• Aucun résultat trouvé

-دور التجارة البينية في دعم النمو الاقتصادي - دراسة مقارنة بين الجزائر، المغرب وتونس

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Partager "-دور التجارة البينية في دعم النمو الاقتصادي - دراسة مقارنة بين الجزائر، المغرب وتونس"

Copied!
195
0
0

Texte intégral

(1)

ـــــــــماج

ــــــــــــــــــ

نارـــــــــــهو ةعـــ

2

لا ةيلك

رييستلا مولع و ةيراجتلا ةيداصتقلاا موـــــلع

ةرـــــــــــــــــــــكذم

هش ىلع لوصحلل

ـــــــــــــــ

ةدا

ريتسجام

يف

مولعلا

ةيداصتقلاا

يداصتقلاا ومنلا معد يف ةينيبلا ةراجتلا رود

-سنوتو برغملا ،رئازجلا نيب ةنراقم ةسارد

-ةمدقم

ةشقانمو

انلع

نم

فرط

ةديعس ناخسوب

:

ةسنلأا

ةـــــــــــــــــــــــــــشقانملا ةــــــــــــــــــــــــــنجل مامأ

ةفـــــــــــــــــــــصلا

ةيــــــــــلصلأا

ةسسؤملا

ةــــــــــــــــــــبترلا

مسلااو

بقللا

اســــــــــــــــــــــيئر

2

نارــــــــــــــــهو ةعماج

-

رضاحم ذاـــــــــــــــــــتسأ

ديمحلا دبع هيقف

اررـــــــــــــــــــــــقم

2

نارــــــــــــــــهو ةعماج

-

رضاحم ذاـــــــــــــــــــتسأ

صفحوب يمكاح/

د

اشقاــــــــــــــنم

2

نارـــــــــ

ـــــــهو ةعماج

-

رضاحم ذاـــــــــــــــــــتسأ

دمحم ينادمح/د

اوعدم اوضع

2

نارــــــــــــــــهو ةعماج

-

ب

رضاحم ذاتسأ

يراوه نسحلب/د

..

……

2018

/

2017

………

:

ةن

ـــــــــــــــــ

سلا

(2)

(3)

،ةركذملا هذى مامتإ نم يننكمو ينقفو يذلا لله دمحلا

و

يندعسي

يركشب مدقتأ نأ

ليزجلا

يريدقتو

ىلإ ليمجلاب ينافرعو ينانتماو

ذاتسلأا

فرشملا

روتكدلا

"

صفحوب يمكاح

لجأ نم وتاييجوتو ةميقلا وحئاصنو ،داجلا ومامتىا ىمع "

.ةركذملا هذى ىمع فارشلإا ولوبق ىمع اذكو ،لمعلا اذى زاجنإ

و ركشلاب مدقتأ امك

نانتملإا

انملا ةنجل ءاضعأ ىلإ

اذى ةشقانم ميلوبق ىمع ةشق

.ةصاخ ةيحت ميييحأو لمعلا اذى ءارث او عوضوملا

مومعلاو ةيداصتقلاا مومعلا ةيمكب ءلاجلأا انتذتاسأ لكل نافرعلاو ركشلاب مدقتأ امك

نارىو ةعماجب رييستلا مومعو ةيراجتلا

2

."دمحأ نب دمحم "

س نم لك ىلإ ليزجلا ركشلاب هونأ نأ ينتوفي لا امك

نم وأ بيرق نم يندعا

نودو ةنسح فورظ يف لمعلا اذى زجنأ يك ةيونعم وأ ةيدام ةدعاسم ،ديعب

.ليقارع يأ

.قيفوتلا يلو ويف ،دعب نمو لبق نم لله دمحلاو

ةديعس ناـخسوـب

(4)

لىإ بيأ و يمأ لاطأ للها في اهمرمع

تياوخأو تيوخإ لىإ

لىإو لك بابحلأا و ءاقدصلأا

يدهأ مله اعيجم اذه لمعلا عضاوتلما.

(5)
(6)

1 :دب٠ٛزسٌّا طشٙف ْإٛؼٌا : سفقٌا خ ش٠ذمرٚ شىؽ ءاذ٘لإا دب٠ٛزسٌّا طشٙف ... ... ... .. 01 خّئبل يٚاذدٌا ... ... ... ... 04 يبىؽلأا خّئبل ... ... ... ... 05 1 ) ٌا خِبػ خِذمّ ... 06 ْ٣يوظُح ... ... ... ... 06 ش٤ُخٌٗلإح ... ... ... ... 07 صخ٤َٟلُح ... ... ... ... 07 شٓحٍيُح ش٤ٔٛأ ... ... ... ... 09 شٓحٍيُح فحيٛأ ... ... ... ... 09 شٓحٍيُح ش٤ـٜ٘ٓ ... ... ... ... 07 عُٟٞٞٔح ٍخ٤ظهح غكحٝى ... ... ... 10 شورخُٔح صخٓحٍيُح ... ... ... .... 08 شٓحٍيُح ش٤ه ... ... ... ... 10 2 ) :ٞشظٌٕا تٔبدٌا خ٠شظٌٕا ُ١٘بفٌّاٚ َبؼٌا سبهلإا ٌّٕٛاٚ حسبدزٌٍ ... ... 11 خ١خسبخٌا حسبدزٌٍ ّٟ١٘بفٌّا سبهلإا : يٚلأا ًقفٌا ... ... 11 -62 دب١ِّٛػ :يٚلأا ثسجٌّا خ١خسبخٌا حسبدزٌا يٛز ... ... 11 ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح يثحٞكٝ ش٤ٔٛأ :ٍٝلأح ذِ٤ُٔح ... ... 12 ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ّخ٤ه دخزٓأ :٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... .. 14 سَػئُٔح َٓحٞؼُح :غُخؼُح ذِ٤ُٔح سٍخـظُح ٠ِػ ش٤ؿٍخوُح ... ... 15 : غرحَُح ذِ٤ُٔح ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ّخ٤ه صحٝىأ ... ... 18 شغفٌّا دب٠شظٌٕا : ٟٔبثٌا ثسجٌّا خ١خسبخٌا حسبدزٌٍ ح ... ... 21 ح : ٍٝلأح ذِ٤ُٔح َ٤ٔلظُ ٌ٤ٓلاٌُح ٢ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ ... ... 21 : ٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح َ٤ٔلظُح ٌ٤ٓلاًٞ٤ُ٘ح ٢ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ ... ... 27 ح : غُخؼُح ذِ٤ُٔح صحَ٤ٔلظُ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ شؼ٣يلُح ... ... 31 : غرحَُح ذِ٤ُٔح صحَ٤ٔلظُح ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ شؼ٣يلُح شؼ٣يلُح ... ... 42 ٌا خ٠سبدزٌا دبعب١غٌا : ثٌبثٌا ثسجّ ... ... ... 51 خٜكحيٛأٝ ش٣ٍخـظُح شٓخ٤ُٔح :ٍٝلأح ذِ٤ُٔح ... ... ... 51

(7)

2 ش٣ٍخـظُح ش٣َلُح شٓخ٤ٓ :٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... ... 52 : غُخؼُح ذِ٤ُٔح ش٣ٍخـظُح ش٣خٔلُح شٓخ٤ٓ ... ... ... 54 سي٣يـُح ش٤ثخٔلُح شٓخ٤ُٔح :غرحَُح ذِ٤ُٔح ... ... ... 60 يٚلأا ًقفٌا خفلاخ ... ... ... 61 ا حسبدزٌا :ٟٔبثٌا ًقفٌا ٞدبقزللاا ٌّٕٛبث بٙزللاػٚ خ١خسبخٌ ... ... 63 -114 :يٚلأا ثسجٌّا خ١ّٕزٌبث ٞدبقزللاا ٌّٕٛا خللاػ ... ... 63 حٝ ش٤ٔ٘ظُحٝ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح :ٍٝلأح ذِ٤ُٔح شهلاؼُ خٜٔ٘٤ر ... ... 63 ٚل٤ُخٌطٝ ٙيثحٞك ،١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح عحٞٗأ :٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... 68 ُٞٔ٘ح صحىيلٓ :غُخؼُح ذِ٤ُٔح ١ىخٜظهلاح ... ... .... 69 ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح صخ٤ـ٤طحَظٓا :غرحَُح ذِ٤ُٔح ... ... 71 ٞدبقزللاا ٌّٕٛا جربّٔٚ دب٠شظٔ :ٟٔبثٌا ثسجٌّا ... ... 73 ٢ٌ٤ٓلاٌُح َ٤ِلظُح :ٍٝلأح ذِ٤ُٔح ... ... ... 73 ١ِ٤٘٤ٌُح َ٤ِلظُح :٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... ... 75 ٢ٌ٤ٓلاًٞ٤ُ٘ح َ٤ِلظُح :غُخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... ... 79 ٣يلُح ُٞٔ٘ح ؽًخٔٗ :غرحَُح ذِ٤ُٔح شؼ ... ... ... 88 ٞدبقزللاا ٌّٕٛبث خ١خسبخٌا حسبدزٌا خللاػ :ثٌبثٌا ثسجٌّا ... ... 99 ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ٠ِػ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح َػأ :ٍٝلأح ذِ٤ُٔح ... ... 99 ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح صخ٤ـ٤طحَظٓا :٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... 102 صحٍىخُٜح :غُخؼُح ذِ٤ُٔح خٜظهلاػٝ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘خر ... ... 108 صحىٍحُٞح :غرحَُح ذِ٤ُٔح ػٝ خٜظهلا ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘خر ... ... 112 ٟٔبثٌا ًقفٌا خفلاخ ... ... ... 113 3 ) ٟم١جطزٌا تٔبدٌا ٌٍ ٌّٕٛاٚ حسبدز ( خعاسد خ١ثسبغٌّا يٚذٌا خٌبز ) ... . 115 ٞدبقزللاا ٌّٕٛا ُػد ٟف خ١ٕ١جٌا حسبدزٌا سٚذٌ خ١م١جطر خعاسد :ثٌبثٌا ًقفٌا ... 115 -166 ثسجٌّا يٚلأا : ـئبقخٌا خ٠دبقزللاا خِبؼٌا يٚذٌٍ خ١ثسبغٌّا ... ... 115 :ٍٝلأح ذِ٤ُٔح صخ٣ىخٜظهح ْ٣يوط ُح ٍٝي شٓحٍيُح َلٓ ... ... 115 ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح صخ٣ىخٜظهح ٚثخٜه :٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... 116

(8)

3 ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُِ ١ىخٜظهلاح غهحُٞح :غُخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... 119 خ١ثسبغٌّا يٚذٌٍ ٞسبدزٌا َبظٌٕا :ٟٔبثٌا ثسجٌّا ... ... 126 ٍخ١لإح :ٍٝلأح ذِ٤ُٔح ٢ٔ٤ظ٘ظُح سٍخـظُِ وُح ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُِ ش٤ؿٍخ ... ... 126 ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُِ ٢ًَٔـُح ٢ٔ٤ظ٘ظُح ٍخ١لإح :٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... 129 ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُِ ش٤٘٤زُح سٍخـظُح ش٤ٔٛأ :غُخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... 130 ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُِ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح غهحٝ : غرحَُح ذِ٤ُٔح ... ... 135 ٚ خ١ثسبغٌّا يٚذٌا ٟف ٞدبقزللاا ٌّٕٛا : ثٌبثٌا ثسجٌّا ٗ١ٍػ خ١ٕ١جٌا حسبدزٌا شثأ ... 144 ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح ٢ك ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح َ٤ِلط :ٍٝلأح ذِ٤ُٔح ... ... 144 ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ٍخ١ا ٢ك ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح ءحىأ ٖ٤ر شٍٗخؤُح :٢ٗخؼُح ذِ٤ُٔح ... 151 ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ٠ِػ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٍخػأ :غُخؼُح ذِ٤ُٔح ... ... 156 ـظُح صخهٞؼٓ :غرحَُح ذِ٤ُٔح خٜظ٤ٔ٘ط َزٓٝ ش٤رٍخـُٔح ٍٝى ٖ٤ر ش٤٘٤زُح سٍخ ... 161 ثٌبثٌا ًقفٌا خفلاخ ... ... ... 165 خِبؼٌا خّربخٌا ... ... ... .... 167 غخاشٌّاٚ سدبقٌّا خّئبل ... ... ... 171

(9)
(10)

4 لوادجلا ةمئاق لودجلا مقر لودجلا ناونع ةحفصلا 01 نم لك سيياقم ومنلا يداصتقلاا و ةيمنتلا لاا ةيداصتق 66 02 قرفلا نيب ومنلا يداصتقلاا و ةيمنتلا ةيداصتقلاا 68 33 يداصتقلاا ومنلاو تارداصلا نيب ةقلاعمل ةيقيبطتلا تاساردلا جئاتن 113 34 ةرتفلا للاخ ةيبراغملا لودمل ةيجراخلا ةراجتلا روطت ) 2334 -2314 ( 135 35 ةينيبلا ةيعمسلا تادراولا رداصمو تارداص هاجتا ةنسل ةيبراغملا لودمل 2314 143 36 ةينيبلا ةيراجتلا تلادابملا ةعيبط ةبراغملا 142 37 ( سنوت يف يداصتقلاا ومنلا تارشؤم روطت ليمحت 2334 -2314 ) 145 08 ( رئازجلا يف يداصتقلاا ومنلا تارشؤم روطت ليمحت 2334 -2314 ) 147 09 رغملا يف يداصتقلاا ومنلا تارشؤم روطت ليمحت ( ب 2334 -2314 ) 153

(11)
(12)

