مجلة معارف العدد 22

فر

MÂAREF

ود

Revue académique

ر آ ج وأ - ة ا (UAMOB) : ا م و ر ا ، د ا م ا

Partie: Sciences Economiques Commerciales et des Sciences de Gestion

Numéro 22

:

نو او ا :د ا نا 2017 Juin 2017 ا ا ة 12 ème Année : ا ا : PRÉSIDENT d’honneur

أ د ق ز

Pr. Moussa ZEREG ا لو ا : : DIRECTEUR de Publication ن ج د

Dr.FEREDJChaabane ا ر : : Rédacteur en Chef

أ د أ Pr. DJEMIL Ahmed ا ر : :

Vice Rédacteur en Chef

و د

Dr.GUERROUMI Hamid أ ا ء : :

Membres du Comité de Rédaction أ ا شور د

Pr.AMAROUCHE Ahcene

د ر حا

Dr.FERRAH Rachid د و د Dr.OUAIL Miloud

ن م د

Dr.ALLAM Athmane

د أ ار و

Dr. OUKIL Rabah د

Dr. GACHI Youcef أ : ا

Secrétaire de Rédaction

ر و د

Dr. HAIDOUCHI Achour : ا عا ا 2006 1369 Dépot Légal : : د م د ر 7007 1112 ISSN :  : 0558205578 : 0558205578 ا ا : bouira.dz -www.univ : و ا ا

Revue.eco.maaref@gmail.com

آ أ ج و



:

ا ا

فر

ا ت

او ث ا ط

م ا

د

ا

:

1 أ ا ا ن ن أو أ د ا إ و ، 2 أ ا ن ا و او ب 3 أ : و ا ا و ا م ن  او ا د ا  ا ا ة ا  ) ا ا 12 و 10 ( أ ا ا  ا و ا رد دا إ 4 أ ا ا ت ن ن أو ا ر لوا 5 أ ا رو اذ ة م ن 6 ا ا د ا ث ا ا ا ا و ة ر و أ ن ن ا ه 7 ا ث ا ت د 3000 و 5000 ، و ا ا أ ) ي 10 20 ل 300 ( / ا 8 ّ ت ا) ث ا ت و ا ؛ ( ا زو 9 أ ا ا ن ن أ ي ي أ و ، و أ ن ن ا إ رإ ي او ي ا ا هرا إ 10 ا ث ا ي او ا ت ف وأ ، ا و أ ن أ ، ا ر و ت ءا أ م 11 ث ا آ ، و ءار ت ا ن و ا وأ ، ا و ت ا و ا ءار ى م ن ا أ 12 ت ا WORD قرو 4 A و Traditional Arabic 16 ّ و ، ا

Times New Roman 12 ت ا ّ ا ، و د 02,5 ت ا 13 أ ا ةراد م ن ص ً و قر ا ً CD أ و و ب ا ز ا و 14 ل ا ، و أ ن ل ا طو

( ةءا ا ) ا ا : -ع م) قا د أ (ت -( ) د ب د أ -( ا) ب ا ي ر د أ د أ (ساد ) ن ا ير -(ة ) ر د أ د أ ساد ) ر وأ ( -( ا) رد ا د أ -آ د أ (وزو ي ) ل -( ا) قد ا د أ د أ ا ا) د ن 3 ( -أ د ا ا) د ى 3 ( د أ ساد ) ة ز ( -(ساد ) ل د د ل ) ( د دار ن )ا ( -(ة ا) د (ة ا) ش آ د -( ) فا ن د -) اور د ت إ إ ع و م ( -) د ساد ( -د ) س إ يدا ا ( -) ار د ة ا ( -) قر ي د ت إ إ ع و م ( -) د ة ا ( -) زر د ساد ( -) رد ا د ة ا ( -) أ زو د ة ا ( ا ا) ش د 3 ( د ا) ل ج ( -ا) م ر د (ة د ا ا ا) يدا ( -(ة ا) يو د -( ا) ا ا د م) ا د و إ ع ت إ ( -(ة ا) قاز ا ي د د طا ا) ل ( د ن (ة ا) رد ا د ) ا ر ت إ إ ع و م ( د ( ا) ار س -(ة ا) د -( ا) ا ا د د د ) ة ا ( د ) ة ا ( -(ساد ) م ة د د ا ) ( د ) ة ة ا ( د ة ا) ة ا ا 2 ( د ) ار ة ا ( د ) أ ( د ) ساد ( د ) ة ا ( د ) نو ة ا ( د ) ب ( د ) أ ج ة ا 2 ( د ) أ ة ا ( د ) د سا ة ا ( د ة ا) ا ( د نا و) ( د ة ا) د ير ( -د ل ة ) طا ا ( -(تر ) ن ا د رد ا د ) ا ا 3 (

: ا ر ا ا

ا ا )ةد أ د أ 3 ( ا ا ) ا ي د أ 3 ( ا ا) أ د أ 3 ( -(ت إ إ ع و م ) أ ن ز د أ د أ ر (ة ) ا ا) ل د أ 3 ( ة ا) ل زر د أ 2 ( -( ) د ب د أ -(وزو ي ) ل آ د أ -( ا) ل د أ -(ة ) را د أ -(ساد ) وأ د أ -(ت ع م) قا د أ ا ا) ار ي ز د أ 3 ( د أ (طا ا) -( ا) رد ا د أ د أ ساد ) ر ( د أ ا ا) د ى 3 ( -( ا) ب ا ي ر د أ -أ د (ت إ إ ع و م ) د أ (ساد ) ن ا ير -(ر ) م ا ف د أ د أ ) ( ل ار د أ ( ا) - ة ا) يزا د أ 2 ( - (نا و) ي از د أ - (ة ا) وأ ن ز د - (ت إ إ ع و م ) ا د - (ة ا ) د - (ة ا ) ش آ د - (ة ا ) يو د - د ر ش (ت إ إ ع و م ) - د (ة ا ) - (ساد ) ل د - قاز ا ي د (ة ا ) - ا ا ) دا آ د 3 ( - ر و د (ة ا ) - (ساد ) ة يو د - ار د (ة ا ) - د ا ر (ت إ إ ع و م ) - أ زو د (ة ا ) - ( ا) قاز ا ر د - رد ا ن د (ة ا ) - يدا ا ) س إ د ( - م ر د (ة ا ) - د ير د (ة ا ) - (يدا ا) ز د - د (ة ا ) - د (ة ا ) - د ا ) (ة - ار د (ة ا ) - رد ا د (ة ا )

ا و ا ر ا :

-) س د أ (ندر ا و ا ق ا -) ةر د أ (ندر ا ا ا د أ ) رد ا ط – ( -) ا د أ (ندر ا -أ (ن ر ) ا ر د ر ا ) م د أ – (تار ا ) ر د أ – ( -ا -ا ب ) ط د أ - (ة ا ا -(ندر ا) ا د أ -( ) د أ -( ر ) ن د أ د أ ( ) ّٰ ا ج -(قا ا ) زا ا د أ -(ندر ا) تاد ا دا د أ -( ر ) ا د أ -(ندر ّا ) و ا ا ا ر د أ -( ) تا م د أ -(تار ا) يو د أ -( ) ا د أ -ا) ق ا ا د أ (ب -( ) ا ن ا داز د أ

ت

ا س

ا ... ... ... .. 9 ة ا ل ندر ا ا ا ا م ا ق ا أ 1999 2013 د أ س ا أ أ د / أ د يز ا أ ن ... . 10 ا او ا و ا رود د ا ا ا ا أ و د / ... ... ... 39 ا ا ي ا ا ا د ... ... ... .... 58 ل او ا :ي ا ا ا ع ا أ ... ... ... ... 75 د ا ا ز رود ا ا ت ا ا – ة ا ل در ا ا ق ارد 2008 / 2014 أ أ / د ير ز ... ... ... 95 ت و أ ر ا ا ا ا ا ا أ د د ة ء ز أ / ب ... ... 115 ا ر أ ت ا د ا ا ا أ ... ... ... ... 129 د ا ز ا ا أ ... ... ... ... 143 ا ا ةرو و ق ا ت ا ا زا ا ا ا رد أ ن ب ر ... ... ... 160 ا ا ب ا د ط ... ... ... 172 رو ا ة ا د ا ء ا أ د / اوز ... ... ... 187

ا ا ل او ت ا ما ا ت ا ا ت ا ة أ و أ د أ / ّٰ ا ن إ ن ز ... ... 203 ن ا ء و ت ر ا ةد ا تاد د ة دواد ... ... ... 219 ت ا د إ ت ز ا ا ي ا ل ا سأر "ت ا جذ ا ارد" د ن / د ردا ر ... ... 237 او ءا ا ع ) ا ا ا د ا ت ا م 2000 -2015 ( أ شو ا ... ... ... 252 ا ا ا او ا ةءا د ل ر ... ... ... 271 ة ا ب إ ا ء ا م رود ارد ا ت ا أ ل د ... ... ... 283 ا ا ت ا ةرادإ ت ز ا ا د و ... ... ... ... 298 ت ا م او ة ا ،ة ا ت ا أ و ة ار أ / زو د ... ... 315 يد ا و ا را ا ا ك ا رود د د / ... ... .... 327 ا ب ا نا او ا ع د ا ا ر ارد ب او ، ا ا ) ( أ ر / أ يوار ... ... . 340 ل ا ب ا لود ا جاودز ا يد ا ا ا جذ ا أ ا ر ... ... ... 354 و ض : ا ا ر ا ر ا ىو ارد د ... ... ... 374

