ﻲﻤﻠﻌﻝا ثﺤﺒﻝا و ﻲﻝﺎﻌﻝا مﻴﻠﻌﺘﻝا ةرازو ﺔﻨﺘﺎﺒ ﺔﻌﻤﺎﺠ -1 -رﻀﺨﻝ جﺎﺤﻝا ﺔﻴﺴﺎﻴﺴﻝا موﻠﻌﻝا و قوﻘﺤﻝا ﺔﻴﻠﻜ قوﻘﺤﻝا مﺴﻗ ﺔﻴﻨوﻨﺎﻘﻝا موﻠﻌﻝا ﻲﻓ موﻠﻌﻝا ﻩاروﺘﻜد ةدﺎﻬﺸ لﻴﻨﻝ ﺔﻤدﻘﻤ ﺔﺤورطأ يرادإ نوﻨﺎﻗ :صﺼﺨﺘ دادﻋا : ﺔﺒﻝﺎطﻝا :ذﺎﺘﺴﻷا فارﺸإ لﺎﻤأ رﻴﺼﻗ نارﻤﻋ نﺒ رﻀﺨﻝ دﻤﺤﻤ /د.أ ﺔﻔﺼﻝا ﺔﻴﻠﺼﻷا ﺔﺴﺴؤﻤﻝا ﺔﻴﻤﻠﻌﻝا ﺔﺠردﻝا بﻘﻠﻝا و مﺴﻻا ﺎﺴﻴﺌر -1- ﺔﻨﺘﺎﺒ ﺔﻌﻤﺎﺠ ﻲﻝﺎﻌﻝا مﻴﻠﻌﺘﻝا ذﺎﺘﺴأ ﻲﻨﻴﻨﺒ دﻤﺤأ /د.أ اررﻘﻤ و ﺎﻓرﺸﻤ -1 – ﺔﻨﺘﺎﺒ ﺔﻌﻤﺎﺠ ﻲﻝﺎﻌﻝا مﻴﻠﻌﺘﻝا ذﺎﺘﺴأ رﻀﺨﻷا دﻤﺤﻤ نارﻤﻋ نﺒ / د.أ ﺎﺸﻗﺎﻨﻤ اوﻀﻋ -1- ﺔﻨﺘﺎﺒ ﺔﻌﻤﺎﺠ أ رﻀﺎﺤﻤ ذﺎﺘﺴأ مﺎطﻴﺒ دﻤﺤأ /د ﺎﺸﻗﺎﻨﻤ اوﻀﻋ ﺔﻠﻴﺴﻤﻝا ﺔﻌﻤﺎﺠ أ رﻀﺎﺤﻤ ذﺎﺘﺴأ مازﻋ جﺎﺤﻝا نﺎﻤﻴﻠﺴ /د ﺎﺸﻗﺎﻨﻤ اوﻀﻋ يداوﻝا ﺔﻌﻤﺎﺠ أ رﻀﺎﺤﻤ ذﺎﺘﺴأ ﻲﻨﺎطﻠﺴ ﺔﻨﻴﻤأ /د ﺎﺸﻗﺎﻨﻤ اوﻀﻋ ﺔﻨﻴطﻨﺴﻗ ﺔﻌﻤﺎﺠ أ رﻀﺎﺤﻤ ذﺎﺘﺴأ شوﺤوﺒ مﺎﺸﻫ /د :ﺔﻴﻌﻤﺎﺠﻝا ﺔﻨﺴﻝا 2019 / 2020
رﺌازﺠﻝا ﻲﻓ ﺔﻴﻠﺤﻤﻝا ةرادﻹا ثﻴدﺤﺘ تﺎﻴﻝآ
رﻜﺸﻝا ﷲ ﻰﻝﺎﻌﺘ يذﻝا ﻲﻨﻤرﻜأ ﻲﻨﻤﻌﻨو كوﻠﺴﺒ قﻴرط ،مﻠﻌﻝا ﻰﻠﻋ ﺎﻤ ﻲﻨﺤﻨﻤ نﻤ ةوﻗ ﺔﻤﻴزﻋو مﺎﻤﺘﻹ اذﻫ ﻪﻠﻓ ،لﻤﻌﻝا دﻤﺤﻝا ﻰﻠﻋ مﻴظﻋ ﻪﻠﻀﻓ رﻴﺜﻜو ﻪﺌﺎطﻋ ﻰﻠﻋ ﻪﻴﻘﺤﺘﺴﻤﻝ رﻜﺸﻝا يدﺴﻨ نأ و ﻪﺒﺎﺤﺼﻷ لﻀﻔﻝا درﻨ نأ ﺎﻨﻌﻓدﻴ لﺼﻷا و ،ﻲﺸﻤﻨ لﺼﻷا مدﻘﺘأ لﻴزﺠﺒ رﻜﺸﻝا مﻴظﻋو نﺎﻨﺘﻤﻻا ﻰﻝإ لﻜ نﻤ ﻲﻓ ﻲﻨدﻋﺎﺴ اذﻫ لﻤﻌﻝا صﺨاو رﻜذﻝﺎﺒ رﺸﻤﻝا ف ذﺎﺘﺴﻷا روﺘﻜدﻝا نﺒ رﻀﺨﻷا دﻤﺤﻤ نارﻤﻋ ﻓارﺸﻹ ﻪ ﻰﻠﻋ ﻩذﻫ ﺔﺴاردﻝا ﻩدوﻬﺠو ﺔﻤﺌادﻝا ﻲﻓ ﺎﻬﺘﻌﺒﺎﺘﻤ مﻏر ﻷا لﺤارﻤ لﻜ ﻊﺒﺎﺘ فورظﻝا لﻜ و ﻪﻘﺘﺎﻋ ﻰﻠﻋ ةﺎﻘﻠﻤﻝا ﺔﻴﻝوؤﺴﻤﻝا ﺔﺤورط ﺔﻌﺴﺒ تﺠرﺨ ﻰﺘﺤ ردﺼ ﺎﻬﺘروﺼﺒ .نﺎﻓرﻌﻝا و رﻜﺸﻝا ﻰﻤﺴأ ﻲﻨﻤ كﻝ و رطؤﻤﻝا مﻌﻨ نﺎﻜﻓ ﺔﻴﺌﺎﻬﻨﻝا ﻰﻝإ ﻲﻨﺎﻓرﻋ صﻝﺎﺨﺒ مدﻘﺘأ ﺎﻤﻜ ذﺎﺘﺴﻷا ة روﺘﻜدﻝا ة ةدﻴرﻓ ﻲﻨﺎﻴزﻤ ﻝاﺘ ﻠﻀﻔﺘ ﻲ ت ةءارﻘﺒ ﻲﻠﻋ ﻷا ،ﺢﺼﻨﻝا مﻴدﻘﺘ و ﺔﺤورط رﻴدﻘﺘﻝا و رﻜﺸﻝا يدﺴأ لﺜﻤﻝﺎﺒ و ﻝ روﺘﻜدﻠ ﻲﻠﻋ ﻪﻠﻀﻔﺘﻝ رﻴﺼﻗ دﻋﺎﺴﻤﻝﺎﺒ ﺘ ﻲﻓ ة دﺎﺸرﻹا مﻴدﻘ مﻋدﻝا و ﻬﻠﻏﺎﺸﻤ مﻏر ﺎﻤ ﻜﻠﻓ ، م .مارﺘﺤﻻا و رﻴدﻘﺘﻝا قﺌﺎﻓ ﻲﻨﻤ ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻝا ﺔﻨﺠﻝ ءﺎﻀﻋﻷ رﻜﺸﻝﺎﺒ مدﻘﺘأ ﺎﻤﻜ ﻷا ﺔﺸﻗﺎﻨﻤ مﻬﻝوﺒﻗ ﻰﻠﻋ ﺔﺤورط مﻬﺘﺎظﺤﻼﻤ ءادﺒإ و .مﻬﺘﺎﻬﻴﺠوﺘ و ﺎﻤﻜ مدﻘﺘأ رﻜﺸﻝﺎﺒ ﻰﻝإ و ﻲﻝﺎﻌﻝا مﻴﻠﻌﺘﻝا لﺎﺠﻤ ﻲﻓ ﻲﻨﻴوﻜﺘ ﻲﻓ لﻀﻔﻝا مﻬﻝ نﺎﻜ نﻴذﻝا ةذﺘﺎﺴﻷا ﺔﻠﺤرﻤﻝا ﻩذﻫ ﻰﻝإ لﺼﻨﻝ مﻫدوﻬﺠ لﻜ اوﻝذﺒ و ﺔﻤوﻠﻌﻤ يﺄﺒ ﺎﻨﻴﻠﻋ لﺨﺒﻴ مﻝ و ﻲﻤﻠﻌﻝا ثﺤﺒﻝا .رﻴﺨ لﻜ ﻲﻨﻋ ﷲا مﻫازﺠﻓ
قﻴرطﻝا كاوﺸأ ﺎﻨﻤﺎﻤأ نﻤ تﻝازأ ﻲﺘﻝا ةرﻫﺎطﻝا دﻴﻝا ﻰﻝإ و ﺔﻘﺜﻝاو لﻤﻷا نﻤ طوطﺨﺒ لﺒﻘﺘﺴﻤﻝا تﻤﺴر لﻴﻤﺠﻝﺎﺒ نﺎﻓرﻌﻝاو رﻜﺸﻝاو تﺎﻤﻠﻜﻝا ﻪﻴﻔﺘ ﻻ يذﻝا ﻰﻝإ " بﻴﺒﺤﻝا ﻲﺒأ " ﺎﻬﻤد نﻤ ﺎﻨﺘطﻋأو ﺎﻬﻴﻤدﻗ مﺎﻤأ ءﺎطﻌﻝا ﻊﻜر نﻤ ﻰﻝإ لﻤﺠأ ٍدﻐﻝ ﺎﻌﻓدو ﺎﻤﻴﻤﺼﺘو ﺎﺒﺤ ﺎﻫرﻤﻋو ﺎﻬﺤورو ﺎﻬﻴﻨﻴﻋ نﻤ ﻻإ لﻤﻷا ىرﻨ ﻻ ﻲﺘﻝا ﺔﻴﻝﺎﻐﻝا ﻰﻝإ " ﺔﺒﻴﺒﺤﻝا ﻲﻤأ " ﺎﻤدﻨﻋ نﺎﻨﺤﻝا ﻊﺒﻨﻤو ،ﻊﻴﻀأ ﺎﻤدﻨﻋ ﻲﺌطﺎﺸ ﻰﻝإ دﻘﻓأ ﺎﻤدﻨﻋ رﻴﺒﻜﻝا ﻲﺒﻠﻗو ، مﺎﻴﻷا وﺴﻘﺘ ﺎﻬﺘﻴﺸﻤ ةوطﺨ لﻜ ﻲﻓ لﻤﻷا مﺴرو ... يدﻴﺒ ذﺨأ نﻤ ﻰﻝإ "زﻴزﻌﻝا ﻲﺠوز " ﻲﺌارﺤﺼﻝ ءﺎﻤﻝاو ،يدﺴﺠﻝ حورﻝا بوﻠﻘﻝا لﻜ " ﻲﺘوﺨإ " ﻰﻝإ بﻠﻘﻝا ﺔﺒﺤﺎﺼ ﻰﻝإ .. ﻲﺒرد ﺔﻘﻴﻓرو ﻲﺤور مأوﺘ ﺔﻗدﺎﺼﻝا ﺎﻴاوﻨﻝاو بﻴطﻝا رﻐﺼﻝا ذﻨﻤ ﻲﻨﺘﻘﻓار نﻤ ﻰﻝإ نﻵا ﻰﺘﺤ ﻲﻨﻘﻓارﺘ لازﺘ ﺎﻤو ةوطﺨﺒ ةوطﺨ بردﻝا ﺎﻨرﺴ و " ﻲﺘﺨأ " ﻝا ﻰﻝإ ﺎﻨﺘﺎﻴﺤ اورﺎﻨأ نﻴذﻝا رﺎﻐﺼﻝا مﻋارﺒ ﻲﻠﻋ" -ةرﻫز -سدﻨﺴ -ﺎﻴﻝﺎﺘ " ﺎﻴرﺎﻤ ا نوﺒرﻋ ﺎﻨﻌﻤ مﻬﺘﻌﻤﺠ نﻴذﻝا ةوﺨﻹا ﻰﻝا ﺔﺒﺤﻤﻝا و ةوﺨﻷ " ﻲﺨأ ﺔﺠوز – ﻲﺘﺨأ جوز " لﻴﺠ دﻌﺒ ﻼﻴﺠ ﺎﻬﻔطﻋ و ﺎﻬﺒﺤﺒ ﺎﻨﺘرﻤﻏ ﻲﺘﻝا ﺔﺒﻴﺒﺤﻝا ﻰﻝإ " ﻲﺘدﺠ" ﺎﻬﺘﺸﻋ ﻲﺘﻝا مﺎﻴﻷاو تﺎظﺤﻠﻝا لﻤﺠأ مﻬﺘاوﺼأو مﻫروﺼ نﻜﺴﺘ نﻴذﻝا ﻰﻝإ ﻲﺘﺎﻘﻴدﺼ " و ﻲﺘﻼﻴﻤز "
ِمْﺴِﺒ
ِﻪﻠﻝا
ِنَٰﻤْﺤرﻝا
ِمﻴِﺤرﻝا
ْنُﻜَﺘْﻝَو"
ْمُﻜْﻨِﻤ
ٌﺔﻤُأ
َنوُﻋْدَﻴ
ﻰَﻝِإ
ِرْﻴَﺨْﻝا
َنوُرُﻤْﺄَﻴَو
ِفو ُرْﻌَﻤْﻝﺎِﺒ
َن ْوَﻬْﻨَﻴَو
ِنَﻋ
ِرَﻜْﻨُﻤْﻝا
َكِﺌَٰﻝوُأَو
ُمُﻫ
" َنوُﺤِﻠْﻔُﻤْﻝا
ةروﺴ
لآ
نارﻤﻋ
-ﺔﻴﻵا
104
َنﻴِذﻝاَو"
َنوُﻀُﻘﻨَﻴ
َدْﻬَﻋ
ِﻪﻠﻝا
نِﻤ
ِدْﻌَﺒ
ِﻪِﻗﺎَﺜﻴِﻤ
َنوُﻌَطْﻘَﻴَو
ﺎَﻤ
َرَﻤَأ
ُﻪﻠﻝا
ِﻪِﺒ
نَأ
َلَﺼوُﻴ
َنوُدِﺴْﻔُﻴَو
ﻲِﻓ
ِضْرَْﻷا
ۙ◌
َكِﺌَٰﻝوُأ
ُمُﻬَﻝ
ُﺔَﻨْﻌﻠﻝا
ْمُﻬَﻝَو
ُءوُﺴ
" ِرادﻝا
ةروﺴ
دﻋرﻝا
-ﺔﻴﻵا
25
-1
دــ
