!" # د % &%ا
ا ' " (
)
م
ا
' (+ا
! +او
!,
'
ع (+ا
ــــ !" ــــ / % ا ــــ " 0ارد
ة )1"
ج 34
5 6
ةد 7
0 ا
8
'
ع (+ا
9:34
:
'
ع (ا
ا
&"
دا 'إ
< ا
:
4
فا 7إ
ةد 0>ا
:
-7 ا
ر ?
-أ.
0
A A0 " ي
, 6 ا 6
:
-أ.
, 6" ة C ن ز &%
-أ.
6 # ر دا " 0
-أ.
8 " A A0 " ي 0
" ا 6! ا
2013
-2014
، إ ّ ا ا ةر او در ا ن ط و او ا ؤ ھ ةر ا ّنإ ىر! ا ق ا # $ ظو ط ار & ا م ظ ةر ! ا هذھ ر * و . ؤ ا & ،ير,از ا $ ا ل/ ھ & ا ةد # ا ةر ا ل/0 و ّ ا ا ا ,0 او ب ا ظو ،ف, ظو ةد ن ؤ ، اد# ا ن عو ز ث 5و او ةرو/ذ ا ج ا ةد إو تاذ ا ل /0 و ر او ر ا ت ؤ لوأ ھر . و9 ز ! م او وز ا رود و ةأر ا : و ;< ا ,0 ا ل * ث ر تار او ل ا ل/ ;< رد ل=! ن ك ذو ز ا ء @=* ل/و ، ز ا ھرودو ةأر ا ةرو9 #9 < ا ا ت @=* ا & كر 0 وھ . ةد ر,از ا ةر ا ت&ر د#<& ، ا $ ا ت ن ا ر A ا ر و ا @ & وأ ، <!اد ا @= & وأ ، /ر ا </0 & ءاو تار A
. هذھ جرد و او ، او & #5 ا ر A ا ر طإ & تار A ا ّ ا د <# ا ةر ا ن لو داد ز اذ ا ء / او يو ا ط< او م ا & م <* ا & ت<5 ةد د م @ زور $ 5 د ةر أ ; إ ةأر ا ز/ار & ر A و ھ &ر ر5/أ 0 * ىو ق # و . م او وز ا ةرو9 ھ ةأر ا ةرو9 ت / د* & وز < * ا ت 9أ , ط ا د* و م <* ا 9ر& ث ل *< م # ل9 ن/ ، ا ة ا & مھ و ل *< جر! ل 9 او 9 او م <* ا ل & ء ا تر9 ; وأ در ر * ا و5 ا ن ط ر ا م # او ةأر < * ط ا تار < ج ا ةد ا . $ ار م # ا اذھو ا أد ةأر او ل ر ا ن ةاو ا مد*& ، ل * ا & م ظ < $ ار ;< د 9 @ا ء ا د او ل ر ا ةرط * يذ ا يو ا م # ةأر ا ر9 و ل ر ا
< * ا ن و <, * ا & ةرور ص9! ةأر ا م <* ّنأ ;< = & ، & #5 ا وز ا . ل *< ةأر ا جور!& ود ن , إ * C 9ا ل ،ةر ا ل!اد ,ر ا ھر ھرود ط< ! م # ا و و ا ھرود ه ا $ ا تاد# * و م @و * ط ا ھرود طوA ; إ * ! & ن ز ا ل * ، ىر!ا ن ر ! ا < ت از او فورظو ر 5أ م5 ن و ، ا لؤ ا :
-ةأر ا ل ر ؤ ف لز ا جر ! وز ا ص! # راود%ا ؟ ز ا ل & م ( ا -لھو ؟ ا ) ن ن+, راود%ا # ر - ا اذھ هذھ ن E و ا فادھ ا تء ت ؤ ا : -ةأر ا ل وز ا ز ا ل ا / 01 ا ج ا د لز ا جر ! . -ةأر ا ل يدؤ وز ا راود%ا / زو ةد ا إ . -ةر+%ا ل!اد ) ن +, إ راود%ا # ر - ا يدؤ .
# ا م ھ < قرط ا فو اد ا : 3 -1 ا تارو ا : 5= ا </ ا ; إ دو* رو9 ا </ ّنإ "
représentare
"
ر* ا A< ا & < # ا " رو9 " وأ " ل5 " ار ء 0 ا ل* يأ ر ا ه * و . :ّ أ ;< < ا سو # ا :&ر* و " ر/ ا فرط ن رو9 نأ ن/ ل/ ." ر * و م رود ل اEmil Durkeim
لوأ تارو9 ا مو ت C<ط9 ا اذھ مد! ا ن ھ ّنأو او در ا ث ا ل دو* = وط ب G C<ط9 ا اذ + #و +وMoscovici
ا تارو9 ا فر* يذ ا " م ھ او م # ا ن م ظ ر / او ر < # رط ھو ا ط و ا د * أو رھ ظ ،$ او #<* ا ت ر او و ا *@او لو ." ھو " 9 ! ا &ر* ا ل /0أ ن ل/0 ر * / م ظ و &ر* م ظ ّ إ ،$ ا وھ و وھ ن ر " ، ل/0 ; إ ر 0 ذإ $ او در ا ن ل9و ةز ھ & ر ّ ا ا 9 ا / ّ أ / ،كر 0 ا ; * ا يأ 9 ! ا &ر* ا ل /0أ ن &ر* ن و/ ا تار A ا ق&و ت 9 ! /ر 0 . H تارو9 ا مو د د ن/ ت ر* ا هذھ ل=! ن : -&ر* ا ب ا ر&و . -دار& ا ل 9 ا H0 . -$@او ا ر ; إ فد . -دار& ا كو< : و . &ر* / ت دوDeriseJodelet
ّ أ ;< " ;< ةرط < # # ا ر ل * ا # رط ط ." وھ رو9 ا ل*& وأ تارو9 ا ّنأ ىر ر!آ ف ر* &و : د ثد ر/&و <# < * # # ء ; إ فد ا فر* ل/0 ھو ،ء 0 ن Dا لA0 . ّ H ىر / " م د ا ل=! ن دار&J ا ء ا ن ر * &ر* رھاوظ و تار !و ت ر ر/&و /و< جذ " .ّنأ لو# ا ن/ م ن و : ن و هر &ر* ب ن ا رو9 ا ،فر * ا ر * :ّ < * ا ب ا ; إ & D فر * ا هذ در ا م # ل=! ن @ ب و ا $@او ا ن . 3 -2 ل ا : م * ا ةر د ;< ةدد* د * أ تاذ < 0 ا ةرھ ظ وھ ل * ا ّنإ ا سو ل+ر M.Mauss ن ن Dا : ذ & ل5 ا و و ا و د @ ط / ا : * ا ف< ! و ل * ا 9!0 # 5و ا <9 ا وذ ا و ،ل *< : ر د ّ ا ا ت @=* ا / 0 <9 ا وذ ا و ،:ط و :< ن / $ < و ل * ا ت ل!اد ن دو و ا دار& ا ن L . د < 5 و & و و ، # ا ماد! ا ر # # ّم * ط او ن Dا ن ز / < * ت د! وأ $< ج ا ضرA و ر/&و < اد ھذ ب<ط م ا ن ير0 ا ط 0 ا ف 9أ ض* ل 0 ل * ا مو ب اذ و ، ر0 ا ت ا ن < و ،رو H ا ر G ز ا ل * / ،ر أ نود ء او ل ر ا مو# ّ ا ل ا & ل5 ا ةر ا ة & رو ط0 ا هذھ ل5 ث وط ا ل * او يود او &ر ا ل * او و * و ت ع 0ا ل ا ن . 2 3 -3 4 ظو ا وأ ) ا : ز ا ت * ّ أ ;< إ رظ ا ن/ & در ا : مو# يذ ا ل * ا ل # $&د ر H ا نر # /< < م ظ ل=! ن ا كاردا ن / ا &و،:< ط لوذ ا د او ل * ا . 3 3 -4 ز ا ل ا : , 9 ا ّن ّو/ ,= ا ء ا مظ* ة & ةرر/ ا و ا ةر ! ا وھ ن / ا ن ار / @ . ;< : م ا @=طاو ، و تار ب<ط ّ ا ا ر G ل ا ن و وھو قور&و ت &= !ا دو و ر / ا ن ل ا هذھ ل/ . 1 1
Denise Jodlet, Représentation sociale : phénomènes, concept et théorie, paris, PUF,pp 364-388.
