دور التسويق السياحي في تنمية السياحة الصحراوية (تجارب بعض الدول)

(1)

وا

ا

ا رود

(لو ا

بر )

د أ  أ د ر أ اد  : وا ا ا ة ا و ا م ا إ در ا درا ا د ا د ء ا ف ا ا ، د ا ا يد ا ط ا ، ا ا و إ ا رد و د ي ا ا ا ء ا ل ا ا ورد م ا ا ب ا ا رود زا إ ا ر ا ه ل و لو ا ء ا وا ا ا ا ت ا : وا ا ا ، ، ا ا ، ا ا لو ا بر Abstract:

The desert tourism regards as an important strategic resource, especially recently where became known rich tourism the uniqueness of the characteristics of the Economic availability of financial resources for economic development, as they contribute significantly to face the problem of unemployment and the provision of hard currency, allowing the diversification of economic activity and sources of income as well as demonstrated in the infrastructure development through the establishment of tourist facilities which is positively to the public good.

We will seek through this paper to highlighted the role of tourism marketing in the development of desert tourism highlighting the

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 أ ذ أ - ف ا ا ا ا -  هار د - رو س –

(2)

experience of some States.

Keywords: desert tourism, tourism marketing, tourism development,

the experiences of some States.

: إ ع , ا ا ا ا ت ا أ ا ارود ع ، ا ا ا رد خ او ثا او تاز او ر او ا فر او ت ا ا ت ا د ا ل وا ا ا ءا ،ر ا ه ي او ا ا تاو و اذإ ،ةدو د ا ة ص ز او لو ، د ر و ا و ، ا ج ا و أ أ و ق ا ع ا ا نأ يرو ا ، وا ا ا ا ا ى ز او ة ، و ع ا ا ض ا ا او ا او ل م ا ا . ا ا ا ه ح ت ا ه ل و : ا ا ؟ وا ا ا : ار ا إ ن ا ا ا ، ار ا ما ا ا ا ا م ذو ا ا ا ، ار ا او ا ا ذو ار رو ا ي ا ا ا ا وا ا . وأ - : وا ا ا ،يوا وا ا إ " ّ أ ا ، او ر ا ، ا تار ا ل ا م ف او و ا ا "1

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ، ص ، جو دا أ ر ا ص ا " ا ا وا ا ا ا د ا ت ار ا ،" 04 د ا ، 07 ، ا ا ، 2016 :ص ، 05

(3)

او وا ا ا ةر ز إ ف وا ا ا ف ا نود ا ح ا ي ءا ا ف او وا ا ا ا و ت او ة او ا ت ا و د ا و ، و ا نو ا ا ا ى ءا ا تأ و ، ا ا ا ن ا إ ج ا ت ا ا و او ت ا أ و ،ير او تا ا و ءا ا ن ا ء أ أ ء ا وا ا ا 1 - : ا ا م م ا ، ا ا ا ا ا ةد ء ا ع و ، ا و ا و ا رود ت ةد ا إ ف ا ا ا ا ا ، ا ا ع ا ا و و ، ا درا ا زا او ة ا . 1 -: ا ا م ا ا ت ة ك و ا ،ى أ ا و ا ا ّأ ا ى ، ا ا لد ي ا ط ا ذ ّأ ا ا ا فا ا ي ا ط ا ذ و ا ل ا ذ أ ا ا إ ا 2 ي ا ط ا" : و ا جر وأ اد ءا ، ا ت او ت ا لد ا و ا جر وأ اد ءا ا ت ا او و ا ء رو ي ا ى أ ت ا ر إ ذ " ذ ز ا ت ا او 2 -: ا ا ا ا ا ا نأ ا ا 3:

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 يد ة / و ا ,ت ا ,ت ا , ا ا وا ا ا "، ،"ق او ا د ا ،يد ا 01 , ا ا ،ة 2013 :ص ، 309 2 ، ا ر او ا ا ا ا ا" -،" ا ا م ص ، ا ة ا ، و ا 12 3 " ، د ، ر حا ا ا د ا ا رود ت زأ او

(4)

