قراءة في الوضع والسياسة المالية في الجزائر

(1)

ا ا ا

او

ا ةءا

د ل ر  : فا ا غ ا ت ا أ ا ا ي ر ا و يد ا او ا د ا ا و ا ت او تادا ا أ ا ا تاودأ نأ و، اد ا ة ا ا ا ا نإ 2000 _ 2014 ا و، ة ا ه ا ا ا ا ا ل ر ا ع را را ا تادا ا ل ا ا ه أ ة ا ه نأ ذإ ت و ا 60 تادا ا أ % ا زا ا تادا ا ه ع ر ا ا نأ ا ا ا أ ذإ 2008 ثا إ د و د ا Abstract:

Financial policy is one of the most important policies that depend on the attainment of certain economic policy objectives, especially the roles of employment and economic growth. This is from a Keynesian perspective. As the instruments of fiscal policy are mainly in revenues and public expenditures, the structure of these instruments varies from country to country.

What distinguishes the fiscal policy in Algeria for the period 2000 - 2014. It is an expansionary policy shown through the huge spending programs implemented in this period, and these programs have been cov-ered by revenues, which was characterized by a remarkable rise in light of

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 أ ذ – ب – ج وأ آ – ا ة

(2)

ا ا ا او ا ةءا

high fuel prices. The latter accounts for more than 60% of total revenue. However, this increase in revenues did not prevent the deficit from recording a deficit in the general budget as it identified a continuing deficit from the year 2008 is a deliberate deficit aimed at economic development : ن يد ا ىد و ، ا ا ، ا ا ،يد ا د ا ت وأ ا ة أ ء در ة م و او ا ةد ز إ يد ا ا ا نأ ذإ ا و ا ت او تادا ا أ او ا ه تاودأ و ا زا ا ا ا ا د ا ا فا أ ا او ا ا 2000 ، ا ا ا قو و ا طو ا ا ، اذ ت إ ة ا ه ي ا ا د ا ا و ا ه ا ة ا ه نأ ا ا ا ذ و ،ت ا ل ا ا ا ا ة ا ه ا ا : ا ا ا ل ا ا ا و ا ا ا زا ا ت ا و، ا ا ) ة ا و 2000 -2014 ؟( : ا رو ا ل ا ه ا ا ا زا او ا ت او تادا ا و ت ا ر :لو ا ر ا ا ا ا تادا ا ة ا ا ا ت ا و تادا ا ر : ا ر ا 2010 -2014 ا ا ا زا او ا ت او تادا ا :لو ا ر ا : ا ت ا : وأ ر إ ا ا ا ت ا ت و ا ت : ا

(3)

ةد ا و، راد او 24 ن ا 84 / 17 إ ا ا ا ي ة و، تا ن ب و، با أ رأ و با ا ه و دا ا اد و ، 1 : 1 تادا ا ا ت او ا ا ء أ 2 ا ة ا ا ت ا : ا ا ت ا ، ا ) ا ت او تاراز ا ا ،ن ) 3 ا ا ت ا و : ا ت ا تا او 4 ا تا ا و : ا ت ا : : ا ت _ب ت ا تار ا ت ا و إ ، راد او او د ا ا ا ت إ و ر ا م ا ت اردو ث ءا إ ا ت ا أ يأ ةو ا إ يد ي ا ير ا ت ا ه . 2 با أ ث إ ا ت و : 3 • ر ا :لو ا ب ا ؛ و ا ا • ؛ و ا ف ا ر ا ت إ : ا ب ا • ل أ ى ا ت ا : ا ب ا . ا ا ا تادا ا : ر إ ن ا ر ا ا ا تادا ا ر ا ن و أ : ر ا تادا ا نودو ا ا ت ا إ و 4: 1 : ا تادا ا و : • :ة ا ا ا ر ا ا او ت ل ا ا .

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(4)

