~ 1 ~ ا طار د ا ر از ا رو ا ـــ ا ث ا و ـ ا م ـ ا ةرازو س د ن ا د ا د – م ! "ا مو ا # ع "ا م م!% ا ع إ م ص()
ةر ذ ا ع إ م ر ا ةد ل جر
جوز ا ب ّ ا تارو(
جاو ّز ا د
ناز .و نارھو د جوز ا ب ا ن اد !ارد ب ط ا داد إ ن : فار إ ت ةذ !2ا : ل و" ةر د ـــ
ـــ % ا :
أ / د يد ر
أ / & د و ق د(
ا ! ا
2013 – 2014
~ 2 ~
ﻢﻴﺣﺮﻟا ﻦﻤﺣﺮﻟا ﷲا ﻢﺴﺑ
}
و ﺎﻬﻴﻟإ اﻮﻨﻜﺴﺘﻟ ﺎﺟاوزأ ﻢﻜﺴﻔﻧأ ﻦﻣ ﻢﻜﻟ ﻖﻠﺧ نأ ﻪﺗﺎﻳآ ﻦﻣو
ةدﻮﻣ ﻢﻜﻨﻴﺑ ﻞﻌﺟ
نوﺮﻜﻔﺘﻳ مﻮﻘﻟ تﺎﻳﻵ ﻚﻟذ ﻲﻓ ّنإ ﺔﻤﺣرو
{
ﺔﻳﻵا موّﺮﻟا ةرﻮﺳ
21
~ 3 ~
ــــ
و ر#
ـــ
ر د
ا ًر# ا ًر# 4 ر# او ،اًد اًد 4 د ا . م6!"او ن " د ا ك ر م ا 8 ت أ ل# د ا ك ، ،ة 8 او ل او لھ2 د ا ك و ،نآر او وأ م د% ت <ر اذإ د ا ك و =<ر = د ا ك ، ، وأ ( ) وأ ، 6 وأ ر! وأ ،ث د . ك و <ر ا د د ا . ـــ ار ا ن ادً م> ًـ ار#إ ? <8 ن داز د ا 4 نإ او = إ ل و ز = و ا د 8 ل<@ ا A ر ا !ر ا هذھ ز إ 8 د ر و ذ !أ ، ةذ !2ا . و أ م ا د ـــ ل ا اذھ ن و ، و و اد رC أو ا باو أ ن ب ل !و م ا فر ت أ ا = د رأو > و ءاز ا ر ) ز نأ ل و ز E لF! 8 ، @ او م او ر ) ا ? 8 و ھر ( = . رد ا هذ ن % ا ء6<@ ا ةذ !G ل ز ا ر# مد أو !ا <او ا . !ا ل أ ن = إ ، ر ظ إ نود ء ط ا ن = إ ، ر %و ا و E # ن = إ ن ر# ا يد او = إ ، ر ) 8إ ل# .~ 4 ~
سر @ــــ ا
عو<و ا
@( ا
دـ ـ ... 11 # "ا ... 13
!ارد يرظ ا ر ط "ا
1 -عو<و ا ر )إ ب !أ ... ... 16 2 -!ارّد ا عو<و ھأ ... 16 3 -!ارّد ا فادھأ ... 16 4 -م ھ @ ا د د ... 17 5 -ار "ا م ھ @ ا ... 18 6 -6ط !"ا !ارد ا ... 18 7 -! ا ت -!ارد ا ... 18 8 -A ا J ا ...
....
... 21 9 -ت ا A ةادأ ... 21 10 ر )إ !ارد ا ... 21 11 -و -و !-و! ا رظ ا . ....
..
... 21يرظ ا ر ط"ا
لو2ا ل(@ ا
"ا تارو( ا
د ـ ... 1 -"ا تارو( ا مو @ ... 24 2 -"ا رو( ا تاز ... 25 2 -1 #ارد"او ر#@ ا ةز ا ... . 24 2 -2 -لاد ا كر ا = ا ةز ... ... ... .. . 25 2 -3 ھذ ا ء ا ةز ... ... . 26 2 -4 -ا "ا ةز ... 26 3 -تارو( ا ل آ ... 26 3 -1 -و ا د د ـ@ ظ-و ... 26 3 -2 ر ر @ ظو ... .... . . . . 26 3 -3 -ت !ر ا ? و @ ظو ... .. .. . 27 4 -تارو( ا ل # أ ... .. . 27~ 5 ~ 4 -1 اذ ا روـ( ا ... 27 4 -2 -ر ا -رو( ... ... . 27 4 -3 رو( ا "ا ... .. . 27 5 -"ا تارو( ا 8 ةر>ؤ ا ل او ا ... . 28 5 -1 -يرو@ ا ل ا ... .. 28 5 -2 ل ا م ا "ا ...
..
. 28 (6) ...> ا ل(@ ا
ير از ا A
ا 8
ا
د ... 1 ةر!2ا مو @ ـ ... 30 1 -1 ف ر و و !و! ... 30 2 -2 -ةر!2 ف ر ير از ا ةر!2ا نو % 8 ... 31 2 ةر!2ا عاو أ ـ ... . . 31 2 -1 -ةد ا ةر!2ا .....
. . 31 2 -1 -1 -از ... 31 2 -2 -ووّ ا ةر!2ا ) او ّز ا ( ... ... . 32 2 -2 -1 از ... 32 3 -ةر!2ا ف ظو ... .... 32 3 -1 -! ا @ ظو ا ... .... .. . 32 3 -2 -ب "ا @ ظو ... 33 3 -3 -Lا ا @ ظو ... ... . 33 3 -4 -Lا ط < ا @ ظو ... . .. . 33 3 -5 -@ط ا و !@ ا @ ظو ا ... . .. 33 4 -ر ّوط ا ر از ا ... .... ... .. . 34 5 -ر از ا ا ص () ... ... 36 6 -ر از ا ا 8 "ا ر ّ ا ... .. . . 36 6 -1 -#ر 8 ر ا ا ... 37 6 -2 -ا ط ّ! -ا 8 ر ُ ّ -ا ... 37 (6) ...ث > ا ل(@ ا
إ م ظ # جاوز ا
ـ د ـ ... 1 -جاوز ا ف ر ... 40 2 -ير از ا ةر!2ا نو % 8 جاوز ا ف ر ... . .. 41 3 -جاوز ا A8اود ... .. .. . 41 3 -1 -ا A8-اد -ا ـ اذ ... .. ... 41 3 -2 -ا A8-اد -ا ... .. . . . . 41 3 -2 -1 -! ا A8اد ا ... ... ... .. .. .. . 41 3 -2 -2 -ء يدو و ا A8اد ا ... .. .... 42 4 -جاو ّز ا ص () ... .. ... .. .. . . 42 4 -1 -لـ(اوّ ا ... .. .... .. 42 4 -2 -ق ـــ@ "ا ... .. ... .. ... .. . 43
~ 6 ~ 4 -3 -نزاو ّ6 ا ... .. ..
..
....
43 4 -4 -ط < !و ... .. .....
43 5 -وز ا راود2ا ... .. .. .. . .. 44 6 -او ّز ا ل(-اوّ ا ... .. ... ....
45 6 -1 -ا ل(-او -ا ... .. .. ....
45 6 -2 -ا ل(-او -ا @ط ... .... ... . ... ... . ..
45 7 -A او ةر!2او جاوز ا ن %6 ا ... . . . ... ...
45 ـ(6) ...ط ا ب
ا
ت <ر@
( "ا J
ا ل
ل ّو2ا ل(@ ا
: = و2ا <ر@ ا لواد ل ... 5 5> ا ل(@ ا
: > ا <ر@ ا لواد ل ... . 73 !ارد ا J ا ... ... . .... 87 A ار ا % ... ... ... .. 91 ق 6 ا ... ... 96لواد ا سر ـــ8
م%ر ا
لودــــ ا ناو @( ا 01 س ا ر * ب ث " ا - زو .
48
~ 7 ~ 02 ر ا ت ر * ب ث " ا - زو . 48 03 ا ىو ا ر * ب ث " ا - زو . 49 04 ر * ب ث " ا - زو ل ا ن -&و ا . 50 05 جاوز ا تاو دد ر * ب ث " ا - زو 51 06 ل ط3ا دد ر * ب ث " ا - زو ن " . 52 07 - زو &4ا عو ر * ب ث " ا . 53 08 ن ا ر * ب ث " ا - زو . 53 09 ن ا عو ر * ب ث " ا - زو . 54 10 " ارو( و س ا ن " &5 ا ب جاوز ا ل"& جاوز ثو " ا . 58 11 جاوز ا ل"& جاوز ن 6و " ا رو( "ط . 60 12 ن 6و " اوز ا ر 4ا و س ا ن " &5 ا . 62 13 ل 3ا ر ا ةر ن 6و " ا جاوز3ا & و س ا ن " &5 ا ز ا . 63 14 جاوز ا ن 6و " ا يأر . 64 15 ن 6و " ا يأر س ا ن " &5 ا ةر " ا ": جاوز ا تار ّو( د وز ا ة ا ن ر ا ادر إو 58 إ ىد " ط" ر ." 66 16 ن 6و " ا يأر و س ا ن " &5 ا ةر " ا ": د از ا حو ط ا وأ ن وز جاوز ا ت (او جاوز ا ل"8 : ب " دو ھد أ . 67 17 ن 6و " ا يأرو س ا ن " &5 ا ةر " ا ": ص ا ن ا جاوز ا د " تارو( ا ن رّ * وز ا ة ا ر او = 58 او . " 68 18 - &5 ا "ط لو ن 6و " ا يأر ك ر ة ا .