5 5لاكشلأا ةمئاق لكشلا مقر ناونع لكشلا ةحفصلا 31 ةيلودلا ةراجتلا راطإ يف قوسلا نزاوت 46 32 ةيبذاجلا جذومنل يحيضوت ططخم 49 33 ةلاد جاتنلإا رفلا ةيد و ةيعضو نزاوتلا يف جذومن ولوس 83 34 يلامسأرلا مكارتلا ( يدرفلا لامسأر ومن لدعم k ) 81 35 وتسور بسح يداصتقلاا ومنلا لحارم 87 06 جذومن AK 93 07 يبرعلا برغملا ةحاسم يلامجإ نم ةساردلا عضوم ةيبراغملا لودلا ةحاسم بسن 116 08 انلا يف تاعاطقلا ةمىاسم عيزوت ةرتفمل يسنوتلا يمحملا جت 2334 -2314 ( % ) 146 09 ةرتفمل يرئازجلا يمحملا جتانلا يف تاعاطقلا ةمىاسم عيزوت 2334 -2314 ( % ) 148 10 ةرتفمل يبرغملا يمحملا جتانلا يف تاعاطقلا ةمىاسم عيزوت 2334 -2314 ( % ) 151 11 اغملا لودلا يف يلامجلإا يمحملا جتانلا نم درفلا بيصن روطت نيب ةيبر 2334 -2314 رلاودلاب ( )يكيرملأا 152 12 نيب ةيبراغملا لودلا يف يداصتقلاا ومنلا تلادعم روطت 2334 -2314 ( % ) 153 13 نيب ةيبراغملا لودلا يف يلامجلإا يمحملا جتانلا يف تاعاطقلا ةمىاسم طسوتم 2334 -2314 ( % ) 154 14 يف يراجتلا حاتفنلاا ةجردو ومنلا لدعم روطت نيب سنوت 2334 -2314 ( % ) 156 15 نيب سنوت يف يلامجلإا يمحملا جتانلا نم يراجتلا نازيملا ديصر ةبسن روطت 2334 -2314 ( % ) 157 16 نيب رئازجلا يف يراجتلا حاتفنلاا ةجردو ومنلا لدعم روطت 2334 -2314 ( % ) 158 17 ف يلامجلإا يمحملا جتانلا نم يراجتلا نازيملا ديصر ةبسن روطت نيب رئازجلا ي 2334 -2314 ( % ) 159 18 نيب برغملا يف يراجتلا حاتفنلاا ةجردو ومنلا لدعم روطت 2334 -2314 ( % ) 163 19 نيب برغملا يف يلامجلإا يمحملا جتانلا نم يراجتلا نازيملا ديصر ةبسن روطت 2334 -2314 ( % ) 161

(13)
(14)

مدقملا ةماعلا ة )سنوتو برغملا ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتقلاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود 6 : ُ٠ذمزٌا نِؼظ٣ عُٟٞٞٔح حٌٛ علاؼُح ش٤رٍخـُٔح ٕحيِزُح ٢ك ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ْػى ٢ك ش٤٘٤زُح سٍخـظُح ٍٝير )ْٗٞط ، دَـُٔح ،َثحِـُح( ، غ٤ك ىخٔظػلاح ٖٓ ي٣ُِٔح نِه ٠ُا صىأ ش٤ُٔخؼُح ش٣ىخٜظهلاح صحَ٤ـظُح ٕأ ٍىخزظُٔح ١ىخٜظهلاح ٝ ٗ ٠ِػ ٍحُٞٔح ّٝإٍٝ صخٓيوُحٝ غُِٔح َ٣يٜط شًَك صي٣حِط صىحُٝ َثخٛ ٞل ٕأ ٚطخ٤ٗخٌٓاٝ ٙىٍحٞٓ ضٗخً خٜٔٓ ىخٜظهح ١لأ ٌٖٔ٣ لاك .ش٣ىخٜظهلاح ش٤٘ٗلأح قِظوٓ ٖ٤ر يرخ٘ظُح شؿٍى ٌٖٔط ٢ظُح ش٤ٔ٤ثَُح سخ٘وُح ٢ٛ يٌُر ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٌٕٞطٝ ، ٢ؿٍخوُح ُْخؼُح ٖػ ٍِؼٔر ٖ٤ؼ٣ يٛ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ن٤ولط يؼ٣ ٝ .ىحَ٤ظٓلاحٝ َ٣يٜظُح ٖٓ ٍٝيُح ف غ٤ٔؿ صخٓخ٤ُٔح ش٣ىخٜظهلاح لأ ١ يِر ، ش٤ٔٛلأٝ شكَؼٓ ي٣يلطٝ َٓحٞؼُح سَػئُٔح ُٞٔ٘ح ٠ِػ ضِٔػ صخ٣َظُ٘ح ٝ ؽًخُٔ٘ح ش٣ىخٜظهلاح ٠ِػ ٟٞظُٔٔح ١َظُ٘ح ٢و٤ز٤ظُحٝ ٍُِٞٛٞ ٠ُا شؿخ٤ٛ ي٣يلطٝ ٍحٝيُح صحً سٍيوُح ش٣َ٤ٔلظُح شكَؼُٔ ٙخـطح شؼ٤ز١ٝ شهلاؼُح ٖ٤ر ُٞٔ٘ح ١ىخٜظهلاح ٝ ُح حَ٤ـظٔ ص ،َٟهأ خظُخرٝ ُ ١ٌُح ٍٝيُح ٟيٓ ٍٜٞط ٌٖٔ٣ ٚٗبك ٢ شُٓلاُح شزؼُٜح صلأؼُح ٖٓ َٙكٞط خٓ ٍلاه ٖٓ يًُٝ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ٢ك ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٚزؼِط .ش٣ٍَٝ٠ُح صحىٍحُٞح َ٣ٞٔظُ ط َ٥ ٢كٝ ي٣حِ محٞٓلأح َ٣َلط صخٓخ٤ٓ ءٟٞ ٢ك ُْخؼُح ٍٝى غ٤ٔؿ ٢ك ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٍٝى فخظلٗلاحٝ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ ي٣حِظُٔح ٍٝيُح حٌٛ ش٤ٔٛأ ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح ضًٍىأ ،٢ُٝيُح ١ٍخـظُح صحٍٞ٤ظُح ٌٙٛ شزًحُٞٔ ش٤ُٝيُحٝ ش٤ٔ٤ِهلإحٝ ش٤ثخ٘ؼُحٝ ش٣ٍخـظُح صخ٤هخلطلاح ٖٓ ي٣يؼُح ٢ك ض١َوٗحٝ خٍٛخػأ ذ٘ـطٝ خٛخ٣حِٓ ٖٓ سىخلظٓلاحٝ ، ىخ٘ٛٝ حٝ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٖ٤ر ش٣ٞه ١خزطٍح شهلاػ ُٞٔ٘ خ٠٣أ ٍي٣ٝ ١ىخٜظهلاح ١خُ٘٘ح ٟٞظٔٓ ٠ِػ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح َ٤ػؤط سٞه غهحُٞح ٢ك ٌْؼ٣ ١ىخٜظهلاح خ٤طحً ْ٤ُ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ن٤ولط ٕأ ٠ِػ َثحِـُح شٛخه صلاخلُح ٖٓ َ٤ؼً ٢ك ٠ِػ ئظؼ٣ خٔٗاٝ َؼـ٣ خٓ ٞٛٝ ،ش٤ؿٍخه َٓحٞػ ُح ن٤ولط ٠ِػ سٍيو ُٞٔ٘ح يوٓ ٠ِػ َ٤زً يك ٠ُا ئظؼط ىخـ٣ا ٢ك خٜطٍ .خٜطخػٞكيٓ ٕحِ٤ٓ ٢ك ُٕحٞط ٢ك خ٣ٍٞلٓ حٍٝى خٜ٤ك ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ذؼِط ٢ظُح ٍٝيُح ٖٓ خَٛ٤ـً شٓحٍيُح َلٓ ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُحٝ صخػٞكئُح ٕحِ٤ٓ شًَك ٢ك خٍٛٝى ٖػ لا٠ك حٌٛ ش٤ِهحيُح مُٞٔح ِ٣ِؼط ٍلاه ٖٓ خٜظ٤ٔ٘ط . ٝ ٠ُا شٓحٍيُح ٌٙٛ ٠ؼٔط ٍٝيُح ٌٙٛ صخ٣ىخٜظهح ٢ك سَ٤زً ش٤ٔٛأ ش٤٘٤زُح ش٤رٍخـُٔح سٍخـظُِ ٕأ ق٤ٟٞط ن٤ولط ٢ك ١ًَُِٔح خٍٛٝىٝ .ش٤ػخٔظؿلاحٝ ش٣ىخٜظهلاح ش٤ٔ٘ظُح َ٣ٞٔظُ ٍيٜٓٝ َهيُِ ٢ٔ٤ثٍ ىًٍٞٔ .ىُٞ٘٘ٔح ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح

(15)

مدقملا ةماعلا ة )سنوتو برغملا ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتقلاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود 7  :خ١ٌبىؽلإا :ش٤ُخظُح ش٤ُخٌٗلإح شٓحٍيُح فَ٤ط عُٟٞٞٔح شـُخؼُٔ  غٌا :ٟغ١ئشٌا ياإ ٞدبقزللاا ٌّٕٛا ُػد ٟف خ١خسبخٌا حسبدزٌا ُ٘بغر ٜذِ ٞأ ٌٝئ ؟  خ١ػشفٌا خٍئعلأا :  ؟١ىخٜظهلاح ُِٞٔ٘ سىيلُٔح َٓحٞؼُح ٢ٛخٓ  َٛ ىخ٘ٛ صحٍىخُٜح سىخ٣ُ ٖ٤ر شهلاػ ٝ ؟١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح  خٓ سٍخـظُح ْـك ٞٛ ش٤٘٤زُح ٕحيِزُح ٖ٤ر ش٤رٍخـُٔح علاؼُح ؟  ػى ٌٖٔ٣ ق٤ً ش٤٘٤زُح سٍخـظُح ْ ٖ٤ر َٛ٣ٞ٤ط مخكأٝ خٜطخهٞؼٓ ٢ٛخٓٝ علاؼُح ش٤رٍخـُٔح ٕحيِزُح ؟خ  :خعاسذٌا دب١مشف :ش٤ُخظُح صخ٤َٟلُح ٠ِػ شٓحٍيُح ئظؼط  ٢ٗيط ْـك سٍخـظُح ٕحيِزُح ٖ٤ر ش٤٘٤زُح ش٤رٍخـُٔح ذزٔر شٓحٍيُح َلٓ قؼٟ ش٤٘زُح ش٤ٓخٓلأح شُٓلاُح ُٞٔ٘ ش٤٘٤زُح سٍخـظُح ٌٙٛ ٖ٤ر َٔؼط َ٤هحَػٝ صخرٞؼٛ ٚؿحٞط سَ٤هلأح ٌٙٛ ٕأ خًٔ ٍٝيُح .خَٛ٣ٞ٤ط ٖٓ يلُح ٠ِػ  .ىخٜظهلاح صخػخ٤ه شكخً ٢ك ُِٞٔ٘ ٢ٓخٓلأح ىَلُٔح ٢ٛ صحٍىخُٜح َزظؼط  َٓخػ فخظلٗلاح َزظؼ٣ ْٜٓ .ُٞٔ٘ح ٠ِػ َػئُٔح  :خعاسذٌا خ١دِٕٙ ُٜ٘ٔح ٠ِػ شٓحٍيُح ئظؼط عُٟٞٞٔح شـُخؼُٔ :ش٤ط٥ح ش٤ـ ٠ِػ ىخٔظػلاخر شٓحٍيُح ٍخ١ا ٢ك خِٜٔ٤ِلطٝ ُٞٔ٘حٝ سٍخـظُح قٛٝ ٝ فَٗ ٢ك ٢ِ٤ِلظُح ٢لُٛٞح ؾُٜ٘ٔح : ٠ُا شٓحٍيُح ضٔٔه يهٝ ش٤رٍخـُٔح صخ٣ىخٜظهلاح صخ٤٤ؼٓ يٚلأا ًقفٌا : ١َظُ٘ح ٍخ١لإح ،ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ غ٤ك ٚ٤ك خ٘ٔه ٠ُا مَ٤ظُخر ش٤ٓخٓلأح ْ٤ٛخلُٔح سٍخـظُِ ُح ش٤ؿٍخو ًًَ غٓ ْٛأ صخ٣َظُ٘ح سَٔلُٔح خُٜ صخٓخ٤ُٔح ٠ُا شكخٟلإخر ٢ك شِؼٔظُٔحٝ شؼزظُٔح ش٣ٍخـظُح .ي٤٤وظُح شٓخ٤ٓٝ َ٣َلظُح شٓخ٤ٓ ًقفٌا ٟٔبثٌا : ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘خر خٜظهلاػٝ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح غ٤ك ٚ٤ك خ٘ٔه ٠ُا مَ٤ظُخر ش٤ٛخٓ ُٞٔ٘ح ١ىخٜظهلاح ٝ شٌٔلظُٔح َٓحٞؼُح ر ٚ٤ك شكخٟلإخ ٠ُا صخ٣َظٗ قِظوٓ ُٚ سَٔلُٔح ٢رَط ٢ظُح صخٓحٍيُح ٝ .َٟهأ شٜؿ ٖٓ ُٞٔ٘حٝ صحىٍحُٞحٝ شٜؿ ٖٓ ُٞٔ٘حٝ صحٍىخُٜح :ثٌبثٌا ًقفٌا فٞهُٞح فيٜر شٍٗخوٓ ش٤ِ٤ِلط شٓحٍى ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح شُخك شٓحٍى ٠ُا ُٚلاه ٖٓ خ٘هَ٤ط ٌٜٙر ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ْػى ٢ك ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٍٝى ٠ِػ ٍٝيُح ، ٍلاه ٖٓ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح غهحٝ )عُٞ٘حٝ ٌُْحٝ ْـلُح غ٤ك ٖٓ صلاىخزُٔح شؼ٤ز١( ًًَ غٓ ٍٝيُح ٌٙٛ ٢ك ُٞٔ٘ح ٠ِػ خٍٛخػأٝ صخهٞؼٓ ٘٤ر سٍخـظُح ْٜ .خٜظ٤ٔ٘ط َزٓٝ :خّربخٌا شػٞٔـٓ ٖػ سٍخزػ ٖٓ ُٞٔ٘ح غؼرٝ ش٤٘٤زُح سٍخـظُح ٢٤٘٘ط ٍٞك صخكحَظهلاح ٝ ؾثخظُ٘ح .

