تقييم مستوى الخدمات الصحية في الجزائر وآليات تحسينها دراسة ميدانية بولاية باتنة

(1)

ﺔﻴﺒﻌﺸﻟا ﺔﻴﻃاﺮﻘﻤﻳﺪﻟا ﺔﻳﺮﺋاﺰﺠﻟا ﺔﻳرﻮﻬﻤﺠﻟا

ﻲﻤﻠﻌﻟا ﺚﺤﺒﻟاو ﻲﻟﺎﻌﻟا ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا ةرازو

ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻌﻣﺎﺟ

1 ﺮﻴﻴﺴﺘﻟا مﻮﻠﻋو ﺔﻳرﺎﺠﺘﻟاو ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗﻻا مﻮﻠﻌﻟا ﺔﻴﻠﻛ

ﺔﺣزﺮﻃا

ةدﺎﻬﺷ ﻞﻴﻨﻟ ﺔﻣﺪﻘﻣ

ﻩارﻮﺘﻛد

ﺮﻴﻴﺴﺘﻟا مﻮﻠﻋ ﻲﻓ د م ل

ﺔﺒﻌﺷ ،

تﺎﻤﻈﻨﻤﻟا ﺮﻴﻴﺴﺗ

:ﺔﺒﻟﺎﻄﻟا داﺪﻋإ

-ﻲﻧﺎﻄﻠﺳ ءﺎﻓو

ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻟا ﺔﻨﺠﻟ

بﻘﻠﻟاو مﺳﻻا ﺔﯾﻣﻠﻌﻟا ﺔﺑﺗرﻟا ﺔﯾﻠﺻﻷا ﺔﻌﻣﺎﺟﻟا ﺔﻔﺻﻟا

ةوﻼﻋ طﻮﻠﺧ /د

ذﺎﺘﺳأ

أ ﺮﺿﺎﳏ

ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻌﻣﺎﺟ

ﺎﺴﻴﺋر

.أ

مﺎﳍا يوﺎﻴﳛ د

ةذﺎﺘﺳأ

ﱄﺎﻌﻟا ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا

ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻌﻣﺎﺟ

ارﺮﻘﻣ

ﺔﻴﻛز يﺮﻘﻣ /د.أ

ةذﺎﺘﺳأ

ﱄﺎﻌﻟا ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا

ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻌﻣﺎﺟ

اﻮﻀﻋ

ﻢﻴﻫاﺮﺑا ﺔﻴﳘاﺮﺑ /د.أ

ذﺎﺘﺳأ

ﱄﺎﻌﻟا ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا

ﺔﻨﻴﻄﻨﺴﻗ ﺔﻌﻣﺎﺟ

اﻮﻀﻋ

ةراﻮﻧ نﻼﻴﻠﺗ ﺪﻳﺎﻗ /د.أ

ةذﺎﺘﺳأ

ﱄﺎﻌﻟا ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا

ﺔﻌﻣﺎﺟ

ﺔﻳﺎﲜ

اﻮﻀﻋ

لﺎﻤﻛ ﻢﻈﻋﻮﺑ /د.أ

ذﺎﺘﺳأ

ﱄﺎﻌﻟا ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا

ﻒﻴﻄﺳ ﺔﻌﻣﺎﺟ

اﻮﻀﻋ

:ﺔﻴﻌﻣﺎﺠﻟا ﺔﻨﺴﻟا

2015

-2016

:ةرﻮﺘﻛﺪﻟا ةذﺎﺘﺳﻷا فاﺮﺷإ

-يوﺎﻴﺤﻳ مﺎﻬﻟإ

ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﻢﻴﻴﻘﺗ

ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ

و

تﺎﻴﻟآ

ﺴﺤﺗ

ﺑ ﺔﻴﻧاﺪﻴﻣ ﺔﺳارد ﺎﻬﻨﻴ

ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮ

(2)

ا ﻦﻣ ﱃإ

ﱃا ﰐﺎﻴﺣ ﻞﻛ ﺖﺒﺒﺣ

ﺣ ﺔﻘﻴﻓر ﺖﻧﺎﻛو ﰊرد ترﺎﻧا ﺔﻌﴰ

لﺎﻃاو ﷲا ﻚﻈﻔﺣ ﰐﺎﻴ

.ﺔﺤﻴﺘﻓ ةﺰﻳﺰﻌﻟا ﻲﻣا ﱃا كﺮﻤﻋ ﰲ

ﻏا ﱃا

ﻲﺷ يﺄﺑ ﺎﻨﻴﻠﻋ ﻞﺨﺒﻳ ﱂو ﱄ ﺎﻤﻋدو اﺪﻨﺳ نﺎﻛ ﻦﻣ سﺎﻨﻟا ﻰﻠ

ء

كﺎﻋرو ﷲا ﻚﻈﻔﺣ

ﺎﻣود

ﱃا

.ﺪﻴﳎ ﺰﻳﺰﻌﻟا ﰊا

مﺎﺴﺣ ﺰﻳﺰﻌﻟاو ﺪﻴﺣﻮﻟا ﻲﺧا ﱃا

ﻪﺘﺟوزو

مدا ﱄﺎﻐﻟا ﻪﻨﺑاو

.

ا ﰐﻮﺧا ﱃا

ىﺪﻫ :تاﺰﻳﺰﻌﻟا تﺎﻨﺒﻟ

،يﺆﻟ تﻮﻜﺘﻜﻟا ﺎﻬﻨﺑاو

رﺎﻨﻣو ﺔﻟﻮﺧ

.

يﺪﻨﺳو ﻲﺴﻧا نﺎﻛ يﺬﻟا ﱄﺎﻐﻟاو ﺰﻳﺰﻌﻟا ﻲﺟوز ﱃا

لﺎﲨ ةﺎﻴﳊا ﻩﺬﻫ ﰲ

.

ﱐﺎﻄﻠﺳ ءﺎﻓو

(3)

ﻢﻠﻌﻟا باﻮﺑأ ﱄ ﺢﺘﻓو ،ﰊرد رﺎﻧأ يﺬﻟا ﻞﺟو ﺰﻋ ﷲ ﺮﻜﺸﻟا

.ةدارﻹاو ﱪﺼﻟﺎﺑ ﱐﺪﻣأو

فاﺮﺷﻹا ﺎﳍﻮﺒﻗ ﻰﻠﻋ يوﺎﻴﳛ مﺎﳍإ ةرﻮﺘﻛﺪﻟا ةذﺎﺘﺳﻷا :ﺔﻓﺮﺸﳌا ةذﺎﺘﺳﻸﻟ ﺮﻜﺸﻟا ﰒ

ﻧو ﺎ ﺎﻬﻴﺟﻮﺗ ﻰﻠﻋو ﺎﻫرﺪﺻ ﺔﻌﺳ ﻰﻠﻋ ،ﻞﻤﻌﻟا اﺬﻫ ﻰﻠﻋ

.ﺪﻳﺪﺴﻟا ﺎﻬﺤﺼ

ﺣوﺮﻃﻷا ﻩﺬﻫ ﺔﺸﻗﺎﻨﻣ ﻢﳍﻮﺒﻘﻟ ﺔﺸﻗﺎﻨﳌا ﺔﻨﳉ ءﺎﻀﻋأ ﻊﻴﻤﳉ ﺎﻀﻳأ لﻮﺻﻮﻣ ﺮﻜﺸﻟا

ﺔ.

ﲔﻠﻣﺎﻌﻟاو ﲔﻳرادﻹا ﻞﻛ ﻚﻟﺬﻛ ﺮﻜﺷأو

ﱄﺎﻬﺳ ةذﺎﺘﺳﻷاو ﺔﺤﺼﻟا عﺎﻄﻗ ﰲ

ﻞﻛ ﻰﻠﻋ

ﻩﺬﻫ زﺎﳒإ ﰲ لﺎﻌﻔﻟا روﺪﻟا ﺎﳍ نﺎﻛ ﺔﻤﻴﻗ تﺎﻣﻮﻠﻌﻣو تﻼﻴﻬﺴﺗ ﻦﻣ ﱄ ﻩﻮﻣﺪﻗ ﺎﻣ

ﺔﺣوﺮﻃﻷا

.

ا ﺮﻜﺷا ﺎﻤﻛ

.ﺎ ﺪﻋﺎﺴﻣو ﺎﻬﻤﻋد ﻰﻠﻋ ةراﻮﻧ ﺪﻳﺎﻗ ةرﻮﺘﻛﺪﻟا ةذﺎﺘﺳﻷ

وأ ﺐﻳﺮﻗ ﻦﻣ ﱐﺪﻋﺎﺳ ﻦﻣ ﻞﻛو ﺔﻴﻠﻜﻟﺎﺑ لﺎﻤﻌﻟا ﻞﻛو ﰐﺬﺗﺎﺳأ ﻞﻛ ﺮﻜﺷ ﲏﺗﻮﻔﻳ نأ نود

.ﻞﻤﻌﻟا اﺬﻫ زﺎﳒإ ﰲ ﺪﻴﻌﺑ

ﺮﻜﺸﻟا ﻞﻛ ﺎﻌﻴﲨ ﲏﻣ ﻢﻜﻟ

نﺎﻨﺘﻣﻻاو

ﱐﺎﻄﻠﺳ ءﺎﻓو

(4)

I

ءاﺪﻫإ ... ... ﺮﻜﺷ ... .... تﺎﻳﻮﺘﺤﻤﻟا سﺮﻬﻓ ... . ... I... ...لواﺪﺠﻟا سﺮﻬﻓ .. ... ... XIV. ... لﺎﻜﺷﻷا سﺮﻬﻓ . ... XVII ... ﻖﺣﻼﻤﻟا سﺮﻬﻓ . ... .. . ... XVIII ... ﺔﻣﺪﻘﻣ .... ... ... ... أ ﺔﻠﻜﺸﻣ .ﺔﺳارﺪﻟا ... ... ... ... ... ب ... ﺔﺳارﺪﻟا تﺎﻴﺿﺮﻓ ... ... ... . ... ب رﺎﻴﺘﺧا بﺎﺒﺳأ .عﻮﺿﻮﻤﻟا ... ... ... ... ج ... ﺔﺳارﺪﻟا ﺔﻴﻤﻫأ .. ... ... ... ج... ... ﺔﺳارﺪﻟا فاﺪﻫأ .. ... ... د.... ... ﺔﺳارﺪﻟا ﺞﻬﻨﻣ ... ... د... تﺎﺳارﺪﻟا د...ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا ﺔﻠﻜﻴﻫ .ﺔﺳارﺪﻟا ... ... ... ... م

ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﺔﻴﻫﺎﻣ :لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا

..

...

1

ﺔﻣﺪﻘﻣ ... ... .. .. ... 2 ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا لﻮﺣ ﺔﻴﺳﺎﺳأ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ :لوﻷا ﺚﺤﺒﻤﻟا ... ... ... . .. .. .. .. .. .. ... 3 .I .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا مﻮﻬﻔﻣ ... ... . .... .. .. . ... 3 1. I .ﺔﺤﺼﻟاو ﺔﻣﺪﳋا مﻮﻬﻔﻣ ... . ... . .. .. ... 3 2. I ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا مﻮﻬﻔﻣ ... ... ... ... 5

(5)

II .II .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا عاﻮﻧا ... ... ... ... ... 11 1. II .ﺔﻴﻤﻴﻠﻌﺘﻟا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ... . .... . ... 12 2. I .ﺔﻴﻨﻬﳌا ﺔﻴﺤﺼﻟا ... . .. . ... 12 3. II ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا .ﺔﻴﻟﺪﻴﺼﻟا ... . .. . ... . ... 12 4. II .ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻳﺎﻋﺮﻟاو ﻞﻴﻫﺄﺘﻟا تﺎﻣﺪﺧ ... . ... . ... . ... 13 5. II .ﺔﻴﺿﺎﻳﺮﻟا ﺔﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺧ ... . .. . ... 13 6. II ﱐوﱰﻜﻟﻻا ﺐﻄﻟا) ﺪﻌﺑ ﻦﻋ ﺐﻄﻟا ... . ... .. ... 13 .III .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ ... .. ... 15 1. III ﺔﻴﻟوﻷا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ... .. ... 15 2. III .(ﺔﻴﺟﻼﻌﻟا) ﺔﻳﻮﻧﺎﺜﻟا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ... ... ... 16 3. III .ﺔﻴﺼﺼﺨﺘﻟا وا ﺔﺜﻟﺎﺜﻟا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ... .. .. ... 17 .IV .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ةدﻮﺟ ... ... .. ... 17 1. IV .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ةدﻮﺟ مﻮﻬﻔﻣ ... ... ... 17 2. IV .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ةدﻮﺟ لﺎﻜﺷا ... .. ... 19 3. IV .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ةدﻮﺟ فاﺪﻫا ... .. ... 20 .V .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ةدﻮﺟ دﺎﻌﺑا ... . ... .. 21 1. V .ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻا ﺪﻌﺑ ... .. 21 2. V .ﺔﻳدﺎﻤﺘﻋﻻا ﺪﻌﺑ ... .. 22 3. V .نﺎﻤﻀﻟا ﺪﻌﺑ ... .. 22 4. V .ﺔﻴﺳﻮﻤﻠﳌا ﺪﻌﺑ ... ... .. 23 5. V .ﻒﻃﺎﻌﺘﻟا ﺪﻌﺑ ... ... . ... ... .. 24 ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا :ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا ... ... .. ... 26 .I .ﻪﺗﺎﻧﻮﻜﻣو ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا مﻮﻬﻔﻣ ... ... . ... ... 26

