Van alle attitudesegmenten ten aanzien van technologie is slechts één profiel vandaag al klaar om met voldoende kennis en vertrouwen AI te omarmen: het segment van 19% de Passionele Minnaars. Voor alle andere segmenten lijken er nog twee begrenzingen op hun AI-readiness te staan: (1) een gebrek aan kennis en inzicht rond de concrete toepassingen van AI en de meerwaarde in hun dagelijkse leven. Dit wijst op een blijvende nood aan informatie en sensibilisering; en (2) het geworstel met een aantal paradoxen omtrent de technologie van vandaag die hen belet al mee te willen surfen op de technologiegolven van morgen. Zolang deze twee begrenzingen niet worden doorbroken, lopen we het risico op een potentiële kloof of ‘chasm’ als AI te veel wordt gepusht.
Met die paradoxen omtrent de technologie van vandaag, verwijzen we in bovenstaande figuur naar de digitale transformatie-golven van het internet en het mobiele internet (smartphone). Die transformatie-golven zijn ook in Vlaanderen grotendeels aan land, en bijna alle Vlamingen zijn er ondertussen in geslaagd ook succesvol op die golven mee te surfen. De snelheid en manier waarop we die eerste golven namen om digitaal nieuws te consumeren, met elkaar te connecteren op sociale media, … zadelt heel wat Vlamingen met een aantal dubbele gevoelens of paradoxen op. Paradoxen waar ze niet meteen controle over krijgen (zoals de privacyparadox, waarheidsparadox en afhankelijkheidsparadox). Zolang ze gemengde gevoelens hebben bij de technologie van vandaag, is de stap naar de technologie van morgen nog (te) groot.
Innovators Early Adopters Early Majority Slope of Enlightenment
Trough of Disillusionment
Plateau of Productivity Peak of Inflated Expectations
Late Majority Laggards
AI
CHASMTHE
VLAMINGDE
Met die chasm verwijzen we naar een concept van Geoffrey Moore en de diffusietheorie7. Het gevaar dat een innovatie alleen maar een eerste groep innovators/early adopters kan bekoren, maar er niet in slaagt de cruciale brug naar de twijfelende massa te slaan.
Het eerste attitudesegment van 19% Passionele Minnaars zijn in bovenstaande figuur de innovators en early adopters voor AI-toepassingen. Naar de overige 81% van Vlaanderen dreigt voor AI voorlopig een zogenaamde chasm. Zo bevestigt een diepere bevraging binnen twee voorbeeldtoepassingen van AI (boodschappen doen en een avondje televisiekijken) waarin we polsten in hoeverre de Vlaming mee zou gaan in een automatisatie van die ervaringen. Beide ervaringen werden geoperationaliseerd op een continuüm van 5 stappen: 1) geen tussenkomst van technologie 2) technologie toelaten om te meten en te registreren 3) technologie toelaten om aanbod te personaliseren 4) technologie vertrouwen om te semi-automatiseren, en finaal 5) volledige vertrouwen in technologie en automatiseren.
Ook die cases bevestigen dat de Vlaming zeker nog niet klaar is om volledig mee te gaan in automatisatie en wat vandaag al tech-nologisch mogelijk is. In de voorbeeldcase van de boodschappen is slechts 4% klaar om mee te gaan in een volledige automati-satie, waarbij bv. de slimme koelkast jouw boodschappenlijstje opmaakt en de producten al aan huis laat leveren nog voor je zelf goed en wel beseft dat je die niet meer voorradig had. Amper 1 op 5 is klaar voor het personaliseren van het boodschappenlijstje.
In de voorbeeldcase van het avondje televisiekijken, is het potentieel groter. Daar lijkt 45% van de Vlamingen toch al klaar voor personalisatie van het aanbod, en zelfs 13% voor semi-automatisatie (waarbij technologie zelf een film of serie mag beginnen afspelen wanneer je televisie wenst te kijken, maar wel zelf nog iets anders kan kiezen), en lijkt het potentieel ook groot genoeg om de chasm te overbruggen.
Een grote rem in het kunnen afstaan van controle aan technologie in deze scenario’s, is de mate waarin mensen worstelen met de privacyparadox en controle over data, wat een belangrijk aspect is om de twijfelende massa over de kloof te helpen. Zo zien we bij de twee automatisatiecases dat 57% een overzicht wilt van de persoonlijke gegevens die gebruikt worden, met de mogelijkheid om bepaalde types van gegevens niet meer te delen of zelfs al zijn data terug te kunnen roepen.
Net zoals apps een eerste succesvolle intrede deden voor mediatoepassingen en zo het pad effenden voor apps in heel wat andere domeinen, lijkt het mediadomein ook voor automatisatie eenzelfde rol te kunnen vervullen. Voorlopig is er echter een groot verschil in AI readiness bij de Vlamingen, en houdt een te snelle push van AI-toepassingen het risico in dat heel wat
7 Diffusion of Innovation (Everett M. Rogers, 2003)
potentieel in de zogenaamde chasm zou kunnen blijven steken. Een reëel risico, want 45% (vorig jaar was dat 41%) geeft aan dat technologische veranderingen en innovaties te vlug na elkaar komen. De meest prominente innovatie is wellicht Artificiële Intelligentie (AI), in Gartner-terminologie momenteel op de top van de hype of inflated expectations, maar met een burger die daar nog niet altijd klaar voor is, en zich door de paradoxale verhouding met bestaande technologie vooral in de through of disillusionment situeert…
Willen we...
• … het potentieel van AI, en bij uitbreiding de veelbelovende technologieën van morgen niet beperken tot de segmenten van innovators, early adopters of passionele minnaars …
• … van digitale transformatie een inclusieve aangelegenheid maken …
• … de chasm vermijden en ook de meer twijfelende segmenten vol vertrouwen de volgende golven van digitale transfor-matie laten nemen …
dan zal het belangrijk zijn dat elk attitudesegment zijn respectievelijke drempels of paradoxen onder controle krijgt. Daar kan AI misschien zelfs het breekijzer toe zijn, door bijvoorbeeld meer diversiteit in nieuwsrecommendatie-algoritmes te integreren (waarheidsparadox), of door op basis van contextuele informatie meer ondersteuning te bieden in functie van digitaal welzijn op het werk of op school (afhankelijkheidsparadox).