(أسس نجاح وعوامل فشل المؤسسات الصغيرة والمتوسطة (مقاربة نظرية وتحليلية حول استدامة المؤسسات الجزائرية

(1)

(2)

ﺔ رﻮ ﻤ ا

ﺔﺮﺋاﺰ ا

ﺔﻴﻃاﺮﻘﻤﻳﺪﻟا

ﺔﻴﺒﻌﺸﻟا

ةرازو

ﻢﻴﻠﻌﺘﻟا

ﺎﻌﻟا

ﺚﺤﺒﻟاو

ﻠﻌﻟا

ﺔﻌﻣﺎﺟ

ﺪﻴ ﺸﻟا

ﮫﻤﺣ

ﺮﻀ

–

يداﻮﻟا

-ﺔﻴﻠ

مﻮﻠﻌﻟا

ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗ

ﺔرﺎﺠﺘﻟا

مﻮﻠﻋو

ﻴﺴ ﻟا

ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ة ﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﺔﻣاﺪﺘﺳا ﺔﻴﻟﺎ ﺷإ لﻮﺣ ﻃو ﻰﻘﺘﻠﳌا

ر

ﻰﻘﺘﻠﳌا ﺲ ﺋ

د

.

ﻰﻔﻄﺼﻣ يداﻮﻋ

ﺲ ﺋر

ﺔﻴﻤﻠﻌﻟا ﺔﻨ ﻟا

د

.

ﻦﺰﻟا ﺲ ﻮﻳ

ﺔﻴﻤﻠﻌﻟا ﺔﻨ ﻟا رﺮﻘﻣ

د

.

ﻲ اﻮ ز ﺎﺿر

ﺔﻴﻤﻴﻈﻨﺘﻟا ﺔﻨ ﻟا ﺲ ﺋر

د

.

يﺪﻳﺪﺟ

ﻮﻣ

ﺔﻨ ﻟا ﺲ ﺋر ﺐﺋﺎﻧ

ﺔﻴﻤﻴﻈﻨﺘﻟا

د

.

تاوﺎ ﻣ يﺪﻴﺒﻌﻟ

ﻰﻘﺘﻠﳌا دﺎﻘﻌ إ ﺦ رﺎﺗ

ﻲﻣﻮﻳ

06 و

07 ﻤﺴ د

2017

ﻰﻘﺘﻠﻤﻠﻟ ﻲ و ﻜﻟ ﺪﻳ ﻟا

Durabilite39@gmail.com

ﺔﻗﺎﻄﺑ

ﺔﻠﺧاﺪﳌا تﺎﻣﻮﻠﻌﻣ

ﻢﻗر رﻮﺤﳌا

2 تﺎ ﻮﻌﺼﻟا

ﻞﻴﻗاﺮﻌﻟاو

ﻟا

ﮫﺟاﻮﺗ

تﺎﺴﺳﺆﳌا

ة ﻐﺼﻟا

ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو

ﺮﺋاﺰ ا

ﺔﻠﺧاﺪﳌا ناﻮﻨﻋ

ﻞﻣاﻮﻌﻟا

ةﺮﺛﺆﳌا

حﺎﺠﻧ

ﻞﺸﻓو

تﺎﺴﺳﺆﳌا

ة ﻐﺼﻟا

ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو

ﻞﻇ

تﺎﻳﺪﺤﺘﻟا

ةﺮﺻﺎﻌﳌا

)

ﺔ رﺎﻘﻣ

ﺔ ﺮﻈﻧ

ﺔﻴﻠﻴﻠﺤﺗ

(

ﺐﻘﻠﻟاو ﻢﺳ

ةﺎﻴﺣ ثاﺮﺣ ﻦﺑ

ﻮﺗاﺪﻴﻤﺣ

ﺮﺼﻧ

ﻲﻤﻠﻌﻟا ﻞ ﺆﳌا

ﻩارﻮﺘﻛد

ﻩارﻮﺘﻛد ﺐﻟﺎﻃ

ﺔﻔﻴﻇﻮﻟا

أ ﻢﺴﻗ ةﺮﺿﺎﺤﻣ ةذﺎﺘﺳأ

ذﺎﺘﺳأ

ﺺﺼﺨﺘﻟا

/

ﺔﺴﺳﺆﳌا

ﺲ دﺎﺑ ﻦﺑ ﺪﻴﻤ ا ﺪﺒﻋ ﺔﻌﻣﺎﺟ

-ﻢﻧﺎﻐﺘﺴﻣ

ﺲ دﺎﺑ ﻦﺑ ﺪﻴﻤ ا ﺪﺒﻋ ﺔﻌﻣﺎﺟ

-ﻢﻧﺎﻐﺘﺴﻣ

تﺎﻈﺣﻼﻣ

/

(3)

1 ﻟا ﻲﻓ ةﺮﺛﺆﻤﻟا ﻞﻣاﻮﻌ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﻞﺸﻓو حﺎﺠﻧ ةﺮﺻﺎﻌﻤﻟا تﺎﻳﺪﺤﺘﻟا ﻞﻇ ﻲﻓ ) ﺔﻴﻠﻴﻠﺤﺗ ﺔﻳﺮﻈﻧ ﺔﺑرﺎﻘﻣ ( ﺺﺨﻠﻣ ﱃإ ﻚـﻟذ ىدأ ﺪـﻘﻟو لوﺪـﻟا تﺎﻳدﺎـﺼﺘﻗﻻ ﺔـﻛﺮﶈا ﺔـﻗﺎﻄﻟا ﺎـﻫرﺎﺒﺘﻋﺎﺑ ﺔـﻴﻟوﺪﻟا تﺎـﻣﺎﻤﺘﻫﻻا ﻢﻫأ ﻦﻣ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا عﻮﺿﻮﻣ ﱪﺘﻌﻳ ﻞــﺸﻔﻟا بﺎﺒــﺳأو ﺺﺋﺎــﺼﺧ ﻦــﻣ ﺎــ ﻖــﻠﻌﺘﻳ ﺎــﻣ ﻞــﻛ ﺔــﺳاردو ﻒــﺸﻛ ةروﺮــﺿ تاﲑــﻐﺘﳌا ﻞــﻇ ﰲ ﺮﻤﺘــﺴﺗ نأ تﺎــﺴﺳﺆﳌا ﻩﺬــﳍ ﻦــﻜﳝ ﻒــﻴﻛو حﺎــﺠﻨﻟا ﻞــﻣاﻮﻋو ﺪﻛﺎﺘﻟا مﺪﻋو ةﺮﻃﺎﺨﳌﺎﺑ ﺰﻴﻤﺘﺗ ﱵﻟا ﺔﻴﻟوﺪﻟا ﺔﻴﺌﻴﺒﻟا . ﱵـﻟاو ﺔﻄـﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐـﺼﻟا تﺎـﺴﺳﺆﳌا ﻞـﻤﻋ ﻰـﻠﻋ اﺮـﺷﺎﺒﻣ اﲑﺛﺄـﺗ ﺮﺛﺆـﺗ ﱵـﻟا ﻞـﻣاﻮﻌﻟا ﻩﺬـﻫ ﻢﻫا ﱃإ ﺔﻴﺜﺤﺒﻟا ﺔﻗرﻮﻟا ﻩﺬﻫ ﰲ قﺮﻄﺘﻟا ﻢﺘﻴﺳ ﻪﻴﻠﻋو ﺪـﻗ ﻟا ﱃإ ﺎ يدﺆﺗ ءﺎﻘﺒﻟا وا لاوﺰ . ﺎﻧﺪــﻤﺘﻋا ،قﺎﻴــﺴﻟا اﺬــﻫ ﰲو ﻰــﻠﻋ ﻲﻔــﺻﻮﻟا ﺞﻬﻨــﳌا ﻲــﻠﻴﻠﺤﺘﻟا سﺎــﺳأ ﻰــﻠﻋ ﺔــﻴﺒﺘﻜﳌا ثﻮــﺤﺒﻟا ﻞــﻴﻠﲢو ﺔــﻴﻣﻮﻜﳊا تﺎــﻬﺠﻠﻟ ﺔﻴﺋﺎــﺼﺣﻹا تﺎــﻧﺎﻴﺒﻟا ﺔﻴﲰﺮﻟا . ﺔﻴﺣﺎﺘﻔﻤﻟا تﺎﻤﻠﻜﻟا : ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا - حﺎﺠﻨﻟا ﻞﻣاﻮﻋ - ﻞﺸﻔﻟا بﺎﺒﺳأ - ﻞﺸﻔﻟا ﺮﻃﺎﳐ . Résumé

Les petites et moyennes entreprises sont devenues dorénavant des préoccupations internationales plus importantes dans l’économie,Ceci a conduit à aborderles caractéristiques et les causes de failliteainsi que les facteurs de réussite et comment ces entreprisespeuvent-ellescontinuer à assurer leurs activités sous les contraintes du changement International caractérisées par le risque et l'incertitude.

Il sera discuté dans le présent document de ces facteurs qui affectent directement la vie des petites et moyennes entreprises, ce qui peut conduire à leurs disparitions ou à leurs sucées.

Dans ce cadre, nous avons adopté une méthodologie, suivant une approche descriptive et analytique sur la base de la recherche documentaire et de l’analyse des données statistiques des organismes publics compétents.

Les mots clé : PME- facteurs de réussite- causes de faillite- risques de faillite.

(4)

2 ﺔﻣﺪﻘﻣ تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻤﻋ ﻞﻌﺟ ﱃإ يدﺆﺗ ﱵﻟا ﻊﻴﺿاﻮﳌا ﻢﻫأ ﺎﳘرﺎﺒﺘﻋﺎﺑ تﺎﻨﻴﻧﺎﻤﺜﻟا ﺔﻳاﺪﺑ ﻊﻣ ىﺮﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﻞﺸﻓو حﺎﳒ عﻮﺿﻮﲟ مﺎﻤﺘﻫﻻا ﺪﻳاﺰﺗ ﻞﻤﻋ دﺪ ﱵﻟا رﺎﻄﺧﻷا ﻢﻫأ ﺢﺿﻮﻳ جذﻮﳕ ﻊﺿو لﻼﺧ ﻦﻣ عﻮﺿﻮﳌا اﺬﻫ ﺖﻟوﺎﻨﺗ ﱵﻟا تﺎﺳارﺪﻟا ﻦﻣ ﺪﻳﺪﻌﻟا ﺞﺋﺎﺘﻧ ﻦﻣ ةدﺎﻔﺘﺳﻻا ﻦﻜﳝو ،اﺮﻤﺘﺴﻣ ا ﺎﻬﺒﻨﲡ ﺔﻴﻔﻴﻛ و ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌ 1 و ، ﰲ ﺎﻬﺘﻴﳘأو ةﲑﻐﺼﻟا تﺂﺸﻨﳌا عﺎﻄﻘﻟ ﺔﻤﻈﻨﳌا تﺎﻌﻳﺮﺸﺘﻟا ﰱ ﺮﻈﻨﻟا ةدﺎﻋإ ﻦﻣ ﺪﺑﻻ رﺎﻃﻹا اﺬﻫ ﰲ ﺸﳌا ﺔﻴﻤﻨﺗ ﻊﻳرﺎ ﰲ ةدﻮﳉاو ءادﻷا ىﻮﺘﺴﻣ ﲔﺴﲢو عﺎﻄﻘﻟا اﺬﻫ ﰲ رﺎﻤﺜﺘﺳﻻا ﻊﻴﺠﺸﺗ ﻰﻠﻋ ةﺪﻋﺎﺴﳌا ﺔﺌﻴﺒﻟاو طوﺮﺸﻟا ﲑﻓﻮﺗ لﻼﺧ ﻦﻣ ﻚﻟذو جﺎﺘﻧﻹا ﻞﻤﻌﻟا صﺮﻓ ﲑﻓﻮﺗ ﻰﻠﻋ ﻪﺗرﺪﻗ ةدﺎﻳزو تأﺮﻃ ﱵﻟا ﺔﻴﻟوﺪﻟا تاﲑﻐﺘﳌا ﺐﺴﺣ ﺮﺋاﺰﳉا ﰲ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا مﻮﻬﻔﻣ ﻞﻳﺪﻌﺗ ﰎ رﺎﻃﻹا اﺬﻫ ﰲو ، ﺔﻴﺳﺎﻴﺴﻟاو ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗﻻا تاﺪﺠﺘﺴﳌا ﻊﻣ ﻒﻴﻜﺘﻠﻟ ﱄوﺪﻟاو ﻲﻠﶈا ﺎﻬﻄﻴﳏ ﻞﻋ . ﺎﻨﻌﻟا ﺢﻴﺿﻮﺗ ﱃإ ﺔﻴﺜﺤﺒﻟا ﺔﻗرﻮﻟا ﻩﺬﻫ فﺪ ﻪﻴﻠﻋو ﺔﻴﺗﻵا ﺮﺻ : -؛ﺎﻫﺰﻴﲤ ﱵﻟا ﺺﺋﺎﺼﳋا ﻢﻫأو ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻰﻠﻋ فﺮﻌﺘﻟا -؛ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﺸﻓ ﱃإ يدﺆﺗ ﱵﻟا ﺮﻃﺎﺨﳌاو بﺎﺒﺳﻷاو ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﻢﻫا ﺪﻳﺪﲢ -ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻤﻋ ﺔﻣاﺪﺘﺳا ﻊﻣ حﺎﺠﻨﻟا ﱃإ يدﺆﺗ ﱵﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﻢﻫأ ﱘﺪﻘﺗ . ﻋ ﺰﻴﻛﱰﻟا ﰎ ﺎﻤﻛ ﰲ ﺔﻠﺜﻤﺘﻣ ﲔﺘﻴﺴﻴﺋر ﲔﺘﻴﺿﺮﻓ ﻰﻠ : -؛ﺎﻬﻠﺸﻔﻟ يدﺆﺗ ﱵﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﻰﻠﻋ ﺖﻓﺮﻌﺗ ﺎﻣ اذإ ﻞﺸﻔﻟا ﺐﻨﲡ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﻦﻜﳝ -ﺔﻴﺟرﺎﺧ ىﺮﺧأو ﺔﻴﻠﺧاد ﻞﻣاﻮﻌﺑ ﺬﺧﻷﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا حﺎﳒ . ﰲ ﻞﺜﻤﺘﺗو ﺔﻠﺧاﺪﳌا ﻩﺬﻫ ﰲ ﺎﻬﺣﺮﻃ ﻦﻜﳝ ﱵﻟا ﺔﻴﻟﺎﻜﺷﻹﺎﻓ ﻪﻴﻠﻋو : ﻳ ﻒﻴﻛ ؟ﺔﻴﺌﻴﺒﻟا تاﺮﻴﻐﺘﻤﻟا ﻞﻇ ﻲﻓ ﺎﻫءﺎﻘﺑو ﺎﻬﺘﻳراﺮﻤﺘﺳا ﻦﻤﻀﺗ نأ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﻦﻜﻤ ﺔﻴﻟﺎﺘﻟا ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟا روﺎﶈا ﱃإ قﺮﻄﺘﻟا ﻢﺘﻴﺳ دﺪﺼﻟا اﺬ و : ﻻوأ : ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ مﺎﻌﻟا رﺎﻃﻻا . ﺎﻴﻧﺎﺛ : ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﻞﺸﻓ بﺎﺒﺳأ . ﺎﺜﻟﺎﺛ : ﺔﻣاﺪﺘﺳاو حﺎﺠﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟا ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا . ﻻوأ : ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ مﺎﻌﻟا رﺎﻃﻻا 1 ( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا مﻮﻬﻔﻣ ﻪــﻴﻠﻋو ،ﺔــﻠﺛﺎﳑ تﺎﻴﺠﻴﺗاﱰــﺳاو ﺞﻣاﺮـﺑو تﺎــﺳﺎﻴﺳ عﺎــﺒﺗإ ﻞــﺟأ ﻦـﻣ ﻚــﻟذو ،ﺎــﳍ ﺔـﻠﻣﺎﻛ تﺎﻴــﺻﺎﺧةدﺪﳏ ﺐــﻧاﻮﺟ ﻊــﺿو ﱃإ ﻲـﻔﻳ ﺪــﺣﻮﻣ ﻒــﻳﺮﻌﺗ ﺪـﺟﻮﻳ ﻻ و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻒﻳﺮﻌﺗ ﱪﺘﻌﻳ ﻒـﻳﺮﻌﺗ ﻊﺿو لﻮﺣ ﲔﺼﺼﺨﺘﳌا ﲔﺜﺣﺎﺒﻟاو ﺔﻴﻋﺎﻨﺼﻟا ﺔﻴﻤﻨﺘﻟﺎﺑ ﲔﻤﺘﻬﳌا ءارآ فﻼﺘﺧﻻ اﺮﻈﻨ اذ ﺪﲝ ﻻﺎﻜﺷإ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا ﱃإ ﻚـﻟذ ﺐﺒـﺳ نﻮـﻌﺟﺮﻳ ﻦﻳﺬـﻟاو عﺎـﻄﻘﻟا اﺬـﻫ ﺺـﳜ ﻖﻴﻗدو ﻞﻣﺎﺷو ﺪﺣﻮﻣ : 2 ﱃإ ﺔﻓﺎـﺿﻻﺎﺑ ﻪـﻋوﺮﻓ و ﻪﺗﺎﻃﺎـﺸﻧ عﻮـﻨﺗ و يدﺎـﺼﺘﻗﻻا ﻮـﻤﻨﻟا ﺔـﺟرد فﻼﺘـﺧا لﺎﳎ ﰲ ﻲﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا مﺪﻘﺘﻟا ىﺪﻣ تﺎﻣﺪﳋا و ﺔﻋﺎﻨﺼﻟا .