.16-15 ص ص ،2011،1ط، ر* ا ةأر ا ظ ،ر9 ،16512 دد* ا ، ؤ او ل * ا ع ا م< و عو ا2
فر* & ,ار ا ا ن ّ أ : 3 -1 ا رو ا : ل * ا رو9 ; إ ر 0 ا &و H او ر ا &ر* ا ن ل/0 وھ
* ا &ر* ا و &، <* ا &ر* ا ن ف< ! ّ او ت وز ا ت= * ا ء ا ىد ز ا ر9 ن ّ ا او عو و ا ءازإ ت ھ او ءارآو تاد# * و ،م @و ، ر * و ، &ر* د $@او< ط* . 3 -2 ل ا : ل # ر أ ;< : ل9 يذ او لز ا جر ! ةأر ا ل : د9# و . 3 -3 ز ا ل ا : & <5 او < تدو* و ء ا <* د ا ت /ر ن ةر وھ < : ، قو ا ، / ا ، ط ا ، س = او او ا ل G ، ر ا C ،ب ر او ف ظ ا يد@ * ر G أد ;< , # ا ا ت @=* ا ن ل!د يذ او ل ط ا ر و . ر/ ا راد ،ةرھ # ا ، ھ @ مھ ةر9 * ؤر :ةأر ا ع ا م< ، ا ن 1
م < ارظ و ،م ھ ا ن ر 5/ ا ت ّ ا ع ا م< عور& د أ ير ا ع ا م< د* :</0 يذ ا و ر* ا $ ا & ةأر ا ن ھراوداو ا ر ظ ، 9 ! ير,از ا ّ ا # ا ھ م ھا A ا د* 9 ! ، او ا مو<* ا ف< ! يذ ا ر ت ارد ا هذھ ن ن و ل9 : ن ل/ تر ث ،ت * ا ر ةأر ا ةرظ ن ت5د ّ ا ت ارد ا " د زو& ت , " ، " يواد + ا لاو " ت@ &و ز $ و ت* ! ر ا ل ار ا ض* & ةأر ا ّنH ىر ّ ا ل ر ا @و# . ــ ارد & و ا ت ارد ; إ & D د # ا ت @و* ا لو ن نو/ ;< * ا ط0 ا & ةأر ا /ر 0 ر * او ) 234 ( ف0 /ا ، ةأر إ م5 ، =# ا مد* س Dا < ،ةأر ا ;< ل ر ا ةرط ھ /ر 0 ت @و* لوأ ّنأ ظ ا ل ر او ةأر ا ن ةاو ا مد* س Dاو ،ةر ا جر ! ل *< د ا ةر . لو م @ ّ ا ارد ا د/ؤ / " ر ا ةأر < ا /ر 0 ا تادد " /ر 0 ا ّنأ ا تار A ا ب ف< ! ةأر < ا : ا، ا ,0 ا ،ر * ا ، <* ا ا ا و ا ،ل ر او ةأر ا ن ةاو س Dا ، اوز ا . ر/ذ ،ل *< ةأر ا جور! $&اود ن ت ر أ ّ ا ت ارد ا ص! & ّ أ : م @ ارد ر ھ
Hear
ن< * د ا # ط ا ن ء ا ّنأ ةرط ا ن و <A 0 ا ةأر ا رود ن ل * & ، ةد ا ل أ ن ةأر < # ط ا س ط ر هد ذإ ، ل * ا ; إ ةأر ا $&د يد ا ارد L, ت<9و د@و ، < * ا ط ن& د , ّنأ ; إ 61.5 % ةرور < ن< * ةر/& رو ظ ل ، ل *< ةأر ا جور! ن د و ا وھ يد 9 @ ا $&اد ا س ن/ ، د 9 @ ا ت د# و ، تاذ ا ت 5إو رر ا ارد رKlidjer
ك ھ ّنأ " ت ا ن ار / دد ب ن< * ,= ا ك, وأ ن ر5/أ ت 0إ ن :## و ل * ا ةذ ل أ ن ن< * د 9 @ا ." 9!0 ن و/ & ھد #,= ل أر ةأر ا ق # ; إ يدؤ اذھو ر A ا ر د# و ا / و . 1 دد* ا ، او ا ت ارد< د / ا، ر ا ت @=* ا ;< هر5أو ةأر ا ل ، د ت ر&1ر ا " وز ا @=* ا ج ا د أ ةأر ا ل ّنأ لو# ا ن/ م5 ن و . 1 م @ / و & ن ھو د
Blood et Hamlin
;< ت ا جر ! وز ا ل ر5أ ارد تارار# ا دد ّنأ ; إ ارد ا ت<9و و ر ا ط< ا ت @= & ر A 9 ! ا ت *@و ا ذ! ا ّ ا تارار# ا دد ن ر5/أ ذ ا $ و ت* وو ت= * ا ت وز ا ذ! ا ّ ا ،ت= * ا ر G ت وز ا ّ أ م @ ّ ا ارد ا , د ا د& جر ! م ا ل * ّنأ ت & ب ا ط< ;< : ر 5H و ء او م ا ط< ;< ار 5H ت ا . ّنأ ;< ر * اذھو ;< 9 ! ط< ضر& & 9!0 ا ر ر ن / وز< يد ا ل=# ا ا ارد ا ّ أ ، , أ م @ ّ فارRagh
ط< ا ّنأ ت ّ د#& ةرھ # ق= و ار 0 &ر9 & #<! ا م #< س/ * ةأر ا ل ّن جوز ا د & G ز/ر ةر ا &
. يذ ا وز ز ا ةأر ا د! جذو & بارط ا ثود </0 ىر!أ ت ارد ر 5 / ك ھو ،لز ا جر ! ل * : ت @ ل ا اذھ & ارد تو 4
Jephcott
ت وز ا ;< ت @و ت= * ا " جذ ا ;< جر! :ّ $ < د :ّ أ ;< ةأر ا ل ; إ نور 5/ ا رظ ھد ا تاد# * او م # ا ;< و ر ا ة < ! ار ا <9 ا "... ار 5/ C < K& ك ذ و اود ا عار9 C<ط9 ر . 5 ا ت<9و و ز ا ل * ا ص! & ل *< ا م # ا * ت ارد ت @ د@و نآ وأ ;< ت ر أ ارد ل=! ن 40 ت ز< ا تو ا ت ر ن وز :ّ H ،ت ر ا ن ا م & ث او رو/ذ ا ن و ا قراو ا ةد ن ل <# < = ك ھ ّنأ ن مGر ا ;< ت ا ر رود وھو يو5 ا ظو ا رود ا ,اد لظ & ف, ظو او . 2 ت @ ا ر ا ر ، ر,از ا ةأر ا ;< ت ر أ ّ ا ت ارد ا ن ن و " ةد رو& " ناو ت " ل+ ا م ظ و ر;از ا ا " ا /0 ا ت ّ او : لھ ءازإ ةأر ا ه ا ر A ; إ يدؤ يذ ا وھ ل * ا ناد ; إ ةأر ا جور! ب Dا ت9<! او؟ ن ت و ا مGر& ، * ط ا و9! ا ن بر # ر,از ا ةأر ا و9! نأ ; إ 5 ا ا لاز او د 9 @ ا ; ةر مد ; إ $ ار اذھو اد 9 تاد و ا .275 ص،1984 ، ر* ا ا راد،تور ، < * ا ةأر ا و/ ،ح ا د م ھار ا < /1;< تاز, ا ء ا ّنأ ;< ت د ت= # ا ّنأ ;< = & ، در& ةرد و 9!0 ع @ا ل ط ا ن ل@أ دد و ا <* ا تار ط او م <* ا ن ل ىو . ;< نھر اذھو & #5 ا $ ا فورظو ةأر ا فورظ ; إ $ ر ةأر ا ل لو ت ارد ا L, ّنأ * ةر او ةأر ا & ش * ّ ا او . أ ت @ ّ ا ارد ا ص! & ّ " ر ط د بر " لو هارو /د ورطأ ھو " ل * او ز ا ء ا : و ا ت @=* ا و نو * ا ةذ ا " 2009 ,0 ا ّنأ ن اذھو د او < نو< / ن ا =/ ةدد تاء ء ا ;< ر5ؤ ا و ا ط را ق ث ، و ت @= ن : و و ا & #5 ا د * أ رار ا ل=! ; إ ىدأ ز ا ء ا & هرو و ةأر * ط ا د* او & ت= * ا ء < ز ا د او ا :, ; إ ز ا ل * ا وؤ ل & $ ا <9او $ س رد ا / و5 ا ن ا ن 5و * ط رار ا طر0/ . ،ت ؤ ا ن د د* ا حرط $ ا & /ر 0 و ھرودو ةأر ا ل ن ث د & ّم5 ن و ث ا اذھ ء اذ و لظ & ز ا ل *< وز ا < * ا ةأر ا تارو9 ;< ءو ا ء # D 0 * ّ ا ا ة ا .
ل * ، *@او ا م * ا & ء 0 ا ثد ف / $@و C و ظ = ; * ء ط ا ;< رظ ا اذھ & تد ا د# و & ل5 ل!اد ةد ;< ث ا : 1 -4 ظو ا ل!د ا : ل < ل=! ن ا رھاوظ ا سرد ىر / رظ ل!د ا اذھ ر * # ا : ظ أ ف, ظو ل < ل=! ن $ ا سرد وأ , ظو . د* و ز و+ر & رو
T.Persons
ن $ ا ت و ّ ا 5 د ا ظو ا ؤ ن ظ ا م # ا نو / س ا ّنأ ىر ث ، ا ل* ا روظ و ا , ا رو ر * او راود او ا ق ن ةر $ او ا ,0 ا ل=! ن ا عر و م يذ ا ةر ا ق : أ راود ھدار&أ : ھدو ء ا ، وز ا ،جوز ا /ر 0 ا فطاو* ا . حرط ير !او " ز و+ر & " :* و يذ ا # ا م # ا ن ءز ةر ا عو و ّن دو* ةأر او ل ر< راود ا &ر* $ ، ا ء ا . ر ا رودو / * ! ت @= م ط ر دار&أ ن و/ ةر ا ّنأ و فو $ ا & د,0 ا ل=! ن ط#& ةأر < ص9! ز ا ل * ا ر ا & ل < ا & اذھ ; إ د أ ةر ا ل @ ن ة #< ا ا . 1 2 -ا لد & -ا ل!د : ت رظ ا ثد أ ن رظ ا هذھ ر * & ت د! ا ّ ا ر ، ر او وز ا ت @=* ا ل < و وط ا ل *& ا يأ ا لد ا مو ;< مو# و ن ر!Sا ن : < لو9 ا نو*@و يذ ا د, * ا /ر و دار& ا مو# ّ ا . د/أ / و1& ر &
Peter Blau
رظ ا هذھ : < ت @ مھأ ل!د ا اذھ ب ط@أ د أ : -د ا < * كّر ا ھ د,او او ف / ا ر * ا ت @=* ا ق ط & ل . ط#& د ء 0أ ن د,او او ف / ا مو ر * و * ء 0أ ن ل . و* يا م ير ا لد ا ت < ّنأ ,اد ا لد ا فارطا كرد د ل/0 .: م ل ا هذھ ض* ھ وز ا و از ا & ةر ا ل!د $&ر . 1
ف0/ ا ; إ فد ع ا م< ماد ن , # ا ت @=* او ق, # ا ن ا رھاوظ ا ل < او ف9و او ر5H او ظ = ا ،ن يذ ا <* ا L ا ;< د * : K& ، < ! ا ل <* او . و ط ب يذ ا L ا ث ا ضر G وأ ، و ت از ق, # ن ف0/< : * نور!Sا < ق, # ;< ھر او ف ر* < .
6
-1
+ارد ا @)
:
وھ L ا ّنإ " ةد د* او و ا ر /& ا ن < < ق @د ا ق او C 9 ا م ظ ا ن& # # ا ن ف0/< " 1 م ّ ا # # ا هذھ ت / نإو & 0 /ا , ا # # ا ةرور نو/ & L ا : 0 نأ ن/ ا ن و ، ة ا ن " ل9 ةدد* ا عور ا تاذ ةر 0 عر ا H ل9 ا وھ يذ ا م * ا عو و ا عر ذإ ،د او ; إ ھرود عر ن او ،ن ; إ ر /&أ ; إ ث ا عر / ،ث " 2 . م @ ء 5أو ، < ! ا ر9 * ا هذھ م ظ < * ث ا ن ز ا ة ار $ #ط و <# 9 ر /& ا هذھ ق ب . ّ ا ھ عو و ا * ط ّن و &ر* ; إ فد يذ ا < < ا 9و ا L ا ;< د ا ّم د#& L ا دد ل < و لز ا جر ! وز ا < * ا ةأر ا تارو9 ، ز ا ل *< 9و ا L ا ر " ارد ثاد ا وأ س ا ن ،ف@و وأ ةرھ ظ ا * ط #<* ا ھار ا 9و ا ق, # ا ." 3 $ تار A ا ن @=* ا ;< ف@و او < < ل=! ن رھاوظ ا ر .6
-2
+ ا ( ا د د,
:
د د د* H < ،L ا @= ّ ا ت و<* ا $ ا # * = ث ا * ط ارظ < # ا # ر !ا ّم و ،عو و تارو9 ا & <5 ا ت و<* ا مد* ارظ و ا &ر* ا < # ا ر *@و ا ت E # " 9 ا ;* ;< مو# < 9# < ن =/ ث ا فد @= ت ;< لو9 ا ل أ " . 4 .48ص ،1983،4ط، * ا ت و ط ا ناو د ،ر,از ا ،: #5و : ھ : <* ا ث ا ،ر ن ز د 1 .57ص،2001،1ط،$ زو او ر0 < برA ا راد،نارھو ، * ا ل, ر او تار/ذ ا داد إ ،ب ط د أ2 .34ص ،1974 ،ب /< * ا , ا ، ةرھ # ا ، ا ث ا د او@، @ ا د ناد ز3 راد،ر,از ا ،ع ا م< & * ا ل, ر او تار/ذ ا داد إ & ا ل د ا ،يدار 9 و نو* د * 4
ث ا & ن /ر 0 < /ور ا .