(16)

مدقملا ةماعلا ة )سنوتو برغملا ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتقلاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود 8  ٌا دبعاسذٌا :خمثبغ :٢ِ٣ خٓ خٜ٘٤ر ٖٓ شورخٓ صخٓحٍى سيػ ىخ٘ٛ خعاسذٌا 1 :) ( ٌٟذجؼٌا ذثبػ ٓث ذثبػ 2005 يٚذٌا ٟف ٞدبقزللاا ٌّٕٛا ٍٝػ داسدبقٌا شثأ ش٠ذمر ،) ( حشزفٌٍ خ١عب١ل خ١ٍ١ٍسر خعاسد : خ١ِلاعلإا 1960 -2001 دبقزللاٌ ًِبو الله ذجػ رٌبف ضوشِ خٍدِ ،) دذؼٌا ،ش٘صلأا خؼِبدث ِٟلاعلإا 27 ، ،شقِ يًئط شٓحٍيُح ٠ِػ ُٞٔ٘ح ٠ِػ صحٍىخُٜح ْـك َػأ َ٣يوط ؽًخُٔ٘ح َ٣يوط شٓحٍيُح ٌٙٛ ضِٔٗٝ ٢ٓخ٤ه ؽًٞٔٗ َ٣يوط ٍلاه ٖٓ ،ش٤ٓلآلإح ٍٝيُح ٢ك ١ىخٜظهلاح ( سَظلُِ ش٤ُ٘ٓ شِِٔٓ َزػ سيك ٠ِػ ش٤ٓلآا شُٝى ٌَُ ش٣ىَلُح 1960 -2001 َ٣يوط ٍلاه ٖٓ يًٌُٝ ) ش٤ُِ٘ٓح َٓلأُِ ؾٓئُح ُ ش٤ؼ٤ؤُح صخٗخ٤زُح غٓ ـ) 21 ) ٖٓ ًَ ش٣ٞ٘ؼٓ ؾثخظُ٘ح صَٜ٥أٝ ،ش٤ٓلآا شُٝى َ٤ـظٓ َٜ٥ غ٤ك ،ش٤ٓلآلإح ٍٝيُح ٢ك ١ىخٜظهلاح ُِٞٔ٘ ٖ٣َٔلًٔ ٍخٔؼظٓلاحٝ صحٍىخُٜح َ٤ـظٓ ٍٝيُح شػٞٔـٓ ٢ك ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ٠ِػ َ٤ػؤظُح ٢ك ٍخٔؼظٓلاح َ٤ـظٓ ٖٓ ش٤ٔٛأ َؼًأ صحٍىخُٜح ٔ٘٤ر ،ش٤َُٝظزُح لاهى َهلأح ٍٝيُح شػٞٔـٓ ٢ك صحٍىخُٜح َ٤ـظٓ ٖٓ ش٤ٔٛأ َؼًأ ٍخٔؼظٓلاح َ٤ـظٓ َٜ٥ خ ٍٝيُِ ١ىخٜظهلاح فخظلٗلاح ٕأ ٢ٛ ،غكخزُح خٜ٤ُا َٛٞط ٢ظُح ش٤ٓخٓلأح شـ٤ظُ٘ح ضٗخً ٝ .َهيُح ش٤ٓٞظٓٝ ظهلاح ُٞٔ٘ح ن٣َ١ ٢ك شزوػ فخ٤ُٔح ش٣خٜٗ ٢ك ٌَ٘٣ خٔرٍ ش٣ىخٜظهلاح صخٛٞ٘ظُح َ٥ ٢ك ش٤ٓخُ٘ح .١ىخٜ خعاسذٌا 2 :) ( ٟدثسٛؾٌا ٞذدِ 2007 ٞدبقزللاا ٌّٕٛاٚ داسدبقٌاٚ ٞشؾجٌا يبّعأس ٓ١ث خللاؼٌا ،) ٟف بٙزّ٘بغِٚ ّٟلشٌا دبقزللاا ًظ ٟف خفشؼٌّا :ٌٟٚذٌا ٍّٟؼٌا ٝمزٌٍّا ٌٝئ َذمِ ثسث ،ْاٛ٠بر ٟف ِٓ حشزفٌا يلاخ ،خ١ثشؼٌا ْاذٍجٌٍ خ١غفبٕزٌا ب٠اضٌّا ٓ٠ٛىر 27 -27 خ١ٍو ،شجّفٛٔ خ٠دبقزللاا ٍَٛؼٌا ٍٟػٛث ٓث خج١غز خؼِبدث ش١١غزٌا ٍَٛػٚ ، ،شئاضدٌا ٖ٤ر ش٤ززُٔح شهلاؼُح شٓحٍى ٠ُا شٓحٍيُح ٌٙٛ فيٜط سَظلُح ٍلاه ٕحٞ٣خط ٢ك َ٣ٞ٤ُحٝ َ٤ٜوُح ٖ٤ِؿلأح ٢ك ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘حٝ صحٍىخُٜحٝ ١َ٘زُح ٍخٔٓأٍ ( 1986 -2005 ؿلأح ٢ك ش٤ززٓ شهلاػ ىٞؿٝ ٠ُا شٓحٍيُح ضِٜهٝ ،) ٖٓ ًَ ٖٓ َ٤ٔط َ٣ٞ٤ُح َ ٍخٔٓأٍ ٖٓ ًَ ٖٓ َ٤ٔط ش٤ززٓ شهلاػ ىٞؿٝ ٠ُاٝ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ٠ُا صحٍىخُٜحٝ ١َ٘زُح ٍخٔٓأٍ شهلاػ ىٞؿٝ ٠ُا شٓحٍيُح ضِٜوك َ٤ٜوُح َؿلأح ٢ك خٓأ ،صحٍىخُٜح ٠ُا ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘حٝ ١َ٘زُح شهلاػ ىٞؿٝ ٠ُاٝ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘حٝ صحٍىخُٜح ٖ٤ر ش٤ثخ٘ػ ش٤ززٓ ٖٓ ًَ ٖٓ ٙخـطلاح ش٣ىخكأ ش٤ززٓ .١َ٘زُح ٍخٔٓأٍ ٠ُا ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘حٝ صحٍىخُٜح خعاسذٌا 3 ) : اٛف سذف ٍٟ١ٌ ( ،ٓ٠ذٌا 2005 خزٚشهأ ،خ١ِبٌٕا يٚذٌا ٟف خ١ٌٚذٌا حسبدزٌاٚ ٌّٕٛا ،) ٍَٛؼٌا ٟف ٖاسٛزوذٌا لإا شئاضدٌا خؼِبخ ِٓ خ٠دبقزل ٝ. قٟٞط ٌٙٛ شهلاؼُخر شٓحٍيُح ٖ٤ر فخظلٗلاح ُح ١ٍخـظ ٝ ُٞٔ٘ح ١ىخٜظهلاح صخ٤٤ؼٓ ٍخٔؼظٓخر ( 26 ) ٖ٤ر خٓ سيظُٔٔح سَظك ٢ك شُٝى ) 1981 ، 2002 ) يهٝ ضهَ٤ط ٠ُا شٓحٍيُح صخ٣َظُ٘ح سَٔلُٔح ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ صخ٣َظٗٝ ُٞٔ٘ح شٛخهٝ صخ٣َظٗ ُٞٔ٘ح ،٢ِهحيُح يهٝ ٌٙٛ ضِٛٞط شٓحٍيُح ٠ُا ىٞؿٝ ش٤رخـ٣ح شهلاػ سَٗخزٓ ٖ٤ر فخظلٗلاح َهيُحٝ ٢ك ش٘٤ؼُح شٍٓٝئُح ؛ خٓأ خٔ٤ك ٚو٣ شهلاؼُح ٖ٤ر فخظلٗلاح ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘حٝ ٕبك شهلاؼُح سىٞؿٞٓ لاا ٢ك ٞؼر ٖٓٝ ،شٍٓٝئُح ٍٝيُح صخ٤ٜٛٞه ٌٙٛ شهلاؼُح خٜٗأ ٢ك ش٤زِٓ شُ٘ٔح ٠ُٝلأح ٖٓ ،فخظلٗلاح َ٤ؿ ٗأ ٜ خ ٍٞلظط ٠ُا شهلاػ ش٤رخـ٣ا ٢ك شُ٘ٔح ش٤ُحُٞٔح .

(17)

مدقملا ةماعلا ة )سنوتو برغملا ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتقلاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود 9 خعاسذٌا 4 :) صاٛو ذّزأ ، ( 2008 ،ٞدبقزللاا ٌّٕٛاٚ خ١خسبخٌا حسبدزٌا ،) دذؼٌا 73 ذٙؼٌّا،ٞبِ ، ،و١طخزٌٍ ٟثشؼٌا ذ٠ٛىٌا شهلاؼُِ ْ٤ٓؤظُح ٢ك شٌٓٞلُِ ي٤ٍٗ ٍٝى ىخ٘ٛ ٕأ ٠ُا شٓحٍيُح ضِٛٞطٝ .ُٞٔ٘حٝ سٍخـظُح ٖ٤ر شٔ٤ُِٔح خعاسذٌا 5 :) Emery ( ، 1980 ،) » ports and economic growth the relation of ex « ُٞٔ٘حٝ صحٍىخُٜح ٞٔٗ ٖ٤ر شهلاؼُح ٢ك ضؼلر ٢ظُح صخٓحٍيُح َثحٝأ ٖ٤ر ٖٓ شٓحٍيُح ٌٙٛ َزظؼط سَظلُح ٍلاه شُٝى ٕٞٔٔوُ ش٤ُِ٘ٓح َٓلأُح دِٞٓأ ّحيوظٓح ْطٝ ،١ىخٜظهلاح ( 1953 -1963 ) ٢ٔظ٘طٝ حيلٗلاح دِٞٓأ خٜ٤ك ّيوظٓح ٢ظُح صخٓحٍيُح ٠ُا شٓحٍيُح ٌٙٛ ضِٛٞطٝ ،ٖ٤طَٛخظُح ٖ٤ر ٢٤ٔزُح ٢٤وُح ٍ ٢ٓٞوُح ؾطخُ٘ح ٖٓ ىَلُح ذ٤ٜٗ ٍيؼٓٝ صحٍىخُٜح ٍيؼٓ ٖ٤ر ش٣ىَ١ شهلاػ ىٞؿٝ ٠ُا شٓحٍيُح ٌٙٛ شزٔ٘ر صحٍىخُٜح صىحُ خٌِٔك ،٢و٤ولُح ( 1 % ) شزٔ٘ر ٢ُخٔؿلإح ٢ٓٞوُح ؾطخُ٘ح ٖٓ ىَلُح ذ٤ٜٗ ىحُ 2.5 % ٛىخلٓ َٟهأ ؾثخظٗ ٠ُا شٓحٍيُح ضِٛٞط خًٔ ، ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘حٝ صحٍىخُٜح ٞٔٗ ٖ٤ر شهلاؼُح ٕأ خ خٔر ،مُٞٔح مخ٤ٗ عخٔطحٝ شُٝيُِ ش٣ىحَ٤ظٓلاح سٍيوُح سىخ٣ُ ٢ك َؼٔظط سَٗخزٓ غكخ٘ٓ ٠ُا ١ىئ٣ فٞٓ سَٗخزُٔح َ٤ؿ غكخُ٘ٔح خٓأ ،َ٤زٌُح ْـلُح صحٍٞكٝ ٖٓ سىخلظٓلاحٝ َٔؼُح ْ٤ٔوطٝ ٜٚوظُح ٠ُا ١ىئ٣ ٕبك ا ١ىئ٣ فٞٓ صحٍىخُٜح ش٤ٔ٘ط ش٤ؿٍخوُح شٔكخُ٘ٔح ش٣ٞوطٝ ٢ز٘ؿلأح ٝ ٢ِلُٔح ٍخٔؼظٓلاح غ٤ـ٘ط ٠ُ .خ٤ؿٌُٞٞ٘ظُح ذِؿٝ صخـظُ٘ٔح َ٣ٞ٤طٝ ؽخظٗلإح ق٤ُخٌط ٞ٤لوطٝ خعاسذٌا 6 :) Feder ( ، 1983 ،) » on export and economic growth « ، ٌٙٛ َزظؼط َػأ ّخ٤ور ٢٘ؼط ٢ظُح صخٓحٍيُح ٌٙٛ ٖ٤ر ٖٓ حٍخ٘ظٗح َؼًلأح شٓحٍيُح ُٞٔ٘ح ٍيؼٓ ٠ِػ صحٍىخُٜح ٞٔٗ ٠ِػ شٓحٍيُح ضوز١ يهٝ ،ش٤و٤ُ٘ٔح صخ٤َٟلُح ٖٓ شػٞٔـٓ ٠ِػ خٛىخٔظػح ٍلاه ٖٓ يًُٝ ،١ىخٜظهلاح َٔ٘ط ش٤ػخُٜ٘ح ٚزٗ ٍٝيُح ( 31 ) ( سَظلُح ٍلاه ش٤ٓخٗ شُٝى 1963 -1973 ي٘ػ ش٤رخـ٣ا ؾثخظُ٘ح ضٗخًٝ ،) سىخػا ٍلاه ٖٓ يًُٝ ،ٖ٤طَٛخظُح ٖ٤ر شهلاؼُح ٍخزظهح ش٣َ٣يٜظُح َ٤ـُح صخػخ٤وُح ٖٓ ىٍحُٞٔح ٚ٤ٜوط .٠ِػلأح ش٤ؿخظٗلإح صحً ش٣َ٣يٜظُح صخػخ٤وُح ٠ُا  :خعاسذٌا فاذ٘أ فحيٛلأح ٖٓ شػٞٔـٓ ن٤ولط ٠ُا شٓحٍيُح ٌٙٛ فيٜط : ٢ِ٣ خٔ٤ك َؼٔظط ٢ظُحٝ  شهلاؼُح ُحَراٝ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘حٝ سٍخـظُح ٖٓ ٌَُ شلِظوٓ ْ٤ٛخلٓ ْ٣يوط .خٜٔ٘٤ر سىٞؿُٞٔح  .١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ءحىأ غكٍ ٢ك ٢ُٝيُح ٍىخزظُحٝ ١ٍخـظُح َ٣َلظُح ٍٝى ُحَرا  شٓحٍى غهحٝ ٍٞ٤طٝ سٍخـظُح ش٤٘٤زُح ٖ٤ر خٜٜثخٜهٝ شٓحٍيُح َلٓ ش٤رٍخـُٔح ٕحيِزُح خٜطخٛخـطحٝ ،ش٤ؿٍخوُحٝ ش٤ِهحيُح شٗخٌٓٝ ٚطخٛ سَ٤هلأح ٢ك ّخظُ٘ح ١ٍخـظُح ٢ُٔخؼُح ٖٓ ٍلاه شٜك خـط سٍ ٌٙٛ ٍٝيُح ٟيٓٝ خٍٛٞ٤ط ٍلاه .سَ٤هلأح صحُٞ٘ٔح  َٝػ ْٛأ ًَخُ٘ٔح َٓحٞؼُحٝ شو٤ؼُٔح ٢ظُح ٚؿحٞط سٍخـظُح ش٤٘٤زُح ٌٙٛ ٖ٤ر ش٤رٍخـُٔح ٕحيِزُح فَ١ٝ ٍِٞك ُٜٝٞ٘ خٜر .  :خعاسذٌا خ١ّ٘أ ٖٓ شٓحٍيُح ٌٙٛ ش٤ٔٛأ ٢طؤط ش٤ٔٛأ صحَ٤ـظُٔح ش٣ىخٜظهلاح َلٓ َزظؼط غ٤لر، شٓحٍيُح سٍخـظُح خٜٜٓٞلٔر ١ىخٜظهلاح ٖٓ َٓحٞؼُح شٓخُٜح ٢ك ن٤ولط ُٞٔ٘ح ٢ٜك ١ىخٜظهلاح ىَلُٔح ٢ٓخٓلأح ١خُِ٘٘ ١ىخٜظهلاح