(5)

3 1 -1 ( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺪﻳﺪﺤﺗ : ﲔﺑ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﺎﻴﺒﺴﻧ كﱰﺸﻣ مﻮﻬﻔﻣ ﱃإ لﻮﺻﻮﻟا ﰲ ﺪﻋﺎﺴﺗ ﲑﻳﺎﻌﳌا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﻊﺿو ﺔﻟوﺎﳏ ﺖﻧﺎﻛ ﺪﻘﻓ رﺎﻃﻹا اﺬﻫ ﰲو ﺗﻻا ﰎ ﻪﻴﻠﻋو لﺎ ا اﺬﻫ ﰲ ﲔﺳراﺪﻟاو ﲔﺜﺣﺎﺒﻟا تﻻﺎﻐﺸﻧا ﻢﻫأ ﻦﻣ لوﺪﻟا ﻒﻠﺘﳐ صﺎﳋا مﻮﻬﻔﳌا ﺪﻳﺪﺤﺘﻟ ﲑﻳﺎﻌﳌا ﻦﻣ ﲔﺘﻋﻮﻤﳎ ﲏﺒﺗ ﻰﻠﻋ قﺎﻔ ﻲﻋﻮﻧ ﻮﻫ ﺎﻣ ﺎﻬﻨﻣو ﻲﻤﻛ ﻮﻫ ﺎﻣ ﺎﻬﻨﻣ ،ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌﺎﺑ 3 . ﻞﻤﺸﺗ ﻲﻬﻓ ﺔﻴﻤﻜﻟا ﲑﻳﺎﻌﻤﻠﻟ ﺔﺴﻨﻟﺎﺒﻓ : ﺔﻴﻋﻮﻨﻟا ﲑﻳﺎﻌﳌا ﺎﻣأو ،لﺎﻤﻋﻻا ﻢﻗر رﺎﻴﻌﻣ و لﺎﳌا سأر ﻞﻣﺎﻌﻣ رﺎﻴﻌﻣ ،لﺎﳌا سأر رﺎﻴﻌﻣ ،لﺎﻤﻌﻟا دﺪﻋ رﺎﻴﻌﻣ ﺜﻤﺘﺗ قﻮﺴﻟا ﰲ رﺎﺸﺘﻧﻻا رﺎﻴﻌﻣو ﻲﻤﻴﻈﻨﺘﻟا رﺎﻴﻌﳌا ،ﱐﻮﻧﺎﻘﻟا رﺎﻴﻌﳌا ﰲ ﺔﺻﺎﺧ ﻞ . 1 -2 ( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ يﺮﺋاﺰﺠﻟا عﺮﺸﻤﻟا ﻒﻳﺮﻌﺗ : ﺔﻨﺳ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﺔﻴﻗﱰﻟ ﻲﻬﻴﺟﻮﺘﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا لﻼﺧ ﻦﻣ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا يﺮﺋاﺰﳉا عﺮﺸﳌا فﺮﻋ 2001 اﺮﻈﻧو ، ﱵﻟا تاﲑﻐﺘﻠﻟ تﺎﺴﺳﺆﳌا ﺮﻳﻮﻄﺘﻟ ﻲﻬﻴﺟﻮﺘﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا لﻼﺧ ﻦﻣ ﻖﺑﺎﺴﻟا ﻒﻳﺮﻌﺘﻟا ﻞﻳﺪﻌﺗ ﰎ ،يدﺎﺼﺘﻗﻻا ﻊﻳﻮﻨﺘﻠﻟ ﺎﻌﻴﺠﺸﺗو يﺮﺋاﺰﳉا دﺎﺼﺘﻗﻻا ﻰﻠﻋ تأﺮﻃ ﺦﻳرﺎﺘﺑ ﻢﻤﺘﳌاو لﺪﻌﳌا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا 11 ﻲﻔﻧﺎﺟ 2017 ﲑﺑاﺪﺗ ﺪﻳﺪﲢ ،ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻒﻳﺮﻌﺗ ﱃإ نﻮﻧﺎﻘﻟا اﺬﻫ فﺪﻬﻳ ﺚﻴﺣ ، ﻵاو ﻢﻋﺪﻟا ﺔﻣﻮﳝﺪﻟاو ءﺎﳕﻹاو ءﺎﺸﻧﻻﺎﺑ ﻖﻠﻌﺘﻳ ﺎﻤﻴﻓ ﺎﳍ ﺔﺼﺼﺨﳌا تﺎﻴﻟ 4 ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﺪﻳﺪﳉا مﻮﻬﻔﳌا ﺢﺿﻮﻳ ﱄﺎﺘﻟا لوﺪﳉاو ، . ﻢﻗر لوﺪﺠﻟا ) 1 :( ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﺪﻳﺪﺠﻟا ﻒﻴﻨﺼﺘﻟا ﻒﻨﺼﻟا لﺎﻤﻌﻟا دﺪﻋ لﺎﻤﻋﻷا ﻢﻗر ﺔﻴﻧاﺰﻴﻤﻠﻟ ﺔﻳﻮﻨﺴﻟا ﺔﻠﻴﺼﺤﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا اﺪﺟ ةﺮﻴﻐﺼﻟا 1 -9 > 40 جد نﻮﻴﻠﻣ زوﺎﺠﺘﻳ ﻻ 20 جد نﻮﻴﻠﻣ ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا 10 -49 > 400 جد نﻮﻴﻠﻣ زوﺎﺠﺘﻳ ﻻ 200 جد نﻮﻴﻠﻣ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا 50 -250 400 ﱃإ جد نﻮﻴﻠﻣ 4 جد رﺎﻴﻠﻣ 200 ﱃإ جد نﻮﻴﻠﻣ 1 جد رﺎﻴﻠﻣ رﺪﺼﻤﻟا : داﻮﻤﻟا 8 ، 9 ، 10 ﻢﻗر نﻮﻧﺎﻘﻟا ﻦﻣ 17 -2 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 10 ﻲﻔﻧﺎﺟ 2017 ص،م ص ﻢﻟا ﺮﻳﻮﻄﺘﻟ ﻲﻬﻴﺟﻮﺘﻟﺎﻧﻮﻧﺎﻘﻟا ﻦﻤﻀﺘﻤﻟاو : 5 ﻒﻳﺮﻌﺘﻟا اﺬﻫ ﰲ ﺪﻳﺪﳉﺎﻓ ﺪﻳﺪﲢ ةدﺎﻋإ ﱃإ ﺔﻓﺎﺿﻹﺎﺑ ﺔﻳﻮﻨﺴﻟا ﺔﻴﻧاﺰﻴﳌا ﺔﻠﻴﺼﺣو لﺎﻤﻋﻻا ﻢﻗر ﻢﻴﻴﻘﺗ ةدﺎﻋإ ﰲ ﺎﺳﺎﺳأ ﻞﺜﻤﺘﻳ نﻮﻧﺎﻘﻟا اﺬﻫ ﻪﻨﻤﻀﺘﻳ يﺬﻟا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﺮﻳﻮﻄﺗو ﻢﻋد ﻞﻛﺎﻴﻫ مﺎﻬﻣ ﺢﻴﺿﻮﺗو . 2 ( تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا لﺎﻜﺷأ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا رﺎﻴﺘﺧا ﻰﻠﻋ ﺮﺼﻨﻌﻟا اﺬﻫ ﰲ دﺎﻤﺘﻋﻻا ﰎ ﺪﻘﻟ و ﻪﻴﻠﻋ ﺪﻤﺘﻌﳌا ﻒﻴﻨﺼﺘﻟا رﺎﻴﻌﻣ ﱃإ ﻊﺟار اﺬﻫو لﺎﻜﺷأ ةﺪﻋ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﺬﺧﺄﺗ ﱐﻮﻧﺎﻗ رﺎﻴﻌﻣو طﺎﺸﻨﻟا رﺎﻴﻌﻣ ،جﺎﺘﻧﻹا رﺎﻴﻌﻣ ،ﻪﺟﻮﺘﻟا رﺎﻴﻌﻣ ﻲﻫو ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗا ﲑﻳﺎﻌﻣ ﺔﺛﻼﺛ . ةﲑﻐﺻ ﺔﺴﺳﺆﻣ ﻞﻛ رﺎﺒﺘﻋا ﻦﻜﳝو تﻻﺎﳎ و ﺎ ﺰﻴﻤﺘﺗ ﱵﻟا ﺺﺋﺎﺼﳋا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﱃإ ﺔﻓﺎﺿﻹﺎﺑ لﺎﻜﺷﻷا ﻩﺬﻫ ﺪﺣأ ﺬﺧﺄﺗ ﺖﻧﺎﻛ اذإ ﺔﻄﺳﻮﺘﻣو ﺎﻬﻴﻠﻋ ﺰﻜﺗﺮﺗ ﱵﻟا لﺎﻤﻋﻷا . 2 -1 ( ﺔﻴﻧﻮﻧﺎﻘﻟا ﺎﻬﺘﻴﻜﻠﻣ ﺔﻌﻴﺒﻃ ﺐﺴﺣ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا عاﻮﻧأ ﺔﻴﲰﺮﻟا ﺔﻳﻮﳍا ﻩرﺎﺒﺘﻋﺎﺑ ﺎﻴﻧﻮﻧﺎﻗ ﻼﻜﺷ ﺬﺧﺄﺗ نأ ﺔﻄﺳﻮﺘﻣو ةﲑﻐﺻ ﺔﺴﺳﺆﻣ ﻞﻛ ﻰﻠﻋ ﺢﻨﻣ لﻼﺧ ﻦﻣ ﻚﻟذو عوﺮﺸﻤﻠﻟ نﻮﻧﺎﻘﻟا ﺎﻬﺤﻨﳝ ﱵﻟا ﺔﻴﻋﺮﺸﻟاو ،ﻪﻌﻣ ﻞﻣﺎﻌﺘﺗ ﱵﻟا فاﺮﻃﻷا ﺔﻓﺎﻛ ﻊﻣ تﺎﻗﻼﻌﻟا ﻢﻈﻨﺗ ﱵﻟاو عوﺮﺸﳌا اﺬﳍ تﺎﺒﺟاﻮﻟاو قﻮﻘﳊا دﺪﲢ ﱵﻟا ﲔﻧاﻮﻘﻟا ﻊﺿو و ﺺﺧﺮﻟاو تادﺎﻤﺘﻋﻻا ﻞﺒﻗو

(6)