(6)

III .II ا تادﺪﳏ ﺎﻈﻨﻟا ءاد م .ﻲﺤﺼﻟا ... 28 1. II .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ضﺮﻋ تﺎﺴﺳﺆﻣ ... 28 2. II .ﻲﺤﺼﻟا ءادﻻا تادﺪﳏ ... 29 .III .ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا ﲑﻴﻐﺗو حﻼﺻا ... 30 1. III .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا ﻊﻓاود ... . ... 31 2. III .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا ةروﺮﺿ ... . ... 32 3. III .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا عاﻮﻧاو ﻦﻳدﺎﻴﻣ ... . ... 33 .IV .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا ةرادا ... ... ... 36 1. IV ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا تﺎﻴﺠﻴﺗاﱰﺳا ... .. ... 37 2. IV .ﲑﻴﻐﺘﻟا ﺪﻴﻔﻨﺗ تﺎﻗﻮﻌﻣ ... .. ... 39 ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻞﻳﻮﻤﺗو ﻲﺤﺼﻟا نﺎﻤﻀﻟا :ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا . ... . ... 42 .I ﻟا ﺔﻴﻫﺎﻣ ﲔﻣﺄﺘ .ﻲﺤﺼﻟا ... .. ... . ... .. ... 42 1. I ﻟا مﻮﻬﻔﻣ . ﲔﻣﺄﺘ .ﻲﺤﺼﻟا ... .. .. . ... .. ... 42 2. I ﻟ ﻲﳜرﺎﺘﻟا رﻮﻄﺘﻟا ﲔﻣﺄﺘ .ﻲﺤﺼﻟا ... .. ... .. ... .. ... 43 3. I .ﻲﺤﺼﻟا نﺎﻤﻀﻟا عاﻮﻧا ... .. .... .. ... ... 43 4. I .ﻲﺤﺼﻟا نﺎﻤﻀﻟا فاﺪﻫا ... .. ... ... .. ... 44 5. I .ﻲﺤﺼﻟا نﺎﻤﻀﻟا ﺪﺋاﻮﻓ ... .. ... .. ... 45 .II .ﺎﻬﳝﺪﻘﺗ قﺮﻃو ﻲﺤﺼﻟا نﺎﻤﻀﻟا ﺞﻣاﺮﺑ ... .. ... ... ... 49 1. II .ﻲﺤﺼﻟا نﺎﻤﻀﻟا ﺞﻣاﺮﺑ ... .. ... ... ... 49 2. II .ﻲﺤﺼﻟا نﺎﻤﺿ ﰲ تﺎﻣﺪﳋا ﱘﺪﻘﺗ قﺮﻃ ... .. ... ... .... 50 3. II .ﻲﺤﺼﻟا نﺎﻤﻀﻟا ﻦﻋ ﺔﻴﲝﺮﻟا ﲔﻣﺄﺘﻟا تﺎﻛﺮﺷ فوﺰﻋ بﺎﺒﺳا ... ... ... ... ... 50 .III ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻞﻳﻮﲤ ... .. ... .. .... 51 1. III .ﻲﺤﺼﻟا ﻞﻳﻮﻤﺘﻟا ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ عﺎﻔﺗرا بﺎﺒﺳا ... ... ... ... .. .. 51

(7)

IV .IV .ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا حﻼﺻﻹ ﺔﻠﻣﺎﺷ تﺎﺳﺎﻴﺳ ... .... ... ... . .. ... 55 1. IV .ﱐوﺎﻌﺘﻟا ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻧ ... .. ... . .. .. .... 55 2. IV .تﺎﻣﺪﳋا ﻞﺑﺎﻘﻣ مﻮﺳر مﺎﻈﻧ لﺎﺧدا ... ... ... .. ... 56 3. IV .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﺔﺼﺨﺼﺧ ... .. ... . ... ... 57 4. IV .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻞﻳﻮﲤ ردﺎﺼﻣ ﻊﻳﻮﻨﺗ ... .. ... ... . ... 58 5. IV .ﻒﻴﻟﺎﻜﺘﻟا ءاﻮﺘﺣاو قﺎﻔﻧﻻا ﺪﻴﺷﺮﺗ ... . ... ... ... .... 58 ﺧ ﺔﻤﺗﺎ ﻞﺼﻔﻟا لوﻻا ... .. ... ... ... ... .. .. . ... .... 60

ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺐﻴﻟﺎﺳا :ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا

ﺎﻬﻨﻴﺴﺤﺗ تﺎﻴﻟآو

.

...

..

.

..

61

.ﺔﻣﺪﻘﻣ ... ... .. .... ... 62 :لوﻻا ﺚﺤﺒﻤﻟا ﻲﺤﺼﻟا ءادﻷا ﻢﻴﻴﻘﺗ ... . ... ... .. . ... .. .. 63 .I ءادﻻا ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺔﻴﻠﻤﻋ مﻮﻬﻔﻣ ﺎﻬﻓاﺪﻫاو . ... ... .. ... 63 1. I .ءادﻻا ﻢﻴﻴﻘﺗ مﻮﻬﻔﻣ ... ... ... .... . .... 63 2. I .ءادﻻا ﻢﻴﻴﻘﺗ فاﺪﻫا . ... ... . .. . ... 64 .II .ةءﺎﻔﻜﻟا ... .... ... ... .. ... 65 1. II .ةءﺎﻔﻜﻟا مﻮﻬﻔﻣ ... .... ... ... ... 65 2. II سﺎﻴﻗ تاﺮﺷﺆﻣ ...ةءﺎﻔﻜﻟا ... ... ... ... 67 .III .ﺔﻴﻟﺎﻌﻔﻟا ... .... . .. . ... . ... 68 1. III ...ﺔﻴﻟﺎﻌﻔﻟا مﻮﻬﻔﻣ ... ... . .... .. . ... 68 2. III ...ةءﺎﻔﻜﻟا سﺎﻴﻗ ﰲ ﺔﻣﺪﺨﺘﺴﳌا ﺐﻴﻟﺎﺳﻻا .... .... .... .. ... . 69 3. III .ﺔﻴﻟﺎﻌﻔﻟاو ةءﺎﻔﻜﻟا ﲔﺑ قﺮﻔﻟا ... ... ... ... 70 .IV .ﻲﺤﺼﻟا ءادﻻا ﻢﻴﻴﻘﺗ تاﺮﺷﺆﻣ ... ... ... . ... .... 71 1. IV .ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﺤﺼﻟا تاﺮﺷﺆﻣ ... .. ... .. .. ... 72 2. IV .ﻰﻔﺸﺘﺴﳌا ءادا ﻢﻴﻴﻘﺗ تاﺮﺷﺆﻣ ... . ... . ... ... 74

(8)

V .I ءادﻷا ﺔﻗﺎﻄﺑو ةدﺎﻴﻘﻟا ﺔﺣﻮﻟ ...نزاﻮﺘﳌا .. .... .. ... 81 1. I ةدﺎﻴﻘﻟا ﺔﺣﻮﻟ ﺔﻴﻫﺎﻣ ... 81 2. I ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﺪﳋا ﻲﻣﺪﻘﻣ ءادأ سﺎﻴﻗو ﻢﻴﻴﻘﺗ ... ... ... 83 3. I ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﺪﳋا ﻲﻣﺪﻘﻣ ةدﺎﻴﻗ ﺔﺣﻮﻟ ... .. ... 84 4. I ءادأ سﺎﻴﻗو نزاﻮﺘﳌا ءادﻷا ﺔﻗﺎﻄﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻲﻣﺪﻘﻣ ... .. .. ... . .... 85 5. II (ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﳌﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﳌا تﺎﺳﺎﻴﻘﻟا) ﻲﻤﻴﻈﻨﺘﻟا ﻢﻠﻌﺘﻟا رﻮﳏ ىﻮﺘﺴﻣ ﻰﻠﻋ ءادﻷا سﺎﻴﻗ ... ... ... ... 86 .II تﺎﻧﺎﻴﺒﻠﻟ ﻲﻘﻳﻮﻄﺘﻟا ﻞﻴﻠﺤﺘﻟا بﻮﻠﺳأ DEA ... .. ... ... 87 . 1. II تﺎﻧﺎﻴﺒﻠﻟ ﻲﻘﻳﻮﻄﺘﻟا ﻞﻴﻠﺤﺘﻟا بﻮﻠﺳأ مﻮﻬﻔﻣ ... ... ... 87 2. II تﺎﻧﺎﻴﺒﻠﻟ ﻲﻘﻳﻮﻄﺘﻟا ﻞﻴﻠﺤﺘﻟا بﻮﻠﺳا جذﺎﳕ ﻢﻫأ ... . ... ... 90 3. II بﻮﻠﺳأ ﻞﻤﻋ أﺪﺒﻣ DEA ... . ... ... 90 .III ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻢﻴﻴﻘﺗ جذﻮﳕ SERVQUAL ... . ... 93 1. III جذﻮﳕ مﻮﻬﻔﻣ SERVQUAL ... ... . ... 93 2. III دﺎﻌﺑا جذﻮﳕ SERVQUAL ... ... ... ... 94 3. III جذﻮﳕ ﻞﻤﻋ أﺪﺒﻣ SERVQUAL ... ... ... ... 98 .ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻦﻴﺴﺤﺗ تﺎﻴﻟآ :ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا ... .. ... 99 I ﻟا ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻤﻈﻨﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘ ... ... 99 1. I ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا ةروﺮﺿ ... ... 99 2. I ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻤﻈﻨﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا عاﻮﻧأو ﻦﻳدﺎﻴﻣ ... ... 100 3. I ﺎﻴﺠﻴﺗاﱰﺳا ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻤﻈﻨﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا ت ... ... 102 4. I ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻤﻈﻨﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا تﺎﻗﻮﻌﻣ ... ... 103 .II ) ﺔﻠﻣﺎﺸﻟا ةدﻮﳉا ةرادإ TQM ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﲔﺴﺤﺘﻟ ﺔﻴﻟﺂﻛ ( ... ... 105 1. II ...ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﺪﳋا ةدﻮﺟ مﻮﻬﻔﻣ ... . ... 106 2. II ﺔﻠﻣﺎﺸﻟا ةدﻮﺠﻠﻟ ﻲﳜرﺎﺘﻟا رﻮﻄﺘﻟا ﻦﻋ ةﺬﺒﻧ Total Quality ... ... ... 107

(9)

VI .III نﺰﻳﺎﻜﻟا ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﲔﺴﺤﺘﻟ بﻮﻠﺳﺄﻛ ... ... 115 1. III ...نﺰﻳﺎﻜﻟا مﻮﻬﻔﻣ .... ... 115 2. III ئدﺎﺒﻣ ...نﺰﻳﺎﻜﻟا فاﺪﻫأو ... ... ... 117 3. III ﺔﻴﺠﻴﺗاﱰﺳا " ﺰﻳﺎﻜﻟا ..."ن ... ... .. 119 4. III ﺔﻧرﺎﻘﻣ ﻴﺠﻴﺗاﱰﺳﺎﺑ ﺔ ) نﺰﻳﺎﻜﻟا ( ﺔﻴﺠﻴﺗاﱰﺳإ ﻊﻣ ) 6 ﺎﻤﺠﻴﺳ ...( ... ... .. ... 120 .IV ﺔﻴﻟﺂﻛ ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻠﻟ يﺮﻳﺪﻘﺘﻟا ﲑﻴﺴﺘﻟا ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﲔﺴﺤﺘﻟ ... . ... 121 1. IV ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻠﻟ ﺔﻳﺮﻳﺪﻘﺘﻟا ةرادﻹا ﺔﻴﻫﺎﻣ ... ... ... ... 122 2. IV دﺎﻌﺑأ ﺔﻳﺮﻳﺪﻘﺘﻟا ةرادﻹا ... ... ... .. .... 124 3. IV ﻞﺣاﺮﻣ ﺔﻳﺮﻳﺪﻘﺘﻟا ةرادﻹا ...ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻠﻟ ... ... 128 ﺧ ﻤﺗﺎ ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﺔ ... . .. . ... ... ... ... ... ... 132

ﻤﻟﺎﺑ تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻊﻗاو ﺺﻴﺨﺸﺗ :ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا

ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨ

.ﺔﻳﺮﺋاﺰﺠﻟا

..

