10
DOSSIER 7
Voeding en gezondheid
Inhoudsopgave
1. Inleiding: woordenschatoefening p. 2
2. Lezen: De voedselpiramide p.3-4 3. Luisteren: Kinderen en gezonde voeding p. 5-6 4. Luisteren: Over gezond leven p.7-8 5. Code: Woordenschatoefening p. 9-10 6. Lezen: 10 goede redenen om aan sport te doen p. 10-12 7. Lezen: Goede voornemens in praktijk p. 12-14
In dit hoofdstuk leer je…
- Teksten en video’s over gezonde leef- en eetgewoontes begrijpen;
- raadgevingen delen om gezonder te eten en aan sport te doen.
10 1. INLEIDING
1.1. Kan je al enkele tips geven om gezond te blijven?
- - - - -
1.2. Brainstorming: een paaar woorden en uitdrukkingen om je plan te trekken Verbind de volgende Nederlandse woorden met hun Franse vertaling.
Bewegen – de eetgewoonte - gevarieerd - het gewicht – de gezondheid – gezond – gezouten - het hapje – junkfood de leefgewoonte – leiden tot - de maaltijd – het ontbijt - het overgewicht – de raad(geving) - roken – schadelijk te wijten/te danken zijn aan - vermijden – veroorzaken - vet – voldoende - de ziekte – zoet – beperken - snoepen
La santé Gras
Sain >< malsain Sucré
Le poids Salé
Le surpoids Varié
Éviter Suffisamment
Nocif Le repas
Bouger L’habitude alimentaire
La malbouffe L’habitude de vie
L’en-cas Le petit-déjeuner
Fumer Provoquer, causer
La maladie Mener à
Le conseil Être dû à
Limiter Grignoter
10 2. DE VOEDSELPIRAMIDE
2.1. Wat weet je daarover?
Vul elk vak van de hieronderstaande piramide in met de specifieke groep producten die ermee overeenkomen.
Fruit en groenten – Vetstoffen – Water – Extra’s (snoep…) – Zuivelproducten, vlees, vis, eieren en vervangproducten – graanproducten, aardappels, rijst…
_______________
______________________
______________________________
_____________________________________
____________________________________________
Leg de piramide uit met je eigen woorden in het Nederlands.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
2.2. Tekst: ‘Tips voor een gezonde voeding’
Eet gevarieerd
Altijd hetzelfde eten is saai. Elk voedingsmiddel bevat andere vitaminen en mineralen. Dus als je varieert, krijg je makkelijk een volledige voeding.
Beperk vetten
Haal maximaal 30 % van je calorieën uit vet. Vet heb je wel nodig, maar niet te veel. Eet twee keer per week vis en verder mager vlees en kip.
Eet voldoende groente en fruit
Groente en fruit zijn ontzettend gezond! Erg belangrijk zijn de vitaminen en vezels die erin zitten.
200 gr groente en 2 stukken fruit per dag is al goed, maar meer mag ook. Kies groente of fruit als
10 broodbeleg. Een boterham met kaas en stukjes perzik is super. Een ‘smos’ kun je ook zelf maken met een stuk tomaat en sla. Fruit kan ook als tussendoortje tijdens de pauze op school.
Voedingsvezels
Je vindt vezels in bruin- en volkorenbrood, aardappels, volkoren pasta. Kies dus bij voorkeur volkoren producten. Ze zijn goed voor je spijsvertering.
Drink voldoende
Drink minimaal anderhalve liter per dag. Melk, sap, thee, soep … maar vooral water. Let op frisdranken en cola. In twee blikjes cola zitten ongeveer 15 klontjes suiker!
Beweeg
Probeer voldoende te bewegen. Loop naar school, neem de trap i.p.v. de lift.
Woordenschat Bevatten : contenir Halen (uit) : prendre De vezels : les fibres
Bij voorkeur : de préférence De spijsvertering : la digestion i.p.v. = in plaats van
Vragen
SITUATIE: In een magazine vind je een tekst die enkele tips voor een gezonde voeding geeft. Je broer/zus zoekt naar enkele raden maar spreekt geen Nederlands. Je beslist haar te helpen.