4 ﺟﻹاو عاﻮﻧﻷا ﻊﻴﲨ ﻰﻠﻋ فﺮﻌﺘﻟا ﻪﻴﻠﻋ ﱐﻮﻧﺎﻘﻟا ﻞﻜﺸﻟا عوﺮﺸﳌا ﺐﺣﺎﺻ رﺎﻴﺘﺧا ﺰﻴﻴﻤﺘﻟا ﻦﻜﳝ ﻪﻴﻠﻋو ﻪﻋوﺮﺸﲟ ءﺪﺒﻟا ﻞﺟأ ﻦﻣ ﺎﻬﻋﺎﺒﺗإ ﺐﺟاﻮﻟا تاءاﺮ ﺔﺻﺎﳋا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌاو ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﲔﺑ 5 . أ ( ﺔﻴﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا 6 ﺘﳌا ﺔﺻﺎﺧ لوﺪﻟا ﻊﻴﲨ ﰲ اﺪﺟ ﻞﻴﻠﻗ ﻩدﺪﻋو ﻲﻣﻮﻜﳊا عﺎﻄﻘﻠﻟ ﻊﺑﺎﺗ تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻦﻣ عﻮﻨﻟا اﺬﻫ نﻮﻜﺗ وأ ﺔﻴﻨﻌﳌا تارازﻮﻠﻟ ﺔﻌﺑﺎﺗ نﻮﻜﺗ ﺚﻴﺣ ﺎﻬﻨﻣ ةرﻮﻄ ﺎﻴﻤﻴﻠﻗإ ﺎﻬﻴﻓ ةﺪﺟاﻮﺘﳌا ﺔﻴﻠﶈا تﺎﻋﺎﻤﺠﻠﻟ ﺔﻌﺑﺎﺗ . ب ( ﺔﺻﺎﺨﻟا ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﻲﻫ و لﺎﻜﺷأ ةﺪﻋ تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻩﺬﻫ ﺬﺧﺄﺗ و ،ﺎﻴﺒﻨﺟأ وأ ﺎﻴﻠﳏ نﺎﻛ ءاﻮﺳ صﺎﳋا عﺎﻄﻘﻟا ﱃإ ﺎﻬﺘﻴﻜﻠﻣ دﻮﻌﺗ ﱵﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻊﻴﲨ ﻲﻫو : ﺴﺳﺆﳌا لاﻮﻣﻷا تﺎﻛﺮﺷ ،تﺎﻛﺮﺸﻟا تﺎﺴﺳﺆﻣ ،ﺔﻳدﺮﻔﻟا تﺎ 7 . 2 -2 ( ﺎﻬﻬﺟﻮﺗ ﺔﻌﻴﺒﻃ ﺐﺴﺣ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا عاﻮﻧأ ﱃإ رﺎﻴﻌﳌا اﺬﻫ سﺎﺳأ ﻰﻠﻋ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻦﻜﳝ : 8 - ؛ﺔﻳﺪﻴﻠﻘﺗ ﺔﻄﺳﻮﺘﻣو ةﲑﻐﺻ تﺎﺴﺳﺆﻣ وأ ﺔﻳﺪﻴﻠﻘﺘﻟا فﺮﳊا و ﻦﻬﳌا - ﺟﻮﳌا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ىﱪﻜﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﺔﻬ . 2 -3 ( ﺎﻬﺗﺎﺠﺘﻨﻣ ﺔﻌﻴﺒﻃ ﺐﺴﺣ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا عاﻮﻧأ ﱃإ رﺎﻴﻌﳌا اﺬﻫ ﺐﺴﺣ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻦﻜﳝ : 9 -؛ﺔﻴﻛﻼﻬﺘﺳﻻا ﻊﻠﺴﻠﻟ ﺔﺠﺘﻨﳌا تﺎﺴﺳﺆﳌا -؛ﺔﻄﻴﺳﻮﻟا ﻊﻠﺴﻠﻟ ﺔﺠﺘﻨﳌا تﺎﺴﺳﺆﳌا -ﺰﻴﻬﺠﺘﻟا ﻊﻠﺴﻟ ﺔﺠﺘﻨﳌا تﺎﺴﺳﺆﳌا . 2 -4 ( تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا عاﻮﻧأ ﺎﻬﻃﺎﺸﻧ ﺔﻌﻴﺒﻃ ﺐﺴﺣ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا ﱃإ رﺎﻴﻌﳌا اﺬﻫ ﺐﺴﺣ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻦﻜﳝ : 10 - ؛ﺔﻴﻋﺎﻨﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا - ؛ﺔﻴﺗﺎﻣﺪﳋا تﺎﺴﺳﺆﳌا - ﺔﻳرﺎﺠﺘﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا . 3 ( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟا و ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ةﺰﻴﻤﻤﻟا ﺺﺋﺎﺼﺨﻟا ـﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐـﺼﻟا تﺎـﺴﺳﺆﳌا ﻩﺬـﺧﺄﺗ يﺬـﻟا ﻞﻜﺸﻟا نﺎﻛ ﺎﻤﻬﻣ ﺔـﻋﻮﻤﺠﲟ ةﲑـﺒﻜﻟا تﺎـﺴﺳﺆﳌا ﻦـﻋ ﺰﻴﻤﺘﺗﺎـ ﺈﻓ ﻒﻴﻨـﺼﺘﻟا ﰲ مﺪﺨﺘـﺴﳌا رﺎـﻴﻌﻤﻠﻟ ﺎـﻌﺒﺗ ﺔﻄ ﺔﻴﺗﻵا ﺮﺻﺎﻨﻌﻟا ﰲ ﺎﻬﺿﺮﻋ ﻦﻜﳝ تاﺰﻴﳌا ﻦﻣ : أ ( عوﺮﺸﳌا ﺐﺣﺎﺻ ﻞﺒﻗ ﻦﻣ ﺮﺷﺎﺒﳌا فاﺮﺷﻹا 11 ؛ ب ( ﻞﻤﻋ صﺮﻓ ﻖﻠﺧ 12 ؛ ت ( يرادﻹا ﻢﻴﻈﻨﺘﻟا 13 ؛

(7)

5 ث ( ﺲﻴﺳﺄﺘﻟا ﺔﻟﻮﻬﺳ 14 ؛ ج ( تﺎﺟﺎﻴﺘﺣﻻا ﺐﺴﺣ جﺎﺘﻧﻹا ﻒﻴﻴﻜﺗ ﺔﻟﻮﻬﺳ 15 . ﳋا ﱃإ ﺔﻓﺎﺿﻹﺎﺑ ﺔﻴﻟﺎﺘﻟا طﺎﻘﻨﻟا ﰲ ﺎﻫﺮﺼﺣ ﻦﻜﳝ ﱵﻟا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻤﻌﻟ ةﺰﻴﻤﳌا ﺺﺋﺎﺼ : 16 -؛ﺖﺑﺎﺜﻟا لﺎﳌا سأر ﻞﻣﺎﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ضﺎﻔﳔا -؛عوﺮﺸﳌا ﰲ ءﺪﺒﻠﻟ ﺔﻣزﻼﻟا ﺔﻴﻟﺎﲰأﺮﻟا ﻒﻴﻟﺎﻜﺘﻟا ﺔﻟﺂﺿ -؛نﺎﻜﺴﻟا ﻦﻣ ةﲑﺒﻛ داﺪﻋأ و ﺔﻔﻠﺘﳐ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻲﻄﻐﺗ ﺎﻬﻠﻌﳚ ﺎﳑ ﺔﻳرﺎﺸﺘﻧﻹا ةﺰﻴﳌا ﺔﻟﺎﻤﻌﻟا ﺔﻔﻴﺜﻛ ؛ﻞﻤﻌﻟا صﺮﻓ ﻦﻣ ﺪﻳﺰﳌا ﲑﻓﻮﺗ ﰲ ﻢﻫﺎﺴﺗ ﺚﻴﲝ -؛ةﲑﻐﺼﻟا تارﺎﻤﺜﺘﺳﻼﻟ ﺎﺑﺬﺟ ﺮﺜﻛأ ﺎﻬﻠﻌﳚ ﺎﻣ صﺎﺨﺷأ تﺎﻛﺮﺷ وأ ﺔﻴﻠﺋﺎﻋ وأ ﺔﻳدﺮﻓ ﺔﻴﻜﻠﻣ -؛ﺚﻳﺪﺤﺘﻟا و ﻊﻴﺳﻮﺘﻟا و ﺮﻳﻮﻄﺘﻟا و ﺎﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا تﺎﺒﻠﻄﺘﻣ ﺔﻳدوﺪﳏ -؛ﺔﻴﻠﶈا ﺔﻴﻟوﻷا داﻮﳌا ﻰﻠﻋ دﺎﻤﺘﻋﻻا -؛ﺎ ﻂﻴﶈا ﻊﻤﺘ ا تﺎﺒﻠﻃ ﺔﻴﺒﻠﺗ -ﺒﻟا روﺪﻟا ؛ﺎﻬﻴﻓ ةأﺮﻤﻠﻟ زرﺎ -ﻲﻫو ﺔﻴﺴﻴﺋر ﺐﻧاﻮﺟ ﺔﻌﺑرأ ﻰﻠﻋ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻤﻋ تﻻﺎﳎ ﺮﺼﺘﻘﺗ دﺎﻜﺗ : 17 تﺎﻣﺪﳋاو ﺔﻋارﺰﻟاو ةرﺎﺠﺘﻟاو ﻊﻴﻨﺼﺘﻟا . ﺎﻬﻴﻟإ ﺔﺟﺎﳊا راﺮﻤﺘﺳا ﻦﻤﻀﺗو ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻤﻌﻟ ةﲑﺒﻛﺔﻴﳘﺄﻴﻄﻌﺗ ﺺﺋﺎﺼﳋاو تﺎﻤﺴﻟا ﻩﺬﻫ نأ لﻮﻘﻟا ﻦﻜﳝ ﻩﺮﻛذ ﻖﺒﺳ ﺎﳑ و ﺗو ﺔﻴﻤﻨﺘﻟا تﻻﺎﳎ ﻒﻠﺘﺨﻤﻴﻓ ﺎﻳﻮﻴﺣو ﺎﻤﻬﻣ ارود ﺐﻌﻠﺗ نأ ﻦﻣ ﺎﻬﻨﻜﲤ ﺎ أ ﺎﻤﻛ ﺎﻫﺮﻳﻮﻄ . ﺎﻴﻧﺎﺛ : ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﻞﺸﻓ بﺎﺒﺳأ : ،ﺪﺋاﻮﻋ يأ ﻖﻴﻘﲢ مﺪﻋ ﻞﺑﺎﻘﳌﺎﺑ ﻒﻴﻟﺎﻜﺘﻟا ﻞﻛ ﺔﻴﻄﻐﺗ ﻦﻋ ﺰﺠﻌﻟﺎﺑ تﺎﺴﺳﺆﳌا ىﺪﻟ ﻞﺸﻔﻟا مﻮﻬﻔﻣ ﻂﺒﺗرا " ﺪﻛأ ﺪﻘﻟو J.BRILMAN نا ﻰﻠﻋ ﺖﺴﻴﻟ ﺔﻠﺷﺎﻔﻟا ﺔﺴﺳﺆﳌا ،ﺔﻳدودﺮﳌا ﻒﻌﻀﻛ ،ﺔﻴﻟﺎﻣ ﻞﻴﻗاﺮﻋ ﱃإ يدﺆﺗ ﺪﻗ تﺎﺑﻮﻌﺻ ﺐﻗﱰﺗ ﱵﻟا ﺎﻀﻳأ ﻲﻫ ﺎﳕإو ﺔﻴﻟﺎﻣ ﻞﻛﺎﺸﻣ ﻦﻣ ﱐﺎﻌﺗ ﱵﻟا ﻚﻠﺗ ﻂﻘﻓ ﻞﻴﻗاﺮﻌﻟا ﻦﻣ ﺎﻫﲑﻏو ،تﺎﺑاﺮﺿﻹا ةﺮﺜﻛ ،طﺎﺸﻨﻟا ﻒﻌﺿ ،جﺎﺘﻧﻹاو ﻦﻳﻮﻤﺘﻟا فوﺮﻇ ﺔﺑﻮﻌﺻ 18 . ﻷا ﻰﻠﻋ ءﺎﻨﺑ ﻚﻟذو ىﺮﺧأ ﱃإ ﺔﺴﺳﺆﻣ ﻦﻣ ﻒﻠﺘﲣ ﻞﺸﻔﻟاو ﺰﺠﻌﻟا تﻻﺎﺣ نﺈﻓ ﻪﻴﻠﻋو ﻦﻜﳝ ﱵﻟاو ،تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻩﺬﻫ ﻞﺸﻓ ﱃإ ﺔﻳدﺆﳌا بﺎﺒﺳ ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻴﻓ ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻔﺼﺑ ﺎﻫﺮﺼﺣ : 1 ( تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﻞﺸﻔﻟ ﺔﻳدﺆﻤﻟا ﻞﻛﺎﺸﻤﻟا 1 -1 ( رﺎﻌﺳﻷاو دراﻮﻤﻟﺎﺑﺔﻘﻠﻌﺘﻣ ﻞﻛﺎﺸﻣ ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻴﻓ رﺎﻌﺳﻷا و دراﻮﳌا ﰲ ﻞﻛﺎﺸﻣ دﻮﺟو بﺎﺒﺳأ ﻒﻠﺘﳐ ﻞﺜﻤﺘﺗ : 19 أ ( عوﺮﺸﻤﻟا دراﻮﻣ ﻞﻴﻐﺸﺘﻟ ﺔﻣزﻼﻟا ةﺮﺒﺨﻟا ﺮﻓاﻮﺗ مﺪﻋ تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﺸﻔﺗ تﺎـﺴﺳﺆﳌا بﺎﺤـﺻأ نﺈـﻓ ﰎ ﻦـﻣو ﻩﺮﺟﺄـﻴﻓ ﱄﺎـﻐﻳ ةﱪـﳋا ﺐﺣﺎـﺻ نﻷ ﻚـﻟذ ﻊـﺟﺮﻳو ﺎـ ﻞﻤﻌﻠﻟ ةﱪﳋا بﺎﺤﺻأ بﺬﺟ ﰲ ةﲑﻐﺼﻟا جﻮــﺘﻨﳌا ﺔــﻴﻋﻮﻧو ةدﻮــﺟ ﱐﺪــﺗ ﻪــﻨﻋ ﺐــﺗﱰﻳ ﺎــﳑ ةﺮﻫﺎــﻣ ﻒــﺼﻧ ﺔــﻟﺎﻤﻋ ﻞﻴﻐــﺸﺘﻟ نوﺆــﺠﻠﻳ عوﺮــﺸﳌا ءﺪــﺑ ﺔــﻠﺣﺮﻣ ﰲ ﺔــﺻﺎﺧو ةﲑﻐــﺼﻟا ) ﺔــﻣﺪﺧ وأ ﺖــﻧﺎﻛ ﺔﻌﻠــﺳ ( ، ﳌا ﻩﺬﻫ بﺎﺤﺻأ ﺄﺠﻠﻳ ﺎﻣ اﲑﺜﻛو ﻞﻤﻌﻟا ﰲ ﺔﻴﻓﺎﻜﻟا ةﱪﳋا ﻢﳍ نﻮﻜﻳ نأ نود عوﺮﺸﳌا ﰲ ﻢﻬﻓرﺎﻌﻣو ﻢ رﺎﻗأ ﲔﻴﻌﺘﻟ تﺎﺴﺳﺆ .

(8)