69 19 س ا ن " &5 ا ل(او ا "و ( دو و ن 6و " ا يأرو . 70 20 ك ر ا - ل(او ا "و ( ب" ن 6و " ا يأر . 71 21 يأر ن 6و " ا لو لز ا م اوز ل"& . 76 22 جاوز ا ل"& ت ا ن 6و " ا تارو( و س ا ن " &5 ا . 77 23 ةر " ا ن 6و " ا يأرو س ا ن " &5 ا : " ك اوز د "، ظ يذ ا ه ّ 4ا ر B ر ك ّنأ ر = رو( ك اوز : إ رظ ، 5 ر = إ C ط ت ّل = ت د& ك أ " . 78 24 ن 6و " ا يأر و س ا ن " &5 ا ةر " ا ": ط ا &5 ا "ط = "& ت ا تارو(ّ ا ل ن ر * جاوز ا د " ." 79 25 ل(او ا "و ( دو و ن 6و " ا يأرو س ا ن " &5 ا . 81 26 ن 6و " ا يأرو س ا ن " &5 ا ةر " ا ": يد ا ىو ا 83
~ 8 ~ = "& ت ا تارو(ّ ا ط ن رّ * و ق جاوز ا د " يد ( &Dاو " . 27 ىو ا ف F ل ت ن 6و " ا يأر و س ا ن " &5 ا يد ا . 83 28 تارو( ء " د و ل فّ ل ط3ا ب إ نأ ن 6و " ا يأر ةد د . 84 29 يأر ل"& مھرو( ل ط3ا ب إ ل دو و لو ن 6و " ا جاوز ا . 85 30 جاوز ا د " ةد د تار ّو( ء " ةد إ ةرورF لو ن 6و " ا يأر . 86
)ــ
ص
!ارد ا
~ 9 ~ ن = و ةد از ا = ھ3 ارظ ، ن 4ا ن 6 " ا م ھإ جاوز ا ةرھ ظ بط8 و اوز ا ا ل و ط أ : ر6ؤ ھرود" ا راودأ و ف ظو و ق 8 و ل او ل - ا و ةر 3ا . ظو يدؤ D جاوز او = نود ةد " ا و " ر8 ا = ادھأ ق8 Dو ر ا = ارطأ ىؤر ةد و ، ا ةر 3ا و جاوز ا ؤ 4ا ء " ا نو . ناو ت ا هذھ ارد ل5 ن و
:
" ب ا تارو( ا جاوز ا د جوز " ، ء 8 إ ا و ت&و ا س و جوز ا ب " ا ىد جاوز " 8 ا تارو( ا : ءاوF3 ف إ مھر آ م اوز ل"8 لو . : ھأ ا د ( &4ا و 86 ا و 4ا تار * ا د د ارد ا فادھأ ن و ھدد J " ا جوز ا ب " ا 6 " ت 6 و ، جوز ا ب " ا تارو( ىو 65 4ا 8 ماد K" ، ن ا 5 ن 6و " ةر . تارو( " ط" ر ا ير 3او 86 ا و 4ا نزاو ا ل5 إ ل( ا L ا مھأ ن و F4 " ، 6 وز ة ب " ا : F ھر ن ا جاوز ب " ا تارو( ر * ل جاوز ا و ن ا 58 4ا و ط ا &5 ا ر .Résumé
L’importance occupe le mariage dans les recherches sociologiques vu son inflience sur la construction du noiyon qu’olon la famille dans la société ; il na pas romplé formition pour atteindre ces objectifs décinés puis qu’il na pas
~ 10 ~
prés on confédération les facteurs éntrébieant a la structure social du mariage , ménage .
Nous avons ésséyé éclairer ce point dans notre travail intitulé « représentation des jeunes marie après mariage ».le travail était conpré sur le changement socio, culturel et économique, qui inliencent et la représentation des jeunes maries et ce la grace échantillon de 65 personnes les deux sexes sous forme de questionnaire.
Ce qui résulte de cette recherche que le décalage l’équilibre social, culturel et familiale, lie aux représentations qu’ont les jeunes de la vie conjugale idéalisée et indépendante soumise ou facteur sentiment.
دـــ
دـ
ــ
:
جاو ّز او ةر 3ا ّ و ،ر " ّد : إ ن ط" ر او ً ك ذ ن ةر " ُجاو ّز ،اًد ن : ،ء ّ ا و ل ر ا ن " مظ جواز ةر 3 ، ب 4ا = إ ف F جاوز ا : ةر 3ا لّد
~ 11 ~ و : إ ر ر آ مو " " ا راود3ا و ت ا ن ةدDو ا و جاوّز ا ق رط ن . اذ ھو ّوأ طر جاو ّز ا ر " إ فو O ا ن =ّ أ د او ةر 3ا م 8 ھر " او ّز ا ل .
ًّ ل ، و و & أ و 5 و ّ &و ظوو &اوو ةر 3ا عوFو 4ا ت ارّد ا . و ا ل ، جاو ّز ا ن د"D ةر 3 " ور ا &5 ا وھ جاوّز ا م ظ ن ا ل ر و 4ا ر ل 6 4ا و رار 4ا ن رد8" ُف( و،ةأر ا د ا ةد و ا و ا وھو ر دود و - ا اذھ ھّر8 ع Fوأ ق و م و ، ا &5 ا م ظ - ا إ " ماز 4ا هدار أ : ضر و . و ةو"3ا ق ـ8 و ةر 3ا س O 3ا ةز ر ا د و ( و و 3ا و ،ل 3ا ر" = ت&و ا يد و ن و ط ا ن 3 " :ّ اد و ا ة ا . 8 =ّ أ ّـ إ ادھأ ق ن 5F ، و و"ر و 86 و د ( &إ و " = ر و =طور و = وو = او أ و = أ ف و ، ( ا وأ ( ا فادھ3ا - ّل (و( . = و ّ إو، ط8 ن در ص و و " وأ در &5 جاو ّز ا ر" D 4ا ت م ظ و = و ، ل - ا ص = ت اذ "و ، 4ا ة ا ل ّو ط8 و و ، ھ3 " ن او8 ا و مظ ا و فار 3ا = ط أ اذ و ، - ا دار أ مظ ة ت(ر ارذو L ضر و ث " " ، هرار8 إ ل" ّل ر و " = إ : ؤ ر" و = و د فQ راد8 : ف&و ح ّ ا اذھ ّن3، هرار إ فرط ّل اود3 " ر ةد د ا تار * ا و ّل و ، 4ا و در ا 86 " ر " ّد : إ ق ك ذ . ن ْ و،رود : رود ن و -Fو : إ -Fو ن ارو" جاو ّز ا نو ت ا ّل و ھْOِ ُ ل" 8 " و، مّ 8" از إ نادّ ؤُ ن ( ك ھ ّن3، إ 6د :8" ( ذ"و ل طT ب إ ن &5 ن م و، رّ ا ھد U إ : - ا اًز ر ن ُ ك 5 . ن " د " ا ت " او ا و قو8 ا ن و V ْ ُ ن جاوّز ا ّنأ ــ دـ ن رط ا نو ْنأ جاو ّز ا اذھ ْن ضر ْ ُ 6 ْن و،ة ا ّل ل ا،ن د& ا وھ مھ3ا ر" ْ ُ ث 6 ا C ا ّ أ، ا -&او ا ثد م و و : د"أ جاوز ا ّنأ 5 ن F ط ا ن &5 ا او د ( &4ا و . س 3ا جاوز ا ر " إ وھ ً ھأ ر6 3ا C ا ار أ و يذ ا : ْ"ُ ا ىر 3ا ت ؤ ا - =
-.