ا ا ا او ا ةءا • :ة ا ا ا ك ا ة ا ا ا و ا ل او ل ا ر م ا ت ا . • :ل ا ر ا ا ض ك ا ة ا ا لو ا ت ا ح ر ا درا ا ع او ل او . • ا ق ا : ةدر او ةر ا درا ا ض م ر . • : و ا ا لو ا ج إ ا : ا ن و ل او ا لو ا ت ا ح ر ا ة و، ى أ تا ا او •. ا ق او و ، ا د ا و ا ا ا و : ا ا و ، ا ق او ا د ا ا ا ا و ا ا راد ا 2 :ت ا ا ةرد ا ا ت ا و ، ا ر ا ا وأ كر ا رادإ وأ ا . 3 : ا د او ا د م ا ت ا و و ا و ير ا ن د ا ت . ب : ر ا تادا ا ن ا دا ا ا تادا ا و ا او، و ا ك أ ا و ت او ا او ت ا لا أ ىو او، ةاد ا ت ا ء ا ا ا زا ا : ا زا ا ف ن ا ا ص ا : ا 84 -17 : ةد ا و ا ت او تادا ا ا زا ا " ل ا او ا م ا و ز او ا ن . ا ع ا ر ا ا" وأ ا ت او تادا و ل أ ت او ا ا ا ت و، ر او " 1 ) ا فر ا ئد ا و ئد ة ا ا ا زا ا نزا أ ، ا م أ ، ا أ ،ة ا أ ، ا أ ( ا ا ا ن ، ي ا ا ا ا زا ا نأ

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(5)

ا ت او تادا ا ق ل ا ا ا زا ا ز و : 1 أ ا ت ا _ : 1 د ا ا :يرا أ و و : -ا ت ا و تاراز ا ا . وأ ل ا ت و :تاد ا ا ت ا . 2 : ا ا إ ا ر ا ا و : -؛ةراد ا ت ا -ا ت ا ؛ او -؛ او د ا ت ا -؛م ا ا ا ا ت ا 3 :يد ا ا إ ا ت ا و : -؛ ا ت و ا ت -ا ت و ر-اد -ا ا ت . 4 ا : ا إ ا ت ا : ل أ ا ا وأ ا اور : ا ت ا . د ا ر ا لا ا اء و : ا ت ا ت ا ه و . _ب ا تادا ا : 1 ا : ا ا ة ا ما ا س أ ع ا ا ا تاءا ا و ا تادا ا . 2 :يد ا ا ع ا ا تاو ا ا ا ا ح ا 1991 ا ا ا ن ، ا ا أ ح ا أ ك ا ا او ل ا سأر ا او

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(6)

ا ا ا او ا ةءا ل ا ا م او ا او ا ق و ة ا ا ا ة ا ا او ا ا ا ت ا و تادا ا ر : ا ر ا ة 2010 -2014 ا ا ا ت ا ر : وأ : ا لو ا ل ا ا ا ت ا ر : ر لو 01 ) ة ا ل ا ت ا ر 2000 -2014 ( 1 ،جد ر ة ا % ن ا ا ت ا ا ت ا ت ا ت ا ت ا ا ت ا ا pib ت ا Pib ت ا PIB 2000 1178.1 856.2 321,9 72.6 28.57 20.76 07.8 2001 1321 963.6 357.4 72,9 28,57 20,76 8.4 2002 1550.6 1097,6 452,9 70,7 34,14 24,16 09.98 2003 1690.2 1122.8 567,4 66,4 32.09 21,31 10.78 2004 1891.8 1251,1 640,7 66.1 30,75 20,34 10.71 2005 2052 1245.1 806,9 60,6 27,3 16,46 10.66 2006 2453 1437,9 1015,1 58,6 28,78 16.87 11.91 2007 3108.5 1673,9 1434,6 53,85 33.23 17,97 15.25 2008 4191 2217,7 1973,3 52,93 37.98 20.25 17.22 2009 4246.3 2300 1946.3 54.16 42.59 23,07 19.52 2010 4466.9 2659 1807.9 59.52 37.25 22.17 15.07 2011 5853.6 3879,2 1974.4 66,27 40,29 26,7 13.59 2012 7058.1 4782,6 2275.5 67,76 43,79 29,67 14.12

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(7)

2013 6092.1 4204.3 1887,8 69,01 36.76 25,37 11.39 2014 6980.2 4486.3 2403.9 64.27 40,01 26.07 14.49 ر ا : ا ا ا ر ا 2003،2008،2013،2014 ا ا ا ا ار ا ت ا نأ لو ا أ ، 2000 و 2001 تر 1178,1 و 1327 جد ر و ، ا ا 27 او، م ا ا ا ا % 2001 ة و ،يد ا ش ا ا 2004 و 2005 ا 1891,8 و 2052 ر و ، ا ا جد ر 30,75 % و 27,13 ا % م ا ا ا ا إ 30,75 % 2004 إ 7,13 % 2005 ا ةد ا ا و ت ا ةد ز ر ا ة ت ا ه و ، ا ا ا ت نأ يد ا ش ا ، ا ا ا إ ا ر را أ 2005 إ ا د ا 2009 ة ا را م ر ا ا 2009 ا 4246 3 ل يأ جد ر 106,9 ب ر % 2005 إ ار ا و ر ي ا ا د 4203 ا ا ت ا ه أ جد ر م ا ا ا 42,59 % 2009 م و، و ا ا ا ه و ،ت ا ه ا ا و ف ر إ زا ا إ ق ا و ، و ا . ا ة ا أ 2009 إ 2014 ، ا ا ا ة و ب تر ا ت ا نأ 6208,7 جد ر 2014 يأ 46,21 ب ر % 2009 ا ا إ أ م ا ا بر 35,01 ر و % 2009 42,59 و % 2011 و 40,29 %. ت أ ت ا ه نأ ا ه نإ ب تر م ا ا ا ا ا ا 20 , 7 2001 ت ب تر ا 08,4 % .1

