HAL Id: hal-00009610
https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00009610
Submitted on 6 Oct 2005
HAL is a multi-disciplinary open access
archive for the deposit and dissemination of
sci-entific research documents, whether they are
pub-lished or not. The documents may come from
teaching and research institutions in France or
abroad, or from public or private research centers.
L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est
destinée au dépôt et à la diffusion de documents
scientifiques de niveau recherche, publiés ou non,
émanant des établissements d’enseignement et de
recherche français ou étrangers, des laboratoires
publics ou privés.
Fouille de données biomédicales complexes : extraction
de règles et de profils génétiques dans le cadre de l’étude
du syndrome métabolique
Sandy Maumus, Amedeo Napoli, Laszlo Szathmary, Sophie Visvikis-Siest
To cite this version:
Sandy Maumus, Amedeo Napoli, Laszlo Szathmary, Sophie Visvikis-Siest. Fouille de données
biomédi-cales complexes : extraction de règles et de profils génétiques dans le cadre de l’étude du syndrome
métabolique. Journées Ouvertes Biologie Informatique Mathématiques - JOBIM 2005, 2005, Lyon,
France. pp.169-173. �hal-00009610�
!" " "#$$$ % & "#"$' ( % ) *% * + * % , - . /0 % + +*- (1 / % 2 3/ 0 % % /0 - 1* * ( % % 4 1 2 3/ % 0 % 5 ** / * 1 + (1 0 4 + - 2 %. % *+ 0 1 6 7 /0 % + * 2 * 4 + * 4 - + * 4 1 2 ) + +*- (1 / % 8 1* * -* 4 - 2 * % * - * % % 0 / % - % 1 /* * * +0* * % / % -% * (1 1* * 4 / % % - * ( ++* * * 9 : $$ ;2 3 * * ) * - -0 4 * %222 + % * + - % 4 - 4 * % - % 5 4 * % ( 2 / 4 % % %* - - * / * % < - +* % 0 -- 0 =% ++% 2 (1 1* * * % * * * - - % *+* % 7 * 4 1 * * 1 * % % + * 5 /0 * 2 , + / %* % 1- 4 1 1* * - %
* % - 0 % 5 3 -* 5 1 2 * -4 ++ 5 5 0 % * 2 4* - % % /0 * % % 5 % * /* % -%/ 5- * 4 -+ * 2 % - 4 - + * % % 5 % 4 1 2 > - 4 1- * % / *1* ( 4 + - /0 % % % 9? % @ A $$#;2 ! % % %* 8 4 % 0 * * 4 2 ! % % - < * - / % % - 4 -+ * % % % + +*- /0 % (1 / % 5 / % + 4 * 4 1 2 /* / % % - 4 -+ * 4 1- % 9 + % ;2 8 % - % % /*- # / * " " / 4 * - % 4 5 % * *% B / * %* ) % , 9 CCD;2 ! ( 0- * % ( * 4 - ++% * 4( 0 % % 2 * 4 - 9 ; 1 4 +% - % % % 0 / * % * / /4* *2 , *+ ** * 1 - % ) /& 1 * 9E F& % CCC; / A 9A * / * % ; 9? @ : CCC; : 8 9 : 0 8 9 +F $$ ;; - * 2 : *+ ++( % ( * 2 $ 5 "G 0 ! 2 H % * ( *1 * %% 2 *% *- * % % , * ) D #G ' #G + % % * % ++% 9 * % 7 * /=1 % % * % ( : 8; 9 $$" ;2 : ** 7 * 5 / 1 - * 4 % * /4* * % + + % - %** * 7 7 * 4 - 2 4 0 * % % - 4 -+ * 5 0 % *% 1- * +% + I % - + % 2 / % / * 4 - + * /%% % /0 % + +*- (1 / % 5 % , 0 * % 1 - * * % % 2 8 /%% 1% /0 % + +*- (1 / % /*- & ** *9 @
