فر ) ود ( ا : د ا م MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques
ا ىو ارد
ر
ض : ا ا ر
ا
و
د ا : ا ل ا ا ف م ر ا ر ا ىو ارد و ر ا را ،ص ا ا و أ تارا ا ا ا تار او تا ا ت و ا ب أ ا ا م ا ا ي ا ة ا ر ا ا ، د ا م ا يرو ا ا م فو ا ا ا ا ا ب أ ار ا ر ا ا ت ا ت ارد ،عو ، ، ر ا ص ،ر ا : ىو ا د ا
Feasibility Study of Investment Projects in Algeria: Presentation and Evaluation
Abstract:
The broad objective of this paper is to investigate the feasibility of projects’ investment in general terms and specifically in Algeria, since the investment decision is one of the most difficult decisions facing entrepreneurs especially with the fast changes and rapid development known in the economic globalization; with risk factor consideration facing the investor in an uncertainty conditions, which makes the projects evaluation necessary for the study to become closer to reality.
Keywords: Investment, investment opportunity, project, evaluation ,
feasibility studies : ا ا لو ا ر ا ر ا ىو ارد اذٍ ا ا زو و د ا ت ا ا و ا ا ا ا و ير ا را ا ذ ا ل ت ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
أ ذ ة ة – ب – ر –ت س و ر ة ا ا ، ا ر ا و ا لو ا نٍ لاز ا ا ا ا ي ا ا نود ل ا او ا ا ا او نأ عو ير ا را يأ ذ ا نا ا ة ر ا او تا او ت ا ا ا و ت ارد ير ا عو د ا لء ر ا ا و ر ير ا را إ يد ا ت ار ا ه ا و ىو ا لؤ ا او ع ا زا ا م ء و : ا ا ا ت ار ل ا ص د ا ىو ؟ ر ا ر ا رو رأ ا ا ر ا ه را ا ه و : ا ا ، ر ا ر ا ىو ت ارد ،ير ا عو ا و ت ار ا ا ا ت ، او ا أو ر ا ر ا ى ا ا ىو ا ت ارد : ار ا فا أ : ا ا ف ر د ا ا ر ا ر ا أو رود عو ا ت و ا ا ا ا و ا ح ا ير ت ا ة ا ت ا او د ا ا ق ا . : ار ا ت : ا ت ا ر اء فا أ ة م ر ا ر ا ىو ارد ا ، و ا ، ا ، ا ا وأ د ا ر ا ل ذو ت ار ا ه م ا
د ا ا ر ا ر ا د ا د و ر ت ا ا أ إ ، او ز ا ت ا : ار ا اود أ ب ا ة ا ا ءارو ن : 1 ت ا ت او ا ت ا ا و ىو ا ت ارد 2 ل ا خ او ا ا ا ر ا ر ا ع 3 ت ار ا ه ا ي ا ا م ا ةرو را ا ذ ا ت ا ير ا : ار ا دو ىو ت ار و ض ا ا ر ا أ ر ا او ، او ل ا ا ا ت ا د و ،" ا ا " ا ر ا د و ا ف و ر ا ه ا ا رو ا او د ا ت ير ا عو ا : وأ 1 -:ير ا عو ا م حا ا أ ير ا عو ا أ ا ى ةد إ وأ ، إ م ا ا درا ا ر ، وأ ، إ ل ا ف ً ز ة ا (1) ي ا ا ، او ار ا إ ة عو او ءا إ ل ا وأ ،ق ا ر وأ ا ل ا ت ا ا وأ ا ير ا عو ا نأ ا ى و " ا ن ج ا ج او ا ه وأ ه و و ت ا وأ ا وأ وأ وأ ج و فا أ أ ق ا ة ل " ) 1 ( : أ أ " ف ز إ إ ف ي ط درا ما و (ةد و ا ) ةد ز ة
