ود
ا ا
ا
ا ر
ل
أ أ ش أ د ر : ا ا ا ى زا إ لو ا ر ا ه ل ا ء رإ ا أ ا ة أ ل ، ا و ل ا ، او و ا م ا ا ا ا ا ا إ إ ، ر مأ ا اد ه إ ا ا ا ا ا ت ا آ ة و ز ا ا ل ل ا ع نإ ت او م ا و ا ةدارإ و ب ا ا ا ا ة و ، او ؟ت او ءار ا ،ت تار ا ه نأ ن او ( ل ا ع ا ا م ا ) ت ا ه و ت ا ل ا ا ا ا اود م ا ل ا نأ ص او ا ت و ة هر ا ا ا ت ر و عا و ا ا ا ت و ل ا و ف ا لو ، ا ا ه : ا ت ا ا ا ا – ما ا ل ا – ا و ا – ا يرا ا س Abstract:
In this research paper, we try to present how sustainable development contributes to found communicative rules as an effective group in the company. Communication is of a great importance as it is considered as the most important job the company does to exhibit its products, to offer services and to deal with all publics, whether domestic or outsiders, adding the plus-value that the sustainable development provides with this delicate function..
The sector of communication hasn't been given the necessary importance in the company, and yet remained for a long time an ultimate preoccupation to those
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
هار د - ج وأ آ – ة ا ذ أ ا ا – ة ا – سادresponsible for different reasons, such as, impeding the will of change, especially in the mass media, the agencies and the advertisers.
So do we disregard the actual change in mentalities, in opinions, and in behaviors? These changes seem to be realistic (the increasing interest of the sector of communication) because these evolutions are based on motives of citizenship, where it is in the favor of the actors in the world of communication to comply with expectations and tendencies of society.
Just as the communication has to do a job provided that it is a centre of competence and creativity for society and its adaptation to sustainable development challenges. Basing on what is said before; we try to acknowledge the function of communication and the contributions of the sustainable development to it.
Keywords: Sustainable development - Durable communication - Social
responsibility - Global warming