6 ب ( مﺎﺨﻟا داﻮﻤﻟا رﺎﻌﺳأ عﺎﻔﺗرا ﺎﻬﻣاﺪﺨﺘـﺳا و بﻮـﻴﻋ ﺎـ ﺔـﻴﻠﶈاو ،ﺮﻌـﺴﻟا ﺔـﻌﻔﺗﺮﻣ ةدرﻮﺘﺴﳌا مﺎﳋا داﻮﳌﺎﻓ ،ةﲑﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﻦﻣ ﲑﺜﻜﻟ ةﲑﺒﻛ ﺔﻠﻜﺸﻣ مﺎﳋا داﻮﳌا ﻞﺜﲤ ةءادر ﱃإ يدﺆﻴـﺳ ةدﻮﺟ عوﺮﺸﳌا ﻞﺸﻓ ﰲ ﲑﺒﻛ ﺮﺛأ ﺎﳍ نﻮﻜﻳ نﺎﻴﺣﻷا ﺾﻌﺑ ﰲ ﺔﻗﺎﻄﻟاو ﻩﺎﻴﳌا رﺎﻌﺳأ عﺎﻔﺗرا نأ ﺎﻤﻛ ،جﻮﺘﻨﳌا . ت ( جﻮﺘﻨﻤﻟا ﺮﻴﻌﺴﺗ ﻌـﺴﺘﻟا ةرﺎـﻬﻤﻓ ،ﺔـﻌﻔﺗﺮﻣ نﻮـﻜﺗ ﺎـﻣ ةدﺎﻋ ﺔﻴﺋاﻮﺸﻋ ارﺎﻌﺳأ ﻊﻀﻳ عوﺮﺸﳌا ﺐﺣﺎﺻ ﻦﻜﻟ ،اﺰﻴﻤﺘﻣ ﺎﻧﺎﻴﺣأو ةدﻮﺟ وذ جﻮﺘﻨﳌا نﻮﻜﻳ تﻻﺎﳊا ﻦﻣ ﲑﺜﻛ ﰲ ﲑ ﻩﺬﻫ ﰲو ةدﻮﻘﻔﻣ ﻪﻳﺪﻟ ﻪﻟ ﺔﺴﻓﺎﻨﻣ ىﺮﺧأ رﺎﻌﺳأ تﺪﺟو اذإ عوﺮﺸﳌا ﻞﺸﻔﻴﺳ ﺔﻟﺎﳊا . ث ( جﺎﺘﻧﻹا ﻲﻓ ﺔﻌﺒﺘﻤﻟا تﺎﺳﺎﻴﺴﻟا ﻞﺸﻓ ﺔﻴﻟﺎﺘﻟا ءﺎﻄﺧﻷا ﺐﻜﺗﺮﺗ ﱄﺎﺘﻟﺎﺑو ةدﻮﳉا ﻦﻋ ﺮﻈﻨﻟا ﺾﻐﺑ جﺎﺘﻧﻹا ةدﺎﻳز ﻰﻠﻋ ﺎﻬﻤﻈﻌﻣ ﰲ ةﲑﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﺰﻛﺮﺗ : -؛جﺎﺘﻧﻹﺎﺑ ﺮﺟﻷا ﻂﺑر مﺪﻋ ﺮﺛﺆﻳ ﺎﳑ تﻻﻶﻟ ﺪﻳﺪﺠﺘﻟاو لﻼﺣﻹا تﻻﺪﻌﻣ ﻒﻌﺿ ؛ﺔﻴﺟﺎﺘﻧﻹا ةءﺎﻔﻜﻟا لﺪﻌﻣ ﻰﻠﻋ -؛ةدﻮﳉا ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﻗﺮﻠﻟ ةﺪﻴﺟ ﻢﻈﻧ عﺎﺒﺗإ مﺪﻋ -؛ﻪﺗدﻮﺟو ﻪﺘﻴﻤﻛو جﺎﺘﻧﻹا ىﻮﺘﺴﻣ ﻰﻠﻋ ﺮﺛﺆﻳ ﺎﳑ ﺔﻣﺪﻘﺘﳌا ﺎﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا ماﺪﺨﺘﺳا ﻒﻌﺿ -تاﺪﻌﳌا و تﻻﻵا ﺔﻧﺎﻴﺻ مﺎﻈﻧ ﰲ رﻮﺼﻗ . 1 -2 ( ﺐﺋاﺮﻀﻟاو ﻞﻳﻮﻤﺘﻟﺎﺑﺔﻘﻠﻌﺘﻣ ﻞﻛﺎﺸﻣ -ﰲ ﺔﺑﻮﻠﻄﳌا ﺔﻟﻮﻴﺴﻟا ﺮﻓاﻮﺗ مﺪﻋو ﻞﻳﻮﻤﺘﻟا ﻒﻌﺿ ؛ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﻰﻠﻋ ﱯﻠﺳ ﻞﻜﺸﺑ ﺮﺛﺆﻳ ﺎﻣ اﺬﻫو دﺪﶈا ﺖﻴﻗﻮﺘﻟا -؛ةﲑﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﻤﻠﻟ ﺔﻬﺟﻮﳌا ضوﺮﻘﻟا ﻰﻠﻋ ةﺪﺋﺎﻔﻟا تﻻﺪﻌﻣ عﺎﻔﺗرإ -؛داﺪﺴﻟا ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا مﺪﻋو عوﺮﺸﳌا تﺎﺟﺎﻴﺘﺣا ﺔﻴﻄﻐﺘﻟ كﻮﻨﺒﻟا فﺮﻃ ﻦﻣ فﻮﺸﻜﳌا ﻰﻠﻋ ﺐﺤﺴﻟا ﺔﻐﻴﺻ ﱃإ تﺎﻛﺮﺸﻟا ﻦﻣ ﲑﺜﻛ ﻩﺎﲡإ -ﲑﺜﻜﻟا نأ ﺎﻤﻛ ﺔﻴﻟﺎﳌا ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا ﻒﻌﺿ عوﺮﺸﳌا لﺎﻣ سأر ﲔﺑ ﻂﻠﳋا ﻢﻬﻴﻠﻋ ﺐﺗﱰﻳ ﺎﳑ ﺔﻤﻈﺘﻨﻣ تﻼﺠﺳ كﺎﺴﻣإ نﻮﻠﻀﻔﻳ ﻻ ﻊﻳرﺎﺸﳌا بﺎﺤﺻأ ﻦﻣ ؛ﻞﻤﻌﻟا ﺐﺣﺎﺻ لﺎﻣ سأرو ﺔﺒﺴﻨﺑ ضوﺮﻘﻟا ﻰﻠﻋ ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﻦﻣ ﲑﺜﻛ دﺎﻤﺘﻋا 100 % ؛ضﺮﻘﻟا ءﺎﺒﻋأ ﻞﻤﲢو ﺔﻴﻟﺎﳌا ةرادﻹا ةءﺎﻔﻛ ﻰﻠﻋ ﺮﺛﺆﻳ ﺎﳑ -؛تﺎﻨﻴﻣﺄﺘﻟا ﻦﻣ ةﲑﺒﻛ ﺔﺒﺴﻧ عوﺮﺸﳌا ﺐﺣﺎﺻ ﻞﻤﲢ -ﺪﻋ ﺔﺴﻓﺎﻨﳌا ﻰﻠﻋ ﻦﻳردﺎﻗ ﻢﻬﻠﻌﲡ ﺔﻤﺋاد ﺔﻴﺒﻳﺮﺿ ةﺰﻴﻣ ﺮﻓاﻮﺗ م . 1 -3 ( ﺔﻟﺎﻤﻌﻟا ﻢﻴﻴﻘﺗو رﺎﻴﺘﺧﺎﺑ ﺔﻄﺒﺗﺮﻣ ﻞﻛﺎﺸﻣ -؛ﲔﻠﻣﺎﻌﻟا ءادأ ﻢﻴﻴﻘﺘﻟ ةﲑﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﳌا بﺎﺤﺻأ ﺄﺠﻠﻳ ﺎﻣ اردﺎﻧ -؛عوﺮﺸﳌا ىﻮﺘﺴﻣ ﻰﻠﻋ ﺔﻠﻣﺎﻌﻟا ىﻮﻘﻟا ﻂﻴﻄﺨﺘﻟ ﻲﻤﻠﻌﻟا ﺞﻬﻨﳌا بﺎﻴﻏ -ﻴﻌﺘﻟاو ﺔﻟﺎﻤﻌﻟا رﺎﻴﺘﺧﻻ ﺔﺤﺿاو ﲑﻳﺎﻌﻣ دﻮﺟو مﺪﻋ ؛ﺔﻴﻗﱰﻟاو ﲔ -؛تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻦﻣ ﲑﺜﻛ ﰲ ﺎ ﺎﻴﻏو ﺐﻳرﺪﺘﻟا تﺎﻳﻮﺘﺴﻣ ﱐﺪﺗ -مﺎﻬﳌا برﺎﻀﺗ ﱃإ يدﺆﻳ ﺎﳑ ﻲﻔﻴﻇﻮﻟا ﻒﺻﻮﻟا تﺎﻗﺎﻄﺑ بﺎﻴﻏ .

(9)

7 1 -4 ( ﻖﻳﻮﺴﺘﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻣ ﻞﻛﺎﺸﻣ : -؛ﻲﺋاﻮﺸﻌﻟا ﻖﻳﻮﺴﺘﻟا ﻰﻠﻋ دﺎﻤﺘﻋﻻا -؛ﺞﻳوﱰﻟاو ﲑﻌﺴﺘﻟاو ﻖﻳﻮﺴﺘﻟا تﺎﺳﺎﻴﺳ ﻒﻌﺿ -؛ﻖﻳﻮﺴﺘﻟا ﻦﻣ ﺔﻟوﺆﺴﳌا تاﺪﺣﻮﻟﺎﺑ مﺎﻤﺘﻫﻻا مﺪﻋ -ﻖﻳﻮﺴﺘﻟا ثﺎﲝﻷ تاﺪﺣو دﻮﺟو مﺪﻋ . 1 -5 ( عوﺮﺸﻤﻟا ﺐﺣﺎﺼﻟ ﺔﻴﺼﺨﺸﻟا تﺎﻤﺴﻟﺎﺑ ﻖﻠﻌﺘﺗ تﻼﻜﺸﻣ ﻞﻤﲢ ﻰﻠﻋ ﻪﺗرﺪﻗ ﻰﻠﻋ ﻼﻀﻓ ،راﺮﻘﻟا ذﺎﲣا ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا و ﺔﺑﺎﻗﺮﻟاو ﺔﻌﺑﺎﺘﳌاو ﻂﻴﻄﺨﺘﻟا تارﺎﻬﻣ ﺪﻴﳚ نأ ﻪﻴﻠﻌﻓ ،ﺪﺋﺎﻘﻟﺎﺑ ﻪﺒﺷأ عوﺮﺸﳌا ﺐﺣﺎﺻ ﺎﻤﺘﺣ يدﺆﻳ تﺎﻤﺴﻟا ﻩﺬﻫ دﺎﻘﺘﻓا نﻷ ،ةﺮﺑﺎﺜﳌا و ﺔﻴﻟوﺆﺴﳌا عوﺮﺸﳌا ﻞﺸﻓ ﱃإ . 2 ( تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﻞﺸﻔﻟ ﺔﻴﺟرﺎﺧو ﺔﻴﻠﺧاد بﺎﺒﺳأ ﺔﻴﻠﺧاد بﺎﺒﺳأ ﱃإ ﺎﻬﻤﻴﺴﻘﺗ ﻦﻜﳝ ﱵﻟاو ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﻞﺸﻓ ﱃإ يدﺆﺗ ﺪﻗ ﺔﻤﻬﻣ ىﺮﺧأ بﺎﺒﺳأ ﺪﺟﻮﻳ ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا بﺎﺒﺳﻷا ﱃإ ﺔﻓﺎﺿإ بﺎﺒﺳﻷا ﻩﺬﻫ ﺢﺿﻮﻳ ﱄاﻮﳌا لوﺪﳉاو ،ﺔﻴﺟرﺎﺧ بﺎﺒﺳأو : 20 ﻢﻗر لوﺪﺠﻟا ) 02 :( ﻞﺸﻓ بﺎﺒﺳأ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟا و ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﺔﻴﻠﺧاﺪﻟا بﺎﺒﺳﻷا ﺔﻴﺟرﺎﺨﻟا بﺎﺒﺳﻷا -ﺔﻳرادﻹا ةءﺎﻔﻜﻟا ﻒﻌﺿ -ةرادﻹا ﺔﻋﺎﳒ و ﺔﻴﺣﻼﺻ مﺪﻋ -تاﱪﳋا ﺆﻓﺎﻜﺗ مﺪﻋ -ﻞﻤﻌﻟا لﺎﳎ ﰲ ةﱪﳋا ﺮﻓﻮﺗ مﺪﻋ -لﺎﳘﻹا -ﺔﻗﺮﺴﻟا و ﺐﺼﻨﻟا -ةﺪﺋﺎﻔﻟا تﻻﺪﻌﻣ عﺎﻔﺗرا -ﺔﻟﺎﻄﺒﻟا و ﻢﺨﻀﺘﻟا -ﺐﺋاﺮﻀﻟا -ةﺪﻳﺪﺸﻟا ﺔﺴﻓﺎﻨﳌا -و ﲔﻧاﻮﻘﻟا ﺔﻴﻣﻮﻜﳊا تﺎﻌﻳﺮﺸﺘﻟا -ﺔﻴﻌﻴﺒﻄﻟا ثراﻮﻜﻟا رﺪﺼﻤﻟا : ص ،ﻩﺮﻛذ ﻖﺒﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﻦﻤﺣﺮﻟا ﺪﺒﻋ و نﺎﻴﻠﻋ ﺮﻳﺬﻧ : 670 . 3 ( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﻞﺸﻔﻟ ﺔﻴﻟﺎﻤﺟﻹا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﺛﺆﺗ ﱵﻟا ﺔﻴﺴﻴﺋﺮﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﰲ ﺎﻬﻌﲨ ﰎ ﻪﻧﺈﻓ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻤﻋ ﻞﺸﻓ بﺎﺒﺳأ دﺪﻌﺘﻟ اﺮﻈﻧ تﺎﻋﺎﻨﺼﻟا ﻒﻠﺘﳐ ﻰﻠﻋ ﺮ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﻞﻤﻋ ﻞﺸﻓ ﻰﻠﻋ اﲑﺛﺄﺗ ﺮﺜﻛﻷا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﺢﺿﻮﻳ ﱄاﻮﳌا لوﺪﳉاو ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗﻻا تﺎﻋﺎﻄﻘﻟاو ﺔﻄﺸﻧﻷاو .

(10)

8 ﻢﻗر لوﺪﺠﻟا ) 03 :( ﺔﻔﻠﺘﺨﻤﻟا تﺎﻋﺎﻨﺼﻟا ﻰﻓ تﺎﻋوﺮﺸﻤﻟا ﻞﺸﻔﻟ ةﺮﺸﻌﻟا ﺔﻴﻟﺎﻤﺟﻹا ﻞﻣاﻮﻌﻟا رﺪﺼﻤﻟا : د . ،ﻊﻳزﻮﺘﻟاو ﺮﺸﻨﻠﻟ ﺮﺠﻔﻟا راد،ىﺮﻐﺼﻟا تﺎﻋوﺮﺸﻤﻟا ةرادإ ، ﻰﻔﻄﺼﻣ ﺪﻴﻤﺤﻟا ﺪﺒﻋ 2002 ص ،ندرﻷا ، : 165 . تاذ ﻞـــﻣاﻮﻌﻟاو ﺔﻳدﺎــﺼﺘﻗﻻا ﻞـــﻣاﻮﻌﻟا ﺪﺟﻮﻳﺔﻄــﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐـــﺼﻟا تﺎــﺴﺳﺆﳌا حﺎــﳒ ﻰـــﻠﻋ ةﺮﺛﺆــﳌا ﻞـــﻣاﻮﻌﻟا ﻢــﻫأ ﻦــﻣ نأ لوﺪـــﳉا اﺬــﻫ لﻼـــﺧ ﻦــﻣ ﺢــﻀﺘﻳ ﻟا ﲔﺑ ﺖﻐﻠﺑ ﺚﻴﺣ تﺎﻋﺎﻄﻘﻟا ﻒﻠﺘﳐ ﰲ ﺔﻌﻔﺗﺮﳌا ﺐﺴﻨﻟا لﻼﺧ ﻦﻣ ﻚﻟذو عوﺮﺸﳌا ﲑﻴﺴﺗو ةرادإو ةءﺎﻔﻜﻟﺎﺑ ﺔﻗﻼﻌ 80 % و 22.4 % ﱄاﻮﺘﻟا ﻰﻠﻋ . 4 ( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﻞﻤﻋ حﺎﺠﻧ دﺪﻬﺗ ﺮﻃﺎﺨﻣ ﺪــﺟﻮﻳ ﻪــﻧأ ﲔﺜﺣﺎــﺒﻟا و بﺎــﺘﻜﻟا ﺾــﻌﺑ ﺎﻬﻣﺪــﻗ ﱵــﻟا تﺎــﺳارﺪﻟا ﺾــﻌﺑ ﺖﺤــﺿوأ ﺪــﻗ ﻪــﻧأ ﺎــﻤﻛ 10 ﻞــﻣاﻮﻋ ) ﺮﻃﺎــﳐ ( ﺎــﳒ دﺪــ و ةﲑﻐــﺼﻟا ﻊﻳرﺎــﺸﳌا ح و ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا ﻒـﻠﺘﳐ ﺢـﺿﻮﻳ ﱄاﻮـﳌا لوﺪـﳉاو ﺔـﺴﺳﺆﳌﺎﺑ ﻂﻴـﲢ ﱵـﻟا فوﺮﻈﻟﺎـﺑ ﺔـﻘﻠﻌﺘﻣ ىﺮـﺧأو ﺔـﺴﺳﺆﳌا ﺮﻳﺪـﻣ وأ ﻚـﻟﺎﲟ ﺔـﻄﺒﺗﺮﳌا ﺮﻃﺎـﺨﳌا ﰲ ﺎـﺳﺎﺳأ ﺔـﻠﺜﻤﺘﳌا ﺎﻬﻴﻠﻋ ﲔﻤﺋﺎﻘﻟا و ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﻩﺬﻫ . ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﺔﻋارﺰﻟا ﺪﻴﺼﻟاو ﻦﻳﺪﻌﺘﻟا نﺎﻜﺳﻹا ﻘﻤﻟاو تﻻوﺎ ﺔﻋﺎﻨﺼﻟا ﻞﻘﻨﻟا ﻼﺻاﻮﻤﻟاو ت ةرﺎﺠﺗ ﺔﻠﻤﺠﻟا ةرﺎﺠﺗ ﺔﺋﺰﺠﺘﻟا لﺎﻤﻟا ﻦﻴﻣﺄﺘﻟاو تارﺎﻘﻌﻟاو تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻰﻟﺎﻤﺟﻹا 1 -ﻻا ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗ 80 % 79 % 69.8 % 66 % 68.6 % 67.7 % 68.3 % 63.2 % 75.7 % 70.6 % 2 ةءﺎﻔﻜﻟا ةرادﻹاو . 14.8 % 12.6 % 21.2 % 20.9 % 21.8 % 19.4 % 22.4 % 19.45 % 18.3 % 20.7 % 3 -تﺎﻌﻴﺒﻤﻟا 6.9 % 7.1 % 13.1 % 11.8 % 12.5 % 12.5 % 14.5 % 11 % 10.5 % 11.7 % 4 -تﺎﻓوﺮﺼﻤﻟا 7.4 % 5.9 % 7.2 % 8.3 % 8.5 % 6.7 % 7.3 % 7.9 % 7.1 % 8.4 % 5 عوﺮﺸﻤﻟا لﺎﻤﻫا ﻪﺒﺣﺎﺻ ﻞﺒﻗ ﻦﻣ 2.3 % 0.9 % 1.8 % 2.1 % 2.1 % 2.2 % 2.2 % 1.6 % 1.6 % 1.8 % 6 -ثراﻮﻜﻟا 0.5 % 0.1 % 0.4 % 0.9 % 0.4 % 0.8 % 0.8 % 0.3 % 0.2 % 0.5 % 7 ﺔﻧﺎﻣﻷا ﺔﻧﺎﻴﺧ ﺔﻗﺮﺴﻟاو 0.2 % 0.5 % 0.4 % 0.4 % 0.2 % 0.8 % 0.4 % 0.9 % 0.2 % 0.4 % 8 -ءﻼﻤﻌﻟا 0.5 % 0.3 % 1.5 % 1.3 % 1.2 % 1.3 % 1.1 % 0.5 % 1.1 % 1.1 % 9 لﻮﺻﻷا 0.6 % 0.1 % 0.5 % 0.5 % 0.7 % 0.2 % 0.6 % 1.2 % 0.4 % 0.5 % 10 -لﺎﻤﻟا سأر 0.5 % 0.7 % 0.9 % 0.9 % 0.7 % 0.7 % 1.1 % 0.8 % 0.5 % 0.7 %