~ 12 ~
لو ن ّ ا و م ھ4ا ن ر 6 ا 4ا ن رد8 ا اذ " ؤ ا هذھ ر 6 "ارB D ْن و " و أ و و(أ . ُ أد" ٍجاوز ّل ّنأ : نود س ٍسر و ف ز ل " دار 3ا ن ب ط 8 8 ا و ، ىر أ 8 رط O" أد" ٍجاوز ر ّو( و ِم "و ( نود و،ط8 و و ط"ار ا و ط " ت ْ م5 أو ط ط و سو8طو تار F ، جاو ّز ا نور ن ذ ا "8 ا وز ا ة ا فُ ّ ا عو و د ( &4ا ، " ا، ر 3ا فورّظ " =ط"ر ن ْ ُ اذھو، ا . ُ ا ظو ا ّنأ رد ،ك ذ رّ * د8 ا ت&و ا ّ أ : 6 و : ز ر ت "(أ ةر T و جوز ا ن " ةاو و ، ذ ْؤُ و :ط " : و،يدر ا ن ا و 58 4ا و ر ا وز ا ش 8 ذ ةر 3 " ( ا و ا تارار8 ا : إ لُ( ًّو ا ر ( ث ،ة ا " كر و يأر ا ءاد"إ ر - . ب ا ، ا م 8 ا ( = Fأ Fو ر6 أ = و اذھ وFو ارد ل و ا ىو إو ، اد ا 8 "ط ا ب ا و يرظ ا لو( ث56 : يرظ ا ب : ا ل(@ 2ا ل ّو : و مو ا ث ْن ، (" 4ا تارو( ا لو = ارد ترو ةر6ؤ ا ل او ا و أ و تارو( ا ل آو ،تاز ا . ا ل(@ ا > : د 8 ا ر از ا ا ن ةذ" و ،ةر 3ا ف ر مھ3 = &رط او 6 د ا و ن ثد : إ F4 "، از و ير از ا - ا ةر 3ا عاو أ ص5 إ م ھر6إ : رQ * ا رھ ظ زار"إ - ر 3ا اذھ تDو و تارُ * . ا ل(@ ا ث > : = ق جاو ّز " ، اد" مھأو = اود م6 = ر " ،=( ( ن ل رودو ن وز ا ا ة وز ا . ب ا ّ أ "ط ا ه (( د8 8 و ضر ارد ا ت " ل ناد ا ن ة 8 ا ضر و ، ارد ا L ا .
دـــ
# "ا :
عور ّنإ ط" ر جاو ّز ا هد لاؤ " در ا ُد8 اذ هر وُ ْنأ ؟ل"8 ا ن = و جاوز ا = ل ا "ط" لاؤQ ا اذھو ق &د م ر -Fو ل ا ن تارو(ّ ا و ر ّ ا ط 8 إ : إ ص " - د د د و 8 8 م ّ ا در ا ( " ط" ر ا و ا ت 4ا و ل و ا د " ك ذو، " و = ا و 86 ا و 4ا .
~ 13 ~ لّ ر (و( و ،ب " ا ر رو " ط و از ر جاو ّز ا ل و او ؤُر ك5 إ و ب " ا أد" ك ذ"و ، 4ا و د ( &4ا و ر ا ص ( ا ا و ة ا ت " ط - ل = ھؤُ ط ا ن و ، ا تاد ا و 4ا ت5 إ و ھذ تارو( ل : C"( ؤ Qر ا هذھ ار " ارود 6 ا تاذ ا ب ، وز ا ة ا ةرو " هد : إ : ل5 ن ب " ا اذھ ىد ( ، = =8 8 و ْ وز ا . آ ف إ ن ُ ا ل"8 ا و جاوز ا عور جوز ا ب " ا تار ّو( ر = اوز ل"8 " ا ا و جوز ا ب " ا ر . س ا ّنأ ر ّذ " ر د ا و " ا رھاوظ ا لو تارو(ّ ا و ر 3ا ن و 8 نو ُ ، و م ر ّنأ ن د8 ، و ا ر ا ھرھ ظ ف(و و كاردإ ط او" ك ذو " ل ر ا ك ّنأو 8 8 س . " ) 1 ( ُ ا ر * ً ط 4ا تارو(ّ ْ َ رظ ُو كاردإ : د و ط ا فورظ ا ف ( ر ا ل أ ْن ل ّ 3، -&او ا وأ، ثد وأ ، Fو " ّ " دار 3ا مز5 ا ص وأ عوFو ... ط ر" 3ا م 8 ا ، و و ا ة ا ثاد أ كاردإ م 8 رـ ط ا " ا ،م " ت و ا و ،ةر اّد ا ر ا ب او8 ا و بر ّ ا ن ل و و ةزھ ا ت و ا ... تارو(ّ ا و " 6 " ھ ن عو = L ، عوFو وأ O در ا ه ّ " ت ر(ّ ا و ت و ا ِو " و د " ا : و ب ر8 ا ط ا م ا ر( ظو ا ةرظّ ا ر جو ّ أ ، ن ّز ا ط م ر و، إ كر -&او ء " : إ فد ل و ظو ا و ر ا ث ن وFو ر6 أ -&او ا C"( ، ز ر ا و ر ا و . 1
-، ر م5 ا د" ل @ ا و و !و! = إ ت6> ا و و !و! ن ن @ > او 8 > ا و و !و! 8 د! ا قط = إ ل ا قط ن و، "ا ط، تور "،ر "ر ا " ا ، 1 ، 2009 ص، 41 . دـــ
د رھاوظ ا و ء 3ا Cط : ر ظ D 8 8 ا ّن3 ، ك ذ ر B -&او ا ّنأ ن " ْن ة Dو، ء 3ا نط " نو ةد 8 8 ، ض"8 ا و ط 8 إ ا ف(و ا - ط ل" ا ف(و وFو ت ت &5 ا و ،رھاوّظ ا ك 5 ن دد ا رھاوظ ا و َ ِ 8 ا ل ّ ا و كارد[ وFو .
~ 14 ~ ط 8 4 " و و ب ا ن 5 مو8 ث ، جوز ا ب ا ا تارو( ا ن ث د ا لو ت5ھ َؤُ ل و م 8 " ن وز ا " ا إ تD و طور ء5 إ و ، د ( &إ و تارو( 8 و = 86 - و ( ا = "Bر ق ط نو ْنأ " ( لو . ن و ق ط ا اذھ & : ءوF ا ط " هذھ ّ ا 4ا ل ا دد و نھذ ا ا تارو( : و و& ل ا ة و ك ر ،در ا \ ر و Fو ر 6Oّ ا ا تDؤ ا حرط ل5 ن ك ذو : 1 ّر ا ةد وو 4ا بر 8ّ ا ق و جاوز = ارو( جوز ا ب " ا " لھ ىؤ مأ ق و و ا و ط ا &5 ا "ط ى ؟ يد ( &4ا 2 -لھ ق8 جاوز ا د " جوز ا ب " ا تارو( ؟ل جاوز ا 58 4ا و دار 4 " َ ]وأ تار ةرو ذ ا تDؤ ّ ا هذھ ن ب ر و ت Fر ا ھ *( ّ ا : 1 -وّز ا &5 ا "ط جاوز ا د " تارو(ّ ا ط ن ر * ةر ل5 ْن جاوز 8" ا جاو ّز ا 58 4ا و دار 4ا س ا ب . 2 ط ا ط*F رّ6ؤ ير 3ا 4ا و ّ ا - د : إ جاوز ا د " ارو( ر ِ ْ*َ " جوز ا ب " = جاوز ا لو .
~ 15 ~
ـــ ا ر ــط"ا
ّد
!ار
ر ط"ا !ارد ا 1 -عو<و ا ر )إ ب !أ : 1 و ا و ر ا ت 4ا ن ل أ ن و،ر ا ةد ل جر ةر ذ م د8 " ( "Bر ن ع5ط4ا 4ا -&او ا : . 2 -ر و : ي ت ظ 5 ا ن = " و 4ا -&او ا هد ] ا ت "ط 4ا و و &5 أ و إو ر ُأ ل . 3 -F أ ب " 3ا ْن و د ا د "أ ْن ف ا و وھ عوFو ا اذھ ر إ : إ ةرھ ّظ ا ر6ؤ ا ل او ا و ( ( ر و ، رو( م د8 و . 4 تارو( ا و ھأ : فر ا و &و ن وز ا ة . 2 -!ارّد ا عو<و ھأ :~ 16 ~ 1 ،- ا ل سأرو ، إ ر ب " ا & و ھأ ْن عوFو ا ھأ تء و يد ( &إ ل و ر F ا ِ&ر] ا ٌ م ير ا ع " 4ا و . 2 -= و L ُ ةرھ ظ ھ3ا B ة ا و جاوز " قّ ىد وز ا ب " ا . 3 و 4ا مو ا ناد ا ث " ا ر" ل اد جاو ّز ا ةرھ ظ ر ا ھ3ا K" ر * ا و د8 ا 4ا كو ا O حرط ُ و ، 4ا : د 4ا ب (ُ ّ رار و L و تادّد . 4 ْ ا تارو( ا ھأ ل( ھ ىر 3ا " ن O ط ن " ُمُFَ او مو ا ن إ و ، 4ا كو ا . 3 -!ارّد ا فادھأ : 1 جاوز ا عور لو ب " ا تارو( د د . 2 -م ارو( لو جوز ا ب " ا ن " ةدو و ا قور ا : فر ّ ا و س ا ث ن جاوز يد ا ىو ا . 3 -ـ د8 لو ارد م جاوز ا تارو( . 4 ا تDو ّ ا لظ جوز ا ب " يد ( &4ا و 4ا ج د 4ا O ضو ا ر6ؤ ا ت ا : فو&و او ، ثد و يدر ا ىو ا : ن وز ا ة : ا .