 ا ذو ، ل ا ا ا ت ا ا ة ا ا ا ى ا و ، ا ا ي ا ؛ت ا ه دا أ  ب ا ا ت ا ه ى اوو ر ؛  ؛ت او ت ا ا ت ا ا  او ، وأ إ وأ او ا ؛ ا ت ا ل ا ف ا  ذو ،ت ا ب ا ةرد ا ا ت ا ؛ ا ا او نو ا ل  رو ت ا ه ت ع إ إ د ا ا ذو ل ا او ،ت ا ا و ا ل ا ا أ و ا ة 3 -: ا ا فا أ : ا ا ا ا ا فا أ أ-:ح ا ء رإ ّن ا ت ا ا ئد و ، ا ء رإ ت ا ن ح ا ن ا ا ل ت و ت او و ر ا ؛ ا قاوذأو ب -: ا د ا نإ ،درا ا ل ا م ا و ا ا ت ا ض او درا ا ةرادإ ؛ ا درا ا ل ا ا و ، ا ا ج -:ح ر ا ّنإ ا ة ا ا فا أ ؛ح ر ا د -: ا ق ا و ، ا ف ا ا نإ و ا و ة أ م ا ّن و ،ا ا ت ر ا ا إ ع إ 1

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

" ا ع ا د ، ا د ا ، راد و د ا ث أ ، 2012 ،ة ، :ص ص ، ا ا 107 -106 1 " ،س إ ا " ا ا ا ع ا ا ا م ا ،

(5)

4 - : ا ا ا ، ا ، ا : و ا ر ا ا ا ا إ ى أ ك و او ز ا : ا نا  : ا ا و ا ر و ى ؛  : ا ا ع ع و د ا ع و د ؛ ا ه عا أ ع ت ا ا  : ا و أ رو ا ه ؛ ة و ا ا ا أ و  : ت ا او ا ت ا ؛ أ ا او ا ا ا ء ا و ا  :با او م ا نا او ا و ا ءا ا إ إ ع ذ ، ارو إ ا ث او ا ا نا ا ا و ا و ةد تاذ ق أ م ؛ ا ا ا  : ا ا ت او ا ا ا ت او ا ،ة حا ا ا ا ا ا ؛ ا ر ة و حا ا راز ا ا  : او ت او ه ا ا ه اذإ و ى ت 24 وأ حا ا ا ر ا ه و ، اذإ ؛ء ا و ة  :ت ا ا ا ن ا ا ح ا ا ؛ا ت ا و ا ا ا إ نأ  : ا ي ا ا إ ّن رو ا ت ا ا ّنإ ، د وأ و ا ءا ا ا ا ؛ ا ى ة ا ر ا ا ا  : ا ت او ت ا ر أ ا ا ا ّنإ ، ؛ ا ا ب ا ا ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

او ا د ا ، ، ا ي ،نو 2012 :ص ص , ا ا ,ة ، 127 -126

(6)

 :ت ا ز ا و ا ا ر ا و ّن ا ا ح ا ل ا ا ؛ة و ت ا : و ا و و ا ا ةراز ا و قد او ا ت و ى ا ت او ة ا ا نا ا ط ، ا و ا ا او ا ا 1 - : وا ا ا ا ا أ ةادأ ا ا هزا ا ل ا ا و تار او ت ا ع بر ا و تار ا 1 - : ا ا ا ا رود ا ا رو او تار ا ة ا ا م : و -ر , ا ع ا إ ج ي ا مز ا ز ا ؛ب ا رو م ا ا ت ا , و ا ا ا درا ا ل ا ؛ او ا ا ا ت ا ا -ا -ا -ا ا ّن , ا ه إ ح ا ب ا آ يأ وأ ر ا وأ ا وأ خ ا ؛ ا -ا ت-ار د ا ىو ا ارد ءا إ ؛ ا -ص ا ع ا و ذو , ا ع و ا د ؛ ا ا إ ن و , ا ا ا نزا د ا ا ا ا ؛ او او ار ا ى ا ت ا و ، ا ا ض ا ا ؛ ئر ثو ل