(18)

مدقملا ةماعلا ة )سنوتو برغملا ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتقلاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود 10 سىخ٣ُٝ صحٍيه ىخٜظهلاح ، خٓٝ ٠ُا يًُ ٖٓ صخٓخٌؼٗح شلٟحٝ ٢ك ن٤ولط صلايؼٓ ُٞٔ٘ح غكٍٝ ٟٞظٔٓ خًٔ ش٘٤ؼُٔح َظل٣ عٟٞٞٓ ش٤٘٤زُح سٍخـظُح ش٤ٔٛأ شـُخر ٢ك َ٥ َ٤ـظُح صح ش٘ٛحَُح ٢ك غٔظـُٔح ٢ُٝيُح َٜػٝ ٢٤ِٔطٝ ١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح ن٤ولط ٢ك ش٤٘٤زُح سٍخـظُح َ٤ؼلط صخ٤رخـ٣ا ُحَرا ٍلاه ٖٓ ، شُٔٞؼُح .ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح ٖ٤ر ش٤٘٤زُح سٍخـظُح ّخ٤ه غ٤ـ٘طٝ ِ٤للظُ عُٟٞٞٔح حٌٛ ٠ِػ ءٞ٠ُح  :عٛمٌّٛا سب١زخا غفاٚد ُٞٔح حٌٛ ٍخ٤ظهح غكحٝى ىٞؼط :٠ُا عٟٞ  ."٢ُٝيُح ىخٜظهلاح " ٢ك َؼٔظ٣ ١ٌُح خ٘ٛخٜظهح ٖٓ غرخٗ ٢طحً غكحى ىخ٘ٛ  نِه ٢ك ٍٙٝىٝ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح عخ٤وُ شـُخزُح ش٤ٔٛلأُ ىٞؼ٣ ٢ػٟٞٞٓ غكحى ٢ٗخؼُح غكحيُح ٢ـ٤طحَظٓح ذِ٤ٓ صحٍىخُٜحٝ ؽخظٗلإح غ٣ٞ٘ط ٕأٝ شٛخه ،١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘ح شِـػ غكىٝ سَٝؼُح ٓ ىخٜظهح ١لأ .٢ٌُِح ٝأ ٢ثِـُح ٟٞظُٔٔح ٠ِػ ءحٞ  ٍٝيُح ٖ٤ر ١ٍخـظُح ٍىخزظُح ْـك ٠ِػ ءٞ٠ُح ٢٤ِٔط : عُٟٞٞٔح حٌُٜ خٍٗخ٤ظهلا غُخؼُح غكحيُح َ٥ ٢ك َٙ٣ٞ٤ط مخكأٝ ٍىخزظُح حٌٛ غهحٝ ٢ك َؼًأ غلزُح ٍلاه ٖٓ شٓحٍيُح َلٓ ش٤رٍخـُٔح .ش٤ٔ٤ِهلإحٝ ش٤ُٔخؼُح صحيـظُٔٔح  :خعاسذٌا دٚذز ك ِ٤ًَظُح ْظ٣ : ٠ِػ شٓحٍيُح ٌٙٛ ٢  دٚذسٌا ٌا : خ١ٔبىّ )ْٗٞطٝ دَـُٔح ،َثحِـُح( علاؼُح ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح شٓحٍيُح ٌٙٛ َٔ٘ط .٢كخوؼُحٝ ٢و٣ٍخظُح ،٢كحَــُح خٜرٍخوظُ خؼزط يًُ ٕخًٝ  خ١ِٕضٌا دٚذسٌا ( سَظلُح : 2004 -2014 ) .  : خعاسذٌا خطخ :ش٤طلأح ش٤وُح ٠ِػ شٓحٍيُح ئظؼط  ٍخ١لإح . ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ ١َظُ٘ح  .١ىخٜظهلاح ُِٞٔ٘ شلِظؤُح صحَ٤ٔلظُح  .١ىخٜظهلاح ُٞٔ٘حٝ سٍخـظُح ٖ٤ر شهلاؼُح ضُٝخ٘ط ٢ظُح صخٓحٍيُح ْٛأ  .ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح ٖ٤ر ش٤٘٤زُح سٍخـظُح غهحٝ  .خٜظ٤ٔ٘ط َزٓٝ ش٤رٍخـُٔح ٍٝيُح ٖ٤ر سٍخـظُح صخهٞؼٓ  ٖٓ ىٍٝ خٓ ْٛأ خٜ٤ك ٚوِٗ شٔطخوُح .صخكحَظهلاحٝ ؾثخظُ٘ح  خعاسذٌا دبثٛؼف : :خٜ٘ٓ صخرٞؼٛ سيػ خ٘ظٜؿحٝ عُٟٞٞٔح حٌٛ شـُخؼٓ ٍلاه  :خعاسذٌا ًسِ يٚذٌٍ ٞدبقزللاا غلاٌٛبث كٍؼزر دبثٛؼف صخرٞؼٛ خ٘ظٜؿحٝ ٍخ١لإح حٌٛ ٢كٝ خزؼٛ حَٓأ شٍٗخؤُح َؼـ٣ خٔٓ َ٤ِلظُح ٢ك سئظؼُٔح َٟزٌُح صحَٗئُٔح ٍحَوظٓح ّيػ ٚوط ؼٛٝ .علاؼُح ٍٝيُِ َٟزٌُح ش٣ىخٜظهلاح صخٜؿٞظُح فٟٞٝ ّيؼر شوِؼظٓ صخرٞ  :دب١طؼٌّا حدٛخٚ غخاشٌّا حسذٕث كٍؼزر دبثٛؼف ذٗخـُخر شٛخه نِؼظط صخرٞؼٛ ىخ٘ٛ غ٤ك ىخٜظهلاحٝ ٢ٔٗٞظُح ىخٜظهلاح ٖػ شرِٞ٤ُٔح َ٤ٛخلظُح ٚهلأخرٝ شٓحٍيُح ٌُٜٙ ٢و٤ز٤ظُح .٢رَـُٔح

(19)

لولأا لصفلا

راطلإا

ةراجتلل يميهاـفملا

ةيجراخلا

(20)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 11 َزه َ٤ٜلظُح ٢ك حٌٛ عُٟٞٞٔح يرلا ٖٓ ءخوُا سَظٗ شٓخػ ٍٞك سٍخـظُح ش٤ُٝيُح حَظٗ ٕلأ ٍىخزظُح ١ٍخـظُح ٖ٤ر ٍٝيُح يؼ٣ شو٤وك لا ٌٖٔ٣ ٍٜٞط ُْخؼُح ٖٓ خَٛ٤ؿ ،ّٞ٤ُح لاك ٌٖٔ٣ شُٝيُ خٓ ٕأ َوظٔط خٛىخٜظهخر سٍخـظُخك َزظؼط سآَُٔح شًٔخؼُح ىخٜظهلا ًَ شُٝى . خٍٛخزظػخر ٖٓ ْٛأ صحىيلٓ ُٞٔ٘ح ١ىخٜظهلاح ٝ ٢ظُح َٔؼط ٠ِػ ن٤ولط ش٤ٛخكَُح دٞؼُِ٘ ٖٓ ٍلاه ؽِٞر صخ٣ٞظُٔٔح شٓيوظُٔح ٖٓ ش٤ٔ٘ظُح ش٣ىخٜظهلاح . ٗٝ حَظ ٌُٜٙ ش٤ٔٛلأح ٢ظُح غظٔظط خٜر سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح صَٜ٥ ي٣يؼُح ٖٓ صخٓحٍيُح ٢ظُح ٍٝخ٘ظط حٌٛ ١خُ٘٘ح ٖٓ غ٤ك َ٤ٔلط دخزٓأ ٚٓخ٤ه ٝ ش٤ل٤ً َ٤ٓ ٚ١خ٘ٗ ٠ُا َٙػأ ٠ِػ صخ٣ىخٜظهح ٍٝيُح ٝ خٜظ٤ٛخكٍ . ٌُٖٝ ٌٙٛ صخٓحٍيُح قِظوط ٖٓ شٍٓيٓ ش٣ىخٜظهح ٠ُا َٟهأ ٝ ٖٓ ُٖٓ ٠ُا َهآ يًُ خٜٗأ َٝؼظط َ٣ٞ٤ظُِ ٝ غ٣يلظُح ٖٓ َؿح سَ٣خٔٓ صحيـظُٔٔح ش٣ىخٜظهلاح . ٝ فلاظهح صخ٣َظُ٘ح سَٔلُٔح ّخ٤وُ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح ٖ٤ر ٍٝيُح ١ىئ٣ سٍَٝ٠ُخر ٠ُا فلاظهح َزٓ َٓخؼظُح ْ٤ظ٘ظُحٝ حٌُٜ ٖٓ شُٝى ٠ُا ،َٟهأ ذٔك شؼ٤ز١ ّخظُ٘ح يثخُٔح ٝ ْـك شُٝيُح ٝ شؿٍى خٜٓيوط ٝأ خٍٛٞ٤ط . ٍٝيُخك شًٍخُ٘ٔح ٢ك ش٤ِٔػ ٍىخزظُح ١ٍخـظُح ٠ؼٔط ٠ُا سىخلظٓلاح ٚ٘ٓ ٢ك ن٤ولط فحيٛلأح ش٣ىخٜظهلاح ٝ ٢ظُح قِظوط ٖٓ شُٝى ٠ُا َٟهأ ٍٝيُخك ش٤ٓخُ٘ح لاؼٓ ٠ؼٔط ٠ُا شٗخؼظٓلاح ذٓخٌُٔخر ٢ظُح َٜلط خٜ٤ِػ ٖٓ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح ٢ك ن٤ولط ش٤ٔ٘ظُح ش٣ىخٜظهلاح . حٌٛٝ خٓ ٟىأ ٠ُا ىٞؿٝ ٖ٤ػٞٗ ٖ٤٘٣خزظٓ ٖٓ صخٓخ٤ُٔح ،ش٣ٍخـظُح خٔٛ صخٓخ٤ٓ ش٣َلُح ش٤ثخٔلُحٝ ٌَُٝ شٓخ٤ٓ ٍخٜٗأ ٖ٣ي٣ئٓٝ . ٞٛٝ خٓ ٍٝخلط ٌٙٛ شٓحٍيُح ٖٓ ٍلاه حٌٛ َٜلُح سٍخٗلإح ٚ٤ُا ٕخ٤زظر قِظوٓ ْ٤ٛخلُٔح ٢ظُح ضٓيه سٍخـظُِ ش٤ؿٍخوُح صخ٣َظُ٘حٝ شٔثخوُح ٠ِػ َ٤ٔلط دخزٓأ خٜٓخ٤ه ، أير ٖٓ ٌلُح َ ١ٍخـظُح لاٞٛٝ ٠ُا ٌَلُح غ٣يلُح شكخٟا ٠ُا ي٣يلط خٜٔ٤ظ٘ط ٠ِػ ٟٞظُٔٔح ٢ُٔخؼُح . خ١خسبخٌا حسبدزٌا يٛز دب١ِّٛػ :يٚلأا ثسجٌّا َزظؼط سٍخـظُح سِ٤ًَُح ش٤ُٝيُح ش٤ٓخٓلأح ٢ظُح ّٞوط خٜ٤ِػ صخهلاؼُح ش٣ىخٜظهلاح ش٤ُٝيُح ًٌَ شوِلُح ٢ٛٝ ش٣ًَُِٔح ٢ظُح ٢رَط غ٤ٔؿ ر ٕحيِ ُْخؼُح ٢ك شٓٞظ٘ٓ ش٣ىخٜظهح ش٤ُٝى يهٝ ،سيكٞٓ ضػٞ٘ط سٍخـظُح ْ٤ٛخلٓ صىيؼطٝ ضلِظهحٝ خزٓأ خٜر ، غكحٝىٝ خٍٜٛٞ٥ شكخٟا ٠ُا ي٣حِط خٜظ٤ٔٛأ ٖ٤ر ٍٝيُح ذٔك ٟٞظٔٓ خٜٓيوط ،١ىخٜظهلاح ٟيٓٝ َكٞط َٛخ٘ػ ؽخظٗلإح خٜ٣يُ .