: ا ا فا ا و ا و ت ا ا اذإ ف ا ه ن ، او او او د او و إ و ت زأ ثا إ إ يد ف إ ، ن ا ع وأ ،ة درا ر ت ا او او ا ةرو ا ا ،س ا ا ، ا ا م و ا ا و و ا درا ا او و ن ا إ ا و ا ا ا د أ م ل ل ا ا و ا ت ر ا ا ر ا ه ل ا نإ ا ا ا جارد ب أ ق و ا ا وأ ى ن نأ ا ا ا ي ، ا لو ا ر ج ا ل ا ا ا د أ م ا ا ا ، ا ا ر او ا ا و ا ر ا نأ ، ا ا ف ا ة ا او » وأ أ « إ أ ا ت ا و ،م ا أ ا ا إ ا ز ا ه ،ا إ إ م ا ءا و ن ى ا ير ا لا ا ل ارد إ ز نأ ا : ؟ل ل ا ثا إ ا ا ا رود
ا ا د ا ا : ؟ ا ا د ا ؟ ر د و ا ا ا ت ل ا ع ا ا و : ا رو ا و ، ا ا : وأ د أو ا ا ا ا ؛ ل ي ا ر ا : ؛ : و ما ا ل ا د أو ا ا ا ا : وأ ا ا ا ما ا أ ا ي ا بد ا ا ا د ا ت ا و ، او ز ي ا ا ،ى أ ا درا او ا ا تاءا إ و ا ا ا ا ن م ا ا أ ا ا او ا ة ا ت ل ا ن ا أ و ا ا ا م إ ق ا ل ر ا ا لو 1 ا ا ا م : يد ا ر ذ ا ا ا و ،ن ا ل ف ا د ف و او ا ت ا او ق او ن ا ق ما و ن ا ةدارإ مز ا ا ع ا ةو ء ا ن ا ا ، ا درا ا تاذ ا ضر ا و ة ا ا ةدو ا أ : ا ا ا ا ا ا م ا ا ء ي ا ا 1987 و Brundtland ا نأ ا ي ا ا ا ا ا ةر ز ا نود ا ل ا ت ا د ا ل ا 1 ت ر ء ا ا ا ح ، ا ا ا ن ا ا و ا درا ا ا ا ،ء او ءا ا ، نزا ا و ا ل أو ا ا او 2
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ر م رأ و ا Gro Harlem Brundtlandا ا أ ا ر ا ا ة زو ، ": م ا ا ا ض ، او " ك ا ة ا ا ا 1986
1 Schneider, Ludovic, 100 questions pour comprendre et agir Le développement durable territorial, AFNOR, Paris, 2010, P : 05
2 Frits Mulder, Karel, L’ingénieur et le développement durable, Presses de l'Université du
أ
"
ا و ا د ا
" "
Union international pour la protection de
la nature " ا ا ا نأ ا ة ا ا ا ا ا ةر ا 1 ا ) ص ا ورو ا د ك ا ا ا نأ 1993 -2000 أ س أ ( ن إ ف ا إ وأ درا ز ا نود ا ما او او د ا ا را ا رو ا ا ي ا ط 2 أ ا ا ا ا ا ا و م م و ؛ و هدا أ او ا ا او ا او ة ر إ ؛ او ة ا ي ا ا و ةاو او ا ا ر إ هدا ا ا ؛ ا ا د ا ل ا ت 3 ، ؤ أ) ا ل م ا ا ر ا ا ا نإ و (ن و ، ن ا و د أ ة فو ا ا ا ة ، ا أ ا ر نأ ، ا ظ ء ا و ا ا ن اد ،ت ةء و ةد ا و ا دا ضرأ ؟ ا ا ر ا يأ ا ل ا أ ن ا ص ا ا ت أ ؟ ا ا ا ن ا ا و ا ة ا ا ه ا ا ا د أ ت : ا ا د ا ا ا ا د أ 4 : :يد ا ا ف إ ل ا ء او ا ر ةد ز إ إ ا نا ا إ ا ا م و ا درا ا ا ة ا ه نا ا ف ا درا ا ك ض ا درا ا ه ا لو ا تارد ن ا لو ا ه تادا إ ي ا ر ا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـــــــــ
Québec, Canada, 2009, P : 08 1 ، ا ار ةد ىؤر ا ا او م ا ة ،ن ،ت ا ر ، 2013 :ص ، 22
2 Smouts, Marie-Claude, Le développement durable, Armand Colin,Paris, 2008, P : 12
