1 - و ج5 ا لو . 33 32 -د . ل نور# م(ھار-إ . مد ا ط ن سر ا . هر#ذ ق- 8/ر , ص 52 .

(48)

42

ث

ا

س

:

تB ا

'ر ا

ط

ع رB

مد ا

:

مد ا ط 8 ر( ت ا ض - A إ ض(ر ا ة ( دد0( د1 ، ةر(-# ت د وأ ب- ( وھ مد ا ط S/ ا ع ر ا نو#( د1و ، ةر(ط ت 6 ثود لوأ ضار6أ '- 7 د1و ، ضر ا ضار6أ ىر أ ط ا ةد (ز /( د(د ا عاد7 ا ل+ غ د ا ل اد وأ د ا ف ثود فارط ا ، وأ ، ب ( او م0 او م5# ا بارط ا وأ ف ر 7->ا وأ ن ءز/ ناد* ، ير7- ا ل / ا وأ ت و ب * ا S/ طو-ھ ثود -و 7 ا ط د(د ا ع ر ا د K-ضار6 ا - و ، 8(ر ا ل د ا 6د *- ا ط ا ض A 6 ل ا ب/( ث( ، A - /ر ا ( 6ر ا ةد و ل اد ض(ر ا ط ا ر(1 * د(رو ا ن* ق(رط ن6 6ر -. 34

ب ط ا

لو ا

:

مد ا ط

ع را

ث

ا

:

نارد/ A 6 ر+ؤ( ط ا د(د د,از ع را وھو ن((ار او (و د ا (6و ا ةد 6 ثد (و د K# د 6 8 ر ا ط ا ت 6 ل ھإ ج5 ا . 8( /و عاو أ روھد د1 8 ر ا ط ا A إ ة ( - يدو د1 ا ةر(ط ا ر ا هذھ ض(ر ا . ذإ نأ ع ر ا ط ا رار ا A إ ةر( 7 ا ن((ار ا ر( د ب- ( ،اد/ ( 6 ت د ن( ( # ا ن((ار 7 ، م / يدؤ( A إ يو # ا ل ا ثود . ت د دادز و - 7>ا مد ا ط ع ر -ث(- ا ن(-د ر, / ا . 35 33

-The epidemiology of hypertension . j. stamler , and tn Pullman editors . new York, grune and Stratton.1967..p21 34 -ibid.p26. 35 -د . ( ا ن (ا . مد ا ط ع را ن لھ . ر ا راد ط او- بر ا 8(زو ا . (رد # ا – سر 1993 . ص 60 .

(49)

43

ب ط ا

/% 5 ا

:

مد ا ط

ع را ت ,

ا

ث

:

ط - ا مد ا ط ةد (ز ) و (د ا ( A 6 140 ق-,ز م . ص - 0 6 ف # ا ن# (و ، O ر او ف(ز ا ل+ ن( ا (#- تار( ثود ن( ا ع 1 . رو0ظ ضار6أ - 7إ 7 ا ز 0/ ا د(د ا عاد7 ا ل+ ، يز#ر ا د,از ا ل( او A إ او ، 6و ا ىو بارط او ، مو ا م ا 6و ا ناد* و ، ت / ) -و-( ا ( ت -ارط او ر 7->ا . رو0ظ ضار6أ ر+K 1 ل+ ن( ( # ا زار إ و- ا م ا ت 56 حو وو ، لو- ا يو # ا ل ا ثود /( . 36 1 ل - بو 7 ا د(د ا ط ا ع را ف, ظو ; ا : 8 (6و ا ض-* و ; - 7 ا (و د ا مد ا ط ىو ر( A ك ذو ت- + لد - مد ا ق د A 6 ظ ا ن# ( (6و ا ( ا . ذإ ض-* ط ا ةد (ز د 6 ' ا (6و ا ( ا ر( و ( - ، ( ا / د,از ا مد ا ق د ن ; ا . ع را د 6 ن# ط ا A إ ةرد1 ن ، اد/ ( 6 ت د (6و ا ا يدؤ( ، ل ض -* ا A 6 (و د A إ دد (6و ا ل,او ا ح را -و ، 06 او A إ جر (6و ا ل7 ث( A إ / أ ةرو / ا ; ا . ر ا ل,او ا لو7و-و A إ / أ ا ل, ا م/ دادز( ; ا ( A إ ل, - ط ا ع راو ; - ء * ا ثود غ د ا ل ادو ا . ب 7( ا ةر( ا ا ةرود - رو71 ت 56 رو0ظ 8 ، ت / وا د(د عاد7 ( ا (و د وأ 6و ا بارط ا 6 ا ل, - ط ا دادز( # . ا هذھ ل+ ث( ، 8 ر ا ط ا ض 8(ر ا ل د ا ب ط ت نأ ل ھإ د1 ج5 ا يدؤ( A إ روھد ط ا ع را رار ا 8 7 ض(ر ا . ة 6ار ب/(و ( ھأ 36 -د . ( ا ن (ا . مد ا ط ع را ن لھ . هر#ذ ق- 8/ر . ص 63 .