ر ا لود ا ت ھا و ھد ر وط ا و ا و ث د ةر ا ت ا ذ نأ ، #و و $ ا مد ا ق ' $ ( )* ن $ م+ ن و ، ( ,,ؤ ةراد ا ب , ر * ، + د ا ھ و ةرر$ ا ت و ا ت $ م+ ن و ، ا ر * ن ھ ار * يراد ا ح' ا ق ' ا ( ,و ود ل$ دو(# ن* '1 ، ود ا ىو , ا 3)* ،هرو ف) يراد ا ح' ا ق ل ط ا و راد ا ت'$6 ا (#او ك ذ و . + د ا ةراد ا 9#او ا ت د ا جرد ىر أ ر ك ھ إو ط ح' ا ر ةرور , ا هذھ ف و ء 1= ا س= ل+ ،ث د ا ،ر ا ?)ط ا اذھ ...ةرو+ ا وأ روط ا ،لد ا ،لو ا ،ر @ ا .9 ' د حر و رط , ا جذو ا دو#و رظ ا د ،يرذ# ا ر @ ا 3)* لد يذ او ت ) ا و و ا ت , , ا تار $ ( ا ت ,ارد ا ل# ز$ر ك ذ و 3)* * # ا .تر# ا ت ' ا ف) م ظ ا ب ,أ د أ ) ا ةرادCا ر ذإ ،ةراد ا وھ ھ ر ا رھو# نأ إ ،يرادCا و ، ود ا ز$ر ا رادCا ت ط), ا ن رادCا = ظو ا D زو 9 #و م ت . ود ا ر ت ( ( ر6 ا رادCا ت E ( ا ل' ,ا ) ا ةرادCا 3)* ر(, ا (E 6 إ ن فد( ا و ن طاو ا ن بر ا ( ، و ا 6 D و , . ود ا 3)* ء * ا ف = و م()$ 6 م ھ ا و م( # ا ) ةد* ا ھر * ) ا ةرادF يرادإ ر وط ثاد إ يرور1 ا ن ? أ 9 أ إ ' ا ار $ طو6 تط د ود ا نو$ ھر وط و ، ود ا ( )* ز$ ر ا ز$ر 9 ،مد ا ، + د ا #و و $ D ر,و د از ل$6 م ( ن , Cا ? أ ا ت و ا ت ,,ؤ ا و دار G و ا ل * ا D # ل د ت ( ،ت ر ا و بو, ا ل+ و ( ( ن طاو ا )Hأ ىد ر م .ن د ا D # تاروط ا $او نود ر2 و مE' ا ةرادCا ط ر I ت ' Cا ( , ا ت ,,ؤ ا ن ) ا ةرادCا د . ھذ = ز' ا ر6 ا و د ا لE ,و ا ن* ث ا و ( ط # ار ,ا ح' إ ي لو ا فد( ا 3 ت ' ا ض= (#و ا م و ا تاءار#إ ىد وھ ن , 3 إ ) يدؤ , )$ ھ ل د يأ نأ ن د$ ا + ا فد( ا نو$ ،ةدد ا .ن ِد ْ,ُ ) د ا ت د ا *و رEاز# ا أ ذ عو1و ح' إ ةرادCا ) ا ز ن ت 6 ا ذ ل' , ا ترد و ن او ةدد ( دھ ن , 1و ا د ا و * # ا د' ) يذ ا 9$ر ر , ا ، و , ذإ ن $ از ( )* ء 6 إ ر طCا ر6 ا و ,,ؤ ا ق ك) فادھ ا ، إ نأ رادCا ة ) ا ت ھر ت ' Cا ) او ا D رو ءادأ م ( ا ا ت 6 أ ن . ()#أ مHر ()(# و يود ا ل مو ةرادCا ت ل ا لE ,وو ل ا لE ,و روط ، ر ا لE ,و ا و #و و $ ا ل ,ا ا إ و ط در= ا 3)* ر م ر ا اذھ و ل ةز# * ق)@ ز ل اد () # ذإ ، و) ا فر وھ و ةرادCا ىو , 3 إ .ةروط ا لود ا $او و ر ا م ا D ل* = ا ن* ةرادCا ر 3 دأ 3 إ د = طار ور د ) ةرادإ ا ) ا ةرادCا د ادCا هذھ 3)* ء 1 ) ، + د ا رادCا ت ,,ؤ ) و) ا ا 3)* ب)@ ا و =) ا ةر ( $ ، ت Oا ن ) # ل , إ و ،ك ذ م ,ار وأ ن او راد I م ) ا ل بو, ا ل' إ '+ ، ( # أ و ( $6أ ف) + د لE ,و ماد , وھر و ف ( ا و س$) ا و س$ = ا و ور $ ا د ر $ ىر أ ت ط ك ھ ت أ و ،د ر ا *ر, ا و ةدو# ا ق 3 إ فد( ا و و) ا + فر اذھ و P ار ةد* .ةر ھأ عو1و ا 3)* =1 وھ و ،ن طاو ) و ا د ا م د $ ا
3
وأ
:
عو و ا ھأ
ةرور1 ارظ ( ا D 1او ا ن ) ا ةرادCا ث د عو1و د ضو( ا D او يرادCا ت ,,ؤ ) ) ا ت * #) ا ، ر ا ت ط ا ن د د ا D ل* = ( يراد ا ح' ا ) * نI م+ ن و . ) , ا تاد# , ا و ، ا تار @ ا و رEاز# ا (6 ا * # ا و , , ا و د ا ر @ ا ) * ن* ل = . ا م و ث د ن ل' ر وط ب ,أ ط , و ل ا تاءار#Cا ع إو , , =6 ا ن و ور ا $ ا ق د ك ذو ،ت و) ا ن م ھ = ل دإ ل' ةرادCا + د ا ب) ل ا يرادCا 9 و , =) ا و . #و و $ ا روط ا $او ر6 ا ( $ إ ب, ود ل$ ن$ و ةروط ةرادإ ق لود ا ف) 3 , ذإ ا هذھ م و ، د او ) ا ةرادCا ر وط إ ل# ل (, و ا د ا م د ن طاو ) * # ا ة ا ر + د قرط ق و ( , و . عو1و ر ا ءارو ف و ت آ .ب , ا ن ) # رEاز# ا ) ا ةرادCا ث د
:
عو و ا ر
ا ب أ
( 9 )* ز$ ر يذ ا ير = ا دو ا ( ود ل$ ة ( ارود ) ا ةرادF يز$ر وأ يز$ر م , ا عو ن $ ، نإ إ ، ا ) ا ق و د ا م د ( دھ و ةد از رادCا ن طاو ا ت # ا و ت )ط ن مو د مو اد دادز ةر ا هذھ عو1و ا اذ( ر D اد ا نI 9 )*و ،ت $ Cا و دراو ا دود و رو () ( ھأ ل و *و1و ر O و اذ (1 ب , ا ن ) # 3 إ D#ر : )
1
-: اذ ب أ
عو1و ث ) Hر ا ت آ ارظ 6 Hر ھ ) ا ةرادCا ث د ت آ ر 3)* ھر او مد* ن رEاز# ا ةرادCا 9 إ ءاد ا ةدو# ضو( ا و ةر ا .