(11)

9 ﻢﻗر لوﺪﺠﻟا ) 04 :( ﺠﻧ دﺪﻬﺗ ﺮﻃﺎﺨﻣ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟا و ةﺮﻴﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﻤﻟا ﻞﻤﻋ حﺎ Sharton Nelton W Gibb Dyer Harold welsch Janet Harris 1 ﺔﻴﻔﻴﻜﺑ ﺔﻓﺮﻌﳌا مﺪﻋ عوﺮﺸﳌا ﻞﻴﻐﺸﺗو ةرادإ ﲑﻜﻔﺘﻟا ﻰﻠﻋ ﺰﻴﻛﱰﻟا مﺪﻋ ﻲﺠﻴﺗاﱰﺳﻻا ﺔﻴﺟرﺎﺧ بﺎﺒﺳأ ءﺎﻋدإ ﻞﺸﻔﻠﻟ ﲑﻓﻮﺗ ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا مﺪﻋ ﰲﺎﻜﻟا لﺎﳌا سأر 2 ﻊﻣ ﻞﻣﺎﻌﺘﻟا ﰲ رﻮﺼﻘﻟا ﲑﻐﻟا ﲔﺑ لﺎﻤﻋﻷا ﺔﻜﺒﺷ ﻒﻌﺿ عوﺮﺸﳌا دراﻮﻣ ﻂﻴﻄﺨﺘﻟا ﻒﻌﺿ ﺔﺑرﺪﳌا ﺔﻟﺎﻤﻌﻟا ﺔﻠﻗ 3 ةرادإ و ﻞﻳﻮﻤﺘﻟا ﻒﻌﺿ لاﻮﻣﻷا ﻊﻣ ﻞﻣﺎﻌﺘﻟا تﺎﻗﻼﻋ ﻒﻌﺿ ﲑﻐﻟا تﺎﻣﻮﻠﻌﳌا ﺮﻓاﻮﺗ مﺪﻋ ﺔﺒﺳﺎﻨﳌا ةأﺮﳌا ﻞﻤﻋ ﺬﺧأ مﺪﻋ ﺪﳉا ﺬﺧﺄﻣ 4 نوﺪﺑ ﻊﻳﺮﺴﻟا ﻮﻤﻨﻟا ﻢﻜﺤﺘﻟا ﺔﻬﺟاﻮﻣ ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا مﺪﻋ طﻮﻐﻀﻟا ﻴﺟﻮﺗ ﻒﻌﺿ ﻮﳓ جﻮﺘﻨﳌا ﻪ قاﻮﺳﻻا لﻮﺣ تﺎﻧﺎﻴﺒﻟا ﺮﻓاﻮﺗ مﺪﻋ ثﺎﻧﻹا ﻦﻣ ﲔﻜﻟﺎﳌا 5 مﺎﻤﺘﻫﻻا مﺪﻋ ﻲﺠﻴﺗاﱰﺳﻻا ﻂﻴﻄﺨﺘﻟﺎﺑ ﺪﺋار ةﺎﻴﺣ ﰲ نزاﻮﺘﻟا مﺪﻋ لﺎﻤﻋﻷا ﺾﻳﻮﻔﺘﻟا ﰲ ﻞﺸﻔﻟا ﻒﻴﻜﺘﻟا ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا مﺪﻋ ﺔﻴﻣﻮﻜﳊا تﺎﻌﻳﺮﺸﺘﻟا ﻊﻣ 6 ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا مﺪﻋ رﺎﻜﺘﺑﻻا ﻦﻳﻮﻜﺗ ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا مﺪﻋ ﻞﻤﻋ ﻖﻳﺮﻓ ﺪﻌﺗ مﻮﻘﻳ ﱵﻟا راودﻻا د لﺎﻤﻋﻷا لﺎﺟر ﺎ ﻰﻠﻋ لﻮﺼﳊا ﺔﺑﻮﻌﺻ ﺔﻣﻮﻜﳊا ﻊﻣ ﻞﻤﻋ دﻮﻘﻋ 7 ﻦﻳﺪﻋﺎﺴﻣ دﻮﺟو مﺪﻋ ﻚﻟﺎﻤﻠﻟ \ ﺮﻳﺪﳌا ﺪﻬﺟ و ماﺰﺘﻟإ ﺔﻠﻗ ﻚﻟﺎﳌا \ ﺮﻳﺪﳌا ﺔﻧوﺮﳌا مﺪﻋ ﺮﻳﻮﻄﺗ ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ عﺎﻔﺗرا ﺔﺻﺎﳋا ﺎﻴﺟﻮﻨﻜﺘﻟا 8 ﻰﻠﻋ فﺮﻌﺘﻟا ﰲ ﻞﺸﻔﻟا ﻒﻌﻀﻟا و ةﻮﻘﻟا طﺎﻘﻧ ﺾﻌﺑ ﺬﻴﻔﻨﺗ ﰲ ﺮﺧﺎﺘﻟا تاراﺮﻘﻟا ﻲﺸﻴﻌﻣ ىﻮﺘﺴﻣ ﰲ ﺔﺒﻏﺮﻟا ﻊﻴﻓر ﺔﻠﻫﺆﻣ ﺔﻟﺎﻤﻋ ﲔﻴﻌﺗ مﺪﻋ تﺎﻣﺪﳋا لﺎﳎ ﰲ ﻞﻤﻌﻠﻟ 9 لﺎﺼﺗﻻا ﰲ رﻮﺼﻗ ﺔﻴﺟرﺎﳋا ﺔﺌﻴﺒﻟﺎﺑ وأ ﻲﻗﻼﺧﻷا ﲑﻏ كﻮﻠﺴﻟا ﱐﻮﻧﺎﻘﻟا ﲑﻏ ةﺪﺗﺮﳌا تﺎﻣﻮﻠﻌﳌا ﺺﻘﻧ ﺔﻳﺪﻘﻨﻟا تﺎﻘﻓﺪﺘﻟا ﺔﻠﻗ 10 تادﺎﻘﺘﻧﻻا ﻞﺒﻘﺗ مﺪﻋ ﺎﻬﻨﻣ ةدﺎﻔﺘﺳﻹا وأ ﺘﻟا ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا ﻒﻌﺿ ﲑﻴﻐ ﻦﻳﺮﺧﻵا عﺎﻨﻗإو ةﺮﻳﺎﺴﻣ ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا مﺪﻋ تارﻮﻄﺘﻟا ﲔﻣﺄﺘﻟا ﻒﻴﻟﺎﻜﺗ عﺎﻔﺗرإ رﺪﺼﻤﻟا : ص ،ﻩﺮﻛذ ﻖﺒﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﻦﻤﺣﺮﻟا ﺪﺒﻋ و نﺎﻴﻠﻋ ﺮﻳﺬﻧ : 669 . فﺮﻌﻳ ﺮﺋاﺰﳉا ﰲو ﺮﻤﺘﺴﻣ اﺪﻳاﺰﺗ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﺸﻓ ﺪﻳﺪ ﺔﻠﺷﺎﻔﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا دﺪﻋ ﺖﻐﻠﺑ ﺚﻴﺣ ،ﺎ ﺄﺸﻧ ﺬﻨﻣ ا 9585 ﺆﻣ ﺔﻨﺳ ﺔﺴﺳ 2014 ، 8646 ﺔﻨﺳ ﺔﺴﺳﺆﻣ 2015 و ، 34471 ﺔﻨﺳ ﺔﺴﺳﺆﻣ 2016 مﺎﻤﺘﻫا مﺪﻋ ﻰﻠﻋ ﻞﻴﻟد اﺬﻫو ،ىﻮﻗﻷا ﱪﺘﻌﺗو ﺎﻬﻠﺸﻓ ﱃإ تدأ ﱵﻟا تﺎﺑﻮﻌﺼﻟاو ﻞﻛﺎﺸﳌا ﺔﳉﺎﻌﻣ مﺪﻋو ﺮﻃﺎﳐو تاﺪﻴ ﻦﻣ ﺎ ﻂﻴﳛ ﺎﲟ تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻩﺬﻫ 21 . ﱄﺎﺘﻟا ﻞﻜﺸﻟا لﻼﺧ ﻦﻣ ﺔﻠﻴﺼﳊا ﻩﺬﻫ ﺢﻴﺿﻮﺗ ﻦﻜﻳو

(12)

10 ﻢﻗر ﻞﻜﺸﻟا 1 : ا رﻮﻄﺗ ةﺮﺘﻔﻟا لﻼﺧ ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ ﺔﻠﺷﺎﻔﻟا ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟ 2014 -2016 رﺪﺼﻤﻟا : داﺪﻋﻼﻟ م ص ﻢﻟﺎﺑ ﺔﺻﺎﺨﻟا تﺎﻣﻮﻠﻌﻤﻟا ﺔﻳﺮﺸﻧ ﻰﻠﻋ ءﺎﻨﺑ ﻦﻴﺜﺣﺎﺒﻟا داﺪﻋإ ﻦﻣ 28،29،30 ﻢﺟﺎﻨﻤﻟاو ﺔﻋﺎﻨﺼﻟا ةرازﻮﻟ ﺎﺜﻟﺎﺛ : ﻮﺘﻤﻟا و ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﺔﻣاﺪﺘﺳاو حﺎﺠﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ﺔﻄﺳ : ﻞــﻤﻋ حﺎــﳒإ ﱃإ يدﺆــﺗ نأ ﻦــﻜﳝ ﱵــﻟا ﻞـﻣاﻮﻌﻟا ﺾــﻌﺑ ﺢﻴــﺿﻮﺗ ﻢﺘﻴــﺳ ﻞــﺸﻔﻟا بﺎﺒــﺳأو ﺮﻃﺎـﺨﳌا كراﺪــﺗ ﺔﻄــﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐــﺼﻟا تﺎــﺴﺳﺆﳌا ﻊﻴﻄﺘــﺴﺗ ﱴـﺣ ﻩﺬ ﺎﺴﺳﺆﳌا ﲔﺜﺣﺎﺑ ةﺪﻋ فﺮﻃ ﻦﻣ ةﺪﻤﺘﻌﳌا ئدﺎﺒﳌا ﻢﻫأ ﱃإ ﺔﻓﺎﺿﻻﺎﺑ . 1 ( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا حﺎﺠﻧ ئدﺎﺒﻣ ﱵﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﱃإ قﺮﻄﺘﻟا ﻞﺒﻗ وأ لوﺎﻘﳌا ﻞﻤﻋ حﺎﳒإ ﰲ ﺪﻋﺎﺴﺗ ﱵﻟا ﺮﺻﺎﻨﻌﻟا ﺾﻌﺑ ﺪﻳﺪﲢ ﻦﻣ ﺪﺑ ﻻﺔﻄﺳﻮﺘﳌاوةﲑﻐﺼﻟﺎﺗﺎﺴﺳﺆﳌا حﺎﳒ ﱃإ يدﺆﺗ ﺔﻴﻟﺎﺘﻟا ﺮﺻﺎﻨﻌﻟا ﰲ ﺎﻬﺼﻴﺨﻠﺘﻨﻜﳝ ﱵﻟاو ﺮﻳﺪﳌا : -؛ﺔﻤﻬﳌﺎﺑ قﻼﻄﻧﻼﻟ ﺔﻳاﺪﺒﻟا ﺪﻳﺪﲢ -؛لﻮﻘﻌﻣ ﺮﻌﺴﺑو ﺔﻴﻟﺎﻋ ةدﻮﺟ ﱘﺪﻘﺗ -؛ﻂﻴﻄﺨﺘﻟاو ﺔﺒﻗاﺮﳌا لﻼﺧ ﻦﻣ تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺪﻴﺷﺮﺗ ﺪﻳﺪﲢ ؛يﺪﻘﻨﻟا ﻖﻓﺪﺘﻟا ﺔﻌﺑﺎﺘﻣو -؛لﺎﺼﺗﻻاو ﻊﻴﺒﻟا ﺔﻴﻠﻤﻋ ﰲ ﻪﻴﻠﻋ ﺰﻴﻛﱰﻟاو ﻖﻳﻮﺴﺘﻟﺎﺑ مﺎﻤﺘﻫﻻا -؛ةرﺎﻬﲟ ﻊﻴﺒﻟا -؛ءﻼﻤﻌﻟﺎﺑ مﺎﻤﺘﻫﻻا ﻢﺘﻳ ﱵﻟاو ﺔﻴﺟرﺎﺧ ىﺮﺧأو ﺔﻴﻠﺧاد ﻞﻣاﻮﻋ ﻰﻠﻋ ءﺎﻨﺑ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا حﺎﳒ بﺎﺒﺳأو ﻞﻣاﻮﻋ ﺪﻳﺪﲢ ﰎ سﺎﺳﻷا اﺬﻫ ﻰﻠﻋو اﻮﳌا ﺮﺼﻨﻌﻟا ﰲ ﺎﻬﻴﻟإ قﺮﻄﺘﻟا ﱄ . 2 ( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا حﺎﺠﻧ ﻰﻟإ ﺔﻳدﺆﻤﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا ﺖﻠﴰ ﺔﻴﻠﻤﻋ ﺔﺳارد ﰲ 400 ﺖـﻣاد ضﺎـﻳﺮﻟا ﰲ ﺔـﺴﺳﺆﻣ 4 ﺔـﻳاﺪﺑ ﺪـﻨﻋ ﺎـﻬﻨﻣ اوﺪﻴﻔﺘـﺴﻳ نأ نوﺪـﻳﺮﻳ ﱵـﻟا تﺎﻣﺪـﳋا ﻦـﻋ نﻮـﺴﺳﺆﳌا ﻞﺌـﺳ تاﻮﻨـﺳ حﺎﺠﻨﻟا ﻰﻠﻋ ﻢ ﺪﻋﺎﺴﳌ ﻢ ﺎﻋوﺮﺸﻣ : 22