3 : ردا ا ا ا ا ا ا رود ، ر ا م او د ا م ا :فر د ا ،ة ا ، ا م ا م و 18 نا ، 2015 :ص ، 20 4 ، ح ا ا ا ا ا ا رود :ص ،ه ذ :فر ، 232
: ا ا ا ا ن ا ن نزا ا ةر ن نزا ا ز ا ةرو إ ن ا ء إ ضر ا و ن ي ا ا ا ةر ا ت و ا ل ا درا ا ما ا ا ر و ا : ا ا درا ا ظ ا ةرو ا ا ا ا ء ا ا ا إ إ ا ا دا ا ج ل خ ا ا أو او ةد ا ه ا رد د ا ف ا تازر ا ا ا ا يرا ا س ا ة ةد ا ت ا ما ا ا ا ا ل ا و ي ا 2 : ا ا ا أ ا ا ا م ا ا أ ا ا 1 : أ : او ا ت ا ا ا ا ت ، ت ا تا ا ك ف ة ل او : ا ت زا ا ل ت أ ا أ ا يد ا ر ا إ ا ، ا درا ا ذ ،ت ،يرا ا س ا ، ا ع را ا إ لو ا نذإ ، نوز ا ض ا ، ر أ ا و ا ،ضا ا ، ا ء ، ا : ا ت ا درا ة را أ إ ا ت ا ىدأ ا ا ت زا ل ا ا ا و درا ل ا إ إ ،(ز و لو ، ) ا درا ا ل ا ل نأ ضر ا ر داد ا ا ه او ت ا ا ا ا ا ت ا د و إ إ ، ذ إ ن د او ن ا ارو او ا ث ا ت ا ت ا ت ا ا ء ن ، أ أ ر : د ا لو ا ا ء ا :ة او ا ر آ ص او ا ا ا ء ة ة ا ر ا نأ ى أ ، ا زو لو ا ه ةر ة ا ت وأ ج او ه ة ط ب آ تا ا ف لود ض ا ا نأ ، ر ا ن ا اد ة ا لو او ا لو ا ق ا نأ ب ا ت ة اد لو ا ه ى ا ى ق ا ناو ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
و او ء ا ة ا ا نأ إ ا لو ا ه ا لو ا أو ا ا ا ت أ ب او ا ت ا : ا و و ا أ ل ا ا ةرو ى ا ن ا ا ةد لو ا ا ت او د ا جذ ا ا ا م ا ا ا ل ىؤ ا ق ا ور يد 1972 : ا ، ا و ا ل ا ا ا ي او ا ل أ ك ،ة ا ، ا ا و ا ءا ر ا أ او يد ا او ا ة ا ت ا ا و د د ا ت ا ا و 1987 ، " او ا ا " " commission international de l’environnement et du développement " م ا ا " ك ا " أ ي او " و " " Brundtland " ا م ا ت ا ؤ ا ه :ت ا تا جار ي ا ا ا نود ا ا إ ا ا ل أ ةر ز ا ا ،ء ا ، ا ، ا ، ا : ا ت ا ا ا ؛ ا ا او ا ا ا ن ا و ، يد ا ا ر رو 1992 زا و ود او ا ل ة ا ا ةو ة أ و ر ن او 21 ف 172 ر ر ود : ر ر أ ق ا ا - ا أ ل ا فا ا ا قو ا ل ا ا ؛ ا ى - ا وأ ا ءا لو ا ا اوو و ا أ فا ا ؛ او د ا - ا ر ا ا ج دإ أ و ا ا ا ى أ تا أ ل و 1997 ا يرا ا س ا ة و 38 ود ا ا و يرا ا س ا تاز ا تاءا إ ذ ا ا ا ا ع ا او ير ا ا ا ت ا م ا إ و ود ر ، ا تارد ر ة ت ا ا أ نأ ى أ إ و ا ت ا و ع را ، ا ا