وأ ت أ وأ ا درا او و ا درا او او ا ت او ا ت ز ا ز " ) 2 ( ير ا عو ا نأ إ نأ ا ر ا ل ةدو درا ك م ا ت او ت ا ( ،لا أ) ) ا أ ا ت ا ه ةد و ر ، ا ر ) ا وأ ( ر ( ا ا ) 3 ( 2 : ا أو ر ا ر ا ت : ر ر ا ر ا ف ا ر ط ا ر و 2 -1 : ر ا ت 2 -1 -1 ا :عو ا ف ر ا ا نأ ج إ) ة ا ت و ا ر ا ت و ا ا ت ا ت و ، او ا ت و ،( ج ا ت و او أ-( ج ج إ) ة ا ر ا إ ع ا ا ف : ج ة ا ع ا ا أ ن ا ق ا م ار ت ا ه م و او ز ا ت ا م ه ا و ا ا ج ا ا ت ارد د و ىو ت ار م نأ ا ار د ا ا ة ة ا ه ى و ا ا ا و ق ا ب - : ا و ا أ ر ا ر ا إ ع ا ا ف ا و ا تار ا ا ا أ ، ا) ا ت ا ا إ و ج ا ا و ( ، ا ج - ا ر ا أ ع ا ا : و ا ا ة قا أ او ا ة عو و ا ق ا او ا أ ت ا تا ثا إ ا ا ف ت ا ةد ز و عو ا ا
ا ل ج ا ا ا ر ا ع ا ج ا د : و ا ، ر ا ر و ا ةد ه و ا ا إ و ا ر ف و ر ا ه ع دا ا ى ا ا ا ت ا أ ر ا او ا ا ، ا ، ا ه -ا ر :ر او ا أ ر إ ع ا ا ف ا ةد إ أ ا جر و اد ا ةر 2 -1 -2 :عو ا ط ا نأ ر ا ا ، ر ، تار ا : إ ر ا ر ا ا تار ا ، تار - : ار او ر او ا تار ا تار ا ه ن عو ا ة ة و ت ا عا أ ف و د ل أ - : ا تار ا ل أ تار ا ه ن أ) و ( تا و ا - ا تار ا عا ا تاءا ل أ ن : ا ا إ ير ا عو ا و ع ن و ا) ص ا ع و ( و ا) م ا ع إ ه عو ا ا ن ن و (د ا م ا ا كا إ ل ر ا ع ا ف ر ا ر ا فا أ نأ ا و ص او عو ا ي ا ) 4 ( 2 -2 : ا أ إ ر ا ت و ا فا أ : فا ا أ-: ا ر ا ر ا فا أ أ ا و ا د او ، ر و و ا ،عو ا او تادا ا ا ى ا ا و ر ا و ا ا او ا ظ او تادا ا و ة و ت ا ر أ و ظ او ق ا و او ء او را او ر او ا ا ق ا و تارد ا
و ا فا أ إ ر ا ه ا ه ا ي ا او ي ا د ب -: ا ر ا ر ا فا أ إ ، ا او د ا فا ا ء او را ا ذو ا ف ى أ فا أ او . إ ا ر او د ا فا ا او ر ا وأ د ا ا ا نازو ا نأ ل ا ا و ا ا نازو ا و ا ت و ا و ىو ق ا ، ا ت و ا ىو ا ةرو ر ا ا د ا ةء ا ) 5 ( 3 :ير ا عو ا ة ةرود د ير ا عو ا ةرود ، ا ت ا و ، ا او ا ا ا : ا ث إ عو ا ةرود و ا م ا) عو ا ،(ىو ا ت ارد) ر عو ا و (ر ب ا فا ا ا ا ا ا ه نأ ر ا ا و ف ،عو ا ا ا ا ف ا ا ء إ إ ف ا وأ ،ة وأ د و ل ر ة م دا ما ا ير ا عو ا ر ا ا ث ا ط را ك و ا و زا أ ة ل ا ر ا د أ ا ا أ ر او ص ا ار ا ا ه و ر ا – ا ن عو ة ل إ وأ ا ة ا ر ا ر ا ر ا ع ا ا ا ةء ا ك نأ ، ا و ر ا ا ت ت و ءا و دا إ ء أ ي ا ا تا إ ص ا ارد ل ا و ، در او
