تسيير ميزانية الجماعات المحلية في الجزائر

ﻐﺘﺴﻣ

ــــــ

ﻧﺎ

ــــ

ﻢ

ﯿﻠﻛ

ـــــ

ﻘﺤﻟا ﺔ

ــــ

ﻠﻌﻟا و قﻮ

ـــ

ﯿﺳﺎﯿﺴﻟا مﻮ

ــــ

ﺔ

ﺴﻗ

ــــ

ﻠﻌﻟا ﻢ

ـــ

ﯿﺳﺎﯿﺴﻟا مﻮ

ـــ

و ﺔ

ﻗﻼﻌﻟا

ـــ

ﯿﻟوﺪﻟا تﺎ

ـــ

ﺔ

LMD

ﺮﻜﺷ ﺔﻤﻠﻛ

ﷲ ﺪﻤﺤﻟﺍ ﻭ ﻢﻌﻨﻟﺍ ﻞﻳﺰﺟ ﷲ ﺪﻤﺤﻟﺍ

ﻡﺮﻜﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ

ﺃ

ﺮﻜﺸﻟﺍ ﻞﻳﺰﺠﺑ ﻡﺪﻘﺗ

ﺇ

ﺐﻳﺮﻗ ﻦﻣ ﻲﻧﺪﻋﺎﺳ ﻦﻣ ﻞﻛ ﻰﻟ

ﻭﺃ

ﻰﻠﻋ ﺪﻴﻌﺑ ﻦﻣ

ﻞﻤﻌﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺯﺎﺠﻧ

.

ﺮﻛﺬﻟﺎﺑ ﺺﺧﹾﺍ ﻭ

ﺫﺎﺘﺳﻷﺍ

ﻑﺮﺸﻤﻟﺍ

:

ﻱﻻﻮﻣ ﺔﺷﺮﻜﻠﺑ

ﺖﻧﺎﻛ ﻱﺬﻟﺍ ﺪﻤﺤﻣ

ﻭ ﻪﺗﺎﻤﻴﻠﻌﺗ

ﻩﺀﺍﺭﺁ

ﺍﺪﻨﺳ

ﻉﻭﺮﺸﻤﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺯﺎﺠﻧﺍ ﺓﺮﺘﻓ ﻝﺍﻮﻃ ﻲﻟ

,

ﺎﻤﻛ

ﻡﺪﻘﺗﺃ

ﺴﻠﻟ ﺔﻴﺳﺎﻴﺴﻟﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍ ﺔﺒﻠﻃﻭ ﺓﺫﺎﺘﺳﹾﺎﻨﻣ ﻞﻛ ﻰﻟﺍ ﺮﻜﺸﻟﺎﺑ

ﺮﺘﺳﺎﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺔﻨ

ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺔﻌﻓﺪﻟﺍ

.

ﻱﺮﻴﻐﻟ ﺔﻌﻔﻨﻤﻟﺎﺑ ﺩﻮﻳ ﺍﺬﻫ ﻲﻠﻤﻋ ﻞﻌﺠﻳ ﻥﹾﺍ ﷲﺍ ﻦﻣ ﻮﺟﺭﹾﺍ ﺮﻴﺧﹾﻻﺍ ﻲﻓﻭ

.

ﺀﺍﺪﻫﺇ

ﻱﺪﻬﺟ ﺓﺮﻤﺛ ﻱﺪﻫﺃ

ﻰﻟﺇ

ﺎﻬﻴﻣﺪﻗ ﺖﺤﺗ ﺔﻨﺠﻟﺍ ﷲﺍ ﻊﺿﻭ ﻦﻣ

ﺖﻨﻓﺃﻭ

ﻞﺟﹾﺍ ﻦﻣ ﺎﻫﺮﻤﻋ

ﻲﻟﻮﺻﻭ

ﻰﻟﺇ

ﻔﺣ ﺔﻴﻟﺎﻐﻟﺍ ﻲﺗﺪﻟﺍﻭ ﻯﻮﺘﺴﻤﻟﺍ ﺍﺬﻫ

ﻈ

ﻭ ﷲﺍ ﺎﻬ

ﻰﻟﺇ

ﷲﺍ ﻪﻣﺭ ﺪﻟﺍﻮﻟﺍ

.

ﷲﺍﺪﺒﻋ ﻭ ﻰﻨﻣ ﻲﺘﺧﹾﺍ ﺀﺎﻨﺑﹾﺍ ﻭ ﻲﺗﻮﺧﺍ ﻰﻟﺍ

.

ﻰﻟﺍ ﺹﻮﺼﺨﻟﺎﺑ ﻭ ﺔﻳﺪﻤﺤﻤﻟﺎﺑ ﻥﺎﻤﺣﺮﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﺔﻠﺋﺎﻋ ﻲﺗﺎﻴﺣ ﻲﻓ ﻢﻬﺘﻓﺮﻋ ﺱﺎﻧﹾﺍ ﺰﻋﺍ ﻰﻟﺍ

ﺍﺮﻴﺧ ﷲﺍ ﺎﻫﺍﺰﺟ ﻭ ﺎﻫﺮﻤﻋ ﻲﻓ ﷲﺍ ﻝﺎﻃﹾﺍ ﺓﺪﻟﺍﻮﻟﺍ

ﺕﺎﻘﻳﺪﺻ ﻰﻟﺍ

:

ﺔﻤﻴﻌﻧ ﻭ ﺔﻤﻃﺎﻓ

.

ﺪﻳﺮﻓ ﻲﺗﺎﻴﺣ ﻲﻓ ﻖﻳﺪﺻ ﺰﻋﺍ ﻰﻟﺍ

ﺔﻣﺪﻘﻣ لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺮﯿﯿﺴﺗ لﻮﺣ ﺔﯾﺮﻈﻧ ﺔﺳارد ﺪﯿﮭﻤﺗ لوﻷا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﺔﯾﺮﺋاﺰﺠﻟا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ . لوﻷا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ . ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ئدﺎﺒﻣ و ﺺﺋﺎﺼﺧ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا . ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻖﺋﺎﺛو . لوﻷا عﺮﻔﻟا : ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا و ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا . ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا بﺎﺴﺣ و يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا . ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ مﺎﺴﻗأ . لوﻷا ﺐﻠﻄﻤﻟا : تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻢﺴﻗ . لوﻷا عﺮﻔﻟا : و ﺔﯾدﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺔﯾدﺎﻌﻟا ﺮﯿﻏ تﺎﻘﻔﻨﻟا . ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺔﯾرﺎﯿﺘﺧﻹا تﺎﻘﻔﻨﻟا و ﺔﯾرﺎﺒﺟﻹا تﺎﻘﻔﻨﻟا . ﺚﻟﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺰﯿﮭﺠﺘﻟا تﺎﻘﻔﻧ و ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا تﺎﻘﻔﻧ . ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : تاداﺮﯾﻹا ﻢﺴﻗ . لوﻷا عﺮﻔﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻠﻟ ﺔﯿﺗاﺬﻟا تاداﺮﯾﻹا . ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻠﻟ ﺔﯿﺟرﺎﺨﻟا تاداﺮﯾﻹا . ﺔﺻﻼﺨﻟا تﺎﺟﺎﺘﻨﺘﺳﻻا و .

ﺪﯿﮭﻤﺗ لوﻷا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺬﯿﻔﻨﺗ . لوﻷا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻰﻠﻋ ﺔﻗدﺎﺼﻤﻟاو ﺖﯾﻮﺼﺘﻟا و ﺮﯿﻀﺤﺘﻟا ﺔﻠﺣﺮﻣ . ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺬﯿﻔﻨﺘﺑ نﻮﻔﻠﻜﻤﻟا ناﻮﻋﻷا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤ . لوﻷا عﺮﻔﻟا : فﺮﺼﻟﺎﺑ نوﺮﻣﻵا . ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : نﻮﯿﻣﻮﻤﻌﻟا نﻮﺒﺳﺎﺤﻤﻟا . ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺬﯿﻔﻨﺗ تﺎﯿﻠﻤﻋ . لوﻷا عﺮﻔﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا تاداﺮﯾإ ﺬﯿﻔﻨﺗ . ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا تﺎﻘﻔﻧ ﺬﯿﻔﻨﺗ . ﺚﻟﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﯿﻔﻨﺘﻟ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ةﺮﺘﻔﻟا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺬ . ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا . لوﻷا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺎﮭﺑ ﺔﻃﻮﻨﻤﻟا تﺎﺌﯿﮭﻟا و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻰﻠﻋ ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا . لوﻷا عﺮﻔﻟا : ﻲﻟﺎﻤﻟا ﺐﻗاﺮﻤﻟا فﺮﻃ ﻦﻣ ﺔﺳرﺎﻤﻤﻟا ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا . ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺔﻨﯾﺰﺨﻟا ﻦﯿﻣأ فﺮﻃ ﻦﻣ ﺔﺳرﺎﻤﻤﻟا ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا . ﺚﻟﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺔﺒﺨﺘﻨﻤﻟا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺲﻟﺎﺠﻤﻟا ﺔﺑﺎﻗر . ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻰﻠﻋ ﺔﻘﺣﻼﻟا ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا . لوﻷا عﺮﻔﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻰﻠﻋ ﺔﻘﺣﻼﻟا ﺔﯿﺋﺎﻀﻘﻟا ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا . ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺤﻤﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻰﻠﻋ ﺔﯿﻟﺎﻤﻠﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﺸﺘﻔﻤﻟا فﺮﻃ ﻦﻣ ﺔﺳرﺎﻤﻤﻟا ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا ﺔﯿﻠ .

ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا : ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻو و ﺔﯾﺪﻠﺑ ﺔﻟﺎﺣ ﺔﺳارد . ﺪﯿﮭﻤﺗ لوﻷا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﺔﻟﺎﺣ ﺔﺳارد : ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻو و ﺔﯾﺪﻠﺑ لوﻷا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯾﻻﻮﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﺔﻨﺴﻟ ﺔﯿﻓﺎﺿﻻا و ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا عوﺮﺸﻣ ﺮﯾﺮﻘﺗ 2012 ﺐﻠﻄﻤﻟا لوﻷا : ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯿﻓﺎﺿﻺﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا ﺚﻟﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﯿﻤﻨﺘﻟا ﻲﻓ ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻو و ﺔﯾﺪﻠﺑ ﻦﻣ ﻞﻛ ﺔﻤھﺎﺴﻣ تﺎﺟﺎﺘﻨﺘﺳﻻا و ﺔﺻﻼﺨﻟا ﺔﻤﺗﺎﺨﻟا ﻊﺟاﺮﻤﻟا ﺔﻤﺋﺎﻗ ﻖﺣﻼﻤﻟا

ﺔﻣﺪﻘﻣ : ﻚﺷ ﻻ ﺎﻤﻣ ،ﺔﯿﻤھأ ﺮﺜﻛﻷا مﻮﯿﻟا ﺪﻌﺗ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ةﺰﮭﺟﻷا لﺎﻤﻋأ و ﻒﺋﺎﻇو نأ ﮫﯿﻓ ﺔﻄﺸﻧﻷﺎﻓ ﯿﻤﯿﻠﻗﻹا ﺔﯿﻓاﺮﻐﺠﻟا ﺎﮭﺗاداﺪﺘﻣا ﻦﻤﺿ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻤﯿﻈﻨﺘﻟا ﺎﮭﺑ مﻮﻘﺗ ﻲﺘﻟا سﺎﺳﻷا ﺎﻤﺋاد ﻞﺜﻤﺗ ﺔ ﻲﻔﯾو وأ نﺎﻛ ﻲﻠﺤﻣ ﻞﻤﻋ ﻞﻜﻟ ﻲﻔﯿﻇﻮﻟا و ﻲﻘﻄﻨﻤﻟا . اﺮﻣأ ﺔﯿﻠﺤﻣ تاﺪﺣو و ﻢﯿﻟﺎﻗأ ﻰﻟإ ﺔﻟوﺪﻟا ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻞﻌﺠﯾ ﺎﻣ اﺬھ و ﺎﯿﻤﺘﺣ نﻮﻜﯾ دﺎﻜﯾ . ﺔﯾﺰﻛﺮﻣﻼﻟا ﺔﯿﺳﺎﺳأ ﺔﯿﻠﺨﻟا ﺪﻌﺗ ﻲﮭﻓ ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا زﺎﮭﺟ ﻰﻟإ عﻮﺟﺮﻟﺎﺑ و ﺔﯿﻤﯿﻠﻗﻹا ﻲھ ةﺪﺣو ﺪﻌﺗ ﻲﺘﻟا ﺔﯾﻻﻮﻠﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ﮫﺴﻔﻧ ﺮﻣﻷا اﺬﻛ و ،ﻦﯿﻨﻃاﻮﻤﻟا تﺎﯿﺟﺎﺣ ﻲﻓ ﺎﻣﺎھ ارود ﺐﻌﻠﺗ ﺔﯿﻤﯿﻠﻗإ ﺔﯾرادﻹ صﺎﺨﺷأ ﻦﻣ ﺺﺨﺷ و ،ﺔﻟوﺪﻟا تاﺪﺣو ﻦﻣ ﺼﺨﺸﻟﺎﺑ ﻊﺘﻤﺗ مﺎﻌﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا ﺔﯿ ﺎﯿﺴﯿﺋر ارود ﺐﻌﻠﯾ ﺎﻤھﻼﻜﻓ ﻲﻟﺎﺘﻟﺎﺑ و ﺔﻠﻘﺘﺴﻤﻟ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻣﺬﻟا و ﺔﯾﻮﻨﻌﻤﻟا ﺐﻧاﻮﺠﻟا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻓ ﺔﯿﻓﺎﻘﺜﻟا و ﺔﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻻا و ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا يرادﻹا .... دﺎﺼﺘﻗﻻا ﻦﻣ يﺮﺋاﺰﺠﻟا دﺎﺼﺘﻗﻻا لﺎﻘﺘﻧا نإ ﻂﻄﺨﻤﻟا ) ﮫﺟﻮﻤﻟا ( دﺎﻋأ قﻮﺴﻟا دﺎﺼﺘﻗا ﻰﻟإ ﺗ لﻼﺧ ﻦﻣ ﺔﻟوﺪﻟا رود ﻲﻓ ﺮﻈﻨﻟا ﻜ ﺲﯾﺮ تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺮﯿﯿﺴﺗ ﻲﻓ ﺔﯾﺰﻛﺮﻣﻼﻟا مﺎﻈﻨﻟ ﺮﺒﻛأ قﺎﻔﻧﻹا ﻂﻄﺧ و ﺔﯾﻮﻤﻨﺘﻟا ﺞﻣاﺮﺒﻟا داﺪﻋﻹ و تاراﺮﻘﻟا ذﺎﺨﺗﺎﺑ ﻖﻠﻌﺘﯾ ﺎﻣ ﻲﻓ ﺎﻤﯿﺳﻻ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا مﺎﻌﻟا ﻦﻋ ﺔﻟوﺆﺴﻣ ةﺮﯿﺧﻷا هﺬھ نأ رﺎﺒﺘﻋا ﻰﻠﻋ ، ﻦﯿﻌﺑ ﺬﺧﻷا ﻊﻣ ﻦﯿﻨﻃاﻮﻤﻟا تﺎﺟﺎﯿﺘﺣا ﺔﻤﻈﻨﻣ ﻞﻜﻟ ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا و ﺔﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ﺔﯿﺻﻮﺼﺨﻟا رﺎﺒﺘﻋﻻا . ﻲﻓ رﺪﺠﺗ قﺎﯿﺴﻟا اﺬھ ةرﺎﺷﻹا ا ﻞﻇ ﻲﻓ تدﺎﺳ ﺲﯿﺘﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﺳﺎﯿﺴﻟا نأ ﻰﻟإ ﻟ ﯿﻄﺨﺘ ﻂ ﺮﯿﻓﻮﺗ ﻞﺟأ ﻦﻣ ﻂﻔﻨﻟا تاردﺎﺻ ﻦﻣ ﻖﻘﺤﻤﻟا ﺪﺋﺎﻌﻟا ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻰﻠﻋ ﺰﻜﺗﺮﺗ ﺖﻧﺎﻛ يﺰﻛﺮﻤﻟا ﻦﻣ تﺎﺟﺎﯿﺘﺣﻻا كﻼﮭﺘﺳﻻا ،ﺰﯿﮭﺠﺘﻟا ﺞﻣاﺮﺒﺑ مﺎﯿﻘﻟا و جﺎﺘﻧﻹا و ﺰﺠﻌﻟا ﻢﻛاﺮﺗ ﻰﻟإ ﺮﻈﻨﻟﺎﺑو ﺔﺻﺎﺧ ،ﺔﻟوﺪﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻲﻓ ﻲﻟﺎﻤﻟا ةﺮﺘﻓ ﺪﻌﺑ ﻂﺳاوأ رﺎﻌﺳأ ضﺎﻔﺨﻧا ﺔﺠﯿﺘﻧ تﺎﻨﯿﻧﺎﻤﺜﻟا ﺺﯿﻠﻘﺘﻟا ﻰﻟإ ﺔﻣﻮﻜﺤﻟا ﺖﻌﺳ ﺔﯿﻟﻮﻟا قﻮﺴﻟا ﻲﻓ لوﺮﺘﺒﻟا ﺰﺠﻋ ﻒﯿﻔﺨﺗ و مﺎﻌﻟا قﺎﻔﻧﻹا ﻦﻣ تﻼﯿﮭﺴﺗ و تاءﺎﻔﻛ ﺢﻨﻣ ﻞﺑﺎﻘﻣ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ا ﻦﯾﺮﻤﺜﺘﺴﻤﻠﻟ ﻟ و صاﻮﺨ ﻦﯿﯿﻣﻮﻤﻌﻟا نﻮﻣﻮﻘﯾ ﻦﯾﺬﻟا ﺎﮭﺘﯿﻗﺮﺗ ﺐﺟاﻮﻟا ﻖﻃﺎﻨﻤﻟا ﻦﻤﺿ ﻒﻨﺼﻤﻟا تﺎﯾﺪﻠﺒﻟا ﻲﻓ يرﺎﻤﺜﺘﺳا دﻮﮭﺠﻤﺑ .