6
-3
,
ت,& ا /
د د
:
ث ا $ ر * " 9 ! ر9 و ص, 9! ةد وأ ن ھزّ /ر 0 ھر G " لو9و ا ب*9 :ّ K& ارد ا هذھ ز D ةر&و ا ز او د ا ت / E ارظ و ، ء ا & <5 او : ر !ا م5 ك ذ ث ا $ تادر ل/ & ت وز ا ت= * ا م A و و * ا ف ظو ا ع ط@ ا ا ر G ر !ا ّم س ا اذھ ;< و ّ H فر* " C 9 ث ا $ ر9 ن ر9 ء # ا ل ا & نو/ * ا ن عو فور* ر G * ا ن " 1 . & ا ر G ءار Dا ;< تد ا د@و اذھو * ا ب دود ا ت@و< $ ار ك ذو ، <5 ا ةر/ * ت ؤ ا & ت= # ا ءار إ و*9 د ا ; إ ; د يذ ا ر ا و يد 0رE A و ىد ا @ار ا ىد ت= * ص, 9! س نو/< ىر!أ ت ؤ & ت= – ل طأ ن د و ت وز -* ا . ت@و ا ن 9 !و ث < ةر&و ا ت / E ارظ و ارظ ت ؤ ا : ھ ر !ا ّم < ن / ن / ا بر#< ، اذ/و ار ا ت ء 5أ ر أ ّ ا ت= # ا مظ* ت / ا ن يأ 12 :00 ; إ 13:30 $ ر ا $ ن ز ; إ ن ھذ او< ا ت= * ا ; إ دد ن * ت= # ا ءار إ م ; تار ةد ن < ز/ار م <* ا ع ط@ & ت= * ا 9 !و * ا ت و 20 وز < ) 15 و * ا ف ظو ا ت ؤ < + 05 تاذ أ ( ا ت ر د : ، از ا * و ر ا ر د ، ا ر د ،م او @ ط ا ر د و * ا @ورز و 5 ، و * ا ف ظو ا 0 ، ا @ار ا، , ا دراو ا ر د ، م A ز ا ر ط ا ماد د@و 25 ن ط و مو ) 27 ; إ سر 21 ل ر&أ 2014 ( اذھو <ط* ا ب ّ ا ن رد ا س رد ت اذ/و * ر ا ء 5أ او ّ ا ت و*9 ا ن د* < # م # ا . ا رو ا ;< ىو ا يّذ ا < # ا ل د ط او ت ا $ ّم د# و : 1 ( ل * او 9 ! ا ة ا . 2 ( ر ا ة ا م ظ / . 3 ( 9!0 ا ت ا . ،فر0و /،يوار 9 د زو :ر )، < ت رد: ا مو<* ا & <* ا ث ا ،سر أ س رو 1د
:
ھو نو ق لوأ م ن د ،ير از ا ا !او ا م " # "ّ % يذ ا 'و ا اذھ ، ا اذھ ھد ( ّ ا )#د * ! او )# +, او )# ا تار#. او ةر 0ا 1 ظوو ير 0ا ء ا تار#. ا ن ل 4 ثد%أ . ت ّ او !4 و 1 ظوو ةر 0ا ( ّ ا تار#. ا هذھ ّنإ . (او ت# ا ن ةأر ا ب #. ،راود0ا #زو ةد إ ت ھ ل 9 ةأر ا جور; )ط ر " ر,ؤ# د! ر ; ا 9 #! ص;# # ةر 0ا ل;اد 1#ظو ا ھرودو ل 9 ل*1 ا اذھ # ز# ر ا لو % اذھو ، ھرو* و ز ا .
ا
ـــــ
ــــــ
لو ا ث
ــــــ
ھ
ــــــ
ا
ـــ
ا
ـــــ
ر از
ــــــ
? 1#ر9 م#د+ لو % فو ، )#ر از ا ةر 0ا )# " إ قرط ا ل ! ،ف#ر 9 ا دد9 م أ ةر ف ظو او او أ ر ذ )طو ا .
1
ةر
ا
:
ف ظو ا ،ص
ا ،ف ر ا
1
-1
ةر
ا ف ر
:
ف#ر 9 ا تدد9 د+ " مو+ ا لو0ا Aا ةرو* ھر ةر 0 )+ 9 ا ن يأر ا ف4 ; ا و )#% ن ھدار ا ن# ) % ا و نو 9 ا و ب Aا و جاوز ا س أ ير( ا س ا ء + )#رور' )# ا ) ؤ ، ىر;أ )#% . ث#% ىر# ع ا م راد!و ير!ھ سHenri Mendras
ةر ? س# نأ E'او " 9 " إ E ط* ا اذھ ر#(# ث#% )# ر1 ا ). ا " ص ;(0ا ) ء 0ا،م0ا،ب0ا ( 9 ن#ط ر ا 9 ةر أ ) ك ذ و مد ا ط اور د%او لز 9 نو(#9# ن#ذ ا ص ;(0ا " . 1 أ ﻢﻳﺎﻛرود ﻞﻴﻣإEmile Durkeim
# أ " ر9# ن#و ? 9# ط ا ا ك ذ ت و دو # " د وأ ن # د + ا ) ؤ إ ل )# ا ب 0 ت و )# ا ؤ ' أ ط ر#و ض9 ا م '9 #+ ; و #!و+% ھ . و ن ل ير# و س$ر كوBergas et
Locke
مد ا وأ جاوز ا ط اور نوط ر# ص ;(0ا ن ) و ةر 0ا نأ نو(#9#و ا وأ +, ط " نوظ %#و نو+ ;#و ةدد% )# ا راود0 + و نو 1 # و د%او لز م .2 ير'% ا ع ا م )# اد# ) ارد :)# ر9 ا ) #د ا ةر#. ا ةر 0ا ،ر#*! رد + ا د 1 .34ص ، 1999،)# ر9 ا )' اراد، تور# ،ير 0او ر ا س1 ص ص ، 35 -36 . 2و ر* 9 ا #ر 0ا ع ا م ر9# & رارأ
Ararissi
أ " " )# ار! )# ) ر#.* ا د# و ا ) ( ھ ) و )# # ر )1#ظو تاذ ةر#.* " .1 ىر#و ب ) ا *+ط 2 إ ةر 0ا ّنأ ) ا تاداد9 او تارد+ ا # إ يّدؤ + د % )# ا ) ؤ ن ةر # ار و 'وH ھو ا " إ ) ز ا )#ر( ا )9# ط ا مظ )# + ا )9# ط او ة #% ا فورظ ن ث9 ل'1 ك ذ ق+% #و ،)# ا ع 'و0او ع ا ر+ او م اد ا د % او ،ةأر او ل ر ا ھو ن# ھ ّر+# ةرو* ن# ا ن#ذھ ن# ةر 0ا ل يرور' طر( د % ا اذ تار , " لو*% ،ةر 0ا وھ ا )# اذ ا و+ و . و ف#ر 9 ا هذھ ءو' ث% ا " ب9*# أ لو+ ا ن #، ع ا ء د! ا ف#ر9 ل ، # ا # ق1 # ،ةر ? ف#ر9 'و ا ب او ا ن ب " ز ر# . و لو+ ا ن # و )# ا ) ظ ةر 0ا نأ " ھراودأ ل4; ن )**; )# ا ) م و ق ط ا )# ا ز ار ) , ا و ھز ر ب0ا ،م0ا و ا ل 1ط0ا و ) و 1 و ) ور9 نو ا دار أ ل ! ن # فر 9 . ةر 0ا تاز# مھأ ن و 3 : 1 " ار# اذو1 سر ّ H )# ا ) ظ ةر 0ا ز " ، ھدار أ ةر 0ا ّنأ ر ا در1 ا "+ )# ا ) ظ ل ّوأ ن و )# ا ) ( ا ت ط ل و ءاد. او )# ر ا ر و و ھد# + و اد 9 ';#و ،)# #ظ ا ھد او! بر( # ّ I ھ . 2 )# ا ت ظّ ا م %أ ر.*أ ّ H م % ا ث#% ن )# ا ) ظ ةر 0ا ز ) ور9 ا . ،)%و 1 ا )9 ا تارو( ،س ارط، 9 ا ع ا م ) د+ :جاوز او ةر 0ا ،ير# د %أ ش#%و ا1 1998 ص ص، 44 -45 .43 ص ،1985 ،)# ر9 ا )' ا راد، تور# ، 9 ا ع ا م ت ارد ،ب (; ا "1ط* 2 ص ص ، ر ا س1 13 -16 . 33 -ز )ط+ ھر ا ء ا )#واز ا ر % ّ H )# ا ) ظ ةر 0ا ;0ا )# ا ا ت ظ )#+ # ز ر ّ ا ز ر ا ىر . 4 -ھدار أ " # ھأ # ا ط ' سر ّ H )# ا ) ظ ةر 0ا ز اذھو ، ) ن H# ط ' ا -ا ن و ) 0ا س أ " ھدار 0 ةر 0ا ھر و ّ ا )# ا ) ( ص4;Aاو ر ,#Aاو قد* ا ... ّنI ىر;أ ) ن و ىد%إ ةر 0ا هر 9 ّ ا ) 9 ا كو ھدار أ " س 9 # اد%و .
