فعالية الأسترخاء التخفيف من حدة القلق لدى مدمني المخدرات

ا ث او

ا م

ا ةرازو

أ

ء

ل ظ

او يذ ا د

ا

ء

ل

يذ ا د

ا

ء

ل ز م

ا يذ ا د

ا

ن

أ

و ا ! "و د

#$د ! " م% ا

&'ر

ا ةذ# *ا ! إ ر

# مد, أ

ةرطؤ او

"

& رو /ر

"

يد# ا س1$ ا م " م / ةذ # أ &'# ! إ ر

# مد, أ #

#$ 23# 1 $او ث ا اذھ ! " هرد/ /و ن ل ! إو

ح2 او ق 'و # ل و ز" ! و ا

.

ث ا اذھ ز# $إ ! " د ن و ب ر/ ن مھ# ن ل ! إ

.

ق 'و ا و :و

.

ب

ي

و

إ

...

إ

و

ي ا ر

إ

ا دا!"أ $ و

إ إ ،نا' ' ا ي( او

إ

$

)(*أ

ب ,-.او ءا' .ا إ

01, ا ا ھ ز 45إ " 6 ر 7 8 إ

"

69وز

"

4

ارد ا

إ

♦

ارد ا

ر ♦

د

و

ا

ب أو

عو و ا ر

ا

♦

ث ا ھأ

♦

ث ا فادھأ ♦

ار ا م ھ ! ا د د

♦

"

ا ت ارد ا

♦

1 • د ارد ا و ،م ا لود ا ت ا ر أ ن تارد ا د او د !"او # $"او ا او ا # رار%أ ن ر ةدھ $ . رار% ا # تارد ا ر (أ ر ) "و ا و ! ا نإ ل در+ ا ىو # + ا ز $ ر(. و ر(ؤ و% ا . و ظ د! ن + ا د ا ن12 م( ن ط ا ت" $ 2 ت ارد ا ن ل4 ھ م ن د5او . ن د ا نإ ل ن ل ) او ا ت ! ا 2 ق ) ا ن # ىو ا ن. + ا ضار 8 ! در+ ا ل $ ذإ ا 2 أ تار : و ،تاذ ا ر د) وأ + ا ق ) ا ھأ تارد ا # د #"ا ن ةد ر (أ ك ھو ھذ او . ا # د# ةر ( ل او# ك ھو # $او + ت ھ. و تارد ا ن ص ، "او ةدو ا مد# ن % م يذ ا ر ) ا عو # ر ل د ن د5ا ج 2 ةد او @ ط $ردو @ # د #"ا داو ا ن ج ا ) ن د ا ص ا داد او ر ا عز ر ا ن د5ا ج # ت 2 ن د5ا ج # ل ار أد و ،ةرد ا تاءار$1 4اود ا ج ا ماد او مو ا م#د ا إ 2 %5 ، ا ت" ا 2 ط ا ةوط ھو تارد ا إ قو ا زھ # ن د ا ةد# # ز ر يذ ا + ا 4 ا ت و ا لاد او ةدو ا مد . در+ ا ر 2أ # ز ر ا $ ا قرط ا ن و ا 2ر ا ج ا ر و و # ر(ؤ ف و # ءو% ا ء ) إ # ن د ا ةد# # ص ا ل ث ،@ د ت و # فر او ن د5ا 2 ت ا ا ت و او ر 2 ا .

2 ءود ا ن ق) يذ ا ء ر "ا و ا 2ر ا ج ا ت ) ن ن و ،ت % ا ء را إ 2 %5 + ا !و او + ا ت ارط%"ا ن ص ا 2دھو $ إ تار : إ لو و او . ن % ث ،يرظ ا ب $ ا 2 ل( او ن $ ارد و : و م( ،@$ # قرط ،هد4او2 ،@#او أ ،@+ ر # ىو او ء ر "ا # لو ا ل + ا ا ق ) ھر2و ب$او ا طور ا @ $ذو بو أ %و م( ،ء ر " . + ء ط#1 ! ث ،ق ) ا و د)2 ( ا ل + ا 2 أ ،هرو ظ ل او# ،@#او أ م( ،@ مو أ @$ # ار أو ،@%ار# . عاو أ ،ن د5ا م( ،تارد ا ف ر # ىو ا تارد ا # ن د5ا ،ث ( ا ل + ا أ !رط م( ،@%ار#أ ،ن د5ا م( ، # $ ا رار% ا ، + ،تارد ا عاو أ إ ةر + ا ت رظ ا . ص 2 س ا ل + ا أ ،ن 2 # ل ا د)2 ) ط ا ب $ أ 2 د ا تاود او G و # ط "ا ارد ا ن % ث ، ارد $ ا تاءار$H إ ةد و ن م( ، ارد ا ت" ا ت + او !رط م( ، ارد ا ءار$ . ! و G4 ا ضر# م( ث ( ا ت" ا ارد ن % 2 سد ا ل + ا أ ت %ر+ ا ت و او .

3 1 . ارد ا إ ء # ر(ؤ ا # $"ا ل ا ن دإ وأ تارد ا ط ر I $ ا ل # 4 و + و د !او # $ا ر (أ ن # ب ر ،هدار2أو ق % ،ةد د# ل او# إ I2د %ر # $ا ةرھ ظ أ ،I $ او در+ ا ن Jاو ،در+ هذھ ةروط K% و ،@2ورظو I $ م ا # $"ا ء ث ( او ،ةر ر ا و ) او د !"او # $"ا ع %و ا # ن د ا وأ ن ط ا كو ر(أ 2 ت + ا ت"د د دزا 2 و ) ا ا ن ك ذ ل( ث ،@ 2 نو يذ ا I $ ا 2 ن اد ز ب ط يذ ا ر ا ،فر ا كو ا 2 قار: "ا $ و ر ا م4ار$ او $او ء %) او طر ا تاءار$إ ا ر4 ا 2 يد !"ا ب $ ا ل( ، ا هذھ # 2 مھ نأ ن ا ن ن ا ر ا ر ا هذ هد)2 ءار$ I $ ا # دو ن I $ ا #و م + أ # ةر نوط ا ر ث ،I $ ا 2 او ء ا ث م أ او$ أ نإو ،I $ ا #و م وذ # # نو ،ج 5او ل ا ن# ط # ىو! مدھ ل او# م ل ) 2 نو و د! ل ا وأ مد) ا # د# " ف % م $ 12 و @ ن د ا وأ ط ا ةء + و ءادأ ف % ك ذ إ 2 %5 ،ج 5ا ق و و ءو اد أو "و)# ب ط ج 5ا ن @$ إ ن @ ن دH ب ا ق ) او ت ارط%ا ءود ا مد#و + ا ر و او 2 ط إ 2 %5 مو ا و و ج ا ن و ا اود ا إ ل ا ةد زو ر + ص ا و د $"ا إ س+ ا ء # #د اذھ ، ن لو ق رط ن# ف + ا وأ @ # $ ا ر (Jا ت $ #و ، و و ا 2ر ا ج ا ر I$ ا ق رط ن# كو ا ل د @ 2 ن د5ا ت" 2 ر 2 ا ر : ) @ ) ن ن و ء ر "ا ا مد#و ر و ا ةد ن ف+ رار) "ا ھ ناذ ا مھأ ضار#أ ق ) ا . حرط س ا اذھ ا ا • ىد 2 2 ء ر "ا ن ف + ا ق ) ا ىد ؟تارد ا # ن د ا

4 2 . ر ارد ا : ا ل ا # %ر+ ا M ن 5ا هذھ ن ! ط ا : ء ر ـ ف + ا 2 2 تارد ا # ن د ا ىد ق ) ا ةد ن . 3 . عو و ا ر ا ب ! أو # اود • ة 2 م م # ف+ + ص وأ + ج ن د ا ء"ؤھ $ . • نو ا د د و و 4+ ا I فط ا . • + ا ت ارط%"ا ةد ن ف + او ء ر " ج ا ر(أ . • ھ"ا مد# م ة" او ن د ا + م . 4 . ث%! ا ھأ • ج ا ) ھأ زار إ + ا ط:% + ا ت ارط%"ا ن ف + ا 2 ء ر " ق ) او ب 4 "او ... O إ . • ض م 2و @ 2ر و ن د ا ن بر) ا ت و ا مو) ا . • ء ط#إ ن د + ا ش ) ) ةرو . 5 . أ دھ ا ف ث%! ا • 2 ىد 2ر ء ر "ا ق ) ا ةد ن ف + 2 . • ن د + ا ا ھذ ا ب$او ا 2 ج # قرط K %و . • 4+ ا هذ + ا ل+ ا ھأ زار إ .

5 6 . 'ار( ا ف ر ) ا 1.6 * ا : ةرد) ا ھ ر (. يأ $ "ا $ ا ق ) # ء ر "ا ضار#أ ض+ # تارد ا ن د ىد ق ) ا . 2.6 تارد ا ن د ا # در+ ا ةرط م ا د)2 I ءاود ا وأ ةرد ا ةد ير $5ا ماد "ا وھ م او @ دارإ تارد ا ط ا 2 رار "او @ Mر 2 ر (Jا مMر @ ا . 3.6 ق ا : ص ا ىد ل $رد ا ث ن ( ر M ،تارد ا ن د ز$# $ ، $ر ا فورظ ا I ف او مؤ ا # @ رد! ر ا ل ن @ $رد س ! م ث ق ) رو . 4.6 ء ر /ا ر K ،ق ) ا ن ص ا 2 د# ن ر و ت ) #و $ ء ر1 ض لاوز إ ء ر "ا يدؤ # ا و او ا ن ق2او + ا وھو ارإ ،@ %# + "ا ت ارط% @ ر و % ا ط ا + ا ر (Jا .