ﺐﻋﻼﺘﻟا ﺐﯿﻨﺠﺗ و ةﻮﺟﺮﻤﻟا فاﺪھﻷا ﻖﯿﻘﺤﺘﻟ و تاداﺮﯾإ و تﺎﻘﻔﻨﺑ ﺔﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻦﺴﺣ ﺮﯿﯿﺴﺘﻟ ةروﺮﺿ كﺎﻨھ ﺖﻧﺎﻛ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻞﺣﺮﻣ ﻊﯿﻤﺟ ﺔﺑﺎﻗر و لﺎﻌﻓ و عﺎﺒﺗإ ﺔﯿﻧﻮﻧﺎﻘﻟا ﺎﮭﺗاءاﺮﺟإ . ﻊﺟﺮﺗ و ا ةﺄﺸﻧ ﻲﻓ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟ اﻟ ﻨ ةرﻮﺜﻟا ﺖﻣﺎﻗ ﺎﻣﺪﻨﻋ ﺮﺸﻋ ﻊﺑﺎﺴﻟا نﺮﻘﻟا ﻰﻟإ ﺚﯾﺪﺤﻟا مﺎﻈ ﺔﻨﺳ 1688 ناﺪﻠﺑ ﻲﻓ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟ مﺎﻈﻧ ﺮﺸﻧا ﻢﺛ ،تاداﺮﯾﻹا ﺺﯿﺼﺨﺗ ﻢﺗ ﺚﯿﺣ ،ﺎﯿﻧﺎﻄﯾﺮﺑ ﻲﻓ ﺔﯿﻨﻃﻮﻟا ﺔﯿﻌﻤﺠﻟا ﺖﻌﻤﺘﺟا ﺚﯿﺣ ﺎﺴﻧﺮﻓ ﺎﮭﻨﯿﺑ ﻦﻣ و ﻢﻟﺎﻌﻟا ﺔﺘﺳ ﻲﻓ ﺔﯿﺴﻧﺮﻔﻟا 1782 ﻞﻛ ﺔﯿﻧﻮﻧﺎﻗ مﺪﻋ ترﺮﻗ ﺔﺒﯾﺮﺿ ﻻ ﻢﺛ ﺔﯿﻌﯾﺮﺸﺘﻟا ﺔﻄﻠﺴﻟا ﺎﮭﺿﺮﻔﺗ ﻰﻟإ ﺮﻣﻷا ﺪﺘﻣا ةروﺮﺿ مﺎﻌﻟا لﺎﻤﻟا قﺎﻔﻧﻹ ﺔﯿﻔﯿﻛ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا . ،ﻲﺋﺎﮭﻨﻟا ﺎﮭﻠﻜﺷ ﺔﻟوﺪﻠﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا تﺬﺧأ اﺬﻜھو ﻢﺗ ﺚﯿﺣ ﺔﺻﺎﺨﻟا ﺎﮭﺘﯿﻟﺎﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تاﺪﺣﻮﻠﻟ ﺖﺤﺒﺻأ نأ ﻰﻟإ ﺮﻣﻷا رﻮﻄﺗ ﮫﻨﻣو ﻦﯿﻨﻘﺗ ﺔﯿﻠﻤﻋ ﺎﯿﻤﯿﻠﻗإ ﺎﮭﻗﺎﻔﻧإ ﺔﯿﻠﻤﻋ اﺬﻛ و ﺐﺋاﺮﻀﻟا ﺔﯾﺎﺒﺟ . ﻠﻜﺷ ﺬﺧﺄﺗ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا تأﺪﺑ اﺬﻜھ و ﮭ ﺎ ﻲﻧﻮﻧﺎﻘﻟا . ﯾﺮﻘﺗ ﻞﺟأ ﻦﻣ و ﺐ ا ﻹ ﻣ ةراد ﻦ ﻮﻤﻟا ا ﻦﻃ ﻤﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻦﯿﺴﺤﺗ اﺬﻛ و ﻘ ﺔﻣﺪ تﺎﻋﺎﻤﺠﻟﺎﺑ فﺮﻌﯾ ﺎﻣ تﺄﺸﻧأ رﻮﮭﻤﺠﻠﻟ ﺬﻨﻣ ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ سﺮﻜﻤﻟا مﺎﻈﻨﻟا ﻮھ و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﻨﺳ رﻮﺘﺳد راﺪﺻﻹ 1963 . ﻲھ ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا نإ ﻗإ تﺎﺴﺳﺆﻣ ﺔﯾﻮﻨﻌﻤﻟا ﺔﯿﺼﺨﺸﻟﺎﺑ ﻊﺘﻤﺘﺗ ﺔﯿﻤﯿﻠ و ﻲﻟﺎﻤﻟا لﻼﻘﺘﺳﻻا ﻌﺘﻤﻟا ﻒﺋﺎﻇﻮﻟا و مﺎﮭﻤﻟا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﺠﻤﺑ ﺔﻔﻠﻜﻣ ﺪ ﺎﻤﯿﺳﻻ ةدﺪﺤﻤﻟا و ةد ﻢﻗر نﻮﻧﺎﻗ ﺐﺟﻮﻤﺑ 11 -10 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 22 ناﻮﺟ 2011 ﻢﻗر نﻮﻧﺎﻗ و ﺔﯾﺪﻠﺒﻟﺎﺑ ﻖﻠﻌﺘﻤﻟا 12 -04 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 21 ﺮﯾاﺮﺒﻓ 2012 ﻖﻠﻌﺘﻤﻟا ﺔﯾﻻﻮﻟﺎﺑ ﻦﻣ ﻼﻛ رﺎﺒﺘﻋﺎﺑ و ﺔﯾﻻﻮﻟا و ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﻧﺈﻓ ﺔﻟوﺪﻟا ﻦﻣ ﺔﯿﻓاﺮﻐﺟ ﺔﻌﻗر ﻰﻠﻋ ﻲﻠﺤﻤﻟا ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﻦﻋ ﺔﻟوﺆﺴﻣ ﺔﯾﺪﻋﺎﻗ ﺔﯿﻠﺤﻣ ﺔﻋﺎﻤﺟ ﮭ ﺎ ﻦﯿﻨﻃاﻮﻤﻠﻟ ﺔﯿﺳﺎﺳﻷا تﺎﺟﺎﺤﻟ ﻲﺒﻠﺗ و ﺔﻋﻮﻨﺘﻣ و ةﺮﯿﺜﻛ ﺔﯿﻣﻮﻤﻋ تﺎﻣﺪﺧ و مﺎﮭﻣ ﺔﯾدﺄﺘﺑ ﻞﻔﻜﺘﺗ ﻘﻤﻟا ﯿ ﺎﻣ ﻦﻜﻟ ،ﺎﮭﻤﯿﻠﻗإ ﻲﻓ ﻦﯿﻤ ﻋﺎﻤﺠﻠﻟ ﻲﻟﺎﻤﻟا ﺐﻧﺎﺠﻟا ﻰﻠﻋ عﻼﻃﻻا ﺬﻨﻣ هﺎﺒﺘﻧﻻا ﺖﻔﻠﯾ ﺎ ت ﺔﯿﻌﺿﻮﻠﻟ ﺮﻤﺘﺴﻤﻟا رﻮھﺪﺘﻟا ﻮھ ﻲﻠﺤﻤﻟا ا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺮﯿﯿﺴﺗ ءﻮﺳ ﻰﻟإ ﻊﺟار اﺬھو ،ﺔﯿﻟﺎﻤﻟ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا .

ﻣ ﻲﻋﺪﺘﺴﺗ ﺮﻣﻷا ﺔﻘﯿﻘﺣ ﻲﻓ ﺔﯿﻌﺿﻮﻟا هﺬھ نإ ﻦﻋ تارﺎﺴﻔﺘﺳﻻا و تﻻؤﺎﺴﺘﻟا ﻒﻠﺘﺨ بﺎﺒﺳﻷا ﺔﻌﺟﺎﻨﻟا ﻞﺒﺴﻟا و لﻮﻠﺤﻟا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻓ ﺮﯿﻜﻔﺘﻟا اﺬﻛ و ،ﻚﻟذ ءارو ﺔﻨﻣﺎﻜﻟا . ﺔﯿﻟﺎﻜﺷﻹا رﻮﺤﻤﺘﺗ و ﻲﻠﯾ ﺎﻤﯿﻓ ﺔﯿﺴﯿﺋﺮﻟا : ﺎﻣ ﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺮﯿﯿﺴﺗ ﺐﯿﻟﺎﺳأ و تﺎﯿﻟآ ﻲھ ﻲ ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻚﻟذ ﺮﺛأ ﺎﻣ و ؟ ؟ﻲﻠﺤﻤﻟا يﻮﻤﻨﺘﻟا ﻊﻗاﻮﻟا ﻰﻠﻋ ﻲﺗﻵﺎﻛ ﻲھ ﺔﯿﻋﺮﻔﻟا تﺎﯿﻟﺎﻜﺷﻹا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺔﯿﻟﺎﻜﺷﻹا هﺬھ ﻦﻋ عﺮﻔﺘﺗ و : -؟ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻲھ ﺎﻣ ﺺﺋﺎﺼﺧ و ئدﺎﺒﻣ ﻞﺜﻤﺘﺗ ﺎﻤﯿﻓ ؟ﺎﮭﻘﺋﺎﺛو ﻲھ ﺎﻣ و ؟ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا -؟ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ مﺎﺴﻗأ ﻲھ ﺎﻣ -ﺗ ﻰﻠﺠﺘ-ﺗ ﺎﻤﯿﻓ ﻘ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺬﯿﻔﻨﺗ و داﺪﻋإ تﺎﯿﻨ ؟ -؟ﻞﺜﻤﺘﺗ ﺎﻤﯿﻓ و ؟ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا مﺎﺴﻗأ ﻲھ ﺎﻣ ﺔﯿﺿﺮﻔﻟا : ﻲﻓ ﺔﻟﺎﻌﻓ ﺔﺑﺎﻗر اﺬﻛ و ﺔﯿﻧﻮﻧﺎﻗو ﺔﯿﻠﻤﻋ قﺮﻃ ﻰﻠﻋ ﺎﻧﺪﻤﺘﻋا ﺎﻤﻠﻛ ﺎﻨﻘﻘﺣ ﺎﻤﻠﻛ ﻲﻟﺎﻤﻟا ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﯿﻤﻨﺘﻟا ﻰﻟإ لﻮﺻﻮﻟا ﻲﻟﺎﺘﻟﺎﺑ و ةﺮﻄﺴﻤﻟا فاﺪھﻷا . عﻮﺿﻮﻤﻟا رﺎﯿﺘﺧا تارﺮﺒﻣ : 1 -ﺔﯿﻤﻠﻌﻟا فاﺪھﻷا : ﺖﻟوﺎﻨﺗ ﻲﺘﻟا تﺎﺳارﺪﻟﺎﺑ ﺖﻧرﻮﻗ ﺎﻣ اذإ ةرذﺎﻧ ﺮﺒﺘﻌﺗ عﻮﺿﻮﻤﻟا اﺬھ ﻲﻓ تﺎﺳارﺪﻟا نإ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺔﻟوﺪﻠﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا . ﺔﺼﺼﺨﺘﻤﻟا تﺎﺳارﺪﻟا نأ ﺎﻤﻛ ﺔﻠﻘﺘﺴﻣ ةﺪﺣﻮﻛ ﻲﻠﺤﻤﻟا نﺄﺸﻟا ﻲﻓ و إ ﺬﺧﺄﺗ تأﺪﺑ ن ﻢﻟ ﺖﻟازﺎﻣ ﺎﮭﻧأ ﻻإ ﺔﯾﺮﺋاﺰﺠﻟا تﺎﻌﻣﺎﺠﻟا ﻲﻓ ﻲﻤﻠﻌﻟا ﺚﺤﺒﻟا ﻲﻓ اﺮﺒﺘﻌﻣ اﺰﯿﺣ ﺪﻌﺑ ﻲﻀﺤﺗ بﻮﻠﻄﻤﻟا مﺎﻤﺘھﻻﺎﺑ .

2 -ﺔﯿﻠﻤﻌﻟا فاﺪھﻷا : جذﻮﻤﻧ ءﺎﻨﺑ اﺬﻛ و ﺎﮭﺘﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺮﯿﯿﺴﺗ ﻲﻓ ﺔﯾﻻﻮﻟا و ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﻦﻣ ﻞﻛ ﻊﻗاو راﺮﻘﺘﺳا ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا و ﺔﺒﻗاﺮﻤﻠﻟ . -ﻘﺘﺴﻤﻟا ﺔﯾﻮﻤﻨﺘﻟا ﻊﯾرﺎﺸﻤﻟا ﻰﻠﻋ عﻼﻃﻻا ﺔﯿﻠﺒ . -ﺪﻣ ﯿﻟا تﺎﺒﻠﻄﺘﻤﻠﻟ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا و ﺔﯾﻻﻮﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻦﻣ ﻞﻛ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳا ى ﻮ لﻼﺧ نﺎﻜﺴﻠﻟ ﺔﯿﻣ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ةروﺪﻟا . 3 -ﺔﯿﺗاﺬﻟا فاﺪھﻷا : ﻲﺗﻵا ﻲﻓ ﺎھزﺎﺠﯾإ ﻦﻜﻤﯾ . -ﻲﺼﺼﺨﺗ لﺎﺠﻣ ﺲﻔﻧ ﻲﻓ ﻲﺗﺮﻛﺬﻣ نﻮﻜﺗ نأ ﺖﯾﺄﺗرا . ﻲﺘﻟا ﺔﯿﻤھﻸﻟو ﺔﯿﻟﺎﻌﻟا ﺔﺟرﺪﻠﻟ اﺮﻈﻧ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺎﮭﯿﺴﺘﻜﺗ . -ﻦﻣ ﻊﻤﺘﺠﻤﻟا ﻲﻓ دﺮﻓ ﻞﻛ مﺎﻤﺘھا ﻲھ ﺔﯾﻻﻮﻟا و ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا -ﻦﻣ ﻞﻛ رﺎﺒﺘﻋا ﻰﻠﻋ أ ﻂﺴﺑ ﻞﻣﺎﻋ يدﺎﺼﺘﻗا نﻮﻋ ﺮﺒﻛأ ﻰﻟإ . تاداﺮﯾﻹا ﻞﯿﺼﺤﺗ و تﺎﻘﻔﻨﻟا فﺮﺻ ﺔﯿﻔﯿﻛ ﻲﻓ ﺔﺒﻏﺮﻟا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟ . ﻲﻌﺿﻮﻤﻟا لﺎﺠﻤﻟا : و ﺔﺳارﺪﻠﻟ لوﺎﻨﺘﻤﻟا ﺚﺤﺒﻟا عﻮﺿﻮﻣ نأﺎﻤﺑ ﻲﻓ ﻞﺜﻤﺘﻤﻟا و ﻞﯿﻠﺤﺘﻟا ﺎﻨﻨﻜﻤﯿﻓ ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻو و ﺔﯾﺪﻠﺑ ﺔﻟﺎﺣ ﺔﺳارد ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺮﯿﯿﺴﺗ ﻲﻧﺎﻣﺰﻟا رﺎﻃﻹا ﮫﺋﻮﺿ ﻰﻠﻋ . ﻲﻧﺎﻣﺰﻟا رﺎﻃﻹا : ﺔﻨﺳ ﺮﺒﺘﻌﺗ 2012 ﻌﻤﻟ ﻲﻧﺎﻣز رﺎﻃﺈﻛ ﺎ ﺎﻨﺜﺤﺑ عﻮﺿﻮﻣ ﺔﺠﻟ . ﻲﻧﺎﻜﻤﻟارﺎﻃﻹا : ﻲﻓاﺮﻐﺠﻟا ﺪﻌﺒﻟا ﻲﻓ اﺬھ ﺎﻨﻋﻮﺿﻮﻣ ﺮﺼﺣ ﺎﻨﻨﻜﻤﯾ ﻞﺜﻤﺘﻤﻟا و ﻲﻓ ﺮﺋاﺰﺠﻟا ﻲﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻲﻧﺎﻜﻤﻟا ﺪﻌﺒﻟا ﻰﻠﻋ ﺮﺼﺘﻘﺘﻓ ﺔﯿﻧاﺪﯿﻤﻟا ﺔﺳارﺪﻠﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ﺎﻣأ و ، ﻲﻓ ﻞﺜﻤﺘﻤﻟا و ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻو و ﺔﯾﺪﻠﺑ .