(21)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 12 تٍطٌّا يٚلأا خسبخٌا حسبدزٌا ذئاٛفٚ خ١ّ٘أ : خ١ 1 . خ١خسبخٌا حسبدزٌا : ٚظوط ٢ظُح ىخٜظهلاح ِْػ عَٝك يكأ خٜٗأ ٠ِػ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح فَؼط ٍٝيُح ٖ٤ر ٍحٞٓلأح ّٝإٍٝ صخٓيوُحٝ غُِٔح صخًَك ٢ك شِؼٔٓ ش٤ُٝيُح ش٣ىخٜظهلاح صلآخؼُٔح شٓحٍير حٝ غُِٔح صخًَك ٢ك َ٤ػؤظُِ ُْخؼُح ٍٝى خٜوز٤ط ٢ظُح سٍخـظُح صخٓخ٤ٓ ٖػ لا٠ك شلِظؤُح صخٓيوُ .شلِظؤُح ٍٝيُح ٖ٤ر ٍحٞٓلأح ّٝإٍٝ 1 ؽَوط لا ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُخك ،خٜٗٞٔ٠ٓ ٍلاه ٖٓ ش٤ُٝيُح سٍخـظُح ٝ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٖ٤ر شهَلظُح ٌٖٔ٣ :٢ِ٣ خٓ ش٤ُٝيُح سٍخـظُح ٖٔ٠ظط خٔ٘٤ر ،ٍٝيُح ٖ٤ر صخٓيوُحٝ غُِٔح ٍخوظٗح شًَلُ خلٛٝ خًٜٗٞ ٖػ 2 -.٢ؼُِٔح ٢ُٝيُح ٍىخزظُح -زظُح .٢طخٓيوُح ٢ُٝيُح ٍىخ -.شلِظؤُح ُْخؼُح ٍٝى ٖ٤ر َٔؼُح َٜ٘ػ ٍخوظٗح ١أ ش٤ُٝيُح سَـُٜح -.ٍحٞٓلأح ّٝإَُ ش٤ُٝيُح شًَلُح -ُِ شكٝيُح شُٞؿ صحِـ٘ٓ يكأ ٞٛٝ ٢ج٤زُح نكحٞظُح فحَ١لأح سىيؼظٓ ش٣ٍخـظُح صخٟٝخلٔ . :ش٤ُخظُح صخهَٝلُح ٠ُا ْ٤ٛخلُٔح ٢ك ٖ٣خزظُح حٌٛ ٟىأ يهٝ 3 شُلايُِ نِ٤٤ك ش٤ُٝيُح سٍخـظُح قِ٤ٜٓ خٓأ خُٜ ن٤٠ُح مخ٤ُ٘ح ٠ِػ شُلايُِ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح قِ٤ٜٓ .غٓحُٞح ٠٘ؼُٔخر ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٠ِػ ،٢ُٝيُح ٍىخزظُح سَٛخ٥ ٖػ َزؼط لا ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُخك ٢ُخظُخرٝ ش٤ٗخؼُح ٖٓ ءِؿ ٠ُٝلأخك ٚ٘ٓٝ ش٤ُٝيُح سٍخـظُح َر ٣ خًٔ :٢ِ٣ خًٔ ٢ٛٝ مٍحٞك سيؼر ش٤ِهحيُح سٍخـظُح ٝ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٖ٤ر شهَلظُح ْظ 4 ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح غوط ٖ٤ك ٢ك ،شُٝيُِ ش٤ٓخ٤ُٔحٝ ش٤كحَــُح ىٝيلُح ْلٗ َهحى غوط ش٤ِهحيُح سٍخـظُح .٢ُٔخؼُح ٟٞظٔٓ ٠ِػ -ؿٍخوُح سٍخـظُح ْظط ٖ٤ك ٢ك ش٤ِلُٔح شِٔؼُخر ش٤ِهحيُح سٍخـظُح َٓخؼظط .سىيؼظٓ ش٤ز٘ؿأ صلأؼر ش٤ ّخظُ٘ ش٤ِهحيُح سٍخـظُح غ٠وط خٔ٘٤ر ،شلِظوٓ ش٤ٓخ٤ٓٝ ش٣ىخٜظهح ْظُ٘ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح َٝؼظط يكحٝ سٍخـظُحٝ ش٤ِهحيُح سٍخـظُح ٖٓ ًَ ٌْلط ٢ظُح صخؼ٣َ٘ظُحٝ ٖ٤ٗحٞوُح فلاظهح ىخ٘ٛ ١أ .ش٤ؿٍخوُح -( ٕأ غ٤ك ،َوُ٘ح َثخٓٝ فلاظهح 90 % ) ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٖٓ ٖٓ ٢٤ٔر ءِؿٝ ١َلزُح َوُ٘خر ْظط .ش٤ِهحيُح سٍخـظُح ٌْػ ٠ِػ ١َزُح َوُ٘ح شؼ٤ز١ غ٤ك ٖٓ ش٤ِهحيُح سٍخـظُح ٖػ خٜ٘ػ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح شُخك ٢ك محٞٓلأح شؼ٤ز١ فلاظهح ...شٔكخُ٘ٔح ،ٍخؼٓلأح ،ٖ٤ٌِٜظُٔٔح -ظُخر شٍٗخوٓ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح شُخك ٢ك ؽخظٗلإح َٛخ٘ػ ٍخوظٗح شرٞؼٛ .ش٤ِهحيُح سٍخـ 1 ( ،ًتٌرسلا دمحأ دمحم 2009 ةٌجراخلا ةراجتلا ،) ص ،رصم ،ةٌردنكسلإا ،ةٌعماجلا رادلا ، 8 . 2 ( ،متاح ًفٌفع ًماس 2005 ًلودلا داصتقلاا ًف ةثٌدحلا تاهاجتلاا ،) ،ثلاثلا ءزجلا ،ةٌلودلا ةراجتلا ًف ةرصاعم اٌاضق ةٌلودلا ةراجتلاو ، ةرهاقلا ،ةٌنانبللا ةٌرصملا رادلا ،رصم ص 33 . 3 ( ،نرصلا نسح دعر 2000 ص ،اٌروس ،رشنلل اضرلا راد ، لولأا ءزجلا ،ةرصاعملا ةٌلودلا ةراجتلا تاٌساسأ ،) 30 . 4 يدمح ( ،مٌظعلا دبع 1996 ةراجتلا تاٌداصتقا ،) ص ،رصم ،قرشلا ءارهز ةبتكم ،ةٌلودلا 14 .

(22)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 13 -.َ٣ٞٔظُح ذ٤ُخٓأٝ مَ١ فلاظهح ٖٓ ٍلاه ق٣ٍخؼظُح شورخُٔح ٌٖٔ٣ ق٣َؼط سٍخـظُِ ٌَُ ش٤ٓخ٤ُٔح ىٝيلُح ٍىخزط ش٤ِٔػ خٜٗأ ٠ِػ ش٤ؿٍخوُح ٠ٔٔ٣ٝ ٢طخٓيه ٍىخزط ٝأ سٍٞظُ٘ٔح سٍخـظُخر ٠ٔٔ٣ٝ ٢ؼُِٔح ٍىخزظُح ش٤ِٔؼُح ٌٙٛ َٔ٘ط غ٤ك شُٝى سٍٞظُ٘ٔح َ٤ؿ سٍخـظُخر . 2 . :خ١خسبخٌا حسبدزٌا خ١ّ٘أ ُٚ خُٔ ٍٝيُح غ٤ٔـُ شزُٔ٘خر سَ٤زً ش٤ٔٛأ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح عخ٤وُ ٕا َهيُح سىخ٣ُٝ ش٤ؿخظٗلإحٝ ؽخظٗلإح سىخ٣ُ ٢ُخظُخرٝ شكخظُٔح ىٍحُِٞٔ َؼٓلأح ّحيوظٓلاح ن٤ولط ٢ك ش٤ٔٛأ ٖٓ ٍخـظُح ش٤ٔٛأ صىحىُح يوُ .٢ػخٔظؿلاحٝ ١ىخٜظهلاح ٍٞ٤ظُح ٠ِػ ٌْؼ٘٣ ١ٌُحٝ شـ٤ظٗ ش٤ؿٍخوُح س نكٞط شؿٍى ٠ُا ؽخظٗلإح ْـك سىخ٣ُ ٢ك ْٛخٓ خٔٓ ؽخظٗلإح َثخٓٝٝ خ٤ؿٌُٞٞ٘ظُح َكٞطٝ ْـلُح صخ٣ىخٜظهلا سَٛخ٥ ٢٘لط ٠ُا ٙخزظٗلاح ضلُ خٌ٘٘ٔ٣ خًٔ ،ٞثخلُح حٌٛ َ٣يٜط سٍَٟٝ َٝل٣ خٔٓ ٢ِلُٔح ىلاٜظٓلاح لٜرٝ َٟهلأح صخؿٞظُ٘ٔح ٢هخزُ ٍخٔٛا خٜ٘ٓ نِو٣ ٢ظُحٝ ٜٚوظُح سٍخـظُح ش٤ٔٛأ َٜك ٌٖٔ٣ شٓخػ ش ؿٍخوُح ش٤ :٢ك 1  ٢ُٝيُح َٔؼُح ْ٤ٔوطٝ ؽخظٗلإح ٢ك ٜٚوظُح ٠ِػ ىخٔظػلاح ٍلاه ٖٓ ٢٘١ُٞح َهيُح سىخ٣ُ .  َٓحٞػ ٠ِػ خَٛكٞط ّيؼُ خٜـظ٘ط لا ٢ظُح صخٓيوُحٝ غُِٔح ٠ِػ ٍٜٞلُِ ٍٝيُِ شَٛلُح َ٤كٞط .ؽخظٗلإح  ػخٔظؿلاحٝ ش٣ىخٜظهلاح ش٤ٔ٘ظُح ش٤ِٔػ ن٤ولط ؽخظلط خٓ ٠ِػ ٍٜٞلُح ٍلاه ٖٓ ش٤ٓخُ٘ح ٍٝيُح ٢ك ش٤ .ش٤ثخٔٗلإح خٜـٓحَر ن٤ولظُ شُٓلا ش٤٘ك صحَزهٝ ىحٞٓٝ خ٤ؿٌُٞٞ٘ط ٖٓ شُٝيُح ٚ٤ُا  .صخػٞكئُح ٕحِ٤ٓٝ ١ٍخـظُح ٕحِ٤ُٔح ش٤ؼٟٝ ٖ٤ٔلط  .ٍحَوظٓلاح ٢٘لطٝ صخػحَُٜح ٖٓ يلُحٝ ش٤ُٝيُح صحىخٜظهلاح تكخٌطٝ يٓخٔط سىخ٣ُ  ٓ َزظؼط .ش٤ُٝيُحٝ ش٤ِهحيُح محٞٓلأح ٢ك شٔكخُ٘ٔح ٠ِػ شُٝيُح سٍيوُ َٗئ  .ؽخظٗلإح ٢ك ٝ ىلاٜظٓلاح ٢ك صحٍخ٤ظهلاح غ٤ٓٞط ن٣َ١ ٖػ ىحَكلأح شِ٤ًٓٞ َزظؼط  .ؽخظٗلإح ٝ ىلاٜظٓلاح ٢ك صحٍخ٤ظهلاح غٓٞط ن٣َ١ ٖػ ىحَكلأح ش٤ٛخكٍ سىخ٣ُ 3 . :خ١خسبخٌا حسبدزٌا ذئاٛف ٣يػ يثحٞك ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُِ :٢ِ٣ خٔ٤ك خًٌَٛٗ سي 2  ٞدبقزللاا ٖبفشٌا حدب٠ص ذزٔر خٓا صخٓيوُحٝ غُِٔح ٖٓ ىحَكلأح صخؿخك عخزٗا سىخ٣ُ ٍلاه ٖٓ : ؽخظٗلإح ٢ك ش٤زُٔ٘ح سِ٤ُٔح خٜ٣يُ ٍٝى ٖٓ خٛىحَ٤ظٓلا شـ٤ظٗ َهأ ق٤ُخٌظر غُِٔح ٌٙٛ ٠ِػ ٍٜٞلُح 1 (،فاسعلا فراع دمحأ، يداولا نٌسح دومحم 2009 ةعابطلاو عٌزوتلاو رشنلل ةرٌسملا راد " ًلكلا داصتقلاا " ،) – نامع -ص ندرلأا 279 رطم دٌعس ىسوم ،نورخآو ( 2001 ،) ،"ةٌجراخلا ةراجتلا" ،ندرلأا ،نامع ، عٌزوتلا و رشنلل ءافصلا راد ص 18 . 2