6 7 . ! ا ت ارد ا /وأ : تارد ا ن د ا ر 0 لو% ت ارد ا 1.7 !ر) ا ت ارد ا ارد ) ،ط او ةد او ا 2011 ( دو) ا ب ا زر أ # فر ا إ ت2دھ ت و در ا I $ ا 2 ن ط ا رظ $و ن تارد او ةرط ا ر ! ) ا ط إ ارد ا 384 ج ا مد) ا ت + او ز ار ن $ار ا ن تارد ا # د ن د . ت و و ارد ا ت ةرط ا داو او تارد ا ط ب أ مھأ نأ إ ،ق 2ر ا ةر و ، ا ز ا ن بور او او ةذ ا # لو او ، ر ا ت ا ل او مو ا ن إ 2 %إ . eng. jordan, 31.10.2013) ( 2.7 ! ( ا ت ارد ا ارد ) Matthew,2010 ( ا # ث ا ز ر و 2 ب ا I2د ا ب . م . أ ب ا هذھ مھأ نأ إ ارد ا ت وو ،ةرد ا داو او ،تارد ا ط إ ھ ر$% ا ) م. ا ( ض إ 2 %5 ،لھ ا وأ ن ر Jا ل ! ن ب ا لو ! مد#و ،ط 5او ، ا ت و و ، ا ءو و ق ط ا ل( ىر ا # $"ا تار : ا تارد ا عاو أ ارد إ يدؤ ا ت + ا ض و ن و او او$ر ا ل( I $ ا 2 ب ا ھ ط ا 4 ا داو ا ض ق "او ت او و ا . ا ر (Jا @ ارد 2 ث ا ن د!و ط ( او ،س+ ا #ر ل( تارد ا لو ن# $ ا ت ر% #ر ةد زو ،ط 5او ن ا ض 2 ة 2و او جاز ا 2 تار : و ،ب ) ا . eng. jordan, 31.10.2013) (

7 2 : ت ارد ا ء ر /ا ) ر 0 لو% ! ا ق ا ض* # 3.7 !ر) ا ت ارد ا : ارد ) ، ر) ا م د 2012 ( G ر # 2 # فر ا إ ت2دھ $ # I+ ر ا مد ا ط:% %ر ىد م ا ق ) ا ف + ا 2 ء ر "ا ت رد # م4 ! و ا نو و) او ةد ا ر!و . ن ث ا # ت و و 72 % ر . ت رد # م4 ) ا و ا $ ا G ر ا # 2 إ ث ا G4 ت و و س+ او ھذ او % ا ء ر "ا ت #و $ ا دار2أ ىد م ا ق ) ا ف + 2 ق ا ث ( ا ر$ ا ) ا نو و) او ةد ا ر!و ،I+ ر ا مد ا ط:% %ر ( ن ل 2 ك ذو ط ر ا ت ر ) او ت و ا ض إ ث ا ص د!و ا س !و يد ا س ) ا ث ا فادھ. . ) ، ر) ا م د 2010.10.29 ( ! ا ت ارد ا ب ) ا ز ا ن بور او ةذ ا # لو ا وھ ن د5ا ب نأ # ت ارد ا تر+ أ در+ ا # ت + د تارد ا نأ # G4 ا تد أو ،مو ا ن و ق 2ر ا ةر و ر "ا ت رد # م4 ) ا و ا 2ر ا ج ا ر و ،I $ او د # $ ) . ء ق ) ا ن ا ت" ا .

10

ء

ا:

ا

ا

♦

ء

ا

♦

ء

ا م

ا♦

ء

ا م

ا♦

عا أ

ء

ا

♦

ء

ا ا و ف ھ ♦

ء

$ ج

ا ق ط ♦

♦

طو ( ا

ء

ا ) *+ ھ , ا ا

ء

ذ . ا ب 0 1ا

♦

23

45 ا

♦

10 د : ة ا د او رار د از او ا و ا إ ا ل ن ك ذو س ! !"اد او ر " ا ت طو%& ا و ل أ ن ةد د ا فورظ ا * م! , - ب /ا ثد أ ن ر يذ او ء "ر 3ا ! 4 د -و ا ت 5 ا ق رط ف " 7 ا ج5 ا ا !& ا ر و و 9 ا ت3 ! ج5 وھو ، اود او ةد ب 9 ا - 7 ةد< او . - د و ث د ا ر< ا ت د ا - ء "ر 3ا مد" ا د و د ! ! ةرو9 ,< = أ 3إ ،ل , او >و ا ر نو و Jacobson 1929 7 !7?ا ا ج5 ا - و بو! أ ماد" ج5 ا أد و ذ ا ج5 ا - ء "ر 3ا 7 ر /ا م ا ب وو ف زو Josif Woolp ن د د ا ج5 - ث /ا ن د د ا * نأ ن7 3 = أ ! مو ث /ا هذھ !-و ، ا ق! ا 4 أر ! ت ارط&3ا ج5 ا وھ ء "ر 3 ج5 - ا ار ا س أ !& ا ار - ، ار ا * ر و او ق! ا ب ا ن ! 7 ا ةد و ا أد ! مو يذ ا ب او و و ز ا و و7 ا ن ?ا . 1 . ء ا 1.1 . ي ا ا !7 Relaxation س ا ن ور او ار او ء "ر 3ا ھ و 3 4!9أ ث ر و ا لاوزو ح ر3 رو < ا م ) مار-أ داؤ-ا ، 1999 : 10 -12 ( . ار ن ةر ء "ر 3ا ب رد ا ق رط ن ءود4 رو <! ب 9 !& ا ر و ! دارإ مظ ا ) Cد ا يو ، 1974 : 122 ( . 4- < ا %! ا - أ Anti-stress ور ا اذ7و ق! ! د & ا يأ ء "ر 3او .

11 1.2 . ا ا ر و ا ت و ل ! 9 م رط ء "ر 3ا دار?ا ت5& ا -. ) ق -و ا نور ھ ،د <ر ا 162:1999 ( . 3.1 . ا ا ر س - ر و ! 9 ا !& ا ت 9! او ت & 3ا ن7 ! ف و وھ ر و ا - ةد ز - ، !& ا ط< /ا - ةد زو تار % 3ا ت ارط&5 نو < ! ف و !& ا 3ا ت ارط&3ا ةد . ) ار يو ، يذ ،مد 2008 : 15 ( . 4.1 . Saupir ء "ر 3ا !& ا ر و ا لاوز إ فد4 . 5.1 . ن Geissman س ا - ءود4 س ? 7 ر % ا إ لو9و ء "ر 3ا وھ ء "ر 3ا . 6.1 . ي Terenzi إ و 7 ا ت -د او تارو9 ا وأ ت >ر ا *-د ا ! و ا وھ ء "ر 3ا = و ط - ض ر ا ھ ا د9 ا ث نأ ن7 E "ر 3ا و ا ق!"و رو < ا . 7.1 . نو Pieron 7ر نود E5 رط ء ! 3 ق ،م ا ء "ر 3ا &و - ةر 7 ! ز 7ر و !& ء " ر و . 8.1 . يور Rouet ت ! ا ط < نو7 ث و5 ا ن ب ر و ص "و ز *&و ء "ر 3ا اد - نود & " > د ا ط < او "ر ت5& او E ط ىر 7 ا ط & ا ! ةرد ا ن ن7 و ئد ھ و - ار % ص"< ا ل يدار?ا . ) م ا د ا ، 1978 : 22 ( .

12 9.1 . "# Purant Bausinger طط" رظ 4 و ن ر يذ او ، !& ا ص! ! ةد & ا ! ا وھ ء "ر 3ا !& ا ط ا Eletromygraphy . 10.1 . $ اد Dalmonte ز7ر ا ت ارط&3ا ج5 يد ا ىو ا ! 5 ء "ر 3ا !& ا ر و ا ىو ن E ا ت 5 ا ! أ 3ا ة او . 11.1 . & ا '&# ا ( ) < ا - ةد زو تار % ط ر 3ا ت ارط&5 3ا !& ا ط ىر"/ا ا ضار / بو 9 ا ا نزاو ا - بارط&3ا إ يدؤ . 12.1 . '&# ا ( ) (" * ت5& ا ص! ن ع 3ا وھ ء "ر 3ا . 13.1 . '&# ا ( ) +) * ن ا ق-او م ا " و4 ا " و " /ا " و " ! /ا /ا " ) م ھار إ د ر ا ، 1983 : 88 ( . 2 . ء , ا م .& ا 1.2 . /0 ا ز ." او 2 ا ز ." . 3 )و ةدار5ا ذ " ا ! ن ?ا ةرد ھ ةدار?ا م ا - 7ر ل7و هذ و 4 عاو ف و ن ط ا ىو ا ! ل ةر "/ا هذھو ،ةدار?ا هذ4 & " ا ت5& ا ! د ن و ت5& ا هذھ ن 5 ك ھ نأ ! لد ر " ا ت5& ا ل - يأ م ا /او ،غ د ا وھو 7ر ا ! مز ا = - نو7 يذ ا ز7ر ا ل 9 5 ط او ا ھ ب 9 ن ط ر ةدار?او ، /ا ن و ن نو7 م ا - ء & /ا ن/ ك ذ ، 4 ن و ةرو9 4 -و ،ب 9 /او ت5& ا ھ ء & /ا ن ن و ن و /ا هذھ ن

13 ن ط! 3و ، ظ ا ل7 4 ا ت5& ق ط - يأ م ا ن ط ا م 4 - ير ذإ ، ر " ا ت5& ا ! ط - ر9 ةدار?ا ط! - ، !"اد ا ت5& ا ! رد دو و فار 3ا ن ن7 ، ھر اوأ 4 إ رد9 و ت5& ا إ ل9 9 ا طو " ا فر9 او رو < او ر 7 7 ا فE ظو ا ! ةدارK ط! ا ن ... كو! ا ن/ ك ذ يدار?ا س ا و ن و ن & ط ا ت >ر ا ض و ىر"أ ةر وأ ، ن K ) ن أ ور ، 1974 : 51 ( . رو 7د ا ىر و ل ر م يدارإ ل - ل7 نأ نور س ا ء ! ن اد ا نأ رأ ل ار ! : ذ - ،م 9 ا ،ةر7اذ ،رو9 . ن ? ل7 ھذ هار نأ لو يأ =! " و = م ا د ر يذ ا ل ا رو9 - أد ن 7 = م ا ن م نزاو و = ! ل ! - رظ ا إ ل مL = !ط و = & و = 9 = & ا ب /ا - رظ و = د ا تاد ؤ , = ع 3او ) ر" -ل ، 1995 : 14 ( . ىر"أ >ر * عاز - ت!"د >ر ىو ت ةدار?ا نأ س ا ء ! د7ؤ و ك ذ ر > وأ ار7 او ،د او تاد او فار /او ق5"/ا ن و ،* ا ن ر 4 , ت او >ر ا ! ھر 9 ا ن ر"M ) ط9 ب > ، 1991 : 80 ( . 2.2 6 7 ا : ،ر7 ا ن ت و ض إ 4& 4ط ر ت -ر9 ا ل 9 ور ةو ل " ا ن و وھو : ،بو ا ل ا ،ق ط ا ل ا يدار?ا ل ا ن او ا ل ا ن ن !ط و ا ج5 ! س ,7 نط ا ل ا ق أ ن ث ر"آ ل " ك ھ نأ رظ ا 4 و ىر و ?ا ! ط ر = و7 ء . ل " ا ن- د 4 O اذ ل او ا ل ! ةو ا ھ ةدار?ا ت 7 و ل ! ةو ا وھ