J $$";2 * /0 * % % 4 * % * * - * + 4 - 2 / % 1 * ( 2 % % 4 * - - /0 % + (1 * 1% :& & ! K2 % J *% * % , 2 % # * * 0 * -* % 2 + % " % % 4 * % 2 ! 2 * % % %* 8 4 $ L$#L$" " # 3 1 D$$ % JJJD#$ % 8 % J# % J" % 0 % % JJJC H % % M
$
%
&
'
(
) )"*
++ ,% -: 4 * - / 4 / % 9? $$ ; ( 9? $$$;2 * % / % % + 9A @ E CCC; % * 4 4 /47 NO 222 P 4 / 4 O 222 P2 ! % 0 4 9 ; Q 2 9 ; 1 + - /47 ( / 4 2 % 0 4 *1 * 2 ! 4 / 4 * 9 1 ; +% 4 / 4 - % +2 ! + % 47 9 ; 2 + % - % 5% - + ! 9 Q! * / 4 ; / 4 47 % ) 9 ; N O R % P2 9 ; * / 1 2 / + - 4 /47 % 8 9 * * 4 /47 ;2 ! + " * 5 *9 ;2 ! +# * " / /0 4 $ 9## $; % < 2 /0 % + +*- % 5 * 4 * + + +*- - 2 ! (1 / % % ** 7 + -* + ) Q + 9 ! ; N 2 1 % (1 * 9 ; - * 9 " ;2 / (1 / % ) 4 4 * % - / % % % - / % ) 9 ; N 9 ; L 9 ; Q * % % * + 2 / (1 / % *+ ) 9 ; N 9 ;2 ! (1 / % % + % * *1 0 0 * 9 ; % + % 9 ; % 2 /0 % (1 / % 4 * + % % 5 *% (1 %2 ! " *% (1 / % / =% + * 2 ( * /%%* 0 (1 / % * + +*- 4 * + 2 1 S 9 CC'; * 1* * (1 / % 5 + +*- 2 : % * 4 % (1 / % % 5 4( + * - / * 1 T+ (1 U ) / 4 + +*- 1 (1 < 1* ** 2 /0 % (1 5 + +*- / < * * 1 4 (1 2 ! % /0 % (1 / % * + + * +*- 2 / 4 + + * +*- 4 + +*- % 5 * % ( % * + +*- 9? % @ : * 0 $$#; % - - * + +*- < * 5 + + * +*- % * 98 - 2 CCC;2 / 4 + + * +*-1* * - / 4 + +*- % % 4 * + 9 % 0 4 ( 4 % ;2 ! 4 * (1 / % %< 1 *5 + + * +*- 2 ? 9 $$ ; * % % (1 & 2 : (1 *%* ** 1* * %* -% *- + * - 0 2 ! +%* 9 / % +; ++ * 0 % /*- % - * * T < 1 - U Q / 1 * + % 9 4 47 -! (1 (1 < * 5 / (1 9? $$ ;2
"
( +;2 , + / < % <
9 - / < 1 ;2 3 (1 / % +
-(1 / % *
/ 98 - $$$;2
3 /*- & * + * :& &
/0 % + +*- (1 9 @ $$";2 * * % 1 : : 8 % , % V 9? $$ W $$ ;2 A =% 5% 1 4 /0 + +*- + + * +*-02 8 % %* - :& & +1 + - % % 1 % * *%* < * 1 % % 1 * - :& & < +% *1* / ( 91=% 5 8 X ;2 - % :& & < * * 4* * 0 1 % % 02 * ! K 9 % K % ; *1* :& & 1* * (1 / % 5 + 5 + +*- + + * +*- 2 3 * * % 6 * * 5 *% (1 + % , 2 / 1 V 9 * / 1 : 98 - CCC;; + + + * +*- 0 5 % , 2 % + + * +*- ! K 1* ( (1 / % + 2 4 (1 / % + 1 +% 4 (1 4 2 : 4 * * 4 * - +% 0 4 (1 5 $$2 # $ $ : / + - % (1 / % ( * 4 1 2 > - * % ( * 9 0 ) ? %- $$ W: 1 @ F $$J W> , $$ W 4 $$# W $$ ; * * * /% * % % % , 2 : 1 F 9 $$J; * * /0 1( 4 / 4 * 4 - 2 : / 1 9 1 S @ CC#;2 3 % % / * - / 0 (1 * % 4 * * % (1 1* ** 5 + / *%+ 4 - % % 2 * % 6 / * % / 1 % % *% / * 4 0 + V / +% %
' (1 2 3 /* > , 9 $$ ; 1% :? 9: +% ? % ; ** * 0 (1 / % 2 : + * 5 4 (1 1* ** 1 * % (1 * % % 5 4 * / 4 * (1 * % - % + % - 7% % 9 * % / 4 ; 9 * % / ;2
.