4 ب ف) ) = ا و , Eر ا ب , ا ر Hر 9+ عو1و ا اذ( ل ا نأ $ . ( * ن طاو ا ء 1ر مد* 3 إ ىدأ يذ ا و ، ) ا ةرادCا ج ن ةد = , ا و و ) ا ب # ا ءار+C د عو1و ا اذھ ت ,ارد ا ) .9 د 6ر , ا و ) ا ناد ا ك ذ د ق ا و (Eادأ ىو , D ر ( و ) ا ةرادCا ر وط لE ,و ن* ث ا ةرادF و) ا ا 3)* ء 1 ا و ود ا روط . ) ا ه -.يراد ا ر$= ا ر وط ل ا د# ا مد* ب , ر
2
-:
و و ب أ
و ) ا تار @ ا و ت + د ا رE , D ( اد وو ) ا ق ار ا ف $ مد* . , , ا و د ا و #و و $ ا ب -تاور+ ا فاز ,ا 3 إ ىدأ يرادCا د ,= ا ةرھ ظ ل = ,ا نإ و د ا دراو ا و ار , ا د د( F يد ا و * # ا ر ةراد ن + ا د 9 * P و ود) و ) ا .ن طاو ا فرط د -. راد ا ) م ا 1او , , ب H ه -.يراد ا ر وط ا دو(# ماز ا ف 1 و ت # ا D # و ا ر 6 ا و رادCا و * # ا و , , ا و د ا .ةروط ا و د ا لود ا و م ) ( $او مد* ا لود ا 3)* ھر + ي مد* 3 إ ىدأ * ةدو# تاذ ت د م د و فادھ ا ق ن* مEاد ا ةرادCا ز#* ا ) (Eادأ ن* نطاو ا ء 1ر .عو1و ا $6إ حرط 3 إ 1= اذھ و ،9 #
5
:
!ا
ةدو# تاذ د م د ( دھ و ،ن طاو ا نوؤ6 ر , بر ا ) ا ةرادCا ت $ اذإ ا ت د ا ت أ ر ا لE ,و ا ر 6 ا و و ا لظ 9 أ إ ،ن طاو ) * ذإ ، 1ر ر H رEاز# ا ) ا ةرادCا ( د د# ب 6 ا ل * ن ةر $ ةو# ك ھ ا و + د ا ل ا لE ,و د = ا د ) ا ) ا ةرادCا و #و و $ ) ب$او ا و روط ل * ا ل # ( )* 3 H ةادأ و) ا ت أ ،دود ر طإ (E : Oا $6Cا حرط 9 )* و ، ور $ ا ت آ $ھ ث د& ر'از) ا $* +& ا ةراد!ا ؟ : )+ ا *ر= ا ت ؤ , ا ن *و # , Eر ا $6Cا ت جرد و 1 ب$ر ق ا و ةرادC ضو( ) (* إ ب# ا تاود ا و ب , ا ھ ؟ ود ا 2 م ف $ لظ رEاز# ا ) ا رادCا ت ,,ؤ ) ور $ ا ا 3)* ء 1 ا + ا ؟ و) ا 3 -؟ رEاز# ا ) ا رادCا ا ل = 9* إ ن د طط و # ار ,إ ك ھ لھ 4 -و ) ا ةرادCا ط 6 ت ر ا $ 6 ل دإ ر+أ وھ دراو ا ل # ؟ ر6 ا
. ار
:
عو و ا فادھأ
3 إ ) ا ةرادCا ث د ) * فد( م ظ ا ب ,أ و تاد و و ت ,,ؤ ر وط ، ا روط ا $او رور1 ا لE ,و ا و دراو ھز ز و ، ود ا يرادCا 3 إ ك ذ$ فد( ل ،ب, ر @ ا ةر$= و$ ت, و ا ت , , ا نأ 3 ا 1 *ار ا و تار و ا ةرادإ و * # ا ك, ا 3)* ظ = ا ل$ نو$ اذ$ھ و ؛ * # ا ت .د او نآ +ُ و ةددِ#ُ و * , ,
6 رظ وھ ب # , ,,ؤ ا وأ ا ت أ 3 رور1 حر ا ث د ا د ت @ ا ن تو = .نOا د 3 إ يد ا ھر , و ھدو#و ن*ر6 ن $ يذ ا و ( ط), ا ل ن ( و,ر ا PE ةد و و ل () # ا PE ا و و ا ت .د د# ن م ا ةد *إ و ( ةرور1 1 يذ ا ر ا ،ةد 1 ن فد( ا نإ : ( ھأ فادھ ا ن ) # 3 إ لو و ا وھ ,ارد ا هذھ
1
-:مو . ا 1)و 2+
، ) ا ةرادCا ح' إ ت (#و ت و وأ 3)* فر ا ر لو) م د م (,Cاو . رEاز# ا ( ' إ ت )ط ب و رادCا ر ا ل # ز$ر ا ط), ا و ) ا ةرادCا ن ' ا ط د د . ا ج -. ن طاو ا و ) ا ةرادCا ن ' ا ط د د د -ا ةر-ادC-ا ل * 9#-او -ا ت و -ا ز-ار -ا . ) ه .تاءار#Cا ل (, و ن طاو ا و ن =ظو ا ن ل$ ت و ا ر ا و -.يرادCا فظو ا 3)* ل ا ف =
2
-:صو4 ا 1)و 2+
( د ل' ن ر , ل$6 و در= ا ت ر ا #و و $ رودو ھأ زار إ 3)* ةرد او ر ا ر6 و م ) ا و د ا م د $ اد , ا ا ةر , D د . ب -.ةرادC + ا د 9 ةرادCا و نطاو ا ن طار د '* س , ج .تاد ا زو # ور ا ن و ل ا قرط ن , و رور1 ا تاءار#Cا ط , د و 9 دو# و ل ا د ر , ا ن , ا . رادCا ء ط ا ن ل ) ) ه -ن طاو ) * ةدو# تاذ ت د ر و .
7
:
ا ت ارد ا
لو ا وأ ھر$ذ ن$ , ت ,ارد 9 د# م ( )* وھ او هذھ = $ و عو1و ا نإ ةدود ط ن$ و Eز# ) ( ا ت ,ارد ا ض + ,ا اذإو ، ھد *I : ( ر$ذ ،عو1و ا ب او# ،ةد ر ز D ر6 ا , , ا دد ا م ظ لظ ) ا 6 ا س # ا يرو # ،قو ا )$ ،نو ا ود ا هارو $د ،يرEاز# ا – ، ط , ،رEاز# ا 2005 . دد ا ءو1 3)* ، رEاز# ا ) ا ةرادF يو ا رود ا ، ] 6 يد , )$ ، , , ا ، س ) يد , ، س ' # # ، قو ا 2006 / 2007 . ، هارو $د ورطأ ، ق آ و D او رEاز# ا ) ا ا ل و ، ير= ر1 رEاز# ا # 03 ، 2010 . هارو $د ورطأ ، ر ,ارد ، ) ا ب ) و ا ز$ر ا ،ق ر ر * ص ،نو ا مو) ا ، * ر # # ، رو ,د و رادا ت ,,ؤ ،م ا نو ا م, ، , , ا مو) ا و قو ا )$ 2014 -2015 . -# ،مو) ا هارو $د ورطأ ،رEاز-# ا ا ر ا م ظ ،ر ) ر # – * ،م ا نو ا م, ،قو ا )$ ، 2014 -2015 . -, ،هارو $د ورطأ ،رEاز# ا و ا = ظو ا ع ط د 6ر ، # ، ا ةرادCا نو ص -1 ، , , ا مو) ا و قو ا )$ ، ،رEاز# ا 2016 -2017 .
8
: د
ارد ا $* د . ا 56 ا
ف ظو م د عو1و ا ط ق) تار * و D ا P( ) , $74و ا 56 ا و Eار , ا ) ) ا د *ا يذ ا و د أ د ر و () ) و ,ورد ا ةرھ ظ ا ف و ل , 9#و ) # ار ,إ د # إ و لو) ن* ث ا و ل$ 6 ا د د و ، )$6 ا ر و ا . *و1و و 1او ؤر 3 إ لو و 3 ا 1 $ ر ا 56 ا و 1 ا ر ا ثاد ا ث ص يذ ا قE ا و 9 و) D # ث ا 9 يذ ا ق رط ا و( ، ( ) ا قE ا ل ) و ثاد ا ر ,= هد* , ا و ، ( ن د$ ا و 1 ا ن, و ،ل$ 6 ا ر ) ا ةراد ا ( د(6 ا تاروط ا 3)* فر ا ر طا ك ذ و ،ل , ) ط ط ا . + + ا = ا D)ط 3 ا و و ل' , ا ذ رEاز# ا
: .
: ارد ا ل 9ار و ت و.4
، ( و ا رھاوظ) ر ,= د ـ# إو ا كاردC ( , ،9#( ر , ,ارد ل$ لc ا ر+ؤ رود ـ( نو$ و ، ( ار ن د ت ط ن ك ذ (1ر 3)* نأ 3)* ،ةد* ا هذھ ن* ذ6 م يذ ا عو1و ا اذھ D وھو ،9 إ ( يذ ا E ( ا نو$ ( 1 ن او ، ر ا هذھ ( )* يوط د صE يأ ر ر # ك) : 1 , ا ت ,ارد ا ض ء + , *و1و ,ارد ا D#ار ا ص 3)* ةر $ #رد د *Cا 3 ا ىدأ يذ ا ر ا ، ( )* د * ا م ا و عو1و ) و ا ظ ا و ر6 ا صو ا .ث ا عو1و '* ( ا ةر 2 -.ث ا عو1و ) ا ت و) ا 3)* لو ا و
9
:
ط ا م
:ن 3 إ عو1و ا م , م ه'*أ ورط ا $6Cا 3)* #F ص لو;ا ب ا ھ و ث د ت آ ةز(#أ ) ا ةرادCا ت رط ث ، لو;ا ل47 ا ) ا ةرادCا ھ 9 ( E ھ و ت و و ، $ ا ل47 ا ث د ھ . ) ا ةرادCا أ $ ا ب ا ث ا ن ) ا ةرادCا فE ظو ث د ت آ ن 1 رط ث ، لو;ا ل47 ا ن طاو ) ا ةرادCا ' ا د ا م د و ت و و ، $ ا ل47 ا . و ا د ا م د Eار#Cا ب # ا . ( إ ل و ا م ا ت ار ا و PE ا 3)* يو و
10
ا
ـــ
ــ
لو;ا ب
ھ
ةز6)أ ث د& ت آ و
!ا
ةراد
+& ا
11 د ن د ز و ( D,و تأد ا ز$ر ا و$ ا تاودأ ن ةادأ ) ا ةرادCا 9 1 يذ ا و ًاروط ر+$ ا يز$ر ' ا يرادCا بو), ا ( أ ت +أ ( ( )* د * ا 3)* ا ھ ) ا ةرادCا نأ ت + د و . *و ا ر ا ت و و فورظو ا ت )ط ا و ةء =$ 1 ا و ت د ا D ل ا و ) ا D او ا 6 3)* ھر H ن ً' ھ ر+$ ل+ ا ر + , ا 3)* ةرد ( * ةء =$ ( ورظو ا ت )ط مد ) ا ا ) ا ت $ Cا و دراو ) ل' ن , Cا ت # ا روط تروط د ، ر6* D, ا نر ا لEاوأ تر(ظ ا و ( # ($اردإ 1 . د 3)* ةر ا ت د ا ت1ر $= ا ةد *أ مأ ت $ د لود ا ھراودأ ر ا ( دؤ @ ا ط6 ا ط د د ر $= ا ةد *إ ث ن ك) و ( مو نأ ل ن $ر 6 ا ن ر $أ رود ? , ( * 3) نأ @ ا ف) .D # ا ت E D =) ا ا و ا ت , , ا ذ = يرادCا ل د ا ةرور1 ا ق و م$ ا رود كاردCا ا اذھ ب د و . ) 6 ا Cا ةراد تر(ظأ د ا د* ة D د ق = Cا وأ ح # ا نأ ت ,ارد #رد ف و =) ا ھد ا ) * )#* ةد 6ر ىد 3)* ةر $ ةرادCاو م$ ا بو),أ يو *د رو(ظ لظ ، ت E ( ا ثاد I ھ إ ط ،? ) ) ا ا لود ا 3 ا ا و# تار @ ()$ ھ رھ ،م$ ا رطا H ةد *إو رادCاو , , ا ا ق طر6$ . د يراد ا ز (# ا ) ا ةرادCا ت آ ن ك ھ ن $ و ، ( (#و و ( ادھأ ذ = ق, ا ر @ ا اذھ ب$او نأ يرادCا ز (#) نذإ د ' ،ت (#و ا و فادھ ا هذھ ر @ ل * ق ط د د وأ @ م+ ن و .مE ا د د م+ ، ) ا ةراد ا ت آ مز' ا ث د ا ق ط ا ل+ ا ط6 G , ك ذ و ، ا و ) ا E ا تار @ ا ب$او $ .9) د د# ا . ) ا ةرادF يرادCا ث د ا ت آ عو1و ھأ زر ھ ن و اذ قرط و ) ا ةرادCا ھ لو ا ل = ا و ( E ھ ھ + ا ل = ا : ) ق و ) ا ةرادCا ث د 1 -، د * ر1 , ، رEاز# ا ، # ا ت *و ط ا ناو د ، رEاز# ا ) ا ت *و # ا 1985 ص ، 58 .