(50)

44 ةرو7- ط ا ض ، /رد ذإ نأ ت 6 ب- ( د1 S/ ا ض ا ةر(ط . فد0(و ج5 ا A إ ط - ا مد ا ط ل( * ) و (د ا ( A إ 110 ق-,ز م ط ا -1ار 8 ، ر *6 ل+ د(رو ا ن* ا ق(رط ن6 ط ا ر(1 * ا ماد ا رار مو(دو7 ا د( ور-ور ( . 37 2 د ا مد ا ط ع را ت د د! او : ) أ ( د ا طو-0 ا ف, ظو ن(ط- ا ر ( ا ب * : ( د1 ، ب * ا A 6 ار(-# ,-6 مد ا ط ع را 8 ( يدؤ A إ S/ ل ثود ف, ظو ن(ط- ا ر ( ا مد ا ; ن6 لو, ا A إ ن (ر ا طرو ا (,ر ا . /( م/ ض ا ب- ( ض -* ا A 6 ' رد* ص1 ، ن(ط- ا A 6 د,از ا ل ب * ا ن رد 7 ا مد ا . ب * ا فرC ل اد ط ا 8 ر( ت1و ا س و (6و او د ا ن( ,ر - * ا -- ، ن( ,ر (و – س ا ر# ن ض(ر ا و# ( ) ن /0 ا ( ةد (زو يو د ا ل او # او زار إ ف - رو ا 8 ، ر(ز ا قر او ق 7- ا ء (6>او . (ذ ا (/ ا (و د ا ةرود ا رو71 ثود اءو ا د(ز( و ،ب * ا ر ا د1 يذ ا ن(ط- ا ل - ل/ (و ط ا ع را ن د(ز( ر ( ا . هذھ ج و ن((ار و ا ر(1 * - ض(ر ا ن* ق(رط ن6 8(ر ا ل د ت ا . 38 ) ب ( (ر ا قز ن ر0- ا ) طرو ا : ( د ا مد ا ط ع را د ( ب - ا ن (ر ا قز ( (,ر ا طرو ا ر -# 7 ن ا . ذإ ةد - ن (ر ا ل اد مد ا ق د ( ط ا ةد (ز 8 ' ا / +د راد/- (و د '- اد,از ادد و ن (ر ا . ت ا ض - قز او يو د ا 8 / ا د ( د1و A إ ن (ر ا ن جر ا ( (,ر ا ن((ار ا طرو ا غ د ا (ذ ن6 و, او ،فارط او ا هذھ ض(ر ا و# (و ن م أ ع را 8 ر0ظ او رد7 - ةد(د 37 -د . م(ھار-إ ن د . مد ا ط ضار أ . هر#ذ ق- 8/ر , ص 72 . 38

-The hypertension handbook . by merek shrp and dohme. Format PDF, téléchargé du site : http://library.med.utah.edu/WebPath/TUTORIAL/PHLEB/PHLE .

(51)

45 ط ا . ماد - ( و7 ا قو ت /و - ص ا ق(رط ن6 و0 - ص( ا ن# (و ، ,ر ا ر ظ ا وأ ل -ن6 ر(و7 ا (ط ا ن( ر ا ق(رط . ة 6ار ب/(و (-7 ا ت5-* ةد ا ر(1 * ا ماد ا 8 6ر - مد ا ط ض ا ، (, د1و مز ( ر ا ن ب(ر* ا قز ا ت ار/ ءو/ ا ب * ا . 39

ث

ا

سد ) ا

:

ض % ا مد ا ط

:

د/و( ' ا لو* ض ا مد ا ط دد 1ر ف(ر . ر0ظ( ت ا ب Cا و ز ( ر # ل+ ( ارد و ، ,ر ط # مد ا ط ض ا . 8(ط و ةز0/أ ه اذھ ن ، ةر(-# ت د - ط ا ض ا ل ا م / ا نأ ل7 ا مد ا ( # ء 6 # ن ا م / ا يدؤ( ، 0 (ذ A إ ف, ظو ل ب * او ; ا ن( ( # او اذإو يدؤ ا ر ا ب- ا ج56 م ( م A إ روھد د* ، مد ا ط ض ا ض(ر ا A إ ة و ا . ارظ و ( ھ مد ا ط ن د(د - م / ا دوز د* ةز0/ ا - 7 ا ,اد ةرو7- ط ا ىو -1ار * ھو 0 و ل A إ ةز0/أ ىر أ A اذإ ادو 7 ط ا ىو بارط ا ثد وأ ط ، طو-ھ ةز0/ ا ظ - 7 ا م / ا O او ل,او ا . أ و ض -* ا م# ا ن6 و, ا (6و ا يدؤ( ، (و د ا ( 0 ا A إ ض ا ط ا A إ ' د ( (-ط ا

.