و ا ا ب او ا و ا ى ا او ا ئد ا ض ن يأ ا د ل ي ا ر ا : و ، و ا ل ا ا ا ا ل ا و ا م ا ة ا و ة ا او د ا ن ا ا ة ا ت ا ل و ، ر ى و و ل ا م إ ر ا ا ق ا ر ل ا او ا ر ا ا إ ا فا ا ا ا ا ل ا نأ ي ا رو ا ا أو ل ا ءارو 1 :ل ا م و ت ،ن ا ة ء ل ا دا أ ه ل ا اد ن ا نأ ا او ذإ ذ إ و او ا و ت ا ةد او ن و فا أ :ل ا أ ل أ نأ ر ا ل ا : ي C Cherry ل ا أ وأ ا وأ ت ا ل ا و ث وأ ع ل ت ا ر 1 ر أ Murphy أ ل ا ف و ا ا و ا ثا إ ف ا 2 اد أ Daft ل ا ا ت ا لد ك ا ا وأ ا ا ثا إ ض ذو أ وأ 3 " " " ا ر ا ل ا أ Kotler Phillip " " "ا ود در "و Bernard Dubois أ " ف ا ت ر ا ل إ ف ز إ او ا ه ا ت ا 4 نأ ا او ه ا ةر إ نأ ا ا ل ت ا م ي ا و ا ر إ ي ا ا ل ا نو و ل ، ذ ن ءا ا ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ، ا او راد ا ت ا ،ض ا ، ا راد ، 1986 :ص ، 26 2 ،نو آو ير ا ةرد ا ةراد ا ا ت ا ا ، ،ندر ا ن ، 2002 ص ، 444 3 ،ي ا و او ا ت ا ز او ا راد ، ‘ ،ندر ا ن 2006 :ص ، 37 4 ، ا ح ا ت ا ،ندر ا ن ، ز او ة ا راد ، 2010 :ص ، 602 :ل ا فا أ فا ا إ ل ا ف : ا فا ا 1 ا فا ا أ ا و ا ا ا : ا ا ى ا م ا ت و و ا فا ا ب و و إ ق ا : ثا إ ا إ ا ة ةر ء إ ف ف ا او ا إ ، ا ى او ذ ا ل إ ل ت ، ا ثا إ اد ة ا ز ا فا ا ت ف ا ا ا را ا ا اد ا : ف ا ا ر إ ، و ل ن ت ر ،ت ا د إ ، و ، ءا ا ق إ ، و ت و ا فا أ ث ا ا ؤر إ ا : و ا 3 : او ا ل ا ر أ ا ا ر أ ا ت ، ل ا ا نإ ا و ،يد او ا ، ا ى ا نذإ ا ا او ا ر ا ا ن و ا تاذ ل ا تا و ا إ ل ا و ت ا ر ا 2: - ن ر ا وأ ث ا و ا ت ا ا ؛يرا ا س ا ة و - ا ر ا يأ ا ا ا ت ا ز ا ر ا و ، ( ) ى أ ل ا ر : ا ا ر ا أ او ا ا إ ض ا لو ا ا ر ا ا : ر ا نأ و ا س ا أو ا ع ا نا و ت ا از ا ا و ةد ا رو ا و ا دا او ا ك أ إ ،يرا ا ا د ا نأ ى ا ذ ن ءا ا نأ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 Libaert, Thierry, Le plan de communication, Dunod, Paris, 2013, P : 103
و ا وأ ( ا إ إ قر ا ءا ، ا) يد ا ا : ا ر ا ناودوأ أ Audouin, Alice ا ا بر 60 % ا ا إ ا ا ا ا ا و ا أ و ا ا ت أ وو ا و لد ز ا ا ا ا ت ا او ت ا م ا و و ل ا ع ف أ ا ا ل او نا ا أ م ن ى ا ت ا ا ص ض و ا ت ا ذ ن ا ا نأ إ إ ،ارد إ ا ر ا ر أ ةأ او ا ةاو ا و ا ا ة ا ه ا اذإ ا فو و ا نأ نود ، ا ت ا وأ ا ا ضا أ و ا نأ ا ت ا ه ل ا او ة ا ا د ا فا ا از ،ءاد ا ا ثدا أو ل ا ت و ل ة فو تا إ 1 : ا ا ر ا ب ل ا و و ا ر ا ر ا ة ا ر ، و ا و ا و و ا ع ، ا ا ا ا رو ا ا ا را رد إ ا ا دا ا ض ا ا ث ا أ ة و او 2 4 ،ل ا : ا ا ا ير ا إ د ل ا ا ب ا د و و ، ا ا ا او ا ا ا ا ا او او ا ،يد ا ت ا ا ، او ا و ا نأ ، ا د ا ل ا ةر ز ا نود ا ا ا ا ا ة ا ه ت نأ نأ نود ا ا ة ا ي ا ا ا ا ا ب ا ن ا ا إ طو ي و او و ب ا ه ا او د ة ف ا ا ه ء او بر ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 Ibid., P : 832 Pennequin, Gilles et autres, L’atlas du développement durable et responsable, Editions d'Organisation, Paris, 2011, P : 371
