HAL Id: sic_00000507
https://archivesic.ccsd.cnrs.fr/sic_00000507
Submitted on 8 Jul 2003HAL is a multi-disciplinary open access
archive for the deposit and dissemination of sci-entific research documents, whether they are pub-lished or not. The documents may come from teaching and research institutions in France or abroad, or from public or private research centers.
L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est destinée au dépôt et à la diffusion de documents scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, émanant des établissements d’enseignement et de recherche français ou étrangers, des laboratoires publics ou privés.
Rationalisation et légitimation des TIC : la place du
sujet.
Christine Defuans, Marin Ledun
To cite this version:
Christine Defuans, Marin Ledun. Rationalisation et légitimation des TIC : la place du sujet.. X° Colloque bilatéral franco-roumain, CIFSIC Université de Bucarest, 28 juin – 3 juillet 2003, Jul 2003. �sic_00000507�
! " #$ ! % % $ & ' ( () * ( + , , - . ' - / ) -) 0 , ) - ' . ) + - . 1 - , ) " ' -( . , + 2 1 1 ) - ( 0 ( ) ) , ( - ) ) ) " ) 0 1 . + 3 -" , ) 0 $ - 44 . $ - ) 1 ) + - " 0 $ $1$ ' ) ($ ) . - ) ) ) 0 5 , + 3 - ' ) . . " ) 0 ) () ( ' +
0 ' - ) 0 / 0 + ) ) 6 0 ( 1 -, ( 7 8 ( + ) " 9 9 " " 1 ) * ( 1 + 2 6 ( 1 & $ ) 7: * ;<<< +=><$=#?8 ( . @ @0 ) ) " , + A ) 1 9 . ( B -+ $ 0 1 , -1 ( 1 @ @ + , ( ) , . 0 ) ) " ) 9"0 - -9 $1$ " 7 C DCE >???8+ " . ;<F?1 ( + % - A
) ( & G 3 H ( 9 ( 1 " ( & ( + IJ K3 + ) ) . / +L 7 ;<<M + N=8+ ) O " / ) ( 0 -( ) . ) + - $1$ 1 0 ) ) ( ( - 1 ) ) + * & G % . 9 " & ) 7 9 8 ) 7 8+ P ( . 7 9 ( 8 . 70 ) 91 ) 8 9 1 9 + ( " 9 ( 7 ) 8 9 ( 7 O " 8+L 7 + + + ##8+ P 0 - - - ( ) 0 + ) ( " - $ 0 9 ( 7 * ( 8 - 7 9 ' 8$ ) - ( ) + G $ $ * L 6 -1 ,
1 . - ( 0 - + ( ) ) ) Q 1 . - --0 - ( + , ( ( ( ) $ ( " 1 - ) 0 -1 ( (R 1 G ) L G L 7 ;<<?8+ A ) ( " ( , ( ) 0 ) + % - " - 1 - ) 1 - ) , , - A + 2 0 ( ( " ) ( " , 0 + ( 7 ) +8 " , ( ( , 0 + ' ) * ( ( . ) / ( -- , @" @ @ @ * ( ) ( 1 , ( ( ) ) 0 + * ( , - () (
-- H A ( ( ( & $ ) - ( 7 ) - -( -' 8 ) ) ( ) + P - - ( -) ( ( ) 1 - ( - ( 7" , 8 5 ) - , + A ( ( 7 ( 8+ $ ) ( ) 1 ) ( @" @ @ @ ) 1 ,( , ) " 1 - - A 1 , H -0 ) ) - A - ( ) + ( 0 ( . " ( ) - ) " @" @ @ - @1 + 2 ) ( 1 , ) " - " + $ ) - -0 -) @ @ ) 5 ) -, " ( 7 , - ( J 8+ B - -"0 - H -$ - + S , 1 - " ( (R , @ * (@ ( , 7
8 + 0 ) -1 A 1 * (7 * ( ( * ( 8+ / ) * ( , @ @ ( - + C 1 Q Q - 0 ( 0 " ) + ' - " 7 ) -P T , 8 1 ( ( - ( ) + - ( 0 1 ( ( 7 ) ( 8 ( 7(R 1 -- 8+ H 0 @ " @ , . ) ) - ( + 2 . 0 0 - 1 - " ) ,+ -, 0 - ! 7! ( 8 . - - U V ( ( 7! 8 ) . -) . " ) ) 1 V " . - ( A ) 0 7 - $ 8 ( ) 1 " , ) . , ) - 7 ' 8+ ! " # $ %