ر ط"ا
!ارد
ا
4 -م ھ @ ا د د : 4 -1 ّ ا ــ رو( : = ق د او ف ر د و Dو ،رو( ا مو ت ر ا تدد د8 . ىر دو و و وھ ن " دود ا : -8 تارو( ا ّنأ وھ و و و و . تارو( ا ل أ ن ل ، فادھأ تاذ ، إ B ( ا ر ا كر -&او ء " م و إ اد " تارو( ا ّنأ يأ ، إ د . ن " تارو( ا ط" ر لF أ م " C ا م ھ ا : رو( ا ص) ا : وأ ادر نو د& . ا عو<و ا ( رو : D وأ ، ظ8 م5 أ ةر ادر وأ ور وأ نو د& . كارد"ا : =" د(8 و 8 ا ت ا ق رط ن رو( ا عوFو لو ه يذ ا م ا .
~ 17 ~ ل @ ا : ص ّ ا =" مو8 ن كرد ا رو( ا عوFو ا - ب ا ل5 . ةر "ا وأ ز ر ا ةرو( ا : ا تارو( ا ك ھ كرد ا عوFو ا لو ت " 8 ا و ل وO . ) 1 ( ك ر ا ف ر : مو8 = ط او" يذ ا و 8 ط " ( ةرور ( وأ جو ن ةر " وھ 4ا رو( ا و : = ك اذ و م او يذ ا -&او ا ل " ا وأ در ا . ) 2 ( ر)آ ف ر : رھاوظ ا ر : ارد & در ا ل : و " ر و ر 3ا و فر ا م ظ وھ ، ط ا و -&او ير كاردأ ك ذ" . ) 3 ( 4 -2 -ب ا : ع Dا م رظ : إ ( وأ، = در ل دD،و : " = (و" ب " ا ث56 قرط" C ط( ا مد و ن ا ر*(" ط" ر ا و و " ا فرط ا س و - ا ھدد : ، و ا ل " 8 رط ل ار ن و ط* رود ا ة ةر " ا و ط ا ن د ا، ،غو " ا ل اوأ : إ و رظ ا : Dد و Fر ا ر B 8ھار ا C ط( F ل د" مد ،ن 8ھار ا : ىز ا ثو " ا و غو " ا : إ ل 8 Dا ةر : . و ل&أ ماد ا ك ھ 36.37 P ,P.U.E,1991,P Paris , sociales ,les représentations Jodelet -Denise 1 1994.P23. . ,PUF s ,Pari
Pratique sociales et représentations
, Cloud Jean -Abric -2 3
،يود" ز د أ ـ "ا ت ط( ا م ، تور " ،ن " " ، 1986 ص، 70 . ر ط"ا !ارد ا Dا و ط ا ت5 ا : Dد مو ا ا ا " ط" ر أ د8 ا ط(Dا و يرF ا - ا . ) 1 ( 4 -3 -جاوز ا : " ةر 3ا ء " س أ وھو ، ن 4ا &ر" ق ور &5 وھ = =ّ ظ و و O وھو ، = 8" ن F م ظ ا اذھ ق و ر6 ّ " هدر و عوّ ا اذھ &ر : ظ و " . ) 2 ( " ؤ جاوز ا ت 8ّ6 ا ف5 " ف صو( و م أ و ن او8" ز إ ، 4ا ن ةر " وھو ،ء ا و ل ر ا ن " مظ جواز طر وھو ةر 3ا م 8 ّوأ ت ب Bأ ر( ا ا ءو و ن و س أ وھ و ث د ا . &5 ا دد يذ ا ك ذ وھو ،ن وز ا ن " -8 ا ا و 4ا &5 ا دد يذ ا وھو ن و"3ا ن " -8 ا وّر ا و Dا " ) 3 ( . 5 -ار "ا م ھ @ ا :
~ 18 ~ 5 -1 -6 !"ا : و ھ ا ا ء 4ا ن ت5 4ا = ن ر در ا 4ا = مظ =" ( ل أو راودأو ر أ ج إ ةد K" ، = O يذ ا . 6 -6ط !"ا !ارد ا : ف 4 ناد ا ع5ط 4 ،ر*( ل ل دود ىو : " ر و " & إ ل ار = يذ ا L ا ، ا از اد ا ل ا ذ ا عور ا ل"& = دار - ةر 4ا أ ق" ط ن د O . - زو " & 15 ةر إ " ر جوز ا ب " ا ض " : أ نارھو د " م 24 / 25 / 26 ر ! د 2013 . ء ط 3ا كراد ك ذو FK" & ث ، و F م و ط"F ص 8 ا و 03 م&ر أ 13 ، 14 ، 15 و لاؤ ا ل د م&ر 24 . 7 -! ا ت -!ارد ا : ث " ا تاوط ا مھأ ْن 8" ا ت ارّد ا ر" ْ ُ ةد 4ا فد " ك ذو ا ر و ل و " ا L & ،ثو و و ت ارد ا : إ قرط ا و = عوFو ت و ا ثو " ا جاوز " 8 ا 4ا تارو( ا . 1
-، ل ر نودرو ع "ا م و!و ر ، : ، 86 : 3ا س ا، نور آ و يرھو ا د ا،ةرھ 8 ا ط،ل ّو3ا 2 ، 2008 ص، 719 . 2 و ا ا ،ير "د د أ ا ع "ا م 8 د ، جاوز ا و ةر!2 ا ب ا ، ، رد 4ا،ث د ا 1997 ص، 312 . 3 -ص، - ر ا س 315 ر ط"ا !ارد ا =ّ أو ث ا ارد عوFو ن " ر&و " ارد د م ث " ا ع5طإ دود . ّDإ =ّ أ ن : إ ت ارد ا ك ف ( : م ل# تارو( ا ت و ثو و ت !ارد . ت !ارد اوز ا ق8او ا و اوز ا ر )"ا F! و جاوز ا ت و . ىر)أ و تارو( F! = إ ت%رط ب ا اوز ا ر )"ا ة ا عور و . ّ ھأو : = و2ا !ارد ا : 1 6 " 4ا ر * ا و جاوز ر 4ا ! ا ن! ! ، ت و ر 8 ارد" ت & ر ، 4ا ر * ا ن "و = " ط"ر ، ا هد "أ و جاوز ر 4ا ب او مھأ اوز ا ل ن = إ . " ق ر * دو و : إ ت (و O ر Dا ث ، ع 8 4ا س : س = ، ن ن " ر * ك ھ ر * و ء "3ا و ء "`ا ن " CFاو ء ط" م 8 ا ض " .
~ 19 ~ اذ ا ن 6 " ا L ن " =" ن 6 " ا " ت & 1970 و 2002 ، ع إ : إ F4 " ارد جاوز ر 4ا ث " ل ةر اد 2002 . > ا !ارد ا : 2 و ا ء 6 " ر 3ا ت &5 او جاوز ا . > > ا !ارد ا : 3 -تارو( ب " ا ير از ا ر 5 جاوز ن ق رط ت 5 4ا ( ا . ةد ةر ذ ر مو م5 4ا ل ( Dاو ص( ت &5 ل ( او ن ز ا " ط ا ةر ( ،فادر يرو ط & . 2009 / 2010 . " ا ت & د ار ا ن : ءوF ا ط " 6 : ، ت و ةد ر ، و" 3ا م5 أ ةد ر ةد ر و
Les nouvelles confidences
ف( ا ر ا * " ر . ن ف ك ذو ير از ا ب " ا تارو( ن &5ط إ ، ( ا ت 5 4ا ق رط ن جاوز ا ت " ط ضر ا
وأ ز ف5 4ا و ق 4ا نو د& و ق د&و ف د& تارو(
. 5 4 (( ا صو( ا - : ارد ا هذھ 6 " ا م ھإ ب( إ ت ةرو ا جاوز ا آ ةرو ذ ا ارد ا . ن ت اد ةر ل5 01 ي 2008 B : إ 30 ل ر8أ 2009 . ا - " ا ط 8 ن ر" دد C " ت & ث ، ىو ا ل ةر إ 8 6 " ا ت د إ ةرو ذ ا د ار ا ب " ا 8 . ت (و و إ = ا J ا : !ارد ا ر ط"ا مد ق8 ل ا و لھ3ا ب * ب " أ ةد جاوز ب " ا ر إ بو أ ر * "، ارد ا Fر ط ا جر ك ر ن ث " ا ك ذ و ،ب ك ر : رو6 ا . ا م 8 " م ھ4ا " ر ا ت إ ا : و3ا د ار -ذ ا ا ي ب " ا ب : لد ص8 ا ةد8 ن ص 4ا و ا ت ا ع " إ و ل . -86 ا و 4ا م 8 ا ت إ 4ا م 8 ا ر ظ قو ا ن ، 6 ا " ر ا . -إ &5 3ا و د ا م 8 ا أ 6 ا " ر ا ت . د ( &4ا م 8 ا ت إو "ار ا " ر ا . جاوز ر [ ءو و ك ھ نأ : إ ت (و جاوز ا م & : و ت اد = L . ار ا !ارد ا : 4 -،ة ا عور ب " ا تارو( ذ T اد ارد ةو %ز د أ ا ز#ر ناز . . ت 100 إ مو كر عذ : إ نو " ط و ب ط عذ و إ و كر و و و مو . م و إ ھر ا ب زو او 8 رط" م س ص( ا و .