1
-2
ةر
ا عاو!أ
:
; أ ث#% ، و )# ا ت #ظ ا مھأ ن ةر 0ا ر 9 ف " % و ر;K ن ا اذھو د%او ا ث#% ن وأ *;( ا ب 4 ار نو # د! ب أ ةد9 نو # ف4 ; ا م +# ث#% ،ل ( ا ث#% ن ك ذ و ةر 0ا )ط ا ث#% ن و ) !Aا " كودر# جرو " " إ ةر 0ا 1 : -ر ا ة ةد ا : ز وأ د%او لز 1 م '9 نو(#9# ر, أ وأ ن# # م' و و ب#ر! ل و )# ر ا ن و ر و مو+ ھدار أ ن# ط اور ا نو و ، مھر أ ف ; " 0 )# % ا مھ )9 او )# إ )# ا ت !4 ر و و ،مد ا ط اور وأ ةرھ * ا وأ )# اوز لو*أ " )#ھ رو )%* ةر 0ا . و و+# ل و درو ر
Pirre Bourdieu
" : ،)# 0ا )# ا )# ; ا ھ ةد ا ةر 0ا ،يو 0ا ب ن#9 ا بر !0ا ل ّم' ّ و ،م #رذو جاوز0ا ) " ر* + ث#% ن#د% ل # أ ةد ) ( د%او د ! ) ر ت% " 2 -وو! ا ةر ا : ھو، 9 نو(#9# ن#ذ ا ل 1ط0او ب0او م0ا ن نو )# ا ) ھ ن#*;( يأ ن نو و ر 0ا ل (أ ر.*أ ر# ر, أ وأ و جاوز ا وأ ا، مد نوط نودؤ# ةد%و م 1 ظو )#د * !ا . ا ص ص ،ق ا ر ا ،ير# د %أ ش#%و 55 -60 . 1 2و د و د+ كودر جرو
J.Mirdouk
#ظو ) د و ةاو ا ةر ا نH ل )#1 ت 9 ا )# Aا )# 9 ف* ھو او% ) ر + ) ارد ل4; ن اذھو 250 – دار ? ر و ھر 04 ف ظو 1 : 1 -4 ) !I ھدار 0 E ت 9 ك ھ أ إ )# ا م Lر ع (إ دار ? ر و ت ! و ر جاوز نود ةر% )# ل, ا ،ةر( 9 ا ة #% ) # وھ ا ع (A )#ر 0ا )#ر 0ا ة #% ا س# و . 2 -)#د * ! ا )1#ظو ا . 3 ب Aا )1#ظو . 4 -)# 9 اذھو -)# ا ) ( ا . ّ أ ز!و رPersons
ار+ ا ق ا ت و ن )#وو ا ةر 0ا ز# " د H ا * ا نأ ىر# ث#% " ب Aا و ) ( ا ةر أ ن ل و ) ز9 H ز )#وو ا ةر 0ا ) + ر أ ھ ) ز9 و " . ّ إ نأ نSasmun
ىر# ) ( ا ر أ ن ل نأو ) ز9 ت # )#وو ا ر 0ا نH و ل4; ن 1 ظو يدؤ ب Aا )#وو ر أ ت !4 ) ( و ىر;أ )+#,و ت * ظ1 % م 9 . 21
-3
ةر
ا ف ظو
:
)# ةر 0ا ف ظو ر 9 ) , ر#Lو #و #دؤ ا ف ظو ا نو نأ ن ةر 0ا ا ر طإ ل;اد ھدار 0 وأ ن ل E'و د+ و،ةر 0 وز!و ر ز Persons et Palz ك ھ نأ ث4, 3 ةر 0ا مو+ ا ف ظو ا ن عاو أ : .344-342 ص ص ،1998 ،)#9 ا ) ر9 ا راد،ةرھ + ا، او ةر 0ا ،نور;آ و ط 9 ا د 1 %أ ش#%و ا ،ير# د ص ص ،ق ا ر ا 55 -66 . 2
-+! دؤ ف ظو : و م ظ ا اذھ " ظ 1% نأو ف ظو ا عو نأ ب # ةد# )+#رط 1 ظو ) يأ يدؤ # # قزر ا ب )1#ظو ل ر ا مو+# ث#% راود0ا ف4 ; ا د و# " ز و ر " " رود ا اد0ا " و، ا ت ! ء " ير# 9 ا رود " و ) د; ةر 0ا ء ' أ ت # % )# . -1 د2 ف ظو : ا كو م#ظ ،عو ا " )ظ % ا ) , ا ، + و +, ا ثار ا " )ظ % ا ،ن# )# ا و )# 1 ا و )#د * ! ا م # % ل 1ط0ا د#وز . ةر ا دؤ & ا ف ظو ا ھدار3 : )# ا ) ( ا ،)# % او )# ر ا ، ا ع (Aا ، +#ز#1 ا ء + ا ب او )1* ا )# ا . 1 ) %ر ر ّ أ ظ%4 ،ث#د% ا N#ر ا )# ر9 ا ةر 0ا ص *; " ةرظ #+ أ اذإو )+ 9 ا جاو ّز ا مظ وأ 1 ظو وأ % اءاو ) ( رّ#. . ص *; ق 9 # # و # 'ر ن # )# ر9 ا ةر 0ا : -4 إ ةر أ ر ا ةر ا : #ر( ا ر# ، ر9 ا ا ةد ا )# #د ا ار( ا م %أ " إ )# ر9 ا ةر ? ا " م# 9 ا ن # ّ I ،)# ر9 ا ر 0ا ن " ظ9 ا )# L0ا ن#د ھ )# 4 Aا ) #د ا ت ّ و )# 4 إ ةر أ )# ر9 ا ةر 0ا ّنأ . م4 Aا مّظ د!و ' ةرو* )# 4 Aا ةر 0ا نوؤ( H( و ، ا س أ ةر 0 ،)#!ار ) ق#رط ن ةر 0ا )!4 جاو ّز ا # هار إ 'ر د+ م4 Aا جاو ّز او ، . ّ ( د!و جاو ّز ا م4 Aا إ او هر إو ) %رو ةدو ل# و ، # ن# ء او ل ر ا ك ذ E' #و ، )#Kا 20 مور ا ةرو ن م#ر ا " 9 ّO ل ! ، " : ن م7 ق نأ 9 آ ن و نور7+ مو2 ت < ك ذ &3 ّنإ ، رو ةّدو م7! ل و إ او!7 اوزأ م7 +!أ " . ،ير# د %أ ش#%و ا ص ص ،ق ا ر ا 348 -354 . 1
و أ ةر أ ر ا ةر ا ةد : 0ا ل ( ا ھ ةد ا )#و 0ا ةر 0ا ت و ، ر9 ا ا د ا ير جوز ا ن نو أو م 4 و رو ذ ا هد وأو وز وأ وزو ا ر#L و م نأ ثد%# د!و ،ن# وز أ ك ذ ل ر وأ ق4ط ) % وأ ن وز # م ماد +#+(و م 4 و جوز ا ء +( . ،د%او ت# ھدار أ # ش#9#و ، % ر )# ر9 ا ةد ا ةر 0ا ز# و ةد و م آ نو(#9#و نو # ل ر ا ط دو و ا ةد ا ةر 0ا ر و ،ل # أ ),4, د%او ت# . د ا م ء 0ا ر أ )# ةد ل4; ن لو0ا د ا م ةد ا ةر 0ا ظ1 % و ب0ا ق#رط ن . د ا )# رار ا " تد ّ ا ل 0ا ّمھأ ن و وھ إ ر, 4 و ة ةر 0ا و ، #% ةر لاوط ر + و )#( و ضرأ ن Aاو جاوّز ا د9 ء 0ا ن ك ذ ب ت# ء + ا " م 4 و ء 0ا (# ّ ،ة #% ا د#! " د ا ء + ىو #( نو # 1 ش#9 ا ب أ ر او ةد ا ةر 0ا . ا ةر 0ا دار أ ن و ل 9 ا نو و 9 # ةد ة #% ا ت #رور' ن ةر 0ا % ر# و )# ةرو* . تار#. دو و ن مLر و إو )# إ ادو و ةد ا ةر 0ا م ظ لاز# ن ةاو ا ةر 0ا وھو د#د ير أ م ظ ر ( ) و 1 ت رد . ،بر !0ا جاوز " إ مد+ ا ذ بر9 ا ل# # ظ1% ،عو'و ا اذ ةد#د تار# 1 تر ظو ب? )+ ط ا )ط ا ،ةر#(9 ا مد ء 1* " )ظ % ا ،ثرAا . 1
2
-ا
و و و ا ص
ا
ر از
:
( ) 9 ا ن ت#ر أ ا ت ارد ا ر# ك أ )#ر از ا ": ا )9 او ا ةر# ا ةر 0ا )# اوز ر أ ةد م' و ةد%او راد و %ور ا د + ا وھ د ا وأ ب0ا ا وھو، " 0ا م % و ل ر# ا ا م#+ ا سر %و ةر 0ا نوؤ( و ) ا نوؤ( مظ # ث#% ),ورو م % # " . .167-165 ص ص ،1983 ،)# ر9 ا )' ا راد،)#ر 0ا ت !49 او جاوز ا ، و; ا ء 1
ل ر9# ن
ر او 7 د تر ور و يز د د ا
Laid Debzi et Robert
Descloitre
H " ) ا ك H ا )# ز ا ن # نو (# ن#ذ ا بر !0ا ن ف إ يد * !ا و اد ا " إ د ت از ا ) )#9 او نو 9 ا " ) ! " 1 . فر9#و ت!)و!+ و *+ط # ) 9 ا " : ش#9 ةد ةر أ ھ )#ر از ا ةر 0ا )# اوز ر أ ةد '%أ راد ا " د%او ف+ ت% ن د ذإ ،ةر# ا 20 " إ 60 *;( ر, أ وأ " . و 4 9 )#ر از ا ر 0ا ر ت ق#رط ن وأ ب0ا ب " مو+ ا #+#ر إ ل ( ا ء '1 )#ر از ا ) 9 ، ةرھ * ا زّ# يذ ا يو 0ا م ظ ا " ) ! 9 ا ء ا % ا وھ ب0 ، # ر #رط ن )ط ا " ز ب " ل 9# يذ ا ر ذ )9 ار ةو+ ا ن0 # تار#; ا ةأر ا ر 9 'و ل قزر رد* ك4 ا و بر. ا د4 ) 9 ك ذ ءب ر9 ا )# ر ; ا نوؤ( ا ن ء ا ء *!I ز# ، يرو ذ # ب ا يأ )# أ ) أ ق#رط ن م % ا رو ذ ا ةو;Aا ن# . Aا م#ظ Aا )#و+ " إ ل# # يد * ! ت ط ر 9 ا ا ز# ا P ث#% م + ر#;0ا اذھ نو # ) 9 م ن و ،) ) ) ' ن و ا ك ل ط+ س# ب % )#ر از ا " ت!)و!+ و *+ط " 2 )# ا ص *; ز# : -1 -)9 و ) : ن د ث#% د%او ف+ ت% ش#9 )# اوز ت4 ةد ن ف H 20 " إ 60 # نو(#9# ص;( . -2 )# ر #رط ) : ظ 1% ا ثار ا ر## رو أ مظ # %ور ا د + ا وھ د ا و ب0ا )# ز ا ) ا ك " ا ن !4ط ا )+ ط )9# ط تاذ ط و ، هذھ ل ّو;# ا فر9 جر ; ت !49 ا # م , #و ھدار أ ن بو # ،)# ا )# ر " ر # ث#% ةز# ا ةر 0ا . 1Robert Descloitre et Debzi Laid, Système de parenté « structures familiales en Algérie, paris ,CRAM,1965,P 28. ناو#د،ر از ا،(د %أ ير د :ر)،),#د% ا ص *; ا روط ا :)#ر از ا ) 9 ا ،ت (و 1 و "1ط* 2 ،)#ر از ا ت و ط ا 1984 ص، ص 37 -42 .