ا ا ر و ا أ و ، عو ىو عو ا لو ) 6 ( لو ه أو ير ا عو ا نأ ر ا ىو ا ت ارد ار ا ا أ ء ا ير ا را ا ذ ا ا أ ر ا ر ا ىو ت ارد : 1 -م : أو ، ر ا ر ا ىو ارد 1 -1 : ر ا ر ا ىو ارد م و ىو ا ت ارد ا ر ا ء إ ت و ا لو ا ا : " ر ا تارا ا ذ او ا ا ا ا او تار او تاود ةر ى ر او ير ا عو وأ ح ت ا و أ إ ل ا ل ر ةد فا أ عو ا ا ا ه ى وأ ا د ا وأ " ا :نأ ا ا ة أ ت ارد ىو ا ت ارد ا ا عو ا ىو ا ت ارد د و ا ا أ ا ر ا ر ا إ ىو ا ت ارد و ص ا ا ا د ا تار ا ه و ا ا ه ذ ا نأ إ ا ، ا ، ا ، ا ، ا ت ار ا او ا ا ا ت ار ا ا " : ىو ا ت ارد : ى إ ر ا وأ ير ا عو او ، د ا ، ، ، ، ا ة ر ا " أ ا ر ا ر اً :نأ ا ا ا ا او ث أ إ ىو ا ت ارد نأ ، ا) ( ا ، او د ا ، ا
-ير ا أ ر أ را ا وأ عو ا ل م ةر أ أ ا ا ا ت ار ا اذإ ا و ير ا ا ا ةر ": او ا ا او ا عو ء إ را ا ا ا ت او ت ار ا د ل إ وأ عو ً وأ عو ا ا ن ً ءا " آ عو عو : ا ا -ارد نأ ا ف ت ةر ىو ا ت عو ا را ا إ ر ا تارا ا عا أ ف ىو ا ت ارد نأ ، ر ىو ت ارد ،ة ر ىو ت ارد ل ا ر ىو ت ارد ا نأ أ إ ا ا ا ا ح ىو ا ت ارد ىو ارد ل ا م ا ر ا ه ء ت و ا ص ا ا ا ا او ا ا ا ر ا وأ ر وأ ل ا را ا إ ل ا إ ة ا أ ىو ا ت ارد ا ا و ا ةد إ ، ا ، ا ، ا ، ا) : ا ا ل ت ار او تار ا ا م ( او ا ، ا د ا ا ت ار ا وأ اذإ ا اد ً ءا او ل ا ا ا ر ا 1 -2 : : ا ا ة إ ى ىو ا ت ار ا ن ا را و ر ا ا ، تا ا تا ا نأ ةرو ي ا ا ة ا إ ي ا ا فا ا وأ ا ت ا ا م فو ت رد رد تا ا ه
ب -ا ع ر-ا : نو ا ا ا ا ا أ ت ارد إ ج ا ة ا ت و و ار ا دا إ ت ارد ك ن ً و او ءا ا ف ا ا ض ا وأ ا عو ا ر وأ ل ا ا و ار ا ج : ا ى ا ا ا ا ي او ا ا ا ة و و ا ت ا ا و ىو ا دا إ د ة ا ه ل نأ عو تا اً عو ا ة ا ه ا ا ا ث ا ا د : ا ا ا ل ا را نأ يأ يأ ا ة ت ا ا أ ت و ف د ا ا : و ا ا ء إ ا ما ا م او ى أ ار اً ا ا أ ا ىو ا ارد ا ا ا ا ا ار ا ذ ن و م ى أ ت م ا ا ا ا ار ا ذا ا ح ا عو او ا ار ء ا و ) 7 ( 1 -2 : ر ا ر ا ىو ت ارد أ ا د ا درا أ إ ل ا ة ا ؛ ا ةر لا ر ا ا ر ا ا ا ؛ ا ا عو ا ا و ر ا ر و ، ا و ق ا ؛ ا و ا او ج ا عو ا ةر ف ا ار ا وأ تا يأ ؛( ا ر ا) ت ا ا ت او د ا تا ا ف ا ىو ا ارد ؛ ا ا عو ا ل و ا او ا ر ا تارا ا ذ ا ىو ا ارد د ،عو ا ءادأ نأ ا ا ا ر ا و ا م رد و د ا ا ب ) 8 (