TAAK: Lees de tekst en maak een lijst van de raadgevingen die vermeld worden.
- - - - - - -
2.3 Spreken: bespreek de volgende vragen met je partners 1. Denk je dat je genoeg beweegt?
2. Hoeveel dagen per week eet je gewoonlijk fruit? Eet je gevarieerd?
3. Wat zou je aan je levensgewoonten veranderen?
3. K I N D E R E N E N G E Z O N D E V O E D I N G
3.1. De video
SITUATIE: Op een Vlaamse zender vind je een programma over de kinderen en hun eetgewoontes. Je kleine broer/zus is wel heel moeilijk qua voeding. Je kijkt dus naar het programma om ideeën te vinden en je ouders te helpen.
TAAK: Kijk naar de video en beantwoord de volgende informaties in het Frans.
https://www.youtube.com/watch?v=3iB5tFSWlZY
a) Welke kinderen eten gezonder tussen Linus en de kinderen van Ruben en Cidalia? Waarom?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
b) Wat is het resultaat van een onderzoek in Vlaamse scholen?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
c) Wat zijn de raden van Lynn de Merlier, een voedingsdeskundige?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
d) Moeten we de kinderen forceren, aldus Lynn de Merlier?
Ervaring van de ouders van Linus:
Ervaring van Cidalia:
Mening van Lynn de Merlier:
3.2. Woordenschatoefeningen
A. Verbind de woorden met hun correcte definitie/vertaling.
1. Vers a. Ramasser/cueillir des légumes
2. Nieuwsgierig b. Elke dag
3. Proeven c. Une escalope panée
4. Groenten plukken d. Curieus
5. Dagelijks e. Une bouchée
6. Een tussendoortje f. Frais
7. Een schnitzel g. Froncer (nez/sourcils)
8. Een hap h. Aimer (un aliment)
9. Fronsen i. Goûter
10. Lusten j. Een hapje
B. Vertaal deze zinnen.
1. Je bent wat je eet, en daarom vind ik wel belangrijk dat onze kinderen gezond eten.
_________________________________________________________________________
2. Gemakkelijker gezegd dan gedaan.
_________________________________________________________________________
3. Deze jongen bepaalt wat hij wil eten.
_________________________________________________________________________
4. We vragen ons af waarom hij zo reageert.
_________________________________________________________________________
5. Mijn buik doet nog pijn.
_________________________________________________________________________
6. Als je veel snoepjes eet, dan vallen je tanden uit.
_________________________________________________________________________
7. Ze ontdekken de groenten op een speelse manier.
_________________________________________________________________________
8. Mijn bord is bijna op!
_________________________________________________________________________
4. OVER GEZOND LEVEN
SITUATIE: Je luistert naar het getuigenis van enkele jongeren die over hun eet- en leefgewoontes spreken. Misschien kunnen ze je tips geven?
TAAK: Luister naar de teksten en vul de teksten in.
1. Heb je de indruk dat jongeren voldoende aan sport doen?
a) Ik vind dat we te weinig uren ___________________________ hebben op school. We zouden op school meer moeten worden gestimuleerd om _________________
_________________
b) Er wordt vaak beweerd dat __________________________________. Ze gaan niet ___________________________ naar school. Ze ____________________________.
Dat zal dus wel zo zijn.
c) Ik ben _________________________________. Elke zaterdagmorgen heb ik twee uur training. Ik vind dat ________________________.
d) Ik doe alleen aan sport in _______________________________________________.
Dat gebeurt niet zo vaak in België.
2. Hoe denk je over roken? (Wat denk je van roken?)
a) Ik vind dat ___________________________________________________________.
Dan zouden er misschien minder jongeren roken. Ikzelf rook niet.
b) Iedereen weet dat roken schadelijk is voor de gezondheid. Ik kan dus niet begrijpen waarom zoveel jongeren roken.
c) Ik ben me ervan bewust dat ______________________________. Dus ___________
_______________.
d) Ik ben ______________________________ en ik kan er op het ogenblik niet mee stoppen.