(13)

11  70 % ـﻬﻣ ﺐﺒـﺳ ﻮـﻫ ﻞـﻳﻮﲤ ﻞﺋﺎــﺳو ﺮﻓﻮـﺗ اوﱪـﺘﻋا نﻮـﺴﺳﺆﳌا ﻦـﻣ حﺎــﺠﻨﻠﻟ ﻢ . لﻮــﺣ شﺎـﻘﻨﻟا رﻮـﳏو ،ﺔـﻣﺎﻌﻟا ﺚﻳﺪــﺣ ﺐﺒـﺴﻟا اﺬـﻫ نﻮـﻜﻳ دﺎـﻜﻳو ؛ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻢﻋد ﻞﺒﺳ  40 % ﺢﻠﻄـــﺼﻣو ،ﱄﺎـــﳌا ﺪـــﺋﺎﻌﻟا ﻖـــﻴﻘﲢ ﰲ ﺔـــﻤﻬﻣ ﻖﻳﻮـــﺴﺘﻟا تﺎـــﺴﺳﺆﻣ نأ اوﱪـــﺘﻋا نﻮـــﺴﺳﺆﳌا ﻦـــﻣ " ﻖﻳﻮـــﺴﺘﻟا " تﺎـــﻴﻠﻤﻋ ﻒـــﺻﻮﻟ مﺪﺨﺘـــﺴﻳ ؛ﺔﺴﺳﺆﳌا ﺮﻘﻣ قﺎﻄﻧ جرﺎﺧ ﻊﻴﺒﻟاو ،نﻼﻋﻹاو ﺔﻳﺎﻋﺪﻟاو ،ﺞﻳوﱰﻟا  55 % ﺔﺌﺷﺎﻨﻟا ﻢ ﺎﻋوﺮﺸﻣ حﺎﺠﻨﻟ ﻲﺳﺎﺳأ طﺮﺷ ﻮﻫ ﺔﻟﺎﻤﻌﻟا ﺮﻓﻮﺗ اوﱪﺘﻋا ﲔﺴﺳﺆﳌا ﻦﻣ . ﻢﻗر ﻞﻜﺸﻟاو ) 2 ( ﺐﺴﻧ ﻞﻜﺷ ﰲ ﺔﺳارﺪﻟا ﻩﺬﻫ ﺐﺴﺣ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا حﺎﳒ ﻞﻣاﻮﻋ ﻢﻫأ ﺢﺿﻮﻳ : رﺪﺼﻤﻟا : ﺜﺣﺎﺒﻟا داﺪﻋإ ﻦﻣ ﻴ ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا تﺎﻣﻮﻠﻌﻤﻟا ﻰﻠﻋ ءﺎﻨﺑ ﻦ إ ﺔﻓﺎﺿﻻﺎﺑ ىﺮﺧأ ﻞﻣاﻮﻋ ﱃ ﺔﺴﺳﺆﳌا ﻞﺧاد ﺔﻔﻴﻇﻮﻟاو ﺔﻳرادﻹا ﺔﻄﺸﻧﻷﺎﺑ ﺔﻄﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋو عوﺮﺸﳌا ﺮﻳﺪﻣ وأ ﻚﻟﺎﲟ ﺔﻄﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﰲ ﻞﺜﻤﺘﺗ 23 . أ ( ﺮﻳﺪﻤﻟا وأ ﻚﻟﺎﻤﻟﺎﺑ ﺔﻄﺒﺗﺮﻤﻟا : ﺎﺧ ﻞﺜﻤﺘﺗ ﱵﻟاو ﺮﺻﺎﻨﻌﻟا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﺮﻳﺪﳌا وا ﻚﻟﺎﳌا ىﺪﻟ ﺮﻓﻮﺘﺗ نأ ﺪﺑ ﻻ عوﺮﺸﳌا ﺮﻤﻋ ﻦﻣ ﱃوﻷا تاﻮﻨﺴﻟا ثﻼﺜﻟا لﻼﺧ ﰲ ﺔﺻ : -؛ﺲﻔﻨﻟﺎﺑ ﺔﻘﺜﻟا -؛ﻞﻤﻌﻠﻟ ﻞﻣﺎﻜﻟا غﺮﻔﺘﻟا -؛ﺐﺳﺎﻨﳌا ﺖﻗﻮﻟا ﰲ ﻞﻤﻌﻟا ﻦﻋ ﻒﻗﻮﺘﻟا ﻰﻠﻋ ةرﺪﻘﻟا ﻊﻣ مﻮﻴﻟا لﻼﺧ ﺔﻠﻳﻮﻃ ةﱰﻔﻟ ﺪﲜ ﻞﻤﻌﻟا -تﺎﺠﺘﻨﳌا ﺔﻌﻴﺒﻄﻟ ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا ﺔﻓﺮﻌﳌا / ﺎﻬﻌﻣ ﻞﻣﺎﻌﺘﻟا ﻢﺘﻴﺳ ﱵﻟا تﺎﻣﺪﳋا . و ﺢﺟﺎﻨﻟا لﺎﻤﻋﻷا ﻞﺟر ﺎﻬﻠﻤﻬﻳ نأ ﺐﳚ ﻻ ﱵﻟا ﺺﺋﺎﺼﳋا ﺾﻌﺑ ﱃإ ﺔﻓﺎﺿﻹﺎﺑ ﰲ ﺔﻠﺜﻤﺘﳌا : -؛ﺔﻴﻠﺒﻘﺘﺴﳌا ﺔﻳؤﺮﻟا ،ﺪﻴﺷﺮﻟا ﻢﻜﳊا ،ﻒﻴﻜﺘﻟا ،قﻼﺧﻷا ،ﺔﻴﻟﻼﻘﺘﺳﻹا ،رﺎﻜﺘﺑﻹا ،ﺔﻘﺜﻟا ،ﻦﻣﺰﻟﺎﺑ ﺪﻴﳉا ﺲﳊا ،ﺔﺤﺼﻟا ﲔﺑ حواﱰﻳ نأ ﻞﻀﻓﻷا ﻦﻣ و ﺔﻴﻠﻤﻌﻟا ةﺎﻴﳊا ﰲ ﺎﻣﺎﻫ ارود ﺐﻌﻠﻳ يﺬﻟا ﻦﺴﻟا 30 و 50 ؛ﺔﻨﺳ -ﻓﺮﻌﳌا ﻂﺳﻮﺘﻣ حواﱰﻳ ﱵﻟا لﺎﻤﻋﻷا لﺎﳎ ﰲ ﺔﻴﻨﻬﳌا ةﱪﳋا ـﺑ ﺎﻬﻴﻓ ﺔ 13 ؛ﺔﻳرادﻹا مﺎﻬﳌا ﻒﻠﺘﳐ زﺎﳒإ ﻦﻣ ﻦﻜﻤﺘﻳ ﱴﺣ ﺔﻳرادإ ةﱪﺧ ﺮﻓاﻮﺗ ﻊﻣ ﺔﻨﺳ -ﺔﻄﻠﺴﻠﻟ ﺔﻴﻨﻴﺗوﺮﻟا مﺎﻬﳌا ﺾﻳﻮﻔﺗ و ﺔﻴﺠﻴﺗاﱰﺳﻹا . ب ( ﺔﻴﻔﻴﻇﻮﻟا و ﺔﻳرادﻹا ﺔﻄﺸﻧﻷﺎﺑ ﺔﻄﺒﺗﺮﻤﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا : ــﻳرادﻹا ﻒﺋﺎــﻇﻮﻟﺎﺑ مﺎــﻤﺘﻫﻹا ةروﺮــﺿ عوﺮــﺸﻣ يأ حﺎــﳒإ ﺎــ ﺎﻜﻣﺈﺑ ﱵــﻟا ﻞــﻣاﻮﻌﻟا ﻢــﻫأ ﲔــﺑ ﻦــﻣ ،ﺰــﻴﻔﺤﺘﻟا ،ةدﺎــﻴﻘﻟا ،ﻢﻴــﻈﻨﺘﻟا ،ﻂﻴــﻄﺨﺘﻟا ﰲ ﺔــﻠﺜﻤﺘﳌا و ﺔ ﻟﺎﻛ ﻞﻴﻐـﺸﺘﻟﺎﺑ ﺔـﻄﺒﺗﺮﳌا ﺮـﺻﺎﻨﻌﻟا ﺾـﻌﺑ ﱃإ ﺔﻓﺎـﺿﻹﺎﺑ ،لﺎـﻤﻋﻷا تﺎـﻤﻈﻨﻣ فاﺪـﻫأ ﻖـﻴﻘﲢ سﺎـﺳأ ﺎـﻫرﺎﺒﺘﻋﺎﺑ ﱘﻮﻘﺘﻟا و ﻢﻴﻴﻘﺘﻟا ،ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا ،لﺎﺼﺗﻹا ﻰـﻠﻋ ةرﺪـﻘ

(14)

12 ﺪــﻳﺰﺗ و ﻒﻴﻟﺎــﻜﺘﻟا ﻦــﻣ ﻞــﻠﻘﺗ و ﺖــﻗﻮﻟا ﰲ ﺮــﺼﺘﲣ ةﺪــﻳﺪﺟ جﺎــﺘﻧإ ﺎــﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺗ رﺎــﻜﺘﺑا ﺎــﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﺘﻟا ﻊــﻣ ﻒــﻴﻜﺘﻠﻟ ﺔــﻤﺋﻼﳌا فوﺮــﻈﻟا ﲑﻓﻮــﺘﻛ وأ ،ةدﻮــﳉا ﰲ و و ﺔـﻴﻌﻗاو ﺔﻴﺠﻴﺗاﱰـﺳا ﻦﻤـﺿ ﺪـﺴﺠﺘﺗ نأ ﺎـﻬﻴﻠﻋ رﻮـﻣﻷا ﻩﺬـﻫ ﻞـﻛ ،ﺔﻴـﺴﻓﺎﻨﺗ رﻮـﺟأ ىﻮﺘـﺴﻣ ﺪـﻨﻋ ﺔﺒـﺳﺎﻨﳌا ﺔـﻟﺎﻤﻌﻟا ﲑﻓﻮـﺗ ﻰـﻠﻋ ةرﺪـﻘﻟﺎﻛ وأ ،ةﺪـﻳﺪﳉا ﺔﺤـﺿا ﺔﻴﺴﻓﺎﻨﺗ ةﺰﻴﻣ ﺮﻓاﻮﺗ ﻦﻣ ﺪﺑ ﻻ يأ قﻮﺴﻟﺎﺑ ﺔﻄﺒﺗﺮﻣ نﻮﻜﺗ ﺎﳌ صﻮﺼﳋﺎﺑ . 3 ( طوﺮﺷ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﺔﻣاﺪﺘﺳا تﺎﺒﻠﻄﺘﻣو : ﰲ ﺎﻬﺘﻳراﺮﻤﺘــﺳاو ﺎــﻬﺋﺎﻘﺑ نﺎﻤــﻀﻟ ﺔﻣاﺪﺘــﺳﻻا مﻮــﻬﻔﻣ ةﲑــﺧﻷا ﻩﺬــﻫ ﺖﻜﻠــﺳ ،ﺔــﺴﺳﺆﻤﻠﻟ ﻲﺟرﺎــﳋاو ﻲﻠﺧاﺪــﻟا ﻂﻴــﶈا لﻮــﺣ ﺔﻋرﺎــﺴﺘﳌا تاﲑــﻐﺘﻟا ﻞــﻇ ﰲ ﺪﳍا اﺬﻫ ﻖﻴﻘﲢ ﺎﳍ ﻦﻤﻀﺗ تﺎﺒﻠﻄﺘﳌا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﳎ ﺎﻬﻣاﱰﺣا لﻼﺧ ﻦﻣ ،ﺔﻴﻟوﺪﻟا وأ ﺔﻴﻠﶈا قﻮﺴﻟا ﻲﺠﻴﺗاﱰﺳﻻا ف . ﻼـﺧ ﻦـﻣ ﺔﻳدﺎـﺼﺘﻗﻻا ىوﺪـﳉا ﰲ ﻞـﺜﻤﺘﺗ ،ﺔﻴـﺴﻴﺋر دﺎـﻌﺑأ ﺔـﺛﻼﺛ ﻮـﳓ ﺎﻬﻓاﺪـﻫأ ﻪـﺟﻮﺗ نأ ﺔﻣاﺪﺘـﺳﻻا مﻮـﻬﻔﳌ ﺎﻬـﺴﻔﻧ ﻊـﻀﲣ ﱵـﻟا ﺔـﺴﺳﺆﳌا ﻰﻠﻋ طﱰﺸﻳو ل ــﻠﺘﳐ ﻰــﻠﻋ ﺔــﻈﻓﺎﶈا لﻼــﺧ ﻦــﻣ ﺔــﻴﺌﻴﺒﻟا ﺔﻴﻟوﺆــﺴﳌاو ﲔﻠﻣﺎــﻌﻟﺎﺑ مﺎــﻤﺘﻫﻻاو ﻒــﻴﻇﻮﺘﻟا لﻼــﺧ ﻦــﻣ ﺔــﻴﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ﺔﻴﻟوﺆــﺴﳌا ،ﺢﺑﺮــﻟا ﻖــﻘﻴﲢ ﻂﺑﺮــﺗ ﱵــﻟا ﺐــﻧاﻮﳉا ﻒ ﻲﻫو ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻦﻣ عاﻮﻧأ ﺔﻌﺑرأ ﲔﺑ ﺰﻴﻴﻤﺘﻟا ﻢﺘﻳ رﺎﻃﻹا اﺬﻫ ﰲو ،ﺔﺌﻴﺒﻟﺎﺑ ﺔﺴﺳﺆﳌا : 24 ﻞـﻣﺎﻌﺘﳌا قﻮـﻔﻳ ﺔﻣاﺪﺘـﺳﻼﻟ ﺔـﺛﻼﺜﻟا دﺎـﻌﺑﻷا ﻖـﻴﺒﻄﺗو ﺔـﻴﺗﻻوﺎﻘﳌا ﻮـﳓ يﻮـﻗ ﻪﺟﻮﺘﺑ ﺰﻴﻤﺘﺗ ﱵﻟاو ﺔﻴﺠﻴﺗاﱰﺳﻻا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا فﺮـﻃ ﻦـﻣ ﻪـﺑ ﻈﻌﳌا ؛تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻢ -؛ﺔﻴﺌﻴﺒﻟاو ﺔﻴﻌﻤﺘ ا دﺎﻌﺑﻼﻟ دوﺪﳏ ﻖﻴﺒﻄﺘﺑ ﻦﻜﻟ ﺔﻴﺗﻻوﺎﻘﳌا ﰲ ﻚﻟﺬﻛ يﻮﻗ ﻪﺟﻮﺘﺑ ﺰﻴﻤﺘﺗ ﱵﻟاو ﺔﻳﺪﻴﻠﻘﺘﻟا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا -؛ﺎﻬﻣ ماﺪﺘﺴﳌا ﻪﺟﻮﺘﻟاو ﰐﻻوﺎﻘﳌا ﻪﺟﻮﺘﻟا ﰲ ﺔﻳدوﺪﶈﺎﺑ ﺰﻴﻤﺘﺗ ﱵﻟاو ﺔﻴﻠﻋﺎﻔﺘﻟا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﺔﻣاﺪﺘﺳﻻا ﰲ ﺔﻗﻮﻔﺘﻣ تﺎﻘﻴﺒﻄﺗ ﻞﺑﺎﻘﻣ ﺔﻴﺗﻻوﺎﻘﳌا ﰲ ﻒﻴﻌﺿ ﻪﺟﻮﺘﺑ ﺰﻴﻤﺘﺗ ﱵﻟاو ﺔﻠﺿﺎﻨﳌا ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو . ﻦﻣ ﻞﻛ ﱪﺘﻌﻳو ﺮﻃﺎـﺨﻤﻟا ﺔـﻬﺟاﻮﻣ ،رﺎـﻜﺘﺑﻻاو عاﺪـﺑﻹا ،ةردﺎـﺒﻤﻟا حور ﺔﻄـﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐـﺼﻟا تﺎـﺴﺳﺆﳌا ﺔﻣاﺪﺘـﺳﻻا دﺎـﻌﺑﻷ ةدﺪـﶈا ﺮـﺻﺎﻨﻌﻟا ﻢـﻫأ ﻦـﻣ ﺪﺘﺳﻻا ﺔﺟرد سﺎﻴﻗ ﻢﺘﻳ ﺎﳍﻼﺧ ﻦﻣ ﱵﻟاو ﺔﻣا 25 . ﻩﺮﻛذ ﻖﺒﺳ ﺎﻣ ﺢﺿﻮﻳ ﱄاﻮﳌا ﻞﻜﺸﻟاو . ﻢﻗر ﻞﻜﺸﻟا ) 3 :( ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو ةﺮﻴﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﺔﻣاﺪﺘﺳا ﺔﻠﺻﻮﺑ ﺔﻤﺗﺎﺧ رﺪﺼﻤﻟا : http://vigiepme.ca/index.php?option=com_content&view=article&id=1281%3Adimensions-de-la-durabilite&catid=70%3Abenchmark&lang=fr