12
لو;ا ل47 ا
!ا ھ
+& ا ةراد
و
6 ' ھ
13 ل$ ،م ھ = ةدـ* ـ ھذ رد ر 3 و ا )ھو) 9 I ) ا ةرادCا مو(= ر$ذ د * نھذ) رد ىد ن $ ل ھ ن $ ر $ ا ل $6Cا ن$ ةرظ ھار ر )* ل $ـ6Cا اذھ م أ فو و) و ( ت دار ھر * مو ت )ط ن ا ) # طو 1 ادـ د ?)ط ا د د و ) ا ةرادCا 3 دد ا ت رظ و .ت 'ط او ت' و ـ ا م أ ب ا اذ( ق)@ و اد و د $أ مو(= ا م$ ) ا ةراد ا مو(= قرط , ) ( ادھأ و لو ا ث ا ) ا ةراد ا ت E ( م+ + ا ث ا .
لو;ا ث& ا
!ا مو67
+& ا ةراد
6*ادھأ و
, , ا ل ا و يرادCا (ط 6 ر 6 ا ,او ، ,ر وظ ا ةرادCا د ا وھ (ط 6 D # و ط اور ط ر ك ذ ھ و ، و$ ا ھ ( $ر ا ةو ا و ، ت # و ، ()$ و$ ا ت ط 6 دار ا ، , , ا) ( ادھأ ق * و ( و 6 ز ، ا ةرادCا عور ن *ر ) ا ةرادCا ر و ،( د ا و * # ا ، =,)= ا E ( ا د وز س ,أ 3)* مو ،ةد و ا نوؤ6 ةرادإ ن ( $ ( 6 ن ت ط), ) ا ت ) ا D # ا ت # د, ل=$ 1 . ق) 9 أ ذإ ، رادCا ز$ر ' ا ق 9 6 ن يذ ا يرادCا م ظ ا بو),أ ( إ ةرادإ ق) 3 ، ا ةرادإ ن* ث د ) , ,أ ةوط )ھؤ ا ) ا ةرادCا E 9 رط , ) م ظ ن ل ' رر $ $و ا مو(= ? أ ق , ا اذھ ،ةرد ر H ت ظ ا و ،ص ا ع ط ا 9 كر 6 ) م ظ 3 إ ا ) ا س # ا . و$ ا1- Modie Grame, C.The government of great Britain Methuen, Methuen & Co, United kingdom, 1965, P 50.
14 ن طار د ا د*او ء ,رC ار@# ا ( E ن 1 ) ا ةرادCا ھأ تدادزا ا ل و م( )ط ق ھ , ا و ن ) ا ن $,) , , ا د ا م د و ن طاو ) ا ت # ا مھ , ا ) ا # ا D ر 6 م ا و م( '$6 1 . ء ( = ا رظ ت (#و ) ا ةرادCا مو(= ت و ا ت = ر ا تدد د ن ) ا ةرادCا 3 إ رظ ن $ ر$= ل$ نأ 3 إ D#ر ك ذ ب , ا ل و ن ر$= او وأ ر$= ا ( إ ا ود) و ا و , , ا ر$= ا =,)= ا 3)* واز ا م ظ ق) ا , , ا ئد ا 3)* او = ا د ن ر$= ا كE وأ نأ د# ( ن$ و ب $ . ) ا ةرادCا 3 إ ه , يذ ا و لو ا ب)ط ا ) ا ةرادCا ف ر 3 إ قرط فو, 9 )* و ود و + ا ب)ط ا ) ا ةرادCا لو م+ ، عور +'+ .عور D رأ 3 إ ت , ھر
لو;ا ب+ط ا
ف ر.
رو6ظ ب أ و
!ا
+& ا ةراد
ن بو),أ ل+ و رادإ ز$ر ( أ مHر ( و ود ا ن ءز# ) ا ةرادCا نإ ز$ر ا رادCا ت ط), ا ن رادCا = ظو ا D زو ن 1 يذ ا يرادCا م ظ ا ب ,أ ز$ر ا ط), ا ر ت ( ' سر ا ا رادCا ت E ( ا و ود ا . و 9 )* فو, قرط ف ر ةرادCا ) ا عر= ا لو ا ، م+ ب , ھرو(ظ عر= ا + ا : )
1 -طاور اد , ا ) ا ا ق ) ا ةرادCا م ظ ھأ ، س و – ) ا ا ق د) ا رود سد , ا دد ا ، ط , ، رد ا د * ر ا ',Cا مو) ا # ، ر ا )# رو6 ل ، رEاز# ا اد , ا ر , د ، ر6* 2016 ص ، 290 .
15
لو;ا عر7 ا
+& ا ةراد!ا ف ر.
ةرادCا ت )ط لو ن + ا و ب $ ا ن D,او لد# ك ھ ) ا administration local ) ا م$ ا ?)ط و government local د ، ف' ا دو#و م(1 د و ، رادCا = ظو ا D زو ث ن د او لو د ( نأ م(1 ن د ھ و ، رادCا تاد و ا ل' ,ا ىد س ,أ 3)* نو$ و ،ن )ط ا ن ر $ ل أ ' ,ا ? , ر= ا م ظ ا ن د $ ا ) ا تاد و) 1 . ن ر$= او ء ( = ا رظ ت (#و ً ، ) ا ةرادCا مو(= ت و ا ت = ر ا تدد واز ن ) ا ةرادCا 3 إ رظ ن $ ر$= ل$ نأ 3 إ D#ر ك ذ ب , ا ل و إ ا ود) و او , , ا ر$= ا =,)= ا 3)* ن$ و ب $ ا وأ ر$= ا ( ةرادCا م ظ ق) ا , , ا ئد ا 3)* او = ا د ن ر$= ا كE وأ نأ د# ( ، ( 3 إ نو ر ا فادھ او ، ( نو ( ا ب او# ا ف' ا نأ ك6 و ، ) ا مو(= ' ا تاذ ت = ر ا هذھ ض 3)* فر ا 3 إ و*د ) ا ةرادCا م ظ . ) Cا تاد و ا ن $, ةر6 و ,ر ھ م ا ( و(= ) ا ةرادC 9 )* و ? عر6 ا 3 و و ، س # ق رط ن* م(,= م( ار و م( وؤ6 ) ا 3 , 3 تاد و ا هذ( يرادCا و ا ل' ,Cاو ر *Cا 6 ا ,ر ( تاد و ا ك) ن $, م أ وؤ, نو$ و ود ا ن* ) , = ( ( 2 . 1 -و ا -و د) ا م ظ 3)* ( ط -و ) ا ةرادCا س,أ ،بو( 6 دو , ، # ا ت *و ط ا ناو د ،رEاز# ا ،رEاز# ا 1986 ص ، 4 . 2 ر ا نطو ا ) ا ةرادCا مظ ، ط ا دو د – فادھ ا و =,)= ا و مو(= ا لو ا ر ا 3 ) ا ، ، ر ا نطو ا ) ا ةرادCا مظ 18 -20 توأ 2003 ن * ، 2003 ص ، 8 .
16 دو مار$ ط ر ا ب $ ا ( ر (Modie Grame ) ب س)# ( أ ": $ر 9 ز ر و ) ا ةد و ا ن $, ن ا م أ , , ا وؤ, ) 1ر* نو$ و ) ا ةد و ا ً' $ ود ا ةز(# "1 . ت E ھو ز$ر ا و$ ا ن رادCا = ظو ا D زو ( أ" :ر ط ا داؤ ( ر و ( رو و$ ا فار6إ ت ( ا ر6 ) وأ " 2 . ةرادCا ) ا ھ " بو),أ ةرادCا ھ 1 م, م ) إ ود ا 3 إ تاد و تاذ مو(= ، ) 6 D و ا ، ر * ا و ()+ س # ن (E أ ةرادC ( ت فار6إ و ر " ز$ر ا و$ ا 3 . رادإ ) ,و ھو ، ا ةرادCا مظ ن م ظ ) ا ةرادCا نأ ةد ا م ا ير و ا و ءادأ )* ز$ر ا و$ ( ( ةرو ث ك ذ ھو .ةء =$و )* ر+$أ (#او ت ) ا ا ز$ر ا و$ ا ن ت ' او ت ا ض ل )* ) او يز$ر ا ن و , ا ن ل ا م , و = ظو ا راود ا D زو ر طإ ( وE, 4 . ( ا تاودأ ن ةادأو ا ةرادCا ظ أ ن م ظ ھ ءاد ا ةء =$ ةد ز ا فد د* , ا ت ' او ت ا ت ) ا ء ط*ا ھ 1 م و ، ود ا يرادCا ق رار ا اذھ ط را D ز$ر ا ةرط , ا ن* اد رار ا ذ ا و(,و *ر, )* ا ود) و ا فادھ او ت , , . 1
- Modie Grame C, same resource, p 32.
2 ،ةرﻫﺎﻘﻝا ،رﺸﻨﻠﻝ ﻲﺒرﻌﻝا رﻜﻔﻝا راد ،ةرادﻹاو مﻜﺤﻝا مظﻨ ﻲﻓ زﻴﺠوﻝا ،يوﺎﻤطﻝا دﻤﺤﻤ نﺎﻤﻠﺴ 1962 ص ، 369 . 3 -ﺎﻬﺘﻴﺎﻔﻜ ﻰﻠﻋ ﻩرﺜأ و ﺔﻴﻠﺤﻤﻝا سﻝﺎﺠﻤﻝا لﻴﻜﺸﺘ ،ﻲﺒﻏزﻝا ةرﺎﻤﺴ دﻝﺎﺨ -ﺔﻨرﺎﻘﻤ ﺔﺴارد ،ةرﻫﺎﻘﻝا ،فرﺎﻌﺘﻝا ةﺄﺸﻨﻤ ، 1984 ، ص 9 . -ﻤﺤﻤ د رﻴﻐﺼﻝا ﻲﻠﻌﺒ ، ةرادﻹا ﺔﻴﻠﺤﻤﻝا ﺔﻴرﺌازﺠﻝا ، راد موﻠﻌﻝا رﺸﻨﻠﻝ و ﻊﻴزوﺘﻝا ، رﺌازﺠﻝا ، 2013 ص ، 24 . 4 ،ﻲـﻤﻴﻠﻗﻹا ﻲـﺒرﻌﻝا رﻤﺘؤﻤﻝا ،يرﻀﺤﻝا نارﻤﻌﻝا ةرادإ ﻲﻓ رارﻘﻝا ﺔﻋﺎﻨﺼﻝ ﺔﻴﻠﺤﻤﻝا تﺎﻴﻝﻵا ﺔﻴﻠﻋﺎﻓو ةءﺎﻔﻜ مﻴﻴﻘﺘ ،بﻀﻗ مﺎﺴﺤ رﺒﻤﺴﻴد ،ﺔﻤادﺘﺴﻤﻝا ﺔﻴرﻀﺤﻝا ﺔﻴﻤﻨﺘﻝا لﻼﺨ نﻤ ﺔﻴﺸﻴﻌﻤﻝا فورظﻝا نﻴﺴﺤﺘ 2003 ص ، 32 .