2 -: ا ت او ، ر ا ر ا ىو ارد ت 2 -1 -ا ر -ا ىو -ارد ت : ر ً و ت ا ع ا و ، إ ا ي ا ر ا ف : ا ت ا : ا ا اذ ار ا و ف ً و ذو او ا ىو ا ار و ا ار ا اذ و ، اذإ أ ، ا ىو ا ار ا ا و ، إ ا ىو ا ار ا ار ا ب : ا ا اذ ة ا ا ف و ذو ا ص ا ىو ا ارد و ا ر ا ح ر ا أ إ ف ي ا ص ا ا وأ ص ا ىو ا ارد اذإ أ ا ىو ا ار أ ف ي او ا و ا ر ا ا ا ىو ا ار ا ج : ا ا ف ً و ر ا ىو ارد ي او ارد ا ، ار ا م ا ا و ا رد ا او ا ذ أ ا ر ا ة ا ىو ا ةا را ذ ا ا او ا ت ا ا ر ا ا ىو ا ار ادا ا ن ا ا ىو ا اردو ا ا ىو ا ارد تز ا ا ر ا ر ا ا ت ار ا ى أو ا ا ت ا إ ا ، ا ا ) 9 ( 2 -2 :ىو ا ت ار ا ت ا رأ ء ا ء إ : ر ت أ-:ة ا ر ا ر ىو ا ت ارد ا أ ل ا ا عو ا أو ار ا ا ت أو م ت و تا و ت ارد ا ير ا عو ي ا ا م فو د
ب -: ا ر ا ت ىو ا ت ارد ا ل ر ا ت و ن ىو ا ارد ا ة ب و ، و ا عو ا م أ إ ج إ إ وأ إ ل ير ا ل وأ ة ا ع إ وأ ا ت ا ا ةد ز إ ا عو ج -: او ل د ا ىو ا ت ارد لا ا وأ ل ير ا را ا ن ت ار ا ه ا و ، ا ا ا ا ء ا آ ة آ عا ا ر ةادأ إ ج ا ا ا ت ا و ت ا را ا ا و ، ا ا ر او او ، ا ر او دو او ارد ا ا ا تارا ا د -: ا ىو ا ت ارد ةر ا ل اً او ا ا إ ت او ت ا ا ا ا و ا إ ت و ا ةرادإ ا ر تدادزا ، او ا ا او فر ا ا أ ب أ وأ ت ا ) 10 ( ا ا ا : ر ا ر ا ىو ار 1 -:( ا) ا ىو ا ارد ت او ت ا و او ار تا ا ت ار م ا را ذ ا د وأ ا ر و ير ا عو ا ىو ا ء و را ا م و ا مأ ح ا ر ا ر ا ارد و عو ا ة ) 11 ( 1 -1 : ر ا ص ا ف ا رد وأ اد رد ن نأ إ ر ا ا ض و ا ر ا اد : ا تار ا ة ل ا وأ ،ج ا و و ، د قاوذأ تا ا مء ة ت و تار ا ا : ر ا ل وأ ء او ا ءارآ د ا ث او ت ار ا د ا ر ا د ع او ،
ص ا ار ا ت ا وأ ا ر ا ةر ا ة ا ة ا ا ارد ل و ة ا ر ا إ ا ا رو ة ت و إ إ ج ا ت ا ا ه ت و 1 -2 -: ر ا ص ا ا ا ر ا ت آ د د او إ ا ه ف د ا ء ذو ةدو ح ص او ر ا ا ر ا ا ا او ر ا أ أ و ر : عو ا فا ة ا ى ا ا ة ا ا ا وأ ح ا عو ا ق ا وأ ى ؟ و ا -؟عو ا و ء إ ا ا درا ا -و ؟ع-و ا ت /ت ك ا ة ى ؟ ا ا ا و ؟ق ا وأ ا دا ا د ك و ؟ج ا ا ى ؟ ل ا سأ ء و ى و ؟ ا ا ؟عو ا ر ً ا ا اذ إ ح عو ر ا ر ا ة ) ة ا ( ) ا ن اذإ أ ( ) ة ا ف ا ر ا ر أ ا ن و ( هاو ارد ا ا عو ا إ ل ا إ ) 12 ( إ ن أ وأ ا ه أ ى أ ة ا ه ا ه ( ) ا ت ؤ ا ا " ر ا ر أ " ة او ر ا ه ا ر ا ا د ي لو ر ا ى ي و ر ا م ا ا " أ ت رد 1 و ءادأ ى دأ ة ا اذإ " " و ،ر ا 5 و ءادأ ى أ ة ا اذإ " لو ا ) ر 01 ً ذ (