ق إ ةر ا ا قارو ا ر ةء ه أو ا ح ا د ا ا د جا ر ... ... ... 397 او يد ا ا و ا ةر ا ا ا أ و ... ... ... .... 420 ا و ا م فا او ارد ار ا ا ا - نا و – أ أ ش / ا د أ ... ... 439

La dimension des stratégies technologiques et de l’avantage concurrentiel en économie de marché : cas de l’entreprise algérienne

GODIH Djamel Torqui /LAZREG Mohamed ………….………...….3

Obstacles à la Création et la Pérennité des PME/TPE dans la wilaya de Bouira

Hamitouche Siham / Kherbachi Hamid ……….36

Climat des affaires et flux entrants d’IDE en Algérie : évolution et causalité

ALOUACHE Ouarda / AIT TALEB Abdelhamid ...55

ا

د ا م ا فر د ا ا م و ر ا و و ا ا و ا ر ا ، د ا ا م ق او د ا ا ر ر و ، ا أ و او ا أ ا او ا ار ر ر ا ه و ا ّ ف و ا و ا ر ا ن او ا ة إ ا ل ا د ا ا و ، ءا إ د ا ا ا ا ا ، ا ا ء و و اد ةءا ا و ا و ر ا ءار ا ا و

ا

ة ا ل ندر ا

ا ا ا م ا ق ا أ

1999

2013

/د أ د أ أ س ا  /د أ ن أ يز ا  ا : ة ا ل ا ا ا ا ت ا أ إ ار ا 1999 و 2013 أ ا م ا ق ا ا ه ا و ، ه ا و ، ا زا ا ا ا ا م ا ير او ا د ا ت ا ت ا ا ا ا ت ا د ا ا را ا ب أ م ا او ا ت ا ت او ا د ا و ،ى ا ا ور ا تا ا د ا ت ا ت و م ا ق ا ا ا ا ً ا ن و م ا ق ا نأ ا ار ا ، د ا نو او ، ع او ، ا ا ت ا و ، ا ا ا او او او ه ن ا او ، او ، ا نو نو و م ا م ا و ، ا ا ا ً و را يد ا ل ا و ، او ، ا ا و ن او ، ا ا ا ا ه و او ا ا ا م ا ق , او او ،ك ا و او ار ا و د ا ت ا ، او ا ةر و ،تاء او ،ه او ء او ، ا ت او ا ت و ،ت او او او ،قد او او او ل او ا ت او ،تار او اد ت ، ا ا ا ،تادا ا ،ت ا : د ا ت ا يد ا ا ، او

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 ا ء ا – ا ندر  ا ء ا – ا ندر

Abstract:

The study aimed to analyze the impact of public expenditure in GDP during the period 1999 to 2013, and analysis of the trends of the relative importance of public current and capital expenditures according to functional classification adopted in the general budget, and analyze the trends of the relative importance of GDP by the contributions of economic sectors of goods and services The study used the multiple linear regression analysis at the least squares method and econometric approach to estimate the rates and trends of causal relationships between study variables, which represnt functions of public spending and contributions of economic sectors in the GDP

The study found that the effect of public spending on the six functions of government was positive in GDP, which are: a general public services; defense; economic affairs; entertainment, culture and religious affairs; education and social protection. On other hand, the effect of public spending on the four functions of government was negative in GDP, which are: public system and public safety affairs; housing and communi-ty facilities; health and program of social-economic transformation. This result is the outcome of the effect of public expendutres for all government functions in the domestic production of the economic sectors, wich are: agriculture, hunting and fishing; mining and quarrying; manufacturing; electricity and water; construction; wholesale and retail; resturents and hotels; transport, storage and communications; services of finance, insurance and real estate; social and personal services.

Key Words: Expenditures, Revenues, GDP, Social – Economics

Sectors, Economics Growth.

أ :ً و ﻕﺎﻔﻨﻹﺍ م و ، ا ا تاودا ةادأ ا و ، ا د ا ا ض او ا ا نزا ا ﹰﺎﻜﺭﺤﻤ ً ر ﻱﺩﺎﺼﺘﻗﻻﺍ ﻭﻤﻨﻠﻟ ، ﺔﻴﺠﺎﺘﻨﻹﺍ ﺕﺍﺭﺩﻘﻟﺍ ﺓﺩﺎﻴﺯ ﻲﻓ

م ا ق ا و ، ا ج ا ﻭﺤﻨ ﺔﺤﻴﺤﺼ ﺓﺭﻭﺼﺒ ت أ ﺩﺎﺼﺘﻗﻻﺍ ، ﻭ ا ا ا ا دود ن او ، او د ا ا ة د إ و ل يد و ، ا زا ا و ، ا تادا ا ةد ز ا ا ا د ا د ر ل ا ه ا د ا ً ًارود ا ت ا ً د ا ت او ت ز ا ر او او را ا ا ما إ ل و ، ا ار رو ت ا ت ت ا ا ا ا ة وأ ور ا ا د ا ة ًار آ ك ، او د ا ا ض ع و ،س او و و ا ا ا ن ق ا م ا ةد ا او ا ا ب ا ا تا ا ا ا م ا وا و ا ا قو ت و ا ت ا و ا أ م ا ق ا ةادأ ما ا ل و ا ةر ن ً و ،يد ا ا ا تارا او ا ا و ة ا ر ا و ا ا وا ا قو طو ءا ا و ا ا ع ا تا ا ت زا وا ا ت ن ً و د ت ت ا ت زا ًا و ا وا ، و او ر د ةد ن ا أ ا ر ا ا ا ت ا ه أ و ، و او تار ا ا : ا تاءا ا وا  ى ت ر أ و رو ا ا د ء ا ا ق ا او ض ا  و و ا ا ا و ت ا ف ذو ، او ا ا ء ا ا ت ء م رو ، او او ر ا ر ا ع ا ت ا وا ا ا ل ا

ا ا ن و ،م ا ة ا ا دا ا ب ا ل ءا ص ا ع ا ا ق ا ا ا نزا ا ةاد م ا ق ا م ، ا ا ا نزا ا ا ً ذو ا ا نزا ا ا ً و ، ا ض ا ن و ، ا ض ا ا ا ا نزا ا ا ا ه نا ا ا اودأ أ او ا ا ع ا و تاد و ، ا زا ا ن و ت او ا ت ا أ تادا ا و زا ا زا ت ا أ تدا ا و ، ا زا ا ا زا ا 1 نزا ا ا ت ا ةادا ما ا نذإ ت و او ا ل و د ا ؟ ا د ا ة ا زا ا د رد ا م نأ ا ا ا ق إ وأو ا ، او د ا ا أ ف أ او 2 : 1 . را ا ا ا ر م ا ى او ، ا ض ا ا ا 2 . ا ا ج ا ا ا د ا ، ً ذو ثو ا ا ا او ، ا ض ا 3 . ا دا أ ا ز ةد إ ى أ ت إ إ نزا ا او ا ب ا ت ا ض ا ز و ، د ا ا ة دو ، د ا ت ةد ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ا ا ئد ، ا ز 2006 / 2007 : او ا ا ،ي ا ّٰ ا ، رو ارد ، ا ا راد :ة ا م ا ق ا ا ا ا 1990 2 ي ا ا ، در ا ي ا ا 2008 ندر ا ،ن

د ا ا ا ا ا زا ا دا إ ت ا ا ا ا وو ، او ا ت ا و م او او ت ا ا ق ا ا و ،تادا او ا و 1 ة د ا ج ا زا ا و أ و ز او را او ا 2 ﻥﺇ ا زا ا ً ودو ً ضا ا إ لو ا ء را ا ةد ز ةد ا ه و ، ا ت ا ةد ز إ ف ا ق ا ، او ا نو ص ﻭ ةد ز ذ ﺔﻤﺩﺨ ﻥﻴﺩﻟﺍ ا ةد ز و ﻁﺎﺴﻗ و ا ﺩﺌﺍﻭﻓ رو ا داد رو ، م ا ق ا د وا ا 3 أ ا ف داد و اذإ و زا ا ةد ز ت ا ت ا ق ا 80 ع ا ا ، ا ا ا % ى ن او د ا را إ إ ً وا يد ز ت زا ا دا ا ا ةد إ ً و ، ا ت ا ا ا درا ا أ د او ا تادا ا و ا ت او ع ا رود و ا ت او ت او ت ر ا و ا ت ا و تارا ا ذ او ةراد ا ا أ و ص ا أ ا ا ا ا ب ا راداو 4 : ا ا ع ا تاذ ت ار ا أ و 1 . ارد ﺃ ﻹﺍ ق ﻭﻜﺤﻟﺍ ﻓ ﻱﺩﺎﺼﺘﻗﻻﺍ ﻭﻤﻨﻟﺍ ﻟﺍ ﻲ ﻭﻜﻟﺍﻭ ﺔﻴﺩﻭﻌﺴ ﺍﻭ تار 5 :

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ر ، ةاد ا ت زا ا ما ا ةء ه ا ا ا ،ر ا هر ة ا ا ، 2 ، او راد :ن : ا ت د ا أ : ا ا ،ش ا قاز ا يز 2003 3 Vito tanzi fiscal policy for growth and stability in developing countries. In international monetary fud, 1990.