40

39 -http://www.click4clinic.com2011/03/16. 17h42. 40 -د . طورطر ا وا ، /او ا ظ ا د-6،ت (ر ت # ضار ا م 6 ز(/و ا، . م * ا راد . . ص 50 .

(52)

46

ب ط ا

لو ا

:

تB

ا

ةد ا مد ا ط

ض %

:

S/ او د ا ض ا ثد ( مد ا ط أ وا م / - ل,او او مد ا ( # 1 ص* ع ا /( (6و ا (-# /رد- (و د ا 0- مد ا م#ار ثد ( ةر ض ا -و ' دراو ا A إ ب * S/ د طو-ھ ب- وا ، ب * ا ھو : 1 ل@او) او مد ا " ص % م)' : ، /ر ا ف(ز ا ق(رط ن6 م / ا ن مد ا ناد* ثد ( وأ ر1 ل+ اد ا ف(ز ا ةد ا ء او ، وأ د 6 - 7إ ر ا د ا ا ثداو ل+ +د ضر ا /( ( (,ر ا ن(( ، ق(رط ا وأ ء +أ رد7 - ار/ ا وأ ، ضو ا و نط- ا أ -# ( #- ل,او ا ناد* ةر( ةدود ا ر(C قور ا ب 7( ء * ا ت و ل 0 >او ضر # ، ةد(د ا ، 5+ ار( و# ا وأ /( زار إ ةراز - قر او لو- ا . ل,او او مد ا ناد* يدؤ(و A إ ةدراو ا مد ا ( # ض ا A إ ' ةرد 7 او ب * ا . و ( ط( - ا ت ا ط - ظ او ب * دراو ا مد ا ص* A 6 ب ا ن م / ا ن# ةد (زو يو +- ا -7 ا ز 0/ ا ط( ق(رط ن6 ك ذو ، ( (-ط ا ' د ن -(ر1 زار إ ن( (ر ا ز 0/و (و # ا قو ةد ا ت و رھ – ن( و(/ ا يدؤ( A إ ض -* ا (6و ا (و د ا ل51>او ن راردإ ا . 7 ض- ا 6ر دادز ط( - ا ت ا هذھ و 8 و ض(ر او ،فو1و ا ةدور- 8 بو ا ض - '(ر ( د1و فارط ا . أ مد ا ناد* ةد(د ا ت ا ،ل,او او ن ةز0/أ ط - ظ ا ن6 ز/ م / ا ةد ب ةر(-# ت د - ض ( ث( ( (-ط ا هدود مد ا ا . ط ا طو-ھ يدؤ(و A إ يذ ا مد ا ( # ض ا فارط ا م+ ن و ، ن( ( # او ب * او ; # م / - (و( ا رو71 ثد ( ءاد ا هذ0 (ظو ا ا 6 ء . ذإ أد-( 6و ا ىو ،روھد ا ل (و

(53)

47 ت -ر م ظ ا ،ب * ا يو # ل ثد (و د . اذإو مد ا ( # ن6 م / ا ض(و م ( م ل,او او ،ةدو* ا ض(ر ا ة ( ضر رط ا A إ . 2 د ا ع ) Bا و4 و د ا : 8 (6و ا ,/ و ةر(-# /رد- (و د ا (-7 ا د7 - فر ( /( ث( د* (6و ا ( رط ا و * - 7 ا ةر( 7 ا ن((ار او (و د ا A 6 0 رد1 يدؤ( ض -* ا A إ ةر(-# ت د - ط ا ض ا . ل+ و مھأ ب - أ د7 ا ا (-7 ا م يو د ا -ور#( ا ،د(د ا وأ م ا ،د(د ا وأ دد - ل ثود ء 7 ا . ع ا ثد ( د1و (6و ا (و د ا (أ ط ا ر(1 * ا لو /( - ر+ؤ او ت ك ذ#و ، م / - ةر( 7 ا ن((ار ا ض -* ا /رد A 6 ةر ةد(د ا ( ا د 5+ ن( ( - # ر(1 * ا . ع ا 8 و (6و ا (و د ا بر ا 0 اد ل,او ا A إ / ا ،ةرو / ا ل/ ( مد ا ( # ل* ط ض -مد ا . 3 ب F' ا د ا طو ا : مد ا م/ ض ( ،روھد مد ا ; A 6 ب * ا ةرد1 ضر د1 ت ا ض - هذھ ل و ط ا ض ( م+ ن و ' رد 7 ا ت ا : -ب * ا - S/ ل ثود . (,ر ا يو,ر ا ن (ر ا داد ا . -* /ر ا ء - S/ و ر(-# ح را رو0ظ ب ) رو ا . ( ن و ب - ا داد ا ثود S/ ا ب * ا 6 ل ( (,ر ا د (ذ ا ن((ار ا ل اد ةاد (و د ط / دو/و /( ك ذو ، (/ ا ن((ار ا م - فور او ب * ا 6 ن ر(-# ءز/ ر( د ب- ن (ر ا . هذھ ر+ؤ و - 7>ا ب * ا