17 Cا ز$ر ' ا ن* ر ھو نا يأ ، ود) يرادCا م ظ ا ب ,أ ن بو), $ ) 1 D ط اذھو . ) ا تاد و ا ا ت ط), ا ض ل ا يدؤ ) ا ةرادCا ن رط ا ن ق , ا ب# و$ ا ت ا )* 1 . و و$ ا ( ود) م ا م ظ ا ن ءز# ( ) ا ةرادCا فر ز$ر ا ل ، E ( )+ ) ا ( # ت # ا ) ل#أ ن تد#و ، و 6 ز$ر ا ط), ا فار6إو ر ت .2 $ر 6 ا ( ,او و ه'*أ ت = ر ا ءو1 و بو),أ ( أ 3)* ) ا ةرادCا ف ر ن$ تاد و 3 إ ود ا م ) إ م, ( #و ) Cا ز$ر ' ا ةر$ 3)* مو ةرادCا ب ,أ ن سر ) س # ن ل$6 ا ل' ,Cا و و ا 6 D رادإ . ز$ر ا ط), ا ر ت ( (
عر7 ا
$ ا
+& ا ةراد ا رو6ظ ب أ
ةرادCا ب ,أ ن , و ل ا D زو 3)* مE روط يرادإ م ظ ) ا ةرادCا م ظ نإ 3 إ يدؤ و وؤ, و ھ رو 6 ا 9 ةرور1 وھو ، ) ا ت # ا ر و ز$ر ا ت ط), ا ن ل* = او ن 1 ا حورو ا ة ا $ر 6 ا حور ت E ( او ء إ 3)* ل د Cا ا ن ) ا ا م ھ رود 9 و ، ) ا ل و ) ةد د# رد ن* ث ا و ) ا تاد و) د Cا دراو ا ر + ,إ و ل' ,إ ) ا ت E ( ا رو روط 3 إ يدؤ اذھو ) D ا نو$ نأ 3)* ل و ، ) ا E ا ل$ ن ر1 ا ء * ا D زو اد ا إ يدؤ اذ$و ، * ور او 1 -م 6ھ # ، ,د ( ا )$ ،هارو $د ,ر ،ر رو( # ةد د# ا ت # ا و ط ط ،ر ن أ ،ةرھ ـ ا 2000 ص ،ةرھ ا ، 120 . 2 ص ،ق , ا D#ر ا ، ط ا دو د 9 .
18 ( ) إ ) ا تادار C ر+ , ) ةد و 1 ھر * ھرو(ظ ب ,أ تدد ذإ ، : ھرو(ظ 3 ا تدأ ا ب , ا مھأ ن ود) م ا يراد ا ل$ ( ا ن اءز#
رادا ب أ : وأ
) رادCا ب , ا ل+ 2 : 1 ث ن ض ا (1 D )* = و , و ) فE ظو ھ ةراد ا فE ظو نا ر + ا و ر+ ا ةو 3 . 2 -. ( ا رادCا ل * ا 3)* ھز $ر و ز$ر ا تارادCا =ظو ء *أ ن ف = ا 3 -3)* ن ) ا ن =ظو ا ةرد ةد ز رداو$ ا ب ,$او ر $ او عاد Cا 4 ةر ) ا تارار ا ذ ا ت ) * ( $ر 6 # ةد از . 4 -.تاءار#Cا ط , ن ور ا ن د او ، و ةء =$ ز # Cا *ر, ن 1 5 فورظ ا ( *ار ز$ر ا ةرادCا ( ط ا ك) ن* =) رادإ ب ,أ ماد ,ا ) ا ل او او .ل ا ةء =$ ن D ر
ا ب ;ا :
: ) , , ا ب , ا ل+ 1 -او ?6ر ا ت ) * ل' ن ،ن ط-او ا ن طار د ا د*-او ء ,رإ مار او ب .ر Oا يأر ا
1 ،ةد ر ز ا D ر6 ا , , ا دد ا م ظ لظ ) ا 6 ا س # ا ،نو ا ود ا هارو $د ،يرEاز# يرو # ،قو ا )$ – ،رEاز# ا ، ط , 2005 ص ، 57 . 2 مو) او قو ا )$ ،ر ,# ةر$ذ ، ر ا نطو ا + د ا ةرادCا ر وط + د ا ت ھ # ا ،ةد ن س د ، ) رو # ، , , ا 2011 ص ، 26 . 3 ،ر ر ل $ ،تور ،3 و ا ط ا ،D زو ا و ر6 ا و ت ,ارد) # ا ,,ؤ ا ،م ظ و ) * ةراد ا 1996 ص ، 16 . 4 ر ا نطو ا ) ا ةرادCا ر وط + د ا ت ھ # ا ، ةد ن س د – ر ,ارد $ ، 3 و ا ط ا ، , ، رد $, ا ، و ا ء و ا 2016 ص ، 61 ، 62 .
19 2 3)* و ا نوؤ6 ا ر , ز$ر ا ط),) ن ) ا ن $, ا $ر 6 ق ) ا ىو , ا ر , ا م ( مھد , ن ھز # او ،فادھ ا ق نطاو ا مز ) ذإ ، .ت ارط1ا ق) وأ ف ا ,ر 3 إ ءو#) ا نود 3 ) تاد زار إ ا ةرادCا 3)* ةرد ، ( *أ ,ر قو= ة =$ س # ا وأ ) ا ت E ( ا ا . 4 -ز (#او 3)* ود ا ةرد ةد ،ر $أ = ( # و Eر ط ا فورظ ا ك ذ د* , ك, 3)* د ا رط ا ( # و ن $, ا ا ( ضر ت ز ا ثود ت و نطو طو ا ةد و ا م *د 3)* ل و ثراو$ او . 5 -,ر ر ا مو(= ] ) ا ت * # ا ن $, ا سر ث ، 6 ا 3)* ر ا س # ا ن د$ ) ) ا )* و ةء =$ م( * ء 1* ا م 1 .
و
او د 4 9 ا ب ;ا :
د ا ب , ا ل+ : ) 1 – نإ ر و ا دراو ا ) ا ءز# د, مھ , ر $ ل * او ت *ور6 ا =)$ ن ز$ر ا ز ا 3)* ءب ا ف= و ود ا م*د و ) ا . 2 د ,ا تارار ا ذ ا ) ا ةرادF ) ا ىو , ا 3)* ةرادCا ن* ھرود ن د ت و ا ر و ز$ر ا ل ا ز # إ ن, و ق = Cاو =)$ او . 3 -+ ,ا ت *ور6 ) ا ت ط), ا D ھ , ا 3)* ن ) ا ن طو ا D #6 ر ةدE = ( )* دو نطاو ) 6 ا ىو , ا ن , مھ , و ) ا ىو , ا 3)* 2 . 1 -)* د * قازر ا ھد ، )# س د أ هد * ، م)* ع #ا ا – , ا بر # و رظ ىؤر ر ا راد ، ، # ا ،ةرھ ا ص 22 . ص ، ق , ا D#ر ا ، ةد ن س د 62 -63 . 2 ةد ا 03 م ر نو ا ن 11 -10 . د) ق) ا
20 4 ق = I دراو ا ( ط ) ا 1 اد ا ق ن ق = Cا و مھ , ا ضو( او ت ) .
) ا ب ;ا : . ار
) * # ا ب , ا ل+ و 1 : 1 3)* ) ا ةرادCا ل مھ , ت *ور6 ثاد , ، + او * # ا م ا * # او + ا ضو( ا ) ا ىو , ا 3)* ت ,,ؤ و ت $ ا ثاد ,ا ل+ ، حر , او ف او ب 6 ا *ر ] ا... . 2 -ن , Cا ة دار ا و مد ا ب ا ت Oا ، ھر1 ل$ ن ثو) ا )$6 ل+ ر ا اذھ #و و $ او يد ا . 3 -د # إ 3 إ م( ر#ھ ن د او م( ط ن طاو ) ل ا صر 3 إ وأ جر ا ا . ط ا 3)* ء 1 او ،ىر $ ا ند ا وأ 4 -# Cا ر @ ا ) * ةد ا E ( و ) ا D # ا ن ) ا دار ن د او 9) .9 و 5 م( و م( Hرو ن $, ا ت # ا ة *ار م( ورظ مE' ) ا قط ا يدؤ و ) ا . * # او يد ا مھاو , D ر 3 إ 1 تاو ا )* لE ,و و * # ا و د) ا ت د ا ل $ ر ا د ا * # ا و د) ا ت د ا ط ط ، , ، ض ر ا ، ند ا ء C ر ا د( ا ، () و 1993 ص ، 54 .
21
$ ا ب+ط ا
+& ا ةراد!ا 1)او $ ا ت و.4 ا و فادھأ و ت و
، ود ا ت ط 6 و م ( D مء' ? أ ز$ر ا بو),أ 3)* يرادCا م ظ ا م نإ ت)$وأ اذ .ء * ا ($ر 6 ) ت E ھ ()+ ) ةرادC م ( ا ض ةرادCا ت د فادھأ و ت و دو#و ن د م ( ت E ( ا هذھ ف )$ ز$ر ا ھر * ) ا ةرادCا 9 ) نأ ضر = ا رود ا ھأ ن مHر ، ھرو(ظ و (E 6 C ء 6 I 9 أ إ ، ) ا ىو , ا 3)* و ود ا ىو , 3)* ز$ر ا ةرادCا ن ل و ) . ( وؤ6 ر , ) ا ةرادCا ((#او ت و ك ھ س ت E ( ا هذھ 9 )* و عر= ا ) ا ةرادCا فادھأ م+ لو ا عر= ا ) ا ةرادCا ت و قرط فو, . ) ا ةرادCا ((#او ا ت و ا 3 إ ث + ا عر= ا م+ + ا
لو;ا عر7 ا
+& ا ةراد!ا ت و
= ظو ا D زو 3 إ فد( يرادإ م ظ ) ا ةرادCا ر و$ ا ن رادCا : ) ل+ س,أ +'+ 3)* ز$ ر ھ و ( ار6إ و ز$ر ا
و . ا 4 =
+& تاد&و : وأ
م ظ ن 1 و ا 6 D رادإ تاد و دو#و 3)* 3 و ا #رد د . ود ا م أ ن ن ار@# د و ا هذھ و ةر6 3)* ةرد ( ، ( )+ و ( E6 ص 6أ ن* ) , ر تا )ھ ا و ، و ا ص 6G ) , ذ 9 ر ا ذھ و ، و ا ت ر ا
22 و ، ) ا ةد و) 6 ا ل+ ا و ، ل , ا نطو ا و ، 1 ا ق ا و ، و ا ا ط), ا ,ر . ( از D ا و
+& ت ' ھ م 9 :
، ( رادإ ن ) ا ن $, ا ن* بو ) ? دو#و ن د ل * ا م ل و م( د نو Hر و ( $, ت # و ()$ 6 ارد 3)* ط ا ء أ مھر * . م()$ 6
ز ر ا ط+ ا 9ر فار إ :
)+ ا ز$ر ا ط), ا 3 ن$ ، ا ذ ا و فر ا ' ,ا دو#و مHر د$ نأ ( ن و ، ( 6 و ود) ا ) ا 3)* ةرھ , و وؤ, ود ا ضر ه # إ و ر , ( أ س # ا = ن ا ) ا D 1 .