4 م رد ع ت او ةاد ت زا ا ى ، ا ا او ،د ا ، ا م در ا ا ،ت زا ا و دا ا ا و ه 11 د ا ، 2 ، 2008 5 ﻰﺴﻴﻌﻟﺍ ى ، ﻲﻤﻭﻜﺤﻟﺍ ﻕﺎﻔﻨﻹﺍ ﺭﺜﺃ ﻓ ﻱﺩﺎﺼﺘﻗﻻﺍ ﻭﻤﻨﻟﺍ ﻟﺍ ﻲ ﺩﻭﻌﺴ ﻴﻭﻜﻟﺍﻭ ﺔﻴ .ﺕﺍﺭﺎﻤﻹﺍﻭ ﺕ

ق ا أ إ ار ا ف ا يد ا ا ا د او ،تار او و تا ا م ) ا ر ١٩٨٤ ،(س ا م او ا ا ر ق ا م ا زا او ا ع ء ا ا جذ ا ق ا ا ا ،يد ا ا جذ د ا را تا ا ا ق ا و ا ض و د ا M2 او أ ا ا ،ص ا و و د ا ا د ا تا ا ا ر أ و ا ا وا تا ار ا ا ا ا أ أ ل ءارآ ا ا و ، و ا ا ا ا ق ا لو ا ا د ا ت ا ل د ا سرا ا ا ي ا د او ا ع ا م و ا د ا ا ت و ،ةدر ا ادا ا و ا ر أو ا ت زا ا ر ا ا ت ا لو ا ه ت تار رو م ا ق ا ت إ ذ س ا و ، او د ا ا لو ا ا ا ا ا 2 . ت ارد ندر ا م ا ق ا 1 : ا ت او ا ا ت ا ار ا ى إ و ، ا او او ه او او فا ا و درا ا ا ةد زو م ا ق ا ةء ا ، ا أ ار ا ت أ لو ع ت اد ا د يد ا رد م ا ق ا ، ا ت رو ت ا ءا ت ا ا ص و ا ت زا ا ا و ف ءاد ا رد ، ا زا ا او ق ت م ا ل ا إ ا د ا ة ا ا ر دز او ا ،يد ا ت و ق ا ةء ا ظ درا ا ةدو ا ا

ــــ

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

م ا ،د ا ي ا ا د فا ا ةر ر راد ا ﺩﻭﻌﺴ ﻙﻠﻤﻟﺍ ﺔﻌﻤﺎﺠ ، 2006 1 ا ا ندر ا م ا ق ا ت ارد نو آو كر ، و ا : USAID ن ا ا ح ا عو 2011 ندر ا ،ن

3 . ق ا أ ارد م ا ا ا ) ا ود تا تار ا 1990 -2009 ( 1 : س إ ار ا ق ا م ا ا ا ر ا ل ر ا تا ار ا 1990 – 2009 و ، م إ ق ا م ا نا ا تا ا ثا إ ا ا و ، ا و ا ا ا ت ا ا ا ، او و م إ ق ا م ا ا ا ار ا ت او تا ا ع ذو ، و ا ا او م ا ق ا ر ا ا و ا ا ا م ا ق ا أ جذ ء ، ا ا ا م ا ق ا أ ل إ ا ا ز أ 90 % و ، ا ا ا ا تا ا ا ق ا ةد ز يد نا ا ا ا ةد ز إ رد ن را م را 4 159 ا ن ا ن ا و ، رد ن او ا ا ا ا ت ار ا : و ، ندر ا ا زا ا أ ا و ا ا ا ا ت ا ضا ا ا وا ، و أو إ را ا ا تا ف ، و ا وا ا ا ت ا م ا و 2 ا ا ه و إ ى أ ا و ةء ا ر وأ م ا ق ا ا م ا ق ا و ا ا أ ر ا وا م ا ق د ا نا وأ ا ا ى ا وا رد أ او ا م ا ق آ ا ا ا إ ةد ز إ يد ، ا ا تاود د ا ت ا ت و ا ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ق ا أ س ا ، ، ور ا م ا ا ا ا - ود تا ا ل ة ا ا تار ا 1990 -2009 د ا م د ، او ا ، 28 - د ا 1 ، 2012 2 ا در ا ا ا زا ا ،يز ا ن 1998 -1997

م ا ق ا ت وا وأ ةرو ض او ، ا د ا ا ا تاذ ا ا ا 1 و تادا او ت ا ا زا ا ر ء ﻱﺭﺍﺩﻹﺍ ﻡﻴﻅﻨﺘﻟﺍ ت ا و ا ى ا زا ا ،ً ا راد ا م ا تاذ و ا ر ا ،ً و ً ﻭ د و ذ إ ف ﻲﻓ أ ﺩﻋ ا ﺩ ا ﻤﻌﻟﺍ ، ا ل ﻭ فا إ ﻲﻓ او ث او ا ت ىدا ، و او تار او ﻰﻟﺇ ، ا ق ا ة ةد ز ﻭ ز ا يد ا ت ا ةد ا ه ا ا ا ةد ا ﺓﺩﺎﻴﺯ ﺔﻤﺎﻌﻟﺍ ﺕﺎﻘﻔﻨﻟﺍ ﻲﻓ ا يد و ﺀﺏﻋ ﺓﺩﺎﻴﺯ ﻥﻴﻨﻁﺍﻭﻤﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺔﻤﺎﻌﻟﺍ ﻑﻴﻟﺎﻜﺘﻟﺍ ا إ ، ﺔﺠﺘﻨﻤ ﺭﻴﻏ ﺔﻴﻘﻴﻘﺤ ا ﻠ ا ﺎﻌﻟ و ﻲﻫ ب ا ﺔﻴﻠﻴﻭﺤﺘﻟﺍ ﺕﺎﻘﻔﻨﻟﺍ ﻰﻟﺇ أ ﺔﻴﻘﻴﻘﺤﻟﺍ ﺕﺎﻘﻔﻨﻟﺍ 2 ا ا ا ا ت او ا ا ا نز تاودا ا و ، ا د ا ا ا ت و ا ا ن ، أ او ير ا ا م ا ق ا ةادا ا ا ا ةد ز ا ، ا ا ً ا ا ا ن ا ت ا او ا ا و ، ا ا ه ب نا ةء وذو د ا ً م ا ق ا او ت ا د و ، را ن ندر ا ا ار ا م و ، ا تار : ا و ، ا 1 . ؟ ا ا ا م ا ق ا أ 2 . ا ت ا ا ت و م ا ا ه او أ ت ا ت ؟ ا ا ا ( او ا) ا 3 . ه ي ا ح ا ا ت ا ا ؟ ا ا ا ً ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 Feremy Hope and Robin Fraser, Beyond Budgeting, How Managers can Break Free from the Annual performance Trap, H.B.S, 2003.

2 دا ،نو آو يز ا ن

،ه ا راد :ن ، او ا : ا ت زا ا ةرا

أ ار ا فا : : ا ا فا ا إ ار ا 1 . ا او ر ير او أ ا م ا ق ندر ا ا زا ا ة ا ا ا ت و م ا 2 . ت ا ت ا ا ا او ر ا ا ا ت ة ا ( او ا) د ا در ا ن 3 . ا ا ا م ا ق ا أ س 4 . ا ت ا ا ت و م ا ا ه ا ؟ ا ا ا ا س و د ا ت او 5 . ً ا ا ا ت ا ا ف ا ؟ ا ا ا ﺔﻴﻤﻫﺃ ا : ا ا ا م ا ق ا أ ارد أ ا ا زا ا ا ا ى س أو ًا د ن در ا د ا قا ا ً ا ق ا ذو ،يد ا ا او ا ا ا و ،ى ا ا ا ت و ا م ا او ا م ا ن زا ا د و ، ا ت و ا و و م ا ق ا ة ا ا ا زا ا آ ى ناو ا ت ا إ ا ا ء ا و ، ا جر و 1 ار ا : م ا ب أ د ا ا را ا Multiple Linear Regression ى ا ت ا ا

Least Square Method ا ، ا ت ا ت او ا د ا ا ت ا ت و م ا ق ا ا ور ا تا ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ا ا ا ا زا ا ة اد 2010 – 2013 ندر ا ،ن