14 4 م ا ةدار?ا * ط 3 تاز O د 4 إ نود ل و نط ! او ا و4- ، دارإ5 ا !"اد ا ت5& ا ك ذ7و ر " ا ت5& ا ىو ! تاز O م ا * ط !"اد ا ت5& ا ك ذ7و ر " ا ت5& ا ىو ! تاز O م ا * ط ةدار?او دارإ5 ا . ) ن أ ور ، 1974 : 11 ( . او ا رو9 ا ن ف ؤ نأ ل ط ا * ط ل " و رو9 ا ن وأ = ت - 3و ،= أ ضور وھ - 3 ةدو و ت ةد د ء <أ = ر7اذ - 4 ز " ا ھذ ا مو! ا ت3 - ر 7 3او عاد ?ا س أ وھ ل " ا نO- ك ذ و ،= ر7اذ - نز " وھ نو او بادPاو ت ر " او . ) دو و ، 1973 : 274 ( . 3.2 . ء 8 5ا : ل أ ن ت5 " = ل ور ر L, وھ = إ و ا إ ط ر و و ا ن - لL و ت5 " ثاد إ د ن ?ا وأ ت3د فد4 ، هذھ ل ر9 و ك ذو و ا ن ت و ! ت5 " ا ف &O وأ ازO 7 ا ت5 " ا ط ار ء 9 ? = اد د و هد و اذ ا و ا ) دو و ، 1973 : 85 .( ر< ا ر > ء ? ا - ھد أ لL ج5 ا - ن و! أ ء K و ) ء ?ا * ا ( ل د ا ج5 ا وأ ( Placebo ) لو نود ود, ج5 وھو يو 7 ، فر 3 = -و ء ?ا ! 4 و ز7 ر و Q = , ض ر ا ن ?او ط ث ج5 د7ؤ ءاود ض ر ! ب ط ا ء < ا - ءاود ا اذھ و = Q ! نو7 د 9 " ض /ا ءاود ا ن ر 7أ ح = نو! ا ءاود او ةر 7 ،صار /ا ن رL7أ ن او و placebo د 3إ 3 ن ا دار-أ ن ! ن و ط 3و ك<و رذ و 59 يوذ دار-/ا = *&" ) م9 ةرد و ، 2005 : 156 ( .

15 Pا لL و ةدار?ا و ن ر * كار <3 > سر و ر< ا ء ?ا - ر" ع ?ا ر9 * و 5L ء "ر 3 7 . ىد و = 9"< ! و/ا رد د ت ! ھ او ل , او ل " ا س7 ص ا ! اد ا 4 رL7أ ك ذ ،هداد او = >ر ب ق و ،ك ذ صو ا ل ن و ا إ = ت5 " ا = ل يذ ا 7و! ا وأ 57 ا ل ا وھ يذ او ء ?ا --و %! ا ق رط ن /ا ق - ھ ارود تو9 ا ب ! 4 و او 9 ا ار او ء "ر 3ا ق . ةو ! د اذھو در ا = إ ل لو رود ء ?ا ىو نو7 و = و< و در ا ج د او ھذ ا رار 3ا إ يدؤ -ر - = ء 7و Q ا 9"< و ،ك ذ = ر Lإو ھو ةر< و ةر< ر > قرط ء K : 1.3.2 . 9 /* : ء 8 إ - ر او Eاود ا ج5 ا لL 5 & أ و بط ا ل و ) ج5 ا ھو ا ( . 2.3.2 . اذ ء 8 إ ىر و = ص"< ا س ن رد 9 " ل ا Angel " ?ا نأ ك! وھ اذ ا ء ا ! ا 4 د ز هد ا ءر ا 4 ا - = ق = R 9 ا هد در ق رط ن = ر"P مو ن مد أ = لو ن 7 يذ ا هد او و>ر ا 4 ا ن ط ا ك! .. ) ط جار ، ز 4< ! ، 2000 : 53 ( . 3.3.2 . اذ : ء 8 إ ھ 4 ا - ق ا ! Q ا ھددر ا ظ ! ا R 9 ا و = إ و ! =!9و و Q ا = ل ن 7 يذ ا د 3او ط ا ك! .. ) نور ھ ن ر7 ، 2005 : 28 ( .

16 3 . ء & ا م .& ا 1.3 . = " او '&# ا > +3 ا ) + = " ا ت & ا ( ىءار س او د ا ن 5 ا ت3 3ا ن ر4ظ ا 5 ا -5L ب 9 ذإ ، د ا ت ارط&3او : ب 9 و ، ب! ا ت & - تار % ب ا ط ط أ ض و 3ا ةر " - ،م م ف راو = و ا رار 9او ق! ا ف فو" ا < و و ز ا ت ارط&3ا و ود ب إ ثود ر نأ * ط ك ذ = أ ىر"/ا ثود ! 5 د 4 ةد او ا ) ر" -ل ، 1995:194 ( . *-اود ا زار إ - رLأ = و ، ر " وأ !"اد ل او ر L, ت ل 3ا ر L و اود ل9 ت3 3ا نأ اذھو ،ىر"أ أ = & و أ = و ، Lو 3 9 ا كو! ا ھر L, ت يو& ا ن 7 ا مو ا ?ا ب ط9 و *اد ا نو7 د نO- *-اد ا ق ل - ت ا ن ف د و ،ضر% ا ق ف & دو4 ل 3ا ر L ا هذھ دو و ) ط9 ب > ، 1991 : 80 ( . لو وط رأ Aristote : " ب&% ا - ل9 س ا ت3 ا ل7 نأ ر4ظ < او فو" او رور او ه ھ ث ، او " او ح ا $ %و &' () او *+( ا , ث - ت / ا ... ت 01 23 & / 4 ا ةد 73 &8ر : ; < 0 ا ت / ا =+ و & ا ." ل?@-و @ ' James-Lang نأ : " م ا نارودو < 0 ا تا D: &- +( ا تا ا =+ & 3 E7 ا & 3 ا ا ' )7 او "3@ ا ت F Gو 4 أز 3 ءاز أ 4 7 و ت3 5 QE . 2.3 ت 2 او ء 0 ا د= او /0 ا ز ." ا > +3 ا 4 4-و ت و! ا ل 9 ا ز 4 ا ص " -و او ر او/ا ل رإو 4 ق ءاز أ إ م ! 9 ا ت & ا ل7< ذ", E ر47 لE ر ق رط ن ! " ا م ا E5 ا ت 3 ن ?ا ة 4 ا د ا فE ظو ا * ط & مو و و د ا ةرود 7

17 ب! ا ت دو م&4 او س ا ت ! و ھر >و ، يذ ا ز 4 ا وھو ءاز أ ل -و ف , - ل ! " ا م ا = - دار?ا ! ا م& و ! 7 ظ ةد و ل 3ا قط رE و ل9 او ت5& ا د! ا ن ا ت و! ا ل ا ب 9 /ا ىر"/ا ا ، غ د ا - 4! ! ير يز7ر ا 9 ا ز 4 ا إ 4! . ر " ا د ا ت5& ز 4 ا م7 و ، ب 9 /ا م& - اذ ا ! ا أ

فطاو ا د د - أ ارود ل و ب! ا ت & و م&4 او س ا ! م& ا م ظ ا اذھ م7 و ?ا ع " او غ د او 9 ا 5" ا - ةدو و ا 9 ا دد% ا م ظ - 7و< ا او ل7/ا ت ! ط &و جاز م5 /او م /او ةر 3او مو ، ص " 7 رإو ل ء 9 ا دد% ا ز 4 إ مد ا ق رط ن E 7 لE ر ل - 5" ا ط < ! " ا م ا ءاز أ . ! " ا م ا ط< أ م ظ و ط & ر"أ از 4 ء 9 ا دد% ا ل7< ، زار-إ ق رط ن ك ذو ن و در ا ىد م ا ط < ا ىو ن وؤ نو7 و ت و ر4 ا ر و 3ا ناز 3ا ن 4 وؤ ن 5&- 5 ت5& او ب 9 /ا ؤ 4 ر او ا و ا ) ن أ ور ، 1974 : 12 ( . 4 . ء ا عا أ 1.4 . ي C ا ء ا *-اد ل ا م7 ز7ر - & " ا ةر L 3 أد ) ء "ر 3ا ا ( . 2.4 . ر 7 ا ء ا "ر م ا ن ر " ا ءز ا ل ) ا ء "ر 3ا ( ) ق -و ا نور ھ د <ر ا ، 165:1999 ( .

18 5 . ء ا =Dا Eو ف=ھ ء "ر 5 ةدE و د ةدE -و ، ت < ا ازإ &و ا هدEاو ن -ت5& ا - ر و ا ت و ل! و ، 4 * و/ا نارد - ت5& ا ء "ر -و/ا ت5& ت < ن ا م3Pاو ضار /ا لوز و 4 - و د ا ةرود ا ط< و نط ا - نو و او ث ط ا م3أو رد9 ا ذ ا م3أو < أ و ر او < 7 و د ا وذو مد ا ط%& او ا عاد9 او ير و ا عاد9 او وأ ن ز ا م /او 7و! ا ط ا ي ت 7 3 ء "ر 5 و ا ا ةدE ا أ قر/او ر ا ل7 4 ا ت5& ن 9 ا ظ ا < ا ازإو ب! ا ت & Eد4 ك ذ ! و !"اد ا ء & /او ب! ا ت5& !

رو ،مد ا ط%& ل ! و فو" ا وأ ا ن ر ا 7 م ا م - ط ا ل او او ا ل نزاو ا ك و و او ىو ا ن د ز نادوز و س او ور ا . .. ر إ - &إ - L ا ث و ق! ا ط م4-و اود ا ر 7-/ا س ا . ق! ا ت3 - اذ ا ط%& او ج5 ا ب أ ن بو! ,7 ء "ر 3ا ماد" ا ن7 ةر L ف او - وأ = . ب /ا ن أ نو7 د ا Eط " ا ر7 ا تاد 3ا ن ر % او - د 7 ضار /ا مھو و فو " ا ج5 -و 3ا ت ارط&3ا ةر Lإ - Eر ا ن طر ا &ر س, و ة ق . ت رو ن ل7 د7ؤ و Surit كر :و Mark ت?2 ت أو Albert Scowen 1983 & ارد , D+ - ء ا نأ *I D ي 2+ ا ءا ا KG : K3' ھو Lأ ا D ?+ ا جN/F D 4 : ; KG 7 ا 0' 2+ ا بN@ ا . ) PFار يو + : ، -م @: ، 2007 -2008 : 24 ( . 9 H و shultz : K3'أ أ -?4 F P7+- جN' ء ا نإ 0' R, و S K3' ارد 8 ن?2- D-أ - 7 ا رو <5 ا ت طو%& ا جار"إو ف ر ) ر " و د ، 2007 : 32 ( .