ا
عر7
$ ا
+& ا ةراد ا فادھأ
ا , , ا فادھ ا ن *و # ك ھ ا و ،مد ا ن ) ا ةراد ا ء 6 ا ت م ا #ر ا و ) اد ا E ا ل او ا 3 ا 1 ، ) ا ةراد ا م ظ ذ ا 3 ا تدأ ذإ ، ( و$ ت ھ , ) ا ھ ا تاذ لE , ا D # م * 9#و ) ا ةرادCا ص ار او + او E و او او ) او * # ا ت د ا فـ) ل ـ6 و ا ق ار او ، ن و ( ( ) ا ةرادCا يدؤ نأ ن م+ )* و ةء =$ ق 1 -ر ا $) ا ، ا ةرادCا د( ، ) ا ةرادCا ، نور آ و ير ط ا حو) ن ر + ,، ض ر ا ، دو , ا 1989 ص ، 19 .23 ةرط, ا فادھ ا و. 9 )* ق مو م ظ ل$ ، 9 ب , م ظ يأ فادھأ دد فادھ ا هذھ ل+ و فادھأ 1 :
: وأ
;ا
فادھ
ا
1 – طار د ا د , , ا ) ا ةرادCا 3 , ا , , ا فادھ ا د أ $ر 6 ا و ( 3 إ ـ D # ا دار لد ا ل + ا ق رط ن* ف) , , ا ت ,,ؤ ا . 2 -, -, ا مـھرود -,ر و ءادأ = ا $ر 6 او ھ , ا إ ن ) ا ن $, ا D د ) ا س # ا ل' ن 2 . 3 و ) ا م( وؤ6 ةرادإ ن طاو ا كار6إ 3)* , , ا تاد ا ب رد ا يو , ا ) . 4 -, -, ا ىو ا ط )-, 3)* ء 1 ا و ل $ ا ق و طو ا ةد و ا م*د 3 .:
;ا
فادھ
راد!ا
: ل+ و ) ا د ا م د ) ,و ن, أ ) ا ةرادCا م ظ د 1 ) ا ةد و ا ء أ و ةرادCا ' , ا ق 3 إ ) ا ةرادCا فد( م( )* ن و ، م( Hر و م( وؤ6 ةرادإ ) ا ق رادCا تارار ا ذ ا . رادCا ةء =$ ا و ) ا ا 2 طار ور ا 3)* ء 1 ا Cا د و ط), ا ز $ر مز' ا د , نطاو ا ن* ةراد . ) ا ت # ا ط نو$رد ت E ھ و ص 6 ت ' 3 -. ) , ا ط ط و ن $, ا ت # ط ر فE ظو ا نو$ نأ 1 ت ' ا ءو1 3)* ) ا ت * # ا م ظ $ر 6 ا طار د ا ت آ ز ز ، رد ا د * لو 2011 -2012 ، دد ا ، , Cا مو) ا و قو ا )# رو6 ل 23 ، رEاز# ا ، =)# ا ، لو ا د)# ا ، 2015 ص ، 8 . 2 -), , ، ةرھ ا ، ر ا ر$= ا راد ، يرادCا نو ا ز #و ا ، يو ط ا د ن 1982 ص ، 55 . 3 -+ ا راد ، -+ -+ ا ط ا ، ) ا ةرادCا مظ ( =$ 3)* هر+أ و ) ا س # ا ل $6 ، Hز ا ةر , د , ، ندر ا ، ن * ، D زو ا و ر6 ) 1993 ص ، 167 .
24 4 ع 6ا 3)* ( رد ىد و د ا =$ ق رط ن* ك ذ م و ، ( ا ةء =$ ا ق . ن طاو ) ت # ا 5 ةرادC ن ) ا و ن طاو ا ىد ج Cا و ر $ Cا و عاد Cا حور ق) 3 إ فد( د د# و ءار+إ م( $ر 6 و ) ا ر+$أ نو$ ةرادCا ل * تاءار#إ و ب ,أ ت )ط ) # ,إ . ) ا ت 1 ا و
فادھ;ا :
) ا
1 -ر م*د و ن طاو + ا ] ,-ر ( H م $ر 6 ا إ . ) ا نوؤ6 ا ةراد 2 -. ) ا م( # ا ر و 6 ا ةد* ز$ر ا ةرادCا ط ر 3 -د م( Hر ق و م( # ا 3)* دار ا لو ) ,و ) ا ةرادCا 1 .. ار
:
;ا
فادھ
و
ا
فد( ) ا ةراد ا 3 إ ا ق ت # ا ف) ) ا ـ ا ةرادإ ل' ن و ةر6 ا ن $, ا ت # ) , ا ط ط ) و : 2
ث ا عر7 ا
+& ا ةراد ا 1)او $ ا ت و.4 ا
ل ضر* # ا 3 ا ط ةرادCا ، (+ د و ىر 9 أ ن يرور1 ا ر , , ا ل$ 6 ا ا لاز ق ةرادCا رEاز# ا ) ا ل+ و : 1 ) ا ةرادCا مظ ، ط ا دو د – فادھ ا و =,)= ا و مو(= ا مظ لو لو ا ر ا 3 ) ا ) اد ، و ، ر ا نطو ا ) ا ةرادCا 18 -20 سط,Hأ 2003 ص ،ن * ، 16 . 2 ـ # ، ـ * # ا نوEـ6) ر6* D ار ا ر ؤ ا ، ر ا نطو ا ير1 ا و ا ، رادCا مو) ) ر ا ظ ا ، ر ا لود ا 1999 .
25
ةرادإ : وأ
+
م 6
ت وؤ
او
نإ م ( ا ت وؤ, او ا ھ و ، ود ا ( @6 او ل$6 9 6 )$ م ( ل * او م د و Eار#Cا ،ت د ا س$ م)ّ, ت و ا ً و م ( ) , , ا ود) ر ا . = مظ ً H ،ت # ا نو$ ت ,,ؤ ع ط ا ص ا ر H ت ظ او ، و$ ا ر+$أ )ھأ #و ھ ز ل ) ل # م د ت د ا ن ع ط ا م ا نإ. مد* م*د D # ا ا ) ع ط او ص ا ،ح' Cا ) ق = إو ةرادCا ا ب,$ ھد E و ( ط ($ار6إو ) * مھ , ،ح' Cا رار ,ا ا ت و ا و ت و . نإ دراو ود ا ةدود ا ً، $ =$ ن (# ، + ز $ر ) 3)* ( ( , Eر ا 3 إ يدؤ ص ) ةء =$ ةرادCا ن ، (# ن ر و ت * ط ا ن ر $ر 6 ا ن (# + . قو, ت )ط و # ا ت #ر ن ق , ا ب Hو ، طار ور ا 6= 3 إ 1 . ) ا ا $و و ل اف. ا :
$*
= 4
ت
ا
نإ H ت , , ا ا ، * ط او ً H و$6 ن ص ،ر $ Cا ف 1و 3)* ةرد ا ط ط ا ، # ر او مد*و ( 6 D ت )ط ا . ) = ا اذ ب# ةد *إ رظ ا ث د و ن د د ا ن او ا تاءار#Cاو ءو1 تار @ ا تاروط او .1 و ا ة ا و ا ت ط), ا ل د ف* 1 3 إ تدأ ا ت و ا ط * ا ، ا ت , , ا عو1و ت)$6 ت' د ا هذھ ،ن طاو ) D,و د(6 م ث ل ك ذ$ ھ رار ا ع فرط ن ) , ا ت ا 3 ل ب, و$ ا تارادCا 3)* ق)ط نأ ن$ ث ،ت و ا س= ف)$ او عو ا ن ر +$ ز ت أ و ا ط 1 ا ت # ( أ + د ا ت # ا 2 . ف 1 3 ا ك ذ ص ا تارد ا 3)* D ،ت , , ا ك ذ$و ر Cا 3 ا ظ أ ةرادإ 1 -ةد و ر وط ا يرادCا نو D ق ر= ا ير 6 ,Cا ورو ا ،ن ا ةدار ا ر وط و # ار ,ا ، لو) أ 2001 ص ، 7 .26 ت و) ا ا ن ( 6 ر و ت و) ا () ) و ن ل#أ H تارار . ), $ نأو لو بر # ا (Feed back) تارد ا 3)* م ا او ،ن = 1 ت و) ا و ةد ر ا تار او ،سورد او ر H ،ةر و (= ظو ن ل#أ ت و) ا ةّد ر ا . أ ت , , ا ( ر H 3)* ؤر D,وأ رود ، ود ا يدؤ 3 ا لو) ؤ ن ( 6 ق) ت $ رإ و ت'$6 ةد* 3)* ؤر D,وأ رود ، ود ا يدؤ 3 ا لو) Eز# ن ( 6 ق) ةد* ت'$6 . 3 إ ىدأ ت , ا ةر و , , ا رار , ا مد* و D تارار ا ـ, ـ ـ,ـ ا ـ ـ ـ ا 3 إ D د ،د ا ن ض 9=) ق) ش او صو@ ا ) * #ر ا ك) ن ض و ) اد ا تار+ؤ ّ ك ذ ل ؛ , , ا رار ا D ل) ىدـ ل ) 3ـ)ـ*زـ$ـ رـ #( ر ــطإ قـ و ، و ا ك) و د ا ك ذ ن ،'ـ ) ً و و ط را ، ) اد ا E رEاز# ا ا ت ـ, ـ ـ,ـ ا ـ رارـ ـ ا Dـ ـ ةدــ و ـ*و تارو و ت $رد ل ) ب # 3 إ ، *و1و ا 9$و),ورار ا D اذ ا ت و ط اذھ D ا 1 .
ماد. إ :
ء
ا
د ء , ھ 1 م ا ب , ا و ت ) ا ن ) # رو ا نأ ن ق ا ، $ وأ ت, ( ك ذ ع ط , ا 3 أ ن 1 و ، ( طط وھ و ر , ر ا ق و فادھ ا ( دد ا رط ا ن 1 م ءاد ا نأ ن ق ا ( د ا ل 3 إ م ظ لو و) ( )* ق= ا = ا و ةء =$ ا ن ز ىو , 2 . نأ إ ظ أ ر ا ء , او ل # ا يرادCا ر H ، ّ مHر و ن ةر+$ دد* ت E ( ا د ا و ر ا ل اد ط), ا ، ذ = ا م م ل و ا 3 نOا 3 ا ط 1 ت = ا د او ن ادCا ءو, ةر . ، ةو'* 3)* ك ذ نI تارازو ا مد 3 ر ر لو ( ط 6 ل$ , ر(6أ ن او ) ً ط . 1 -رEاز# ا ت , , ا رار ا D ت أ ،رود )*د : ر ا )# رو6 ل ، ,,ؤ ا ر طCا دد ا ، , , ا مو) ) 49 ي ، 2016 ص ،تور ، 87 . 2 ،ن * ،D زو ا و ر6 ) د ا راد ،ةرادCا = ا و ء , ا ،ق) * و ةد 6ر و أ 2006 ، ص 21 .27 نإ تاءار#Cا ةد ا ب ,أو ل ا ، ) + ا 1C 3 ا د ,= ا ل$6 ا ًرد ىو $6 ھ و ،ن طاو ا ب , ا , Eر ا ف 1 ىو , ةرادCا ، ا د و ىو , ت د ا ا . ( دؤ ذإ تاءار#Cا نأ ب ,أ و ل ا ةرادCا رEاز# ا ّ ط 3)* ب , # ,Cا ، ر, ا ءاد ا و ، = او ،دّ # ا ز # إ و فادھ ا صو ا ( * ن او ا ظ او . ا ًر أ ر = ظ أ ) ا ةرادCا 3 ا د *ا #و و $ ت ا ،ت و) او 3)*و مHر ا ا دو(# ا ن ( أد ا ) ا ةراد ا ، رادCا تارادإو ىر أ ل # و) ا ن ر و ةز(#أ ب رد و ،ن ) ا نI ت و) ا ا ن$ نأ نو$ ن مھأ لE ,و ا D ر ىود# ا =6 او مد , ل$6 ،ٍف $ نأو ن ز ت و) ا ( د و لاز م ل $6 ، د ) ا نود ةد = ,Cا ن ت ت و) ا ت Cا ل # ةرادCا لو ،نطاو ا إو ر= ا ر ) 9 أ ن* ىد ه 1ر ن ت د ا د ا . د) ا ( ) ا ةرادCا ت E ( + ا ث ا لو و ةد* د ا و ت E ( ا و ز$ر ' ا : $ و ا م+ ( ا
28
$ ا ث& ا
ا ت ' ھ
!