-3 -)# أ ) : يو أ ء ا و يرو ذ # ب ا . -4 -) + ) : '; و #4; ا ن دد نو و # رو ذ او ء #(0ا " ) ب0 9 ا ك ا أد . -5 -ن او س ا س أ " )# رھ ) : بر م أر " و ن ا ر د# )ط ا ز ر نأ مھر او0 ل , او ) ط ا م نو9!و #و ر .* ا " م ط نو ر # ء ؤ ،) 9 ا رو ذ ا د# )* ; ز ر )#ر 0ا )ط ا . -6 ك#رط ا #ط # ك ا اذھ "+ # و 9 ا ك ز# ) إ د ; تاءار Aا ك ا اذھ " ظ 1% ) % ا . )#!4;0او )#%ور ا م#+ ا ب9 و ) ا ر ظ )#د ا م#+ ا " )# ھأ )# ز ا ) ر ا حور " )ظ % ا ، ر* ن در1 ا # يذ ا فر( ا لو% م#+ ا م ظ ب* #و )#!4;0ا )+, ا ، و ) و ا ل;اد ف# ا ءز وھو ص ;(0ا ن# ةر#.* ا ل ( ا ل 9 # )#ر; عو'و ص;( ا نو # نأو فر( ا مو 1 ن 1 ) !ر " إ د 9# ص;( ك ذ و و'و نو ا ر* ن و; 1 ء و ا ل4; ن ك ذو ) ا فرط ن ) !ر ع داد 0ا د# + ذ;0ا ف!او ا ءازإ در1 ا % #و + # م Lرإ اذھو )# ا ة #% ا ل 9 أ ) 9 ا ن '%أ 9 ا د او+ . م LرA ،)#در1 ا م#ر% ن عو وھ ص;( ) # , ا ) ر ا E *# در1 در هر 1 ن اد# در1 ھ ن و ت ) ) ن و ) # و 4, هر 1 .
3
-ر از ا ة-ر
ا ل اد راود ا ب
7ا و ?
@ا )! ا
:
ا ) ( ا E ط* مد; ا و ا س1 ا ء ىد )# ن#**; او ع ا ء يذ ا ا ل 1 ا ل4; ن R' و و و م ارد! R' ل 1ط0 ل 1ط0ا و ) ارد ا كو ا ب ا )*ر م E# # .
ص ص ،ق ا ر ا ،ت (و 1 و "1ط* 45 -48 . 1
ىر# ث#% )# ا ) ( ا +#رط ن ق+% ا ت ز# # ق 9 # # ء 9 ا ف ;#و ر* 9 ا نأ ض9 ا ھ )# ا ) ( 0ا # ، ا ) +, ل1ط ا ج د ا ىر# ز!و ر
Persons
ب ا نأ 0ا رظ ا ) و ن و ا م#! وھ ) +, ا ن " )#د#ور1 ا " ا ب ا )# )# ا ) ( ا ر 9 و #د او ر## 9 د او ل1ط 0ا ن#و " 0ا . ب %*ا د ؤ#و E *# ل1ط ، )# ا ) ( ا )# ). ا )# ھأ " )#ز ر ا )# 1 ا م ر,H ا و م # ر#,H ا و ن#ر;K ل * ا " ةرد+ ا ب # #% # ا . 1 و # ا ) ( ا فر9 ّم ن ر # نأ ن # ةر )# أ " ) ل%ار ص;( ا ةد#د ز ار ب او )#د# + ا هراودأ ض9 ر##. وأ ةد#د راودأ ك ذو ةر;H ا ر 9 ا و " إ )#دؤ ) و1ط ا ) %ر )# ا ) ( ا ر*%# ن د # د#د ا ا د#د ) ر9 ب ا نأ " إ نور#(#و 9 د او در1 ا )#*;( )# !او ا ھ ة " ف#+, " ةد#د )# +, ص *; ب ا وأ . 2 )# )#ر از ا ر 0ا مو+ ا )# ا ت # 9 ا مھأو " وأ )# ا ) ( ا د9 و ل 9 0ا ب و ب +9 ا و باو ا ) 9 و ط ' م 9 ا +, ا ر طAا ل1ط ا ج دا أ "( " % # ش#9# يذ ا ط و ا . و # ط9#و ذ;H# ) ا دار أ 1 در1 ،رّ#. او ل 1 ا ن ' ةد+9 )# ھ ص ;# )# ا راود0او ر## 9 ) # ھ )# ّ ا ) ّ ا )#*;( او )# 1 ا ت ھ او ل 1 ا . )9 ( و ةد+9 )# ھو ل و و ةر# م فد فد ق+% ةدد9 ل وو ب# H # إ . ،)#9 ا ت و ط ا ناو#د،تور# ،(داد% م# :.ر) ،ع ا م 9 يد+ ا م 9 ا ،و #رو .ف و نودو.ر1 ط 2 ، 2007 ص ، 245 . 2 ،ث#L فط د % ع ا م سو ! : ر ر ، ) ر : ر م#ھار إ ( ،)#9 ا ) ر9 ا راد ، 2012 ص، ص 523 -524 .ّنأ )#ر از ا ةر 0ا )# ا ) ( ا ! س او ن ا ھ ن#ر* " ) 1 : ن ا لو ا ر ! ا : ';# نأ ل1ط ا " ذإ ر ظ# ب0ا مار % ، ر أ ن يأر س H # )!4 ھ ن ب0ا )!4 يأ فو; او ) (% ا أو ل 91 ا ل ب #Lو ت * ك ذ و )#د# + ا م %0او تاد 9 ل! ا هر ) 9 ز ا ا !4ط ا وھ ب0 #د ب او ار %او ا ن ' ا ن %و ب0ا )!4 ) و ر ك سد+ 9 # )!49 او رھ ظ ر#L 0ا ا ن ' ا ن ر . ّ أ ا &! A ا ر ! : ", 0ا " ر ذ )+ ط ا ةد # ا ل, # . ص#*; )# ا ) ( ا ل4; ن م # ود د!و ث P ىر;أو رو ذ راودأ ا )!ر1 ) و1ط ا ) %ر )%'او د و د ء # و0 نودرLز# ر ذ ا ة , د#ر Lز ث4 ةد و د أ ةد%او ةدورLز ل + ", 0ا ", 0ا ن ر, أ ر ذ ا ع 'رإ م #و – 0ا و ر (و ن# ر ذ ا ", ن#ر ( إ ن# ءب ت ا ن0 د و م نو # نأ نو # و . 2 ة #% ا ل%ار 1 ن ،ر ذ ا ھ + # ا ) رد ا س1 ) % او ن % ا ", 0ا "+ " و0ا د ؤ ا )# ا ) ( ا ج اذھو ر ذ ا #;أ ن# و # دو و ا قر1 ر9( ن ا مد+ " ر ل )# وؤ ا " و ةد #+ ا " ر.* ا ذ ذو9 )#9 ا # ن # + ف# و ; و1ط ا ل4 و عو'; ا ر ظٌ نأ " غو او ) ب ا د%أ لو+# ث#% ) ط ا " فذ+ ن% 0ا " رد و ءاو ا ر ذ ا ل1ط رو ددو ثد% # ،)1# 9 ا ب 9 ", 0ا ) 1ط ا ق أ ر ; ك ذ و ن% و ب9 ا ر ; ك ذ و ث P ىر;أو رو ذ ناو أ ك عو ) ناو )+#!رو ) د ھ نو نأ " ة 1 ا ( # أ ف# 9 ا ا ط ( او )! ط ا ( كو او ر# او م4 ا " . 3 اوو ھرود # 9 م0ا مو+ و ،ء ا م ل;د ) و1ط ا ) %ر ت ا زو د9 و م0او ) وز ا رود ھؤ# و ا ل 0ا # 9 ك ذو )# ز ت# ا ف#ظ ةر ن ص ص ،ق ا ر ا ،ت (و 1 و "1ط* 63 -66 . 1 ،ء '# ا راد ا ،(ل%ز م#%ر ا د :ر) ، ر9 ا بر. ا )# ا )# ا:) و(% 4 ،سو ن 9 )# 2 ، ر9 ا +, ا ز ر ا ط 1 ، 2003 ص، 38 . .248 ص ،) نود ،)#9 ا ) ر9 ا راد ،)ط#راز0ا ،)# 9 ا ة #% او ةر 0ا ، و; ا ء 3
ت #و % ا *و ي ( او ةو + ا ر#'% ،س 4 او او0ا ل# L ، # ر و ّرد و " ك ذ ب ت# فو#' ا ل%# د وأ د # 0 ،)* ; ا ت او م #0ا ر ت و H ا م#د+ + ا م # ث#% ) ةأر ا ك ذ E * و ) ھؤ نو )# وز ا ت# . و و ء ا ت ا ر( 9 ; ن ص ; ا ن ت ت #1 ) 9 ا ل;اد ر ظ 0ا ن #9# ط اود # يذ ا يو, 0ا رود ا و )# و# ا ن ورد م 9 و ر ذ ا قو1 فر 9 ث#% ، 4ط ا ة 1 ا ه + اذھو )#رھو ) #' د9# ك ذو ط " ل 9 و # ب0ا ) 9 ن ! بر و ) ط ا # و و ل# رّ+ نأ د ل 9 ل H و )#% إ بر + ث#% فو; ا و )#(; ا " ث ا ةر 0ا . # خ0او سر " )ط ا إ نھر.*# ن و و " % و; )!49 ا نو . ك ذ ، )# ار* )!4 )#و;0ا . ن % ا رد* دو ) و ط )!4 م0 ة 1 ا )!49 س 9 و جور; ا وأ دو+ ا " إ ت ا ت %ا ب0ا )'و 1 " و و ب% او . ، #% فادھأ مھأ جاوز ا نأ ت ا م 9 و و " " ر ء #% او ) (% او ت * ا ماز او ) ط ا ر ذ ا أ )# أ ) #! ھ ا ب0ا 9# و ك ذ ر ذ ا ر9(# د!و 4 ر E *# ف# م 0ا ! ر لز ا جر ; !و '+#و م م 9 #و ر ا ) % * " إ ل# # هار )+ھار ا ) %ر . ن ك ،لز ا جر ; ر ذ او لز ا ل;اد ت ا ن ل ص*; )%'او )!ر1 ا ود و ناذھو ، #* ; ل ن4*1 ير* " ) + ا )# ا ) ( ا ج ن 9 ا ن# , ا راودأو ز ار ؤ مد ق ;# د ا اذھ نأ ن او س ا . 1
) #د ير'% ا ط و ا % ن ) #9 )# اد# ) ارد :)#ر از ا ةر 0ا ء ر#. و ر'% ا ،)( ب#ط!ن1 ،ر# ) ر ،ةد# ا )9 ،ر از ا ،ع ا م د 9 1992 ص ، ص 120 -127
ا
ـــــ
A ا ث
ـــ
!