.

...

..

.

...

133

ﺔﻣﺪﻘﻣ ... ... .... .. ... 134 :لوﻻا ﺚﺤﺒﻤﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﻤﻟا ﻲﻓ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺮﺋاﺰﺠﻟا ... ... ... .. .. ... 135 .I ...ﺎ ﺎﻧﻮﻜﻣو ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌا مﻮﻬﻔﻣ .. ... 135 .1.I ...ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌا ﻒﻳﺮﻌﺗ ... .. ... ... 135 .2.I ﺔﻣﻮﻈﻨﳌا تﺎﻧﻮﻜﻣ ...ﺔﻴﺤﺼﻟا .. ... 136 .II ...ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﻤﻠﻟ ﻲﳜرﺎﺘﻟا رﻮﻄﺘﻟا .. ... 137 1. II ﻠﺣﺮﻣ ...لﻼﻘﺘﺳﻻا ﻞﺒﻗ ﺎﻣ ﺔ ... .. .. . ... 138 2. II ﻠﺣﺮﳌا ﺔﻨﺳ ﻦﻣ ﺔ 1962 ﺔﻨﺳ ﱃإ 1965 ... .. ... 138 3. II ﺔﻨﺳ ﻦﻣ ﺔﻠﺣﺮﳌا 1965 ﺔﻨﺳ ﱃإ 1979 ... ... .. ... .. 139 4. II ﻠﺣﺮﳌا ﺔﻨﺳ ﻦﻣ ﺔ 1979 ﱃإ 1995 ... ... .. ... .. 141

(10)

VII .III ...ﻪﻠﻛﺎﻴﻫو ﺮﺋاﺰﳉﺎﺑ ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا ﻢﻴﻈﻨﺗ ... .. ... .. ... ... 143 .1.III ...ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌا ﻢﻴﻈﻨﺗ .. ... .. ... 143 1.1. III ﻮﺘﺴﳌا ى يﺰﻛﺮﳌا ... ... .. .. ... 143 2.1. III ىﻮﺘﺴﳌا يﻮﻬﳉا ... . ... .. .... 144 3.1. III ﻮﺘﺴﳌا ى ﻲﺋﻻﻮﻟا ... .. ... 144 2. III ﻛﺎﻴﳍا ﺎﺑ تﺎﺴﺳﺆﳌاو ﻞ ﺔﻣﻮﻈﻨﳌ ﺤﺼﻟا ﻴ ...ﺔ ... ... . ... .. ... 145 1.2. III ....ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ... .. ... .. ... 145 2.2. III ...ﺔﺻﺎﳋا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا . ... 146 .IV ﻊﻓاود ﺔﻳﺮﺋاﺰﳉا ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌا ﰲ ﲑﻴﻐﺘﻟا ... .. .. ... 147 .1.IV و ﻊﻓاود بﺎﺒﺳأ ﲑﻴﻐﺘﻟا ... ... .. .. .... 147 .2.IV ﲑﻴﻐﺘﻟا فاﺪﻫأ ... ... . ... 148 :ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ تاﺮﺷﺆﻣ ﻲﻓ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ...ﺮﺋاﺰﺠﻟا .... .. ... . .... 150 .I تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌﺎ ..ﺔﻳﺮﺋاﺰﳉا ... .. ... . ... 150 1. I ﻲﻤﻴﻈﻨﺘﻟا ﺐﻧﺎﳉا ... ... ... . ... 150 2. I :ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﳌا ﺰﻴﻔﲢو ﻚﻳﺮﲢ مﺪﻋ ... ... ... ... .. ... . ... 150 3. I ﱯﺳﺎﶈاو ﱄﺎﳌا ﺐﻧﺎﳉا ... .... ... .. 151 4. I ﺔﻧﺎﻴﺼﻟا ... ... ... . .... . ... 151 5. I صﺎﳋا عﺎﻄﻘﻟا ﺔﺴﻓﺎﻨﻣ ... . ... ... . ... 151 .II ...ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌا ﻪﺟاﻮﺗ ﱵﻟا ﻞﻴﻗاﺮﻌﻟاو تﻻﻼﺘﺧﻻا . ... .... . .. 152 1. II ﻻﻼﺘﺧا ت ﺔﻘﻠﻌﺘﻣ ﻢﻴﻈﻨﺘﻟﺎﺑ ... . .. 152 .2.II ...ﻞﻳﻮﻤﺘﻟا ﺔﻴﻠﻤﻌﺑ ﺔﻄﺒﺗﺮﻣ تﻻﻼﺘﺧا .. . ... . ... 152 .3.II ﺔﻳدﺎﳌا ﻞﺋﺎﺳﻮﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻣ تﻻﻼﺘﺧا ...ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﳌاو ... ... . .. . .. 153 .4.II ...ﻦﻳﻮﻜﺘﻟاو مﻼﻋﻹﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﳌا تﻻﻼﺘﺧﻻا . .. 153

(11)

VIII .2.III (ًﺎﻳﻮﻨﺳ %) ﺔﻴﻧﺎﻜﺴﻟا ةدﺎﻳﺰﻟا ... ... .. ... . ... ... 155 .3.III ﻞﻜﻟ) ﺪﻴﻟاﻮﳌا لﺪﻌﻣ ﱄﺎﲨإ 1000 (ﺺﺨﺷ ... ... . ... .... . ... 156 .4.III ﱄﺎﲨإ ا دﻼﻴﳌا ﺪﻨﻋ ﻊﻗﻮﺘﳌا ﺮﻤﻌﻟ ... . ... .. .. . .... 156 .5.III ﻊﻗﻮﺘﳌا ﺮﻤﻌﻟا ثﺎﻧﻺﻟ (تاﻮﻨﺴﻟﺎﺑ) دﻼﻴﳌا ﺪﻨﻋ ... .. .. .. .... .... 157 .6.III ﻊﻗﻮﺘﳌا ﺮﻤﻌﻟا رﻮﻛﺬﻠﻟ (تاﻮﻨﺴﻟﺎﺑ) ،دﻼﻴﳌا ﺪﻨﻋ ... . .. . .. ... . ... 157 .7.III ﻞﻜﻟ) ﱄوﻷا تﺎﻴﻓﻮﻟا لﺪﻌﻣ 1000 (ﺺﺨﺷ ... .. .. . ... .. .. . 158 8. III نود لﺎﻔﻃﻷا تﺎﻴﻓو لﺪﻌﻣ 5 ﻞﻜﻟ) تاﻮﻨﺳ 1000 (ﻲﺣ دﻮﻟﻮﻣ ... .. .. .. .. . .. .. 159 9. III تﺎﻴﻓو لﺪﻌﻣ ﺮﻟا ﺿ ﻞﻜﻟ) ﻊ 1000 (ﻲﺣ دﻮﻟﻮﻣ ... .. . .. . ... 159 10. III ﻞﻜﻟ) تﺎﻬﻣﻷا تﺎﻴﻓو ﺔﺒﺴﻧ 100 (ﻲﺣ دﻮﻟﻮﻣ ﻒﻟأ ... .. . .. .. .. . .. . 160 11. III ا ﺔﺒﺴﻧ ﳋا ﻰﻠﻋ قﺎﻔﻧﻹ تﺎﻣﺪ ﻲﻠﶈا ﺞﺗﺎﻨﻟا ﱄﺎﲨإ ﻦﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا ... .. .... .. ... . .. 161 12. III ﺔﺒﺴﻧ قﺎﻔﻧﻹا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻰﻠﻋ مﺎﻌﻟا عﺎﻄﻘﻟا ﺔﻳﺎﻋﺮﻟا ﻰﻠﻋ قﺎﻔﻧﻹا ﱄﺎﲨإ ﻦﻣ) (ﺔﻴﺤﺼﻟا ... ... .. ... .. 161 13. III (ﻲﻜﻳﺮﻣﻷا رﻻوﺪﻠﻟ ﺔﻳرﺎﳉا رﺎﻌﺳﻷﺎﺑ) ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻳﺎﻋﺮﻟا ﻰﻠﻋ قﺎﻔﻧﻹا ﻦﻣ دﺮﻔﻟا ﺐﻴﺼﻧ .. .. .. . 162 .IV ...ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﳌا لﻮﻠﳊاو ﲑﺑاﺪﺘﻟا .. ... 162 ﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﻤﻟا حﻼﺻا تﺎﺳﺎﻴﺳ :ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا ...ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ ﺔﻴﺤ ... ... . .. . .. ... 165 .I ﻲﳜرﺎﺘﻟا رﻮﻄﺘﻟا ...ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺳﺎﻴﺴﻟ ... ... ... .. ... . .... 165 1. I رﻮﻄﺘﻟا ﻲﳜرﺎﺘﻟا ﺔﻨﺳ ﱴﺣ لﻼﻘﺘﺳﻻا ﻦﻣ ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺳﺎﻴﺴﻟ 1990 … … .. . ... 165 1.1. I ﻦﻣ لﻼﻘﺘﺳﻻا ﺔﻨﺳ 1962 ﱃإ 1973 ... ... ... .. ... . .. . 166 2.1. I ةﱰﻓ 1973 - 1980 ... ... . .. .. .. ... 167 .3.1.I ةﱰﻔﻟا ﻦﻣ 1980 -1990 ... .... ... ... .. 168 .2.I ﺔﺳﺎﻴﺴﻟا ﺔﻴﺤﺼﻟا ﰲ ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ةﱰﻓ لﺎﻘﺘﻧﻻا ﻲﺳﺎﻴﺴﻟا ...يدﺎﺼﺘﻗﻻاو . ... .. .. .. .. . 168 1.2. I ةﱰﻔﻟا ﻦﻣ 1990 -2002 بﺎﻴﻏ : ﻖﻓاﻮﺘﻟا ﲔﺑ لﻮﺤﺘﻟا ﻲﻤﻴﻈﻨﺘﻟا مﺎﻈﻨﻠﻟ ﻲﺤﺼﻟا ﺔﻴﻓاﺮﻐﳝﺪﻟا تﻻﻮﺤﺘﻟاو ﺔﻴﺋﺎﺑﻮﻟاو ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ . ... .... ... ... . 168

(12)