ا ت ا ز ا تار ا ءا إ و ، ا ا ا د ت ا ةر ا ا را ا ر ا م ا د او ا ا ط ر او ا ز ا او ،د ا ا ا او ا او ا ز ا ر إ ما إ Test of Normality س Shapiro-Wilk أ تا ا د ن 50 اذ ،ة ا sig. يو 5 ذو ، ا ز ا ت ا ن ، % ا ا تار ا ةد ءا ا ز ا ا وا ا ز ا . م ا ا و ت ا ت او ا تا و ا ورو ، ا ا و د ا ا او ا ع إ ا : ا ا تا 1 . ا ً ا ر تا ا ا ا م ت ت ا ،ر ا 1994 ا ا س أ . 2 . ما ت ا ر او SPSS جذ ا ت د را ا : ا ذو ، ور ا تا ا Yi = Bo + B1Xi1 + B2Xi2+….+BnXim + Ui :نأ Yi ا ا = Xi ا ا = Bo ر را ا ى وأ = Y B1 ا را ا = Y Xi ا تا ا Ui = ا وأ ا ا ء ا 1 . او ،ةر ا ا ة ا ا ت ا ت ا :تار ا د ا دو ا ا ه او ا ة

Fisher Test1 ،Durbin Watson Test2 ،Student Test1 ،Multiple Correlation Coefficient

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 م F جذ ا ت س 2 دو DW ى و ا 0 05 (1.96=du,dl=0.83) و ، ى 0 01 (du=1.55,dl-0.72) اذا ، 21 و ه 5 تداز اذ

ما ا و ل ا ا Adjusted R2 ةد ف وأ ا R-2 و ، ا تا ا إ ة ا تا ا ل ي ا او ، ا تا ا ا ا ا ا تا ت 2 Beta Coefficient ا ور ا تا ا ا ة ل و ،را ا ت ه ا 2 . ا و ا س م ا ا ا و ا ت و ، ا ا تاذ ا تا ا إ او ا تا ا يو ا ا 100 % 3 3 . ع ا ا تا ا Stepwise Regression تا ا د او ا يأ ا ا وأ د ا جذ ا ار ا ت :ً ا و ا ل ً و ً و ا رود ن ذو ، او د ا ا ةء ق ا ت أ و و ت د ا م ا ت او ا ا اذإ و ، ا د ا ةد ز ً إ ًا ا ي ا ق ا وأ ير ا ق ا ةد ز ي ا أ ا ق ا ق ا ما ا ن و ، ا ز ةد إ إ يد م ا د ا ا ءارآ ا ةاد ا جو ا ا أو ا د ا ا ي ا

ــــ

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ا ا DW اذ ط را د و م و ا ا ا ا ا ا ع و أ ،جذ ا ا تا ا ، اذ ط را د و د و م د ا ا او 1 T يأ ير ا ء ا را ا يو T=B / S.EM ةد داد ا ا رد و تا ا

2 Beta Coefficient = Reg. Coefficient * SDV (X) / SDV (Y)

ا ا ن ا ت ا ا ا د ا زأ ا د ا ا : ا أ : ار ا جذ تا ا ت ا ا ا م ا ت ا ت ت ت او ، تا ا زا ا ةدراو ذو ، تا ا ا إ او ا ج ا ر او و : ا جذ ا و ار ا تا ا ت ا ار ا جذ : ب جذ ا تا ﺔﻴﺴﺎﻴﻘﻟﺍ أ س ﻡﺎﻌﻟﺍ ﻕﺎﻔﻨﻹﺍ د و ا تا ا و د ) 11 ( تا و ﻲﻠﺤﻤﻟﺍ ﺞﺘﺎﻨﻟﺍ ﻲﻟﺎﻤﺠﺇ ﻲﻓ ع ذو ، ﺔﻘﻴﺭﻁ ﺔﻴﺩﺎﻴﺘﻋﻻﺍ ﻯﺭﻐﺼﻟﺍ ﺕﺎﻌﺒﺭﻤﻟﺍ د ا ا را ا جذ و ، ا ع د 9 ا إ ا ت ة ا ل ندر ا ا 1999 و 2013 جذ ا ا ا ا و ا تا ا ا ا م ا) ( ا ت ا ا ا او ا ج ا ت ت ) ( ا ا إ X1 ا ا ت ا GDP1 ار ا ك ا و او X2 ع ا GDP2 او ا X3 ا نو و م ا م ا ا GDP3 ا ت ا X4 د ا نو ا GDP4 ه او ء ا X5 ا GDP5 تاء ا X6 ا ا و ن ا GDP6 او او ا ةر قد او X7 ا GDP7 ت او او ا X8 ا نو او او ا GDP8 تار او او ل ا ت X9 ا GDP9 او ا ت ا X10 ا ا X11 او يد ا ل ا ر

ا م ا ق ا تا ا أ ر د ا ذو ، ا ع ا ا ا تار ا ما ة ا تا ا ت ى و ،يد ا جذ ا ا ا ط ر ا د و ى ر ا و ، ا ا ه او ا تا ا ا و ا ا إ ، ار ا تا ًا تا ا أ و د ا جذ جذ ا ا ً در ا ا ث ا تا جذ ا ز ا ا تار او ا ا ا ج ا ت او ا ا ا تا ا و ، ا ت ا رو : ا ا ا ه او و يد ا جذ 1 . ك ا و او ار ا GDP1 ك ا و او ار ا ع ا ج ا جذ ن تا ا تا ا و ًا ا ق ا أ ن ، د ا ن و ،ع ا ا ا ا ع ا ا ةد ز ا يد د ً ا م ا و او ار ا و ك ا X3 ق ا و ، ا ا نو و م ا م ا X4 د ا نو ا ق ا ا ا ً تا م ا ق ا أ ن ع ار ا و ك ا و او X7 ق ا و ، ا X10 ق ا ا ، ا و X11 يد ا ل ا ر ق ا او GDP1 = 193.392 + 0.681 X3 + 0.363 X4 - 0.854 X7 - 0.327 X10 - 0.063 X11 t 17.689 12.372 12.629 -9.865 -7.399 -4.546 Sig. .000 .000 .000 .000 .000 .000 ERC 0.720 1.150 0.420 -0.430 -0.650 -0.210 DW 2.054 R .997 R2 .994 F 288.433 Sig. .000 ى ً اد تار ا نإ 5 % ر يا 95 ،% ل F ا 288 433 ،جذ ا ناو R2 ا نا ا ةد وا ا ا تا

جذ ا 99 4 ا و ا ا تا ا % 0 6 % ر ا و ، ا t تا ا ت ا ا اد تاذ ا 5 د و ل ،% ا و و او ار ا ع ا ج ا جذ ا ا و ،ك ا DW 2 054 تا ا اذ ط را د و م ا و ERC ا ا ا و ا ا ا ،جذ ا و ا ا جذ ت ا ا 72 % او ، X3 115 ،% او X4 65 ،% ا و ا ا X7 -43 % و ، X10 – 65 و ،% X11 – 21 % ا و ، ا ًا تا ا أ و ، او يو او ا ا ا نو و م ا م ا ق ا ن ، ا ا او ار ا ع ا ة او ة د ً او ً را را ك ا و 1 15 ا ق ا ةد ز ن ،ة و او ار ا ع ا ة او ة و را ا را ك ا و 0 65 ا ق ا ةرو ة و او ار ا ع ا ج ا ةد ز ا يد ا ا و ك ا 2 . او ا GDP2 تا او ا ع ا ج ا جذ ا تا ا ا ا ن و ، ن و ، او ا ع ا ا ، د ع ا ا ً ا و م ا ق ا ةد ز نا يأ ا ، او تا و X2 ،ع ا X6 ، ا ا و ن ا X11 ر او يد ا ل ا تا ا م ا ق ا أ ن ا ا ً ع ، او ا و X7 ق ا و ، ا X10 ق ا ا ا

GDP2 = 157.080 + 0.285 X2 + 1.744 X6 -0.238 X7 -0.507 X10 + 0.087 X11 t 4.770 4.335 2.858 -1.974 -2.656 1.957 Sig. .001 .002 .019 .080 .026 .082 ERC 1.00 1.170 0.270 -0.200 -1.740 0.500 DW 3.184 R .849 R2 _{.721 F 4.652 Sig. .022} ى ً اد تار ا نإ 5 ر يا % 95 ل ،% F ا 4 652 ناو ،جذ ا R2 ا تا ا نا ا ةد وا ا جذ ا 72 1 ا و ا ا تا ا % 27 9 % ر ا و ،ى أ تا ا t ا ا اد تاذ ا تا ا ت 5 د و ل ،% ع ا ج ا جذ ا ا ا و تد ا ، او ا DW 3 184 اذ ط را د و م ا تا ا و ERC ا ا ا و ا و ا ا جذ ت ا ا ،جذ ا ا ا 100 او ،% X2 170 او ،% X6 27 ،% او X11 50 ،% ا و ا ا X7 -20 ،% و X10 – 174 ا و ،% ًا تا ا أ و ، او يو او ا ن ا او ا ي ق ا ا ن ا ا ا ع ا ا ً نا ه او ، او او ا ع ا ا ً ن 3 . ا ت ا GDP3 ا ت ا ع ا ج ا جذ و يد ه ن و ، تا ً ا ا ا م ا ق ا ةد ، ا ت ا ع ا ا و ع ا ا ً ا و ، ا ت ا تا و X4 ، د ا نو ا X8 ، ا نو او او ا X9 ن و ا