~ 20 ~ ةر 4ا 8 ماد K" تD ث56 ت F : ، ا عور ا و ، رد ا عور ا ا عور او . ا J ا = إ ل(و : ىو ا ن هءارو نو يذ ا،ة ا عور 4ا تارو( ا ىو ع رإ ةر T 4ا و يد ( &4ا . -ور دو و ق او رو ذ ا -F 86 ا - ا "ط ّن3 ا ل ا ن ا ن " ث " " ك ذو ، ر 3ا وؤ ا ل ا ن . ل F ل طأ ب إ و ةر أ ء " ن ا 5 . -&5 دو و ا ل F " 4ا ح ا و ھذ ا ط ط ا ن " . !ارد ا عو<و و ! ا ت !ارد ا ن %6 ا : عوFو : إ ( ا 8" ا ت ارد ا قرط م نأ Dإ ،ر " ل " ارد ك ھ ض " ` ھو لو( ا م ا "ار ا و 6 6 ا ارد ا و ارد ن " =" ا : جاوز ا و ر 4ا بو O" = &5 و م 8 ا و تار * ا ض "" جاوز ر 4ا رو( ط"ر . ة ا - ر ب " ا تارو( ن " &5 ا : إ تر أ د8 6 ا ارد ا أ و و3ا و 8 8 . !ارد ا ر ط"ا 8 -A ا J ا : ر( 8 م ث ، ا (و ا L ا وھ ، ارد = د إ و ه " إ يذ ا L ا ل" ط8 ف(و ا : ث " ا لو( ا ل أ ن ت و ا : ز ر ا ل ا و ر ا : إ ىد ت ط ن م و ارد ا " ط ا ت " ا : . 9 -ت ا A ةادأ : : اء " لو( ، اد ا ا ن " ط ءوF و ارد -" ا L ا : ز5 ا ت " ا . ت Fر م ھ ر م ھ ر ؤ ر" ا ةر 4ا 8 د إ ارد ا ، : تو إو 31 تارو( و جاوز ا ل"& ب " ا تارو( ، ن رو : زو Dاؤ جاوز ا د " ب " ا .
10
-!ارد ا ر )إ :
ر ا هذھ ن ع " إ ن ق8 اد ا ت " ا و ت ط ا - ، ةوط ت 6 ھرود" ا و ا ر إ ل6 ، ارد = و : د ا ت Fر ا ب نارھو د ن ا ل ا أ ، د(8 ا ا بو أ د او ، جوز ا ب " ا 23
~ 21 ~ ناز B و 6و " 42 ف5 إ وھ ارد ا هذھ ن " ا ر 4ا اذ = و ا ر ر" ا و ، 6و " = O ن اذھو ، Fار إ ، ث " ا ىد ةرظ " ھرو( و رو 3ا كاردإ ت و جاوز " ( ا تارو( ا ةرو " د . ـ" ا م دد و 65 ن زو 6و " 22 :6 أ و 43 ار ذ . 11 -رظ ا و و !و! ا : 11 -1 -> ا ك ر ا رظ : رظ ا هذھ د ار ىر نأ ن! ! ر# م و ط ذ دار 3ا ةر " ا نو و ، م اوز ت&و : ةر وأ ةرو( ط ا تار ؤ ا م و ، ة ا م ر = نو نأ نوّدو و ، ك ر ا ر إ ھ ارود ب = K = و م د و ، مو ا اذھ ن و در " ة ل و : ل ل " B 5 أ : وأ = 5 أ ة د" ةرو( ارد ا م أ ن و ، : Fاو نو D أ و " ( نھذ 5 " Fاو ةرو( ا هذھ نو أ = ك ر ر او نأ در ا بBر D ا ت ا ن F ّ أ : " ، " و . !ارد ا ر ط"ا 11 -2 -رو 6 ا ل او ا رظ : رظ رھو ّنإ سو # س رو ن F جرد ا ّنأ وھ ، جاوز ر 4ا ا ل ا رد( ا &ر ا ن ، = وز و جوز ا ن " وز ا ر ا ت ن " د و ا &5 " 8 ا ك ، رو ّ5 ا و رو ا " ط ل م = و" جاوز " و ر ` " . و &5 مد8 - ك ذ د " و م6 ك ر ا ر إ ر ت &ر ا ك ر ظ . هذھ ب : ر6ؤ رو ّ5 ا ل او ا رظ ا هد8 ء ن ّل ث " يذ ا ب ا هد نأ ل O و ا ر 4اروظ ا اذھ ب ، 6 ا فرط ا د و لو ا ب ك ر در ا ر إ س م رو 5 ا و رو ا = اود : هر إ " نأ = ّ إ و ، م 8 ا و ت ھ 4ا ) 1 ( .
~ 22 ~ 1 -ا ن ، و جاوز ر )"ا ةر ا ةر!2ا ،ر او "ط "ر ا F ا راد ، ،تور " 1981 ص ص، 237 ، 238 .
ل ّو2ا لــ(ـــــ@ ا
~ 23 ~
"ا تارو( ا
ل ّو2ا ل(@ ا "ا تارو(ّ ا
د ـ :
تارو( ا Dا " C ء ل و ر 3او فر ا ل ت و ا ، م 8 او او عوFو " 8 ا ت ر إ ا ل اد دد .
اذ و إ ا مو " 4ا مو ا نو6 " ا م ھ تارو( ، Dا و إ ا اور" رو( ط " مو8 ير " = و فر ن ك ب در ا و ا ت " . ھ " و ا ر * ط ظ ر ، 3 ،-&او ا كاردإ : د و ن 5 ر" أ ل Fو ه در ا ف&او ت "6 فد " ير ا ط ا مز5 ا ر ا ، ثد . ... اذھو وھ إو ،در ا - د و D ء ا ب 4 = ا اد ن " ل(او او م = ، و : هد ل و =" ط ا م ا ا = .
1
-"ا تارو( ا مو @ :1
-1 ُ ْ ر" Q ا و و و م #رود ل إ ّوأ مو ل دأ ن ل ّ ا رو( م ك ذو 1898 = او "4 زار ص ا -" ط ا ر ظإو ا ر ر ا ل" 8 يدر ا . دـ&و ـ# 8ر :~ 24 ~ " ،رھاوظ ا ر ن ةز و ةدر ةرھ ظ ن ةر " ھ "ط ا ث ن دو اذھو از ( ا ... . دار 3ا ه " إ ر 6 ا ر 3ا ض " ب" " نو D تارو( ا ج إ نأ ف F و ا 8" ّو ، F أو " تاد ر" 8" م " ) 1 ( ْيأ ّنأ ] ا ت تارو( و لو ط8 ّ ھ ل" ، در ا نھذ رود ]( = F ن = ل ]ر ار ر أ ءا مF ا ر ا و نھذ ا ب ، ر أو ق5 أ ، م & ن =" ط ل م ا م #رود ] ل وھ ء 3ا ةد إ ل كارد إ : " س 3ا ] أ،ثاد ُ فد ا نأ ن نو ، إ ، ، د ار( وأ ( وأ 6د Q نو د& د 8 إ وأ . 1 -2 -ف ر ! 8و#!و جر ! : ّ ا ةد إ لF ا = يذ ا ،ن د ا ن ل يذ ا،ةو8" و د د ل " = إ قرط Qر و ذھ ا ةدد ا = : ر( 8 ر B = أ :8" مو ا . د8 = ّ ر ا ل ا لو = ؤ 1976 : أ = " ن ( ) @ # م ا " ، و هدد 5 & : " ا ا ت ا ىد إ ھو ، ظ ا م ا ن او& ن و 4ا رو( ا
1- Emile Durkhiem.socoilogie et philosophie, puf, Paris, 1967.p113.