& ' & , "0 ) $ ) " ( 6 ( . 1 , $ , " , G - L+ % () ( " ' 1 1 -G ( $ L ) ) ' + ) " ) ' 1 . " ( ( $ ' + % ;<NW 3 P " ( G ) L $ G " L 73 ;<NW + ;;8+ , (R 1 G ( " ( L G . , ( . L G ( ( , L 9 G L ( 9 + A 1 ( 1 G L 7 ;<<= + N#8+ " . " A + P G ( ) L 2 ( - " G " $ L 7;<W> + ;#; $ ;#>8+P ) $ ($ , -' $ ( " - " " 1 , ) " ) " ) + 0 G ) L G ' L G L A G ( $( L - ( " " ( ) ' / ( ) + 2 " ) G L -, 2 " ) ( (
A " " - - ( " ;+ , ) ) " ) . 9 . / ( G ) L , ' + S 9 ) 9 G L 9 G ) L ) 9 9 G " ) L " ( ) ) , G 9 " L ' " 9 ) 0 9 ( ,$ . G 9 " ) L 9 1 ' " 1 $ + ( " 1 () ) ) . 9 9 ) ) 9 01 ( + 2 ) 1 - - ) ) ) ( ) " ) ' " ( ( $( () ) G 1 - $" ) " , , , , / - " ) L 7 >??> + >>=8+ ' ( . " ) ) + - ( - 0 - " + ' -( - ) , ( - ) 01 , " - . 7 " * ( +8+ 6 ) E D : .( ) " ) G , ( " $ ( ) " 9" ( 9 " ) 9 ( , ( . " ) O ( 9 ) $ +
) A ) L 7 D ;<WM + WN8+ ( ) * ) " G - L G ' L ) -" " ) 0 ( ) , ) . 1 ) " ) ' -, "0 , ( ) " ) + -G , L , , ) ' & ) + . " , ) ' $ , 7- $1$ , - $ 8 - ( ( ' . ) , . ) ( + P -, ) -) ' 7 . () 1 ) ) 8 , -, : -, , ) ) G - , L 7: >??; + #M8+ ) ( -, -G L () ' & 0 ) ) -, -G ( $ L ( , G " ) L ( 0 ( " G - L+ +) - 0 ) ) . ' . " - G - L+ . ( ) -( . 3 $ - ) ' -" . ) 7 ) " ) 8+ 9
( ) ) " " ) 9 , ( 1 0 ) 9 G L 73 $ ;<NW + ;>#8+ 2 ( ) 9 ( O 0( ( 7 ;<N< + FFX3 $ + + + ;>>8 3 $ 9 1 " + 1 - $1$ 1 1 - + P ) G 9 " , 9 ) ( 0 L 7" + + ;>#8+ ' ) ( G "0 L+ % A , 6 A ( ( & G 9 9 9 ) L 7" + + ;>M8+ P G 9 ( 1 9 L " G ,L G ( L 7" +8+ - , , $ , ( - -G ( $ L -6 ) - , -, G , -L $ , $ G ) , L 7 ;<N< + F=8+ B , , ( B ( 0 $ , 01 G L G " L + ) ' 7 $ ) (. * ( - ( ) ( ) +8 ( 1 ) ) . G L G () L+ G L . -$ 5 )
" ) ) ( " 7" + + NM8+ - 0 ) ) -, G - L -' + 3 " ( . , $ , . " ) ( + % - 01 ( ( . ;<NN ( " . ;<NW - . , O - . - G L - . G " L 1 - " ) + G L - ) 7 : ) " +8 1 ( ) G L -G . 1 - L -( , - ) . + - Q G ( L " G $ L ) , - G -, ( " L 7 . -' ;<<; + ;= $ ;N8 ) -" - G ( -, - L 7" + + >?8+ P G -( L " G ) L G , " ( Y L 7" + + >> $ >#8+ * ( ) G - L G L ) ) , + 3 - 01 ( G - L , Z $ % ) . - ( - . - G - L & - . 1 - G " L ) , G ) L -Q + ' -( -( . ) ' ) -) - . ) +
O -G ,( . 1 -. ) L - . , O + P ( ) ) [ $ " , ) &G P , ) $ ) - -) \L 7 " >??? + W8+ ' , ( - ( - . 1 -Z ) -- -G ( $ L - - 1 ) , - ( - . ) + +) ) -, " A - ( -G ( $ L A - ( - - " ) ) - ( + ( - ) A -" ) 1 -P " ;= " ;<N< , . ) A ( - -, -Z G ( $ L 7 ;<N< + N>8+ P " ) $ ( . ) $ ($ , ( 0 + ) 2 - . " 1 ' 72P2'8 1 G $ L / - ( ) , - G -, L B ) " ) 7 >??; + >=8 ( + " , -, $ " ( G 1 0 L --' 6 . 1 -( G ( L - 7" + + >=$ >F8+ % , , 2