ا و ، ا ا ا X7 ق ا ، ا و X11 يد ا ل ا ر ق ا او GDP3 = 305.665 0.551 + X4 -3.126 X7 + 2.006 X8 + 7.409 X9 -0.177 X11 t 5.568 3.132 -7.370 7.070 5.210 -2.591 Sig. .000 .012 .000 .000 .001 .029 ERC 0.230 0.130 -0.310 0.640 0.430 -0.120 DW 2.535 R .993 R 2 .989 F 243.583 Sig. .000 ا تار ا ن ، آ و ى α يو 5 ر يا % 95 ل ،% F ا 243 583 ،ت ا رو ء او ا ت جذ ا ناو R2 ا تا ا نا ا ةد وا ا جذ ا 98 9 ا و ا ا تا ا % 1 1 % و ،ى ا تا ا ر ا t ا ا اد تاذ ا تا ا ت 5 د و ل ،% ع ا ج ا جذ ا ا ا و تد ا ، ا ت ا DW 2 535 د و م اذ ط را ا تا ا 4 . ه او ء ا GDP4 ا ه او ء ا ع ا ج ا جذ ن ا د م ا ق ا ةد ، ا ه ا ن و ، تا ا ا و ع ،ه او ء ا و X8 و ، ا نو او او ا X10 ن ا ا X7 ا ا ً ا GDP4 =83.767 -0.070 X7 + 0.151 X8 + 0.061 X10 t 23.099 -3.147 7.125 3.469 Sig. .000 .009 .000 .005 ERC 0.490 -0.050 0.380 0.190 DW 2.790 R .994 R 2 .989 F 4.568 Sig. .000

ى جذ ا ا تار ا ت ا α يو 5 % ر يا 95 ل ،% F ا 4 568 ناو ،ت ا رو ء او ا ت جذ ا R2 وا ا جذ ا ا تا ا نا ا ةد 99 4 % ا و ا ا تا ا 0 6 و ،ى ا تا ا % ر ا t ا ا تاذ ا تا ا ت اد 5 ا و د و ل ،% تد أ ،ه او ء ا ع ا ج ا جذ ا ا DW 2 79 ا تا ا اذ ط را د و م ا و ا ر ا ERC ي ا ا ا إ ا ا ، ا ا ا ثا إ ا ا و ا ا جذ ت 49 او ،% X8 38 او ،% X10 19 % ، و ا ن X7 -5 % 5 . تاء ا GDP5 ، تا را تاء ا ع ا ج ا جذ ع ا ا ه او ا ه ا ن و ،تاء ا د ا X8 ، ا نو او او ا و X9 ا ا X7 و ا X3 ا ا نو و م ا م ا ق ا GDP5 = 72.008 - 0.514 X3 - 0.210 X7 + 0.804 X8 + 2.880 X9 t 2.834 -4.114 -2.457 8.053 4.065 Sig. .018 .002 .034 .000 .002 ERC 0.190 -0.620 -0.070 0.910 0.590 DW 2.434 R .991 R2 .981 F 130.537 Sig. .000 F ا 130 537 ة و ً اد ى ء او جذ ا α يو 5 ناو ،% R2 ا جذ ا ا تا ا نا ا ةد وا 99 4 % ا و ا ا تا ا 0 6 و ،ى ا تا ا % ر ا t تاذ ا تا ا ت ا ا

اد 5 ا و د و ل ،% تد ا ،تاء ا ع ا ج ا جذ ا ا DW 2 434 ا تا ا اذ ط را د و م ا و ا ر ا ERC ا ا إ ي ا ا ا ، ا ا ا ثا إ ا ا و ا ا جذ ت 49 او ،% X8 38 او ،% X10 19 % ، و ا ن X7 -5 % 6 . ر قد او او او ا ة GDP6 او او ا ةر ع ا ج ا جذ ن ه و ا ه را ن و ، تا قد او او او او ا ةر ع ا ا قد ، تا د ا ا X1 ، ا ا ت ا X8 ا ، ا نو او او X9 ، ا X10 ا او ا ا تا X3 ، ا ا نو و م ا م ا X6 ا و ن ا ، ا X7 ا GDP 6 = 200.00 4 + 0.159X 1 -0.332 X3 -1.514 X6 -0.358 X7 + 0.642 X8 + 2.311 X9 + 0.450 X10 t 4.448 2.190 -2.306 -2.490 -2.273 3.945 3.291 2.550 Sig. .003 .065 .054 .042 .057 .350 .0230 .0310 ERC 0.260 0.160 -0.190 -.050 -.060 0.350 0.230 0.310 DW 2.735 R .998 R2 .997 F 322.653 Sig. .000 ،ى ا F ا 322 653 ً اد ى جذ ا α يو 5 ناو ،% R2 ا جذ ا ا تا ا نا ا ةد وا 99 8 % ا و ا ا تا ا 0 2 % و ،ى ا تا ا ر ا t تاذ ا تا ا ت ا ا اد 5 ا و د و ل ،% او او ا ةر ع ا ج ا جذ ا ا ،قد او

تد ا DW 2 735 تا ا اذ ط را د و م ا ا و ا ر ا ERC ي ا ا ا إ ا ا ، ا ا ا ثا إ ت ا ا و ا ا جذ 26 او ،% X1 16 او ،% X8 35 % ، او X9 23 او ،% X10 31 % ، تا ا ن X3 -19 ،% X6 -5 ،% X7 -6 % 7 . ت او او ا GDP7 جذ ن ت او او ا ع ا ج ا ه او ا ه ن را ن و ، تا ت او او ا ع ا ا ، د ا تا X4 ، د ا نو ا X8 ا ، ا نو او او X9 ، ا X10 ي ا ا X7 ، ا X11 او يد ا ل ا GDP7 = 475.173 + 0.208 X4 - 1.810 X7 + 0.983 X8 + 5.902 X9 + 0.169 X10 - 0.100 X11 t 23.818 3.571 -13.065 9.989 11.596 2.268 -4.383 Sig. .000 .007 .000 .000 .000 .053 .002 ERC 0.400 0.050 -0.210 0.360 0.390 0.080 -0.080 DW 2.842 R .999 R 2 .998 F 863.323 Sig. .000 تد ا F ا 863 323 جذ ا ى α يو 5 ناو ،% R2 ا ةد وا ا جذ ا ا تا ا نا 99 9 ، ا ا تا ا % ر ا و t تاذ ا تا ا ت ا ا اد 5 د و ل ،% ا و تد ا ،ت او او ا ع ا ج ا جذ ا ا DW 2 842 ا تا ا اذ ط را د و م ا و ا و ERC ي ا ا ا إ تا جذ ت ا ا ، ا ا ا

ا ا و ا ا 40 او ،% X4 5 او ،% X8 36 % ، او X9 39 او ،% X10 8 % ، ن تا ا X7 -21 ،% X11 -8 % 8 . تار او او ل ا ت GDP8 تار او او ل ا ت ع ا ج ا جذ و ا ه أ ن و ، تا X8 او ا ، ا نو او X9 ، ا او و ه و X7 ا تار او او ل ا ت ع ا ا GDP8 = 430.038 -1.409 X7 + 1.555 X8 + 7.209 X9 t 15.809 -7.084 11.151 7.858 Sig. .000 .000 .000 .000 ERC 0.290 -0.130 0.450 0.380 DW 2.842 R .997 R2 .994 F 653.473 Sig. .000 دو F ا 653 473 ى جذ ا α يو 5 دو ،% R2 جذ ا ا تا ا نا ا 99 7 ناو ، ا ا تا ا % t ا ا ا ت ا ا د و اد ا تا تد ا ،تار او او ل ا ت ع ا ج ا ا DW 2 842 ا تا ا اذ ط را د و م ا و ا ر ا ERC نا إ جذ ت ا ا ا ا ا ا 29 او ،% X8 45 ،% او X9 38 ا ا ن ،% X7 -13 % 9 . او ا ت ا GDP9 جذ ن ا ا ت ا ت ا ع ا ج ا ن و ، تا ن او ا و ، ه X6 ا ا و ن ا ، X7 ، ا X11 ل ا او يد ا و ، ا ه و ، X8 نو او او ا ا ، X9 ، ا X10 ا ا