IX .II ...ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ تﺎﻴﻔﺸﺘﺴﳌا حﻼﺻﻹ سﺎﺳﺄﻛ يﺪﻗﺎﻌﺘﻟا ﻂﻤﻨﻟا .. .... .... 173 1. II ...ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ﺪﻗﺎﻌﺘﻟا فاﺮﻃأ ... . .. .. .... 174 3. II فاﺪﻫأ ...يﺪﻗﺎﻌﺘﻟا مﺎﻈﻨﻟا .... . ... .. ... 176 .3.II ...ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ يﺪﻗﺎﻌﺘﻟا ﺞﻬﻨﻟا رﺎﺴﻣ ... . ... . 177 .III ...ﻲﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺤﺼﻟا عﺎﻄﻗ ﲑﻴﺴﺘﻟ ﺔﻠﻳﺪﺒﻟا تﺎﺳﺎﻴﺴﻟا ... .. . .. ... 180 .1.III ...ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا حﻼﺻﻹ ﺔﻴﺋﺰﺟ تﺎﺳﺎﻴﺳ ... . .. . .. .. 180 .1.1.III ﺘﻟا ءاﻮﺘﺣاو ءادﻷا ةءﺎﻔﻛ ﻊﻓر ...ﻒﻴﻟﺎﻜ . .. ... .. 181 .2.1.III ...ءادﻷا ﻞﻴﻌﻔﺘﻟ صﺎـﳋاو مﺎـﻌﻟا عﺎﻄﻘﻟا ﲔﺑ نوﺎـﻌﺘﻟاو ﻖﻴﺴﻨﺘﻟا .. .. 181 .3.1.III ...ﺔـﻴﺳﺎﺳﻷا ﺔـﻳودﻷا ﱃإ لﻮـﺻﻮﻟا ﻞـﻴﻌﻔﺗ .. .. .. .... 182 .4.1.III ...ةﺪـﻳﺪﺟ ﻞـﻳﻮﲤ ردﺎـﺼﻣ ﻖـﻠﺧ . ... . ... 182 .2.III ...ﻲـﺤﺼﻟا مﺎـﻈﻨﻟا حﻼـﺻﻹ ﺔـﻠﻣﺎﺷ تﺎـﺳﺎﻴﺳ . .. .. .. . .. 183 .1.2.III ...يرﺎـﺒﺟﻹا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻا نﺎـﻤﻀﻟا مﺎـﻈﻧ .. . .. .. .. 183 .2.2.III ...ضﺮـﳌا ﻰﻠﻋ ﻦـﻴﻣﺄﺘﻟا ﰲ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻا نﺎـﻤﻀﻟا رود ﻞـﻴﻌﻔﺗ .. .. .... 184 .3.2.III ...ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻا نﺎﻤﻀﻟا دراﻮﻣ ... .. .. .. . ... 184 .4.2.III ...ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻا نﺎﻤﻀﻟا ﻞﻤﻋ ﻢﻴﻈﻨﺗ ... .... 184 .5.2.III ...ﺪﻗﺎﻌﺘﻟا فاﺮﻃأ ﲔﺑ ﻖﻴﺴﻨﺘﻟا . ... .. . ... 186 .IV ﲑﻴﺴﺗ ﻦﻜﲤ ﱵﻟا ﺪﻋاﻮﻘﻟاو تاودﻷا يﺮــﺼﻋ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ـﻳﺮﺋاﺰﳉا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔ ... .. . .. .. .. 188 ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﺔﻤﺗﺎﺧ ... ... . ... ... .. 191

:ﻊﺑاﺮﻟا ﻞﺼﻔﻟا

ﺔﻴﻧاﺪﻴﻣ ﺔﺳارد

ﺔﻳﻻﻮﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﻢﻴﻴﻘﺘﻟ

ﺔﻨﺗﺎﺑ

...

..

.

192

ﺔﻣﺪﻘﻣ ... ... .... ... .. 193 :لوﻷا ﺚﺤﺒﻤﻟا ﺔﻴﻫﺎﻣ ﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﻤ ﻴﺤﺼﻟا ﺔ ﻟ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮ ... ... ... ... . .... 194 I ...ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﻞﺧﺪﻣ ... ... .... ... 194 1. I ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﺔﻴﻓاﺮﻐﳉا ﺔﻴﻌﺿﻮﻟا ... ... . 194

(13)

X II ﺑ ﻒﻳﺮﻌﺘﻟا ﳌﺎ ﻟ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨ ﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮ ﻨﺔ ... ... ... ... 198 1. II ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ نﺎﻜﺴﻟاو ﺔﺤﺼﻟا ﺔﻳﺮﻳﺪﳌ ﻲﻤﻴﻈﻨﺘﻟا ﻞﻜﻴﳍا ... .... 198 2. II ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﻞﻛﺎﻴﳍا ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌﺎﺑ ﺔﺻﺎﳋاو ﺔﻴﻣﻮﻤﻋ ﻪﺒﺸﻟاو ﻟ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮ ... ... ... .. 199 .III ﺑ ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﳌاو ﺔﻴﺒﻄﻟا تاﺰﻴﻬﺠﺘﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌﺎ ﺤﺼﻟا ﻴ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو ﺔ ... ... . .... 203 2. III ﺑ ﺔﻴﺒﻄﻟا تاﺰﻴﻬﺠﺘﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌﺎ ﺤﺼﻟا ﻴ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﺔ ... . ... 204 .IV ﻊﻳرﺎﺸﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌا ﻞﻛﺎﻴﻫو ﻟ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮ ... ... . .... 205 ﺔﻣﻮﻈﻨﻤﻟﺎﺑ ﺔﻳﺮﺸﺒﻟاو ﺔﻳدﺎﻤﻟا تﺎﻴﻧﺎﻜﻣﻻا ﻢﻴﻴﻘﺗ :ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا ....ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﺔﻴﺤﺼﻟا .. ... .. 207 .I تاﺮﺷﺆﳌا ﺔﺤﺼﻠﻟ ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟا ... .. ... 207 1. I عﻮﻤﳎ ...تادﻻﻮﻟا ... .. . .. .. 207 2. I دﺪﻋ ...ﺔﻴﳊا تادﻻﻮﻟا . .... 208 3. I دﺪﻋ ...ﺔﺘﻴﳌا تادﻻﻮﻟا 208 4. I دﺪﻋ ... مﺎﻋ ﺪﻌﺑ ﻮﺗﺎﻣ ﰒ ءﺎﻴﺣا ﻦﻳدﻮﻟﻮﳌا لﺎﻔﻃﻻا .. .. 208 5. I دﺪﻋ ...ةﺮﻜﺒﳌا تادﻻﻮﻟاو ﺔﻳﺮﺼﻴﻘﻟا تﺎﻴﻠﻤﻌﻟا تادﻻﻮﻟا ... 209 .II ...ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌﺎﺑ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﱀﺎﺼﳌا ﺐﺴﺣ ةﺮﺳﻷا ﻊﻳزﻮﺗ .. .. .... 209 .1.II ﱀﺎﺼﻣ ﺐﺴﺣ ةﺮﺳﻷا ﻊﻳزﻮﺗ ﻲﻌﻣﺎﳉا ﻲﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻأ ﺰﻛﺮﳌا ... ... ... 209 2. II ةرﻮﺘﻋﻮﺑ ﱘﺮﻣ ﺪﻴﻟﻮﺘﻟا و ءﺎﺴﻨﻟا ضاﺮﻣأ ﰲ ﺔﺼﺼﺨﺘﳌا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا . ... .. 211 3. II رﺬﻌﳌﺎﺑ ﺔﻴﻠﻘﻌﻟا ضاﺮﻣﻷا ﰲ ﺔﺼﺼﺨﺘﳌا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... .. .. . 211 4. II ﺎﻘﺑﺎﺳ ﺔﻳرﺪﺼﻟا ضاﺮﻣﻷا ﻰﻔﺸﺘﺴﻣ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... .. 212 5. II ﺔﺗﻮﺘﻟا ﲔﻋ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... .. ... . 213 6. II فﺎﻴﺿﻮﺑ ﺪﻤﳏ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا – ﺔﻜﻳﺮﺑ -... . ... .. ... 213 7. II تاﲑﻤﻋ نﺎﻤﻴﻠﺳ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا – ﺔﻜﻳﺮﺑ ... ... ... .. ... 214 8. II سوﺎﻘﻧ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... ... ... .... .... 214 9. II ﺔﻧاوﺮﻣ ﺮﻤﻨﻟا ﻲﻠﻋ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... .... .. ... 215

(14)

XI 12. II ﺲﻳرا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا 2 ... ... ... 217 .III ﻮﻟا ﺐﺴﺣ ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﳌا ﻊﻳزﻮﺗ ﻇ ﻒﺋﺎ ...ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌﺎﺑ . .. 217 1. III ﺰﻛﺮﳌا ...ﻲﻌﻣﺎﳉا ﻲﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ... .... .. 217 2. III ةرﻮﺘﻋﻮﺑ ﱘﺮﻣ ﺪﻴﻟﻮﺘﻟا و ءﺎﺴﻨﻟا ضاﺮﻣأ ﰲ ﺔﺼﺼﺨﺘﳌا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا .... . 218 3. III ﺘﳌا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا رﺬﻌﳌﺎﺑ ﺔﻴﻠﻘﻌﻟا ضاﺮﻣﻷا ﰲ ﺔﺼﺼﺨ ... .. 219 4. III ﺎﻘﺑﺎﺳ ﺔﻳرﺪﺼﻟا ضاﺮﻣﻷا ﻰﻔﺸﺘﺴﻣ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... .. .. .. . 220 5. III ﺔﺗﻮﺘﻟا ﲔﻋ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... ... ... 220 6. III ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا فﺎﻴﺿﻮﺑ ﺪﻤﳏ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا – ﺔﻜﻳﺮﺑ -... ... .. ... . .. 221 7. III تاﲑﻤﻋ نﺎﻤﻴﻠﺳ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا – ﺔﻜﻳﺮﺑ -... .. ... . .... 222 8. III سوﺎﻘﻧ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... .. ... . .... 223 9. III ﺔﺴﺳﺆﳌا ﺔﻧاوﺮﻣ ﺮﻤﻨﻟا ﻲﻠﻋ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ... . ... .... 223 10. III ﺔﻧاوﺮﻣ ﺔﻜﻴﺴﻣ ةﺰﻳز ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ... .. ... . .... ... 224 11. III ﺲﻳرا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا 1 ... . ... . ... . .... ... .. 225 12. III ﺲﻳرا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا 2 ... . .. . ... ... . ... ... . 226 ﺔﻴﻧاﺪﻴﻤﻟا ﺔﺳارﺪﻟا ﻲﻓ ةﺪﻤﺘﻌﻤﻟا ﺔﻴﺠﻬﻨﻤﻟا :ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا ... ... .. . .. . ... ... 227 .I ﺔﺳارﺪﻟا ﺔﻨﻴﻋو ﻊﻤﺘﳎ ... ... ... .. 227 1. I ﺔﺳارﺪﻟا ﻊﻤﺘﳎ ... ... ... .... 227 2. I ﺔﺳارﺪﻟا ﺔﻨﻴﻋ ... ... ... 228 .II تﺎﻧﺎﻴﺒﻟا ﻊﲨ تﺎﻴﻟآ ... ... ... 229 1. II مﺪﺨﺘﺴﳌا بﻮﻠﺳﻷا ...تﺎﻧﺎﻴﺒﻟا ﻊﻤﳉ ... ... 229 2. II ﺚﺤﺒﻟا ةرﺎﻤﺘﺳا ... ... ... 230 .III ﻲﺋﺎﺼﺣﻹا ﻞﻴﻠﺤﺘﻟا تاودأ .... ... ... ... 231 .1.III سﺎﻴﻘﻟا ةادأ تﺎﺒﺛ ﺪﻳﺪﲢ ... ... ... 231

(15)

XII ﻤﻟا ﺚﺤﺒ تﺎﻧﺎﻴﺒﻟا ﺔﺠﻟﺎﻌﻣ :ﺚﻟﺎﺜﻟا ... ... ... ... .. .. ... 234 .I ﺔﻴﺼﺨﺸﻟا تﺎﻧﺎﻴﺒﻟا ﺔﳉﺎﻌﻣ ... ... ... ... ... 234 1. I ﻌﻴﺒﻃ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ﰲ ﺪﺟاﻮﺘﻟا ﺔ ... ... . ... ... ... 234 .2.I ﺲﻨﳉا ... ... ... 235 .3.I ﻦﺴﻟا ... ... ... 236 4.I ﺔﻴﻧﺪﳌا ﺔﻟﺎﳊا ... ... ... 237 5. I ﻲﻤﻴﻠﻌﺘﻟا ىﻮﺘﺴﳌا ... ... .. ... 238 6. I يﺮﻬﺸﻟا ﻞﺧﺪﻟا ... ... ... 239 7.I ﺔﻣﺎﻗﻹا نﺎﻜﻣ ... .. .... ... 240 .II ﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻢﻴﻴﻘﺗ نﺎﻴﺒﺘﺳا تﺎﻧﺎﻴﺑ ﺔﳉﺎﻌﻣ ...ﺔﻴ . ... . ... 241 1. II رﺎﻴﻌﻣ ﺔﻴﺳﻮﻤﻠﳌا ... ... ... 241 2. II ﺔﻳدﺎﻤﺘﻋﻻا رﺎﻴﻌﻣ ... ... ... 242 3. II ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻا رﺎﻴﻌﻣ ... ... . .. . ... 244 4.II ﺔﻘﺜﻟا رﺎﻴﻌﻣ ... ... .... 245 5.II ﻒﻃﺎﻌﺘﻟا رﺎﻴﻌﻣ ... ... ... 246 6. II ﺔﻴﻟﺎﲨﻹا ﺞﺋﺎﺘﻨﻟا ... ... . ... 248 .III ﻠﲢو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﲔﺴﲢ تﺎﻴﻟآ نﺎﻴﺒﺘﺳا تﺎﻧﺎﻴﺑ ﺔﳉﺎﻌﻣ .ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﺔﺑﻮﺟأ قراﻮﻓ ﻞﻴ .... .. 249 1. III ...ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﲔﺴﲢ تﺎﻴﻟآ نﺎﻴﺒﺘﺳا تﺎﻧﺎﻴﺑ ﺔﳉﺎﻌﻣ .. . 249 2. III ﺔﻴﺼﺨﺸﻟا ﻢ ﺎﻔﺻاﻮﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﲔﺑ قراﻮﻔﻟا ﻞﻴﻠﲢ ﻲﻘﻠﺘﳌ ﺔﻬﺟﻮﳌا ةرﺎﻤﺘﺳﻼﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ...ﺔﻣﺪﳋا ... .. 250 3. III ﺔﻴﺼﺨﺸﻟا ﻢ ﺎﻔﺻاﻮﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﲔﺑ قراﻮﻔﻟا ﻞﻴﻠﲢ مﺪﻘﳌ ﺔﻬﺟﻮﳌا ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ...ﺔﻣﺪﳋا ... . ... ... 253 ...ﺎﻫﺮﻴﺴﻔﺗو ﺞﺋﺎﺘﻨﻟا ضﺮﻋ ،تﺎﻴﺿﺮﻔﻟا رﺎﺒﺘﺧا :ﻊﺑاﺮﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا ... ... 258