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(8)

ا ا ا او ا ةءا ا ا ا تادا ا ر : ا لو ا تادا ا ه ر 1 : ر لو 02 ) ة ا ل ا ت ا ر 2000 -2014 % ،جد ر ة ا ن ا ع تادا ا ا و ا ا د ا تادا ا ا ى ا و ا ع تادا ا ا د ا ع تادا ا ع تادا ا PIB 2000 1578,1 1213,2 349,5 15,4 76,87 22,14 38,5 2001 1505,5 1001.4 398.2 105,9 66.51 26,45 35.49 2002 1603.2 1007.9 482.9 112.4 62.88 30,12 35,98 2003 1966.6, 1350 519.9 96,7 68,64 26,43 38,38 2004 2229,7 1570,7 580,4 78.6 70,44 26.03 36,25 2005 3082,6 2352.7 640,4 89,5 76.32 20,77 40.75 2006 3639.8 2799 720,8 112 76,9 19,8 42.71 2007 3687.8 2796.8 766,7 196,3 75,83 20,84 39,62 2008 5111 4088.6 895,4 127 79,99 17,51 46,49 2009 3676 2412,7 1146,6 116.7 65,63 29,54 36,87 2010 4392.9 2905 1298 189.9 66,12 29.55 36.63 2011 5890.1 3979.7 1527.1 283,3 68,73 26,37 39,85 2012 6339.3 4184,3 1908,6 246,4 66 30,1 39.33 2013 5940.9 3678.1 2018,5 244.3 61,91 33,97 35,85 2014 5719 3388,3 2078,7 251,9 58.37 36,34 33,24 ا ا ا ر :ر ا 2003،2008،2013،2014 تا ر را ا تادا ا نأ لو ا 2000 إ 2014 1578 1 جد ر 2000 إ جد 3082 6 جدر 2005 5719 جد ر 2014 حوا أ ، ا ر و ر 38 ء او % 2006 و 2007 ا تادا ا 42 7 و % 64 49 ت و ا تادا إ نأ و ا ا إ ا ا 32 85 ا إ % و 37 2 % 2006 و 2007 د و ا ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(9)

ت و ا ر ا ق ا ع ر ا إ ذ 2008 ، ت و ا ت ا ح ر ا ا و . أ د ا ا تادا ا ار ت 349 5 ر جد 2000 إ 580 4 جد ر 2004 إ 720 6 ر جد 2006 ءا ا 2008 لو ا ر ا ة ا ا او ا د ا ا ا ا و، 17 51 تادا ا إ % إ را دأ و 895 4 جد ر 2008 776 7 جد ر 2007 تادا ا إ إ د ا ا نأ و ا أ م ا إ ا را 17 51 % 2008 إ 29 54 % 2009 و 30 1 % 2012 309 7 2013 36 34 % 2014 د و جر تادا ا ا م ا إ ذ ر ر ا ا تاد ا ا ا ا ةد ت و ا ا أ و ا ا أ 213 جد ر 2000 إ 2352 7 جد ر 2005 إ 4088 6 2008 يأ تر 94 % 2000 و 2005 و 128 % 2005 و 2008 د و ر ا لو ا ر أ ا إ ا ه ع ر ا 2004 ا 38 66 و ر ود 2008 ا 100 ر و ر ود . و ا تادا ا تد و 2012 إ 4184 3 جد ر 65 ا و ،تادا ا إ % 58 4 ءا او أ ا ا ا ت % 2013 ا تر ا و ا 2013 3678 1 جد ر 3388 3 ر جد 2014 58 37 أ ا و ،تادا ا إ % ض ا ا إ ذ و ، ا ى ا ا ا تادا ا ا درا او لو ا ر أ 2015 . : و ا زا ا : ا ت او تادا ا ض ا وأ ةد ز نإ إ ا يد ذ ا لو او ا ر ا