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 "، ش و د ا ر : ا ا -" ا ا ة ، ، ا ا ،ن ، أ ، ، د ا م ا 2002 -2003 ص ، :ص 94 -93

(7)

-و , ا ا ح ا أ ا ا ق ا ارد ؛ن ا ر , ا ا ارود ا ت ا يد ا ا ةد ا ا 1 2 - ا أ : وا ا ا ا ل ذو وا ا ا ا ا : او ه أ -:ن ا ر ت إ اذإ ل ا ةر ا نأ ،هر ا ا ّأ ت ا م ا ةر ا ّنأ ا ا ا و أ ن ا و ،ةر او ا 88 % ن د ت ا ب - : دا ا ّأ ، ا ادو و أ ن ةر ا ا ّأ ، يأر ا و ا ن ل ا ج - : ا ا ن يأ أ و ، أو ، ودو ة وأ ، ا ا و ا ت ا ن ك , ت إ : او ن ر ا ا و ة ن ا ض ا و أ ة ن ةد ا ا ت ا : د - :ت ا ا أ و ،( ا) ف ا ئر او او ا ا و و رود ر و ا تا او ،ة ا قا ا إ و ا او ا او ا ل ء ز ا او ، ا ت ا و , وأ ي ا ن ا و و

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

د ، ر حا ، :ص ،ه ذ 161 1

(8)

ا ص او ا ن ا ّنأ و ، ا ر ا ء ر ة ةر ا او ت ا ل ا ةر ا ا د يأ ،ن ا ةءا ا ا ا تا ا ا ت ا و ه - : ا ا او ةر ا ا و او ن ا ةر و ّنأ و ، ا ذ ا ةر ا ا ا ر ا ا ن اذإ و ءا ا ا ث ب ا أو ا ا ض او ا ا و ، ا ةر ا ّأ و ، ا ر ا أ تاذ ا ت ا او ا و ل او , ر ة نأ ا ، ا ت ا ا ز و ت ا ى ا ا أ ا ت ا و ّنأ و , ا ا ّ ا ل ت ا ر ا ا أ و ا ت ا ت ا س ا و ، ا ا ّن ا ا ت ا ا آ ا ا ظ او , از ا ء او ،ء ا ةر و إ ا را ا ا إ ا و -:ت ا ةر ، ا ة ةر م و ا ا ى أ ف و ، او ق ض او ا ةد ا ت ا و ا ا او ه و ا م ا ب إ ت ا ةر 1 ار - ا ا أ :لو ا وا ا ا ر ا ا ا نا ا ء ا ا و ا د د ي ا ا وا ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 "، ة ا ا وا ا ا ل او م ا و رود م ،" ،سر ،لو ا د ا ، او ن ا 2012 :ص ص ، ا ا ،ة ، 181 -183

(9)

ذ ا نا ا أ ار ا 1 - :ن ا ةرازو درا او ا ا ا ا ا ا ا ء رأ ع او ا ع ا دود ل إ إ ه دأ . ن زا إ إ ف ا ا ا او أ ا ا و او ةر او ل ا ةراد . ةرازو ،ن ا ع او د ا ا ع ا د ا ا ا ا ا : أ -: ر ا ا ،ى أ تارازو ا ت نو ا او ء ا ةد ا ت ؛ ر ا ب -: ا ا وأ او ا قا ا ا ؛ ا :ثا ا ا ا ا ثا ا ر ا وأ م ا ؛ او او ج -: و ا ا و) و ا ةراز ا ا ل م ا ا و (ت او ت او ؛ ا او ةر او ، ر ا د -:نا ا ت ا ا و ، ا نا ا او نو ح ا ا نا ا ت ى نأ و , ا و ؛ ى أ أو ا ت ا ، ا ا ت ا ا ه ه -: ر ا وأ ر ا ضر ا ا ت ا او نو و ،ة ا او ا و ،قد ا 1 . 2 - :ندر ا ندر ا م ا م ا ا ا ع ة تار ي ا ع ا ا ة تار ا و و ، ا ندر ا ء رأ ا ا او قد ا ر ا . ا و ةء ةد ا اد تار ا ه و ي ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ا ر ،ن ا ةرازو 29 / 08 / 2016 , 22 25