+& ا ةراد
ت)# ا ئد ا س= سر$ ا رو ,د ، و ص 3 ,أ رو ,د ا ر * رو ,د 1976 رو ,د م+ 1989 * رار ,ا و رار ,او ت + 3)* لد يذ ا ء 6 ا ، هذ( رEاز# ا ط), ا د) ا ھ ود) ) Cا ت * # ا نأ 3)* رو ,د ا ص ذإ .ئد ا و ا و 1 . 6 تاذ ) رادإ ت E ھ دو#و 3)* لو ا م ) ا ةرادCا م ظ س, و رادCا = ظو ا تاز ا و ت ط), D زو و ت = ) ا E ( ا ل' ,ا ق و ، ا ز$ر ' ا رادCا ت ط), ا و ز$ر ا رادCا ت ط), ا ن ود 2 . و م, رادCا ت E ( ا ت E ( ا هذھ D ود) )$6 ا م G ار@# ا دود ) و و ر طإ ن 1 كر ، ( =ظو و ( )+ و ( ن ,,ؤ ا ص 6 ا ن* ( ' ,I م ا ( و د و و و ( ز ) و ت ط 6 ا ك) •6 ا ل ا ھر * ( ط 6 يذ ا ر ا ت از إ ن 91ر= و قو ن 9 ( ) ا و ا ت ر ا ر6 ( ر و ) , ذ D ( ) ا ت E ( ا) و ا ص 6 ا هذھ ل # O ز' ا ت $ Cا م , ا ق و ) ا تاد و ا هذھ م ظ ب#و 9 أ $ ، ( = ظو ءاد ود ا 9 )* فر ا , , ا 3 . 1 ةد ا 16 رو ,د ا ن 1996 خرؤ ا 7 ر , د 1996 م ر نو لد ا ، 16 -01 خرؤ ا 06 سر 2016 خرؤ ا ، ,ر ةد ر# ، 07 سر 2016 دد ا ، 14 . 2 ص ، ق , ا D#ر ا ، ةد ن س د 65 -70 . -Benoit , Le droit administrative Français-paris-1968-p130.
-Jean , Bernard Auby , François Auby , droit des collectivités locales , presses universitaire de france , septembre , 1990, p 42.
- Bruno Remond , Jacques Blan , les collectivités locales ,presses de la fondation nationale des sciences poli*ques , Dalloz , juin , 1992,p33 et ss.
3 ز$ر ا و$ ا رود" ةود د ل * رو ، ) 6 ا ا ھرود و ) ا ةرادCا مو(= ،] ط ن 1 ر ا ،ةرھ ا ، رادCا ) ر ا ظ ا ،" # ا 2007 ص ، 217 . , ، ر ا ر$= ا راد ، ر ,ارد ، يرادCا نو ا ز #و ا ، يو ط ا د ن , 1979 ص ، 74،77 .
29 رو ,د ل' ن ت $ رEاز# ا ةراد ا ت ' ا مھ 1989 ل+ و 6 س # ر * 6 ا ةدار ا ل + ت ا ل' ن راد ا ز$ر ' ا 9 ر يذ ا ر ط ا وھ س)# ا و و ا نوؤ6 ا ر , ن طاو ا $ر 6 ن $ $ * ب 6 ا ), ا ل *أ 9 ب ار و 9 دارا ن ط ز$ر ' ا ةد* د,# 3 و و ا ت رو ,د ت ' ا م *د , , ا م ظ ا م راد ا 1989 ةرد ) ةرادا ق 3)* ا ط : ھ ت ' ا مھأ و ) ا E ( ا 9#او ا ب* راد إ د) ا نو م ر 90 -09 خرؤ ا 07 ل ر أ 1990 نو لد ا و م ر 11 -10 1 راد إ و و ا نو م ر 90 -09 خرؤ ا 07 ل ر أ 1990 لد ا و نو م ر 12 -07 2 . ا م ظ ) ), ا رود) ارظ و يراد ا ز (# ا ف) و ، , , رد رو ,د 1989 يذ ا رو ,د () د م+ ت ' ا ر أ 1996 ( و ا ل د ا رو ,د ي 2008 م+ ، ت ر6 ( )$ ھ و (= $ و ةراد ا ث د ت ' ا ل د ةراد ا و ،ن 1 د و ر6 و ذ = ا *ر, و ن ةراد ا ب ر .نطاو ا م+ ن و Cا ت E ( قرط ) ا ةراد ھ و د) ا لو ا ب)ط ا و ا 3 ا م+ + ا ب)ط ا .
لو;ا ب+ط ا
د+ ا
مھ , ل ،ب, رور1 ا , , ا ت د ا م د = $ ) ا ت * # ا نإ ، # إ ط6 أو D ر 6 و ت د ن 9 د ) ا ( # ر $ ل$6 و نطاو ا ن ط ,و ا ل$6 و ،رEاز# ا ةرادCاو م$ ) , , ا ةد و ا ل+ ُ ھر * ا ةرادCاو ، ود) ا ت , , ا ذ = و و ا د ر ا ق) اذإ ز$ر ىر أ (# ن و$ ا دو(# او ، (# ن ) ا D # ا دو(# ل $ ن ً 'ط ا . 1 نو ا 11 -10 خرؤ ا ، د) ا نو ق) ا 22 و و 2011 . 2 نو ا 12 -07 خرؤ ا ، و ا نو ق) ا 21 ر ار 2012 .30 ةرادCا 3ــــ)* ــــ رادCا نوؤــــ6 ا ر ـــــ, يرــــEاز# ا م ــــظ ا دــــ *ا د ــ ) ا ــــ)+ ا ــ و د)ـــــ ا ــــ و ا د) ـــــ) ــــ,او ــــ ھا 3 وأ و ، ةد* ــــھر * ،نطاوــــ ا نــــ ــ( ر ز$ر ت ( )* D # ر ,د ود ا رEاز# ا ) , ا , ن 1963 3 إ و ،اذھ ھو تاذ دو#و و ب, 1 9 ةد ا 49 ن يرEاز# ا د ا نو ا 1 . ، يرEاز# ا يرادCا م ظ ا ) ) ا ز$ر رادإ E ھ وأ ةد و ھ د) $, *و # م1 + ، * #ا ، , , د* ا و , , ا ظ ا ) ا ( 2 . م ر نو ا ن 3 و ا ةد ا ( ر* 11 -10 د* ا ) Cا * # ا ھ ": د) ا ن و ، طاو ا ,ر ن $ ر و ،" ) , ا ا ذ ا و و ا 6 D ود) و ا نوؤ6 ا ر , ن طاو ا $ر 6 ر طا 3 رط ن* ك ذ م و ، و ت E ھ ق .ر , ظ ر طا ا 6 ا س)# ا س Eر )+ ا و د) ا ت E ھ 3 ا لو ا عر= ا قرط و ،يد) ،يد) ا 6 ا س)# ا لو و ، د) ا ت ' + ا عر= ا و ةرادإ م ظ ث + ا عر= ا ، د) ا قرط و ةرEاد) D ار ا عر= ا . 1 م ر ر ا 75 -58 خرؤ ا 26 ر , 1975 .م ا و لد ا ، د ا نو ا ن 1 ا ، ،رEاز# ا ،D زو ا و ر6 ) رو,# ، د) ا نو حر6 ،ف 1و ر * 2012 ص ، 105 . ) ا ةرادCا، ) ر @ ا د ص ، ق , ا D# ا ، رEاز# ا 41 -44 . 2 ص ، ق , ا D#ر ا ، س و طاور 291 . 3 ةد ا 02 م ر نو ا ن 11 -10 .
31
لو;ا عر7 ا
د+ ا ت ' ھ
فر و د) ا ز $ر ن ( رود ر $ م د ت د ا ا ةاو ": ( ةرادCا ) ا ھو ،رEاز# ا 9#و ا يرادCا , , او ود) م أ نطاو ا يذ ا د = , ن مھأ جر ( وھو د ا " ا 1 ا ) ا د) ا ر ذإ . , , ) ا يرادCا م ظ ا ت 1 د و ،D # ا ةد* ل$6 ( و$ رEاز# ا ل' ن ز$ر ا ت ط), ا م ھ لوأ رد د و . د) ) = ظو ا و و ا ر طCا ت ا ر ,د ا و و ا صو ا م ر ر ا ب#و يد) نو 67 -24 خرؤ ا 18 = # 1967 2 أ إ ل$ عر6 ا ن نو ا رود H 3 ا د) ا نو ت' د مو ةر م ر 11 -10 د, ء # يذ ا نو ا ( 1 ا صE ا م ر 90 -08 ت ــــ* # ا ح'ــــ إ ر ــــطإ ن ــ1 جردــ لــــ$ ھ ح'ــــ إ ــــ)+ ا و لــــ 6 ا ــــ ) ا و ــــ ود ا ــــ ود ء ــــ,رإ نوؤــــ6 ا ن طاوــــ ا $ر ــــ6 س رــــ$ ء ــــ# اذــــ ، نو ــــ ا و قــــ ا ر اذــــ$ و ، ــــ طار د ا قــــ ــــ ) ا D ,و ل' ن ةأر ا قو ــــ . ا س # ا ل + (1و1 نو ا ص د م ر 11 -10 ،ت E ھ ( نو$ نأ ن د ( ( د) ا م 9 أ )+ ا ت E ( ا هذ( قرط ,و 3 واد E ھ : ھ يد) ا 6 ا س)# ا ذ = E ھ و ، س Eر ط), ت د) ) م ا ن ا (ط6 ةرادإ و يد) ا 6 ا س)# ا س Eر (,أر ا 6 ا س)# ا و ،يد) Cا ن 1Cا هذھ ر .نو ا ( ء # ا ت '
1 -د * رو ا رود ، # ةرادCا ) ا م د ت د ا رو6 ل ، ا )# ر د # ، , , ا يد ) رو ،ح ر ،رEاز# ا ، دد ا 11 ، ص 15 . 2 ل 6 ت د ا )# )# رو6 ل ،رEاز# ا ) ا ا و ) ا ةرادCا م ظ ص 6 ، و* , ناو# ،رEاز# ا ،D ار ا دد ا ،ف)6 ا ، )*و ن # ، ر ا 2006 ص ، 262 . 3 ةد ا 15 نو ا ن 11 -10 .
32
د+ + واد ا ' ھ : وأ
هذھ ت ر* ل' , ا ذ ، ) ا 6 ا س # ا ھ ت واد ا E ھ عر6 ا ر *ا م ر ر ا رود ( ' و ( و$ ث ن تاروط و تار @ ةر ا 67 -24 1 ق) ا ةد د# ) ر د يذ ا د) د) ا 6 ا س # ا روط . دار ا ىد نو$ م+ ن و لو) ا حار ا و ل$ 6 ا ? 1و 3)* , , ا باز ا ل دار ا ن ن و$ 3)* د* , و ا نوؤ6 ا $ر 6 ا ن م( $ , , + , و ةرادI ( إ د( . ) ا ت Cا زو= ا ) ا ةرادCا ر , , (# ن ل$6 6 ا س # ا ت $ د طو ا ر ر ا ( # ھ ةد او ث دو#و مHر ،ن طاو ا و ةرادCا ن د و ا ط ,و ا وھ ن $ ارظ و ،ىر أ , , تار ) ت ), ) ا 6 ا س # ا رود , د) ا نو 3)* ت' د ت) دأ د 1981 D .لد ا نو ا ةدراو ا , , ا ئد ا 3)* ء Cا , يرو ,د ا ل د ا ب#و و 1989 ن طاو ) 3ط*أ , , = ا ر *ا يذ ا ا و * #Cا و , , ا ة ا $ر 6 ا ق م( (#و ف) ن رEاز# ا و د C ز ا دد ا د *إ ، '*Cا 2 , د) ا نو رود ر+ ا 9 ن $ و . 1990 E $ صر ? = ,او * #إ و , , $ر 6 و 9#و ا و , , ا ر $ Cا ء @ C .دار G رو ,د ء # م+ 1996 ةد ا ص 15 # ا ":نأ 3)* + ا ةر = ا وھ ب ا س) " و ا ت ط), ا ل * ب ار و 9 دارا ن* ب 6 ا 9 ر يذ ا ر طCا 3 م ن$ ، ر @ ) ا نوؤ6 ا ةرادإ 3 و ا ) ا س # ا ل$6 نأ نود ) ةرادا م ظ 1 م ر ر ا 67 -24 خرؤ 13 = # 1967 دد ا ،ج ج ر ج ،يد) ا نو ا ن 1 ا ، 4 .
-Boukerzzah, Decentralisation, developpement locale et amenagement du territoire en Algerie- le cas de wilaya de skikda-, these de doctorat de 3eme cycle, universite paul valery, Monpelier, Juillet 1985, p 63.