(16)

XIII ﺧ ﻤﺗﺎ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﺔ ... ... .... .... 262 ﺔﻤﺗﺎﺧ ... ... ... .... 264 ﺔﻤﺋﺎﻗ ﻊﺟاﺮﻤﻟا ... ... ... 271 ﻖﺣﻼﻤﻟا ... ... .. 281 ﺔﻴﺒﻨﺟﻻاو ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا ﻦﻴﺘﻐﻠﻟﺎﺑ ﺺﺨﻠﻣ ... ... ... .... 293

(17)

XIV ﻢﻗﺮﻟا لوﺪﺠﻟا ناﻮﻨﻋ ﺔﺤﻔﺼﻟا 1 ﺔﻴﺠﻴﺗاﺮﺘﺳﻻا ﺔﻄﺨﻟا دﺎﻌﺑأ 127 2 .ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻠﻟ نﺎﻜﺴﻟا ﻲﻟﺎﻤﺟا داﺪﻌﺗ 155 3 ﻟ ﺔﻴﻧﺎﻜﺴﻟا ةدﺎﻳﺰﻟا ﺔﺒﺴﻧ ﻠ ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪ 155 4 ﺪﻴﻟاﻮﻤﻟا لﺪﻌﻣ ﻲﻟﺎﻤﺟإ ﻞﻜﻟ) 1000 ﺺﺨﺷ ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻟ ( 156 5 ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻟ دﻼﻴﻤﻟا ﺪﻨﻋ ﻊﻗﻮﺘﻤﻟا ﺮﻤﻌﻟا ﻲﻟﺎﻤﺟا . 156 6 ﻊﻗﻮﺘﻤﻟا ﺮﻤﻌﻟا ثﺎﻧﻺﻟ (تاﻮﻨﺴﻟﺎﺑ) دﻼﻴﻤﻟا ﺪﻨﻋ ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻟ 157 7 ﻊﻗﻮﺘﻤﻟا ﺮﻤﻌﻟا رﻮﻛﺬﻠﻟ دﻼﻴﻤﻟا ﺪﻨﻋ 158 8 ﻟ ﻲﻟوﻻا تﺎﻴﻓﻮﻟا لﺪﻌﻣ ﻠ ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪ 158 9 نود لﺎﻔﻃﻷا تﺎﻴﻓو لﺪﻌﻣ 5 تاﻮﻨﺳ ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻟ 159 10 ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻠﻟ ﻊﺿﺮﻟا تﺎﻴﻓو لﺪﻌﻣ 160 11 تﺎﻬﻣﻻا تﺎﻴﻓو ﺔﺒﺴﻧ ﻞﻜﻟ 100 ﻲﺣ دﻮﻟﻮﻣ ﻒﻟا -ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻟا ﻲﻓ 160 12 ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻟ ﻲﻠﺤﻤﻟا ﺞﺗﺎﻨﻟا ﻲﻟﺎﻤﺟا ﻦﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻰﻠﻋ قﺎﻔﻧﻻا ﺔﺒﺴﻧ 161 13 قﺎﻔﻧا ﺔﺒﺴﻧ ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻟ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻰﻠﻋ مﺎﻌﻟا عﺎﻄﻘﻟا 162 14 ﺔﻴﺑرﺎﻐﻤﻟا لوﺪﻟﺎﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻳﺎﻋﺮﻟا ﻰﻠﻋ قﺎﻔﻧﻻا ﻦﻣ دﺮﻔﻟا ﺐﻴﺼﻧ 163 15 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو تﺎﻳﺪﻠﺑو ﺮﺋاود 195 16 ﺔﻴﻨﻜﺴﻟا ﻖﻃﺎﻨﻤﻟا عﻮﻧ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو نﺎﻜﺳ ﻊﻳزﻮﺗ 197 17 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﺑ ﺔﺤﺼﻟا عﺎﻄﻘﻟ ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﻞﻛﺎﻴﻬﻟا 200 18 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو ﺔﺤﺼﻟا عﺎﻄﻘﺑ ﺔﺻﺎﺨﻟاو ﺔﻴﻣﻮﻤﻋ ﻪﺒﺸﻟا ﻞﻛﺎﻴﻬﻟا 202 19 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﻲﺤﺼﻟا عﺎﻄﻘﻟﺎﺑ ﺔﻴﺒﻄﻟا ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا 203 20 ) ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﺔﺤﺼﻟا ﺔﻳﺮﻳﺪﻤﺑ ةﺰﺠﻨﻤﻟا تﺎﻴﻠﻤﻌﻟا 2005 / 2011 ( 205 21 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﻲﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﻂﺳﻮﻟﺎﺑ تادﻻﻮﻟاو تادﻻﻮﻟا عﻮﻤﺠﻣ 207 22 ﺔﻴﺤﻟا تادﻻﻮﻟا دﺪﻋ 208 23 ﺔﺘﻴﻤﻟا تادﻻﻮﻟا دﺪﻋ 208 24 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ءﺎﻴﺣا تادﻻﻮﻟا دﺪﻋ 208 25 دﺪﻋ ةﺮﻜﺒﻤﻟا تادﻻﻮﻟاو ﺔﻳﺮﺼﻴﻘﻟا تﺎﻴﻠﻤﻌﻟا تادﻻﻮﻟا 209 26 ﻲﻌﻣﺎﺠﻟا ﻲﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺰﻛﺮﻤﻟا ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ 210 27 ﻢﻳﺮﻣ ﺪﻴﻟﻮﺘﻟاو ءﺎﺴﻨﻟا ضاﺮﻣا ﺔﺴﺳﺆﻣ ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ ةرﻮﺘﻋﻮﺑ 211 28 رﺬﻌﻤﻟﺎﺑ ﺔﻴﻠﻘﻌﻟا ضاﺮﻣﻻا ﺔﺴﺳﺆﻣ ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ 212 29 ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ ﺎﻘﺑﺎﺳ ﺔﻳرﺪﺼﻟا ضاﺮﻣﻷا ﻰﻔﺸﺘﺴﻣ 212 30 ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ ﺔﺗﻮﺘﻟا ﻦﻴﻋ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا 213

(18)

XV 33 ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ سوﺎﻘﻧ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا 215 34 ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ ﺔﻧاوﺮﻣ ﺮﻤﻨﻟا ﻲﻠﻋ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا 215 5 3 ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا ﺔﻧاوﺮﻣ ﺔﻜﻴﺴﻣ ةﺰﻳز ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا 216 6 3 ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ ﺲﻳرا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا 1 216 7 3 ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ةﺮﺳﻻا دﺪﻋ ﺲﻳرا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا 2 217 38 ﺎﺑ ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺰﻛﺮﻤﻟ ﻲﻌﻣﺎﺠﻟا ﻲﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا 217 39 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺪﻴﻟﻮﺘﻟا و ءﺎﺴﻨﻟا ضاﺮﻣأ ﻲﻓ ﺔﺼﺼﺨﺘﻤﻟا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟ ةرﻮﺘﻋﻮﺑ ﻢﻳﺮﻣ 218 40 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺑ رﺬﻌﻤﻟﺎﺑ ﺔﻴﻠﻘﻌﻟا ضاﺮﻣﻷا ﻲﻓ ﺔﺼﺼﺨﺘﻤﻟا ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤ 219 41 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺑ ﺎﻘﺑﺎﺳ ﺔﻳرﺪﺼﻟا ضاﺮﻣﻷا ﻰﻔﺸﺘﺴﻤ ﺔﻨﺗﺎﺑ 220 42 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﺗﻮﺘﻟا ﻦﻴﻋ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا 221 43 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ فﺎﻴﺿﻮﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟ – ﺔﻜﻳﺮﺑ 221 44 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟ تاﺮﻴﻤﻋ نﺎﻤﻴﻠﺳ – ﺔﻜﻳﺮﺑ 222 45 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﺴﺳﺆﻤﻟ سوﺎﻘﻧ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا 223 46 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟ ﺔﻧاوﺮﻣ ﺮﻤﻨﻟا ﻲﻠﻋ 224 47 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟ ﺔﻧاوﺮﻣ ﺔﻜﻴﺴﻣ ةﺰﻳز 225 48 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟ ﺲﻳرا 1 226 49 ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﻴﺋﺎﻔﺸﺘﺳﻻا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺴﺳﺆﻤﻟ ﺲﻳرا 2 227 50 ﺔﺳارﺪﻟا ﻊﻤﺘﺠﻤﻟ ﺔﻠﺜﻤﻤﻟا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟﺎﺑ ﺔﻠﻣﺎﻌﻟا ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟاو ةﺮﺳﻷا دﺪﻋ 228 51 خﺎﺒﻧوﺮﻛ ﺎﻔﻟأ ﻞﻣﺎﻌﻣ 232 52 ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا ﻲﻓ ﺪﺟاﻮﺘﻟا ﺔﻌﻴﺒﻃ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓا ﻊﻳزﻮﺗ 234 53 ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ ﺲﻨﺠﻟا ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ 235 54 ﻦﺴﻟا ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ 236 55 ﺔﻴﻧﺪﻤﻟا ﺔﻟﺎﺤﻟا ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ 237 56 ﻲﻤﻴﻠﻌﺘﻟا ىﻮﺘﺴﻤﻟا ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ 238 57 يﺮﻬﺸﻟا ﻞﺧﺪﻟا ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ 239 58 نﺎﻜﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﻣﺎﻗﻹا 240 59 ﺔﻴﺳﻮﻤﻠﻤﻟا رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ 241 60 ﺔﻳدﺎﻤﺘﻋﻻا رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ 243

(19)

XVI

61 ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻا رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ 244 62 ﺔﻘﺜﻟا رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ 245 63 ﻒﻃﺎﻌﺘﻟا رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ 247 64 ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻠﻟ ﺔﺴﻤﺨﻟا دﺎﻌﺑﻷا ﻢﻴﻴﻘﺗ 248 65 ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﻦﻴﺴﺤﺗ تﺎﻴﻟآ لﻮﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﺔﺑﻮﺟأ ﻞﻴﻠﺤﺗ 249 66 ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺲﻨﺠﻟا رﺎﻴﻌﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓا ﺔﺑﻮﺟأ قراﻮﻓ 1 250 67 ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺔﻴﻧﺪﻤﻟا ﺔﻟﺎﺤﻟا ﺔﻴﺻﺎﺧ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓا ﺔﺑﻮﺟأ قراﻮﻓ 1 251 68 ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺔﻣﺎﻗﻹا نﺎﻜﻣ ﺔﻴﺻﺎﺧ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓا ﺔﺑﻮﺟأ قراﻮﻓ 1 252 69 ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺮﺸﻴﻓ رﺎﺒﺘﺧا 1 253 70 ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺲﻨﺠﻟا رﺎﻴﻌﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓا ﺔﺑﻮﺟأ قراﻮﻓ 2 253 71 ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺔﻴﻧﺪﻤﻟا ﺔﻟﺎﺤﻟا ﺔﻴﺻﺎﺧ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓا ﺔﺑﻮﺟأ قراﻮﻓ 2 254 72 ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺔﻣﺎﻗﻹا نﺎﻜﻣ ﺔﻴﺻﺎﺧ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓا ﺔﺑﻮﺟأ قراﻮﻓ 2 255 73 ةرﺎﻤﺘﺳﻺﻟ ﺮﺸﻴﻓ رﺎﺒﺘﺧا 2 256

(20)