" 0 A ) & G 3 $ 1 ) - @ " ) 5 0 1 - "0 @ ) ( " \L 7 " >??? + N$ W8+ , - ( , . " , " 1 G 1 9 L 7: ( ( , >??? + >><8+ 1 9, . + " -Z ) . " , 9 ) " , " 1 9, " ( , 9 ( ) A + % -- ( ) " ) . G ( $ L+ ( , - . -, 1 1 - . ) 0 - ) - ) " ) - 1 () * ( & , , ( + . ) $ ( 7 ) ) +8 - -, ( . -' ) G 0 L 7P ;<<W + ;;8 1 -5 & $ -, " ) G . L T : O $P . 2 - -' $ $ , ' -P . 7 8 ' -2 7" + + ;<8 0 $ " $ $ D $ $ G $ ) >???L $ B 7 >??? + #W8 + ' -( . ) G " ) L 7" +
+ >=8 . ' - $1$ 0 . " " ) ) A ( , G L 7 >??# + ;= $ ;F8 G 1 L + !!" # - G " ) L 7 % >??> + >;8& $ -, G " ) L+ $ P " " ) G L - ( " - " . . G " ) L+ $ G " ) L - 0 " ( - Q V " , + , - , ' ) " ) " + ( ) - ( ( , ' + 3- 1 0( G L ) -" ) - $1$ 0 ) G - L+ G ( ,L . ( 0 " -G L ' " ) + . "0 1 - 1 ) - " 0 A ) ) 0 ( " G L 2 ) , " 7 A ) $ % 8+ G L ) -G $ L ( . A 0( G L 7 >??; + ;?8+
2 - . ) " ) ( -Z G ) A ) L 7 D ;<WM + WN8 ) - , ( O G - L , ) " ) 5 ) A ( , . + --( ( , ( , G ) L G ( L ' + - -( 1 ) ) 0 ( " - 0 , , ) ) 1 . " ( - -Z -+ ) G L ' . . -G . L 1 - G L ) - ( ) 1 G " L - G ( $ L+ ) ) -A . + G - L $ ( ( \ % $ 1 - $ ( , \ ) + C : ". -( G - 01 " ) A "0 ( , " ". 1 () () L 7>??; + F>8+ P $ 1 ) - . " - ) ( . ) , 0 - ' $ A . ) ( A ( ( 1 - +
/ -:P ' P [ I;<N?K ] G Q% L 2 >??; #;W + :C P3 U' D'P2% C % ! G L 2 " ;<<< WM# + : % C3 2 2 C 4 ( % I;<W<K Q2 + G L 2 ;<<F #># + P % ) G P ( & + 2 ) , L &' ( ) ( ( P 4''' (. - 2 2 7 8N < " >??> ' 2 >??> + >>; $ >>N+
P % * &+ & # % I;<<FK +
2 2 >??; FFN + % %P 7 8 , I;<W?K ! + Q 2 ;<<? #=? + DP :P 2 G L - . ^M + - ) 7 % %28Q -D 2 >??? + MF W?+ C DCE * G L % C2Q > 0 >???+ C P G 9, L 2 ) D " ^>;> M$;? ;<NF + ;M$;F / 01"20133 ''';<NF$;<N< + 3 : " .) ! 2 ;<<M + NM$N<+ P DPE% E 7 8 / &- 2 ( ! " ;<WM >;= + %!%3 % 2 . % & 4 Z 2 ;<W> >M# + %TE 2 & . G L 2 ;<<M >MM + %TE 2 - C [ " G % ) L 2 >??> >W# + P % P P . ' . 2 0 ;<<= ;>M + '%!% : G 9 " 9 L 5 ^;F $ ( ( ( % + ' 9 ) ) T $ .$3 ;<<? + N ;?+ '%!% : G - & 0 " L ) # % ^;># 4 ' - ( ( " >??> + M; =M+ -P ' 'C D 7987 + 8 # % 6 + 7 0 . 2 0 ;<<W ;#= + :P S 'P [ $2 4 # 2 " ;<<< =? +
:% !C !3C 4 [ 7 8 $ # ! 2 2 >??? #MN + P %3P . # 8 8 & - &7 . 2 ;< >??; <# + !!" # &- - ( . ( -- &. 6 -$ 0 ) !! C 7>??>8>F# : , >??> >N + C % 2 7 8 ' 7 &59 &7 6' . ( 6 . " ) -% -P ( 2 W0 >??# N< + D% ' C3 2 [CEP3 % P U P , &7 2:;, 8 2 " ;<<N ;W? + U % U T ) 7 + 8 / &. % # * I , K . ( 1 T " 2 2 " ) T% P 2 + ;<<< F< + P % % : 7 + 8 &+ <6 * = ! 2 2 >??? ;WM + %TE 2 : , #?0 >??; #W + P '3 7 8 7 - > ^;>W< P " 3 2 ;= " ;<N< ;W# + . -' ! , - &- 7 ( 011! O G % L 2 ;<<; #<= + 3C P '3 P &7 68& . 7 O + G 2 2 ) L 2 ;<NW ;F> + D%:P [ $ P ( Q >??? ;?W + C % C3 " 7 + 8 (? 5 %(3 011! . -" ( Q ( " P) Q % 2 ;<<? ;== +