ـــــ
&
ّB ا
ــــ
ر
! ا تا
ـــ
ـــ
از ا
ــــ
ر
1
-&?
@ا ر B ا ف ر
:
مو 1 " إ قرط ا ل ! ) ز ا ن ل او0ا ع ا ء ثد% د+ ، ا ر#. ا ر#. ا اذھ " إ تّدأ ا )#روط ا . س أ ث#% ر ! تر رھ
Herbert Spenser
روط ل + او روط م 9 ا نو + ا ل 9 د+ ر, أ ل%ار " إ )# اد ا ) %ر ا ن 9!او هر ا ةر 9 ا % ا ن ا . ىر#و م 7رود ل اE.Durkeim
ار. #د ا م % ا د#از ن R ا ل 9 ا م# + د#از Kا ن ' ا ث#% )ط# ا ت 9 ا روط ادد% م ا ص*; ا # نو # يذ ا )ط او هار إ + #+ س# ) و " إ ء ، ت 9 ا ن ط ا اذ ز# ب %و ةو يو'9 ا ن ' ا ث#% ),#د% ا ت 9 ا و% ا ل ا در1 ا ن وذ " مو+# إو دو و " إ ىدأ )# 91 او ةء 1 ا ر## 9 ب % )# ا ت ط ( ا ز# نو # ث#% ط اور )# و + ا " ا روط و ةد#د )# ا . 1 د! يذ ا ز## ا ل9 # ز!و رPersons
ا ر##. ن# ھأ # )# ا ر##. و نزاو )# ، ث#% # ا ار#. لو0ا ر 9# 4 نود م#د+ ا نزاو ا ن ت ارط'ا د9 د#د نزاو H# ك ذ س # نأ نود ءاز 0ا وأ تاد%و ا ىو ر#. ر;آ ر# 9 و م 9 ا ق ا تاز# ل#د9 )# . ز# # د 9 أ ث4, ا ر#. ا : 1 ( )#9'و ) ر##. ا " فر9 و ن ز ا ا ر#. ا م 9 ف( ن # )#9 ر . 1 ر . ف و نودو . و #رو ، ،ق ا ر ا ص ص 188 -190 .2 ( ن ثد% ن و و ةر+ )# ا ت و% ا نأ يأ ماد ا ر#. ا و #د ن د H د9 إ ا ر##. د9 ا ) ) ورد ا ت4# . 3 ( -وأ #ظ -وأ )1 ط م # # ا ر#. ا نو # نأ 9# ط ا ن رظ # دار أ وأ ) 4, ت4, ا ر#. ر 0ا ق 9 اذإ )# )1* م # إ . حر +# &)ور &$
Guy Rocher
) أ ) ل, ا ر#. ا ) ر9 : -ماد ؟ر#. اذ )# ر#. # ا ) ؟ ھر#L وأ )# ا ،م#+ ا ،)# +, ا )#% ا ن ر#. .( ؟ر#. ا ثد%# ف# ) وأ ل*او تار " .( -؟ر#. ةر 1 ا ل او9 ا ھ -؟ر#. ا ل!ر9 وأ ل ا فورظ ا ھ -؟ر#. ا " نو + ا نو 1 ا مھ ن -ا ىر ا فار( ا ن # لھ ؟ثاد%? + 1 و ، يد طر( وأ فرظ أ " ا ر#. ا " إ مو# ا ع ا ء رظ #و ص; دد* ا اذھ رو تر وW.Moore
" ر* 9 ا ا ر#. )# # ر ا E 4 ا ا و% ا : أ -رار او حو'و ) +, ياو يأ ر#. ا ثد%# . ب 0 ن ا وأ ن ز ا ث#% ن تار#. ا لز ن # ) * و ) ! 9 ) ثد% . ت -ن يأ ر,ؤ و ر( نأ ن #و ت!و يأ ثد% نأ ن # ةر* 9 ا تار#. ا . ث -),#د% ا تاد#د ا " ب ر R ل, )طط; ت ءاو ةر* 9 ا تار#. ا م % . ر( م#د ا ن ا ،ر از ا ،(يرھاوط دو # :ر)،ر* 9 ا ع ا م ،ل# ل# ور ،نارود ر # ن 1 #زو او ط، 1 ، 2012 ص ص، 545 -550ج -ا ق ط د-ادز# ا ت # # ار او )#د ا # و و و R " إ #'1 #و )# ر ,آ )# ار . ح ) ر ا " ار# ار#,H ر#. يد 9 ا ثد% ا ر,ؤ# ت 9 )#1#ظو ا ب او او )#در1 ا ث , ا م 9 ا . ر#(#و " اد جر ز # " ا ار#. 1*و ا ر#. ا E ط* " إ ل, ا ء ا ن# نزاو او ةو+ ا ب# ر و ا م % أ ،م#ظ ا ط وأ ءاز 0 سور
Rauss
9# ن# وأ ا ر( ا م#+ او 9 ا ثد% ا ت4#د9 ا ك ا ر#. )# ر1 ا ض9 . 12
ّB ا رھ ظ مھأ
ةر C &?
@ا ر
:
حرط د+ دار 0ا م أ تار #; او صر1 ا ن اد#ز ت 9 ا ل* % ا ا رّ#. ا ّرو، ت او 0ا ) ؤ ا ھو ) 9 ا ت "+ 0او قر 0او مد! ا ت ؤ ا ن# ن ير( ا ا # مو+# . ت'ر9 د! 1 ) 9 ا ّنأ ر#L رّ#. ا ن ةدد9 ل%ار ن ت4 1 او ،ت !49 ا ل (أ دد9 و ،م % او ،ت و او ،ن#و ا )#% Aاو ، ، # ت ط ر ث#% ن ةر 0 )طو ا تارّ#. ا ر*% ن # # و : -7ر : )#د * ! او )# ا ة #% ا د+9 ب )#وو " إ ةد ةر أ ن لو% ا و ، ةأر ا جور; ،م# 9 ا ) ر% جاوز ا ن ع 1 را ،ك#ر( ا ء + ا در1 ا )#ر% د#از ،م# 9 ت ط و ل ر ا ةرط# ن ةأر ا رر% ،ل ا د#د% ةر 0ا ل# ،م# 9 ن# ا ق % نّ ا ر .(# ّ ا ز ار ا ر#. ،م# 9 ا ءاّر د# + ا . -+ ظو : ،)#و ر ا ت ؤ او ت ظ ا رو ظ ق#' ا " إ ع ا ن ةر 0ا ف ظو ص + )#9#ر( ا ،)# د ا ... N ا ىر# ث#% نر وأOgburn
اد+1 ) 1 ت% *أ ةر 0ا ّنأ ت ّ ا )#د# + ا ف ظو ا مو+ ) , او : ،)# % ا )1#ظو ،)# # 9 ا )1#ظو ا ،) ا E )1#ظو ،)#د * ! ا )1#ظو ا ،ت#L فط د % ص ص ،ق ا ر ا 268 -269 . 1رّ#. " يوط # 1 ظو ةر 0ا ناد+ ّنأ ذإ ، د+ ا # و " إ ىدأ اذھو )# # ر ا )1#ظو ا نو ' او ل ( ا ) ّد+ ا )# * ا ت 9 ا ةر 0ا ّنأ ك ذ ل , و ةد%و د9 م ) )#د * !ا ةد%و ل )#د * !ا . ّنأ ّ إ ّد! ا )#1#ظو ا )# ا ز!و ر
Persons
ةر 0ا ط أ تارّ#. ا ّنأ ىر مو+ ّ ا ت # او ت ؤ ا د#از م # ّ ا ز# ا )# " إ يّدؤ ل ر # ا " إ يّدؤ ا E * و ةدّد% ف ظو ىر;أ ف ظو ّ )#ر% ر, أ ةر 0 ذإ ن 1#ظو نو د س1 ن !ر. ا )# و )!ّد ن #ّدؤ# ّ I ،ن 1 ; ناء ادH مو+# نأ ثد%# ّم, ء مو+ ت ّ ا ةد#د9 ا ل 0ا ن ةر 0ا رر% نذإ )# ّر% ا ن ر أ ) رد و ر أ ز ر E * % ر, أ )+#رط )#+ ا ل 0ا ءادأ " ةرد ! 9 # ' ا ت # % ا )# E # و )#1ط 9 ا ا 0او ن#. ا ن ل )#*;( ل 1ط . ن# ق# 9 ا ل 1 ا 9 ّ او )#1ط 9 ا )1#ظو ا نI ّم, ن و ن# و ،ن# و ّز ا ء 0او ء Kا لّ % اذھو ةر#.* )# وأ ةد%و ق ;# لّ+ لز رد* ا ھر 4#+, ةاوّ ا ةر 0ا )1ط 9 او ّب% ا دار 0ا د # يّذ ا د#%و ا . 1 -او يد * ! ا 'و ا : ) وّز ا لو;دو ،ء Kا ن ء 0ا ن ت1 ;ا ذإ 'و ا رّ#. ت +1 ر ( و ل 9 ا ن#د # )#د * ! ا ةد%و ا ) ز )#د# + ا ةر 0ا ت د9 ل 9 ا فر( ا وھ ةر 0ا ّبرو ھؤ ' أ واز# ّ ا . -لھ0ا ن ّ ا ل4+ ا . -)# ار+ ا ط اور ا ف9' : و ّ * ا ّنإ !49 ا ك# 1 ھ ر'% ا ب 0 ك ذو )# ار+ ا ت : Aا Aاو ار. ا ل + ، ن# ،)#ر '% او )# ا ت4 ( ا ةد #زو ة #% ا د+9 )# # 9 او )#د * ! ا ت #و او ن ا . -)# ;اد ا -)#ر 0ا ت !49 ا : رّ#. ن ء 0او ء Kا ن# )!49 ا جذو " إ ةد # و عو'; )!4 راو% )!4 . د9 ،ترّ#. ن# وّز ا ن# )# ا )!49 ا ّنأ در1 # يذ ا وھ جوّز ا ن ذ ; وّز ) و ّز ا )!4 ت و ،د و0ا ل + )* ; او لز ا نوؤ( )+ّ 9 ا تارار+ ا ك ھ E *أ )+ ط )#9 و عو';و ) ط )!4 : * يأر ا لد و مار % ا ھدو # ) و ّز او جوّز ا ن# )# # % )!4 . .244-241 ص ص ،2003 ،)#9 ا ) ر9 ا راد ،)ط#راز0ا ،ث#د% او ا رّ#. ا ، و; ا ء 1* و 0ا ) و ّز جو ّز ا ةر ( ا ر و ةر 0ا دار أ نوؤ( )+ 9 ا ع 1 را ب م + )# ا ةأر ا ) . * 9 ن# وّز ا فرط ن ق 1 ا دو " 9#زو و ةر 0ا ) زاو نوؤ( ر# اد رار! . * )ّ# ز ا ل 0ا و ّز جو ّز ا ةد . * ز ا ن جو ّز ا ب ّ#L ) % )# وؤ ا ) و ّز ا لّ % ل . -)# رّ ا : ) وّز او جوّز ا ن# ل 1ط0ا )# ر ضر 9 ا ء 1 ;ا . -غار1 ا ت !وأ : ت!و ا )#' صر )% إ . 1