GDP9 = 28.380 -0.602 X6 -0.230 X7 + 0.287 X8 + 1.118 X9 + 0.291 X10 -0.051 X11 t 1.643 -1.952 -2.749 4.154 3.658 2.484 -2.266 Sig. .139 .087 .025 .003 .006 .038 .053 ERC 0.090 -0.050 -0.10 0.410 0.290 0.520 -0.150 DW 2.630 R .998 R2 .996 F 363.896 Sig. .000 F ا 363 896 ا جذ ا ى α يو 5 ناو ،% R2 تا ا نا ا ةد جذ ا ا 99 8 ا ا تا ا % ناو t ا تا ا د و اد ا ، او ا ت ا ع ا ج ا و ا او تد ا DW 2 630 ا تا ا اذ ط را د و م ر ا ا و ا ERC ي ا ا ا إ ا ا ، ا ا ا ثا إ ا ا و ا ا جذ ت 9 او ،% X8 41 ،% او X9 29 % ، او X10 52 تا ا ن ،% X6 -5 ،% X7 -10 ،% X11 -15 % ت - ا ا ا م ا ق ا أ س GDP ا ا ا تا م ا ق ا م ا نإ إ يد د ا ت ا ، ا ا ا ا ا تا ا ةر ا ت ا ل ن ا ا س ناو د ا ج ا ت جذ ر او ً د ا او ،ً ا 10 تًا تاذ ت را ا جذ س د 9 جذ ا ا ا و ، تا : ا ا ا ا GDP = 1945.507 + 0.159 X1 + 0.285 X2 - 0.165 X3 + 1.122 X4 - 0.372 X6 - 8.305 X7 + 6.428 X8 + 26.829 X9 + 0.137 X10 - 0.304 X11 د تاذ ا ا ا م ا ق ا نا تا ا ت و جذ ا ر ا

ن ذ ن ، او ا تا ا ا ت او ا ا ر ا جذ ما ا رو ء او ا ت ا ، ا ا ا ل و ا ن ا ا تا ا أ و ، ا ا ا ةد ز ا يد م ا ق ا ةد ز نا يأ م ا ق ا X1 ا ت ا ة ا و) ا ا او نو او ا ا نو او ا ، ر ا د ا ، ا ت ث ا ، او ل ت ا ا ت ، ا ن م ا ق او ،(م ا ا ت و ، آ X2 ع ا و) ع ا ع ا ،ي ا ث ا ، ا او ل م ا ق او ،(ع ا X4 نو ا و) د ا نو ا ر ا نو و ا ار ا ، ا ا او او ي ا د ا ،ي او ت او ، ا ، او ا ت ،ت ا ، ا ، او نو ،ى ا د ا ن م ا ق او ،( ا X8 ت ا و) ا نو او او ا ت ا ، ا ت ، ا ت و ، اذإ د ت و نو ،ى أ ا او ن م ا ق او ،( آ X9 ا ا و ) ا ا او ا ، ا ا ا ،ي ا ، ا ا د ا ت ،ى ة نو ، ا ن ا ق او ،( آ م X10 ض ا و) ا ا ة ا ، ا ، او ا ،ن ا ، او ا ا ن ( آ ث - او ةر ا ا ا ا ا ا ) ر ا و 6 او ا ت ا ا ( جذ ما ةر ت ا ه ا ، د ا ت ا ا ج ا ،ًا يو ن ق ا ناو ا ل ا د تاذ ةر ا د ا ت ا جذ ا ن ا ا ا و ، ا ا ا ا ا ا ق ا ةادا و اودا ما ، ا ت ا رو ء او ا ا د ا ت ا ت ت و ه ا ا

ذ ، ا ا ى ا م ا ق ا ةء ا ا ي ا ا وا ا ا ا و ) ر ا 6 ةر او ا د ا ت ا ا ا ( GDP1 ك ا و او ار ا ع GDP2 او ا ع GDP3 ا ت ا ع GDP4 ه او ء ا ع GDP5 تاء ا ع GDP6 قد او او او ا ةر ع

GDP7 ت او او ا ع GDP8 تار او او ل ا ت ع GDP9 ا ت ا ع او GDP (Y ( ا ا ا ت او ت ا :ً : ا ا ا ا ار ا 1 . س جذ ت د ا ا را ا ا م ا ق ا تا د ا ت ا ا : ا او ا ا تاذ ا ع ا / ا جذ ا تاذ ا ا ق ا ا ا تاذ ا ا ق ا ا ا و او ار ا ك ا X3 ا نو و م ا م ا ا X4 د ا نو ا X7 ا X10 ا ا X11 يد ا ل ا او او ا X2 ع ا X6 ا ا و ن ا X11 يد ا ل ا او X7 ا X10 ا ا ا ت ا X4 د ا نو ا X8 او ا ا نو او X9 ا X7 ا X11 يد ا ل ا او

ه او ء ا X8 ا نو او او ا X10 ا ا X7 ا تاء ا X8 ا نو او او ا X9 ا X7 ا X3 ا نو و م ا م ا ا او ا ةر قد او او X1 ا ا ت ا X8 ا نو او او ا X9 ا X10 ا ا X3 ا نو و م ا م ا ا X6 ا ا و ن ا X7 ا او ا ت او X4 ا د ا نو X8 ا نو او او ا X9 ا X10 ا ا X7 ا X11 يد ا ل ا او او ل ا ت تار او X8 ا نو او او ا X9 ا X7 ا ا ت ا او X8 ا ا نو او او X9 ا X10 ا ا X6 ا ا و ن ا X7 ا X11 يد ا ل ا او ا ا ا GDP X1 ا ا ت ا X2 ع ا X4 د ا نو ا X8 نو او او ا ا X9 ا X10 ا ا X3 ا نو و م ا م ا ا X6 ا ا و ن ا X7 ا X11 يد ا ل ا او :  ا ا ً ه ن ا و م ا ق ا نإ ا ا ا ً ه ن ا و د ا ت ا  او يد ا ل ا و م ا ق ا نإ ، او ع ً او د ا ت ر ا ا ً ن ً ه ن و ا ا ا

 ه ن ا ا نو و م ا م ا و م ا ق ا نإ ا و ، او ع ً او د ا ا ا ً ا ا ا ً ه ن  ا و م ا ق ا نإ ً ه ن ا ا و ن ه ن ا و ، او ع ً او د ا ا ا ا ا ا ً  ه ن ا نو او او ا و م ا ق ا نإ ا ا ً ا ً ا ه ن ا و د ا ت ا ا ا  ا ا ً ا ه ن ا و م ا ق ا نإ ا ا ا ً ا ه ن ا و د ا ت  ا ق ا نإ ا ً ا ه ن د ا نو ا و م ا ا ً ا ه ن ا و د ا ت ا ا  ا ً ا ه ن ا ا و م ا ق ا نإ ا ت ر ا ه ن ا و ، ً و د ا ا ا ً ا  ً ا ه ن ا ا ت ا و م ا ق ا نإ ا ا ً ا ه ن ا و ،يد ا ع ا ا ا  ع ا ا ً ا ه ن ع ا و م ا ق ا نإ ا ا ا ً ا ه ن ا و ،يد ا : ار ا ة ا ت ا ء و 1 . ت أ د ج ا ا ع إ ج ا ك ا و او ار او ا ت ا و ا در ا د م ا ا نا ، ا ا ا ةد 2 . ةد ز ا ا زا ا أ ا ا ت ا او د ا نو ا ا ا ا ا

3 . ا و م ا ق ا ت آو ت ا ةد إ و ، ا ا ا و د ا ج ا ت ا ا و و د ا ىو ارد ءا ا ا ت 4 . عو يا ل دو ارد ءا م و ا نا ا ه او يد ا ل ا عو و ح و ة ا ا ر ا ه و ، ا ا ا ع اذا ا س ز ا تا و د ا ا ا 5 . زا ا و ا ا ا ن إ او ا ت ا نا ا يد و در ا د ا م و ء ر او ، او يد ا را او ا ا ا ا ت ا ا ع ر ا إ د و 89 3 م % 2013 6 . ا ا ر ا و ا ت او ت ا ا ت ا ا ةد ز ق ا ، د نود م ا 1 % 7 . ً ا ن ا ا ا م ا ق ا نو او ،ع او ، ا ا ت ا و و ا ا ا او ، او ، ا نو او او او ، د ا ا 8 . ً ن ا ا ا ا م ا ق ا ا نو و م ا م او ، ا و و ا ا ا وا او يد ا ل ا و ، ا ا او ن او ، ا ا ا ا 9 . نا ا ا زا ا آ ى ا ا ا 10 . ا م ا ا آ ى ا نا ا ا 11 . ا ا ت د ا ةء ا ر ا م نا ا ا ا ً ر ا و ً ا ل ا