ل ّو2ا ل(@ ا "ا تارو(ّ ا 4ا و ا -&او ا ل دار 3ا - ط F " و و Fاو ." ) 1 ( " رو( د ( ا وأ ن ا م د8 ةرF يأ ، 6 ا ةر د8 =ّـ أ : " رو " B مBر " ) 2 ( در ّأ ر ت " :8 د ىو ا : " 5 ن مو8 و ، ت ذ ا ن " ھرود" ا، ھ ر ` ص " ط" ر اذ ل او : إ - ار اذھو ، يدؤ و - ا ، ا ل6 اذ ت ىر أ ل او و ا و ( او "ر ( او رو( ا عو&و : إ ا هذھ . 1 -3 دو س د : = أ : = ر " ر 8 8 ء " فد 8 "ط و = ،كر و إ " ر ل أ و " ( ." د"D ر 3ا اذھو رو( ر ا ب ا : تز ر دو نأ " نو دار 3ا ن " : " كر -&او ء " = فد ا نو و إ ." 2 -( ا تاز "ا رو : 2 -1 #ارد"او ر#@ ا ةز ا :
~ 25 ~ د و 3ا ةز ا رو( ، اردإ و ير = أ : " = اودزا و ر( ء " أ ،ط ا ن رو( ا ةز ر ھ ھذ ا ء " ا ك ذ كو ا ثد . " ط ر ا ا أ، ھرد( كارد4 ةد إ ّDإ وھ V ا رو( ، يد ر سو ا ل ا =" B مBر رو ا وأ و ر F إ . لو& ء " ةز ا هذھ م د ن و ! 8و#!و ": س ا 8 ا ن رو" " رو( ا C = أ و هد "O" س ا : إ د " ن كرد ا V ا ن و، ر ا 8 ا : إ ر ." ) 3 ( 2 -2 -لاد ا كر ا = ا ةز : ل ل ھ رو( ب ! 8و#!و ا = و ا ھو ن ط" ر ن و وذو جودز نو = و او رو( لاد ا . "و " رو( ا اذھ د = ل و : : ل و : ل ل نأ س أ ل : " .
1 -Molinier.P.images et représentation sociales, puf، 1996.P51
2 -او ا د" و" ر ھز ا ب ط ا ىد ر "ا ةرھ ظ "ا رو( ا، ارو د ر، ه س ا م م &، ، ط & ، 2008 ص 10 .
-3 Moscovisi.s .psychologie sociale , puf,1998 ,7éd, p-368.
ل ّو2ا ل(@ ا "ا تارو(ّ ا 2 -3 ھذ ا ء ا ةز : هذھ رو( ا ت ل6 د ا، " ا ( ا : ا ت ا & " ن در . ،ب ر ا و ء " ا " مو8 ا هذھ در او " رو( ن أ ط ا ر( ء " م D وھو ،كو ا ثود و عو&و ةر اد ةدو و ا - Fاو ا ط"ر إو ، ط8 8 ء " د ك ذ ،ر ا ا ةز ر ھ ھذ ا ء " ا ل ء " ةد إ وأ ء " ود ك ، رو( رو( ا ." ) 1 ( 2 -4 -"ا ةز ا : ر" و#!و ! 8 و : - ا و در ا ن " ل(و ةز ھ 4ا تارو( ا ن نإ " ص ا = ظ - ل تاد او د 8 ا و = . O در ا ن3 رو( ا ر6ؤ ، ر * ا تارور ق و ةO 3 او ل ا ك ذ ، ء " ا و ا " ذ رو( يذ ا ، = روط " م ظ ر6إ ك ذو سو ا = ل5 ن ل د 4ا ل و تاد8 ا و م 8 ا و سو8ط ا ل(او ا تارو( ا ل "و ا : إ ء 4ا اذ " ) 2 ( . " ھرد( ن ر" و ا ت او ، إ ود يو تارو( ا نأ CF كر ا 86 ا ." ) 3 ( 3 -تارو( ا ل آ :
~ 26 ~ C 6 ق 8 " 4ا تارو( ا أ ف ظو ث5 : 3 -1 -ـ@ ظو و ا د د : ُ ظو ا هذھ لF " 4ا و ا دد ب ، ك ر أ ھار يذ ا " و دار 3ا -Fو " C - 5 و ( و إ وھ ء " "و ، 4ا ل8 ا ت ا ر ا و 4ا ر ا ." ) 4 ( 3 -2 ر ر @ ظو : مو8 ض " ر ر" " 4ا تارو( ا 4ا ت ر او ت ط ا ، " ىو ن ا ]ن3 ] ا * ل" &و ت" 6 ر B رو( ّن3 ،ف ا و ر و و ا ط و ا أ ارود ب 86 86 ا هد (ر ب در ل و تارو( ا \ ر . 1- Moscovisi.s .op.cit.pp367.368 2 -،ر ھز او ا د" و" A ر ق ! . ص 21 . 3
-
Moscovisi.s .op.cit. P369. 4-،ر ھز او ا د" و" ق ! A ر . ص 23 . ل ّو2ا ل(@ ا "ا تارو(ّ ا 3 -3 -ت !ر ا ? و @ ظو : 1 -إ ّن فد "، 3ا و ز5 ا ل و ا م ظ " ل C 4ا تارو( ا دو و ز5 ا ل 3ا د د و ط ن ا = و او م ا . 2 -إ ف ( م ظ و ق -Fو د يذ ا 4ا ط ا ن . 3 --&او ا ر م ظ . 4 -ت &و او -تاؤ" م ظ 4ا = ار ل " C . 5 -تارو( ا ف5 إ ل او ن و &او ةرظ او ؤر ا ف5 إ، ھو ، 86 ا ك ذ و 4ا اذ - ار إ ،در ا ھ 8 ا 4ا ا ن " : = و ط ف5 إ : إ يدؤ " و . 6 ّوأ دار 3ا ت و ف5 K" F أ تارو( ا ف هد (ر در ل = 3، ت ا م6 D ،=" ص ا ر ا " در د 8 و تاد - ل و ىر 3ا ت ا ر ن . 4 -تارو( ا ل # أ : 4 -1 -ـ( ا اذ ا رو : وھ رو( ر ا د ، = اذ و و ، ( ا = اذ در " ص و ق ن عو ا اذھ ل د ن و تارو( ا 4ا ( ل او ا . 4 -2 -ر ا -رو( :
~ 27 ~ ذ " ط رو( ا ن ل ا اذھ ل و و ،ن و ى و و ،ل6 يذ ا وھو اد ى ر آ ر وFو . ل أ : مظ ذإ ةد د : ،در ا عوFو ، ا .... و F رو( ا ن عو ا اذھ ل رو( ا عوFو : = اذ در ا ، " ت ( تارو( ا C -" ا ن3 C"( : " ر د ا عوFو ا ر ا ظ أ ن F = اد و و O د ." ) 1 ( 4 -3 -"ا رو( ا : ]نإ ّ و ا و ( ، ھ 4ا رو( . ّ 3 لو ارو( " D دو او عو ر ا نود" ن عوFو ھو، 4ا " : إ ة ه 8 ق ط ن اذ 86 ا و 4ا .
, puf, 2003, édition quadrige. P376
psychologie sociale Moscovisi.s . -1 ل ّو2ا ل(@ ا "ا تارو(ّ ا 5 -"ا تارو( ا 8 ةر>ؤ ا ل او ا : 5 -1 -يرو@ ا ل ا : و رو( ا L ا ھو Fو " : ت و =" د(8 و ا مظ ك ف تD مدط( و تارو( ا " ن ل5 ، ل او ا " 5 ن تO ا ل او ا ذ أ ن د"5 ،ر " 4ا ن " ت 6د ا B ل 3 ت Fو ن 4ا تارو( ا ل و ع &4ا ، حر ا ، " ". ) 1 ( 5 -2 م ا "ا ل ا : ا و و د 4ا ل ا =" : و و ، F ا ة " ق يذ ا 4ا -&و ا F أ ،- ا ا وأ در ا =" :ظ ط ا Dا ت &5 ا و 4ا م ظ " ل ، از و 4ا &5 ا ل : د ل ا اذھو . لو8 ا " و ھو ، Dا ط تDDد ن = ل5 ن ةد د 4ا تارو( ا تD نأ = و و -&او 8 8 ا س 4ا و 4ا م ظ ا - ف ا ل" ل5 ن ر ظ . (6) : رو( ا CF ، ل( ا اذھ =Fر م ل5 ن ، و ا در ا ة ذ ا و ي مو ر 6 ا تط أ = إ ةدو او ، ث " بو أ وأ مو 4ا مو ا ل8 C"(أ او 4ا د"D = واد و = ارد و ، ( Dا مو ن و 4ا ط و ا : إ ةدو ا
~ 28 ~ ا 86 ا و ر 3ا = و ل " 86 ا ادو ب ط = 3 ،در ا O ق و إ ةرھ ظ ص 8 8 رو( : لو( ا ن ن ر ا و م م 4ا . 1 -،ر ھز او ا د" و" ق ! A ر . ص 31 .
> ا ل(@ ا
ير از ا A
ا 8
ا
~ 29 ~
ير از ا A ا 8 ا > ا ل(@ ا د : ،ير از ا - ا Dا دو و ا ت و8 مھأ ةر 3ا ر" ىو&أ و مھ3ا م ظّ ا ھ و ن ل ّوأ د ك ذ" Dا ّ ا ت ؤ ، ا نو در ا داد إ : و ا و ن در ا ل و و - ا 86 و ر ا و ت &وّ ا و كو ّ ا ر و د او& ل8 م 5 ن و و " ن : إ ، ا ن م ن أ إ 5 ن ا - ا 86 ل د مھ ء " ( ا . " رB س ك ذ F نأ : ر ا ھرود ب" "،ن راّد ا و ن 6 " ا م ھإ ن رد8 ا اذ " ةر 3ا ّوأ ّ 3، ل ا 8 و " 4ا و ا = ن8 رد( ل ر ا ھر " "، " Dا تاذ ا ر د Dا و وؤ ا و جرد ا و س ّ " 86 ا و ةرد " سورد ا م ا ّو3ا 58 .