(23)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 14 ٌٙٛ َكٞط ّيػ ذزٔر ٝأ ،ش٣ىخٜظهلاح ْـلُح صحٍٞكٝ ذزٔر ٖػ خُٜخوظٗحٝ ٍٝيُح ٞؼر ٢ك صخٓيوُحٝ غُِٔح .ُْخؼُح ءخلٗأ غ٤ٔؿ ٠ُا ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ن٣َ١  دساٌٍّٛ ًثِلأا يلاغزعلاا ٢ك ٍيٛ ٠ُا ١ىئ٣ خٓ حٌٛٝ خٜطخؿخ٤ظكح ًَ ؽخظٗبر شُٝيُح ّٞوط ٕأ ٖٓ لايزك : ؽخظٗا ٢ك ٜٚوظط يُحً ٖٓ لاير خٜٗبك ،خٌِٜظٔط ٢ظُح شزٔظٌُٔح ش٤ؼ٤ز٤ُح ىٍحُٞٔح غظٔظط ٢ظُح غُِٔح سِ٤ٔر َٟهلأح ٍٝيُح غظٔظط ٢ظُح غُِٔح ىٍٞظٔطٝ َٟهلأح ٍٝيُح غٓ شٍٗخؤُخر ش٤زٔٗ سِ٤ٔر خٜؿخظٗبر .ٖ٤ظُٝيُح ىٍحُٞٔ َؼٓلأح ٍلاـظٓلاح ٠ُا ١ىئ٣ خٓ حٌٛٝ خٜؿخظٗا ٢ك ش٤زٔٗ  خ١خسبخٌا قٛغٌا ٟف خ١غفبٕزٌاٚ خ١خبزٔلإا حسذمٌٍ شؽإِ شجزؼر خ١خسبخٌا حسبدزٌا : ُحًٝ ٍلاه ٖٓ ي ٕحِ٤ُٔح ٠ِػٝ ش٤ز٘ؿلأح صلأؼُح ٖٓ شُٝيُح ي٤ٍٛ ٠ِػ خَٛػأٝ ش٣ىحَ٤ظٓلاحٝ ش٣َ٣يٜظُح سٍيوُح .١ٍخـظُح 1 تٍطٌّا ٟٔبثٌا :خ١خسبخٌا حسبدزٌا َب١ل ةبجعأ : :ش٤ُخظُح َٓحٞؼُح ٠ُا ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ّخ٤ه دخزٓأ ْٛأ ٚ٤وِط ٌٖٔ٣ 2  ّيػ ش٤ٗخٌٓا ن٤ولط ءخلظًلاح ٢طحٌُح .  ىٞؿٝ ٞثخك ٢ك ؽخظٗلإح .  ٍٜٞلُح ٠ِػ .فخرٍأ  غكٍ ٟٞظٔٓ ش٘٤ؼُٔح .  ـقخزٌا ٌٟٚذٌا : ٕا ٍٝيُح خورخٓ لا غ٤٤ظٔط ٕأ ئظؼط ٠ِػ خٜٔلٗ خ٤ًِ ٢ك عخزٗا صخؿخك كأ خٛىحَ يًُٝ ذزٔر ٖ٣خزظُح ٢ك غ٣ُٞط صحَٝؼُح ش٤ؼ٤ز٤ُح ٖ٤ر ٍٝى ُْخؼُح .  دٚبفر ف١ٌبىزٌا سبؼعلأاٚ ًِاٛؼٌ جبزٔلإا سبؼعلأاٚ ١ٍسٌّا خ : يؼ٣ صٝخلط ق٤ُخٌط ؽخظٗلإح ٖ٤ر ٍٝيُح خؼكحى سٍخـظُِ خٜ٘٤ر صحٌُخرٝ ٢ك ٍٝيُح ٢ظُح يِظٔط خٓ ٠ٔٔ٣ صخ٣ىخٜظهخر ْـلُح َ٤زٌُح  ١ٌُح ٠ُا ١ىئ٣ ٞ٤لوط ٢ٓٞظٓ شلٌِظُح ش٤ٌُِح سيكُِٞ شـظُ٘ٔح شٍٗخوٓ غٓ شُٝى َٟهأ ؾظ٘ط صخ٤ٌٔر ضٔ٤ُ سَ٤كٝ ٢ُخظُخرٝ غلطَط خٜ٣يُ ق٤ُخٌط ؽخظٗلإح ٓ خٔ ٢٤ؼ٣ شُٝيُح ٠ُٝلأح سِ٤ٓ ش٤زٔٗ ٢ك ؽخظٗلإح شٍٗخوٓ شُٝيُخر ش٤ٗخؼُح .  فلازخا ٜٛزغِ ب١خٌٕٛٛىزٌا ِٓ خٌٚد ٜشخلأ : ٖ٣خزظ٣ دِٞٓلأح ٢ؿخظٗلإح شكَؼُٔحٝ ش٤٘لُح ٍٝيُح ٖ٤ر خً٘٣خزط ،حَ٤زً غ٤لر َػئ٣ ٌَ٘ر َ٤زً ٠ِػ شؼ٤ز١ غُِٔح شـظُ٘ٔح ٢ك ًَ ،يِر يـ٘ك ٕأ ٍٝيُح شٓيوظُٔح ٌَظلط ؽخظٗا غُِٔح ٢ظُح ٌَ٘ط ش٤٘وظُح حَٜ٘ػ خً٤ٓخٓأ ٢ك ،خٜؿخظٗا خٓأ ٍٝيُح ش٤ٓخُ٘ح خٜٗبك ٢ك ذُخـُح ٜٚوظط ٢ك يِط ٢ظُح ذِـ٣ خٜ٤ِػ غرخ١ ىحُٞٔح ّخوُح َؼٓ ٢لُ٘ح ٕىخؼُٔحٝ ٖ٤وُحٝ . 1 ( ،يوادعسم فسوٌ 2010 ص ،رئازجلا ،عٌزوتلاو رشنلاو ةعابطلل ةموهلا راد ،ةٌلودلا ةراجتلا ًف تاسارد ،) 12 . 2 ( ،مٌظعلا دبع يدمح 1996 ،) ،هركذ قبس عجرم ص 13 .  تاٌداصتقا مجحلا رٌبكلا موهفم مت هقٌبطت ًف ساسلأا ًف لاجم عٌنصتلا هانعمف هنأ املك ا دز مجح رشملا عو املك ققح اجاتنإ ربكأ ةفلكتب لقأ سكع ىلع عورشملا رٌغص .مجحلا

(24)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 15  فلازخا فٚشظ جبزٔلإا : ٞؼزك ن١خُ٘ٔح قِٜط شػحٍُِ ٖزُح ١خُ٘حٝ ،لاؼٓ ذـ٤ك ٕأ ٜٚوظط ٢ك حٌٛ ُ٘ح عٞ ٖٓ صخـظُ٘ٔح ،ش٤ػحٍُِح ىٍٞظٔطٝ صخـظُ٘ٔح َٟهلأح ٢ظُح لا ّٞوط خٜؿخظٗبر ٢لُ٘خً ١ٌُح َكٞظ٣ ٢ك ٍٝيُح صحً مخُ٘ٔح ١ٝحَلُٜح َؼٓ َثحِـُح .  فلازخا يٛ١ٌّا قاٚرلأاٚ : ٖ١حُٞٔخك ٢ِلُٔح َ٠ل٣ صخـظُ٘ٔح ش٤ز٘ؿلأح ٠ظك ُٞٝ َكٞط َ٣يزُح ٢ِلُٔح ،خٜ٘ٓ ىحىِطٝ ش٤ٔٛأ حٌٛ َٓخؼُح غٓ سىخ٣ُ َهيُح ١ىَلُح ٢ك .شُٝيُح ٞؼر َزه ٖٓ ي٣حِظٓ ي٣يؿ ٙخـطح َٜ٥ غ٤ك ،ش٤ٓخ٤ُٔح دخزٓأ ىخ٘ٛ خٛخًًَٗ ٢ظُح دخزٓلأح ٠ُا شكخٟلإخرٝ دخزٓلأ يُحًٝ ش٘٤ؼٓ ٍٝى ٠ِػ ش٣ىخٜظهلاح سَ٤٤ُٔحٝ ءلا٤ظٓلاُ شِ٤ٓٝ ١ٍخـظُح ٍىخزظُح ًخوطخر ٍٝيُح .شٛخه ش٤ٓخ٤ٓ 1 تٍطٌّا ثٌبثٌا اٛؼٌا : :خ١خسبخٌا حسبدزٌا ٍٝػ حشثإٌّا ًِ ىخ٘ٛ ي٣يؼُح ٖٓ َٓحٞؼُح ٢ظُح َػئط ٢ك شًَك ٙخـطحٝ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح خًٔ ٕأ ٌٙٛ سَ٤هلأح ذؼِط ٍٝى َػئُٔح ٠ِػ ىخٜظهلاح حٌُٜٝ ذـ٣ ٕأ ّٞوٗ شكَؼٔر ق٤ً َػئط ٝ َػؤظط سٍخـظُح .ش٤ؿٍخوُح َٓحٞػ ٖٓ شِٔـر ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح َػؤظط خٜ٤ِػ سيػخُٔٔح فَٝظُحٝ خٜظ٤ٔٛأ صٝخلظر خٜ٘٤ر خٔ٤ك صٝخلظط :٢ك شِؼٔظُٔحٝ 2  ٜٛزغِ خ١ّٕزٌا خ٠دبقزللاا : غ٤ك ٕأ حٌٛ َٓخؼُح ذؼِ٣ حٍٝى ٢ك ٍخـٓ ش٤ؿٍخوُح سٍخـظُح ٕأ ًا ىٞٔـُح َهؤظُحٝ ١ىخٜظهلاح شُٝيُ خٓ خِٜؼـ٣ َؼًأ خَٛك ٠ِػ شٓخ٤ٓ غٟٝ ش٣ي٤٤وط سٍخـظُِ ش٤ؿٍخوُح ٌْػ خٓ ٞٛ ٍخلُح ٢ك ىخٜظهح ٍٞ٤ظٓ ّيوظٓٝ ًٝٝ سيػخه ش٣ىخٜظهح ش٣ٞه غ٤ك ٚٗأ ْٔظ٣ شَٗٝٔر ٢ك شٓخ٤ٓ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح .  عبمٚأ دبقزللاا ٍٟسٌّا :ٌّٟبؼٌاٚ ٢هَط ٢ٌُ ش٤ِهحيُح شػخُٜ٘ح ىحَ٤ظٓلا سَ٤هلأح ٌٙٛ ؤـِط خٓ شُٝيُ خٓ ٚؿخظلط خًٔ ، صخػخُٜ٘ح ٌٙٛ ٕأ ذِ٤ُِ ٢ًلاٜظٓلاح ٍٝى ٢ك ي٣يلط شٓخ٤ٓ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح شُٝيُِ ٖٓ غ٤ك ىحَ٤ظٓح صخ٤ًٔ ٖٓ غِٓ خٓ صحً ىلاٜظٓح غٓحٝ . خٓأ ٖػ ىخٜظهلاح ٢ُٔخؼُح ٢ُٝيُحٝ ٕبك َ٤٤ـط ذِ٤ُح سىخ٣ُِخر لاؼٓ ٖٓ ٚٗؤٗ غ٤ـ٘ط شُٝيُح ٠ِػ سىخ٣ُ ْـك صحٍىخُٜح ٖٓ ش٤كخٗ حًٌٝ ٠ِػ خًٜلاٜظٓح ٖٓ شٜؿ َٟهأ . ٝ ىخ٘ٛ َٓحٞػ َٟهأ :٢ٛ  ءٛع غ٠صٛر دساٌّٛا خ١ؼ١جطٌا ٓ١ث يٚذٌا : ًَِط ٍىخٜٓ سَٝؼُح ٢ك ٞؼر ٍٝيُح ٝ ١ٌُح ١ىئ٣ ٠ُا ي٣يٗ ِ٤ًَط َ٥خ٘ٓ سٍخـظُِ ،ش٤ؿٍخوُح غ٤ك ٕأ ي٣يؼُح ٖٓ ٍٝيُح ٢ظُح ١ٞلط ىحُٞٔح ش٤ُٝلأح ٢لُ٘خً 1 (،روصنم دمحم مساج 2008 ص ،رصم ،رشنلل نارهزلا راد ،ةٌلودلا ةراجتلا،) 13 . 2 دبع طسابلا (،افولا 2000 ،) ةساٌس ةراجتلا ةٌجراخلا ، ةعبطلا ،ىلولأا راد ةضهنلا ص ،رصم ،ةٌبرعلا 14 .