12 . ا ر ا ت ا ا م نا ا تا د ا ر ا ز ا ل ا تا ا ا ت ا و او 13 . ا م نا تاءا و ا ع ا ت ا ةد و 14 . و ا م ا ق ا ت آ ا م نا ا زا ا دا ا و ود د او ق ا أ او ا ءاد ا ا ا : 1 . ا ا ا ا زا ا ة اد 2010 – 2013 ندر ا ،ن 2 . ا ﻰﺴﻴﻌﻟ ى ، ﻲﻤﻭﻜﺤﻟﺍ ﻕﺎﻔﻨﻹﺍ ﺭﺜﺃ ﻓ ﻱﺩﺎﺼﺘﻗﻻﺍ ﻭﻤﻨﻟﺍ ﻲ ﻟﺍ ﻴﻭﻜﻟﺍﻭ ﺔﻴﺩﻭﻌﺴ .ﺕﺍﺭﺎﻤﻹﺍﻭ ﺕ د فا ا ةر ر ا ،د ا ي ا ا ،د ا راد ا م 2006 3 . ندر ا م ا ق ا ت ارد نو آو كر ، / و ا ا ا USAID ا ح ا عو ن ا 2011 ندر ا ،ن 4 . ق ا أ س ا ، ، ور ا م ا ا ا ، ا تا ة ا ا تار ا ود 1990 -2009 ، ، او د ا م د 28 د ، 1 ، 2012 5 . ا زا ا ة ،س ا ا د و يز ا ن ا او ا ل ا در ا 1996 -2008 ق ا ، ا ،تار ا ، او ث ا ، د ا 32 د ا 119 ، 2011 6 . ة د ا ت او ت ار ا ا ةرازو ا ا 14 د 12 ، 2013 ندر ا ، 7 . ا ةرادا ،نو آو يز ا ن ، او ا : ا ت زا ،ه ا راد :ن 1997 8 . ا تا ا ، در ا ي ا ا 1996 -2007 9 . ا د ا ئد ، يد ا ا و س ا أ د – ، و او ، ا ا ، ت و 2010 10 . يز ا ن ا در ا ا ا زا ا ، 1998 -1997 11 . ي ا ا ، در ا ي ا ا 2008 ندر ا ،ن

12 . ا ا ئد ، ا ز 2006 / 2007 13 . ا ا ا رو ارد : او ا ا ،ي ا ٰ ّ ا ا ، ا ا راد :ة ا م ا ق 1990 14 . ا ت زا ا ما ا ةء ه ا ا ا ،ر ا ة ا ا ،هر ر ، ةاد

15. Vito tanzi fiscal policy for growth and stability in develop-ing countries. In international monetary fud, 1990.

Feremy Hope and Robin Fraser, Beyond Budgeting, How Man-agers can Break Free from the Annual performance Trap, H.B.S, 2003.

د

ا

ا او

ا و ا رود

ا

ا

ا

أ  د و  : ا د ا ت ا و ل ا ت أ ف ا إ ءاد ا يد ا ي ا ف إ ، رأ إ أ ث ل أو ر ا ا ا و ، ا ل إ ل ، ا و ا ه ا و ة ا ا ت ا و فا و و ا و د ا ت ا س إ ا و او ا و ا ا و ا ا ا ا و د ا ت ا ت و ، د ا ت ر ا ا ا ا فا أ أ و و م أو ، و ا ا او ت ا ا ة ا ا ز فا ا ، ا ا ع ا و ا م ا د ا ت ا ا ت ا ا لد ا ا او ا ا او . و د ا او ا ا ةادأ ةر إ ا ا ا ت ا : ، ا و ا ، ا و ا ، ا ا ا ا Abstract:

The economic institutions as one of the most important business organizations and the nature of their activities to achieve economic performance, which aims to maximize profits, but it occurs during its operations and activities a range of negative effects on the environment

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 هار د - ج وأ آ – ة ا  أ ذ – أ - ج وأ آ – ة ا

and the community as a whole, neglecting responsibility towards the environment and society, Growing concern for the environment, increasing economic institutions' sense of environmental and social responsibility, and achieving sustainable development goals. As awareness of social and environmental responsibility grows in various economic practices, And environmental and social responsibility are used to express the commitments of the institution to achieve a set of goals for the benefit of society. This type of responsibility entails the establishment by the economic institution of a set of social processes that involve exchange Both social return and social cost between the institution and society. The social and environmental responsibility of the economic institution is only a tool for the application of sustainable development.

Keywords: sustainable development, social responsibility,

environmental responsibility, environment.

I - : ا م ا ا ا ا ا ا ا ع ت او ، او ا ا ا تا ا ا أ و إ ا ا ا ر ، و او 1987 ا أ فا ا أ ا د ا ت ا ى ر ا م ا ث ة ا ه نأو ، ا ا ا ا ةر ار آ او ا فا ا ا إ ىدأ ، ا أ ر او ا و ، ا ا تا ا ه و ، او ا درا را ا و او ا أ فا ا ت و ا د ا ج دإ يرو ا أ ا ، ةرو ة ا ا او ا ت ا ه ت ا إ او ا ا ا او ا و ا ، ا ا ا ا ا ا د : ا ا لؤ ا ح ء و ا إ ا ا ا د ا ا او ا و ؟

: ا ا ت ؤ ا ح ع ا ت م ا أ و

1

.

د ؟ د ا ا او ا و

2

.

؟ او ا و و ؟ ا ا ا م

3

.

ا د ا او ا ت ا ؟ ا ا ا -:ع ا أ ا أ ع ء ا ار او ا و ا ا ى و د ا ت ، ا ا ا ا ف -:ع ا فا أ : ا فا أ 1. ا ا أو ااو ا ا ا ض م د ا ا ف و ، ة ا ا فا ا ا ا ا 2. ا ا او او ا و ا ا -: ا ا ضا ه ة ا فا ا ّ ع ا ا ا ي ا ا و ً و ا ا و او ا و ا ً ،ً د ع ا ل او ا ة ا ا ا ذ -: ار ا ا ار ا را ع ا ار م و : أ رو لو ا ر ا : ا و ا ر ا ا ر ا : د ا ا ا و ا : ا ر ا ا ا ا ر إ او ا و ا :لو ا ر ا ا و ا ر ا ا و ا م : وأ م أ نأ ظ ا و ا م ر 1950 ، ا ا أ ، م ا ا ا او ا ه أ ارود ت ا ن ردا ت ح ر ا ا أ ا و ر إ ت ا تأ

ا ب ا ر او ا ا ةرادإ 1 ( : ا و ا ا ل ا ف ا ما ا" : ا و ا ا ا ل ا ت او د ا ا او أ ف او ا ا إ إ ، و ا ى ا فو ا " 1 ب أ ما ا أ ت ا و ا و ا ا ف ا ل ا ا ر ا ت ا م و ةر ا م ب س ا ى او و او نآ ا 2 و ء إ ك و ا ا ء و ا و ا م ل ة ا ا ث ا ر إ Caroll نأ ى ل ن ا ما ا ا و ا" ر ا ا م ا تارا ا ه ا او ر ا تارا ا د ا ح ر ا نزا د إ ا او ا تارا ا ه ا ا 3 2 ( : ا و ا د أ ) لور مّ CARROLL رأ ( ا و ت ا و ا ّ ا و د أ : ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ا "، ا ا : ا ص ا ع ا ر رود و " د ا ا ا :ل و ا ا ، - فا ا و : ا ص ا ع ا - 23 -25 سر 2009 ص،ن ،تو ، 03 2 ،يد ا أ " ر إ ت ا ةر ا ةرادإ و ا او " ا ، ، ، 2011 ص، 15 3 ،ةد د إ " ا ا ى و ا ا س " عو ، ، ا ت ار و ا ق ا ، ا ج ت ل ا 2008 ص ، 44

) ا 01 لور م :( ) CARROLL ( ا و :ر ا ،ي ا ي ، ا ر ا و ا و ا" او ل ا :ل ا ت أ " ، ا ا ، او راد ، 2008 :ص ، 83 ا ا ا و ا د أ ذإ 1:  ( ا) ة ا و ا نأو ، ا ن نأ يأ: ة ا نأو ، ا و م ا  ا و ا ، أ أ ا ن نأ : ا ءا إ نأو ، ا ل م نأو  ا و ا نأو ، ا ا م نأ ا نأ يأ : م ا م و ا ل ا ا ا ل ا ن ا ل  د ا و ا ، د ا و ا ن نإ و : ة لو نأو ن ا ) لور ا و CARROLL ع ( عا ا : ا او ، و ر ا 3 ( ا و ا ت ا وأ ا ب أ ه ا ارود سر نأ ل ا ت

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 "، ،" ا و ا ل ا ت او ارد ر ، در ا ا ود ا ت ا ا ي ءار ،ندر ا ،ت ار و ا ق ا ،ةر 2008 ،ص، 19 - : ا و ا ارا ق ا ا ا ا ت را ا و لد و و - : ا و ا ةآ ا ا ّن ، ا ل ا ل ا ا ا و ا وأ ا و ا + د ا و ا = ت ا و ا + ة ِّ ا و ا + ا و ا - :ةِ ا و ا ا ف ا ّنإ ة ا ّ و ا درا ا