Ik zou dat wel willen, maar ik weet niet hoe ik dat moet doen.
e) Thuis rookt er niemand. Ik heb weleens een sigaretje gerookt, maar ik vind dat het vies smaakt.
Avoir l’impression que L’éducation physique Affirmer
S’insricre à L’adulte
Je suis conscient que Causer des dégâts
Pour le moment, pour l’instant Le goût
3.
Wat doe je om gezond te blijven?
a) Ik neem ____________________________. Overdag probeer ik ________________
___________________________.
b) Ik rook niet, ik drink geen alcohol en ik zeg nee tegen drugs.
c) Ik zorg ervoor dat ____________________________. ‘s Morgens heb ik het dus niet moeilijk om uit bed te stappen.
d) Op school eet ik als tussendoortje _________________, maar veel van mijn vrienden eten liever junkfood.
4.
Met wie praat je het liefst als je vragen hebt over je gezondheid?
a) Als het nodig is, raadpleeg ik ____________________. Die kent me al van kindsbeen af.
b) Op internet kan ik lezen over wat andere jongeren van mijn leeftijd vertellen.
c) Ik kan altijd bij __________________________ om over mijn gezondheidsproblemen te praten. Ik vertrouw haar.
d) Als ik een probleem heb, _______________________________________________. Die geeft me altijd goede raad.
5.
Vind je dat we tegenwoordig gezonder leven dan vroeger?
a) Het spreekt voor zich dat __________________________________________. De levensverwachting in de westerse landen ligt veel hoger dan 100 jaar geleden.
b) Misschien niet ______________, maar wel ___________. De ontwikkeling van de ______________________ en van de medische verzorging maakt het mogelijk om meer levens te redden.
c) We weten nu beter dan vroeger wat we moeten doen om gezonder te leven. Dat betekent nog niet dat iedereen er iets voor doet.
d) _______________________ en _________________________ hebben de laatste jaren nieuwe gezondheidsproblemen veroorzaakt.
Robuste Éviter
Je fais en sorte que consulter
Faire confiance à qqn Cela va de soi que L’espérance de vie Sauver
5. WOORDENSCHATOEFENING
1. Vul de ontbrekende letters
B _ W _ G _ _ G _ W _ _ _ T V _ R _ I _ Z _ _ E _ _ NW _ C _ T _ G E _ E _
EEN _ T _ V _ G ONT _ _ _ T V _ LD _ _ _ D _ W _ T _ _ DE M _ D _ S _ HE
D _ _ _ K _ N V _ R _ _ R _ _ NG
HET O _ _ R _ _ W _ CHT DE W _ R _ E DE S _ ij _ V _ R _ _ R _ _ G M _ _ L _ _ _ D
2. Verbind de woorden met hun definities
1. Raadplegen a. zichzelf iets weigeren of verbieden
2. Schadelijk b. het aantal jaren dat iemand nog kan hopen leven 3. De levensverwachting c. een ziekte krijgen
4. Zich iets ontzeggen d. kilo’s bijkomen
5. Afwisselen e. advies of informatie zoeken
6. Vermageren f. variëren
7. Verdikken g. afslanken, kilo’s verliezen
8. Een ziekte oplopen h. niet gezond, iets wat nadeel toebrengt Antwoorden
1 2 3 4 5 6 7 8
3. Vertaal de zinnen
a) Veel jongeren ontbijten niet omdat ze daar geen tijd voor hebben.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
b) Vanaf nu zal ik met ongezonde eetgewoontes stoppen en gewicht verliezen om mij altijd fit te voelen.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
c) Ik zou graag inlichtingen hebben over gezonde voedingsmiddelen en schadelijke gewoontes.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
d) Op school kan je kiezen tussen een broodmaaltijd en een warme maaltijd.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
e) Tu ne dois te priver de rien pour vivre en bonne santé.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
f) J’essaye d’éviter de boire trop de boissons sucrées.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
g) Les jeunes passent trop de temps derrière leurs écrans et ne font plus assez de sport.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
h) Ne pas prendre de petit déjeuner avant un examen peut mener à une mauvaise prestation.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
6. 10 GOEDE REDENEN OM AAN SPORT TE DOEN
1. De tekst
Begin dit jaar heb je zeker weer allerlei goede voornemens gemaakt. Waarom ga je niet weer sporten?