) ر لو ا 01 ر ا ر أ :( ا ا ا ا عو ا ر أ ف 1 ف 2 ف 3 ف 4 1 ق ا - ا ا ى 2 3 2 5 - ا إ 3 2 5 2 - ز ا ى 1 2 3 5 - ا ا ت ا 2 3 4 4 2 او ا - ر ا ا ى ا درا ا 4 2 5 3 - ا ت ا ت ا 2 1 4 5 3 ا ا ا - م ا دا ا ى 1 2 5 4 - راد ا تا ا ى 5 4 4 5 - ا تا ا ى 3 4 5 4 4 ا ا ا - ا ث رد 1 1 1 1 - ا ا د ا رد 5 2 3 4 - عو ا ا 1 1 2 5 ع ا 30 28 43 47 ا 3 4 2 1 :ر ا ر ا ىو : ير ا عو ارد ، ر ا – -ص ،ه ذ 19 " ر ة ا نأ لو ا ا 4 ن و لو ا ا تاذ " ا ىو ا ارد ءا ر ا عو ا ا عو ا ا ا ار ا دا إ تار ع را إ أ ةر ا أ ا ىو ا ار ي ا او ا ةد زو ا ا ا و ت ا و ا ار ا ك ن ت ا ، و ا أو ةرو و ا ار ا أ ا ار ا ا وأ د د و م ا ةرو إ او ا ا ة ا ه م ا ير ا ا إ عو ا ر ا ) 13 (
3 -د :عو ا ىو ا ار أ و ، و ا ىو ا ت ار ت ارد ةر ،ح ا عو ا ا و ، و دو وأ عو ا إ ،هرا نأ ا أ او ا ا إ ل ا ت ار ا ا ىو ا ارد ت و ، ا ار ا ، ت ارد او ا او او ا ار او ا ار ا ، ا ار ا ، ا ار ا ىو ا ارد :عو او ا ىو ا ارد ك ا ا إ ا ،عو او ا خ ا ا ا ا ا ىو ا ت اردو ،عو ا عو ا ا ير ا ا ىو ا ارد :عو : ر ا ر ا ا ىو إ ل ا و ر ي ا ط ا ع و و عو ا مء أ ت ت و ا عا أ ا ا ا ر ا أو ا ا : ً أ ا ت او ر او ا ت ، او عو ا ءادأ ا ا ا و ا ) 14 ( ل ا ر ا إ ا يد و ا تاءا ا ذ او ط ا وا ز ا ا ا ل ا ء و د ا ت ا و ر ا ،عو ا و وأ ا ل ا سأر ء ا وأ ا ا فا ا ء ا وأ در ا ) 15 ( عو ا ىو ا ارد ءا إ ةرو لو ا ا ، ا ا ر ا ا ن دا إ ت و ا ت ار ا م أ ي ا ا ا و ار و ا ت ا إ م : أ ر ا ا و
:لو ا ة ا ا ، ا) ر ا عو ا او ( ، ا درا او ا ، و ا ةد ا ، ا ا ،ق ا عو ا : ا ا ح ا عو ا ا ا ر ا ا ا و ا او ا ا عو ةر ا ر ر آو ى و او ن ا و د او إ ه ا وأ ءا ا ث ً ءا ا ث عو ا ثا ، إ ل ا را ا ) 16 ( :عو او ا ىو ا ارد ارد ك ت ارد ا ا نأ ، ا ىو ا اردو ا ىو ا ا ىو ا ت ارد ء ا را ا ىو ا و عو ا ا ر او عو ا و ج ا د ء و ر ا ذ : ا ىو ا ارد ا ا ا م إ وأ ض ) AMA ( * وأ ا وأ ر ا و و و و ا ا " : يد او لد ا ت م ز ا ت ا ت ع إ إ "ت ا فا أ و دا ا ) 17 ( تا او تار ا ،عو ا ىو ا ار عو ا ت ك ن اذإ د ا او او ا ا إ ار ا ه ، مأ ا ا ه ل : ا 1 -؟ه ل و ا ق ا 2 ا آ عو ا ا ت ا ل د ت او ا ا درو ، ا ا ر ا ؟ او ا ت او ة ا ر او ا و ،د 3 وأ ا ى ا ت و ا عو ا ت ؟ 4 -؟عو ا ت ا ا ) 18 ( : ا أ او