روأ ا و ا ر ت د و ،م ا ا ا ا 1: 1 . : ا ب أ أ ه ا و ا ت ا ا او نإ ، ا ب أ ر إ ارود ل ا ت سر ا ا ا ا ب أ و ا ت ا وأ ت ا وأ دا ذإ ، ادأ وأ ة وأ و ا د وو ت ة :ه دأ ا إ ةر ا ) ر ا 02 ل ا ت د و نو اوأ ا ب أ :( :ر ا ا ، ا ص ، ا ،ل او ةراد 95 ت ا ت ر ا نأ ا د ا :ل ا  : ا ا ه ا و ا ا ا ت ا إ ذإ ل ا ت و ا ل ل ، ي ا ا، ر ا ء إ، ا ا د ا: او، ا ا ا ا د، ا ا ا، ا او او تاد ا ما ا، او ن ا ، ا ا ت د،

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 : " ،ي ا ي ، ا "ل او ةراد ا ط ، 2 ،ندر ا ، او راد ، 2008 ص ص ، 94 -96

ر، او ا ا ا ا ا، ا ت ا يو ا ل ا  : ا ه ا و ا و ر ت ا رإ ، آ ت و ،قد ا ن ا ، ن او تاد ما او، ا ث ا را ا ت ا ما ا، ا او ا ر ا ا ة ق ما او، ت ا  : ا ه ا و ا ا را ا ا ا، ا ط ، ا درا ا ظ او ا ت ة ر  : ا ه ا و ا ر أ و ا ءادأ ا ت ا ل ا ا، ا ل أ ، ود ا لد ا ا ، ا ا كا إ، يأ ن ا تارا ا  : ا ه ا و ا ا ا ما ا و ا و، ا و، ا او ر ا ا ن و، را إ ، ا ثدا او ا ا ،تارا ا ذ ا و ، ا ك ا ت أ و ك دا ا ا و ت ا ةرا و ةء أ و ا ح ر ا ا ز ، ا د ا ا ا و ا : ا ر ا ا ل أ : وأ 1 ا ( : ي ا ا ة ا ا ف م 1972 و ا او د ا درا ا ر : " و ن ا ت ع ن و 1 و ا ن ا ي ا ا ل ا وأ ا ": ا و ن و ا ة ا ا و ،ا " إ وأ ا ن ءا ا نأ نو آ ى و "ا ة 2

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ، أ ب ا را ا ،" ا او ا" ،" ط، 1 ، 2001 ص، 29 2 " ،د ا ار " او ن ا ، ز او ا راد ، ط ،ندر ا 1 ، 2010 ص ، 21

ا لو ا ، ا م نأ ا ر ا ل و ا ا و ا ا او ، و ن ا ا هر آو ن ا و ي " ا و Rau Weoten ت رأ إ ا " 1: 1 . : ا ا فو ا ، درا ت و ضر ا و نا او ت ا ، ا 2 . : ا ا و وا ا ت ا و ن ا ز و إ و ، ر ، ، ، : ا 3 . : ا ا ءا ا ت او ا ا ، ا ت ا 4 . د ا ا ا ا د ا ا : ا ل د ذ و ،(ضر ا، ا ، ا ،ل ا سأر )ج : ا ت ا او ، د ا ا و د ) ر ا 03 ا ت :( :ر ا " ،د ا ار " او ن ا ص، ، 22 2 : ا ث ا ( ا ت أ ا ث ا ن ا د ةد ة او ا ا ا ا ا و ،ا أو ةد او ةد ا ا درا ر و ا ا ": ا ث ا ف و ا تا ا ا ا ل ا ة وأ ة ر ا ن او ، ن ا ، ب ا تا ا ةر ، ا أ ة تا ثو د ا وأ ،ة و

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ا "، " ا وو ا ث او د ا ر ا ، ، ط 1،2002 ص، 16 ا ا ا ا ن ا

ا ة ا و ، او ا ، ا ت ا 1 ر إ يد ، وأ وأ يأ ": أ و ا ر ا ق و ، ا ت او ن ا "ةد ا درا ا 2 ا ت ا ت ا ا ث ا أ و 3: 1 . :ءا ا ث د ن ا ما ا ا إ ءا ا ث ر ا تدادزا ، و ا ط ا ر و ، ر ت ءا ا ث ا ءا ف و ، ا إ إ ءا ا : أ " ا دا ا أ جر ا ن ا ا " ت و ن 2 . :ء ا ث أ دا إ ةر ": أ ء ا ث و ا درا و ر ا ق ن او ، ا ن ا " ا ا او 4 3 . : ا ث ا ت ، ا دا د و و ا ة او تا ط ا ما او أ عا أ ث و ،يرا او ا ث ث ى إ ءا ا د ا ا و ا م : ) HUCKEL ي و ا ": ( ا و إ ف ا تاءا ا و را ا ع ت ا إ ، د ا ت ر ا ": أ ف و،" ا ا و

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ن ف ي "، " ا ت ا ح او ا تا ا س ا ، ، ا م ، ر 2 ، ا ا ، 2014 ص، 22 2 ،" د ا او ا ث ا "، ط،ة ا ، ا ا را ا 4 ، 2000 ص، 48

3 khalid Attia ," Developing An Environmental Accounting Model For

Egypt "; Arab Economic Journal,Issue,21;2000,P 22

4 ا ة "، ا د ا ا او ا و ا " ا ا ، ، رو ح ي ، د ا م ا ر 2007 ص ، 5

ب زو ا ا ر ا ا وأ ، ا " ا ا ا ل ا ه أ إ ت ا 1 ا عو ا و و ى أ فا أ ي ا ل ا ع ا تارد ا ا 2:  : ا ما ا ا ا ئد ا م ا إ أ ر آ ن  : او درا ا ةرادإ ا ن او ا م ا  ا ا ن ا ا ا ب أ إ ل ا و ت و أ : ا ظ : ا ا و ا م زو و ا ه نإ و ا و ، ا ا ا ا ت ا ا ا ا أ ة ا ، ا ا ا ا ا ةادأ ا ا و و ا ت و او ت ا ا ا و ا ت ا درا ا ل او ا ه ة ا ر او ا ث ا و و ا إ و 1 ( : د ا ا ا و ا أ ا ا و ما ا ل ا ا ا ا 3:

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 Dirk Holtbrugge & Corinna Dogl," How international is corporate

envi-ronmental responsibility? A literature review", journal of international

man-agement,18(2012), P180.

2 Jennifer K lynes, Mark Andrachuk," motivations for corporate social and

environmental responsibility: A case study of Scandinavian airlines",

Jour-nal of internatioJour-nal management 14(2008), p378.

3 "، ار قر ت ةد زو و ا و ا ر رود ل ا ا ا ا ت رو "، ا او د ا نا ا او ا او ا": إ ر را ،" ،ل ا، 2013 ص، 11

1. : ا ا ل ر ي ا ا م ا ما ا ل ا ا و ة ا فا ا او ا ا و ا ذ غ ا ا ن و ، ،ك إ أو ا ج إ هد ي ، ر إ ث ا او ،درا أو ر ما أ ج إ يأ ا ا ا ا ا 2. : ا ا ا ل ا ت ا ت آ و ، ا او ا ا ا أ ت ا ذو ، ا ا و ا ت ا و ، ا ا م ا ى ا د ا ا ا ي ا ، ا و ا ما إ ى ا و ، ا ا ا ، ا ا ؤر د و ر رأ ًاء ذو و ةرادإ ًا أو ،ث ا او و و ،ة ت ا ) ر ا 04 ا ا ا :( :ر ا ردإ ن ا ، ا ا ل ا ا ، ، ا را ا ، ، ر ا 2005 :ص ، 487 ل ا ت رأ ك ،ه أ ا ا ،ث ا و و ا ا : ا ا وا ا إ و و وأ ث ا ا أ ا

أ ا ا ت ا وأ ا أ ا ث ا ا ى ا ا ةرادإ ا ا ت و ةرود ل ا إ ا ا ا ا إ ا ل ة ت ر إ ا ا و إ ا و ا ت و ر او ا ، ا ا ؤر د و ة او ا ا ا أ ا ت ا د ا ي ا ا ر ا ل ا ت ا ةرادإ و ت ا م نأ ا ا و او ا او 3 . :ة ا ر ا ا ة ا ر ا ا نإ ا ة ا ر ا ا ذ ل ا ت ا و ا ر ا ة وأ ف ذو ،ة ا ا ر ذو ،عو ا ىو ا و ارد ل ا ر ا ا ا أو ، ا ا أ و ا: ا ر ا : ا ا ا ر إ او ا : ا ا ا : وأ 1 ( : ا ا ا ا د ا رد ا ا درا ا 1981 و ا ا ا ) نا ا ا ا ن ( ا ا ة ا ا ا ا ": " و ة ا ي ا ا م ا تار ر ا ا 1 ا ظ ا د ا أ ": ا ا أ " او د ا ، ا ر ا 2 ل ا ا ا نأ ا ا ا درا ا ن ا ، د ا ا م ا نأ د

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ، ٰ ّ ا ا "د او ا او ا ا ا " ، ، ا ا د ا 167 ، ، 1993 ص ، 239 2 ي ا ا اة ا و و ل ا"، " د ، ر ا ا ،ل او م ا م 3،2012 ص ، 4