1 ةر!2ا مو @ : ّ ا تدد ب (أ و ت " ا ف5 4 " م ت إ ّ أ ّDإ ةر 3ا ت و ا ف ر ء ط إ ب ( ّ ،ف ر ا = 3 -Fو يذ ا ضر* " و ،ف ر ا ھ ، و 5 ر ف ر ا هذھ ن F " ضر و . 1 -1 -@ ر و و !و! : 1 -1 -1 -كو و س ر ف ر : " ،مد ا،جاو ّز ا ن و& ط"اور م ط"ر دار 3ا ن ةر 3ا ... ش ا هذھو ھؤ F أ،د او ن : فادھ3ا و C ( ا أ ا &5 ،ن"4ا،م3ا،ب3ا ر ا " . ) 1 (
~ 30 ~ 1 -1 -2 ت و# ت!.وأ ف ر : " ھ و "ط ا ط و ا و روط ا أد" ا : و3ا ط8 ا و،- ا ء " : و3ا ا در ا = عر ر يذ ا Dا . ق ط ير از ا و و و ا =@ط( ت و @ و ا م ا la famille ر" ا م و ء ا ن ادد وأ ةأر ا - اوز نو ل ر ا ن ادد وأ 5 ر ل و ؤ ا ن ر آ بر &أ و ف ا . " ) 2 ( د ؤ هد ّ أ " ةر 3ا و ن " ير از ا - ا س ا د Fاو قور د و D ر ذ = ف ر ص ن ب ط د ، او او ّز ا 6 ا يأ ( ا = ك ر " ا راد ن " او = 5 أو = 5 3 ا و ش ا ةر 3ا "أو
ة
"
) 3 ( 1ـ
،C ( و"أ ن ر ع Lا م م ندر3ا، 86 ا قر ا راد، ، س د ، ص 22 . 2 ـ ،ت و و" : ط( ر از ا ا : روط ا > د ا ص () او ر ، : ،د أ ير دأ ج م د ، ،ر از ا 1984 ص 37 . 3 ـ - ر ا س ، ص 38 . > ا ل(@ ا ير از ا A ا 8 ا 1 -2 -ف ر ا ةر!2 ير از ا ةر!2ا نو % 8 : = و2ا ةد ا : 3ا ا ھ ةر 3ا و وز ا ( م " - ص أ ن نو و -"ار8 ا . > ا ةد ا : ا "ر ا و ةر ا ن و ل ّ ا و ط"ارّ ا : ةر 3ا د و ن 4ا ت `ا ذ" و قُ ُ ا . ) 1 ( 2 -ةر!2ا عاو أ : ر و 86 ا " دو ھذ ا ةر T ن ا ر 3ا دد و ع ّو ّنإ - ن ف ةر 3 ،عو ّ ا اذھ او ا ن مھ و و ور 3ا ء و، از مھأ وھ يذ ا ،ر ` Dا ت و ا و ت 8"ط ا ن " و رF ا و ف ّر ا ن " و . ا مظ ىر و ن : عاو أ د و =ّ أ و و و ا ت ھ4ا و ةر 3 " ن * ا ء 3او ووّ ا ةر 3ا و ب 4ا ةر أ و وّ ا ةر O ةر 3ا اوز ا ةر 3او،ةد ا ةر .. .. و ت ا ار C"(أ ر آ و 8" ا عاو 3ا : ا نو F ن 6 " ا ض " لF " ا وھ،ةر( ا ،ُ َ وَد ْ ِو ا ةر 3 " - ھدر "ٍ ْوز وأ،= طأ - هدر " ٍجوز ن نو ا طأ . " ) 2 ( (" ر " ا ت ا ط وأ ار ا وأ و ل 3ا ر أ ن و ( (" ير از ا - ا و، . 2 -1 -ةد ا ةر!2ا : ھ " ث56 ن نو ةر أ ر6 أ وأ ل أ ، ر B مھء "أ و داد 3ا مF اذ و مھد أ و،ن وز ا مھء "أ و،ن وز ا " ) 3 ( . ا ر " وأ ب3ا ر ت ن ا س نو 8 ءDؤھ و ) د ا ( ةر 3ا F أ : و 56 ر3ا ب3ا ت أ ن ر آ بر &أ ل ن 3ا ن ر 6 و، ( ا .~ 31 ~ 2 -1 -1 -از : ز ـ" ةد ا ةر 3ا : ـ هر أ ذ و -" و،ةر 3ا س ر ل6 هرود" يذ ا،ر" 3ا ب3ا د ط ّ ا يأ، و"3ا ط ّ ا د 3ا و ت وز ا و ء "3ا . ـ م 8 إّ5 ا و كار 4ا و ةد او د ( &ا ةد و ر" . ـ ھ ( ا ن ر6 أ مد ا ط"ار -" ط ب * ةر . ـ = ر ط ا اذھ و، "ار8 ا ( ب * ا م " - ھدار أ و م ا ةر " ت و @ و O" " ن مھدد حوار دار 3ا ن ار " ادد مF و 20 : ا 60 نو ( . " ) 4 ( 1 -ناد د دو و ةر!2ا نو % ، ،ر از ا ، ب ح ا راد ، 2006 ص، 4 . 2 دـ ،ن ةر!2ا 8ر اةرھ ظ ر از ا ر، ،ن ، و و"ور Dا ر 2006 . ص 43 3 ،ث فط د ـ ع Lا م سو % ، رد Dا، ا ر ا راد، 2006 . ص 61 . 4 ص،ق" - ر ،ت و و" : ط( ـ ص 37 ، 38 . > ا ل(@ ا ير از ا A ا 8 ا و ير از ا - " ر ا قط ا ر عو ا اذھ . ـ ھو " ثارّ ا مUF ُ يذ ا وھ و، ا ور ا د 8 ا د ا وأ ب3ا ، 8 رط" = و ا ز ا ا ك : ظ " = C ( ٌ " ر . " ) 1 ( ـ ِ َ ِةدارإ و م : إ ةد ا ةر 3ا وز ا -F 2 -2 -ووّ ا ةر!2ا ) او ّز ا ( : O" عو ا اذھ فر و ": مو8 و ن * " ر B ء "أ و وز و جوز ن ب * ا نو & " ن ةد و ا - ا " ) 2 ( ، د أ وأ خ3ا وأ ت 3 ، بر &3ا د أ َم 8 ْنأ ن و ن د او ا . و ةرF ا ( و ت ا ن ر 6 ير 3ا جذو ّ ا اذھ ر . و د ( &ا، د " ت از إ ھدار أ ن " مو8 و، فر ا ةد و ر*(أ ر" و ا و، و & . " أد" د و ء "3ا و م3ا و ِب3ا ع Fوأ نو ُ*ْ َ ن ذ ا ُص 3ا ُر" د ةاوّ ا ةر 3ا رّ * تارود ك ھ نو " و م O" و و ةد د ر أ م3ا و ب3ا ع Fوأ ءل ء "3ا ةر 3ا ة . " ) 3 ( 2 -2 -1 از : ةاوّ ا ةر 3ا ر إ ـ رF ا ت ا . د ( &Dا و ّ ا ةد و ا 58 Dا ( " ز ـ . دد " س و وّ " م ھ4ا و ةدDو ا و ب 4ا & ـ . م " م 58 ا و ء "3ا غو " د ( ھدار أ ن " Dا ت &5 ا ةد و ك ـ .
~ 32 ~ ل ر از ا ةأر ا جور ـ د م و ر تدادز ،ةر 3ا ل اد ھرود و ن ر B ن ةد و ا وؤ ا ت "(أ و، د 8 ا ةر 3ا = ت س ة ا ط F ةر 3ا ل د و از ا ر ا و لز ا نوؤ . 3 -ةر!2ا ف ظو : 3 -1 -! ا @ ظو ا : يذ ا ب( ا ل ا ةر 3ا C ط(ا ا، ا &5 ا ر " C د ا م ا ر&أ و ،- ا . ا ةد و ا ا ھ ةر 3ا و،هدو و : ظ جاوز ا در ا B 3
L " فر
&5 ا ك
.