Hier zijn 10 goede redenen die je zeker zullen motiveren om je sportkleding weer uit de kast te halen.
1.
Het lijkt misschien tegenstrijdig, maar hoe vermoeider je bent, hoe fitter je wordt! Lichaamsbeweging helpt tegen een aantal ziekten, zoals diabetes, zwaarlijvigheid, hart- en vaataandoeningen, rugpijn, enz.
2.
Natuurlijk moet plezier je voornaamste drijfveer zijn om aan sport te doen. Bovendien is het bewezen dat sport echt een soort natuurlijke doping is. Er komen zogenoemde gelukshormonen (endorfine en serotonine) vrij waar je helemaal zen van wordt.
3.
Door te sporten word je beloond voor je inspanning. Dat helpt je op school en in je werk. Je leert doelen stellen en er alles voor te doen om deze te bereiken: een zwemdiploma, dansen op het podium, je tijd verbeteren enz.
4.
… of ook niet! In elk geval wordt je lichaam slanker en strakker!
5.
Je valt gemakkelijk in slaap doordat je gezond moe bent in plaats van zenuwmoe.
6.
In sport mag je trots zijn op je prestaties. In het begin heb je nog geen goede conditie, maar geleidelijk aan gaat alles gemakkelijker en geniet je van de voldoening die sport je geeft.
7.
Als je aan sport doet, maak je heel veel nieuwe vrienden. Je leert andere mensen kennen buiten je schoolkring om een gemeenschappelijke interesse en emotionele momenten mee te delen.
8.
Door een sport te beoefenen, word je competitief en leer je rivaliteit met anderen in goede banen te leiden. Door sport krijg je ook meer zelfbeheersing en leer je regels en anderen te respecteren. Tot slot leer je door sporten ook waardig om te gaan met het verlies en je tegenstanders te respecteren als zij winnen.
9.
Uit een aantal studies blijkt dat sport voordelen biedt voor de concentratie van leerlingen op school.
Meer aan sport doen zou een positieve invloed op de onderwijsresultaten hebben en agressie in de klas verminderen!
10.
Mensen zien, je amuseren met vrienden, meerdere keren per week actief bezig zijn enz. Op die manier heb je echt geen tijd meer voor donkere gedachten!
Bron: ‘Mutualistische weergalm, jongeren’, januari 2016 p.7
2. Lezen
2.1 Vind de ondertitels terug
Lees de bovenstaande tekst. De titel en ondertitels van deze tekst ontbreken. Kies één van deze titels en schrijf hem naast elk nummer.
a) Con-cen-tratie!
b) Nieuwe vrienden maken c) Slapen
d) Plezier maken e) Een gezonde geest
f) Weg depressie g) Jezelf overtreffen h) Een perfect lichaam i) Yes, I can!
j) Een goede conditie
2.2 Voordelen van sporten
SITUATIE: Je zou graag dat je beste vriend ook aan sport doet maar hij heeft er geen zin in. Probeer hem te overtuigen dankzij de voordelen die hier in de tekst staan.
TAAK: Maak een lijst van de tien voordelen die hier aan bod komen.
1) 2) 3) 4) 5) 6)
7) 8) 9) 10)
3. Schrijf naar een vriend
SITUATIE: Je beste vriend(in) denkt dat sport onnuttig is. Je hebt een artikel tijdens je les Nederlands gelezen en je weet dat het je zal kunnen helpen om je vriend(in) te beantwoorden.
TAAK: Schrijf een tekst waarin je ideeën van de tekst (en andere!) gebruikt om je vriend(in) raad te geven. Natuurlijk zal je de ideeën in je eigen woorden samenvatten!
Schrijf je tekst op een officieel blad.
