Chapitre I. M ISE AU POINT BIBLIOGRAPHIQUE SUR LES MECANISMES DE
I. 3.2.1.2 Transfert de l’atome d’hydrogène du désoxyribose vers la base azotée
I.5 Conclusion
Cette mise au point bibliographique nous a montré la diversité des agents physiques et chimiques pouvant menacer l’intégrité de l’ADN. Ces agents peuvent induire la formation d’une multitude de dommages sur l’acide nucléique. Egalement, cette étude bibliographique a souligné une grande abondance de littérature concernant les dommages dans des conditions biologiques ou très proches, ou encore dans le cas d’ADN complexé par les nucléosomes.
Toutefois, comme notre objectif est d’étudier la formation de dommages sur l’ADN complexé avec différents agents cationiques, notamment des tensioactifs, le chapitre bibliographique suivant sera consacré aux principes et méthodes les plus couramment utilisées pour étudier la complexation ADN-tensioactifs.
Références
[1] Calladine, C.R., Drew, H.R. Understanding DNA : The Molecule and how it Works
(2nd Ed.), Academic, London, 1997
[2] Tan, X., Grollman, A. P., Shibutani, S., Carcinogenesis, 1999, 20, 2287-2292.
[3] Thomas, D., Scot, A. D., Barbey, R., Padula, M., Boiteux, S., Mol. Gen. Genet., 1997,
254, 171-178.
[4] Jiang, N., Taylor, J.-S., Biochemistry, 1993, 32, 472-481.
[5] Gentil, A., Le Page, F., Sarasin, A., Biological Chemistry, 1997, 378, 1287-1292 [6] Munro, T.L., Radiat Res, 1970, 42, 451-470
[7] Mitchell, D. L. In CRC handbook of organic photochemistry and photobiology, William M. Horspool, Pill-Soon Song, eds., CRC Press, 1995, pp. 1326-1331.
[8] Mitchell, D. L., Jen, J., Cleaver, J. E., Photochem Photobiol, 1991, 54, 741-746. [9] Ravanat, J.-L., Douki, T., Cadet, J., J Photochem Photobiol, B: Biology, 2001, 63, 88-
102
[10] Gordon, L. K., Haseltine, W. A., Radiation Research, 1982, 89, 99-112 [11] Durbeej, B., Eriksson, L. A., Photochem Photobiol, 2003, 78, 159-167. [12] Taylor, J.-S., Cohrs, M.P., J Am Chem Soc, 1987, 109, 2834-2835
[13] McAteer, K., Jing, Y., Kao, J., Taylor, J.-S., Kennedy, M. A., J Mol Biol, 1998, 282, 1013-1032
[14] Douki, T., Cadet, J., J Photochem Photobiol, 1992, 15, 199-213 [15] Peng, W., Shaw, B.R., Biochemistry, 1996, 35, 10172-10181
[16] Mitchell, D. L., Jen, J., Cleaver, J. E., Photochem Photobiol, 1991, 54, 741-746
[17] Tyrrel, R. M., Keyse, S. M., Journal of Photochemistry and Photobiology, B: Biology,
1990, 4, 349-361.
[18] Drobetsky, E. A., Turcotte, J., Châteauneuf, A., Proceedings of the National Academy
of Science of the United States of America, 1995, 92, 2350-2354
[19] Sugiyama, H., Saito, I., J Am Chem Soc, 1996, 118, 7063-7068 [20] Burrows, C. J., Muller, J. G., Chemical Reviews, 1998, 98, 1109-1151 [21] Kelley, S. O., Barton, J. K., Science, 1999, 283, 375-381.
[23] Saito, I., Takayama, M., Sugiyama, H., Nakamura, T. In DNA and RNA cleavers and
chemotherapy of cancer and viral diseases, B. Meunier, ed., Kluwers Academic
Publishers, 1996
[24] von Sonntag, C. Free-radical-induced DNA damage and its repair. A chemical
perspective, Springer, 2006
[25] Jacobs, G.P., Samuni, A., Czapski, G., Int J Radiat Biol, 1985, 47, 621-627
[26] Wood, P. D., Redmond, R. W., Journal of the American Chemical Society, 1996, 118, 4256-4263.