XV

لﺎﻜﺷﻷا سﺮﻬﻓ

ﻢﻗﺮﻟا ﻞﻜﺸﻟا ناﻮﻨﻋ ﺔﺤﻔﺼﻟا 01 ةءﺎﻔﻜﻟا ردﺎﺼﻣ 66 02 " ﺐﺴﺣ ةدﺎﻴﻘﻟا ﺔﺣﻮﻟ Michel Leroy " 82 03 ﻲﺟﺮﺨﻤﻟا ﻪﺟﻮﺘﻟﺎﺑ ﻖﻳﻮﻄﺘﻟا 88 04 ﺔﻳﺮﻳﺪﻘﺘﻟا ةرادﻹا تاودأ 125 05 ﺔﻴﻠﻤﻋ تاﻮﻄﺧو ﻞﺣاﺮﻣ ﺔﻤﻈﻨﻤﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﻰﻠﻋ ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا دراﻮﻤﻟا ﻂﻴﻄﺨﺗ 129 06 ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ ﺔﻳﻻﻮﻟا ﻊﻗﻮﻣ ﺢﺿﻮﺗ ﺔﻄﻳﺮﺨﻟا 194 07 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﺑ ﺮﺋاوﺪﻟاو تﺎﻳﺪﻠﺒﻟا ﻊﻗﻮﻣ 196 08 ﺔﻴﻨﻜﺴﻟا ﻖﻃﺎﻨﻤﻟا عﻮﻧ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو نﺎﻜﺳ ﻊﻳزﻮﺗ 197 09 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ ﺔﺤﺼﻟا عﺎﻄﻘﺑ ﺔﻴﺒﻄﻟا تاﺰﻴﻬﺠﺘﻟا 204 10 داﺮﻓا ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا ﻲﻓ ﺪﺟاﻮﺘﻟا ﺔﻌﻴﺒﻃ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا 234 11 ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ ﺲﻨﺠﻟا 235 12 ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ ﻦﺴﻟا 236 13 ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﻴﻧﺪﻤﻟا ﺔﻟﺎﺤﻟا 237 14 ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ ﻲﻤﻴﻠﻌﺘﻟا ىﻮﺘﺴﻤﻟا 238 15 ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ يﺮﻬﺸﻟا ﻞﺧﺪﻟا 239 16 ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﺴﺣ ﺔﻨﻴﻌﻟا داﺮﻓأ ﻊﻳزﻮﺗ ﺔﻣﺎﻗﻻا نﺎﻜﻣ 240 17 رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺔﻴﺳﻮﻤﻠﻤﻟا 241 18 ﻻا رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺔﻳدﺎﻤﺘﻋ 243 19 رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻا 245 20 ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺔﻘﺜﻟا رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا 246 21 رﺎﻴﻌﻣ ﻖﻓو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ ﻒﻃﺎﻌﺘﻟا 247

(21)

XVI

ﻢﻗﺮﻟا ﻞﻜﺸﻟا ناﻮﻨﻋ ﺔﺤﻔﺼﻟا 01 ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ نﺎﻴﺒﺘﺳا 281 02 نﺎﻴﺒﺘﺳا آ تﺎﻴﻟ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﻦﻴﺴﺤﺗ 286 03 ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﻟ نﺎﻜﺴﻟاو ﺔﺤﺼﻟا ﺔﻳﺮﻳﺪﻤﻟ ﻲﻤﻴﻈﻨﺘﻟا ﻞﻜﻴﻬﻟا 291

(22)

(23)

أ ﺘﻴﻓﺎﻋو ﺔﻴﺤﺼﻟا ﻪﺘﻟﺎﲝ ﻖﻠﻌﺘﺗ ﻲﻬﻓ نﺎﺴﻧﻹا تﺎﺒﻠﻄﺘﻣ ﻢﻫأ ﻦﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﱪﺘﻌﺗ ،ﻪ ﻞﺘﲢ ﺎﻬﻠﻌﺟ ﺎﻣ ﻊﻴﻤﳉا تﺎﻣﺎﻤﺘﻫا ﰲ ةزرﺎﺑ ﺔﻧﺎﻜﻣ ، ﺔﻣﻼﺳ ﻰﻠﻋ ظﺎﻔﳊا ﰲ ﺎﻬﺘﻴﳘﻷ ﻂﻘﻓ ﺲﻴﻟ ﻟا دﺮﻔ ةدﺎﻳﺰﻟ ﺎﻀﻳأ ﻞﺑ ﻰﻠﻋ ﻪﺗرﺪﻗ و ،ﺔﻴﻤﻨﺘﻟاو ءﺎﻨﺒﻟا ﲎﻌﳌا اﺬﻫ ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻞﺜﲤ ،رﻮﻄﺘﻟاو ةﺎﻴﳊا ﻊﻧﺎﺻ نﺎﺴﻧﻺﻟ مﺪﻘﻳ نأ ﻦﻜﳝ ﺎﻣ ﻢﻫأ ﻰﻠﻋ ردﺎﻗ ﻊﻤﺘﳎ ءﺎﻨﺒﻟ ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗا ةروﺮﺿ ﻞﺜﲤ ﺎﻀﻳأ ﺎ ﺈﻓ ﺔﻴﻧﺎﺴﻧإ ةروﺮﺿ ﺲﻜﻌﺗ ﺖﻧﺎﻛ نإ ﻲﻫو ﱘﺪﻘﺗ ءادﻷا ﰲ ﻞﻀﻓﻷا ﻒﻠﺘﳐ ﻻا ﺔﻴﻤﻨﺘﻟا تﻻﺎﳎ ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻻاو ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗ . نإ مﺎﻤﺘﻫﻻا ﺎﳍ ﲔﻘﻠﺘﳌا ﺎﺿر لﺎﻨﺗ ﱵﻟا ﺔﺑﻮﻠﻄﳌا تﺎﻳﻮﺘﺴﳌا ﰲ ﺎﻬﻠﻌﺟ ﻰﻠﻋ ﻞﻤﻌﻟاو ،ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋﺎﺑ ﻖﻘﲢو ﻢ ﺎﺟﺎﻴﺘﺣا وأ ﻲﻠﻜﻟا ىﻮﺘﺴﳌا ﻰﻠﻋ ءاﻮﺳ ﰐﺎﺴﺳﺆﻣ مﺎﻈﻧ يأ ﺎﻬﻘﻴﻘﲢ ﻰﻠﻋ ﺮﻬﺴﻳ نأ ﺐﳚ ﺔﻳﻮﻟوأ ﻲﻫ ﺔﻴﻤﻠﻋ ﺐﻴﻟﺎﺳأ عﺎﺒﺗﺎﺑ ﻻإ ﻢﺘﻳ ﻻ تﺎﻣﺪﳋا ةدﻮﺟو ءادﻷا تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ ﻦﻋ مﺎﻜﺣﻷا راﺪﺻإ نأ ﲑﻏ ،ﻲﺋﺰﳉا ﺔﻘﻴﻗدو ﺔﺤﺿاو ةرﻮﺻ ﻦﻳﻮﻜﺘﻟ ﺎ ﺎﻴﺜﻴﺣ ﻒﻠﺘﺨﲟ ﺔﻃﺎﺣﻹاو ﺔﻴﻟﺎﻌﻔﻟا تﺎﺟارد ﺔﺳارد ﻦﻣ ﻦﻜﲤ ﺔﻴﺠﻬﻨﻣو ﱃإ يدﺆﺗ .ﺎﻬﺤﻴﺤﺼﺗو ﺎﻬﻨﻴﺴﲢ ﺔﻟوﺎﳏو ﻞﻠﳋا ﻦﻣﺎﻜﻣو ةﻮﻘﻟا ﺐﻧاﻮﺟ ﺪﻳﺪﲢ ﻚﻟذ ﻦﻣ ﻢﻏﺮﻟا ﻰﻠﻋو ، سﺎﻴﻗ عﻮﺿﻮﻣ ﺪﻌﻳ ،ﺎﻴﺒﺴﻧ ﺔﺜﻳﺪﳊا ﻊﻴﺿاﻮﳌا ﲔﺑ ﻦﻣ تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ تﺎﻣﺪﳋا ﻢﻴﻴﻘﺗ لاﺰﻳ ﻻو ،ﻲﺤﺼﻟا لﺎ ا ﰲ ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺎﻬﺋادأ تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ ﺪﻳﺪﲢو ﺜﺣﺎﺒﻟا ﲔﺑ لﺪﺟو شﺎﻘﻧ عﻮﺿﻮﻣ بﺎﺤﺻأو ﲔ صﺎﺼﺘﺧﻻا . تﺎﻣﺪﳋا نأ ﻪﻴﻓ ﻚﺷ ﻻ ﺎﳑو ﺎﻫﲑﻓﻮﺗ ﺔﻟوﺪﻟا ﻖﺗﺎﻋ ﻰﻠﻋ نﻮﻜﻳ ﱵﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﺮﺜﻛأ ﻦﻣ ﻲﻫ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﻚﻟﺬﻟو ،ﺔﻓﺪﻬﺘﺴﳌاو ﺔﺑﻮﻠﻄﳌا تﺎﻳﻮﺘﺴﳌﺎﺑو ﺎﻬﻨﻴﺴﲢ ﱃإ ﺎﻣود ﻰﻌﺴﺗ ﻲﻬﻓ ﺎ دﻮﺟ تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ ﺮﻳﻮﻄﺗو ﰲ ﺚﺤﺒﻟﺎﺑ ﻚﻟذ ﻖﻴﻘﲢ ﻦﻣ ﻦﻜﲤ ﱵﻟا تﺎﻴﻟﻵاو ﺐﻴﻟﺎﺳﻷا ﻒﻠﺘﳐ ، ﻊﻤﺘ او ﺔﺻﺎﺧ ةرﻮﺼﺑ دﺮﻔﻠﻟ ﺔﻌﻔﻨﳌا ﻖﻴﻘﲢ ﱄﺎﺘﻟﺎﺑو .ﺔﻣﺎﻋ ةرﻮﺼﺑ ﺔﻟوﺪﻟاو ﺪﻘﻓ ﺎﻬﻨﻴﺑ ﻦﻣ ﺮﺋاﺰﳉﺎﻓ ،ﺔﻔﻠﺘﳐ ﺔﻤﻈﻧأو ﺐﻴﻟﺎﺳﺄﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋﺎﺑ لوﺪﻟا ﻢﻈﻌﻣ مﺎﻤﺘﻫا ﻞﻇ ﰲو .ﺔﻔﻠﺘﳐ ﺔﻴﺣﻼﺻا تﺎﺳﺎﻴﺳو ﺞﻣاﺮﺑ لﻼﺧ ﻦﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺎ ﺎﻣﺪﺧ ىﻮﺘﺴﻣ ﲔﺴﺤﺘﺑ ﺖﻤﺘﻫا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌا حﻼﺻا ﺔﺳﺎﻴﺳ تﺮﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ﻞﺣاﺮﻣ ةﺪﻌﺑ ﺬﻨﻣ لﻼﻘﺘﺳﻻا ﱃإ ﺎﻨﻣﻮﻳ ،اﺬﻫ سﺎﻜﻌﻧﺎﻛ فوﺮﻈﻠﻟ ﱵﻟا تدﺎﺳ ﰲ ﻞﻛ ﺔﻠﺣﺮﻣ ﻰﻠﻋ ،ىﺪﺣ ءاﻮﺳ فوﺮﻈﻟا ﺔﻴﺳﺎﻴﺴﻟا ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗﻻاو ﱴﺣو ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ،ﺔﻴﺌﻴﺒﻟاو ﻞﻜﻟو ﺔﺳﺎﻴﺳ ﺎﻫﺮﺻﺎﻨﻋ ،ﺎﻬﻓاﺪﻫأو ﻻإ نأ فﺪﳍا ﻲﺴﻴﺋﺮﻟا ﻮﻫ تﺎﻣﺪﳋا ﺔﻴﻋﻮﻧ ﺮﻳﻮﻄﺗ .دﺮﻔﻟا ﻪﻜﻠﳝ ﺎﻣ ﻢﻫا ﻲﻫ ﺔﺤﺼﻟا نا رﺎﺒﺘﻋﺎﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا

(24)

ب ﻞﻴﺒﺳ ﻚﻟذ ﻦﻣ فﺮﻃ تﺎﻄﻠﺴﻟا ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا .

ﺔﺳارﺪﻟا ﺔﻠﻜﺸﻣ

:

تﺎﻣﺪﳋا ﻪﺒﺴﺘﻜﺗ ﺎﳌ اﺮﻈﻧ ،ﺔﺻﺎﺧ ةرﻮﺼﺑ دﺮﻔﻟاو ﺔﻣﺎﻋ ةرﻮﺼﺑ ﺔﻟوﺪﻠﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ﺔﻐﻟﺎﺑ ﺔﻴﳘأ ﻦﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا و ا ىﻮﺘﺴﳌا رﺎﺒﺘﻋﺎﺑ ،ﻪﻣﺪﻘﺗ ﺔﺟرﺪﻟ ﺎﺳﺎﻴﻘﻣ ﻊﻤﺘﺠﻤﻠﻟ ﻲﺤﺼﻟ ﻢﻴﻴﻘﺗ ﱃإ ﺔﺟﺎﲝ ﺎﻣود ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻰﻘﺒﺗ ﺔﻣﺪﺨﻠﻟ فﺪﻬﺘﺴﳌاو بﻮﻠﻄﳌا ىﻮﺘﺴﳌا ﻦﻋ ﺔﻴﺒﻠﺴﻟا تﺎﻓاﺮﳓﻻا فﺎﺸﺘﻛا ﻪﻨﻣ فﺪﳍا نﻮﻜﻳ ﺮﻤﺘﺴﻣو يرود ﻛﺎﺸﳌا ﻊﻣ ﺎﻣءﻼﺗ ﺎﻫﺮﺜﻛأو ﺐﻴﻟﺎﺳﻷا ﻞﺜﻣأ ﺪﻳﺪﲢو ﺎﻬﺘﻬﺟاﻮﻣو ﺎﻬﺤﻴﺤﺼﺗ ﺐﳚ ﱵﻟا تﺎﻳﺪﺤﺘﻟاو ﻞ . ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟا ﺔﻴﻟﺎﻜﺷﻹا نﻮﻜﺗ رﺎﻃﻹا اﺬﻫ ﰲو :ﰐﻵﺎﻛ ﺎﻨﺜﲝ عﻮﺿﻮﳌ ﻲﻓ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ىﻮﺘﺴﻣ ﻢﻴﻴﻘﺗ ﻦﻜﻤﻳ ﻒﻴﻛ ،ﺮﺋاﺰﺠﻟا ؟ ﺎﻬﻨﻴﺴﺤﺗ تﺎﻴﻟآ ﻲﻫﺎﻣو ﻦﻣو لﻼﺧ ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟا ﺔﻴﻟﺎﻜﺷﻹا ﺔﻏﺎﻴﺻ ﻦﻜﳝ ﺔﻴﻋﺮﻔﻟا تﻻؤﺎﺴﺘﻟا ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻛ : يﺮﻈﻨﻟا رﺎﻃﻹا ﻮﻫ ﺎﻣ وا ﻲﻤﻴﻫﺎﻔﳌ ﻣﺪﺨﻠﻟ تﺎ ﺔﻴﺤﺼﻟا ؟ تﺎﻴﻟآو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺐﻴﻟﺎﺳأ ﻲﻫ ﺎﻣ ﺎﻬﻨﻴﺴﲢ ؟ -ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌﺎﺑ تﺎﻣﺪﳋا ﻊﻗاو ﻮﻫ ﺎﻣ ؟ -ﻢﻴﻴﻘﺗ ﻦﻜﳝ ﻒﻴﻛ ىﻮﺘﺴﻣ ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو جذﻮﳕ ماﺪﺨﺘﺳﺎﺑ SERVQUAL ﺎﻣو ؟ ﻲﻫ تﺎﻴﻟآ ؟ ﺎﻬﻨﻴﺴﲢ ﺔﺳارﺪﻟا تﺎﻴﺿﺮﻓ ﺔﻴﻟﺎﻜﺷﻹا ﻦﻋ ﺔﺑﺎﺟﻺﻟو ؛ﺚﺤﺒﻟا عﻮﺿﻮﻣ ﺔﺳارﺪﻟا زﺎﳒا رﺎﻃإ ﰲ تﻻؤﺎﺴﺘﻟاو ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟا تﺎﻴﺿﺮﻔﻟا ﺔﻏﺎﻴﺻ ﰎ :ﺔﻴﻟﺎﺘﻟا جذﻮﻤﻨﻟ ﺎﻘﻓو :ﱃوﻷا ﺔﻴﺿﺮﻔﻟا SERVQUAL ىﻮﺘﺴﳌا ﻊﻣ ﻊﻗﻮﺘﳌا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﻖﻓاﻮﺘﻳ ﻻ .ىﺪﺣ ﻰﻠﻋ ﺪﻌﺑ ﻞﻛ لﺎﻤﻌﺘﺳﺎﺑ ﺎﻬﻤﻴﻴﻘﺗ ﺪﻨﻋ ﺎﻬﻨﻣ كرﺪﳌا جذﻮﻤﻨﻟ ﺎﻘﻓو :ﺔﻴﻧﺎﺜﻟا ﺔﻴﺿﺮﻔﻟا SERVQUAL ىﻮﺘﺴﳌا ﻊﻣ ﻊﻗﻮﺘﳌا ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﻖﻓاﻮﺘﻳ ﻻ ﳌا .ﺎﻌﻣ دﺎﻌﺑﻷا ﻞﻛ لﺎﻤﻌﺘﺳﺎﺑ ﺎﻬﻤﻴﻴﻘﺗ ﺪﻨﻋ ﺎﻬﻨﻣ كرﺪ

(25)

ج عﻮﺿﻮﻤﻟا رﺎﻴﺘﺧا بﺎﺒﺳأ زﺎﳚإ ﻦﻜﳝو ،عﻮﺿﻮﳌا اﺬﻫ رﺎﻴﺘﺧﻻ ﺎﻨﻌﻓﺪﺗ بﺎﺒﺳأ ةﺪﻋ كﺎﻨﻫ :ﻲﻠﻳ ﺎﻣ ﰲ ﺎﻫزﺮﺑأ ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺔﻴﻔﻴﻛ ،ﻩﲑﻴﺴﺗ تﺎﻴﻟآو ،ﻪﺗﺎﻴﺜﻴﺣ ﻒﻠﺘﳐ ﻢﻬﻓو ﻲﺤﺼﻟا لﺎ ا ﰲ ﺚﺤﺒﻟا ﻮﳓ ﻲﺼﺨﺸﻟا لﻮﻴﳌا .ﺎﻬﻨﻴﺴﲢ تﺎﻴﻟآ ﺔﺳاردو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا -.تﺎﻤﻈﻨﳌا ﲑﻴﺴﺗ ناﺪﻴﻣ ﰲ ﻲﳝدﺎﻛﻷا ﺚﺤﺒﻟاو ﻲﻤﻠﻌﻟا لﺎ ا ﰲ ﺔﻳراﺮﻤﺘﺳﻻا -ﺗ ﱵﻟا تﺎﺣﻼﺻﻹا ﺔﻋﺎﳒ ىﺪﻣ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﰲ ﺔﺒﻏﺮﻟا ﻖﻴﺒﻄﺗ ىﺪﻣو ،ﻲﺤﺼﻟا عﺎﻄﻘﻟا ﻰﻠﻋ ﺔﻴﺻﻮﻟا ةرازﻮﻟا ﺎ مﻮﻘ .ﺎﳍ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻤﻈﻨﳌا .ﺎﻬﻤﻴﻴﻘﺗ ﺐﻴﻟﺎﺳأو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻠﻟ قﺮﻄﺘﺗ تﺎﻋﻮﺿﻮﲟ ﱯﺘﻜﳌا ىﻮﺘﶈا ءاﺮﺛإ

ﻟا ﺔﻴﻤﻫأ

ﺚﺤﺒ

ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ءاﻮﺳ ،ﺎ اذ ﺪﺣ ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻠﻟ ﺔﻐﻟﺎﺒﻟا ﺔﻴﳘﻷا ﻦﻣ ﱃوﻷا ﺔﺟرﺪﻟﺎﺑ ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻴﳘأ ﻊﺒﻨﺗ ،دﺮﻔﻠﻟ ﺔﻴﻧﺎﻤﺴﳉا ﻪﺘﻣﻼﺳو دﺮﻔﻟا ﺔﻴﻓﺎﻋ ﻰﻠﻋ تﺎﺳﺎﻜﻌﻧا ﻦﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻠﻟ ﺎﳌ ﻚﻟذو ،ﺔﻟوﺪﻟا وأ ﻊﻤﺘ ا ﺔﻓﺎﺿﻹﺎﺑ .ىﺮﺧأ ﺔﻬﺟ ﻦﻣ ﺪﻠﺑ يﻷ ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗاو ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ﺔﻳﻮﻤﻨﺘﻟا ﺐﻧاﻮﳉا ﻰﻠﻋ ﺎﻫرﺎﺛآو ﺔﻬﺟ ﻦﻣ ﺔﻴﻧﻼﻘﻌﻟاو ﻷا عﻮﻗو ﺐﻨﲡ ﱃإ فﺪﻬﻳ ﺎﻳﻮﻋﻮﺗ ﺎﻴﺋﺎﻗو ﺎﺒﻧﺎﺟ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻠﻟ نﺈﻓ ﻚﻟذ ﱃإ ضاﺮﻣﻷاو ﺔﺌﺑو .ﺎﻫرﺎﺸﺘﻧا وأ ،ﺔﻳﺮﺸﺒﻟا ءاﻮﺳ دﻮﻬﺠﻠﻟ ﺔﻔﻋﺎﻀﻣ ﺐﻠﻄﺘﻳ ﺎﳑ ثداﻮﳊاو ضاﺮﻣﻷا ةﺮﺜﻛ ،ﰲاﺮﻐﳝﺪﻟا ﻮﻤﻨﻟا ﻚﻟذ ﱃإ فﺎﻀﻳ .ﺔﻴﺜﺤﺒﻟاو ﺔﻳﻮﻨﻌﳌا ﱴﺣو ﺔﻳدﺎﳌا ﺢﺘﻓ ﻒﻴﺜﻜﺗ ﺐﺟﻮﺘﺴﻳ ﺎﻣ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻠﻟ ﺔﻣﺪﻘﳌا تﺎﻤﻈﻨﳌا رﺎﺸﺘﻧا ﺪﻳاﺰﺗو ،صﺎﳋا عﺎﻄﻘﻠﻟ لﺎ ا .ﺎﻬﻨﻴﺴﲢ ﺔﻟوﺎﳏو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ﻢﻴﻴﻘﺘﻟ ﺔﻟﺎﻌﻓ ﺐﻴﻟﺎﺳأ دﺎﳚإو ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا ﺔﻴﻤﻜﻟاو ﺔﻴﻋﻮﻨﻟا ﲑﻳﺎﻌﳌا ﻰﻠﻋ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﳌ ﻪﻤﻴﻴﻘﺗ ﰲ ﺪﻤﺘﻌﻳ ﺚﺤﺒﻟا نﺈﻓ ﺮﺧآ ﺐﻧﺎﺟ ﻦﻣ ﻋا لﻼﺧ ﻦﻣ ،ﺎﻌﻣ فاﺪﻫﻷا ﻊﻣ ﺎﻬﻣؤﻼﺗ ىﺪﻣ ﺪﻳﺪﲢو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﻢﻴﻴﻘﺘﻟ تاﺮﺷﺆﻣ ةﺪﻋ دﺎﻤﺘ .ﺎﳍ ﺔﻴﻠﻌﻔﻟا ﻢ ﺎﻛاردإو ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻠﻟ ﲔﻘﻠﺘﳌا تﺎﻌﻗﻮﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﻘﻓاﻮﺗ ىﺪﻣو ةﺮﻄﺴﳌا

(26)

د تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﻢﻴﻴﻘﺗ ﱃإ ﺔﻣﺎﻋ ةرﻮﺼﺑ ﺚﺤﺒﻟا اﺬﻫ فﺪﻬﻳ ﰲ ﺔﳘﺎﺴﳌاو ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﻴﺴﲢ لﻼﺧ ﻦﻣ ،ﺎﻬﻨ :ﺎﻬﳘأ طﺎﻘﻧ ةﺪﻋ ﻦﻋ ضﻮﻤﻐﻟا ﻒﺸﻛ

-تﺎﻣﺪﺨﻠﻟ يﺮﻈﻨﻟا رﺎﻃﻹا ﺢﻴﺿﻮﺗ و ﺔﻴﺤﺼﻟا قﺮﻃ .ﺎﻬﻤﻴﻴﻘﺗ

ﻊﻗاو ﻰﻠﻋ ءﻮﻀﻟا ﻂﻴﻠﺴﺗ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﻮﻈﻨﳌﺎﺑ تﺎﻣﺪﳋا .ﺔﺻﺎﺧ ﺔﻔﺼﺑ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو ﰲو ﺔﻣﺎﻋ ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ

-ﻦﻋ ﻒﺸﻜﻟا تﺎﻣﺪﳋا مﺪﻘﻣ ﻞﻤﻋ فوﺮﻇ ﺤﺼﻟا ﻴ (ﱯﻃ ﻪﺒﺸﻟاو ﱯﻄﻟا ،يرادﻹا ﻢﻗﺎﻄﻟا) ﺔ ﻞﻴﻗاﺮﻌﻟا ﻒﻠﺘﳐو .عﺎﻄﻘﻟا لﺎﻤﻋ ﺎﻫﺮﺷﺎﺑ ﱵﻟا ةﺮﻤﺘﺴﳌاو ةدﺪﻌﺘﳌا تﺎﺑاﺮﺿﻻا ﻊﻣ ﺔﺻﺎﺧ ؛ﻪﻬﺟاﻮﺗ ﱵﻟا

تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻣﺪﻘﳌا ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا فﺮﻃ ﻦﻣ .