*
/
&
+!*" +%*+
% , 9 , + * * % 0; * + - ** %* CCJ % * % 8 * ( % 2 47% + % /* 6 % 4 +% 1* * - 0 + % % % 9 2 CCD;2 :/ * 1 0 Q + 1 ** * 5 0 * : / % % -2 % 9 CCJ CC" $; % ( / % * ) + * 0 1 Y L % -% * 0 0 + 0 2 $$' + 9# C" 7 ; < % * 2 0( 9 CCD $$$ Z"; M"G + 2 ( 9 $$J $$" Z $; % % * 2 * % % , % *1 ) 9 ; % - 9 ; 4 1- 9J; 1* * - 2 % " & * % - 0 % - * - 9 1- - * +*- % % - * % % 1 * * 4 % % +* [; 0 % - 7 *%+- 9*% 1 % - * % 4 * % - * * [;2 8 % -* - % -% -% % /% * -+ % % / + *%* + 0% % 4 * 9 4( * *%* % / % 4 % % * + 6 * % ; * % + + 2 % '" 3 1 * - * * ) 9 ; 4 % * 9 4 * ? +* +* )LLSSS2% 2 2 2 1L\ LM 4 4 % % % * F3 % * %* 1 1 +* 1 % % * 1 %* ; W9 ; * + 1 W9 ; / 9 % % 1 * 1 % ;2 8 1 *%+-7 + ) * 9 ; : : 9 ; : ? +4 1( 2 % ' " * 1* * - % - * * * 8: 0J2 % - 7 ' 8 9 1 % 8 1* * - #; % 5 % * 4 - - * % % ) * 4 -* % 1 * % + 2
0
%
,
&
3 * % % * 6 1( * + % + % - * * 9 * 4 *+* % ( 4 1- - /1 % 7 ;2 : / ] *% - 1 % + * ] *1 < * * % 7 % - ( % % * < / + 9 0 * / / * 0 * + % , Q 7 ;2 3 % % 6 - + +*- + + 2 3 0 * 5 / % + ) 4 0 + +*- 2 / % % / / / +*- % ( 4 2 3 % / % / % + * % 6 /* * * 2 * * % 4 / *< * 9 * % % ; % 4 / *< 9 * % 1 ;2 8 0 0 * * % % 4 /< 47% + / 5 % %* + 1* * - %* % , 2 % /0 % (1 * / 2 :/ ++ - *% % + % 2 / < % 4 * (1 * 2 : ++* % * *+*% 5 * 1 1 4 + (1 - - * % (2 J % % : ! # *- % 1( 2D () * + , % 0 * 5 / % % + / * ) 4 4 * 4 / Q% - % 5 1 - +1 / 4 % * 4 4 * Q 4 / % 5% - 5% - / 4 2 - + . + ' . 7% % - 47 9 ; * 9 ; 4 9 ; *%+*9 ; / 2 + . 7% 4 9 ; * % - % % 9 ++% % + % + ; 9 ; % % !) - , ' - / % * 4 - + * ) % % + +*- 0 % (1 / % % % +% 4 *% 2 / % % + % 1* * + L (1 / % 2 / *1 + % 0 + (1 9 (1 0 % (1 1 % [;2 *& . / + 7% % 0 /) 0' 1 + ) + (1 /++% 1=% 5 / + 2 / 4 * * % (1 * / 4 - / * 1 % ++* 1 % 2 < ( 4 -/ * 2 ! *+* % < + 5 / % 9: 1 @ F $$J; Q (1 / % 5 * - % * 2 3 < / * < 4 % (1 % *% * % (1 % ^ 4_ * (1 % *2 2) 3 * 1* ** / 5 * + 4 - % 2 3 % Q / % + % % * 9X $$J;2 4) & ' & 5 0 & & " ( * % + / % % % 2 / % % 0 1=% 0 + + *