(25)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 16  ْللُحٝ ي٣يلُحٝ . ىحىِطٝ خٜظ٤ٔٛأ خٍٛخزظػخر شـظ٘ٓ ٌُٜٙ ىحُٞٔح ٝأ خًٜلاظٓح َظُ شر شزٜه ٢ُخظُخرٝ ٜٚوظط ٌٙٛ ٍٝيُح ٢ك صخـظُ٘ٔح ؽخظٗا .ش٤ػحٍُِح 1  ُدز خٌٚذٌا : ١ٌُح َػئ٣ ٢ك شؿٍى َٓخٌط ىٍحُٞٔح ش٤ؼ٤ز٤ُح ٝ ش٣َ٘زُح َكٞطٝ خ٣حِٓ ؽخظٗلإح َ٤زٌُح ١ٌُح ذِ٤ظ٣ شؼٓ ٢ك محٞٓلأح غ٤ك ْٜٔ٣ حٌٛ ٢ك َ٤ٔلط ّخ٤ه سٍخـظُح ٖ٤ر ٍٝيُح شٛخهٝ ٖ٤ر ٍٝيُح ش٤ػخُٜ٘ح .  ًِبؼٌا ٟعب١غٌا : ١ٌُح ذؼِ٣ حٍٝى ٢ك ي٣يلط نكلأح فٞظلُٔح ّخٓأ ٍٝيُح ٢ك ٍخـٓ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح .  ش١غر حض١ٌّا خ١جغٌٕا : غ٤ك ٕأ ذٗخؿ َ٤زً ٖٓ سٍخـظُح ش٤ُٝيُح ّٞو٣ ٠ِػ مٍحٞلُح ٢ك شكَؼُٔح ش٤٘لُح ٖ٤ر ٍٝيُح فَٜر َظُ٘ح ٖػ فَٝ٥ ًَ خٜ٘ٓ ٝأ سٍيُ٘ح ش٤زُٔ٘ح َٛخ٘ؼُ .ؽخظٗلإح 2  حسبدزٌا ٚ دبمفٔ ًمٌٕا : َػئط صخولٗ َوُ٘ح ٢ك ٍخ٤ط ٙخـطلاح ّخؼُح سٍخـظُِ غ٤ك ٕأ ٝخلوٗح ٚطخولٗ َػئط ٢ك ٝخلوٗح صخولٗ ؽخظٗلإح ش٤ُخٔؿلإح ٌْػ خٓ ١ىئ٣ ٠ُا عخٔطح مخ٤ٗ سٍخـظُح ،ش٤ُٝيُح خٓٞٔػٝ ِٟؼ٣ ّخ٤ه ش٤ُٝيُح سٍخـظُح خٔ٤ك ٖ٤ر ٍٝيُح ش٤ػخُٜ٘ح ٢ك ذٗخؿ ٚ٘ٓ ٠ُا صخولٗ .َوُ٘ح 3  شؾٌا دبو حدذؼزٌّا دب١غٕدٌا : ؽخظٗ ٟٞوُ صحٍخٌظكح شِوُح َ٤٤ٔط ٠ِػ ْـك َ٤زً ٖٓ سٍخـظُح ش٤ُٝيُح ُ َ٤٤ٔ خٜط ٠ِػ ي٣يؼُح ٖٓ صلاطٍخٌُح ش٤ُٝيُح محٞٓأٝ َ٣يٜظُح ٝ ىحَ٤ظٓلاح عَٝلُحٝ ش٤ؿخظٗلإح شؼرخظُح صخػَُِٝ٘ٔ ٌٙٛٝ سَٛخظُح خُٜ خٓخٌؼٗح خٜط شلٟحُٞح ٠ِػ ٌَ٤ٛ سٍخـظُح ش٤ُٝيُح يه ئط ١ى ٠ُا َٛخظٓ فٞ٘ـُح ١ٍخٌظكلاح ٠ِػ ٟٞظٔٓ محٞٓأ ىلازُح ّلأح ٝأ شل٤٠ُٔح . ىخ٘ٛ ٕأ خًٔ شهلاػ ٖ٤ر سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح ٝ ،ىخٜظهلاح خُٜٝ ٍخػأ شٔٓخك ٚ٤ِػ خٍٛخزظػخر ٖٓ ْٛأ صخػخ٤وُح ش٣ٞ٤لُح ،ٚ٤ك ٌٕٞط يوك سِللٓ خًٔ يه ٌٕٞط سَٓيٓ َٜظ٣ٝ حٌٛ فٟٞٞر ٖٓ ٍلاه خٍٛخػأ ٠ِػ ٤ـظُٔح صحَ ٝأ صحَٗئُٔح َٟزٌُح ىخٜظهلاُ ٢ٛٝ خًٔ :٢ِ٣  ٌّٕٛا ٞدبقزللاا : ٢زطَط سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح خ١خزطٍح خو٤ػٝ ش٤ٔ٘ظُخر ش٣ىخٜظهلاح ،خٜ٤٤هٝ ش٤ٔ٘ظُخك ش٣ىخٜظهلاح خٓٝ ؾظ٘٣ خٜ٘ػ ٖٓ عخلطٍح ٟٞظٔٓ َهيُح ٢ٓٞوُح َػئط ٢ك ْـك ٢ٔٗٝ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح خًٔ ٕأ حَ٤ـظُح ص ٢ظُح عيلط ٢ك فَٝ٥ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح َػئط سٍٜٞر سَٗخزٓ ٢ك صحَٗئٓ ُٞٔ٘ح ١ىخٜظهلاح ٍخزظػخر صحٍىخُٜح شكخٟا ٝأ ٖوك ٢ك ىخٜظهلاح ذٔك َ٤زؼظُح .١ِ٘٤ٌُح 4 صحٍىخُِٜ ٍٝى َ٤زً ٢ك ُٞٔ٘ح ١ىخٜظهلاح ٖٔك ش٤كخٗ ْٛخٔط ٢ك سىخ٣ُ َهيُح ٢ٓٞوُح ٖٓ ٍلاه ىٍحُٞٔح شِ٤ؼُٔح صخهلاػٝ ُٔح صلاهي ٝ صخؿَؤُح ّيوظُحٝ ٢ؿٌُٞٞ٘ظُح ٖٓٝ ش٤كخٗ َٟهأ ١ىئ٣ ٞٔٗ صحٍىخُٜح صلايؼٔر سي٣حِظٓ ٠ُا ُٕحٞظُح ٢ك ٕحِ٤ٓ صخػٞكئُح ٢ك َكحَٓ ش٤ٔ٘ظُح .ش٣ىخٜظهلاح 1 دمحم (،باٌد 2010 ،) ةراجتلا ةٌلودلا ًف رصع ،ةملوعلا ةعبطلا راد ،ىلولأا لهنملا ،ًنانبللا ،نانبل ص 14 . 2 بنٌز نٌسح ضوع ( ،الله 1998 ،) ةرظن ةماع ىلع ضعب ةعبطلا ،اٌاضقلا ،ىلولأا رادلا ،ةٌعماجلا ،رصم ص 63 . 3 يدجم دومحم ( ،باهش 1996 ٌعماجلا رادلا ،ىلولأا ةعبطلا ،ًلودلا داصتقلاا، ) ص،نانبل ،ة 82 .

(26)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 17 خًٔ ٕأ صحىٍحُٞح ْٛخٔط ٢ك َ٤كٞط صخزِ٤ظٓ ُٞٔ٘ح ١ىخٜظهلاح ٢ٛٝ شرخؼٔر ش٤ِٔػ ،دَٔط لاا خٜٗأ ْٛخٔط ٢ك ٞٔٗ َهيُح ٓٞوُح ٢ ٌَ٘ر َ٤ؿ َٗخزٓ ٖػ ن٣َ١ ٖ٤ٌٔط ىخٜظهلاح ٢ٓٞوُح ٖٓ شٜؿحٞٓ ءخزػأ ،ش٤ٔ٘ظُح ٖٓ غ٤ك ٖ٣ٞٔظُح ىحُٞٔخر غُِٔحٝ ،ش٤ػخُٜ٘ح يًٌُٝ غُِٔح ش٤ًلاٜظٓلاح حٌٛٝ فيٜر سىخ٣ُ غ٤ٓٞطٝ ؽخظٗلإح ٚؼ٣ُٞطٝ . خًٔ ٕأ ْٛأ سِ٤ٓ خٜل٤٠ط سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح شُٝيُ خٓ غٓ ُْخؼُح ٢ؿٍخوُح ٢ٛ ٕأ ّخ٤ه ُح سٍخـظ قٔٔ٣ خُٜ ئر ِـؼُح ١ٌُح ٢ٗخؼط ٚ٘ٓ ش٣ىٝيلٓ خٛىٍحٞٓ شٛخه ش٤ؼ٤ز٤ُح ش٣َ٘زُحٝ ٝ ِ٤ًَط خٛيٜؿ ٢ثخٔٗلإح ٢ك صلاخـُٔح ٢ظُح ٌٕٞط خُٜ ٝ ،سِ٤ٓ خٜ٤ك حٌٜر ق٠ظ٣ ٕأ سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح ذٜػ ش٤ٔ٘ظُح ش٣ىخٜظهلاح شٛخه ٢ك ٍٝيُح ش٤ٓخُ٘ح حَظٗ خٛىخٔظػلا ٠ِػ َ٤زٌُح مُٞٔح ٢ُٔخؼُح ٝ شؼ٤ز١ شز٤ًَط خٛىخٜظهح .  ًخذٌا ِٟٛمٌا : سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح َػئط سٍٜٞر سَٗخزٓ ٢ك ذ٤ًَط َهيُح ٢ٓٞوُح ٢كٝ ٙحٞظٔٓ َٛخظُخك ٕأ صحٍىخٛ يِزُح ىٞؼط ٚ٤ِػ َهير ٢كخٟا ٢ٜك ٢٘ؼط سىخ٣ُ ذِ٤ُح ٠ِػ ،ٚؿخظٗا ٢ُخظُخرٝ ذِـط ُٚ لاهى خ٤كخٟا ٖٓ ؽٍخوُح . ٖٔك ٌٙٛ ش٤كخُ٘ح َزظؼ٣ َ٣يٜظُح ً ىلاٜظٓلاخ خٔٛلاً ذِـ٣ خزِ١ ٠ِػ غُِٔح خٓأ صحىٍحُٞح ٢ٜك لا ىٞؼط ٠ِػ يِزُح َهير َٗخزٓ َر ٚو٘ط َهيُح يؼُٔح فَٜظُِ ،ٚ٤ك ٝ ىٞؿُٞٔح سٍٜٞر سَٗخزٓ ٖٓ ٍلاه ىحَ٤ظٓلاح َهي٣ ١ٌُح ٢ك ش٤٘زُح ش٤ظلظُح ىخٜظهلاُ ٖٓٝ خ٘ٛ َزظؼ٣ ىحَ٤ظٓلاح ٍخهىلاخً ٜٞك ىخؼرا ءِؿ ٖٓ ٍٞهيُح ٖػ ظُح ٍٝحي . حٌٌٛٝ ٌٖٔ٣ ٍٜٞط شُىخؼٓ َهيُح ٢ٓٞوُح خًٔ :٢ِ٣ ٝأ = ِٟٛمٌا ًخذٌا +ِٟٛىسٌا قبفٔلإا + )ٍٟسٌّا سبّثزعلاا +ٍٟسٌّا نلاٙزعلاا ( ٍٟسٌّا قبفٔلإا داسدبقٌا -دادساٌٛا1 ٢ظُح ش٤ُ٥ح ن٣َ١ ٖػ َهيُح ٢ك سىخ٣ُِح َؼٔظطٝ ٠ٔٔط قػخ٠ٔر سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح غ٤ك قٟٞ٣ ٕأ ًَ سىخ٣ُ ش٤كخٛ ٢ك َهيُح ٢ٓٞوُح ًَٝ ٚوٗ ٢كخٛ ،ٚ٤ك ٢ُخظُخرٝ قػخ٠ُٔح ٞٛ سٍخزػ ٖػ ىيػ صحَُٔح ٢ظُح ذـ٣ ٕأ قػخ٠ٗ خٜ٤ك ٍحيوٓ ش٤ِٛلأح ش٘ولُح شكَؼُٔ سىخ٣ُِح ش٤ٌُِح ٢ك َهيُح ًَٝ سىخ٣ُ ش٤ِٛأ ٢ك َهيُح ١ىئط ٢ك سىخؼُح ٠ُا سىخ٣ُ ٢ك ىلاٜظٓلاح سىخ٣ُٝ َٟهأ ٢ك ٍخهىلاح ٣ُٝ سىخ شؼُخػ ٢ك ىحَ٤ظٓلاح . 1 لداع دمحأ ةماسأ ،شٌشح دمحم (،ًلوفلا 1998 ،رشنلل ةدٌدجلا ةٌعماجلا رادلا، ىلولأا ةعبطلا ،ًلودلا داصتقلاا تاٌساسأ،) ص،،رصم 108 -109 . =يموقلا لخدلا جاتنلإا( تارداصلا + تادراولا = كلاهتسلاا + )رامثتسلاا