7. GOEDE VOORNEMENS IN DE PRAKTIJK
Sporten en gezonder eten scoren steevast hoog op de lijstjes met goede voornemens voor het nieuwe jaar. Maar vaak zakt de moed van de enthousiaste beginners al na enkele weken in de schoenen. “Ik sport en toch vermager ik niet”, is een van de redenen waardoor al snel gestopt wordt. Maar volhouden is de boodschap, want wie volhoudt, wordt beloond: je zit beter in je vel, je bent slanker én vooral fitter en energieker! De sleutel tot dit succes is een combinatie van gezond bewegen en gezond eten.
Je moet je echter niet meteen spiegelen aan topsporters. Competitiesporters volgen een doorgedreven trainingsschema en verbruiken per dag gemiddeld veel meer energie, waardoor ze ook andere eetgewoontes hebben. Voor recreatieve sporters volstaan normale porties op regelmatige basis. Sla dus geen maaltijden over en hou je aan drie hoofdmaaltijden (ontbijt, middag- en avondmaal) en twee tot drie gezonde tussendoortjes per dag.
Een gevarieerde en evenwichtig samengestelde voeding brengt alle noodzakelijke voedingstoffen aan.
Voedingssupplementen zijn dan overbodig, en ook sportdranken zijn geen must. Voldoende drinken voor en na je inspanningen is de boodschap. Je drinkt best een uur tot anderhalf uur voor je inspanning nog enkele glazen water. Dit voorkomt dat je tijdens de inspanning gedehydreerd raakt en zorgt ervoor dat eventueel overtollig ingenomen vocht nog kan uitgescheiden worden. Tijdens inspanningen van minder dan één uur is extra vochtaanbreng niet nodig, tenzij het zeer warm is. Dan drink je best om het kwartier een bekertje water.
Tot ongeveer een uur voor je gaat sporten, kan je nog een licht tussendoortje, zoals een stuk fruit of een potje magere yoghurt, eten. Je uitgebreide maaltijd neem je best ten laatste twee tot drie uur voor je inspanningen. Kies voor een maaltijd rijk aan meervoudige koolhydraten en arm aan vet. Een bord pasta kan, maar rijst of gekookte aardappelen kunnen even goed. Patatjes brengen trouwens meer vitamine C aan. Volkoren graanproducten, (gedroogd) fruit, groenten en (gezoete) melkproducten zijn andere interessante energiebronnen voor sporters.
Na je sportactiviteiten kan je je energiereserves weer aanvullen met een boterham met zoet beleg, een stuk fruit of een mager melkproduct. Je vochtbalans breng je weer in evenwicht door voldoende water te drinken.
Voldoende drinken is minstens even belangrijk op koude als op warme dagen, zeker als je fysiek actief bent in de buitenlucht. Wacht niet tot je dorst hebt op je skilatten, maar las regelmatig een drankpauze in. Water krijgt de voorkeur, maar warme dranken zoals kruidenthees, soep of bouillon zijn in de winter goede alternatieven. Alcohol en in mindere mate koffie verhogen het vochtverlies in plaats van het aan te vullen. Deze dranken worden dus best met mate gebruikt.
Veel sportplezier!
Bron: ‘Mutualistische weergalm, gezinnen’, januari 2016, p.7
Woordenschat
Steevast habituellement Voorkomen empêcher
Het voornemen la résolution Gedehydreerd déshydraté
Zakken descendre, chuter Overtollig de trop, excédentaire
Volhouden persévérer De koolhydraat l’hydrate de carbone
Spiegelen aan prendre exemple sur Aanvullen compléter
Doordrijven imposer Een pauze inlassen aménager une pause Overslaan sauter (un repas) De kruidenthee la tisane
De inspanning l’effort Met mate avec modération
SITUATIE: Je hebt je beste vriend kunnen overtuigen aan sport te doen. Om zeker te zijn dat hij zal volhouden, wil je hem een paar tips geven.
TAAK: Maak een lijst van alle gezonde eetgewoontes die aan recreatieve sporters worden gegeven.
Attitude générale
-
-
Boissons -
-
-
Nourriture/repas -
-