[27] Gut, I. G., Wood, P. D., Redmond, R. W., J Am Chem Soc, 1996, 118, 2366-2373. [28] Ruzsicska, B. P., Lemaire, D. G. E. In CRC Handbook of photochemistry and
photobiology, Pill-Soon Song, ed., CRC Press, 1995
[29] Douki, T., Reynaud-Angelin, A., Cadet, J., Sage, E., Biochemistry, 2003, 42, 9221- 9226.
[30] Pogozelski, W.K., Tullius T.D., Chem Rev, 1998, 98, 1089-1107
[31] Balasubramanian, B., Pogozelski, W.K., Tullius, T.D., Proc Natl Acad Sci USA, 1998,
95, 9738-9743
[32] Spotheim-Maurizot, M., Begusova, M., Charlier, M., L’actualité Chim, 2003, 97-102 [33] Miaskievicz, K., Osman, R., J Am Chem Soc, 1994,116, 232-238
[34] Alden, C. J., Kim, S., J Mol Biol, 1979,132, 411-434
[35] Sigman, D.S., Graham, D.R., D’Aurora, V., Stern, A.M., J Biol Chem, 1979, 254, 12269-12272
[36] Marshall, L.E., Graham, D.R., Reich, K.A., Sigman, D.S., Biochemistry, 1981, 20, 244-250
[37] Kuwabara, M., Yoon, C., Goyne, T., Thederahn, T., Sigman, D.S., Biochemistry,
1986, 25, 7401-7408
[38] Pope, L.M., Reich, K.A., Graham, D.R., Sigman, D.S., J Biol Chem, 1982, 257, 12121-12128
[39] Goyne, T., Sigman, D.S., J Am Chem Soc, 1987, 109, 2846-2848
[40] Meijler, M.M., Zelenko, O., Sigman, D.S., J Am Chem Soc, 1997, 119, 1135-1136 [41] Bergman, R.G., Acc Chem Res, 1973, 6, 25-31
[42] Goldberg, I.H., Acc Chem Res, 1991, 24, 191-198
[43] Zeng, X., Xi, Z., Kappen, L.S., Tan, W., Goldberg, I.H., Biochemistry, 1995, 34, 12435-12444
[44] Kappen, L.S., Goldberg, I.H., Wu, S.H., Stubbe, J., Worth, L.Z.Jr., Kozarich, J.W.,
J Am Chem Soc, 1990, 112, 2797-2798
[45] Goodman, B.K., Greenberg, M.M., J Org Chem 1996, 61, 2-3
[46] Cook, G.P., Greenberg, M.M., J Am Chem Soc, 1996,118, 10025-10030
[47] Sugiyama, H., Fujimoto, K., Saito, I., Kawashima, E., Sekine, T., Ishido, Y.,
Tetrahedron Lett, 1996, 37, 1805-1808
[48] Sitlani, A., Long, E.C., Pyle, A.M., Barton, J.K., J Am Chem Soc, 1992, 114, 2302- 2312
[49] Shields, T.P., Barton, J.K., Biochemistry, 1995, 34, 15037-15048
[50] von Sonntag, C. The chemical Basis of Radiation Biology, Taylor&Francis: London,
1987
[51] Stubbe, J., Kozarich, J.Z., Chem Rev, 1987, 87, 1107-1136
[52] Hertzberg, R.P., Dervan, P.B., Biochemistry, 1984, 23, 3934-3945
[53] Balasubramanian B. Thèse, Université John Hopkins, Baltimore, MD, 1996 [54] Hecht, S., Acc Chem Res, 1986, 19, 383-391
[55] Giloni, L., Takeshita, M., Johnson, F., Iden, C., Grollman, A., J Biol Chem, 1981,
256(16), 8608-8615
[56] Hangeland, J.J., DeVoss, J.J., Heath, J., Townsend, C.A., J Am Chem Soc, 1992, 114, 9200-9202
[57] Frank, B.L., Worth, L.Jr., Christner, D.F., Kozarich, J.W., Stubbe, J., Kappen, L.S., Goldberg, I.H., J Am Chem Soc, 1991, 113, 2271-2275