19 ن7 ك ذ7 ت E- 4 &ر ا ل 7</ا ن ر L7 ج5 - ء "ر 3ا ماد" ا نو ن 9 ا ، 7ر ا ا ط < ا - ف!" ا رھ ظ و ا ب E 73ا ت3 ا ت ار9 او م57 او 7ر ا - ء ط او ) ن أ ور ، 1974 : 51 ( . 6 . ء ج ا ق ط 1.6 . ن C +L ط Jakobson مظ بو! أ ر وط م ن لوأ نو و7 ر ضار / ء "ر 3ا ن 5 ) 1928 ( م اذإ = أ ك ذ - هد او !& ا ر و ا ثد ق! ا نأ س أ ! = و! أ ن و ق! ا لاوز و ر و ا لاز ء "ر 3ا . 4 د و ن ر ض ر ا م رط ا هذ4 ج5 ا & و 30 د ، *&" و ب ار و و أ ت ! ث5L او ةد او ا ! ا ن هذ4 ض ر ا ةد إ ىد Q ا ا د و تاو ةد إ ل9 د ! وط ةر - ج5 ا مود و ةد د ىر"أ = ط نأو ن ر ا مد" ھو ء "ر 3ا - ن و! أ : 1.1.6 . " ر= ا ء ا ز 7ر و !& ا ب رد ا - جرد ا = - د و إ ن د ا ن ت5& ا ! إ م و م ا ءاز أ * ارور سأر ا ه 3ا ، و او ر و ا ن ص!" او م ا ء "ر 3ا ! ) ! ل 7 ، 1994 : 430 ( . 2.1.6 & ا ء ا ت و ! رد ا ء "ر 3ا بو! أ - ! ا تار 4 ا ق ط = - م 5& ا ن لL و ا ة ا ف او - ت : ن Q ا رو < 3 ةد ا ض ا فو" ا /ا ب ا ماد" ا ن .

20 2.6 . ا : أ +L ط Ajuguerra I/G?F م 8و

Ajuguerra et Baraco et Michel Caten et Garcia =: 8

:? ?2 + ا "4 ا K@ 3: , &0 & + ا & 3 F

1960 ف ط D: + , , =@ طو J. G.LEMAIRE ھو 7+( ا V )0 ا & F ةد 'إ * F W ?X &@- ط D: &+ @: ن?+F?% Lو Shultz et Jacobson (Jean Reyer,1986 :37)

0 ا V )0 ا & F ةد 'إ &@- 4F Y-أ K7+ و + ، 4Fا ا IZ7 ا 7/ + و ر و ! ! ن ط< راو ل7< مد ء إ ي/ دو و 3و ز ن ر ك ھ س ض ر او Q ا ض ر ! ، ء "ر 3 - م ! ف < 7 7 ، د أ ! = ھا ز7ر نأ ض ر ا ن ب!ط أد او و س ا د و = و او ر4ظ او ر"/ا عارذ ا ! ك ذ د و ن ارذ ا ب! ا ت ر& ر ، رط ا هذ4- و ا = إ E < E < =!"د و = ء "ر 3 مو ض ر -ا ن بر -او عو&" -ا بر < م7 او ار ! ! ا ) د ! ، 1991 : 147 ( . 3.6 . اM ا H ر= ا +L ط Training autogène هر7 ا 5 بو! أ ز و< ز ھو Johanz shultz ) 1963 ـ 1959 ( يو ! 6 ل ! ن يدؤ او أ ن ر ةر L?ا ت5& ا ن L ا وأ ر " ا د ا ھ ل"د و و! ! ا ز 7ر ا ن م إو ا ن ر ا رظ ا هذ 6 ةرود ا -، م >إ مL ء ! 3ا *&و - ھؤار إ ةر ل " ا مL ن ا ض : » !7 ئد ھ أ « م57 نود ر وأ ن ر ا ن و ر م و كا . 1.3.6 . + ذ " ا > ةد ! L ا = ارذ ن, = Q ا و ءود4 س ?ا د ،تار د و ن ن ر ا هذھ ض ر ا 2 ـ 3 3 ةد و تار زو 5 ةر قE د ن و أ .

21 2.3.6 . ةرا 8 ا > ةرار تاء إ Q ا ف & م ا - 7 إ ل L ا ل او لو/ا ن ر ا د ت ا - ا ةر Lو ا س ض ر ا ھد و رد م ا - 7 إ د ا ن ھر < او . 3.3.6 . H L ا +/3ا * > إ ف & و = ! ! ا هد *&و ض ر ا ن ب!ط ن ا ن ر ا د ةر ل L او ءود4 ا ةر " ةو و ءود4 قد ! ." 4.3.6 . '&# ا +/3ا * > أ ن ر ا د ، ب ، ةر = ! د7ؤ و س ا - هر 7 ض ر ا ز7ر ج " ئد ھ " . 5.3.6 . ء N Oا +/3ا * > ھر < او ةرار Q ا = و و = ط ! ض ر ا ز7ر ا ن ر ا د د ا ار س ?ا و ةر9 ا ن و رد9 ا ظ ل أ ن ط ن ا . 6.3.6 . سأ ص 7 ا م R# ا > ض ر ا ! ب ةر د در " < 4 " & ش 3ا نود نأ ! ! ا ةرود ا ر ض ر ا ن ر & - ! ا ةرود ا أ عاد9 ب 5E ناوL 6 ! ا ةرود ا ر مز5 ا ھذ ا ىو ا ك! نأو ل /ا ! ةد ن ر . 4.6 . اM ا ء ا Auto – relaxation ! ت 7 ق رط ن م ! = و - Q ا م مو ء "ر 3ا ج5 ا ت ارد او ج5 ا ز7ار داد إ ن ، = و ا م! ا رط & أ ك ھو ، ن ق < وھو ا رط ا س ط % ا م و ا ن E ? 4 ؤ R.Désoille ھ ) ' م 1938 ) 7 : +3F ، 1991 : 146 ( .

22 7 . ء ا S L8 ھ Eا H ا ا طو N ا = ظوو = ف ر ا ص ا ب او ا ن صو ! ، * ط = ت5 ا د و م او س ا ! ھر Lأ 4 ر و او ق! ا ضار أو ا ل7 < ا ن ط ار ا ف< 7 نأ 9 ا ن فد4 ا = مد ك ذ و 5 ا . • حر< ل5" ن = و و ء "ر 3ا رط صو ! ن ر ا . ل, ـ و رط! صو ا م4- ىد ن 7 اذإ & وأ ق! ا وأ فو" ا ض = د ن ل و ت3ؤ ا 4 . 1.7 . T =8 او ت 0 ا د 3 ءود4 صو ا ر < ث Lاوو Eد ھ تو9 ا ةر نو7 نأ L او * = و9 ن 7 اذإ ل, و م4 و ، 4 4 ا راد ا %! ا ماد" ا ل& و صو ا ت !7 ا ء او ص ا ار س7 ب رد ا ء Lأ د" ا = ر "و . ) ن ر7 نور ھ ، 2005 : 27 ( . 2.7 H ر= ا + ر +U . ا ! ف! " 3 ةر 4 وأ ةد د ةر " م! ! ل = أ صو ! ن نأ Q ا 4 م7 ا إ ل9 نأ ! رد = أو و ا ة ا تار 4 ن 9 او Q رد ء "ر 3ا ! ء Lأ ظ ! ا - ةز7ر 4!7 هر 7-أ نو7 ن, صو ا . 3.7 + Vو س " ا ! وأ ض ر ا ق! 3 7 صو ا ن اد بر 3أ Q ا = ز ، د 3أو ب رد ! ب ف 7و صو ا ظ 5 ن & أ ن7 7 و = و9 * ) م ھار إ ر ا د ، 1984 : 92 ( .

23 =E إ رط ث ن ا E 9"/ا وأ ب ط ا 9"< & أ =طور< ق! و ر " ا هر4ظ و = -ر9 ت !7! ر و ب نأ ب ث ض ر ا 9"< و =4 و = إ 9و ا 9"< * ء ?ا ، 4 س و 9"< نو7 نأ ب ء ? -، عو يأ عو ص "</ا .

ا و ا * =&ر مد ث ن ء ?ا نو & & أ =طور< ق! 7

د ا = 7 إو ض ر ا ط دود يأ ض ر ! او و . 8 . ء ذ # ا ب Oا ! ن ةر L7 از * !& ا ب رد ا ن جذو قرط ا : • ء "ر 3ا - د ا وأ س! ا . • تدرأ نإ ك ض >أ ... ن ! 47ر أ وأ . • ت أ 7 - س! نPا ء "ر او ، م ظ س ءط و ، ر و 3و د< 3و ق! 3 ... • رد ك ن بر ق! ا ل7 ، =!7 ك - ر< ءود4 او ار س إ . • ءود4 او ءط ا س = ر"أ مL E ط نPا ذ" . • نPا ل7 = و ،ىر ا ك د ! كز 7ر و كھ ا ىر ا ك د ! ز7ر نأ كد رأ ،ىر ا ك د ! ز7ر نأ د رأ تاءو ا ل7 ل " و 4 7ر 7و مد ا ك! - * 9/او -ار% و- ةرو9 4 ,7 . • ل7< ا س ا ك د ! ز7ر . • ء "ر او ءودھ - 4 & نأو او ىر ا ك د 57 "ر نأ ن 7 ?ا رد لو ، ا - ن5 L 4 , ر < 4 ل7 - ءفد ا ير و نزو . • 57 ن ! L ن E-اد نPا ك د ن "ر و ، ير ف " ل ك ھو 4 -.

24 • ، 4! Lو ء "ر ر <او قوذ ىر او ا ن د ا - ير ء "ر 3او ءفد او ، ن او ن 7ر ا - نPا ر< ل او "ر & أ 4 7ر او ق ا إ نPاو ىر او ا ن د او . • مظ ت و ا س - ك ... ر -ز او ق < 3ا ، ر -و ن E ط ... = س ل7 * رL7أ ء "ر س ... ا -و ن د ا -و =!7 م ا - رL7أو ن 7ر ... ل7< ق ا ةر"ؤ و ص " . • "ر و "ر 4 ... 7 -... • م4 ا ن ،ء "ر 3ا اذھ ةو س و ر < نأ ك ل7 - ء "ر لو ... 9 " ن ط 4 ,7و ل L او ءفد ا ث ن او ن د ا -م ا ن ن !9 و ن ! ش . • Pاو ن ... ،ن ذ" ا ! نPا ز7ر كھ ا لو ن ذ" ا تار و ا ل7 4 درط نأ ... ر ر و ا ل7 ر < نأ إ ت 9! او رد 4 ب . • ن -در ا إ ن ذ" ا و! ا !& ا ط ا إ نPا ... ر و او ن "ر & أ ھ ذ"أو رد 4 بر ن5 L و ن5 L . • "ر م ا ن ! ا ط ا ل7 نPا ... ، ط ا هذھ - ز7ر =!7 كھ ا م اذإ 4 - كھ ا ن7 ... "ر 4 5& و 4E & أ ل7 ! ا ط ا إ نPا =4 و نأ لو U-اد م كو تذ"أ د ك ,7و ! Lو E-ادو . • ! ت أو هد ، ن ةد او نط ا ط "ر نأ نPا لو ل"اد ا ، ك د عد "ر . • ن ن !7 ا "ر نأ نPا لو ل"اد ا ، عد ٍ7 ا ن ارذ ا ك ذ7 * و ن "ر ك !7 عو ... R ر ا ... د ا ... ! L 4 د ا * 9أ ... E ... ! ... "ر . • ك مظ ... و 7ر مظ ك!"اد مد ا ...