(27)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 18  يلاغزعا دساٌّٛا : ٌٖٔط سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح ٖٓ ٖٔكأ ٍلاـظٓح ىٍحُِٞٔ ش٤ؼ٤ز٤ُح ،شزٔظٌُٔحٝ َ٣يٜظُخك ش٤ـ٤طحَظٓح ٚٗٝيرٝ شٜٔٓ لا غ٤٤ظٔط صخػَُٝ٘ٔح ن٤ولط صحٍٞكٝ ؽخظٗلإح خٔرٍٝ ٠وزط ٞؼر ىٍحُٞٔح شِ١خػ ٌُٖٝ ٖٓ ٍلاه سٍخـظُح ش٤ؿٍخوُح ٌٖٔ٣ ٜ٘ٓ خَٛ٣يٜط شؼ ٝأ ٠ِػ خٜظُخك . خًٔ ٕأ شٓخ٤ٓ َ٣يوط شكَؼٓٝ صحىٍحُٞح ٠ُا فيٜط ن٤ولط ءخلظًلاح ٢طحٌُح ١ٌُح ٌوظ٣ شؼ٣ًٌٍ يلُِ ٖٓ َٓخؼظُح غٓ ُْخؼُح ،٢ؿٍخوُح لاا ٕأ حٌٛ َزظؼ٣ َٓأ َ٤لظٔٓ يًٌُٝ سٍخٔه ش٣ىخٜظهح شكىخك ٚٗلأ َٛخـظ٣ خ٣حُِٔح شـطخُ٘ح ٖػ ْ٤ٔوط َٔؼُح ٜٚوظُحٝ .٢ُٝيُح 1  ٛر غ٠ص ًخذٌا : سٍخـظُِ ش٤ؿٍخوُح ش٤ٔٛأ سَ٤زً َؼٔظط ٢ك سىخػا غ٣ُٞط َهيُح ٢ٓٞوُح ، خٌُٜ٘ٝ لا َٔؼط سٍَٝ٠ُخر ٠ِػ سحٝخُٔٔح ٖ٤ر غ٤ٔؿ ٍٝى ُْخؼُح غؿَ٣ٝ يًُ ٠ُا ٖ٣خزط ٟٞظٔٓ ش٤ٔ٘ظُح ش٣ىخٜظهلاح ٖ٤ر ٍٝيُح ش٤ػخُٜ٘ح ٍٝيُحٝ شلِوظُٔح ٚ٤ِػٝ ٕبك خ٣حُِٔح ش٤زُٔ٘ح سٍخـظُِ ش٤ؿٍخوُح ؼط ىٞ شلٜر ش٤ٓخٓأ ٠ُا ٍٝيُح ٢ظُح غظٔظط ش٤ؿخظٗبر ش٤ُخػ . خًٔ خٜٗأ َٔؼط ٠ِػ سىخػا غ٣ُٞط َهيُح ٖٓ ٍلاه صخ٤ِٔػ َ٣يٜظُح ىحَ٤ظٓلاحٝ ٝ ؽخظٗلإح َٔؼظك ٠ِػ َ٤٤ـط ٌِٚ٤ٛ ٚز٤ًَطٝ ٌُٜٙ ٍٞهيُح خٜظزٔٗٝ ٖ٤ر ؾظُ٘ٔح ؾطخُ٘حٝ يِٜظُٔٔحٝ ... َٔؼطٝ ٠ِػ َ٣يؼط ٌٙٛ شز٤ًَظُح ٖٓ ٍلاه لظُح َ٤٠ ٖ٤ر ٞثخك يِٜظُٔٔح ٞثخكٝ ؾظُ٘ٔح ٝأ ٖ٤ر ٖ٤ـظُ٘ٔح ْٜٔلٗأ .ٖ٣ىٍٞظُٔٔحٝ 2 :غثاشٌا تٍطٌّا : خ١خسبخٌا حسبدزٌا طب١ل داٚدأ :٢ِ٣خٔ٤ك صحٝىلأح ٌٙٛ َؼٔظط 3  ذبزفٔلاا خخسد ٚأ يذؼِ TO : ٢٘١ُٝح ىخٜظهلاح فخظل٘ح ٟىٔ شكٍؼٔ ٕٔ ٌٕٔ٤ ، ز٤ ٜٝك ـ ٤ٔٛلأح ٕ٤ ـ ش ُِ ش٤زُٔ٘ح ّخوُح ٢ِوحىُح ؾظخُِ٘ شزُٔ٘خز صحىٍحُٝحٝ ش٤٘١ُٝح غِٔ :٢طلأخً خ٤ٟخ٣ٍ ٚ٘ػ َزؼ٣ٝ . [(X+M)/2]/PIB *100 خ١طغزٌا يذؼِ TC : ِػ صحٍىخُٜح صحىحٍ٤ا سٍىه ٟىٔ ّ٤و٤ ٝٛٝ ُح شٔ٤ه ش٤١ـظ ٠ ـ و صحىٍحٝ ـ لا ٍ ٔ ـ ش٘٤ؼٔ ش٤ُ٘ٔ سى ، شهلاؼُخز ٚ٘ػ ٍزؼ٤ٝ ش٤ُخظُح : (X/M)*100ٌا :دادساٌٛاٚ داسدبقٌٍ وعٛزٌّا ً١ّ 1 . داش١زعلاٌ وعٛزٌّا ً١ٌّا PMI : ( ّخوُح ٢ِهحيُح ؾطخُ٘ح ٠ِػ صحىٍحُٞح شٔ٤ه ْ٤و٣ (PIB ٠٤ؼ٣ٝ :ش٤ُخظُح شهلاؼُخر (M/PIB)*100 1 ( ،دشان دمحأ 1997 ،) « ص ،اٌروس ،بلح ةعماج ،"طٌطختو ةٌهام " :ةٌلخادلاو ةٌجراخلا ةراجتلا 11 -13 .. 2 ( ،ىنم ًنوغسم 2005 نٌب ةدتمملا ةرتفلا ًف ًنطولا داصتقلال ًلخادلا ومنلاب تادراولا ةساٌس ةقلاع " ،) 1970 -2001 ةحورطأ ، ص،رئازجلا ،ةلقرو ةعماج ،ةروشنم رٌغ رتسٌجام 8 . 3 زٌاف ًشاق ( ،ة 7002 ص ،رئازجلا ،رشنلل بٌدلأا راد ، جاتنلإا لماوع ةكرح و علسلا لقنت " ًلودلا داصتقلاا ،) 72 -00 .

(28)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 19 2 . وعٛزٌّا ً١ٌّا دادسبقٌٍ PMX : ( ّخوُح ٢ِهحيُح ؾطخُ٘ح ٠ِػ صحٍىخُٜح شٔ٤ه ْ٤و٣ (PIB ٠٤ؼ٣ٝ :ش٤ُخظُح شهلاؼُخر (X/PIB)*100 :دادساٌٛاٚ داسدبقٌٍ ٞذسٌا ً١ٌّا 1 . ( داش١زعلاٌ ٞذسٌا ً١ٌّا PMI :) ٢ِهحيُح ؾطخُ٘ح ٢ك َ٤ـظُح شزٔٗ ٠ُا صحىٍحُٞح ٢ك َ٤ـظُح شزٔٗ ْ٤و٣ ّخوُح PIB :ش٤ُخظُح شهلاؼُخر ٠٤ؼ٣ٝ (DM/M)/(DPIB/PIB) 2 . ( داسدبقٌٍ ٞذسٌا ً١ٌّا PMX :) ٠ُا صحٍىخُٜح ٢ك َ٤ـظُح شزٔٗ ْ٤و٣ ؾطخُ٘ح ٢ك َ٤ـظُح شزٔٗ ّخوُح ٢ِهحيُح PIB :ش٤ُخظُح شهلاؼُخر ٠٤ؼ٣ٝ (DX/X)/(DPIB/PIB) :سبؼعلأٌ خجغٌٕبث دادساٌٛاٚ داسدبقٌا خٔٚشِ ٝأ صحٍىخُٜح ٢ك َٜل٣ ١ٌُح َ٤ـظُح ٟيٓ ْ٤وط :ٖ٤ر ِ٤ٔٗٝ خٍٛخؼٓأ ٢ك َٛخلُح َ٤ـظُح شـ٤ظٗ صحىٍحُٞح 1 . خ٠شؼغٌا دادساٌٛا خٔٚشِ EMP لاؼٌبث ٝطؼرٚ :خل (DM/M)/(DP/P) 2 . خ٠شؼغٌا داسدبقٌا خٔٚشِ EXP ( :خللاؼٌبث ٝطؼرٚ (DX/X)/(DP/P:يدبجزٌا يذؼِ : ش٤ُخظُح شهلاؼُخر ٠٤ؼطٝ صحىٍحُِٞ شزُٔ٘خر صحٍىخُِٜ ش٤ثحَُ٘ح سٍيوُح ٍٞ٤ط ْ٤و٣ )داسدبقٌا سبؼعأ شؽإِ/ دادساٌٛا سبؼعأ شؽإِ( ٘ح ٢٘ؼ٤ ٚظٔ٤ه ٍٝٛىظ ى٘ؼك ٜٝلُِ صخٔىوُحٝ غُِٔح ٕٔ ٍزٌح ّـل ٍ٤ىٜظ دـ٤ ٚ ٍ ٔ ّـلُح ّل٘ ٠ِػ ـ ٕ ُح ـ صحىٍحٝ .ٚظٔ٤ه ٖٔلط شُخك ٢ك ٌْؼُح ٝ  دؼّ ي خ١ٕهٌٚا داسدبقٌٍ ٟؼٍغٌا ص١ىسزٌا ٔ ٠ِػ شُٝى صحٍىخٜ ُ٤ٌٍظ ٟىٔ ّ٤و٤ : ـ ٘٤ؼٔ شؼِ ـ ٝأ ش ٤ِه ىىػ ٍ غُِٔح ٕٔ . :٢ُخظُح ٞلُ٘ح ٠ِػ ٚ٘ػ َ٤زؼظُح ٌٖٔ٣ٝ CC ∑ *( ) + CC .٢ؼُِٔح ِ٤ًَظُح َٗئٓ : Xi شؼُِٔح ٖٓ شُٝيُح صحٍىخٛ : i شُ٘ٔح ٢ك t . Xt شُ٘ٔح ٍلاه ش٤٘١ُٞح غُِٔح ٖٓ صحٍىخُٜح : t . غ٤لر ٝىُِ قٔٔ٤ حًٛٝ ٍ٤ىٜظُح ٝل٘ شٜـُٝٔح ش٤٘١ُٝح شػخُٜ٘ح عٝ٘ظ ٢٘ؼ٤ ٍ٘إُٔح حًٛ ٝلو٘ح خٌِٔ ٍ ـلإح ًخوظخز ـ حﺀحٍ ص ِوظ ٢ظُح شزٔخُ٘ٔح ٍ سٍىُٜٔح غُِٔح ٍخؼٔأ ٢ك صخزِوظ عٝىل ى٘ػ ش٤زُِٔح ٍخؼ٥ح ٕٔ

(29)

لولأا لصفلا 5 ةٌجراخلا ةراجتلل ًمٌهافملا راطلإا لاا ومنلا معد ًف ةٌنٌبلا ةراجتلا رود ،رئازجلا( نٌب ةنراقم ةسارد يداصتق )سنوتو برغملا 20 ك ٚ٠خلو٘ح ٌٕٝ٤ٝ ـ ٜٔ ٢ ـ شلِ ١٤١وظُح ش٤ِٔػ ّخٔأ صخزوؼُح ٕٔ ى٤ُ٤ ١ًُح ٚظٔ٤ه عخلظٍح ٌّػ ٠ِػ شُٝىُح خٜ٤١وظ ٌٕٔ٤ لا ىه ٢ظُح ٢٘لاوؼُح .  دؼّ ي خ١ٕهٌٚا داسدبقٌٍ ٟفاسغدٌا ص١ىسزٌا : إُٔح حًٛ ّ٤و٤ ٠ِػ خٜظحٍىخٜ ٢ك شُٝىُح ىخٔظػح ٟىٔ ٍ٘ ٤ِه ىىػ ٝأ ش٘٤ؼٔ شُٝى ٍ ٝىُح ٕٔ ، ٍ ـٍى عخلظٍخك ـ ٛ ش ـ ؼـ٤ ٍ٘إُٔح حً ٍ ٍؼؤظُِ ش٠ٍػ ش٤٘ؼُٔح شُٝىُح ٝىُح ٢ك ش٤ىخٜظهلاح صخزِوظُحٝ ش٤ٔخ٤ُٔح عحىللأحٝ صحٍحٍوُخز ٍ ُٔٔح ـ سىٍٝظ خٍٛىٜظ ٢ظُح غُِِٔ ، ش٤٠وك ٔظ شٜزخ٘ٔ ٢ٛ صحٍىخُِٜ ٢ؼُِٔح ُ٤ٌٍظُح كحٍــُح ُ٤ٌٍظُح ش٤٠وُ خٔخ ـ ُِٜ ٢ ـ صحٍىخ ٢ُخظُخرٝ ، ّخ٤وُ قزٜظ ١وك مزخُٔح ٍ٘إُٔح ّل٘ ّىوظٔ٘ ٍ٘إُٔح حًٛ Xit شُٝيُِ ش٤٘١ُٞح صحٍىخُٜح( i شُ٘ٔح ٍلاه t .) 1 1 (،ًعاوسلا دمحم دلاخ 7000 ص ،ندرلأا ،عٌزوتلاو رشنلل جهانملا راد ،ىلولأا ةعبطلا ، ةٌمنتلاو ةراجتلا ،) 75 -06 .

Références

Documents relatifs

Dans ce contexte, je me suis donnée pour objectif de contribuer à une meilleure compréhension des effets de lisière sur la biodiversité végétale, par l’étude

We will show that in the presence of strong spectroscopy drive ǫs, these corrections will yield a qubit spectrum displaying red and blue sidebands in addition to the main qubit

Algunas profesores la quienes tienen mayor de edad y una experiencia muy alta diciendo que las actividades de debates mejora más la interacción en el aula y otros

Le bassin de l’oued Dadès (Province de Ouarzazate, Maroc) est soumis ces dernières décennies à de profondes mutations des modes de gestion et de mise en valeur des ressources en

Sensitivity of posterior total emissions to (a) different prior emissions (six different previously published assessments), (b) using different injection altitudes in the prior

Le fait qu’il affecte le plus souvent toute la perforation, dans certains cas pré- férentiellement la partie supérieure, évoque la distribution des traces obtenues lors

Minor hysteresis loops recorded on interacting soft and hard layers can be used to explore the microscopic magnetization state and magnetic domain configuration of the hard layer

Reviving foraging practices over resources that have been long neglected is impossible if the related expertise on how to detoxify them has been lost by lack of transmission