3
-ر از ا ة-ر
ا ! رّ B
:
ير از ا ا د ( د+ وأ ) #د ا " إ ف#ّر ا ن ن ّ ا ةر ھو رّ'% ا ) # تارّ#. ، 1#ر ا حوزّ فر9# ا ت !49 ا ت و% تد و ث#% )# ا ) ( او )# ا ت ّ 0ا ا ط ذ;H ر از ا ر )#ووّ ا ةر 0 ) * و # او #د * !ا اذ ) ! ) ز ر#L ّ H ز او ط ر ا )# ار+ ا )!49 ا ث#% ن ةر# ا ةر 0 )!4 )#ز ر . و )#ر از ا )#وو ا ةر 0 ر 0 ةزر ةرو* ر ظ ر أ )# ورو0ا ) *1 ت # و ) * )#وو . رّ#. ا ّنإ د! )#ر از ا ةر 0ا ل* % ا أ ت ؤ تر ظو )#د# + ا 1 ظو ن د#د9 ا ھد+ ھر#Lو دھ 9 او ) رد ك ذ كر ( ىر;أ . )ّ# ص *; ن 1ّ# ر, أ د#د ا ير 0ا ط ا اذھ ت ط ا ب )#1 ظوو ث#% ، ةد#د ا د! او ا ل+ صّ + او ش ا ث#% ن ةر 0ا مّ#! رّ#. ا ّم, ن ةأر ا ل 9 ك ذو ) #! د و0ا ةر, د9# م و )# ار+ ا ت !49 ح طأ ن ة #% ا )1 و )#% ىر;أ )#% . 2 .87 -81 ص ص ،) نود ،)# ر9 ا )' ا راد ،تور# ، 4 ( و ةر 0ا،ن % دو % 1 ص ص ،ق ا ر ا ،)( ب#ط! ن 65 -66 . 2
)#ر از ا ةر 0ا م ظ ن اذI ّ#و أ ظ تاد 9 ا رّ#. ّنI ب? )+ ط ا )ط ا " ! م ظ ا اذھ ل9 ةد#د مّ#! ب او د# + او )# وؤ ا )ّ#و 0ا )ط ا ل% ل% صّ + # ّم0او ب0ا ن# ) ر ( ا . ) زّ ا تر ظو )#ر 0ا ط اوّ' ا ن در1 ا رّر% و فّر* ا )ّ#ر%و )# 4+ ا ث#% ،)#د# + ا ةر 0ا س ) ھ )# ا ت ؤ ك ھ ت% *أ 1 نّ % اذھو ةأر ا )#9'و ترّ#. )#رو, ا تارّ#. ا ) # )# ا ن د+ ثد% ا اذ تر9(و # ّر% ب ا رود )# وؤ و أ ھر#* * نأ " ةرد ! ت% * . او ّ 9 ك ذو 9'و ن ت ّ % ،ق ىو ت 'ار ا ت ك ذ مLر ةد#د( )#د# + ا مّ#+ ا ھرد* )# ّو!و . م " إ ةأر ا لو;د د ا ط و ا ير'% ا ط و ا ن و ة #% ا كر ( و جوّز ا ت # وؤ ا م + ت% *أو ھر#* م ز ةأر ا تذ;H ل 9 ا ز9 ار* "+ و )# ا . ل4; ن 1 د# H ) # و ةأر ا ل ل9 ّ ++% ار* 9 ا م# 9 او )# ر ا ر و نأ ن ّد ن )# طو ا )#ر#ر% ا بر% ا )# ا تاد 9 او مّ#+ ا ن د#*ر هد#وز و ل1ط ا ) ( ن نّ "ّ % ةر 0ا # # #د . ر 0ا )ّ# ادر1 ا ص *; ا ض9 زور مLر )#ر از ا و9* لاز ت )# +,و )# ا ر9 يذ ا م 9 ا ر ّوط ا "( )#ر از ا ةر 0 )#ر 1 او )#د ا )# ا " ) ر ل ر ا "+ # ث#% ،) 9 )# و و رو ا )# ا ر##. ن ر از ا ن ا و جوّز ّ و # أ ةر أ 1 ؤ# ا ةر 0ا بأ + # ل أ جوّز ر, أ ّبأ " و ، ر )9 ) وّزو ّمأ ةأر ا "+ )#د * ! ا ت ةر 0ا ل ر وھ ب0ا ّنأ وّز ) 9 . 1 ةر 0 " #و ةد ا ) 9 ط ر ا ةد#د( ھو ل ( ا ث#% ن )ّ + )#ر از ا )# ّوو ا ع 0ا ةد ،ل;ّد ا م !ا ،جو ّز ا لھأ ) د; ب او ل4; ن ك ذ . 2 ),#د% ا )#ر از ا ةر 0ا ّنأ د#د و )# ادر1 ا رو م أ ق#رط ا ت% ل ّو% ةرور# د ( ، يو 0ا م ظ ا ),#د% ا ةر ? )# أ تار ا ث4, د*ر ن # ّم, ن و : راد،)ط#راز0ا،)# ر9 ا ةر 0ا تارّ#. ا ) ارد: 9 ا ع ا م ،م# 9 ا د ف 1 ، و# د %ا د % 1 ،)#9 ا ) ر9 ا 2003 ص ص، 55 -76 . 96 ص ،2006 ،ر از ا )9 ،)# او )# ا مو 9 ا )# تارو( ،فو ; و د % 2
1 -ا ر ,K-او ،يد * ! -ا ل ّو% -ا )# #د ن ر 9 ل ّو% ا اذھ ,د%# . ء 0ا لو*% ّنأ ك ذ ن رد! ق#+% ّم ن و ف#ظو م E ا تار ا ب او م# 9 ا ن رد! " تّد )#د * ! ا )# 4+ ا ط و ب? ةر( ا )#9 ا ن م ور; . دد* ا اذھ ل, أ !4 د#د 'و م أ ب0ا نو # ل 9 ارط' 1 د #و ، د%او ل م ىد% " #*و*; ل+ )#*;( . 2 -ةد ا ) 9 ا س " ،) ر او )%و 1 ا )#طار+ #د ا ت !49 ا ط رو ظ ر 9 ا ن ت !4 )#9 او عو'; او ةرط# م . )#د * ! ا )# 4+ ا ل, و ءارو ف+ ا )#و و0ا ل ّو% ا اذھ ةد#د ت # و و#د#او ر أ ن م # و م# 9 ا ر ( ا د# يذ ا . 0ا م ظ ا ك# 1 و )#و 0ا )ط را ثد%# ل 9 ةأر ا جور; نI ك ذ ر ظ ھو يو ةر 0ا ىو " )# ا ) ( ا بو أ ) * % ا ت و% ا )ّ# ھأ ت ؤ م, ّوأ م# 9 ا . 3 " إ ةد ن ةر 0ا لو% ن د#1 ا نأ يو 0ا م ظ اد#د ),#د% ا ةر 0ا ل, ل ر ل )ط ت% ت د9 ط+ وز )ط ت% E * ل!0ا " ةأر ا ھ )#وو H م, )#9 ا ت !4 ن ةأر ا ر#ر% و% )# أ ةوط; ك ذ ر 9# ذإ ،) 9 ا 9 ا ةوط; م# ن# % ن# ار * ا ةأر ق+% تاوط; ھو ل 9 ور; # و : م# 9 ا ق+%# ا دا و ) ر9 ل ر ا ر %ا ء . ا )+#+% ا ك4 يد# + )+ ط ا . )#د# + ا ةأر ا ) % )ط ر ا )#د * ! ا )#9 ا ر ل 9 ا قو ج د ا ق+%# #9 ل , ن و ن## أ ن#درو ف 9'I ةأر 'و 1 ا ف!و ا زز9 # م دراو ن يد ا #+( )# ا ) ر ا وأ ةور, او ) ر9 ا ھ ، ا ةو+ ا يز ر او . 1 سر ،3 دد9 ا،6 د ا،ر 1 ا م ،) ار( ا " إ ةو 0ا ن ر9 ا نطو ا ةر 0ا،ر* ( #9 ا1 2008 ص ص، 290 -294 .
" إ ا ل 1 ةد%و ) 9 ا ن ل ّو% ا )# ھأ د ؤ# ك ذ ن د9 أ " إ بھذ# ن ك ھو رو ظ ةر 0ا )# ادر1 ا ر# 9 د% " )# ا ت # 9 رو% در1 ا زور 9# ّ " نارو ن آ " ك ذ " ةد ا ل او9 او : و ت 9#ر( ھو ،ةد#د ا ت 9#ر( او ن# او+ ا ل+ ن # 9 ل 9 و ةر( در1 ا " إ .