25 • ل Lو "ر و U-اد نPا ك ل7 ... ءودھو 7 و م5 - د ارو ... ر < م س إ ل ن اد أ = ... ر ةر "و ... س ا ن م5 او و او ةو ا ل 7 - ت أو 4 د . • "ر نPا ك ل7 ... ئد ھ ك و ... ت أو لء & كط%&و ك ن و ك ددر "ر و نE ط !7 ... &ارو ... ك - ير ف ط! ا ل 4 - !7 ل7 عر< و =!7 . • ء ط ك ... ل Lو "ر ر = م ا ن, ر < س ل7 * و .. رط ء "ر 3او - !& ل7و ط ل7 ! 4 ا . .. ب او او ن او سأر او . .. و ن 7 او ر4ظ ا ! ! ا ... نط او . .. ةد او . .. ن !7 او . .. * 9/او فارط/او ن او . .. ن ذ" او . .. ء < ل7 "ر ... ق "ر و ... رL7أو رL7أ ق و . • "ر !7و ك4 و . .. ق أ ... ق أ ... 7 ا ير و ءود4 ا ير ، ھ ... ل7 اذھو م ا ... ل L ر < ... 7 او ، مE = < ت أو ، مE ا = <أ -... E ن7 م ت أ ل . • وأ مE ك إ مE 7 . .. ك و ن 7 ا و ن /او ن & % ك . • و9 * و ... ق ء "ر ا ن ك ل و9 ر > * 3و ... ق ء "ر ا إ ق أو . • 3 3إ نPا ك و ن د و م5ظ . .. م5 او 7 ا = ... 3و ص! 4 ة ا ء أو 4 دو و ... ر 7 3 ر " . .. ذھ -،ت و%< 3و مو ھ 3و ت ظ ! ا ه ھر ر ة ا مو ھ وأ تاد نود ط ا ھر ر 4! نأ ن /ا ن و ط ا . • ن < او ن 7 ا ن ر و ن " ر . • جر م او ن /ا 5 ! ، م ر " ا ن,7و = ! . .. رد9 او ر ا ن "ر . .. *! نإ ك ر ت أ . .. ء "ر 3 ر <أو ... ر > ر"أ ء < يأ - ر7 نPا ت 7 نإ ك . .. ن ! كز 7ر كر 7-أ ل7 دو نأ ن /ا م ا .

26 • "ر ك4 و ل7 "ر نPا ك 4 ... ن & % وأ ن ! و ن "ر ك ، نإ ل ن ن & % و7 م . .. "ر ك -... ،ن ر ك <و "ر ك ر ... رد9 ا ق - مE و "ر ، "ر ك 7 رL7أو رL7أ ن ... ن5 L ك ارذو . • ل9 ،ن ارذ ا R ر ا . .. د ا ، ت 9! ا ل7 ن "و "ر 4 * 9/او تاذ ط ا هذھ - !& ا ، ةر L7 ت5& ز7ر رL, ق! او 9 ا ت ارط&3ا ل7 ... نأو 4E "ر نPا ر < نأ نPا لو اذ4 ،= وذ بر !& ا ر و ا ل7 ن, ار < ن نط ا ط ... ةد ا ... ن !7 ا ... ةدو نود . • - س م ظ ت و ا س ... ءط و ... ءودھو . • "ر =!7 م ا ن, 4 ر <ا ھد ةر ل7 -و "ر !7 - ر7 نأ لو ن د ا * 9أو ق او ن ذ" او ،ةد ا ،ن !7 ا ،نط ا ك ذ -... رد9 ا ط إ نPاو يرد9 ا ص او ، 4 إ د< او ر و او "ر ن ر = س ل7 - جر " ا إ 4 . • ن او ن ذ" او ن -در او نط ا إ رد9 ا ن ك ! رط ل او نPا ء "ر 3ا نإ ن د ا * 9أ ... ل7 م ا ر7ذ, O- ، 4 - ء "ر 3ا ت رد ق أو 9 أ ل9 7 و د ك ! و 4 و& = "ر نأ لو و و& ا اذھ إ كھ ا = و نأ 3إ م 3ا * ك !9 ش ط = ,7و . • ا ط و او نط ا ،ن "ر يرد9 ا ص او رد9 . • ظ و "ر ةد ا . • ن "ر ن !7 ا . • ن5 Lو ن "ر ن -در ا . • ق ا 9 . • مد ا . • 4!7 ن د ا * 9أ ن ر 7 ا ن 9/ا 9 " .

27 • ب و قھر ك ,7و "ر نPا ك إ ... ق <و ل وط ء د مو ا ك<و ! و . • ن 7 ا حرأ ل7< ا س . • ر4ظ ا ... مE = إ ،ر4ظ ا ةر"ؤ ر ا ل أ ن د يذ ا ير ا دو ا 9 " =! 7 "ر و . • 7 ا ن اءد ن "ر ن ارذ ا * 9/ا ف . • E و "ر 4!7 ط و او ةر %9 ا * 9/او او م 4 ?ا ، "ر د ا * 9أ ل7 ! Lو . • ! Lو "ر ن د او عو7 ا . • ن5 Lو ن "ر ن ارذ ا 57 . • ط ا هذھ ل7 - لو كر 7-أ عد . • ر ا ت ا ط ا ن أد ا ... 4 إ "ر . • ن 7 ا ك ذ7 . • و "ر ك! 7 ت أو "ر ... ق <و ل وط مو ء د مE ك ,7و ... ل7 ل و د4 و مE م ا ... م ھا دأ ھر 3 ت 7 نإو ك و رود ا ء </ س ك 7 و ... م ھا 3 و9 3إ ء < ... - 3إ ء < - ر 7 3و ك . .. و9 -و ... • د ن 7 إ بھذاو ك " نPا حر ا ... 7 او ءود4 ا ث ... Uط < ! ك ل " ر ا ... كد و نPا ت أ ... ل ر ا - ك د ... ل ر ا ءفد س ك إ ... إ ل ءفد ا أد ك د ... E-ادو ط س < او ... ءار&" ر <أ ،ل5ظ 4 - ! و ةر 7 > كءارو ةر 7 ... و أ ل7و روھز ا عا ... ل 7</او ناو /ا ! " ر - 9 . • ل و ئد ھ ر ا ،ر ا ك أ ... - 9 ء رز ء ا ك و- ن و ... ر او ء ا نو د او ... ن 7 ا ! م " ءود4 ا ... ب4 ط ... كد و نPا ت أو ... ءود4 س ... ت أ ف " ... ر ا إ ل"د نPا ك إ ... ك د تأد ء ا س ! ... ك د فط5 ه ا نإ ... ت أ

28 -ر ا ... كر4ظ ! ! ... كر4ظ س 5 ء ا ... - 9و ء رز ء ا ك و-و ... س ك ف " ... ف " ك س ... ء ا قو- و ط د ف ا رو لL ك س . • ار ا ... ءود4 ا ... • و ة ا ء أ ل7 ن ف " ا ت ظ ! و . • ت أ ك ذ - ر ا . ! ل " ا : إ - &? ا ءود4 ا ن ق ن ض ر ا ن7 5 رط ء "ر 3ا ء "ر 3او ار س إ = يذ او = 5& ء " را . س ا م! =! 5 ا (Psychothérapie) ا تاوط" ا مظ * ب و = ! و ،مظ ا ب ر ا يذ ا * اد و ا هذ4 5 صو ا = - نو7 ن س أ ! ل9 ا اذھ - تر7ذ ق ىد و 7 - ص " ا ةء 7و ار ك ذ ل -و ، 4 ! برد او تاوط" ا ر و ا ازإو L او ن E ط3ا . -ا ن ص!" -ا 4-دھ ء "ر 3-ا ، 4 و او ا ت ارط&3 تار % لو9و او - 4 ةد 3او 4 اوط" !9او و ا هذ4 صو ا ع إو ص"< ا - ! < إ د ا ت3 ا - و و ا = و ا ت ط < ا - ر و ! .

د

♦

ف ر

ق ا

♦

سراد ا ب ق ا مو

♦

ق ا رو ظ ل او ♦

ق ا عاو أ♦

ق ا ضار أ

♦

ق ا ج

♦

! "

♦

30 د ةرھ ظ ق ا ن رھاوظ ا ا او و د د ا ن ن ا ناد م س ا ، ! د هذھ ةرھ ظ ا ن ر !أ ضار أ ر& ا ار ' ا ، س ل! ر' ) * ا ، وھو ط ثد ىد يأ ص0' م أ ر وأ ل مھ وأ د 1 رو ظ هذھ ضار 2ا ، تو و *رد ق ا ب عو ر ا يذ ا 6 *او ، ب و و &0' ض ر ا ، اذ!و فورظ ا *8ا د & 98او ھ ا رو ظ ق ا و ش ; ن س إ مد ن 2ا 0اد ا نود رو& =>او رط0 ك ذو يدؤ 1 إ دو*و Aر Bاد ع د ا ، 6 و ق ا وھو *رC ن فو0 ا سC او أو ج ز 8ا طو او . 1 . ا 1.1 . ق ا وھ ج ز 8ا ، ل و ت 9 هر A ، ق 9أو ء ' ا ن 6 ! يأ 6!ر ) د و H د أ *ر ،د ور * : 3 ( . 2.1 . ا ر ق ا ن ر !أ ت ارط>8ا ا ار ' ا 6 ن تار C >او و 1 س ا د * او . ) يزو د ،ل * 2000 : 65 ( . 1.2.1 . س ا ا بارط>ا ل H' او ق ) ن ر ا د او ا ، 48:1999 ( .