ﺔﺳارﺪﻟا تﺎﯿﺑدأ : 1 -ﻲﺠﮭﻨﻤﻟا رﺎﻃﻹا : ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ لﻮﺣ يﺮﻈﻨﻟا سﺎﺳﻸﻟ ضاﺮﻌﺘﺳا لﻼﺧ ﻦﻣ ﻚﻟذ و ﺎﯿﻔﺻو ﺎﺠﮭﻨﻣ ﺎﻨﻌﺒﺗا ﺎﻤﻛ ،ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻞﺣاﺮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻤﻟ ﺎﻨﻟوﺎﻨﺗ لﻼﺧ ﻦﻣ ﻚﻟذ و ﻲﻠﯿﻠﺤﺘﻟا بﻮﻠﺳﻷا ﺎﻨﺠﮭﺘﻧا ﺒﺗ اﺬﻛ و ﺬﯿﻔﻨﺘﻟﺎﺑ نﻮﻔﻠﻜﻤﻟا ناﻮﻋﻷا ﺔﻔﯿﻇو و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﯿ تﻻﺎﺠﻣ نﺎ قﺎﻔﻧإ تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا . عوﺮﺸﻣ ضﺮﻋ ﻢﺗ ﺚﯿﺣ ﻲﻘﯿﺒﻄﺘﻟا ﺞﮭﻨﻤﻟا ﻰﻠﻋ ﺎﻧﺪﻤﺘﻋا ﻲﻧاﺪﯿﻤﻟا ﺐﻧﺎﺠﻟا ﺺﺨﯾ ﺎﻤﯿﻓ ﺎﻣأ و ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻞﺜﻣ ﺐﯿﻟﺎﺳﻷا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻰﻠﻋ اﺬھ ﺎﻨﺜﺤﺑ ﻲﻓ ﺎﻧﺪﻤﺘﻋا ﺎﻤﻛ ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا تﻼﺑﺎﻘﻤﻟا و تاءﺎﻘﻠﻟا اﺬﻛ و ﺚﺤﺒﻟا عﻮﺿﻮﻤﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا ﻢﯿﺳاﺮﻤﻟا و ﻦﯿﻧاﻮﻘﻟا ﻒﻠﺘﺨﻣو،ﺐﺘﻜﻟا ﺔﺳارﺪﻟا لﻼﺧ ﻦﻣ اﺬھ و ﺚﺤﺒﻟا عﻮﺿﻮﻤﺑ تﺎﺻﺎﺼﺘﺧﻻا يوذ فاﺮﻃﻷا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﻣ ﺔﯿﻧاﺪﯿﻤﻟا . 2 -ﻲﻤﯿھﺎﻔﻤﻟا رﺎﻃﻹا : ﺤﻟا ﻂﺒﻀﻟا ﻲﻓ ﻞﺜﻤﺘﯾ ﻢﯿھﺎﻔﻤﻟا و تﺎﺤﻠﻄﺼﻤﻟا ﺾﻌﺒﻟ ﻲﻘﯿﻘ ﻞﺜﻣ ﺔﺳارﺪﻟا ﻞﺤﻣ عﻮﺿﻮﻤﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا ﺔﯿﺳﺎﺳﻷا : -ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا : اﺬھ و ﺎﯾرﻮﺘﺳد ﺔﯾاﺪﺒﻟا ﻲﻓ سﺮﻜﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا دﻮﺟو نإ ﺬﻨﻣ ﺮﯿﺗﺎﺳﺪﻟا ﻞﻛ ﮫﺑ ﺖﻓﺮﺘﻋا ﺎﻣ 1963 تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻦﻣ ﻦﯿﻋﻮﻧ دﻮﺟو ﻰﻟإ ترﺎﺷأ ﻲﺘﻟا و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﻮھ يرﻮﺘﺳﺪﻟا فاﺮﺘﻋﻻا اﺬھ و ﻞﻛ ﻲﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻟﻼﻘﺘﺳا ﺮھﺎﻈﻣ لوأ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ةرادﻹا ﺲﺳأ دﻮﻌﺴﻣ بﻮﮭﯿﺷ رﻮﺘﻛﺪﻠﻟ ﺔﯿﻠﺤﻣ ﺔﺌﯿھ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا مﺎﻈﻧ ﻰﻠﻋ ﺎﮭﻘﯿﺒﻄﺗ و ﺔﻨﺴﻟ ﺔﯾﻻﻮﻟاو 1986 . -ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا : ﺴﻛﺎﺳﻮﻠﺠﻧأ ﺎﮭﻠﺻأ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ةذﻮﺧﺄﻣ ﻲ رﻮﺘﻛﺪﻠﻟ ﺔﻨﯾﺰﺨﻟا ﺔﻈﻔﺤﻣ هﺎﻨﻌﻣ و ﺔﻨﺴﻟ ﺔﺴﺳﺆﻤﻟا تﺎﯾدﺎﺼﺘﻗا ،يﺮﺨﺻ ﺮﻤﻋ 1993 دﺮﺟ ﻲھ مﺎﻌﻟا ﺎھﺎﻨﻌﻣ ﻲﻓ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا و ، ﺺﺨﺷ ﻖﯾﺮﻃ ﻦﻋ ةدﺪﺤﻣ ةﺪﻣ لﻼﺧ ﺎﮭﻘﯿﻘﺤﺗ رﺮﻘﻤﻟا تاداﺮﯾﻹا و تﺎﻘﻔﻨﻠﻟ وأ ﻲھ و ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺔﻨﺴﻠﻟ ﻢﺳﺮﺗ ﻲﺘﻟا عﻮﻤﺠﻣ ﺔﻟوﺪﻠﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ﻲﻨﻌﺗ ﺔﯾدﻼﯿﻣ ﻊﯿﻤﺟ و دراﻮﻤﻟا ﻊﯿﻤﺟ ةﺪﺣاو ءﺎﺒﻋﻷا ﺔﻨﺴﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا تﺎﯾدﺎﺼﺘﻗا ،ﻲﻠﯾور ﺢﻟﺎﺻ رﻮﺘﻛﺪﻠﻟ ﺔﻤﺋاﺪﻟا 1982 .

-ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا : ﺎﺳﺎﺳأ ﻞﻤﺸﺗ ﻲﺘﻟا ﺔﻠﻣﺎﻜﺘﻤﻟا و ﺔﻘﺴﻨﻤﻟا تﺎﯿﻠﻤﻌﻟا ﻦﻣ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺎﻀﯾأ ﻮھ و صﺎﺨﺷﻷا دﻮﮭﺟ ﻖﯿﺴﻨﺗ و فاﺪھﻷا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺔﯿﻠﻤﻋ ﻮھو ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا ،ﮫﯿﺟﻮﺘﻟا ،ﻢﯿﻈﻨﺘﻟا ،ﻂﯿﻄﺨﺘﻟا ﺎﮭﻏﻮﻠﺑ ﻞﺟأ ﻦﻣ . 2 -ﺚﺤﺒﻟا زﺎﺠﻧإ تﺎﺑﻮﻌﺻ : -عﻮﺿﻮﻤﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا ﻊﺟاﺮﻤﻟا ﺔﻠﻘﻟ ﻚﻟذ و تﺎﺑﻮﻌﺼﻟا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺎﻨﺘﮭﺟاو . ﺚﺣﺎﺑ يأ ﻦﻣ ﺐﻠﻄﺘﯾ ﮫﻧﻷ ﻚﻟذ و ﻲﺠﮭﻨﻣ و ﻲﻤﻠﻋ ﻖﻤﻌﺑ عﻮﺿﻮﻤﻟا اﺬھ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﺔﺑﻮﻌﺻ ﺎھﺮﯿﻋ و ﺔﯿﻨﻓ تارﺎﮭﻣ و تارﺪﻗ . 3 -ﺚﺤﺒﻟا ﺔﻠﻜﯿھو ﺔﻄﺧ : ﺎﻣ ﻞﻛ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﺠﯾﻹا ﻞﺟأ ﻦﻣ و عﻮﺿﻮﻤﻟا لﻮﺣ ﺔﻠﺌﺳأ ﻦﻣ حﺮﻃ مﺎﻤﻟﻹا اﺬﻛ و ﻰﻟإ ةﺮﻛﺬﻤﻟا ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻢﺗ ﺚﺤﺒﻟا ﺮﺻﺎﻨﻌﺑ لﻮﺼﻓ ﺔﺛﻼﺛ : ﻲﻘﯿﺒﻄﺗ ﺪﺣاو و نﺎﯾﺮﻈﻧ نﺎﻨﺛا . تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ لﻮﺣ ﺔﯾﺮﻈﻨﻟا ﺔﺳارﺪﻠﻟ هﺎﻨﺼﺼﺧ لوﻷا ﻞﺼﻔﻠﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ ﻦﻣ ﻞﻛ زاﺮﺑإ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا مﺎﺴﻗﻷا ﻒﻠﺘﺨﻣ و ﺎﮭﻘﺋﺎﺛو اﺬﻛ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ئدﺎﺒﻣ و ﺺﺋﺎﺼﺧ ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا ﺎﻣأ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا تﺎﯿﻨﻘﺘﻟا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻰﻟإ ﺎﻨﻗﺮﻄﺗ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺬﯿﻔﻨﺗ و داﺪﻋﺈﺑ نوﺮﻣﻵا ﻦﻣ ﻞﻛ ﺔﻔﯿﻇو ﻰﻟإ قﺮﻄﺘﻟﺎﺑ ﻚﻟذ و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا نﻮﺒﺳﺎﺤﻤﻟا و فﺮﺼﻟﺎﺑ ﺬﯿﻔﻨﺘﻠﻟ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ةﺮﺘﻔﻟا ﻰﻟإ ﺔﻓﺎﺿإ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا تﺎﻘﻔﻧ و تاداﺮﯾإ ﺬﯿﻔﻨﺗ و نﻮﯿﻣﻮﻤﻌﻟا و ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا قﺮﻃ ﻒﻠﺘﺨﻤﻟ لزﺎﻨﺘﻟا اﺬﻛ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ . عوﺮﺸﻣ ضﺮﻋ و ﺔﺳارﺪﻟ هﺎﻨﺼﺼﺧ ﻲﻘﯿﺒﻄﺗ ﻞﺼﻓ ﻦﻋ ةرﺎﺒﻋ ﻮھ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻞﺼﻔﻟا و ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﯾﺪﻠﺑ ﻦﻣ ﻞﻜﻟ ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا ﺔ ﺔﻨﺴﻟ ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻو و 2012 .

لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا

ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ لﻮﺣ ﺔﯾﺮﻈﻧ ﺔﺳارد

ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا

لوﻷا ﻞﺼﻔﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ لﻮﺣ ﺔﯾﺮﻈﻧ ﺔﺳارد ﺪﯿﮭﻤﺗ : نإ ﻢﯿﻈﻨﺘﻟا يرادﻹا ﺘﺑ ﺰﯿﻤﺘﯾ يﺮﺋاﺰﺠﻟا ﮫﯿﻨﺒ ﺔﯾﺰﻛﺮﻣﻼﻟا ﺔﯾرادﻹا ﻰﻠﻋ مﻮﻘﺗ ﻲﺘﻟا و ﻢﯿﺴﻘﺘﻟا ﻲﻤﯿﻠﻗﻹا ﺔﻟوﺪﻠﻟ ، ﻲﻓ و ﻞﻜﺷ ﺣ تاﺪ ﺔﯾرادإ فﺮﻌﺗ ﺎﻤﺠﻟﺎﺑ ﻋ تﺎ ﺔﯿﻤﯿﻠﻗﻹا ، ﻤﺘﺗو ﻊ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﯿﻟﻼﻘﺘﺳﻻا و ﺔﯾﻮﻨﻌﻤﻟا ﺔﯿﺼﺨﺸﻟﺎﺑ . إ ن ﺮﻤﻟا و تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا هﺬھ دﻮﺟو ﺗ ﺒ ﻂ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﯿﻟﻼﻘﺘﺳﻻا ﻞﻇ ﻲﻓ ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻣﺪﺨﻟا ﻢﯾﺪﻘﺘﺑ ﺔﻟوﺪﻟا ﺔﻣذ ﻦﻋ ، ضﺮﻔﯾ ﻋ ﺎﮭﯿﻠ أ ن ﺎﮭﻟ نﻮﻜﺗ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺬﺧﺄﺗ يﺬﻟا روﺪﻟا رﺎﺒﺘﻋﻻا ﻦﯿﻌﺑ ﺳ ﮫﺒﻌﻠﺘ ﻓ ﻲ ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﻲﻠﺤﻤﻟا ، ﺬﯿﻔﻨﺗو ﺔﮭﺟ ﻦﻣ ﺔﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻻا و ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا ﺞﻣاﺮﺒﻟا ، ﻦﻣو ﺔﯿﺣﺎﻧ أ ﺧ ىﺮ ﻋ ةﺎﻘﻠﻤﻟا مﺎﮭﻤﻟا هﺬﮭﻟ ﻞﯾﻮﻤﺘﻟا ردﺎﺼﻣ نﺎﻤﺿ ﻰﻠ ﻋ ﺎ ﺎﮭﻘﺗ ، ﻠﺼﻓ لﻼﺧ ﻦﻣو ﺎﻨ قﺮﻄﺘﻨﺳ اﺬھ ﻰﻟإ ﻦﻣ ﻞﻛ :  ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ .  ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻖﺋﺎﺛو .  ﺼﺧ ﺎ ﺺﺋ و ئدﺎﺒﻣ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا .  أ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا مﺎﺴﻗ . لوﻷا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ لوﻷا ﺐﻠﻄﻤﻟا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ : ﻆﻔﻟ لوﺎﻨﺘﻨﺳ " ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ " ﻦﻣ ﻻﺪﺑ " ﺔﯾﻻﻮﻟا و ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ " هﺬھ لﻼﺧ ﺔﺳارﺪﻟا . ﻰﻟإ ﮫﯾﻮﻨﺘﻟا ﻦﻣ ﺪﺑﻻ ﺔﯾﻻﻮﻟا و ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻦﻣ ﻞﻛ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻰﻟإ قﺮﻄﺘﻟا ﻞﺒﻗ و و ﺔﻧزاﻮﻤﻟا ﻰﻨﻌﻣ تﺎﺤﻠﻄﺼﻤﻟا ﻒﻠﺘﺨﻣ ةﺮﯿﺧﻷا هﺬھ رﺎﺒﺘﻋﺎﺑ ﻚﻟذ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا ﻰﻟوﻷا ﻲﻓ ةاﻮﺘﺤﻣ . 1 -ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا : ﻦﯿﺑ ﺎﻣ ﻲﻟﺎﻣ نزاﻮﺗ كﺎﻨھ نﻮﻜﯾ نأ ﻲھ و ،ﺔﻧزاﻮﻤﻟا ﻰﻠﻋ لﺪﺗ ﺔﻤﻠﻛ ﻲھ ا ﻹ تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮﯾ .

2 -نزاﻮﺘﻟا : تاداﺮﯾﻹا عﻮﻤﺠﻣ يوﺎﺴﯾ تﺎﻘﻔﻨﻟا عﻮﻤﺠﻣ ﺎﮭﯿﻓ نﻮﻜﯾ ﻲﺘﻟا ةرﻮﺼﻟا ﻮھ و 3 -ﺔﻧزاﻮﻤﻟا : ﻲﻠﯿﺼﻔﺗ ﺮﯾﺪﻘﺗ ﻲھ ﻟ ﺗاداﺮﯾإ و ﺔﻟوﺪﻟا تﺎﻘﻔﻨ ﺖﻓ ﻦﻋ ﺎﮭ 4 فاﺪھﻷا ﻦﻋ ﺎﯿﻟﺎﻣ اﺮﯿﯿﻐﺗ ﻞﺜﻤﺗ ﻲھ و ،ﺔﻨﺳ نﻮﻜﺗ ﺎﻣ ةدﺎﻋ ﺔﻠﺒﻘﻣ ﺔﯿﻨﻣز ةر ﺎﮭﻘﯿﻘﺤﺗ ﻰﻟإ ﻊﻤﺘﺠﻤﻟا ﻰﻌﺴﯾ ﻲﺘﻟا ﺔﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻻا و ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا . 2 ﻦﻣ ﺎﮭﯿﻟإ ﺮﻈﻨﯾ ﻞﻛ و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ لﻮﺣ ﺮﻈﻨﻟا تﺎﮭﺟو تدﺪﻌﺗ ﺪﻘﻟ ﮫﺘﯾواز ﺔﺻﺎﺨﻟا . ﻲﺗﻵﺎﻛ ﻲھ و ﻒﯾرﺎﻌﺘﻟا ﺾﻌﺑ لوﺎﻨﺘﻨﺳ قﺎﯿﺴﻟا اﺬھ ﻲﻓ و . ﻟا فﺮﻋ ﻤ ﻤﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا يﺮﺋاﺰﺠﻟا عﺮﺸ ﺤ ﺎﮭﻧأ ﻰﻠﻋ ﺔﯿﻠ : ﺔﺻﺎﺨﻟا تاﺮﯾﺪﻘﺘﻟا لوﺪﺟ ﺔﯾﻮﻨﺴﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮﯾﻹﺎﺑ ﺮﯿﺳ ﻦﺴﺤﺑ ﺢﻤﺴﺗ ةرادﻹا و نذﻹا و ﺺﯿﺧﺮﺘﻟﺎﺑ راﺮﻗ و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺢﻟﺎﺼﻤﻟا و ﺰﯿﮭﺠﺘﻟﺎﺑ صﺎﺨﻟا ﺎﮭﺠﻣﺎﻧﺮﺑ ﺬﯿﻔﻨﺗ و رﺎﻤﺜﺘﺳﻻا . 3 -ﺪﻘﻤﻟا تﺎﻓوﺮﺼﻤﻟا و ةر-ﺪﻘﻤﻟا تاداﺮﯾﻺﻟ ﺎﺒﯿﺗﺮﺗ ﻦﻤﻀﺘﺗ ةﺪﻤﺘﻌﻣ ﺔﻘﯿﺛو ﻲھ ر ﺔﯿﻨﻣز ةﺮﺘﻔﻟ ة نﻮﻜﺗ ﺔﻠﺒﻘﻣ مﺎﻋ ةﺪﻤﻟ ةدﺎﻋ . 4 ﺔﻣﺎﻌﻟا تاداﺮﯾﻹا و ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﻲھ لﻼﺧ ﺬﯿﻔﻨﺘﻟا ﺔﯿﺟاﺮﻟا و ﺔﺼﺧﺮﻤﻟا ﺔﻨﺳ . نﻮﻜﺗ ﺎﻣ ﺎﺒﻟﺎﻏ ﺔﯿﻠﺒﻘﺘﺴﻣ ةﺪﻣ ﻲﻓ ﺔﻣﺎﻌﻟا تاداﺮﯾﻹا و ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻠﻟ ةزﺎﺟإ و ﺮﯾﺪﻘﺗ ﻲھ ﺔﻨﺳ . 5 -ﺮﻄﺴﻣ و ﻞﺼﻔﻣ لوﺪﺟ ﻲھ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺔﻠﺒﻘﻣ ﺔﻨﺴﻟ ﻟ ﻞﺟﻷ ﺎﮭﻠﯿﺼﺤﺗ ﻦﻜﻤﯾ ﻲﺘﻟا تاداﺮﯾﻺ ةﺪﻤﺘﻌﻣ تﺎﻘﻔﻧ ﮫﯿﻄﻌﺗ . 6 ﺔﺒﺳﺎﺤﻤﻟا نﻮﻧﺎﻗ ﺐﺴﺣ ": ﯿﻧﺪﻤﻟا ﺔﻨﺴﻠﻟ رﺪﻘﺗ ﺔﻘﯿﺛو ﻲھ و تاداﺮﯾﻹا عﻮﻤﺠﻣ ﺔ تﺎﻘﻔﻨﻟا رﺎﻤﺜﺘﺳﻻا و ﺰﯿﮭﺠﺘﻟا و ﺮﯿﯿﺴﺘﻟﺎﺑ ﺔﺻﺎﺨﻟا " . 7 1 ،ﺮﻤﻋ نﻮﺘﻤﻋ تﺎﺤﻠﻄﺼﻤﻟا سﻮﻣﺎﻗ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا نوﺆﺷ ﺮﯿﯿﺴﺗ ﻲﻓ ﺔﯿﻧﻮﻧﺎﻘﻟا ) ﺮﺋاﺰﺠﻟا : و ﺔﻋﺎﺒﻄﻠﻟ ﺔﻣﻮھ راد ،ﻊﯾزﻮﺘﻟا و ﺮﺸﻨﻟا 2009 ( ص 277 . 2 ،نﺎﻤﺜﻋ رﻮﻨﻟا ﺪﺒﻋ ﺪﯿﻌﺳ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ) توﺮﯿﺑ : ،ﺔﯿﻌﻣﺎﺠﻟا راﺪﻟا 2008 ( ص 571 . 3 ةدﺎﻤﻟا 135 نﻮﻧﺎﻗ ﻦﻣ 90 / 09 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 12 نﺎﻀﻣر 1410 ل ﻖﻓاﻮﻤﻟا 07 / 04 / 1990 ﻖﻠﻌﺘﻤﻟا ﺔﯾﻻﻮﻟﺎﺑ ) ةﺪﯾﺮﺠﻟا ﻢﻗر دﺪﻌﻟا ﺔﯿﻤﺳﺮﻟا 15 ﻲﻓ ةردﺎﺼﻟا 1990 ( 4 ،ﺪﯿﺠﻤﻟا ﺪﺒﻋ ﺐﻠﻄﻤﻟا ﺪﺒﻋ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا تﺎﯾدﺎﺼﺘﻗا ) ﺔﯾرﺪﻨﻜﺳﻹا : ،ﺮﺸﻨﻠﻟ ﺔﯿﻌﻣﺎﺠﻟا راﺪﻟا 2001 ( ص 266 . 5

- Joël Bourdin, loi Finances communales, ol, C,T,PP16.

6 ،ﻒﺼﻨﻣ ﻮﺑأ و يرادﻹا ﻢﯿﻈﻨﺘﻠﻟ ﻞﺧﺪﻣ ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا تﺎﻘﻔﺼﻟا ،ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ،ﺔﯾﻻﻮﻟا ﺔﻣﻮﻜﺤﻟا ،ﺔﻟوﺪﻠﻟ ،ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ) ﺮﺋاﺰﺠﻟا : ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯾﺪﻤﺤﻤﻟا راد ( ص 85 . 7