C +*- 0 (1 / % + ( 5 - 0 2 : * 1 % + % * % - /0 % % % 4 * 9H CC';2 $ # % 8 0 * % % /* * 4 - %V ! K / / 0 * %( 4 * 4( %* * -* 7 * / 1 * % -4 1- % , 2 : V * - / * % * % / -1* * - 9 8 1 % 8 ;2 % * ** 7 * 0 % - ( 4 1- - +1 *+ : 8 ,8 * 4 - 2 ( % * +I 4 * 2 : - 1* * - 9 +% % ; 4 * 4 - % 0 1* " 4 ) 9 ; / 1 ' / ( - +*-91* ; 9 ; / 1 / ( -/ ( 91* ; 9 ; / ** 1 M 1* 2 4 * 4 4 * - ** - *V 2 + / * 4 * J$D J" 4 $ 1* * - 2 ! $13 % * * * % V 2 F ) WH ) + WA ) 1 %* WF3 ) F3 * ,A ) 1 %* * W, ) W& ) 4* *W ) * 4 - W8A ) 1* * -" % * % < 1( 0 ++* + * ( 2 ++* % % ( / < 1( *- % 2 8 1( * % 4 0 ( * +% 5 +% 0 % 1 / 1* 2 '! 1 1( - / ( 0 ( - % 1( 2 M ! ** 1 1( - / ( 0 ( ++* % 1( 2 8 ( F H A F3 ,A , & 8A N 8A N 8A N [ 8A$ N $ $ $ $ $ $ [ $ $ $ $ $ $ $ [ J $ $ $ $ $ $ $ [ $ # $ $ $ $ $ $ $ $ [ $ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ [ J$D $ $ $ $ $ $ $ [ $
$ 6 , 5 " ( /* % * 7% 9 * % / ; / 4 % -% ( : 8 ,8 2 C 2 - /% /47% + / % %* + 1* * - %* % , 2 8 0 * / + % 0 % - (1 0 % 9% + % *1 5 $$G;2 + * 4 ( ++% 2 / 4 * + (1 + 0 % * % )
OP 8& ` AA 8& `J#M, , 8& `J'$A A 3 ?J`'#, , & J C#D 8`M : `#CJ, , H ` $ $AA # `#MD 3 ? ` '#, , :: J`JC8 8 8&?`M , 8 ` C H `"$' 1 1 `""# 9 NC $$G W% +N ;2 (1 ++ *+*- % 0 5 / -4 1* 8&?`M , 2 ! 7% % 9%/ 5 * % / 4 ; * * / * % 1* * - 8&? M , L -4 1 %* 1 %* * F3 * 4* * + 2 K 1* ( ++* (1 / % + 2 8 4 (1 / % + - / * / % 4 +I 2 ++ % % , *% 4 * 4 0 (1 ( % 4 +*- % 4 2 / * % (1 % T U 1 % 2 D (1 2 ! (1 * ) 8&?`M , 9 NC W% +N ; : (1 / ( ) < - / 1* 8&? , M 2 1 - % * + 4 C 7 - (1 1 * % + % $$G2 : % ++ B + 4 / - % 1 4 1 4 / 0 * -J$D2 : (1 ( 1 *< 5 % % 0 - *% (2 ( * % + % / % % % 2 3 0 ** * 1* * -/ 8&? M , L * 1* % / ( 9 ( % * ( ; + % * * 2 : ** * * *% % , % * M#$ 2 + / 4 7 ++ -* - - /< ** *+ *+ 3J * : 8 ,8 - 1 4 % 9 $$" ;2 % % - * 1* % / (
1 +% ++* - / * 9 N$ $J; % - 11( - / * / ( 8&?M , L 1 +% +*-2 : % % ++* (1 / % -1* * / ( * - - % ( 4 1 1* , M 1 +% / - ( / ( 2 : + * % %( 1 * * 9 $$"4;2 3 % % * % 5% -% 4 + * * 0 14 4 1 2
2
3