ت ي د Thierry Libaert طو ي و و ا ا إ ا ا ا ب ا ا نأ ن أ ا ا ض ، ؤر د نزا ا م أ ا ل م ا ي ا ه ا ا ا او ، ا ب ا ا ل ا ا ا ك ا و أ ت د ا ا ا ا ،ث ا ا ت ا ل ا نود ذ رو نود ا ل ا ا ا ا نا ا ك ن نأ 1 ل ا ج دإ نإ ا ا ا ق ت ا ء ر و ل ا ا ا و ر زو ح ا ف ا د ا ل ا ؤ ا و و ا وا ا نأ ا ء و ل إ هرود ا ا ل ا او لز ا ل د ا ا ا ة ل و م ا نأ ، ا او ا ل ا ن ر ا ر ب و ض ا 2 و ما ا ل ا : ا ت ن ا نأ ل ا نا س ا ا و ا ا ب أ ت ن ا ا ب أو ا ه ن ما ل ا 1 : ا ه ل ا أ ل ت أ م ا ا ما ا ءاد ا ا ت ا ،ت ا ف ا ضو ا ا ل ذو ا ت ا او ا 3: ا ل ت ا أ ا ت ا ن نأ ن ا : نأ و ،ف ا ةد ا ت ا ي وأ ت ا ه ي ا ،ج ا طو ا ، ا ا ا و ا دا ا ر إ ا و ج ا طو ا ،ج ا ن ،يرا ا س ا ة ز او ا ب :ما ا ك ا ت نأ ل ،تا ا ا ا ث ا ا ا ة ا ل و ن ا ق ما او ل ا ا "
Le chat Eco Efficacité
"
ل أ إ ا ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 Fahd, Rita, Le marketing durable,Vuibert, Paris, 2013, P : 12
2 Thierry Libaert, Communication et environnement, le pacte impossible, PUF, P : 25 3Reynaud, Emmanuelle, Le développement durable au cœur de l’entreprise, Dunod, Paris, 2011, P : 66
ذو ت و ا ر ةد إ وأ ا ت ا ا ع إ ء ر ا نأ ا ا ا ر ا ت ا ا كا او ن ا ذو ا و ا ا " ن اد " " Danone " ا ر ا ه " ن ا " " Les 2 vaches " أ ا ا ا م ا ا إ إ ، ا ا أ او ح ص ا ي ر و ر ا ة ةر ا ء إ ل ا ا ة يرا ا س . :ما ل ا و د ا ت ر ا ا م ، ه نأ ، ا و ا ر ا ا و ر ا ا ارد نأ و ت ا ت ا أ ت ر ا ة ا ت ا ا ا ن نأ ح ت ر ا ه نأ ا قر ا إ إ ا و ما ا ا ط ه ا ا و ا ا ا و ا او ل ا ا ت ا د يأر ما ا و ير ا ا hard selling 2 : ا ب أ ه ل ا ا ا ا ا ا نإ ت ا دا ا نأ ا ر ا ا ا ا ة ا إ ارو ف ل ا ن نأ ا ا ص ل ا ل 1 : : ا ما إ أ ص ل ا أ ن و ا م او ا و ا إ ر ا تاز او ذ ة ا : ل ا ا - طا ا ل و ا و ا ا ا ا إ ن إ ؛ أ ةرد - ا ا ص ا ا ي ا ا ل ؛ءاد ا ا ا - يأ وأ ا ا ت ر و ا ءا إ ا ن و ى أ . ا طا ا إ ا ب ،ما ا ما ا ل ل ا ا : ل وأ ص ل ا ا نأ ، إ ذ ا ا إ ع ي ر عو ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 Ibid., P : 69" ن اد " " Danone " ء إ ل "
Grameen Danone Food Ltd
" ا ءا أ ا ا ر ا ه نأ ا ت أ و شاد ا ا إ و ا أ ل :ت ا ا و ت ا إ ا ب ا ا ج ا و ا ن نأ ، ا ت ء ا ر ا و ، ا ى ا ل أ ل نأو ،م ا ا ل ا ه ن نأ ور ءا ا كر ى أ ا ة ا ا ت ا م ا ط