(10)

أ زا ر تارود و ، ا ع ا يد ا ندر ا ا ع ةد ا ي ا ا ا 1 3 - : م ا ا ا ا ا ا ا 2016 ا ، ا ا و ا و ا ا ء ؤر ا ل تاز إ ا ع ا ا ا ا ض و لو ا . ع ر ، ا ار ا ل ، ا ه د ا ض و ا ّنإ ،م ا ا رد ن ، ا ا و او درا او ا ا د أ ف ً و ت ا ه ا ا ب ا ا ًا ً ا ا نأ ا , ا ود ر ا ا ا نأ ا ا ر ا ص اد ا ًا ًا أ ك ا ل ، ا ق ض ل ً ا ً ز ا ه نأ و ا أ ي ا مد ا ا ن ا ا ت ي ر و ة ا او ا لود ا و ا ا م و ا ا ت ا ءاد ا تا و آ ق ب و أو م لو ا ا ل 2016 ، ا أ ا ا أ ا ا او . ، و ا ا ا د ا ر إ و م لو ا ا ل ا ا 2016 إ ت ر ، 36 ود م إ ً إ إ ، 35 و ، ر ا "شا " ا ا ا ء و ا , و ء ا ء ة ا ا أ و إ و ا ب ا و و ا . ر و ، ا ق ا ة ا ً أ س ا ه ا ر ا و ا ا ر ل ذو

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ا ر ، در ا يد ا ل ا 29 / 08 / 2016 , 18 27

(11)

م ي ا د مد ا ا ا ق ض ل و ا 25 28 أ . أ إ ا رد ا ن ا ر أو ّن ا ا ا ع ا ء ا ا ا ع ا ا ا , ً و ف او ص ا إ ا ا جر ا د ا ف ا تار ا آو ا ءا ا 1. : ّنأ ه ذ ا ة أ ا ا ا ت ا زا إ ل او ه ل وا ا ة ا ا او ا ت او و و ار ا ه ل ا ا ا رود ز نأ ذ ا نا ا وا ا وا ا و او ب ا ا ا ع ا ا طو ا و ا ا ا د ا ع و ا ةد ا و و :ت ا ت ا ه ار ا ه ل و - ر ا ل أ وا ا ا ع ا م ا ؛ ر ا - او ر ا تارو ا ب ا ن أ ؛ و ا ا ا وا ا ا - و ا وا ا ا ا ا : ا ا 1 ، ا ر او ا ا ا ا ا" -ا م ،" ا ا ، و ا ا ة 2 -" ،س إ ا " ا ا ا ع ا ا ا ، ي ،نو او ا د ا ، ، ا م ا 2012 ا ا ,ة ،

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ، ا ء ا و م ا ا ا ا ا ا 2016 ، ر ر ل 04 أ 2016

(12)

3 ", ة ا ا وا ا ا ل او م ا و رود ," م ,سر ,لو ا د ا , او ن ا 2012 ا ا ,ة , 4 -" ، د ، ر حا او ا ا د ا ا رود " ا ع ا ت زأ د ، ا د ا ، راد و د ا ث أ ، 2012 ، ا ا , ة 5 -دا أ , ص , جو ر ا ص ا " ا ا وا ا ا ا , د ا ت ار ا ," 04 د ا , 07 , ا ا , 2016 6 "، ش و د ا ر : ا ا -" ا ا ، ة ، ا ا ،ن ، أ ، ، د ا م ا 2002 -2003 7 -يد ة , و ا ,ت ا , ا ا وا ا ا ", ,"ق او ,ت ا د ا ,يد ا ا 01 , ا ا ,ة , 2013 8 -ا ر ,ن ا ةرازو 29 / 08 / 2016 , 22 25 9 -ا ر , در -ا يد -ا ل ا 29 / 08 / 2016 , 18 27 10 , ا ء ا و م ا ا ا ا ا ا 2016 ر ر ل , 04 أ 2016