#
+ +*- (1 / % 1* ** % V K + * / % * 1 1 4 2 : + /* % ( 2 3 % % % 1 * / % % % 0 * - / ( 2 8 % * 1 / 4 % 0 2 * /* * % 4 * % +% /0 % + +*- (1 / % + * 1 + / *< /47% + % 4 5 % * *% 7 * 4 - 2 A E 2 @ a , 2 9 CC#;2 H 1 + 1 % 1 4 2 8 %2 &+ $ 3? : +2 2 #DM #CC2A E 2 F2 a , 2 ,& & F2 @ a & 2 2 9 CC';2 H % + % 2 !2 2 H bb 3 A2 8 , , ab F 8 & 82 b,F @ 2 !,F! ! b 2 & 7 8 ' % & 5 % 9 ' 2 JM "M 8 : 8 L, , 8 2 ? a !?2 @ :F 2 2 9 CCC;2 : + E F& % 2 A + + % 9 A ;2 % 9 2 ' 2 ## ##J2 ? , 3 b2 , &! 2 8 >! 2 ,! A2 @ aF 2 9 $$ ;2 8 % ) 1 c0 % + +*- 2 " " 2 '" C"2
? , 3 b2 9 $$$;2 3 1) 1 % - /
% 2 , ( /! *? 8 % : H d / ) 32!2 "M 3 8 : ) '2
? :>! ,:2 ? :F& 2 X !3b?2 ?&! : !,X2H2 @ A 3 & &2 9 $$ ;2 1
% 1 + 1 % 1 0 ) %
A 2 : ; 2 )LL1 4 1 2% L$$ LJL L % L$$'M2 2 ?&! : !,XH @ A 3 & & 9% ; 9 $$#;2 + - c
% , * : 2 * + - ( c + 2 F (L 2 ?&! : !,XH @ : !K? 9% ; 9 $$#;2 0 % + 4 * 2 , C9JL#; F (L 2 : AF,& :2 @ F F 2 9 $$J;2 1 1 0 4 + % 2 ; 2 C 2MC D'2 H bb 3 ! 8 , , ab F 8 & A @ b,F 82 H 1 S 1 % ) S2 ) H bb 3! 8 , , ab F 8 &A b,F8 !,F! ! b 2 % a S 1 3 % 3 12 8 : + ) 8 L , 8 CC') J'2 A , ?2 @ E 2 9 CCC;2 H % % ) % + 2 1 ? LF 4 12 X b 2 9 $$J;2 % % * + *- +*- 4 * * % * 3 ! *F 8 % * % 2 &! :F b 2 F 33b 2 ,A2 @ a 2 9 $$ ;2H ) +1 %% % +% 2 < < 9 #$ 2 $D" $C'2 ! ! 2 ?2 , A2 @ a , 2 9 $$" ;2 8 % 8 % + 4 % 9 ; 1 F H % H 2 ,S : % H % 9F3 : , H ; &++ 1 % < D 2'M" 'D 2 ! ! 2 8& 2 ?! & 2 @ a , 2 9 $$"4;2 , : ) 3 % + % 1 A 4 : 4 13 1 % 9 5< < 5 59 ;2 , & , ,!, &HF ,F2 9 $$ ;2 , + : % 8 1 0 8 3 % , +F 1 ? : 9 , 8 ;2 *= & 5 ; 9% > > ' ; 1 > ?(+/@A?) 8 >! 2 ? , 3 b2 , &! 2 @ aF 2 9 CCC;2 ++% 1 + % 1% % 2 5 # 2 " #'2 8 >! 2 9 $$$;2 1 % 1+ % % 2 B < < 1<< C??) 2 "C '#2 12 >! , , !, ,, X2 3 & 82 3!F 2 @ ? ! : , 2W>! 3 ?A &!82 9 $$ ;2 1 % % + 4 + 3 4: 1 H % 2 > 2 C$ 2""M "' 2 ? 2 ,! !K,2 :2 @ & , ,:2 9 $$#;2 1- % % 2 8 % 1 + 8a33 3 % : 1 $$# 9% % S ' : + % 8 % 8 % % +a S 1 3 % 4 ; 2 CD $J 8 2 ,A2 a 2 F ? ,F?2 A! A! 2 : , b 2 :2 ? !3?2
:& , 2 , ,VX2 &:!,bX2 @ :F 82 9 CCD;2 &47% 1
J % + +% % ) % < < 5 59 J' 2 J" # 2 , &! 2 ? 3 8232 A 2 @ 8 88 :2 9 $$ ;2 1 % + % % 4 ) 1 1 % % % 2 9 2 $ 2 JCC #$J2 ,! A2 , &! 2 ? , 3 b2 8 >! 2 @ aF 2 9 $$ ; : 1 % 4 1 : % % S , %2 D 7 8 ' % * ' '17%*)2# 2 DC 2
V ,F b 2 @ 8& 2 9 $$";2 :& & ) H S + S
1 1 2 5 ' < < 5 1< < C?4) 2 $ J H % 2 E F& % 9 CCC;) % ' % ' E > ' + & , % % : LCC 2 E 2F2&2 A 2