ا
ــــ
A ا ث
ــــ
ث
:
ا
ــــــــــ
ةأر
جر ل ا ن
& ز! ا ل او لز! ا
1
-رود
ير از ا 1
ا &3 ةأر ا ! 7 و
:
ةأر ا راودأ ) ارد ّم د+ +, ف4 ; ت 9 ا ل ر#(# ث#% ، سوار ف ّ ا راود? #( ھ زو "ط9 ذإ ،ةأر ا 'و لو% ت +, ا مظ9 ن# ( ا وأ د و ّ أ مو+ 91 ر ھراود0 يد * ! ا د 9 ا ن و "ّ % ةأر ا . ب Aا )1* و ن#د ق 9 " و0 ،)# ىر;او )# #ا ةرو* " إ ةأر ا ةرو* ت ! د!و )# ود او د# ا ) 1 ا،) #% ف* ھر )# , ا ّ أ ،ن *%Aاو . )# 9( ل , ا ك ھ ّ أ ةأر ا دو و ر 9 # E * " رار ر و #رور' ت# ا 1 ) ل1! ار ا ت# ا ( جاوز ا ن# ا !او ا !أ ّ ا )!49 ا " لد# ت ا ل1! ّنأ ك( و %4*و ل ر ا) + او . ن ھر 9 و ' ر ىر;أ , أ د ةأر ا لو ! ب ّ أ ّ إ !أ ص ; ا ب # ظ 1 %4 ص ; ا ب # 1#; و'و ةأر ا ل, ث#% ،ت!و بر )# ا ) او ز ر . نر+ ا ط ذ ةأر ن#ر 1 ا ةرظ م# + ن # 20 " ل, ت ھ ا ),4, : -يرو ذ ا ه ا : ب او ر, قو ; ةأر ا ر 9# يذ ا )+ 9 ،ن#دو ل+ )*! ھو ، # %و ط '; نأ ب # ث#% ،ل ن # +1 # # ل'1 ا ل ر #د * !ا . % ءاروو # ) # % "+ نأ ب #و ةو ( رد* ھر او .
-يو, ا ه ا : ل او ةد9 تر ظ ّ او !و+%و ةأر ا # '+ ه ا اذھ م ھا ھأ : د# + ا س ا رھ ظ ض9 ر##. ةأر ا )#9'و ر##. " إ تدأو ر 9 ا ;دأ ّ ا ت ر او لز ا جر ; ل 0ا ض9 ق % او .
د ذإ ، م4 Aا ن )%'او ف!او ن ح * Aا نوددر # ه Aا اذھ ب %*أ نأ ذإ
" لاو يواد9 ا " لو+ ": تار# 1 ا ةر, ن د%ا د # 4 م4 Aا ء ّ ر#, )'! ا ةدد9 ا ل!ا ّ أ مأ ل ر )#و ةأر ا لھ ط ' فر9# " . ىر# ث#% ر 3ر3أ & ? ةو+ ا ت 1* ك ةأر ا ّنH )# ا ب او ا ھر#L ن ر, أ ،ب ا د#د% و ) و*; ا رد* ،)# او )#1ط 9 او )# +9 او ل ر ا ّنأ ك ذ " إ ) 'A ط ( ل ل ر ا ر ( مد9 رر 4 و ،)# او )#1ط 9 ا %ر ت% ش#9# ا ىو ا " # و # ةاو ا و . 1 -لد 9 ا ه ا : ،) )1* ةأر ا # 9 يّذ ا م ظ او ف ; ا ىد ه ا اذھ ر+# ت #رور' و ز## ا موز و ل ر ا ةار " رد! مد9 ' رار!Aا ت #ر% 9 ا ل )ّ و ا راود0ا ن# ا ن# . ن ل ه ا اذھ ن رّ د!و " م ! ن# ا " و " يو ط ط ا ) ر " ن ن# ا ت# ةاو ا ّنأ ل ىر# ث#% : ةاو ا )# ا ةرظ ا . -)# اذ ا -)#ر% ا ةاو ا . م 9 ا ب ط ةاو ا -ب او ل 9 ا ةاو ا . -)# # ا قو+% ا ةاو ا . -)# ا قو+% ا ةاو ا . ص،1996 ،1ط،)9# ط ا راد ،تور# ، 9 او 9( او #د ا روظ ا ن# ةأر ا ةرو* ،ر ر آ 1 ص 112 -117 .
ّنأ ذ ك ذو ل ر ا %# نأ د ا ب* رو ظ ا " )#ر از ا ةأر ا د ل, ء د ر 9 ا " ر و ! ط 3 @@ " نأ ن مLر ،ل % ا و 1# تر (أ ّ ا ّ % م اد ا ر+ ا وھ ت# ا نو #و ،غو ا ن د ر ; ا م 9 ا ن ب % ت ة 1 ا # و وز# . مو+ )#د ا ) + ا ةأر ا ) و ط ت ّ ا ت 1* ا ن و مد ; ھرود د# + او م#+ ا مار %او ، رو ذ ا ب ا )* ;و ب ا ةز# " إ ) 'A ،ت# ّن أ ر#L ت H ن راد ن ّنھر . ا ت ةرو, ا ء ,H و ل ا ةدھ )#ر از ا ةأر دو * # وؤ ت' و )# اد ص4;او "'ر ا ت و %4 كر 9 ا ت' ;و ،ل ' ا ن#د # ف ; . د!و اذھ ر1 رط' ت ث#% ، ر H !4 ةأر # ا ط ( ا رّ#L جر ; !و )#' و ت# ا . 1 و م " ظ 1% او ر 9 ا ن رر% وھ رد+ ا ر##. ا ل أ ن ضر. ا !و ن # ف# )#ر از ا ةأر ا ت ر 4; ن و ،)# طو ا )#*;( ا ) # )# ا #9'و ر#. )#رو, ا ) ر% ا ةد#از ) 4 %ا . إ ت9 ر ةرو, ا ء و ل4+ ا ةادL ّ أ ّ إ ا # 'ر1# ّ ا )# 0ا 1#ظو " )# %ر ت ةر 1 ا ك ھرر% )# ّنH و،ب ا ) آ ،) ا ) 1ط ا ،)9#ط ا ) وز ا . )#اد ّ I ت #9 ا )# " إ ل4+ ا ذ او ةر 0ا ر##. ثد% د! ن اذإو از ا ا فر ت # , ا كو رّ,أ ر;آ عو ن # او #د * !ا اروط ير روط ا اذھ ل او ّمھأ ن و ،ت او دار 0ا : -Aا )# ت +, " E 1 او ر. ا م 9 ل * . م4 ا ل و زور . R يذ ا ر 0ا ،د# + او فر9 د#+ ا ن رر% ا " ت ),#د% )# +, ط أ زور : ةر 0ا م % ر#. . .30 ص ،1997 ،) وھ راد،ر از ا ،ةأر ا )# و و # ، او ن %ر ا د 1
ةر 0ا ف ظو ر#. . ت , ير ( ب ار " و*%و ل ب* " ة 1 ا لو*% ةر 0ا . ! % روط ص;( ّ أ ھد + ا وھ ةأر ا )#*;( ل*% ر#. مھأ ّنأ ر#L ا ت ؤ او )# ا ز ار او ت 9 او ت #و , او سراد )#د * ! * ا د * !ا ل ر ا ر ( و ر ; ا م 9 ا ) +,و ت # . 1 1 -1 -د 2 ا ةر ا &3 ةأر ا : " ل ر )+ ط )#و وأ ' د# + و تاد ) و " ر و )#د# + ا )#ر از ا ةر 0ا ّنإ ،ت# ا )# ;اد ا ة #% ا " ر* + ّ ا ر* )+#رط عو ا اذھ ء ا ز# و ،ةأر ا 9 ل #*;( )*ر1 ا ك و ،ل ر ا م أ ظ1% او لاز9 ا ف!و و ب م ةر 0ا ق ط ب0ا م أ رو ظ او ل ر ا م أ ت (! ا . " ز ر# )#د# + ا ةر 0ا ةأر ا رود ص;# # ّ ا : -ةأر ) ز9 او )* ; ا ة #% ا . -يد ا ل او ب ا . -# نو نأ ب -# يذ ا ن ا وھو ت-# ا ةد-# . -)#د * ! ا )ط ا ق% ك . 2 بر!أ جاوز ا ّم, ل Lو N طو ط ن ، ز ا ل 9 ا ىو )# ھأ يأ 4 ةأر ا H( اذ و ت أ اذإ 9 E # ر ذ ) %ر ت% + فو ّ 0 ھرر%# ر#;0ا اذھو ،ن ت!و ث Aا ;# ر و ةأر ا ) د#د% ر# رود رو ذ ا ب ،) وؤ ا ھ نو ) 9 ا ل;اد ر, أ . ن %ر ا د ، او ر ا ص ،ق ا 36 . 1 ص ص ،ق ا ر ا ،ت (و 1 و "1ط* 292 -294 . 2
ء و او ) ط ا " ةر ھو ة % ا ةرط# ت% ةأر ا 'و ك ذ " إ ) 'A ب ط# ، دد ن #%0ا ض9 ش#9# ن#أ لز ء او ن % ا ر# ا ن ' ) د ; نو نأ ن ر# )# . دار 0ا 60 ص;( . ةأر ا رود مھ0ا ب او R# ل 0ا ض9 #+ ك ذو، يد * ! ا ب ا وھ ب % )# )# 4+ ا ةأر ط9 ل 0ا هذھ ،ت او#% ا ض9 )# ر و )# ارز ا ل 0او ھء أ س و س 4 ا ض9 ير ( نH ةأر E ّ و ، # . 1 1 -2 -ةر ا ةر ا &3 ةأر ا : ف ;# رود ةر 0ا ء ر ّوط ث#% ،)#د# + ا ر#ظ ن ةر* 9 ا ةر 0ا ةأر ا ) و # ز# ّ ا )ط# ا ةر 0ا و% : -جوز ا لھأ ن ةد#9 )+( ش#9 ت# ا ل4+ ا . -)# وؤ ا % و لز ا جر ; ل 9 ةأر ا جور; . وزو ةأر ا ن# ا نزاو . -عو'; ل!أ )#د# + ا رھ ظ ا ض9 رار ا مLر ل ر ا )ط . طط; ب ا . -)#د * ! ا )ط ا ل ب ا . ن# ق 1 ا س أ " مو+# جاوز د#د أد رو ظ ل'1 مأو ) وز " , ا )#9'و ا لھ0ا ر # ;ا س أ " س# و ، # ق او او ن# وز ا .
1
-3 -ا م ل ةأر ا جور و : ن#د # ا ف ; ) ا تارّ#. ا ءار ةر* 9 ا ت 9 ا م# 9 ا )# ھأ تر ظ د+ قاو 0ا زور ك ذ ن از و ل 9 ا ء '1 " # ر ظ ث#% . ّدأ )ّ# ا تارّ#. ت " إ ) 9 ا ن ' )# ا )# ن يذ ا م# 9 ا رظ ا ةد إ و ذ س ا ب % ) ّ + نو L تار م 9 و ل ر ر;Kاو ", ? ء ' ص#*; ك ، ت (و 1 و "1ط* ص ص ،ق ا ر ا 78 -81 . 1ةد#د ا ن ر )ّ# ھأو ء ا فر 9 حرطو )#د# + ا ) ؤ ا هذھ جر ; )ّ# م# 9 ا E *أو )ّ# ا ةرور' . ث#% د ؤ# ل تراو ا نو