31 2.2.1 . م ا ا وھ ن فو0 ا ض H ا د د' ا يذ ا ك ن ا ب و 6 ار ! ن رد! ا ق > او م 2او ق او ج ز 8ا ص0' او ق ا )9و ر' ا Bاد ود و B ' ر و و ب & 2ا وط و ، ! نأ ص0' ا ق ا د ا 6 ود و اددر از* ن ث ا رو 2ا ، د و ةرد ا 1 ز !ر ا (Norbert sillamy, 1999, p .2223) 1 . م ا سرا ا 1.2 !ر " #$ ا ا او و Freud و ار أ Authorank : ف و ا ! أ " # "$ ا %و " % & '& " % ى )أ ى و ! *+ ذ ر - ا " . + ة 01 ا ھو ر 3 "4$ 5 ه 4 ا ة 7 ا "$384 ا ، :و ; أ و & & '& ل=) " > ـ"$ ـ ذإ A ا نأ ا ةر Cإ راD إ ! E د & '& A: تاو ةذ )*& أ ;) H نأ ا ھ "4$ . ": ; ا " $. ا و A$ " # م ع ACKا ، H ى و نأ ا ةر Cإ راD إ ى 3& ر - ا د % + ر ;)أ "$ # " A & ، اDھو راD Kا يد1 إ م $ ا تارو 8 + "$3 ة "$ ا M H وأ "$H # ذو ف + ظ . ا & O ا "$ P-نزا او 3 8 ا . أ ك ارو أ د ز!ر هر ق 1 0ر& دI ا ! ن نأ ل & ا د و ا ن م2ا وھ د& ا 1 و2ا ا ر 6 د ق ا ، ! ىر نأ د د ا ر ط02 ر ق 6 2 ل & ا ن ب& ا ، ! ن نأ ب ھذ ا 1 إ رد ا ر 9 6 2 ل & ا ن لز ا ، ك ذ! جاوز ا ر 9 6 2 ل & ا ن ةد و ا ، ق يأر ك ارو وأ وھ فو0 ا يذ ا 6 > هذھ ت8 & 8ا 0 ا و 6 أر نأ ق ا ذ0 ن رو& : فو0 ة ا فو0و تو ا .

32 2.2 !ر ا % ا ىر ن !و ا ل أ فو ن طاو Pavlov et Watson نأ ق ا مو رود جودز و ن ل ز ن و ىر0أ د رد& ز ز ك ذو ن ق رط ض 0 ق ا و نJ ب ا يدؤ 1 إ ف! كو ر A بوAر 6 و د و ق ا يذ ا د & ز ز يدؤ 1 إ ل د كو ا ، ل و مھأ هد!أ نو !و ا 1 نأ ق ا * ا طر' ؤ دد رد& ق ا د در ا ) قور د ا ن ، 2002 : 24 ـ 25 ( . ق ا د در ود ر و د!أ ل! 1 ھأ )9او ا ث ر& 1 نأ ق ا وھ 8إ ) اد د دادز 1 إ د ن يدؤ 1 إ روھد ءاد2ا س! او = & ، ! 6 أ ر A ةر ، و ھرظ ق ا ر اد ! وأ I 9 ب !I ، ! >و نأ ق ا نو! * عار& يذ ا د9 ذ0C ةد ل !'أ ك ذ نأ اذھ عار& ا يدؤ 1 إ مد نزاو ا ھرظ ، يدؤ 1 إ ق ا ث 6 أ 8 ن! ص 0 ا ن اذھ عار& ا 8إ اذإ ن ! ك ھ ناز ا وأ 1 دو اذھ ناز 8ا ةر ىر0أ . ق ا د ل Cattell ر و Snair ت '! ث 2ا ا ل! ن دو*و ن و ن م ھ ق ا ق طأ triatauxiety و ق ا stateaxiety و ھرظ ر !أ عاو 2ا ار ' ا ثار ا ا ، ىر و ! ل أ ن ق ا ا اذ 9و 9ؤ و يأ بر فو0 ا ط ا . 3.2 !ر ا د ' ا ھ داد ا ر! ،يدو*و ا اذ و ور نأ ق ا وھ فو0 ا ن ل ا و د9 6 ن ثاد أ دد دو*و ن ا وأ 6 إ اذ و 6 J ر ا 2ا ق . ) ر! ، رو& 2014 : 13 ( .

33 1 . " ا ( ر ظ ا 1.3 . " ا ا *ار ا د ىو ق ا 1 ! ل فB ظو ض ت Lا ) ت ز ! ا ( *و و ز ا ، س ن ب رH ا نأ نو! ك ھ قور ارو ن دار 2ا ق ل ت Lا د و ض د2ا 1 س ا م ا . ن ل ا نأ ىو9أ ضار أ ) ن ا نأ ل ط2ا ن ذ ا نوB' ةر أ اذ ود م أ نو 0 ار ! ىو ق ا م د ، فور او نأ ل ط2ا نو ر هذھ ت I 08ا ر C ض تار 0 ا 0 ا نC! نو! م ط ل ط ا ق ا د9 م ار! ن ل ط ر02ا ، )*ر و ك ذ 1 إ ن ر ا ن م2ا ، اذھو ب و (Boulby) د ل ط ا ر H& ا ل& ن 6 أ لI0 ةد ; ن اذھ &إ Bاد &0' ا ، اذھو ق طأ 1 &0' ا 0 ا ن ط ا ) د أ د د ق 0 ا ، د أ ل ا ، 25:1990 ـ 26 ( . 2.3 " ا ا ا • ظوH> ا ا ةرر! ا ن M ن ءار* ل! ' ا و ا ةد'و ة ا ا ، ن ذ 8 نود* هذ ل! ' ا ، ف > ةد هذھ ل! ' ا = & بارط>ا يدؤ 1 إ رو ظ ق ا د در ا . • ل' ن ا ق إ وأ 6 و0 ن اذھ ل' ا ) د 1 إ N! ا ط او د و ل 2ا ة ا . • فو0 ا ن تو ا وأ ضار 2ا 9و و ل! ظ ك ذ! 0و0 ' ا ا ل 6 أ نھو ا ز او ر ظ او ا . • مد رار 8ا ط ا او اد*و او ، ت8 8 ةرر! ا ) فو0 ا ، نز ا ، رو ' ا ص ... O ا ( روط جر0 ةرو& ق ا .

34 • مد ع ' ا * ا ل! هرو& ور' ا ر Aو ور' ا ) يرذ ن ز ة ، 1986 : 138 ـ 139 ( . 3.3 . " ا ا ( $'+ا 1.1.3 . فا # ا ة./ ا : "R$A ا ا ; ا هز و S A و ف P ا !$ ، *-8 + $ھ T ر " %ا & U & ة $. ا -P$ $3 ا $3$ او 8& ، ف P VA '& ! 5 ) ، ن Wو & X: ! # > و $ ذوD- ا ن O و ! ا # '& Y3+أ ر &Eا . 2.1.3 . ء ! 1 $ ا : ! P H M ر + م=> او ك و ! $P& [ ت HD + "R$3 ا UA3 ! ا '$# !%ا \:ا ا . 3.1.3 . ء # 2ا . ءا W ن H ء . Kا اD ا ھو & U ! $P& د ا '& ر O أ A !3 ف P ا Xھ او ، وأ ء . Kا U3 O ا %ر P ا ر ا ة H ا ^ 3 ' U & . ا ، مTأو ^_ ا A$ ا اذإ & M& : جاو ا ) ح ا د را ود ، 2005 : 12 ـ 13 ( . 1 . عا أ ا 1.4 . ا ( 5 ا نو! هرد& *ر 0 ادو*و و I 1 و ق 9او ا ل ق ا ق ا ح * . ) م ، ر ا 1972 : 280 ( . 2.4 . ا 5 ا ) 1 6 ا ( اذھ عو ا وھ يذ ا هد& ضر ! ث 6 أ 0اد رد& ا 8 ن! 6 * وأ ب * هرد& ، 6 C 8 رو ' 6 اودو و ! ر A ور وھو ; ن عار& ا مB ا ن

35 ) اود ا و ! ا " و ا " ن و ىو9 ت ! ا " 2ا " 6 و نJ ف ر ق ا & ا وھ مد ح ر8ا ا * او ز و فو0 ر' رو 'و ن ماد ا ن 2ا )9و و ثود ر ! ) يزو د ل * ، 2000 : 129 ( . 1 . ضا (أ ا 1.5 ضا (8ا ا • بارط>8ا مد و ءود ا . • ر و ا تاز * 8او ا . • ج ا . • ت و & مو ا . • فو0 ض A ن ء ' ر A دد ) رھ ظ 8 او فو0 ن تو ا ( . • طI 0ا ر ! ا . • ةد ز ل ا 1 إ ناود ا . ) د أ ض ر ا ، 1988 : 63 ( . 2.5 . ضا (8ا 9 ا 1.2.5 . : ( ةرو ا ا : يد1 إ ةد ا ل= )Tا ت + _ ،U ا اDHو ةد ا Y7_ م ا .

36 2.2.5 ز ا ا : ف * ،ق ا ،ء ا ،صH ا ،ل ا ت ارط>ا ،نو و ا ناد ، ' ا ،ك ا و & ،م> ا ت ارط>ا ةد ا . 3.2.5 ز = ا ي ? ا وأ ير 6 ا : "+ ﺻ b 8 ا . 4.2.5 ز ' ( ا : 0* اDھ ز 4 ا ةر + ة C + نE ن 3 Kا " . ا " 3 ا از % $ 8& : مو ضا &Eا ،ت +و O$ او &أ اذإ X% ھ ا X34 ا ! d \ e ز 4 ا 8 ا VA و ض & ضا &E ى )أ . 5.2.5 ز = ا 96 ا : ف 4 را فا طEا ﺻ ) ،ي Eا ،'$ ارD ا '$& ا ^& ر - ا ")و + نارو او ،عا او bA . ا ، A ا \ e ا ، 384 ا " W ،فD ا دو A ا 384 ا ى ،ةأ ا ت +ا ;_ا ةرو ا " - ا ) .& ، $ 1984 : 76 ـ 77 ( . 6.2.5 ضا (8ا ( $'+ا : و م ا ا ، 3 8 ا ت +ا ;_ا ' O ت := ا "$ %Tا وأ $ . تT Tا "$ %Tا ﺻا + %Tا A gو & ن O د ا $g ل A & ، $ %ا اDھ & ! 4 *4 إ ءا ; Tا لا Tاو ب و '& . "$ و13 ا "$ %Tا ) د يزو ، A% 2000 : 128 ( . 1 ج ( ا 1.6 ج ا 9 ا نو! ض ن 2ا ن يرور> ا ل ا ض ر 9 ا ط ا ة ا ت B ط ىرH& ا ، وأ ض ود2ا جI ض ضار 2ا & ا ق ل : قر2ا ، ' ا ، ت ارط>ا ةد ا ، ع را طH> مد ا ، ك ذ ل ! د يد ا .