(10)

ا ا ا او ا ةءا : ر لو 03 ) ة ا ل و ا ا ر 2000 -2014 1 ة ا : جد ر ا تا تادا ا ا ت ا ا ا ا PIB ا 2000 1578.1 1178.1 400 09.75% 2001 1505.5 1321 184.5 04.35 2002 1603.2 1550.6 52.6 01.18% 2003 1966.6 1690.2 276.4 05.39 2004 2229.7 1891.8 337.9 5.49 2005 3082.6 20652 1030.6 13.62% 2006 3639.8 2453 1186.8 13.93 2007 3687.8 3108.5 579.3 6.22% 2008 5111 4191 920 8.36% 2009 3676 4246.3 570.3 5.72% 2010 4392.9 466.9 74-0.61 2011 5790.1 5853.6 63.5-0.43 2012 6339.3 7058.1 718.8-4.46 2013 5940.9 6092.1 151.2-0.91 2014 57.19 6980.2 1261.2-7.33 :ر ا ا ا ا ر ا 2003،2008،2013،2014 تا ا زا ا 2000 إ 2008 د و ا ا ةد ز إ ا ا لو ا ر أ ش ا و ا ا تاد ا زا ا نأ أ ا ق ا 2009 تر 5 72 % ا ز ا لو ا ض ا ا و ا ا ا إ ا 2008 ا ض ا ذإ، و ا ا تادا 4 % ا ا او 2010 ) 74 جد ر ( 570 9 جدر 2009 و 1 1 إ ذ د و، ا إ % ا تادا ا ع را ةد 39 85 ر أ ع را ا إ % ا ا ا ت ا ع ر ا ر اد لو . ر ا ر ة ا ةد ا ا ا تا ا ا ا او

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(11)

را ا ،ر ا ا 2011 و 2012 ي ع ر ف ورذ زا ا ا و 2012 و 2014 4 76 و % % 7 33 ء ا ا ا إ 2013 ا ا ، 0 31 ا ا ا ا إ ذ د و ا إ % 2013 ا ت ا ض ا ي ا . : ا ر ا ه ل ا ا ا ا نأ إ إ نأ ، ا ت او تادا ا و تادا ا ه نأ ر ا مأ د أ ا تادا ا و ا ا ن ، لو ا ر ة أ ر 63 ، ا ة ا ه ن ا و تادا ا إ % ا 2009 أ ، ور ا ة ا ا ا ا ت نأ ذإ م ا ق ا ض ا ) ث ا ا ا ا ه ا و، ا را ا ت ر او ، ا او ا د و يد ا ش ا ، ن ا ا ن أ ءا ا ا و ا ت ا ء 2008 ا ا ا زا ا أ 2008 د و ر اذإ ا تا ا ه نأ ، د ا ثا إ ا د ا ا فا : ا ا و ا ا 1 ، ا ا، ا ت ا نا د، ا ا ،دو ز _ 2005 ص ، 32 -34 2 ، ز او ا راد ، ا ا و ا ا ا ،ةر ل _ ،ة ا 2004 ص ، 63 3 ةد ا_ 35 ن ا 84 / 17 خر ا 07 / 07 / 1984 4 ةد ا_ 11 ن ا 84 -17 خر ا 07 / 07 / 1984 ا ا ا 5 يد ا ا او ا ت ا رود ، ا ء _ ، ا ا ، ارد 1990 -2010 ا م ا ،هار د و أ ، د

(12)

ا ا ا او ا ةءا ، ا ا ، ، ج ا ، او 2016 6 - را ا ا د ا ت ٌ ا ، ، ا م و د ا م ا ،هار د و أ ، ا ا يد ا ،ساد 2016 :ص ، 212 . 7 ، ل ر_ د ا ت ا او ا ا هار د و أ ا ا ، ، ا م و ر او د ا م ا ، ا ا 20016ً ص، 184 8 ا د ا ي ا ا، ا ا _ 2003 . 9 ي ا ا، ا ا _ ا د ا 2008 . 10 ا د ا ي ا ا، ا ا _ 2013 . 11 ا د ا ي ا ا، ا ا _ 2014 .

12_Banque d'Algérie, rapport annuel de la situation économique de l'Algérie 2009.

13_ Banque d'Algérie, rapport annuel de la situation économique de l'Algérie 2010.

14_ Banque d'Algérie, rapport annuel de la situation économique de l'Algérie2011.

15_ Banque d'Algérie, rapport annuel de la situation économique de l'Algérie 2012.