United nations international children’s emergency fund
عو ل ا سر ل " ح ا " ا تاود ا ، ا ا ت او ا ا ا م أ ا ذ و او ت ا ة و ن ر م ا أ إ ، ا ا ت ا ي و ا ا ا ما ا ن اذإ إ ا ا او ا ءاد ا و ر ا ةدارإ و ا ةد : ا ر ا ا و ا ا ا ن ا و ل ا ، ا ا ء إ ة ا ا ة ا و اردإ ، ا ا ا ا ر ل ةر ا ة و ا ، إ أ ن نأ ، او ا ا و ا ا و ا ر ا ا ا ه وأ ل ا ت ا ا ا ا ل ا ا ،عا او ا إ نو ا داو ا ل ل ا ت ا ا ا و ةادأ ا ا ت ا را ا م ذو ا ا ا و ن نأ و ا ب أو ت ا ا او ا ت ا ر إ ا تار ا س ا ل ل ا رود ا ا نإ ت ر ل ب ل ا د او او او د ا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
د ر ا م Franck Riboud ن ا م ا ا ا ، Danone ة ا و ا ى إ ا د تر ا ج يد ا عو ز ا و ا ا ااو ا ت ا ا ا و م نأ إ ا و او ا ا دا أ ف ا ا ت وأ و ذو و : ار ا ه إ ا ا أ و او او يد ا ا جاردإ ا ا ا س أ ا ت ا و إ ج ن ا ا ا ر ب أ او ؛ ا نأ و و ،يد او ا ، ا ى ا ر أ ا ا و نذإ ا ا ر ا ه ا ن ا ؛ر ا ه و ا تاذ ل ا ل ا ع ر د و ا ا ا ي نأ ة ا و ا ر ا ل ا م ا ل ا ض ي ا نأ لو ل ا إ ه و ع ا ا ا ا ا ج دإ او ر ا ا د و او را : ا ا ا ا ا : 1 - ،ي ا و او ا ت ا ز او ا راد ، ‘ ،ندر ا ن 2006 2 - ،نو آو ير ا ةرد ا ةراد ا ن ، ا ت ا ا ، ،ندر ا 2002 3 - ، ا ح ا ت ا ة ا راد ، ،ندر ا ن ، ز او 2010 4 - ، ا ار ةد ة ىؤر ا ا او م ا ، ،ن ،ت ا ر 2013 5 - ، ا او راد ا ت ا د ، ،ض ا ، ا را 1986 : ا ا ا
6- Audouin, Alice et autres, La communication responsable, Eyrolles, Pa-ris, 2010
7- Fahd, Rita, Le marketing durable,Vuibert, Paris, 2013
8- Frits Mulder, Karel, L’ingénieur et le développement durable, Presses de l'Université du Québec, Canada, 2009
10- ORSE, Développement durable et entreprises, AFNOR, Paris, 20083
11- Pennequin, Gilles et autres, L’atlas du développement durable et res-ponsable, Editions d'Organisation, Paris, 2011
12- Reynaud, Emmanuelle, Le développement durable au cœur de l’entreprise, Dunod, Paris, 2011
13- Schneider, Ludovic, 100 questions pour comprendre et agir Le déve-loppement durable territorial, AFNOR, Paris, 2010
14- Smouts, Marie-Claude, Le développement durable, Armand Co-lin,Paris, 2008
15- Thierry Libaert, Communication et environnement, le pacte impos-sible, PUF :ت ا 16 - ا :فر ، ا م ا م و ر ا م او د ا م د ا ،ة ا 18 نا ، 2015 ،