1 -ص،ق" - ر ،ت و و" : ط( 37 . 2 ،ناو ر د أ د ا د" ن ـ ةر!2ا A ا و ، رد 4ا، ا ب " ؤ ، 2003 ص، 34 . 3 ـ ص، - ر ا س 34 . > ا ل(@ ا ير از ا A ا 8 ا 3 -2 -ب "ا @ ظو : - C ا ھ و،ير " ا س ا رار ا : ظ يذ ا ل ّو3ا م ظّ ا ْت از ةر 3 اذإ ث ل 3ا د د ،ر6 ا ل5 ن ادد ادار أ " ت 8 ر 3ا ن K ، ظو ا هذھ ن ب " ا " - ار و خو ا " ع رإ ھ - ا " ب ( آ ل ّوأ . " ) 1 ( 3 -3 -Lا ا @ ظو : " - ا 86 دد ا دار 3ا ن 8 : ةر 3ا ل .. . ّ"8 و - ا F ر ا نّ و = ء 8" ا و - ا = وF ن در ا . " ) 2 ( ط3ا Fور ىر أ ت ؤ دو و مBرو د او ق ر او رد ا و ل .... ةر 3ا :8" -" ا ل6 3 Dا كو ا ب أ د د ، Dا ا س 3ا ر و ر ا م 8 ا ر و تاد او ن د او * ا و ثار ل& ا ر( ا ... 3 -4 -Lا ط < ا @ ظو : دار 3ا ّنأ ّDإ،ن 3ا ن ر 6 5 و د نو Dا ّ ا ّنأ ن مBر " ر ا ن فار Dا : إ م د Dا ء " ا م Fو طو*F ت نو 8 د& ]نأ س أ : Dا طْ"ّF ا رود ُن ھ و " ّDإ،-"ط " ٌ د ن 4ا اود ا = Dو نأ = و طْ"F ةادأ م & ب ط " . ) 3 ( 3 -5 -@ط ا و !@ ا @ ظو ا : ، ھدار 3 ةر 3ا دؤ ا ظو ا هذھ ھأ : ّ ا و Dا ت ارّد ا دّ ؤ ص 8 ا ض " ض و ھدار 3 ور ا ءاذ* ا " 6 " ةدو ا و ب ا ط ن ن ب ر ا . وأ عار( ن عو د او اذK ، ا LF ا ن ھر 6O ب3ا و م3ا ن " &5
~ 33 ~ يذ ا ر 3ا ت &5 ا ك و،ل ط3ا ( بارطFا ثود : إ يدؤ " مد ( و تO ا ھ وّ ا ( ،ل ط ا : " س = ( ر8 ناو"3ا . ر و نور أ م و ةر T ىر أ ف ظو : : -د ( &Dا ظو ا : = ت ةر 3ا ك . -Dا ظو ا : - ا م ر أ ن Dا م دار 3ا د . 1 ح "( ـ ،ر 8ار Lا كو ! او Lا ا و > ا !رد ا ذ ط، 1 ، 3ا راد، 2003 ، ص 84 . 2 ،سر 3ا حو د ـ ا ع Lا م ،ن ر ظ "ط ،تور "، 1990 ص، 156 . 3 د Oـ ،ب ا ?!!أ، Lا ط < ا رظ ا ا ? ط و ط، 3 ةرھ 8 ا " ، ةرھ 8 ا، 6 د ا 1968 ص، 45 . > ا ل(@ ا ير از ا A ا 8 ا ا ظو ا : يأ وأ (وأ ر ھدار أ مّ ةر 3ا ت . ) 1 ( 4 -ر ّوط ر از ا ا : ل5 ن ، ً ھ ً ا ارQ * ر از ا ةر 3ا ْت ر و، 8" ا ثو " ا و ارد ا : إ ةدو ا : إ ا رظّ ا ت ُ و مBر ْن ، ر از ا ةر T ن 6 " ا إ ر أ ا ق 8 ا و تاءار8 ا ةر 3ا ل6 ُ ھرھو :8" ] أ ]Dإ،يرF او Uر ا - ا ّس يذ ا 4ا ر *ّ ا ك ذ ] َ اذھو 5 4ا تاد ا و د 8] ا B ( ن : . ق ّ ا و تDو ّ ا م ء " ا ةد K ، اّد ا ء " ا ف و جار 4 ، َنّ Renè Mounies ? و ? ور ا \ ر ارد و د د - د ء ط إ و ر "* ا ض ن ا هذھ ص ( و تاز َ ُ ن ف ا ع ط ا ث ، ر از ا يذ ا، ِ َ"8 ا C Fو "، : = ارد ر أ ث ، "ار8 " " راوِ او برُ8 ا ھأ : دّ أ " ا "ار8 ا ن " ز ِ ] ا ةر " ا رو ُذ ا ا ل اد او ّز ا ةر 3ا -&و "و، ا ن " -. " ) 2 ( ر از ا ا ص ( ن و ]أ د 8ّ ا ت5 ةد F أ ُش ،ٌ و ور ا د 8 ا وھ د ا وأ ب3ا، 8 رط" ك ذ" ٍد او ٍف8 ت ، اوز م ا م ظ ط او" " Bو، ا ثارQ ا ر ِ رو أ مUظ ُ و، ا . " ء 4او،يرو ذ ب ا، أ ] أ D د ك ذ ، "3 :8" ةأر ا ُء إو،يو"أ ء 3ا : وؤ و = ب3ا ّنأ يأ، 8 لز ا َنْ ُرْ ت " او، ً 5 ك ذو جاو ّز ا د ورد ا ء "3ا ْيأ،رو ذ ن هء "أ ء "أ ن نورد او = "أ ن " . ) 3 ( ا س أ : مو8 مّ 8 ا م ظ ّ أ وأ ب3ا ن ط Q " طِ" رُ اذھو،ن Fّ او ر او فرّ ُ : ظ " = C ( ٍ " رَ ن = َ ِ ا و Qر ا د 8 ا وھ يذ ا،د ا ق ط ا م ا ط او" .
~ 34 ~ رِ" َ اذ "و ت و @ و ،لزھ عوFو نو ْنأ ن D د ا ن ث - حزْ ُ ْنأ 8 = " C ط( اذ ، " قط د ت " و ا ن بر &3ا ض " ن و : ا و ر ھو، ر از ا ا ن ةر ، ور و &5 أ او ةد او " : ت ، "ار8 ا ق نو ن ذ ا ص 3ا ن ا، " ةد و ل ، ا ط"اور بر &3او يو"3 " ا - ا، Dاو "ار8 ا ت &5 ا 1 -ر ا !@ ا مو ا # ، دد ا، 21 ، 22 - "ر ء ، 2009 ص، 45 .
2-Rebert Descloitres ,Laid Debzi ,Système deparenti et structures familiales en
algerie ,Annuiare de l’Afriquedu Nord,Paris,1985,p26.
3 ،ت و و" : ط( ـ ص، ق" - ر 37 . > ا ل(@ ا ير از ا A ا 8 ا لد " ا : & د ( &او ا . ) 1 ( كار Dاو ن ّ ا ةد و" يو"3ا ط ا تاذ ةد و ز ر از ا ا ّنأ ز و، ا و ا و ب8ّ ا ل جاو ّز ا د " : ء "`ا - ء "3ا ء 8""،= راّد ا وأ ت " ا اذھ ط"او ّر ا و س ا راّد ء " ا 8 رط ل5 ن ر ا ط ا ن ز و " ل ر او ء ّ ا ن " اّد ا ت &5 ا (و( و "طو ةد ا ا دار أ ن " Dا و& : رّ(ُ ء ا كر ّ ا ةر ت ْنإ و : ،ل ط3او ا ل اد ر او ا ما . ن " يو و ر" أ اد " ز -Fو ب ا : إ ا ةرط ا ن ت و ب3ا ط ن ه " Dا ن ب * ْنأ : إ ير از ا ب3ا -Fو رQ * ل ،ر6 أ طار8 د : إ ط ن و،= "أ ا ل اد مھ3ا ر * ا ر" = ، وأ ل د 8 ا . ، د ا ن = -F = بT ا Fو ا ]نأ ّDإ C ( ا رU يذ ا وھ ث ِ 8 ُ ّ5 ا ، ،= "3 ا مّد ا C يذ ا وھ و رار8 ا ز ر د د Dا ةرورF ا بر ط8 س ب3ا ن ت ا ا د ار = . ب3ا ىو : CFاو ر * أرط د8 ، " ىو فر(ّ ا -ط م يذ ا K ف&و ذ 8 او ا ر B وأ 8 او " = "أ ت ر( - " ، Qو ب" " ،= ء "3ا ق ىر أ ن و ن و، = "3 ا و Dا ت " ر ّ " س 4ا ر أ ىر أ و و و ا ير از ا ت و @ و م ل " فار 4او ء "`ا ه ا فط ا ر ظإ : إ . ،ب3ا رود ن Dاز ا ر6 أ د 8 ا د ( &Dا ز ا ُ" ا ارود ْت" د8 Qم3ا ] أ ل" 8 ا رّF ء F أ ن وF ھ ا ةر *ّ( ا ّم3ا ر6 أ د ( &ا Fو" ُز ة ا از ا ر " مو8 وأ ت " داو " O وأ، ةرادإ * " . ا Qم3ا Fو " " ّر د 6 د ا ا ِةأر ا ُ Fو ْت "(أ ث " د 8ّ ا . " ِد إ نU ؤ ْت "(O ّد ا : ا ن وز ا ن " ار] ا تّ و، ير ا ل