(15)

13 مﺪـــﻘﺗ ﺎــــﻣ ءﻮـــﺿ ﻰـــﻠﻋ ، رﺎـــﺒﺘﻋا ﻦــــﻜﳝ ﺔﻄـــﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐــــﺼﻟا تﺎـــﺴﺳﺆﳌا نأ ﺢــــﻀﺘﻳ ﻩﺬــــﻫ حﺎـــﺠﻨﻟ ﺔــــﻤﻬﳌا ﺢﻴﺗﺎـــﻔﳌا ﺪــــﺣأ ﺺﺋﺎـــﺼﳋاو تﺎﻤــــﺴﻟا ﺪـﺗ ﰲ ﺎﻫﺪﻋﺎـﺴﺗ ﺎ ﻷ تﺎﺴﺳﺆﳌا تاﺪـﻳﺪﻬﺘﻟاو ﺮﻃﺎـﺨﳌا كرا و ،ﻒﻴﻟﺎـﻜﺘﻟا ﻞـﻗﺄﺑ ﻞـﺸﻔﻟا بﺎﺒـﺳأ ﺔـﻬﺟاﻮﻣ ﻂﻴﶈﺎـﺑ ﺔـﻘﻠﻌﺘﳌا ﺔـﻴﺟرﺎﳋا ﻞﻛﺎـﺸﻤﻠﻟ ﺔﺒـﺴﻨﻟﺎﺑ ﺎـﻣأ ﻒـﻴﻜﺘﺗ نأ ةﲑـﺧﻷا ﻩﺬـﻫ ﻰـﻠﻋو ﺔﻄـﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐـﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻤﻋ ﻰﻠﻋ ﺮﺷﺎﺒﻣ ﲑﻏ وأ اﺮﺷﺎﺒﻣ اﲑﺛﺄﺗ ﺎﳍ نﻮﻜﻳ ﺎﻣ ﺎﺒﻟﺎﻏ ﺮﺷﺎﺒﳌا ﲑﻏ ﻲﺟرﺎﳋا ﻩﺬـﻫ ﻊـﻣ ﱴﺣ ﻲﻋﻮﺑ تاﲑﻐﺘﳌا ﺎﻬﻃﺎﺸﻧ و ﺎﻬﻠﻤﻋ ﺔﻠﺻاﻮﻣ ﻊﻴﻄﺘﺴﺗ . تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﺸﻓ نﻷ يدﺆﻳ ﱃإ ثوﺪﺣ ﺞﺋﺎﺘﻧ ﺔﻴﺒﻠﺳ ةدﺪﻌﺘﻣ ﺪﺘﲤ ﺎﻫرﺎﺛآ ﻞﻤﺸﺘﻟ : 26 -ﻦﺋاﺪﻟا و ﳌا ﺪ ﻦﻳ نوﺪﻘﻔﻳ ﻢﳍاﻮﻣأ ﱵﻟا ﺎﻫﻮﺿﺮﻗأ ؛ﺔﺴﺳﺆﻤﻠﻟ -بﺎﺤﺻأ ﺔﺴﺳﺆﳌا ﻦﻳﺬﻟا نوﺪﻘﻔﻳ ﻢ اوﺮﺛ ﻢ اﺮﺧﺪﻣو ؛ةﺮﻤﺜﺘﺴﳌا -نﻮﻠﻣﺎﻌﻟا ﻦﻳﺬﻟا نوﺪﻘﻔﻳ ﻢﻬﻔﺋﺎﻇو ؛ﻢﻬﻠﻴﺧاﺪﻣو -ﻬﺘﺴﳌا نﻮﻜﻠ ﻦﻳﺬﻟا نوﺪﻘﻔﻳ ﺔﻌﻠﺴﻟا ﱵﻟا اودﺎﺘﻋا ﺎﻫءاﺮﺷ تﺎﻔﺻاﻮﲟ ﻖﻔﺘﺗ ﻢ ﺎﺒﻏرو ؛ﺔﻴﺋاﺮﺸﻟا ﻢ رﺪﻗو -نودرﻮﳌا ﻦﻳﺬﻟا نوﺪﻘﻔﻳ ﺬﻔﻨﻣ ﻊﻳزﻮﺘﻟا ﻢ ﺎﺠﺘﻨﻣ ﱵﻟا ﺖﻧﺎﻛ عﺎﺒﺗ ؛تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻩﺬﳍ -اﲑﺧأو ﺔﻣﻮﻜﳊا ﱵﻟا ﺪﻘﻔﺗ ارﺪﺼﻣ ﻦﻣ ردﺎﺼﻣ ﻞﺧﺪﻟا . ﻴﺳﺎﻣوأ ﱐﺎﺒﺳﻻا لﺎﻤﻋﻷا ﻞﺟر مﺪﻗ ﺪﻘﻓ ىﺮﺧأ ﺔﻬﺟ ﻦﻣو ﺔﻛﺮﺷ ﺲﺳﺆﻣو ﺎﻐﻴﺗروأ ﻮ ZARA ،ﱂﺎﻌﻟا ﰲ ةﺪﺋاﺮﻟا ءﺎﻳزﻸﻟ 05 لﻮﺣ ﺢﺋﺎﺼﻧ ﻲﻫو ﺔﺤﺟﺎﻨﻟا تﺎﻛﺮﺸﻟاو ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﰲ حﺎﺠﻨﻟا : 27 -؛تﺎﺠﺘﻨﳌا ﲑﻓﻮﺗ ﰲ ﺔﻋﺮﺴﻟا -؛ءﻼﻤﻌﻟا تﺎﻌﻗﻮﺗ قﻮﻔﺗ تﺎﺠﺘﻨﻣ ﱘﺪﻘﺗ -؛ﺪﻳرﻮﺘﻟا ﺔﻠﺴﻠﺳ ﰲ ﻢﻜﺤﺘﻟا -ﻊﺿاﻮﺘﺑ فﺮﺼﺘﻟا ؛ﺔﻴﻓاﱰﺣاو -حﺎﺠﻨﻠﻟ ﻲﺳﺎﺳأ ﺮﺼﻨﻋ رﺎﻜﺘﺑﻻا . ﻰـﻠﻋ ءﺎﻨﺑو ﺎـﻣ ﻖﺒـﺳ ، ﻓ ﻚﻟﺬـﻟ ﺔـﻳدﺆﳌا ﻞـﻣاﻮﻌﻟاو ﻞـﺸﻔﻟا ﺮـﺻﺎﻨﻋ ﺐـﻨﲡو ﺮﻃﺎـﺨﳌا كراﺪـﺗ ﻰـﻠﻋ ﱃوﻻا ﺔـﺟرﺪﻟﺎﺑ نﻮـﻫﺮﻣ تﺎـﺴﺳﺆﳌا ءﺎـﻘﺑ ﺔﻣاﺪﺘـﺳﺎ ﺔﻳراﺮﻤﺘﺳﻻاو حﺎﺠﻨﻟا ﰲ ﺪﻋﺎﺴﺗ ﱵﻟا ﻞﻣاﻮﻌﻟا رﺎﺒﺘﻋﻻا ﲔﻌﺑ ﺬﺧﻷا ﱃإ ﺔﻓﺎﺿﻹﺎﺑ . ﻛأ ﺎﻫﺰﻴﻔﲢو ﺎﻬﻤﻋد ﻰﻠﻋ مﻮﻘﺗ تﺎﻌﻳﺮﺸﺗ ﱃإ جﺎﺘﲢ ةﲑﻐﺼﻟا ﻊﻳرﺎﺸﳌا نأ ﺎﻤﻛ ةﲑﺒﻜﻟاو ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا ﻊﻳرﺎﺸﳌا ﻦﻣ ﺮﺜ ﺪﻨﻋ ﺔﻴﺒﺴﻧ ةﺰﻴﻣ ﺎﳍ ﺮﻓﻮﺗ نأو ﺎﻬﻬﺟاﻮﺗ ﱵﻟا ﻞﻛﺎﺸﳌاو تﺎﻗﻮﻌﳌا ﺔﻓﺎﻛ ﻞﻴﻟﺬﺗو ،ﻮﻤﻨﻟاو ﻞﻴﻐﺸﺘﻟاو ءﺎﺸﻧﻹا . ﻊﺟاﺮﻤﻟا 1 ( ،ﺔﺑﺎﻨﻋ ،ﺮﺸﻨﻠﻟ مﻮﻠﻌﻟا راد ،ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗﻻا تﺂﺸﻨﳌا ﻞﻳﻮﲤ ،سارﻮﺑ ﺪﲪأ 2008 . 2 ( ،ﺪﻴﻌﺴﻟا ﺶﺒﻳﺮﺑ ﳌا و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻴﻫﺄﺗ تﺎﺒﻠﻄﺘﻣ ،ﺔﺑﺎﻨﻋ ﺔﻌﻣﺎﺟ ،ﻊﺑاﺮﻟا ﱄوﺪﻟا ﻰﻘﺘﻠﳌا ،ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا لوﺪﻟا ﰲ ﺔﻄﺳﻮﺘ 2006 . 3 ( ،ندرﻷا ،ءﺎﻔﺻ راد ،ةﲑﻐﺼﻟا ﺔﻳرﺎﺠﺘﻟا تﺎﻋوﺮﺸﳌا ةرادإ ،ﻦﺴﺣ ﻒﺳﻮﻳ ﻢﻴﺣﺮﻟا ﺪﺒﻋ ﻖﻴﻓﻮﺗ 2002 . 4 ( ،ﺮﻜﺴﻌﻣ ﺔﻳﻻو ،ﺔﻴﻠﶈا تﺎﻋﺎﻤﳉا و ﺔﻴﻠﺧاﺪﻟا ةرازو ،ﺮﻜﺴﻌﲟ ﺮﻤﺜﺘﺳا ﻞﻴﻟد 2011 . 5 ( ءﺎﺸﻧإ ،ﻦﻳﺪﻟا لﺎﲨ و ﺐﺳﺎﻛ ﺪﻴﺳ ، ةﺮﻫﺎﻘﻟا ،ﺔﺳﺪﻨﳍا ﺔﻴﻠﻛ ،ثﻮﺤﺒﻟاو ﺎﻴﻠﻌﻟا تﺎﺳارﺪﻟا ﺮﻳﻮﻄﺗ ﺰﻛﺮﻣ ،ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﻋوﺮﺸﳌا 2007 . 6 ( ،ﰊﺮﻌﻟا ﺮﻜﻔﻟا راد ،ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟاو ﺮﻐﺼﻟا ﺔﻴﻫﺎﻨﺘﻣ تﺎﻋوﺮﺸﳌا ﺔﻴﻤﻨﺗو ﻢﻋد تﺎﻴﻟآو تﺎﻴﺠﻴﺗاﱰﺳا ،ﻲﺴﻴﺴﻟا ﻦﺴﺣ ﻦﻳﺪﻟا حﻼﺻ ،ةﺮﻫﺎﻘﻟا 2009 .