ق ا ا و ،عو ا ط ا ا ؛عو ا او ا ض نأ ا ا ت ردو ق ا ع و ؛عو ا و او او ا او ر ا ؛ ا ا ا ا ة ا و او ا ض ا و ؛ق ا عو ا ا أ عو ا ا ا لا ا ج ا ر ا او ا دودر ) 19 ( ج إ عو ا ج ا أ ا ث ت ن او ى أ ا و ، ا و ار ا ه ن ا و او ا ار ت إ ح ا عو : او ا ىو ا ارد ا أ او ا ا ا م ا إ ا ار ا ه لو عو ا ىو ت ارد ر ا ص او ر ا ا ا ا عو ا د و قا ا ت م ا ب او ا ج ا ق ، ه ر ا ه دو دا ا ا و ، ا ا ح ا ا ا ت و و ا عو ا ن اذإ د ا ى ا عو ا ت ا إ ا ىو ا ارد ف و ،ت آو ،تا و ،تا و ، و ارأ و ز ا ا ، وأ دا و ، وو إ ، ا ، او ، درا تا إ ا او ا ا ا ،عو ا ا ا ا تادا ا تا نأ ، ا و ر ا ، ا ار ا أ عو ا ا تا ن ا ا ار ا ء ر ا عو ا ر و ا ىو ا ارد ا ت ا
ا ر آ ف ار ا ه ءا إ ا م : ، - ا عو إ ع را إ يد ،ج د ا ةء ق ا ا ص هرو ي ا ا - ، ت ت وأ ط ا ت ا عو إ ر ا ة ا فا ا م إ يد ) 20 ( او ا ىو ا ارد :عو ل ا ا و ءا إ إ ا ىو ا ت ارد ف ا ا زا إ إ ل ا ى ا ىو ا ت ارد ل ا عو ا ب أ ا او د او ا ا ، ا و أ ي او ا ا ا عو ا ت ا ل ت ا ه ا تا ا ر ا ا ا عو ا ا ا ارد ا ت اردو ا ىو ا ت ا ا ا ت ا و ة ا اذإ ، ا ىو ا ن ، ا او ر ا ا ت ر و ا تادا او عو ا ا ت ا د أ ا ىو ا ت ارد ل ا ا ه ا ا ىو ا ت ارد ت ، او : ار م ا إ ل ا و و ا ه و ا و و ىو ا ت ارد ع ا ا را ة ا ل د ا ا د تاد ا ا ه ر ا و ا ،ل ا ه ا تا ا د ا إ ا ا لود و ا ا ى أ ا ف ا ر ا ر ا ا ا ، و ا ت و ة ا فا ا ت ار ا ه ت ا ز ا ت ل ا ا جر ا ة ا إ ا : أ تاءا ا
ا ا ل أ ا ت ؛ز او م ا و ى ت ارد ء إ ؛ و ا ت ص او ز ا ل أ ة رو ا او نأ إ ت ا ه ا و ة :ب أ ؛ ت و ر ا ا ت ب ا ر ا ا ل ا سأ ا عو ا ب ا م ا ؛ه ا ا ت عو ا ا ا ز ا ل آ و ر ا ر ا ا ؛عو ا و ر آ ت ا ب ، او ضو ا م ا م ا ا ا ر ا ر ا ب أ ر ت ار ا ؛ ا ما ا ا ا ا و م ا ا ا ت ا ن نأ ا نإ ا رد ا ا ، ا ك ، ا ا ت عو ا ا د نأ ا ا ثا ا ثا إ و تا ا ؛ ا ت ا د وأ وأ ا ا ء ا ر ا ا و ا ا ت د ا أ و ا ا ج إ ا ا ج ا ت ا و عو ا ) 21 ( ر ا ب : ا ا درا ا ء إ يد ت ا و و ت ا ي ة ا ا م ؛ او ا إ يد ر ا و ر و ، ا ء ؛ و ا ا تا ء أ ا ا ل ا ء ا ء و ا ت ر إ يد ا ل ر عو ا ط ) 22 (