37 2.6 ج ا ا ىر رظ ل ا ا 1 م أر د ور Freud نأ ق ا وھ * عار& ا مB ا ن زBارH ا ا ر " و ا " م او 9I02ا ا ر " 2ا 1 2ا " اذ جI ا فد 1 إ و " 2ا " هر وھ يذ ا ثد نزاو ا ن " و ا 2او 1 2ا " ، ! د جI ا ا ر ظإ ت ر!ذ ا و ! ا د د و ب 2ا ا ق رو 'I ا و و ل ت ار& ا 2ا ، م و جI ا ا ن ق رط ب أ تاودأو ل ا ا : اد ا ر ا ، ر مI 2ا ، م و ا ط H ا ، د 8و نأ نو! جI ا & 8و م اذھ 8إ جI ب ا وأ ث ا ن ا *I و . 3.6 ج ا % ا مو جI ا !و ا 1 ،طار'8ا جI ا !و ا هرود ك طار'8ا I : د ص0' ضر 6> ب ! ل ا ط ر 6 ھذ مIظ ا 6> ب ! ا ط را طر' ت &أ ؤر مIظ ا ر 6 د ق ا ; ا !و ا 6 ك اذھ طار'8ا ، ك ذو ب رد ض ر ا 1 ت * ا ء 0ر 8ا > ا ، ك ذو رو> تار ق ا ارو> 9او ) يزو د ل * 2000 : 138 ـ 139 ( . 4.6 ج ا ( $'+ا فد اذھ جI ا 1 إ ل د ل او ا *8ا ا ر ؤ 1 ض ر ا ل ر H عو ل ا وأ ل ل د و تI!' ا ر 2ا وأ د 'رإ ةر 2ا 1 ر H ط أ م !و د ض ر ا 1 لؤ ا ، ك ذ! نو ا ن دار أ ةر 2ا ل او 1 ل ل! ' ا قرط * ةد ، >إ 1 إ و ل H'إ 6 ض ل 2ا ةر 0 ا 1 8 نو! 6 د ت9و غار 6 * ر! رو 2ا ا ، ار 0أو د 8 ن ك ا م *8ا .

38 5.6 ج ا ا ن د ا ا ل&و حور ا ا ةو ا 1 ظ ا ا تد ا ھدو*و !و ، 6 إو ن ر 2ا ط ا نأ كرد ق ا ن ا ، نJ حور ن ا ن R ن و د* ار 8إ R ، اذJ ت*ر0 ن تد و ن R ن د* م ا *ر 0 ا ةد ر او ن ب أ ش ا يد ا ، إو ن د* ار 8إ نC دو ن د د* 1 إ و 1 إ R ، I و> ا م * ا اذJ ر ! ا جر0 ن 6 >و خر& )*و ا م 2او ن و ف 0 م 2ا 8إ اذإ د و> ا 1 إ 6 ! ط ا يذ ا 6 إ ) ،ر م 2013 .( ل ا 8 ك' نأ ةرھ ظ ق ا ن رط0أ رھاوظ ا ا دد ة ن أو ن ا & 0 اذھ ر& ا يذ او ق طأ 6 ر& ق ا ، ر فورظ ا ط ا در او ر د اد و ق وأ ار ق ، يذ او 9رط 6 إ ن لI0 >و ض م ھ ا اذ!و 6>ار أ 6 او أو . اذإو ن ! ك ھ رار ا 1 ن ا نأ )*ر 1 إ و ىر0أ ص 0 6 ھ جI ا .

♦

د

♦

تارد

ا ف ر

♦

ف ر ا

ن د

♦

عاو أ

تارد

ا

♦

ط ث ن تارد

ا ف

♦

او ر م

ا ت

♦

ضار"أ

ت و# $ط

♦

تارد

ا ن دإ ن"

ا رار&'ا

♦

تارد

ا ن د

( ا تار ( ا

♦

) ا

40 د دد ط تارد ا ة ص ا ر او ،ت او كر و ب او و او ا ا ! او " او ، #او $%& نأ تارد ا $ ةر ) * ب + را ر ا & +) ، او أ & %إ إ ھرار%أ د #ا " ا در" ا ةر او ود او ل++ . 1 تار 1.1 . تار ا ا رود + رد لو ر ا ، يأ ر ز ا ) ا ن 1 & 1ط و ،د ا &و ن بر ا : رد ا & بار ا ءاود او وھ رو & ير بر ا رد او : ل + ا رو " او . اذ+ھو د نأ ظ" رد ا رود لو ر " ا وأ ر ا . 2.1 . تار ا ا تارد و & ح$ط #ا ن " ر : ف ر ف ر و و . 1.2.1 ا ا : ھ دا س "# ا م # او وأ ب ( ا ب ) ا * + ,-،/ 0ا و ر 12 + Narcotie 3,4 ا * 352( ا Narkosis , ا #" ر وأ "65 ،ار 7 8 9 2 ," ت :4# ا 9و 2 ; 3 < = ا ةر ?@و A52", ا " ا . 2.2.1 ف ر ا و ا : تارد & و ن داو ا ب) ن د7ا م و ز ا ، ) ا رظ و واد وأ ارز وأ #إ ضار: ھدد نو ! ا #و ل #إ ط او) ن ص ر 1 ك ذ) ل و : نو & ا ! و ش او ر ! و و ا ن +و+ او

41 ت :4# او ، *+ و 9 A# 5 2 ا ت = او ت # او * B تار ا /(2 ا * ھرا2Bأ =, - ;و ثا D ن د ا . 3.1 . تار ا ود د و ق" ا ود ف ر ةد ا ةرد ا =) ل+ ةد م وأ ةر% يو رھاو ) وأ + ن = اذإ ت د ا & ر : ضار: ا )ط ا او و ا نأ يدؤ إ ن دو ا وأ ن د7ا ، ر% در" ا * او " و او . 4.1 . تار ا م ا ق ط و ظ" تارد ا ) م ا ? وط ل نو & ا ،1 ! و ن +و+ او يذ ا جر ن ت ) +و+ ا & ور ) ) و و+و ن " او ،1 ! و ت ) و ت ! ا يذ ا ل 1 ن ن ا و ،ل و ا + ل ر ! ش ا او ر او . 2 . ا ن د! ن د7ا وھ ن و+ ةد و *&د ن د ا إ لو ا ر ! ا ي=) و * )و ع$ 7ا ،1 وھو ـ ن د7ا ـ ضر ب ن 7ا م:ر 1 دارإ ل+ ) ،يرود ه #او م ا & 1 أ ضر بارط%# & ا ث 1 أ ر ضر " وأ ! ةر " ن ن ز ا 1 + د ضر ! ن ز وأ ر ا & ء ط) . ذ و م 1964 م ت ظ ا ا لاد) ) ظ" ن د7ا ظ" ) ر أ وھ د #ا ر ! ا " ھو ا ر : )ط ا ا = ن رار+ لو ر ! )ط ءاو ن +أ ارار+ ار وأ ظ تار & ." وھو ن و :

42 1.2 د "#ا $% ا وھو ن ف + ا * ر ! ، ز و هذھ ةرھ ظ ا ضار =) ب #ا ا ثد اذإ ف وأ ل ا ر ! ا رد ا ة= & وأ ا 1 و " & م ا وأ ذ أ $ ذ أ 1 صاو + لو " رد ا هر E= و ث نأ ع #ا ن ط ر ! ا يدؤ إ رو ظ ضراو د ةر ط ، ن و ر أ داو ا ا ب) د #ا يد ا رو ا ) لو + ا ( نو & او 1 ! و . 2.2 د "#ا $& ا و & " و و &و F ن ل " ا ن ) ن 7ا ر ! او يدؤ و إ ت +و ت ) او رود لو ):ر ا & ذ أ ر ! ا ،رار ) وأ تار & ط! لو ر Eأ " $ و رھ ظ 1) ا ، اذھو ب ط ت ر ةد از F رد ) يد و ر ا حو ا ) * و ك ذ G) ءاود ا ر : ف + ثاد 7 لو " ا 1 " ، ف ! إو ر ! ا ة= & يدؤ ضار: ب ا د " و ، ز ل ض ر ا + او ) ،ل #ا ن ز و ت + ا & + ا ر ا ) ط . أ ةء إ ل #ا & نأ ءاود ا د # ل !&و " و )ط إو ب ت ):ر ا ،ءاوھ او ار E+& = %ر ب ? +#ا ذ ت ?د اذھو # يدؤ ،ن ل) د دادز ،ب ? +#ا &و ر ا ا د نأ مظ ن د ا مھ ص أ اور ا هذھ ! رط ا م ):ر) ،مھرار و E ر ا ن د لو + ا 1)ور ن د و تارد ا ،1 ورھ ن و ر أ داو ا ةرد ا ا ب) د #ا " ا او ر ا ن & + او دو و ا & ةو ! ا ي او ن و+ او & H) ا . ) راز ء ھ ، أ 2001 : 15 ـ 20 ( . 3 . عا()أ تار ا ف ل د ص ت )ارط%#ا " ا تارد ا إ 11 " ھ : ♦ ن & + ا ) caféine ( .

43 ♦ ش ا cannabis ) ( . ♦ ن +و+ ا ) cocaïne ( . ♦ ت و ا ) Hallucinogènes ( . ♦ داو ا ةر ط ا ) Inhalants ( . ♦ ن و+ ا ) Nicotine ( . ♦ ت و & ا ) opioïdes ( . ♦ ن د $ " ا ) Phencyclidine ( . ♦ ت + ا ) Sédative ( . ♦ ت و ا ) Hypnotiques ( . ♦ ت )) ق ! ا Anxiolytiques داو و ىر أ . 4 . + تار ا , -. /ط م ! تارد ا ن ث )ط ھرد و إ E$E م أ ھ : 1.4 تار ا / ا ھ تارد ا ن ل أ ، ) ھو ل+ ذ ؤ ةر ) ن ت ) ا )ط ا ا يو داو ةرد ءاو ت + ت ) ت ارز : ش ا و نو & ا +و+ او ت ! او .

44 2.4 تار ا + ا ھو تارد ا ا ن داو ا ت ) او )ط ا + و ىو أ از +ر . لE : ن &رو ا ص ا ن نو & ا 1 + و د أ ةو 1 . و ن ور ا ق ا ن ن &رو ا وھو % أ د أ ةو ن ،ن &رو ا ل و هذھ داو ا ا ر E= H ) ةروط ا 1)) ن ناد!& ، ةد زو & ت )ر% ب ! ا ةر ر ! او * و و د ن ا رو و & ف? ظو + ا ل و د أ هذھ ضار ا وھ ضر ص! ا ب + ا ) زد 7ا ( يذ ا ل! ةد ن ق رط ثو ن! ا ا د نو د ا . 3.4 تار ا 1 ا تارد ا ا ن ت$ " ? + ھو تارد ت * ل ار & ،ل ا ن داو ? + # ل د & يأ عو ن عاو أ تارد ا ، )ط ا نإو ت + ثد ار Eأ ) تارد )ط ا ،ن د7ا و ت و ا ،ت " #ا ،تارو )ر ا نو )+ ا ) د ا د ) ، 2007 : 46 ـ 47 ( . 5 . او ر م ا ت ا ش او 1994 : • ش ا وأ او ر ث د ماد ا . • لE و و+ تار K وأ + +إ #د وذ ق&او ر : كو : ، +ر ا رزL ا رو حر" ) رو ا Euphoria ب #ا ،قط او م + ا ن ،ت و ا رور ) س 7ا ،ق ! ا ، ط د ) وأ ل$ ھروط م ، #ا ر ت و) ش ا . • ش ا ماد ا ن ن ل$ روط ت $ ا ن رE+أ وأ ن Eا دو و . 1 . ن ا & رز ثود . 2 . م ط ا ةد ز .