-.ﺎﻬﺠﺋﺎﺘﻨﺑ ﻞﻤﻌﻟا وأ ﺎﳍﺎﻤﻌﺘﺳا ىﺪﻣو ﻢﻴﻴﻘﺘﻟا تﺎﻴﻟآ ﻦﻣ ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻو ﰲ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻒﻗﻮﻣ ﺔﻓﺮﻌﻣ

.ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا لﺎﳎ ﰲ ﰲﺮﻌﳌا ءاﺮﺛﻹا ﰲ ﺔﳘﺎﺴﳌا

-ﺤﺼﻟا ﺔﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﲔﺴﲢ ﰲ ﺔﳘﺎﺴﳌا ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﰲ ﺔﻣﺪﻘﳌا ﺔﻴ .

ﺔﺳارﺪﻟا ﺞﻬﻨﻣ

ﺔﻴﻟﺎﻜﺷا ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﺟﻹا ﻦﻣ ﺚﺣﺎﺒﻟا ﻦﻜﲤ ﱵﻟا تﺎﻴﻠﻤﻌﻟاو تاءاﺮﺟﻹا عﻮﻤﳎ ﰲ ﺔﺳارﺪﻟا ﺞﻬﻨﻣ ﻞﺜﻤﺘﻳ ؛ﻪﺗﺎﻴﺿﺮﻓ رﺎﺒﺘﺧاو ﺚﺤﺒﻟا :اﺬﻫ ﺎﻨﻠﻤﻋ داﺪﻋإ ﰲ ﻲﻠﻴﻠﺤﺘﻟا ﻲﻔﺻﻮﻟا ﺞﻬﻨﳌا عﺎﺒﺗﺎﺑ ﺎﻨﻤﻗ رﺎﻃﻹا اﺬﻫ ﰲو ءاﻮﺳ تﻻﺎﻘﳌاو ﺔﻴﻤﻠﻌﻟا تﻼ او ﺐﺘﻜﻟﺎﻛ ﺔﻳﻮﻧﺎﺜﻟا تﺎﻣﻮﻠﻌﳌا ردﺎﺼﻣ ﻰﻠﻋ ﺎﻧﺪﻤﺘﻋا يﺮﻈﻨﻟا ﻪﺒﻧﺎﺟ ﻲﻔﻓ .ﺔﻴﺒﻨﺟﻷا تﺎﻐﻠﻟﺎﺑ وأ ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا ﺔﻐﻠﻟﺎﺑ ﺪﻗو ؛ﺔﻨﺗﺎﺑ ﺔﻳﻻﻮﺑ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﳋا ىﻮﺘﺴﻣ ﻢﻴﻴﻘﺗ ﺔﻴﻐﺑ نﺎﻴﺒﺘﺳﻼﻟ ءﻮﺠﻠﻟا ﰎ ﺪﻘﻓ ﻲﻘﻴﺒﻄﺘﻟا ﺐﻧﺎﳉا ﰲ ﺎﻣأ ﱄﻵا مﻼﻋﻹا ﺞﻣﺎﻧﺮﺑ ماﺪﺨﺘﺳﺎﺑ ﺎﻬﺘﳉﺎﻌﻣو تﺎﻣﻮﻠﻌﳌا ﻊﻴﻤﲡ ﰎ SPSS مﻮﻠﻌﻠﻟ ﺔﻴﺋﺎﺼﺣﻹا ﺔﻣﺰﳊا" ﺔﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ﺔﺨﺴﻧ 19 .

ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا تﺎﺳارﺪﻟا

عﻮﺿﻮﻣ ﻲﻀﺣ

"

تﺎﻣﺪﳋا ﻢﻴﻴﻘﺗ

ﺔﻴﺤﺼﻟا

ﺪﻳﺪﻌﻟا ﺖﺠﺘﻧﺄﻓ ؛ﻎﻟﺎﺑ مﺎﻤﺘﻫﺎﺑ "ﺎﻬﻨﻴﺴﲢ ﺐﻴﻟﺎﺳأو

:ﻲﻠﻳ ﺎﻣ ﺎﻬﻨﻣ ﺮﻛﺬﻧ لﺎ ا اﺬﻫ ﰲ ﺔﻴﺜﺤﺒﻟا لﺎﻤﻋﻷا ﻦﻣ

(27)

ه

ﻮﻟا

ﺿ

)ﺔﻳﺎﺠﺑ ﺔﻳﻻﻮﺑ ﺔﺳارد لﺎﻔﻃﻸﻟ ﻲﺤﺼﻟا ﻊ

2004

(

رﺎﺒﺘﻋﺎﺑ مﻻا ﺔﺤﺻ و ﻞﻔﻄﻟا ﺔﺤﺻ ﻦﻣ ﺎﻗﻼﻄﻧا يﺮﺋاﺰﳉا ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗ ﱃا ﺔﺳارﺪﻟا ﻩﺪﻫ فﺪ ىﺮﻘﻟاو ﺔﻴﻔﻳﺮﻟا ﻖﻃﺎﻨﳌا ﰲ ﺎﺻﻮﺼﺧ ﻊﻴﻤﳉا لوﺎﻨﺘﻣ ﰲ ﺖﺴﻴﻟ ﻲﻫو ﻞﻔﻄﻟ ﺔﻴﺳﺎﺳﻻا قﻮﻘﳊا ىﺪﺣا ﺔﺤﺼﻟا نا يدﺮﻔﻟاو ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻاو يدﺎﺼﺘﻗﻻا مﺪﻘﺘﻟا طوﺮﺷ ﺪﺣا ﻞﺜﲤ ﺔﺤﺼﻟاو ةﺪﻴﻌﺒﻟا ﻖﻃﺎﻨﳌاو ﻲﺤﺼﻟا ﺎﻬﻣﺎﻈﻧ ﺔﻟود ﻞﻜﻟو .ﻞﻜﻴﻬﳌاو صﺎﳋا :ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻴﻓ ﺎﻬﳘا رﻮﺤﻤﺘﺗو ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ﻞﻔﻄﻟا ﺔﺤﺼﺑ ﻖﻠﻌﺘﺗ ﺔﺣوﺮﻄﻣ تﻻؤﺎﺴﺗ كﺎﻨﻫ ﺖﻧﺎﻛو ﻨﻟا ﻞﻫ ﻈ ؟ﺔﻴﺤﺼﻟا ﻪﺗﺎﻴﺟﺎﺣ ﱯﻠﻳ مﺎ ؟ﺔﻴﻔﻳﺮﻟا ﻖﻃﺎﻨﳌﺎﺑ ﻦﻳﺪﺟاﻮﺘﳌا لﺎﻔﻃﻻا ءﻻﺆﻫ ﺎﻬﻴﻧﺎﻌﻳ ﱵﻟا ﺔﻟﺎﳊا ﻲﻫﺎﻣ نﻮﺳرﺪﻤﺘﻣ لﺎﻔﻃاو سرﺪﻤﺘﻟا ﻦﺳ ﻞﺒﻗ ﺎﻣ لﺎﻔﻃا : لﺎﻔﻃﻻا ﻦﻣ ﲔﻔﻨﺻ ﲔﺑ ﺔﺳارﺪﻟا ﻩﺪﻫ تﺰﻴﻣ ﺚﻴﺣ ﻲﺤﺼﻟا مﺎﻈﻨﻟا ﰲ ﺔﻴﺳرﺪﳌا ﺔﺤﺼﻠﻟ ﺔﺼﺼﺨﳌا ﺔﻧﺎﻜﳌا لﻮﺣ ﺔﻴﻟﺎﻜﺷا حﺮﻃ ﰎ ﲑﺧﻻا ﻒﻨﺼﻟا اﺪﻫ صﻮﺼﲞو ﲏﻃﻮﻟا ﺪﻨﻣ 1996 ﺪﻗ ﱵﻟا تﺎﺳﺎﻜﻌﻧﻻا ﻲﻫﺎﻤﻓ ﱐﺎ ا ﺐﻄﻟا ﻦﻋ ءﺎﻨﻐﺘﺳﻻا ﰎ ﺘﻨﺗ ﺞ اﺪﻫ ﻦﻋ ﻖﻠﻌﺘﻳ ﺮﻣﻻا نﺎﻛ ءاﻮﺳ لﺎﻔﻃﻻا ﺔﺻﺎﺧو ةزﻮﻌﳌا تﺎﺌﻔﻠﻟ ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻴﻌﺿﻮﻟﺎﺑ ﺮﻣﻻا ﻖﻠﻌﺗ وا ﺔﻬﺟ ﻦﻣ عﺎﻄﻘﻟا اﺪﳍ ﺔﻴﻟﺎﳌا ﻞﻛﺎﺸﳌا ﺔﻳﻮﺴﺘﺑ ىﺮﺧا ﺔﻬﺟ ﻦﻣ . ﺔﻴﺤﺼﻟا ﺔﻟﺎﳊا ﻢﻴﻴﻘﺘﻟ ﺔﻳﺎﲜ ﺔﻳﻻو ﰲ تﻼﺋﺎﻌﻟا باﻮﺠﺘﺳﻻ ﺚﺤﺒﻛ ﺔﺳارﺪﻟا ﺖﻘﻠﻄﻧا ﺎﻨﻫ ﻦﻣو لﺎﻔﻃﻸﻟ ﱵﻟا تﺎﺑﻮﻌﺼﻟا نﺎﻴﺒﺗو تﺎﻬﻣﻻاو ضاﺮﻣا نﻮﻧﺎﻌﻳ ﻦﻳﺪﻟا ﺎﺻﻮﺼﺧو لﺎﻔﻃﻻا جﻼﻌﺑ ﻞﻔﻜﺘﻟ تﻼﺋﺎﻌﻟا ﺎﻬﻬﺟاﻮﺗ ﺔﻨﻣﺰﻣ ﺔﻘﺳﺎﻨﺘﳌا ﺔﻴﺋﺎﻗﻮﻟا ﺔﻄﺸﻨﻟا ﻢﻋﺪﻳ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻲﺤﺻ مﺎﻈﻧ رﺎﻴﺘﺧا ﻮﻫو ﺪﻴﺣو ﻞﺣ ﱃا ﺔﺳارﺪﻟا ﻩﺪﻫ ﺖﻠﺻﻮﺗ ةﺪﺣ ﻦﻣ ﺾﻔﺨﺘﺳ ﱵﻟا ﻊﺿﺮﻟا ﻞﻔﻄﻟا ﺔﺤﺻو ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻔﺼﺑ ﲔﻨﻃاﻮﳌا ﺔﺤﺻ ﲔﺴﲢو ،ﺔﻬﺟ ﻦﻣ ﱄﺎﳌاو ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ﺻﺎﺧ ﺔﻔﺼﺑ .ىﺮﺧا ﺔﻬﺟ ﻦﻣ ﺔ

2 .

) ﺔﺳارد

Al-adham

،

2004

ﻲﻓ ﺔﻴﺤﺼﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ءادا ىﻮﺘﺴﻣو ﺔﻴﻋﻮﻧ ﻢﻴﻴﻘﺗ :(

ﺔﻴﻨﻴﻄﺴﻠﻔﻟا تﺎﻴﻔﺸﺘﺴﻤﻟا

-ةﺪﻴﺠﻟا ﺔﻴﺤﺼﻟا ةرادﻻا ءادﻷ جذﻮﻤﻧ

1

Nouara kaid, thèse de doctorat: le système de santé algérien entre efficacité et équité- essai d’évaluation