2 ،رEاز# ا ، # ا ت *و ط ا ناو د ،يرادCا نو ا ،ر * يد او* 2007 ص ، 182 . 3 م ر نو ا 16 -01 خرؤ ا 06 سر 2016 ، رEاز# ا رو( # ا ,ر ةد ر# ،رو ,د ا ل د ن 1 ا ، دد ا 14 ] ر ، 07 سر 2016 .
33 ا طور6 ا لو عر6 ا ن ، رادCا تاء =$ ا ص 9 * ب ر و ،ب Cا ق رط , , ا باز ا 3)* 3)* ن اذ ، E و ا وأ د) ا 6 ا س # ا و1 ?6ر ) نأ ن 6ر ا ر ا د * ل ط , , س س # ا رود ن ةر ا و ةء =$ ا يوذ ?6ر ت'ھؤ ب)ط ا رادCا ( ةدد ت ' ( 1 , , ا *و ا D ر 3)* ل ا و ر طCا هر * ) ا نوؤ6 ا ر , $ر 6 ا Hر م( د د و $ ن طاو ا ىد ةد* 9) # $ و ا ت ط), ا ل * ب ار و 9 دارإ ن* ب 6 ا 9 ر يذ ا و ا .ن طاو ا $ر 6 ن $ و ز$ر ا 6 ا س)# ا ر ق رط ن* 9E 1*أ ر ا م ذا ،يد) ا م ظ ا ) مھأ يد) ود و ير, ا و ر6 ا م ا عار ا و1 ا ةد م 5 تاو , ، 6 ا س)# ا د ذإ واد ا ءار#C تارود ةد* يد) ا 2 6 ا س)# ) و . د * ر H ىر أ و د * نو$ د ا نو ھدد ت ' يد) ا د* ا ل$ ( او ر ا ، ا و E ( ا ل+ و د) يد) ا 6 ا س)# ا س Eر فار6ا ت د) ا ( مو ل * ا أ ،ز (# او 3 . ص د نو ا م ر 11 -10 Eاد ن # ء 6 ا 3)* ص د 4 ةدد ا م ( م ا 3 و ؤ ىر أ ن # و ، ( و 3 م ا ( س)# ا ھدد ةر6 $ ( ا ر أ ن ص ,,ؤ د) ا وأ 6 ا س)# ا س Eر حار ا 3)* ء ) تازو # . و د ر+$أ نو$ ن # ل ا نأ عر6 ا ر *ا ذإ ،يد) ا 1 -و ) ا ةرادCا س,أ ،دو , بو( 6 ، # ا ت *و ط ا ناو د ،رEاز# ا و ا و د) ا م ظ 3)* ( ط ،رEاز# ا 1986 ص ، 28 . ص ،ق , ا D#ر ا ، ز ةد ر 29 -30 . 2 ةد ا 52 نو ا ن 11 -10 . 3 داو ا ل' ن د) ا نو ن + ا م, ا د# 16 ةد ا 3 ا 61 ا ل * = $ مظ 1وو ،ِ9 # و س)# م ر يو1 ا نو ) 9 و$ و 9 ا , كر ،9 واد م ظ و 9 ب ا 12 -01 خرؤ ا 12 = # 2012 .ب Cا م ظ ق) ا يو1 ا نو ا ن 1 ا ، 4 ةد ا ت 31 نو ا ن 11 -10 ": ل$6 3)* س)# ا 6 ا يد) ا ن ن *أ 9E 1 ، # لE , ) Eاد ا ل # 9 إ , و ك) ) ا : E ( ، E ا و ظ ا و ا ،ر + , ا و ا و د ا 1 ر ا و + ا و * # ا نوؤ6 ا ،ير ا د ا و '= ا و ير ا ، د ) ا * ا و , ا و ر ا و م ) Cا ."ب 6 ا و
- Mouloud Didane, Codes de la commune et de la wilaya, Edition Balkeise, Alger, 2012, p14.
34 ــ ا ة ـــ ا 9ــ و رودــ يذـــ ا ــ د) ا روــ وــھ يدــ) ا ــ6 ا س)# ــ ر ـــ, نـــ, 3ـــ)* لو ا رھ ـــ, ا و ـــ ) ا ـــ ط ا ء ـــ أ لـــ+ وــھ و ــ د) ا ا نو ـــ عرـــ6 ا نأ دـــ# ك ذـــ ، ـــ ) ا نوؤـــ6 ا Dــــ,و دــــ دــــ د# ا ــــ د) نأ دــــ# ــــ د) ا نو ــــ صوــــ ن ــــ ؛ 9 ــــ ا نــــ ــــ ــــ*و 3ـــ)* ةر+ ـــ تدرو ـــ $ ، ـــ * و ـــ )ط تء ـــ# دـــ ســـ # ا ت ـــ ا و رـــ6 ا ـــ وظ ا فارـــطأ =) ا ظ ا 1 .
د+ + ذ 7 ا ' 6 ا :
مھدد* نو ا دد باو هد* , يد) ا 6 ا س)# ا س Eر ن ذ = ا E ( ا نو$ ( )* ل ا د* ا دد ك ذو . ()+ ا ) ا * # ا م, ت ط), يد) ا 6 ا س)# ا س Eر سر م, و $ ( و , ود) '+ 9 = ىر أ و د) ) '+ هر * 9 ' ل+ . ود ا 2 :
1
-ا س+) -ا س 'ر ت &C4
د+ + C 1 74 يد+ ا $ .
نو ا P * 11 -10 د) ) '+ 9 = يد) ا 6 ا س)# ا س Eر ت ' , داو ا 77 3 إ 84 ، = ر6 ا م,ار ا D # د) ا يد) ا 6 ا س)# ا س Eر ل+ ,ر ا تارھ ظ او 3 طور6 ا ن 1 رادCاو د ا ة ا ل *أ ل$ د) ا ل+ ذإ ، ( )* صو ا ل $6 او ( لو ا م ظ او D ر6 ا . @6أ و ت * #ا ر د ث س)# ا , Eر 3 و و و تارود ا ر 1 ( س)# ا ل ت = مار إ ، ق = نذCا و د) ا تادار إ ر , و ت ,)# ا , Eر و د ' ةو*د ا ? ا 1و 3)* ر(, ا و ، مھر , 3)* فار6Cا و د) ا د , ف ظو ، د) ا 1 ،رEاز# ا ، ) ) ن * ،D زو ا و ر6 ) ىد( ا راد ،يرEاز# ا D ر6 ا د) ا ،لد * نار *و 2010 ص ، 78 . 2 م+ ،يد) ا 6 ا س)# ا س Eر ت ' ، ار ا E ( ا و ) ا ت * # ا و ) اد ا ةرازو ,ر ا D و ا ا مو D و ا 3)* ع'طC 4 ر و 2018 * , ا 3)* ، 20:46 : اء , http://www.interieur.gov.dz/index.php/ar. 3 ةد ا 77 نو ا ن م ر 11 -10 .
35 د) ا ق ار و ( ار م ا و ( و 1 ، ر(, و 3)* يد) ا 6 ا س)# ا س Eر د) ا از ذ= و يد) ا 6 ا س)# ا ت واد ذ = فر ر ا وھو 2 . ل * ا D # يد) ا 6 ا س)# ا ر ت يد) ا 6 ا س)# ا س Eر مو . ( رادإو د) ) و$ ا قو او ك' ا 3)* ظ ا
2
-&C4
ا س+) ا س 'ر ت
ود+ C 1 74 يد+ ا $ .
= ا هذ( و . د) ا ىو , 3)* ود ا يد) ا 6 ا س)# ا س Eر ل+ , ف)$ ن ود ) 9E 1 ا ضو= 9 أ 1C . ( لو ا D ر6 ا ق ط و مار ا 3)* ر(, ا س= و .ن ا ن ود ا و ن د) ا 9 ' ن د ا ل * ا ض ك ھ ت و . ( 9 ل او ا ر 6 , نأ 9 د ' و. د ا ا ط 1 = يد) ا 6 ا س)# ا س Eر هذ( دو ا D # مو ، = ا ) إ ص ا م ا بE ا ر ت لو = ا ير , ا D ر6 ) ط د ا ) ا . و ن د) ا ن ود ) 9E 1 إ ض و= 9 وؤ, ت و يد) ا 6 ا س)# ا س Eر ن$ نو ( إ ر 6 ا ةدد ا ت # ا اذھو يد) فظو ل$ و ن ا ن ود او د) ا 3 .
3
يد+ ا $ . ا س+) ا س 'ر رود
ت واد ا ذ 7 و داد ا $*
ن داو ا ت ظ 52 ةد ا 3 إ 61 م ر نو ا ن 11 -10 م ظ ، د) ق) ا 9 و ا ر اد ا و ت ا D # يد) ا 6 ا س)# ا س Eر مو ث ت واد ا @) از إ رر ا ت واد ا ق رط ن* د) ا ر , و نوؤ6 ) ا و و ر ا 4 . 1 داو ا 77 -84 م ر نو ا ن 11 -10 . ص ، ق , ا D#ر ا ، رEاز# ا ) ا ةرادCا ، ) ر @ ا د 92 ، 93 . 2 ةد ا 81 نو ا ن م ر 11 -10 . 3 -ا ن و دا 77 -92 نو ا ن م ر 11 -10 . 4 ةد ا 52 و 53 نو ا ن م ر 11 -10 .
36 ن )+ ا وأ ن ر1 ا 9E 1* ط , ا )H يد) ا 6 ا س)# ا ت واد ذ تو نو$ تاو ا يو , و ، D ر 6 ا 3)* ت و ا د * $و م(E' ز ةد ا ص ط #ر س Eر ا 54 نو ا ن م ر 11 -10 .
د+ + م . ا ن ;ا :
D1و ت ط), س Eر س)# ا 6 ا يد) ا (ط6 ةرادإ ن ا ا ( د) ) م = ظو ( $) دد* قو= ا ت د) ا ود) )* 100.000 , 1 . ر و ن مھأ درو نو ا د د# ا م ر 11 -10 د) ق) ا وھ ل دإ ب ن ا ن 1 م ا ةز(# ا ةر , ا ث ، د) ) ت 1 ةد ا 15 نأ 9 ل$ ھ د) ا ل$6 س)# ا ن 6 ا يد) ا E ($ واد E ھو ذ = (,أر س Eر س)# ا 6 ا ةرادٕا و يد) ا (ط6 ن ا م ا ت ط), س Eر س)# ا 6 ا .يد) ا 3 و ذإ ن ا م ا د) ) ت ط), س Eر س)# ا 6 ا ) يد) ا 2 : 1 -ن 1 ر 1 ت * #ا س)# ا 6 ا ،يد) ا 2 -ط 6 ق , و ر , ? ا رادCا او ، د) ا 3 -ن 1 طط و ظ ا ل$ ( ا 1 ا ت واد ا ق ط ) ا تاذ تارار ا ذ = ةد ا 9 )* صو ا ن د , ا ر , 126 .نو ا س= ن 4 -داد*إ ر1 م ), م' ,ٕاو م ( ا ةد ا 9 )* صو ا 68 .ه'*أ 5 -3 ) ض و= ا ء 1 C ن س Eر س)# ا 6 ا د) ا د ي ء 1 Cا $ 3)* قE +و ا ) ا ر , يرادCا او د) ) ء + ,I .تارار ا لوؤ, ا وھ و ، د) ا ? ر , ا و ق, ا وھ ر م ا ن ا نأ P , 9 )* و * . ( ا و يرادCا ب # ا 3) 1 ةد ا 19 ا مو,ر ا ن م ر يذ = 16 -320 خرؤ ا 13 ر , د 2016 ، 3)* ط ا ا م $ ا ن 1 ق او ا ،ر ج ، د) ) م ا ن ا 15 ر , د 2016 دد ا ، 73 . 2 ةد ا 129 نو ا ن م ر 11 -10 . ص ، ق , ا D#ر ا ، رEاز# ا ) ا ةرادCا ، ) ر @ ا د 97 -98 .
37