45 3 . ب ! ا ن !" و م" ا ف " . ماد إ ضار أ ز$ ) فر ش ا ط & طار&7ا ب او رط أ نإ هذھ م و ، &اد ا اذ ا س K #ا ن ضو ا & در" ا ھد ةد د )و ) ز$ ا ء د ا * ىر أ ةر ج د #ا إ ق ا ). ،ن ر ا د) د ا د 2002 : 73 .( 6 . ت و ا ط ضار أ : 1.6 ضار أ : ،قر ا ،م ا ةرار ا رد ع " را ،ب ! ا ت %) ر ،مد ا طK% ع " را زا ن E: ،عاد ا ،نارود ، ) ا تازار&7ا & د د . 2.6 " ضار أ : ن ط ا س أ ط$ ا إ و ا مE ط)K او ةد او حار #ا ر

لاد #او عو ر ا ر مE هد ن N إ 1 ا د! ،خ$ 7ا ر مE فو إ حر&

). ، ) د ا د 2007 : 4 .( 7 . را 23ا 4 ا ," ن دإ تار ا م ن ن دإ تارد ا د د ا ن رار% ا در" ا * او ھزر)أ، رار% ا ا #او د #او او %و و ا ا : 1.7 . را 23ا 6+ ا 1.1.7 ه 89 " ز .% ا /+ ا ث مو! ش و ) ل ر7ا ) ا ر E= او 1 ، ث مو! تارد ا رود) ط? و ، و + لK & ز ا ) ا رE+أ +،ب أ ك لط رود ز ا ) ا

46 يدؤ و إ 1 . 2.1.7 ه 89 " ا مو! تارد ا ذ " ) إ $ ا شو & ، "? ظو ف % و رد طو ، ھد او و F 1 ت ھ & ل ا ن=+ د و د و ن د ا ر : )ط وأ ھو . 3.1.7 ;/$ ا ا , ضا 3ا ة ا ث ث) نأ د د ا ن ضار ا ةر ط ا ط) ر ط ) تارد ا عاو =+ ةد د لE ت طر ا لE ن طر مو ) ا ةر او و م" ا ،ءير او ك ذ+و ل ا ط او رط او ن ك ذ 1 + ضر ص! ا ) + ا " زد 7ا ." 2.7 را 23ا " 4#ا 1.2.7 ة و >? ا ن رEأ ن د7ا #ا ة &و ن د ا )و ةر ةر ا رد زر .

47 2.2.7 . ةد ز ت# @A& ة B3ا : D نأ د2 ا * ا E 5 * -65 % إ 60 % * 1إ G Hد ق JK ،تار ا ,5 @ ر "Lإ دا2@أ ة2<0ا م "-ىو 1 /= * و /ﺛ ,5 @ 7+ ة2<0ا . 3.2.7 . ع & را ت# % ا او : ,5 ن دإ تار ا @ ةد 5ز د ،/ ا26 ا D 2 4 P" تاء D ا <2 ا إ نأ ن دإ تار ا لوS * ع را ت9 " 526 ا A#" او @ ( لو ا #-حوا2, * -25 % إ 30 .% 4.2.7 . ع & را ت# ت ا 2#ا C( $ ا / + ا ى E3ا ر 1 C : ;و V ﺛ ا8ھ ط ر9ا Dإ * -2 ا تار او ر 3 او . 5.2.7 8أ ن د!ا " ل &ط3ا , 1ھ او : D ,5 د2 ا * ا @ ةد9و ل طأ * # تار ا وأ *5ذY, ض2", -،تار /ھو @ م Dرأ ،/= = أ /ﺛ ,D "-/= د9و ن 4 "5 @ 23@ B @و ,1ا [ ل ھ ا تاءا , 9او د24, او @ تا2,@ /= Y4J ، و0ا /ﺛ "-7 ذ ن J "5 * ب2 , ا * / ", ا /ﺛ ن J +5 B2 2 أ * /ھ2 ( ا J + 5 )B A#" ا ثدا ) او ىذأو تا8 ا . ) داد إ \ 2 ث ) ا ت <ار او 1430 ھ ـ: 13 ( . 3.7 ر 8Hا د + I#ا ن دJ 1.3.7 " ى( $ د & ا : نإ ن دK ا2 ﺛY ا2 د2 ا =@ يدS5 إ ف` إ ل ا با2Hو ت ا -? #5 7 دا ا * لا أ ، ط -ر ="@د * ا * ت ; هد9وأ -رو فا2)Jا إ ?52ط 2 ( A52L 65 G# =# ﺛ * 1أ 7 ذ V 5 نأ /52), ا [ ,5 ا ر2b او * ,5و # نأ 2D ه8ھ ا , ا V 5 ھر2B ) ا # او ,19او يد ,;9او 9 7L G @ . 2.3.7 " ى( $ لو ا : c /d" لود / " ا ك`=,<ا ر ا ھو ةر 6 # d# /,5و ن` ا =# f5و2, او = <ر @ 2 * لو ا ? # و #ﺻ ر ا @ ت 59 ا ة ), ا @ ر ا و f,#5 =# * ثدا D / ا21و ضا2 أو ب 120 ن -ر9ود 5 #< .

48 ن و رط أ تارEؤ ن د7ا ةرود ط ا يد #ا + : • ارظ إ نو+ ج إ تارد ا ! و و ، )و # ل د ن % ر ط7ا م ا ةرود ط ا ،يد #ا نP& رEأ هذھ ت ا لE & ر? ا ا ضر ق رط ةرود تار K ا ?ر ا & ةرود ط ا يد #ا . • ارظ إ نو+ ج إ تارد ا )و ، ط و ك ر E+ ا ن تارد ع ط! ا ، ? ا نP& لوأ ر EQا ) ا ا ن هذھ ت ا لE & ص! ضور ا ن ر ج 7ا ا ، ود ! رط)و ر : ور إ ل ا & ناد تارد ا اذھو ب) اردھ %او دراو ود ا ةرد ا . • نو+ ر أ ن ط ا ،تارد جرد ت ص! ر )+ & 7ا إ ، $ %ا اذھو ب) ! & %إ & F ا و! ا 7ا ! و & ضور ا ن * ا ت د او ? ا ادارط او ةر & %ا د $ طو ا . ) ب ر ، )د 2009 : 17 ـ 18 ( . 8 . تا $& ا $& ا ن د! تار ا حرط هذھ تار " ا و ن ءارQا ت ھ #او ت رظ او " ا ن ھأ : 1.8 $& Bر > 6 ا $& ا ن د! تار ا • ا إ ع ) 7ا " ا ر ا يذ ا * ر أ إ ت )ارط%ا & ت $ ب ا ع ) 7او يو% ا و & ر ا " ا . • ا إ ن ا . • ا إ ت )Eإ تاذ ا ھد += و ىر و هذھ رد ا ةرور% ع رإ ت )+ر ا و ا %ر او ىد د ار ا إ و أ & تار) ا "ط ا ةر+) ا .

49 تو " و ضار ا " ا ن و رظ ك رد ا ث ن + تو " ا ن ) ن د ار ا ط و 1 ز "ط ا " و ن 1+اردإ يرو ا ن ) و ةرو ) ! ن ىر أ . ) د) R ن) د أ ، او ا 2003 : ب ب ـ ج ج ( . 2.8 . K ا C( $ ا ر " طار 7ا ?ار 7ا رود ا م ا يذ ا 1) ز ز ا & روط رار او كو ،ن د7ا ط او ن د7او تارد ا ھ كو لE يأ كو ر أ م 1 )ط) . 3.8 . K ا C( $ ا ا ز+ر ل او ا ? ) ا و ا ط) ر ا روط ) رار او ط ،تارد ا م و نو ا نو +و ا نو او نور Qا ر وط ) دد عو ن قرط ا +و ا ت# ن د7ا . فد و رظ ا +و ا &ر ا كو ط تارد ا و ق 1) ن ت$+ +و " او د و ب رد ا تار ا #ا ن رE+أ قرط ا +و ا +و او &ر ا اد ا ل+ ) م . + أ ل تار ل ت$+ ا ب رد او م+ ا & ،ب%K ا ج$ او &ر ا و او ن + #ا ج$ او ر " ) . 4.8 . K) ةرادإ L M ا د+ؤ رظ ةرادإ طK% ا دار& ا ض" ر و ا ق ! او يذ او ط) ر ب) و طK% ا " ا ر) و دار& ا ن ذ ا مھد ت )ارط%ا ن دإ ن ت و ن طK% ا )رو نو و+ رE+أ اداد ا ن مھر : ر و طK% او نو? و إ ط تارد ا ض" ر و ا ق ! او طK% او . ر) و دار& ا نأ رد مھر و لE ت )و ) ل ا ل+ او ، وز ا ل+ و ، و"ط ا دار& او ن ذ ا نو ن ق ر و و F ن طK% ا نو):ر ةد ) ةر ) نو? و إ ةد م " أ ص ن ق ! ا ط او) ماد ا تارد ا ن ن ر ء ر #ا ل = او ت ! او ىر ا ر : ?اود ا ج ةر " لوطأ ن

50 تارد ا ر دار& ا ار ) ن و ھ ب ن ط ا ن د او ن او نأ او د ت $ ر : ?اود ةراد7 طK% ا و او ن ن د7ا . ) د د أ ) ، 2007 ، ص 62 ـ 63 ( . # ل " ا ر ا تارد ا ، Eر + دإو &آ ، & + و + ن ر)+أ ،ل+ ا ن د7 & تارد ا ضر ا لذ در" ا 1 ط و رEؤ و 1 " س+ و ا رEؤ و 1 ا ، ! او ر ظ & 1 د ت )ارط%ا " ا يدؤ إ ل$ ا & ش ا " ا د F 1 ماد ا ا " ا مد و رار! #ا .

♦ ♦ ا ار ا ♦ ا ن ا ة و ♦ ا ت ا! ♦ ا " # ار ا تاودأو

ل

ا

♦