[58] Uesugi, M., Sugiura, Y., Biochem Biophys Res Commun, 1992,186, 580-587
[59] Konishi, M. , Ohkuma, H. , Matsumoto, K. , Tsuno, T. , Kame, H. , Miyaki, T. , Oki, T., Kawaguchi, H. , Van Duyne, G. , Clardy, J., J Antibiot, 1989, 42, 1449-1452
[60] Dizdaroglu, M., von Sonntag, C., Schulte-Frohlinde, D., J Am Chem Soc, 1975, 97, 2277-2278
[61] Glatthar, R., Spichty, M., Gugger, A., Batra, R., Damm, W., Mohr, M., Zipse, H., Giese, B., Tetrtahedron, 2000, 56, 4117-4128
[62] Beesk, F., Dizdaroglu, M., Schulte-Frohlinde, D., von Sonntag, C., Int J Radiat Biol,
1979, 36, 565-576
[63] Povirk, L.F., Hogan, M., Dattagupta, N., Biochemistry, 1979, 18, 96-101 [64] Dabrowiak, J.C., J Inorg Chem, 1980, 13, 317-337
[66] Burger, R.M., Kent, T.A., Horwitz, S.B., Mőnck, E., Peisach, J., J Biol Chem, 1983,
258, 1559-1564
[67] Burger, R.M., Freedman, J.H., Horwitz, S.B., Peisach, J., Inorg Chem, 1984, 23, 2215- 2217
[68] Absalon, M.J., Krishnamoorthy, C.R., McGall, G., Kozarich, J.W., Stubbe, J., Nucleic
Acids Res, 1992, 20, 4179-4185
[69] Neese, F., Zaleski, J.M., Zaleski, K.L., Solomon, E.I., J Am Chem Soc, 2000, 122, 11703-11724
[70] Colson, A.O., Sevilla, M.D., Int J Radiat Biol, 1995, 67, 627-645 [71] Kappen, L.S., Goldberg, I.H., Biochemistry, 1983, 22, 4872-4878
[72] Kappen, L.S., Goldberg, I.H., Liesch, G.M., Proc Natl Acad Sci USA, 1982, 79, 744- 748
[73] Dizdaroglu, M., Schulte-Frohlinde, D., von Sonntag, C., Z Naturforsch, 1975, 30c, 826-828
[74] Isildar, M., Schuchmann, M.-N., Schulte-Frohlinde, D., von Sonntag, C., Int J Radiat
Biol, 1990, 18, 1217-1223
[75] Pratviel, G., Pitié, M., Bernadou, J., Meunier, B., Angew Chem Int Ed Engl, 1991, 30, 702-
[76] Dix, T.A., Hess, K.M., Medina, M.A., Sullivan, R.W., Tilly, S.L., Webb, T.L.L.,
Biochemistry, 1996, 35, 4578-4583
[77] Pratviel, G., Bernadou, J., Meunier, B., Angew Chem Int Ed Engl, 1995, 34, 746-769 [78] Bothe, E., Qureshi, G.A,, Schulte-Frohlinde, D., Z Naturforsch., C : Biosci., 1983, 38,
1030-1042
[79] Deeble, D.R., von Sonntag, C., Int J Radiat Biol, 1984, 46, 247-260
[80] Wagner, J.R., van Lier, J.E., Johnston, L.J., Photochem Photobiol, 1990, 52, 333-343 [81] bo Zhang, R., Eriksson, L.A., J Phys Chem, 2006, 110, 23583-23589
[82] Becker, D., Bryant-Friedrich, A., Trzasko, C.-A., Sevilla, M.D., Radiat Res, 2003, 160, 174−185
[83] Zheng, Y., Cloutier, P., Hunting, D.J., Sanche, L., Wagner, J.W., J Am Chem Soc,
2005, 127, 16592-16598
[84] Rae, J., Ashokumar, M., Eulaerts, O., von Sonntag, C., Reisse, J., Grieser, F.,
Ultrasonic Sonochem., 2005, 12, 325-329