(16)

14 7 ( ﻮﺒﻄﳌا ناﻮﻳد ،ﺔﺴﺳﺆﳌا دﺎﺼﺘﻗإ ،دﻮﺒﻋ ﻞﻴﺋاﻮﻤﺻ ،ﺮﺋاﺰﳉا ،ﺔﻴﻌﻣﺎﳉا تﺎﻋ 2006 . 8 ( ،ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا ﻞﻴﻨﻟا ﺔﻋﻮﻤﳎ ،عوﺮﺸﳌا ىﻮﺘﺴﻣ ﻰﻠﻋ ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗﻻا تﺎﺳﺎﻴﺴﻟا ،ﺪﻴ ا ﺪﺒﻋ ﺐﻠﻄﳌا ﺪﺒﻋ ،ةﺮﻫﺎﻘﻟا 2002 . 9 ( ،ندرﻷا ،ﻊﻳزﻮﺘﻟاو ﺮﺸﻨﻠﻟ ﺮﺠﻔﻟا راد ،ىﺮﻐﺼﻟا تﺎﻋوﺮﺸﳌا ةرادإ ،ﻰﻔﻄﺼﻣ ﺪﻴﻤﳊا ﺪﺒﻋ 2002 . 10 ( ﺆﻣ ،ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﻋﺎﻨﺼﻟا ،ﻩﺪﺒﻋ ﺪﻴﺴﻟا ﻲﺤﺘﻓ ،ﺔﻳرﺪﻨﻜﺳﻹا ،ﺔﻌﻣﺎﳉا بﺎﺒﺷ ﺔﺴﺳ 2005 . 11 ( ﻢﻗر نﻮﻧﺎﻘﻟا 17 -2 ﰲ خرﺆﳌا 10 ﻲﻔﻧﺎﺟ 2017 دﺪﻌﻟا،ﺔﻴﲰﺮﻟا ةﺪﻳﺮﳉا ،م ص ﱂا ﺮﻳﻮﻄﺘﻟ ﻲﻬﻴﺟﻮﺘﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا ﻦﻤﻀﺘﳌاو 02 ، 2017 12 ( ﺔﻋﺎﻨﺼﻟا تﺎﻳدﺎﺼﺘﻗا ،ﻞﻴﻋﺎﲰإ سوﺮﳏ ﺪﻤﳏ ) ﺔﻳﺮﻈﻧ ﺔﺳارد / ﺔﻴﻘﻴﺒﻄﺗ ( ،ﺔﻳرﺪﻨﻜﺳﻹا ،ﺔﻳﺮﺼﳌا تﺎﻌﻣﺎﳉا راد ، 1998 . 13 ( ﺖﺣﺪﻣ ،ﺮﺋاﺰﳉا ﺔﻌﻣﺎﺟ ،ﻩارﻮﺘﻛد ﺔﺣوﺮﻃأ ،ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻳﻮﲤ تﺎﺳﺎﻴﺳ ،ﻲﺸﻳﺮﻘﻟا 2005 . 14 ( ﱄوﺪﻟا ﻰﻘﺘﻠﳌا ،ةﺮﺻﺎﻌﳌا تﺎﻳﺪﺤﺘﻟا ﻞﻇ ﰲ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﺸﻓ و حﺎﳒ ﻞﻣاﻮﻋ ،ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﻦﲪﺮﻟا ﺪﺒﻋ و نﺎﻴﻠﻋ ﺮﻳﺬﻧ ﻟا ﰲ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻴﻫﺄﺗ تﺎﺒﻠﻄﺘﻣ لﻮﺣ ،ﺮﺋاﺰﳉا ،ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا لوﺪ 2006 . 15 ( ،ندرﻷا ،ﻊﻳزﻮﺘﻟا و ﺮﺸﻨﻠﻟ ﻞﺋاو راد ،ﻲﻋﺎﻨﺼﻟا دﺎﺼﺘﻗﻻا ،ﻲﺸﻳرﻮﻗ ﻒﺳﻮﻳ 2005 . ﺔﻴﻧوﺮﺘﻜﻟﻻا ﻊﻗاﻮﻤﻟا :

16) J.F.Daigne, dynamique de redressement d’entreprise, éd d’organisation, Paris, 2014. 17 ( http://faculty.mu.edu.sa/public/uploads/1423474177.4156 ﻞﺼﻔﻟا % 20 ﻊﺑﺎﺴﻟا % 20 -أ ﺎﺒﺴ ب % 20 ﺎﺠﻨ ح % 20 و ﻝﺸﻓ % 20 ا ﺂﺸﻨﻤﻟ ت % 20 ا ﻐﺼﻟ .pdf ص، نﺎﺒﻌﺷ ﱘﺮﻜﻟا ﺪﺒﻋ ﻢﺜﻴﻫ رﻮﺘﻛﺪﻠﻟ 02 ﺢﻔﺼﺘﻟا ﺦﻳرﺎﺗ ، : 30 / 02 / 2017 18 ( http://www.alriyadh.com/1100079 ﻔﺘﻟا ،نﺎﻗﺮﳊا ﻢﻴﻫاﺮﺑا ﺰﻳﺰﻌﻟا ﺪﺒﻋ رﻮﺘﻛﺪﻠﻟ لﺎﻘﻣ عﺎﺠﺸﻟا راﺮﻘﻟاو ﻢﻴﻠﺴﻟا ﲑﻜ .... ﺎﺣﺎﺘﻔﻣ ،ﺔﻄﺳﻮﺘﳌاو ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﻋوﺮﺸﻤﻠﻟ حﺎﺠﻨﻟا 2015 ﺢﻔﺼﺘﻟا ﺦﻳرﺎﺗ ، 10 / 01 / 2017 19 ( -projects.org/%d9%86%d8%b5%d8%a7%d8%a6%d8%ad -https://small -%d8%a3%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%b3%d9%8a%d9%88 %d8%a3%d9%88%d8%b1%d8%aa%d9%8a%d8%ba%d8%a7/ ﺦﻳرﺎﺗ ،ﺔﺌﺷﺎﻨﻟا تﺎﻛﺮﺸﻠﻟ حﺎﺠﻨﻟا لﻮﺣ لﺎﻘﻣ ،ﺢﻔﺼﺘﻟا 21 / 02 / 2017 20) http://vigiepme.ca/index.php?option=com_content&view=article&id=1281%3Adimensions-de-la-durabilite&catid=70%3Abenchmark&lang=fr 1 -ﻠﻄﺘﻣ لﻮﺣ ﱄوﺪﻟا ﻰﻘﺘﻠﳌا ،ةﺮﺻﺎﻌﳌا تﺎﻳﺪﺤﺘﻟا ﻞﻇ ﰲ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﺸﻓ و حﺎﳒ ﻞﻣاﻮﻋ ،ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﻦﲪﺮﻟا ﺪﺒﻋ و نﺎﻴﻠﻋ ﺮﻳﺬﻧ لوﺪﻟا ﰲ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻴﻫﺄﺗ تﺎﺒ ،ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا 2006 ص ،ﺮﺋاﺰﳉا ، : 668 2 - ﻋﺎﲰإ سوﺮﳏ ﺪﻤﳏ ﺔﻋﺎﻨﺼﻟا تﺎﻳدﺎﺼﺘﻗا ،ﻞﻴ ) ﻳﺮﻈﻧ ﺔﺳارد ﺔ/ ﺔﻴﻘﻴﺒﻄﺗ ( ،ﺔﻳﺮﺼﳌا تﺎﻌﻣﺎﳉا راد ، 1998 ص ،ﺔﻳرﺪﻨﻜﺳﻹا ، : 110 . 3 - ،ءﺎﻔﺻ راد ،ةﲑﻐﺼﻟا ﺔﻳرﺎﺠﺘﻟا تﺎﻋوﺮﺸﳌا ةرادإ ،ﻦﺴﺣ ﻒﺳﻮﻳ ﻢﻴﺣﺮﻟا ﺪﺒﻋ ﻖﻴﻓﻮﺗ 2002 ص ،ندرﻷا ، : 16 . 4 ﻢﻗر نﻮﻧﺎﻘﻟا 17 -2 ﰲ خرﺆﳌا 10 ﻲﻔﻧﺎﺟ 2017 ﻬﻴﺟﻮﺘﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا ﻦﻤﻀﺘﳌاو م ص ﱂا ﺮﻳﻮﻄﺘﻟ ﻲ ﳉا ، ةﺪﻳﺮ ﻟا ﺔﻴﲰﺮ دﺪﻌﻟا، 02 ، 2017 ، ص : 3 5 - ﺮﺸﻨﻠﻟ مﻮﻠﻌﻟا راد ،ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗﻻا تﺂﺸﻨﳌا ﻞﻳﻮﲤ ،سارﻮﺑ ﺪﲪأ ، 2008 ص ،ﺔﺑﺎﻨﻋ ، : 15 . 6 - ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا ﻞﻴﻨﻟا ﺔﻋﻮﻤﳎ ،عوﺮﺸﳌا ىﻮﺘﺴﻣ ﻰﻠﻋ ﺔﻳدﺎﺼﺘﻗﻻا تﺎﺳﺎﻴﺴﻟا ،ﺪﻴ ا ﺪﺒﻋ ﺐﻠﻄﳌا ﺪﺒﻋ ، 2002 ص ةﺮﻫﺎﻘﻟا ، : 45 . 7 - ﻞﻴﻟد ﺮﻤﺜﺘﺳا ﲟ ،ﺮﻜﺴﻌ ،ﺔﻴﻠﶈا تﺎﻋﺎﻤﳉا و ﺔﻴﻠﺧاﺪﻟا ةرازو ،ﺮﻜﺴﻌﻣ ﺔﻳﻻو 2011 ص : 21 . 8 - ،ﻲﺸﻳرﻮﻗ ﻒﺳﻮﻳ ،ندرﻷا ،ﻊﻳزﻮﺘﻟا و ﺮﺸﻨﻠﻟ ﻞﺋاو راد ،ﻲﻋﺎﻨﺼﻟا دﺎﺼﺘﻗﻻا 2005 ص ، : 79 9 - ص ،ﺮﺋاﺰﳉا ،ﺔﻴﻌﻣﺎﳉا تﺎﻋﻮﺒﻄﳌا ناﻮﻳد ،ﺔﺴﺳﺆﳌا دﺎﺼﺘﻗإ ،دﻮﺒﻋ ﻞﻴﺋاﻮﻤﺻ : 41

(17)

15 10 - ﻟا ﻦﺴﺣ ﻦﻳﺪﻟا حﻼﺻ تﺎﻴﺠﻴﺗاﱰﺳا ،ﻲﺴﻴﺴ و ﻢﻋد تﺎﻴﻟآو ﳌا ﺔﻴﻤﻨﺗ و ةﲑﻐﺼﻟاو ﺮﻐﺼﻟا ﺔﻴﻫﺎﻨﺘﻣ تﺎﻋوﺮﺸ ،ﰊﺮﻌﻟا ﺮﻜﻔﻟا راد ،ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا 2009 ، ص ص ،ةﺮﻫﺎﻘﻟا : 30 -31 . 11 ،ﻲﺸﻳﺮﻘﻟا ﺖﺣﺪﻣ ،ﻩارﻮﺘﻛد ﺔﺣوﺮﻃأ ،ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻳﻮﲤ تﺎﺳﺎﻴﺳ 2005 ، ﺮﺋاﺰﳉا ﺔﻌﻣﺎﺟ ص ، : 183 . 12 -ﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ﻩﺪﺒﻋ ﺪﻴﺴﻟا ﻲﺤﺘﻓ ﻖﺒ ﻩﺮﻛذ ، 2005 ص ، : 65 . 13 -ﺗ ﺳ ﻊﺟﺮﻣ،ﻦﺴﺣ ﻒﺳﻮﻳ ﻢﻴﺣﺮﻟا ﺪﺒﻋ ﻖﻴﻓﻮ ﻖﺒ ﻩﺮﻛذ ص ، : 29 . 14 -ﺗ ﻦﺴﺣ ﻒﺳﻮﻳ ﻢﻴﺣﺮﻟا ﺪﺒﻋ ﻖﻴﻓﻮ ، ص ،ﻖﺑﺎﺴﻟا ﻊﺟﺮﳌا ﺲﻔﻧ : 29 . 15 - ﺑ ﺒﻳﺮ ،ﺪﻴﻌﺴﻟا ﺶ ﺔﻄﺳﻮﺘﳌا و ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﺴﺳﺆﳌا ﻞﻴﻫﺄﺗ تﺎﺒﻠﻄﺘﻣ ﻰﻘﺘﻠﳌا ،ﺔﻴﺑﺮﻌﻟا لوﺪﻟا ﰲ ،ﺔﺑﺎﻨﻋ ﺔﻌﻣﺎﺟ ،ﻊﺑاﺮﻟا ﱄوﺪﻟا 2006 ص ، : 32 . 16 - ﻴﺴﻟا ﻦﺴﺣ ﻦﻳﺪﻟا حﻼﺻ ص ،ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ﻲﺴ : 32 . 17 - ،ﺔﺳﺪﻨﳍا ﺔﻴﻠﻛ ،ثﻮﺤﺒﻟاو ﺎﻴﻠﻌﻟا تﺎﺳارﺪﻟا ﺮﻳﻮﻄﺗ ﺰﻛﺮﻣ ،ةﲑﻐﺼﻟا تﺎﻋوﺮﺸﳌا ءﺎﺸﻧإ ،ﻦﻳﺪﻟا لﺎﲨو ﺐﺳﺎﻛ ﺪﻴﺳ 2007 ةﺮﻫﺎﻘﻟا ، ص ص ، : 11 - 12 . 18

J.F.Daigne "dynamique de redressement d’entreprise " éd d’organisation, Paris, 1986, P27.

19 لﺎﲨو ﺐﺳﺎﻛ ﺪﻴﺳ ﻦﻳﺪﻟا ص ص ،ﻩﺮﻛذ ﻖﺒﺳ ﻊﺟﺮﻣ ، 17 -20 ) فﺮﺼﺘﻟﺎﺑ .( 20 http://faculty.mu.edu.sa/public/uploads/1423474177.4156 ﻞﺼﻔﻟا % 20 ﻊﺑﺎﺴﻟا % 20 -أ ﺎﺒﺴ ب % 20 ﺎﺠﻨ ح % 20 و لﺸﻓ % 20 ا ﺂﺸﻨﻤﻟ ت % 20 ا ﻐﺼﻟ .pdf ص، نﺎﺒﻌﺷ ﱘﺮﻜﻟا ﺪﺒﻋ ﻢﺜﻴﻫ رﻮﺘﻛﺪﻠﻟ 02 ﺢﻔﺼﺘﻟا ﺦﻳرﺎﺗ ، : 30 / 02 / 2017 21

Bulletin pme n° 28 ,29,30, ministére de l’industrie et des mines, 2014,2015,2016, Algerie

22 http://www.alriyadh.com/1100079 ةﺮﯿﻐﺼﻟا تﺎﻋوﺮﺸﻤﻠﻟ حﺎﺠﻨﻟا ﺎﺣﺎﺘﻔﻣ .... عﺎﺠﺸﻟا راﺮﻘﻟاو ﻢﯿﻠﺴﻟا ﺮﯿﻜﻔﺘﻟا ،نﺎﻗﺮﺤﻟا ﻢﯿھاﺮﺑا ﺰﯾﺰﻌﻟا ﺪﺒﻋ رﻮﺘﻛﺪﻠﻟ لﺎﻘﻣ ،ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟاو 2015 ﺢﻔﺼﺘﻟا ﺦﯾرﺎﺗ ، 10 / 01 / 2017 23 ،ﺮﻤﻋ ﻦﺑ ﻦﲪﺮﻟا ﺪﺒﻋ و نﺎﻴﻠﻋ ﺮﻳﺬﻧ ،ﻩﺮﻛذ ﻖﺒﺳ ﻊﺟﺮﻣ ص : 668 ) فﺮﺼﺘﻟﺎﺑ .( 24 25 http://vigiepme.ca/index.php?option=com_content&view=article&id=1281%3Adimensions-de-la-durabilite&catid=70%3Abenchmark&lang=fr2017/09/22 عﻼطﻻا ﺦﯾرﺎﺗ 26 ص ،ﻩﺮﻛذ ﻖﺒﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،نﺎﺒﻌﺷ ﱘﺮﻜﻟا ﺪﺒﻋ ﻢﺜﻴﻫ 01 ، ) فﺮﺼﺘﻟﺎﺑ (. 27 https://small-projects.org/%d9%86%d8%b5%d8%a7%d8%a6%d8%ad- %d8%a3%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%b3%d9%8a%d9%88-%d8%a3%d9%88%d8%b1%d8%aa%d9%8a%d8%ba%d8%a7/2017/02/21 ،ﺢﻔﺼﺘﻟا ﺦﯾرﺎﺗ ،ﺔﺌﺷﺎﻨﻟا تﺎﻛﺮﺸﻠﻟ حﺎﺠﻨﻟا لﻮﺣ لﺎﻘﻣ