م :ر ا ت و ا ا ء او د ا ص ا ا ا د ا وأ ر إ ا ا ا و أ ر ا وأ لو ا ا ا م ا ع ا اً ا او نا ا ت ؛ ا ا و ا و ا د ا ا ء أ ا ا ر و ا د ا تار ا د و ر ا ا ؛ ا ت ر ا ت او ا ذ إ ا وأ ار ا م ر ةد ز عو ا و ء أ عو ا ء أ ت ا ا نأ و ، و ا ن ) 23 ( : ا ا : ا -ا ا ا ا عو يأ وأ نأ ر ا ن او ا ةد إ وأ ر وأ عو ا ل را ذ ا ت ارد ن ت ارد ما ا ير ا را ا ذ ا وأ ن اذإ ا د ا ا ىو ا ؛ مأ ا ا ل ا ر ا ا لو ا ا او ا ر ا يد ا ا م أ و أ و د ت ارد د و نود أ ا ر ا ه إ ا ي ا ا ط ا ة ل ؛ ر ا ه دود -ا ه نا ا ه ا ا نإ او ا ، ر ا ه د او ا ىو ا ت ار ا ا ء إ م ف ا ن ت ار ا ه أ نإ و وأ ءا اذإ ،عو يأ إ ا ا ل ا ا ص ا ع ا را ر ا ل ة ت ؤ ح ا ا ا ه ى ، ، ، أ ا ر ا د ا ا ر و
:ت ا ت ارد إ ن ا ا تدأ و ا ه نإ ا ت د تاذو ا ا ى ا نأ ص ا وأ م ا ع ا ءا ا ا ناو عو ا تا ا ىو ا ت ار ل ر ا : ا ا ت ا ع ا بر او عو ا ت ل ا ا ا ر ا ءا ر ا ت ر أو ا ة ا ةرو ا و ض ا ا ت ا ا ا ة ا ا ا ا و ة ا ت و را و ا ت او ز ا ذإ ز ا ل آ أ م ا ا نأ او ، د ، ا ل ا ار ا ر ا إ ل ا ضو ا ا و ةر وأ ر ل ،ز ا ق او ار ا ة ا ن ا ا ا و عو ا ت ا ا تا ا د و ح ا عو ا ت ءا م ا ا م و ة ا فو ا او ا ل ا ا إ ب أ ار ا م او ة ا ا وأ ا و ةرو ت و ا ر ا أو ت و ا ا د دا إ ل ا ، أ جذ عو ا ىو وا ا ا نأ أ ا ير ا عو ا ح ارود ا ا نأ ا ا ا ا ا ا لو ا و ذ و او ا ا ا إ ، او
: ا ا : ا -(01) يز أ ا ،ة ا ت و ىو ا ت ارد أ : ا ا راد ، و ا ، ر ا 2007 . -(02) ي ا راد ، ا ا ،ة و أ ا : ن ،يروز ا – ،ندر ا 2006 . -(03) ن ا ا ت و ا ىو ت ارد : ا را ا ، او – ر ا -2002 . -(04) يز ا ن ءادأ ةء و د ا ىو ا ارد : ن ، ز او ة ا راد ، ا ا ،ت ا ،ندر ا 2005 . -(05) ا ر ا ت و د ا ىو ا : ، ر ا ، او ر ا ا س و 2005 . -(06) ا ا راد ، و ا ا ، ر ا ا ةرادإ : ن ، ز او ،ندر ا 2009 . -(07) يو ر ي نو آو ر ا ا : ت و و BOT ، ر ا ، 2007 . -(08) يرا ا ل ، ا را و ارد ا ت و ا ةرادإ : ن ،يروز ا راد ، ا ا ،ىو ا ،ندر ا 2007 . -(09) ا ا د ا ىو ا ت ارد : تارا ا ذ ، ر ا ، ا را ا ، ر ا 2002 . -(10) ، ا را ا ،عو ا ىو ت ارد : ، ر ا 2005 . -(11) ي ا د ، ا ا ، ر ا ةرادإ : ن ، ار ا ، و ا ،ندر ا 2005 . -(12) ح ا أ ا ىو ت ارد تاءا و أ : ، ر ا ،ت و ا 2003 .