[85] Tauber, A., Mark, J., Schuchman, H.-P., von Sonntag, C., J Chem Soc Perkin Trans 2,
[86] Suslick, K.S., Science, 1990, 247, 1439-1445 [87] Henglein, A., Ultrasonics, 1987, 25, 6-16 [88] Benson, S.W., J Educ Chem, 1965, 42, 502-518
[89] Fuciarelli, A.F., Sisk, E.C., Thomas, R.M., Miller, D.L., Free Radical Biol Med,
1995, 18, 231-238
[90] Kondo, T., Krishna, C.M., Riesz, P., Int J Radiat Biol, 1988, 53, 331-342 [91] Kondo, T., Krishna, C.M., Riesz, P., Int J Radiat Biol, 1990, 57, 23-33
[92] Brusa, M.A., Churio, M.S., Grela, M.A., Bertolotti, S.G., Previtali, C.M., Phys Chem
Chem Phys, 2000, 2, 2383-2387
[93] Crowell, R.A., Lian, R., Sauer, M.C., Oulianov, D.A., Shkorob, I.A., Chem Phys Lett,
2004, 383, 481-485
[94] Mark, G., Schuchman, M.N., Schuchman, H.-P., von Sonntag, C., J Photochem
Photobiol A Chem, 1990, 55, 157-168
[95] Adam, W., Grimm, G.N., Saha-Möller, C.R., Free Radic Biol Med, 1998, 24, 234-238 [96] Adam, W., Hartung, J., Okamoto, H., Saha-Möller, CR., Spehar, K., Photochem
Photobiol, 2000, 72, 619-624
[97] Adam, W., Grimm, G.N., Marquard, S., Saha-Möller, C.R., J Am Chem Soc, 1999,
121, 1179-1185
[98] Schulte-Frohlinde, D., von Sonntag, C., Z Phys Chem N F, 1965, 45, 314-327 [99] Wilkinson, F., Helman, W.P., Ross, A.B., J Phys Chem Data, 1995, 24, 663-1021 [100] Suenaga, H., Nango, M., Sugiyama, T., Iwasaki, T., Takeuchi, Y., Shinkai, S., Chem
Lett, 2000, 306-307
[101] Aloisi, G.G., Amelia, M., Barbafina, A., Latterini, L., Elisei, F., dall’Acqua, F., Vedaldi, D., Faccio, A., Viola, G., Photochem Photobiol, 2007, 83 (3), 664-674
[102] Haber, F., Weiss, J. Proceedings of the Royal Society of London. Series A,
Mathematical and physical sciences, 1934, 147, 332-351
[103] Moucheron, C., Kirsch-De Mesmaeker, A., Kelly, J.M., J Photochem Photobiol B
Biol, 1997, 40, 91-106
[104] Ortmans, I., Moucheron, C., Kirsch-De Mesmaeker, A., Coord Chem Rev, 1998, 168, 233-271
[105] Sasmal, P.K., Patra, A.K., Nethaji, M., Chakravarty, A.R., Inorg Chem, 2007, 46, 11112-11121
[107] Epsztejn, S., Kakhlon, O., Glickstein, H., Breuer, W., Cabantchik, I., Anal biochem,
1997, 248, 31-40
[108] Rae, T.D., Schmidt, P.J., Pufahl, R.A., Culotta, V.C., O’Halloran, T.V., Science, 1999,
284, 805-808
[109] Lewis, C.D., Laemmli, U.K., Cell, 1982, 29, 171-181
[110] Rodrigues, G.S. , Madkour, S.A., Weinstein, L.H., Environ Exp Bot, 1996, 36, 45-50 [111] Floyd, R.A., West, M.S., Hogsett, W.E., Tingey, D.T., Plant Physiol, 1989, 91, 644-
647
[112] Fetner, R.H., Nature, 1962,194, 793-794
[113] Van der Zee, J., Dubbelman, T.M.A.R. , Van Steveninck, J., Free Rad Res Commun,