(01)- KAMEL Hamdi : Analyse des projets et leur
finance-ment.
(01)- Abdellah BOUGHABA : Analyse et évaluation de
(01) - Mohammad Obeidat, Hami Al- Dmour : Principles of
Marketing, First edition, Dar Wael, Oman – Jordan, 2005.
ا : ا -(01) عو ارد ، ر ا ر ا ىو : ير ا ر ،ةر ة ، – ، ا م ا ، ا م و د 2006 . :ت ا -(01) ل ا يد ا ا :يرا ، ي از و ا ا رو ، ا ا او ة ا ت ا ه أو ، ا لو ا او ة ا ت ا ت ل ا 17 و 18 أ 2006 . : ا ا 1 ، ر ا تارا ا ذ د ا ىو ا ت ارد : ا ا ا ، ر ا ، ا را 2002 ص ، 19 2 ، و ا ا ، ر ا ةرادإ :ي ا د ، ا ن ، ار ا ،ندر ا 2005 ص ، 13
3 KAMEL Hamdi : Analyse des projets et leur financement, P9 (
ف و ).
4Abdellah BOUGHABA : Analyse et évaluation de projets, Berti
édi-tion, Paris, 1998, PP 8-10 (ف و ). 5 ،ىو ا و ارد ا ت و ا ةرادإ :يرا ا ل ، ا را ن ،يروز ا راد ، ا ا ،ندر ا 2007 ص ، 119 -120 6 :نو آو يو ر ي :ر ا ر ا ا ت و و BOT ، ر ا ، 2007 ، ص ص 3 -7 7 ير ا عو ارد ، ر ا ر ا ىو : ر ،ةر ة ، – د ا م ا ، ، ا م و 2006 ص ص ، 10 -12 8 ، ز او ا ا راد ، و ا ا ، ر ا ا ةرادإ : ن ،ندر ا 2009 ص ص ، 155 -157 9 را ا ، او ا ت و ا ىو ت ارد :ن ا ا – ر ا -2002 ص ص ، 23 -24
10 د : ا ا ،تارا ا ذ د ا ىو ا ت ار ص ص ،ه ذ 32 -34 11 ا راد ، و ا ا ،ة ا ت و ىو ا ت ارد أ :يز أ ا ، ر ا 2007 ص ، 23 12 ص ، ا ا :يز أ 25 13 د ، ر ا ر ا ىو : ير ا عو ار – ص ص ،ه ذ 17 -19 ،تارا ا ذ د ا ىو ا ت ارد : ا ا ص ،ه ذ 81 -82 14 15 ،تارا ا ذ د ا ىو ا ت ارد : ا ا ص ص ه ذ 92 -99 16 ي از ه أو ل ا يد ا ا :يرا ، ت ل و ا ا رو ، ا ا او ة ا ت ا ، ا لو ا او ة ا ت ا 17 و 18 أ 2006 ، ص ، ا 570 -571
*AMA: The American Marketing Association.
18- Mohammad Obeidat, Hami Al- Dmour : Principles of Marketing,
First edition, Dar Wael, Oman – Jordan, 2005, P9.(ف و )
18 - ، ر ا ، ا را ا ،عو ا ىو ت ارد : 2005 ، ص 75 -76 19 - :ي ا ن ،يروز ا راد ، ا ا ،ة و أ ا – ،ندر ا 2006 ص ، 66 -67 20 - ص ،ه ذ ،عو ا ىو ارد : 153 21 - ا س و ر ا ت و د ا ىو ا : ا ر ا ، او ر ا ، 2005 ص ص ، 96 -99 ) ف ( 22 - ،ت و ا ىو ت ارد تاءا و أ :ح ا أ ا ، ر ا 2003 ص ص ، 218 – 237 ) ف ( 23 ص ص ، ا ا : ا ا 82 -86 ) ف (