-زﺎﺟإ و ﻊﻗﻮﺗ ﻲھ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ة ﺎﻣ ﺎﺒﻟﺎﻏ ﺔﯿﻠﺒﻘﺘﺴﻣ ﻦﻋ ﺔﻣﺎﻌﻟا تاداﺮﯾﻹا و ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻠﻟ ﺔﻨﺳ نﻮﻜﺗ . 1 ﻲﻠﯾ ﺎﻤﻛ ﺔﯿﺒﺳﺎﺤﻤﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻦﻜﻤﯾ ﺎﻤﻛ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ : ﻲﻓ ﺎﮭﻔﯾﺮﻌﺗو ﺎھﺪﯾﺪﺤﺗ ﻢﺗ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ نإ ﺔﻨﺳ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟﺎﺑ ﻖﻠﻌﺘﻤﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا 2011 ﺎﻤﯿﺳ ﻻ ةدﺎﻤﻟا 176 ﮫﻨﻣ ﺎﮭﻧأ ﻰﻠﻋ ﻹا و تاﺮﯾﺪﻘﺘﻟا لوﺪﺟ ﯾ ﺪﻘﻋ ﻲھو ﺔﯾﺪﻠﺒﻠﻟ ﺔﯾﻮﻨﺴﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮ ﺎﻤﺜﺘﺳﻻا و ﺰﯿﮭﺠﺘﻠﻟ ﺎﮭﺠﻣﺎﻧﺮﺑ ﺬﯿﻔﻨﺗو ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺢﻟﺎﺼﻣ ﺮﯿﯿﺴﺘﺑ ﺢﻤﺴﯾ ةرادإو ﺺﯿﺧﺮﺗ ر 2 ﺔﯾﻻﻮﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻻﻮﻟا ﮫﻘﻔﻨﺗ ﺎﻣ عﻮﻤﺠﻤﻟ ﻲﻠﯿﺼﻔﺗ نﺎﯿﺑ ﻲھ ﺔﯾ ﺤﺗ ﺎﻣو ةدﺎﻋ ﺔﯿﻨﻣز ةﺮﺘﻔﻟ ﺔﯿﻟﺎﻣ ﻎﻟﺎﺒﻣ ﻦﻣ ﮫﻠﺼ ﻣ ﺔﻨﺳ نﻮﻜﺗ ﺎ ةدﺎﻤﻠﻟ ﺎﻘﺒﻃو 157 ﺔﻨﺴﻟ ﺔﯾﻻﻮﻟا نﻮﻧﺎﻗ ﻦﻣ 2012 لوﺪﺟ ﻲھ ﺔﯾﻻﻮﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ نﺈﻓ ﻹا تاﺮﯾﺪﻘﺗ ﯾ ﺢﻤﺴﯾ ةرادإ و ﺺﯿﺧﺮﺗ ﺪﻘﻋ ﻲھو ﺔﯾﻻﻮﻟﺎﺑ ﺔﺻﺎﺨﻟا ﺔﯾﻮﻨﺴﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮ رﺎﻤﺜﺘﺳﻻا و ﺰﯿﮭﺠﺘﻠﻟ ﺎﮭﺠﻣﺎﻧﺮﺑ ﺬﯿﻔﻨﺗو ﺔﯾﻻﻮﻟا ﺢﻟﺎﺼﻣ ﺮﯿﯿﺴﺘﺑ 3 ﻲﻠﯾ ﺎﻣ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا و ﺔﯾﻻﻮﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟ ﻦﯿﻘﺑﺎﺴﻟا ﻦﯿﻔﯾﺮﻌﺘﻟا ﻦﻣ ﺞﺘﻨﺘﺴﻧ ﮫﯿﻠﻋو : ﺗ ﺔﻘﯿﺛو ﻦﻋ ةرﺎﺒﻋ ﻲھ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻘﻘ ﺎﮭﻟﻼﺧ ﻦﻣ ﺮ ﻹا و تﺎﻘﻔﻨﻟا ﯾ تاداﺮ ﺢﻟﺎﺼﻣ ﻖﯿﻘﺤﺘﻟ ﺔﻟﺎﻌﻓ ةادأ ﺔﺑﺎﺜﻤﺑ ﻲھو ﺔﻨﺳ نﻮﻜﺗ ﺎﻣ ةدﺎﻋ و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﻋﺎﻤﺠﻠﻟ ﺔﯿﺋﺎﮭﻨﻟا اﺬﻛو ﺔﯿﻓﺎﻘﺜﻟا و ﺔﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻻا و ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا و ﺔﯿﺳﺎﯿﺴﻟا فاﺪھﻷا ﻒﻠﺘﺨﻣ و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﻋﺎﻤﺠﻟا ﻲﻠﺤﻤﻟا ىﻮﺘﺴﻤﻟا ﻰﻠﻋ مﺎﻌﻟا لﺎﻤﻟا قﺎﻔﻧإ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﺎﻗﺮﻟا ﻖﯿﻗﺪﺗ . 1 ،ﻲﻠﻌﺑ ﺮﯿﻐﺻ ﺪﻤﺤﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ) ﺔﺑﺎﻨﻋ : ،ﻊﯾزﻮﺘﻟا و ﺮﺸﻨﻠﻟ مﻮﻠﻌﻟا راد 2003 ( ص، 86 . 2 ﻧﺎﻘﻟا ﻢﻗر نﻮ 11 -10 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 22 ناﻮﺟ 2011 ﺔﯾﺪﻠﺒﻟﺎﺑ ﻖﻠﻌﺘﻤﻟا ) ﺔﯿﻤﺳﺮﻟا ةﺪﯾﺮﺠﻟا : ﻢﻗر دﺪﻌﻠﻟ 37 ﻲﻓ ردﺎﺼﻟا 2011 ( ص 07 . 3 ﻢﻗر نﻮﻧﺎﻘﻟا 12 -07 ﻲﻓ خرﺆﻤﻟا 21 ﺮﯾاﺮﺒﻓ 2012 ﺔﯾﻻﻮﻟﺎﺑ ﻖﻠﻌﺘﻤﻟا ) ﻢﻗر دﺪﻌﻟا ﺔﯿﻤﺳﺮﻟا ةﺪﯾﺮﺠﻟا 12 ﻲﻓ ردﺎﺼﻟا 2012 ( ص 8 .

ا اﺬھ لﻼﺧ ﻦﻣو ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺲﺳأ و ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺞﺘﻨﺘﺴﻧ ﻒﯾﺮﻌﺘﻟ : -ﺔﯿﻟﺎﻣ و ﺔﯿﻧﻮﻧﺎﻗ ﺔﻘﯿﺛو ﺎﮭﻧأ . -تادارﻹا و تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻞﻤﺠﻣ ﺎﮭﯿﻓ ﺮﻛﺬﯾ . -ةﺪﺣاو ﺔﻨﺳ ﻊﯾزﻮﺘﻟا و ﺬﯿﻔﻨﺘﻟا ةﺮﺘﻓ . -ﻹا و تﺎﻘﻔﻨﻟا ﯾ ﺔﯾﺮﯾﺪﻘﺗ تاداﺮ . ةزﺎﺟﺈﺑ ﻻإ ﺬﯿﻔﻨﺘﻠﻟ ﺔﻠﺑﺎﻗ ﺮﯿﻏ ) ﺔﺼﺧر ( . ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺐﻠﻄﻤﻟا : تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ئدﺎﺒﻣ و ﺺﺋﺎﺼﺧ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا : 1 ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺺﺋﺎﺼﺧ : ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻠﻟ ﺔﻣﺎﻋ ﯿﻤﻟ و ﺔﻨﯿﻌﻣ ﺺﺋﺎﺼﺧ ﻻ ﺺﺋﺎﺼﺧ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰ دﺎﻜﺗ ﻲﻓ ﺔﻠﺜﻤﺘﻤﻟا و ﺎﮭﻤھأ ﺮﻛﺬﻨﺳ ﻰﻟوﻷا ﻦﻋ ﻒﻠﺘﺨﺗ : ﻟﺎﻋ ﻞﻤﻋ ﻲھ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻨ ﻲ : ﻞﯿﺧاﺪﻤﻟا لﺎﻤﻌﺘﺳا ىﺪﻣ ﻰﻠﻋ عﻼﻃﻹا ﻲﻓ ﻖﺤﻟا ﮫﻟ ﺔﺒﯾﺮﻀﻟا ﻊﻓد ﻲﻓ ﻢھﺎﺴﻣ ﻞﻛ نأ ﻲﻨﻌﯾ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﻌﻔﻨﻤﻟا ﻖﯿﻘﺤﺘﻟ ﻚﻟذو ﺔﯿﺋﺎﺒﺠﻟا ىﺪﻣ ﻰﻠﻋ عﻼﻃﻹا ﻲﻓ ﻖﺤﻟا ﮫﻟ ﺔﺒﯾﺮﻀﻟا ﻊﻓد ﻲﻓ ﺔﺣﺎﺴﻣ ﻞﻛ نأ ﻰﻠﻋ ﺎﻀﯾأ ﻲﻨﻌﻧ ﺎﻤﻛ ﻦﻣ ﺔﯿﺋﺎﺒﺠﻟا ﻞﯿﺧاﺪﻤﻟا لﺎﻤﻌﺘﺳا ... ﻦﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﻌﻔﻨﻤﻟا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺪﺼﻗ تﺎﯾﻻﻮﻟا ﻦﻣو ﺔﮭﺟ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻦﻋ ﺖﯾﻮﺼﺘﻟا ﻦﻋ شﺎﻘﻨﻟا ﻲﻓ ﺔﻛرﺎﺸﻤﻟا ﻦﻃاﻮﻤﻠﻟ ﻦﻜﻤﯾ ﻻ ىﺮﺧأ ﺔﮭﺟ 1 . 1 ،ﺔﯿھز نﺎﻛﺮﺑ ﺔﻤﯾﺮﻛ ﻲﺤﺑر و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺔﺒﻗاﺮﻣ ،ﺔﯿﻤﻨﺘﻟا ﻲﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا رود ﻞﯿﻌﻔﺘﻟ ةﺪﯾﺪﺟ ﺔﯿﻜﯿﻣﺎﻨﯾد ﻊﺿ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا تﻻﻮﺤﺘﻟا ءﻮﺿ ﻲﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻞﯾﻮﺤﺗ ﺮﯿﯿﺴﺗ لﻮﺣ ﻲﻟوﺪﻟا ﻰﻘﺘﻠﻤﻠﻟ ﺔﻣﺪﻘﻣ ﺔﺳارد ، ) ةﺪﯿﻠﺒﻟا : ﺐﻠﺣد ﺪﻋﺎﺳ ﺔﻌﻣﺎﺟ ( ص ، 08 .

يﺮﯾﺪﻘﺗ ﻞﻤﻋ ﻲھ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا : ﻦﻣ ﮫﻨﻤﻀﺘﺗ ﺎﻤﺑ ﻲﻟﺎﻤﻟا ءادﻸﻟ ﺔﻄﺧ ﺔﺑﺎﺜﻤﺑ ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا ﺔﯿﺣﺎﻨﻟا ﻦﻣ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺮﺒﺘﻌﺗ ذإ ﻹا و تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻢﺠﺤﻟ تاﺮﯾﺪﻘﺗ ﯾ تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا مﻮﻘﺗ ﮫﯿﻠﻋو ﺔﻨﯿﻌﻣ ﺔﯿﻨﻣز ةﺮﺘﻓ لﻼﺧ ﺔﻣﺎﻌﻟا تاداﺮ ﺔﻠﻣﺎﻛ ﺔﻨﺳ لﻼﺧ تﺎﻘﻔﻨﻟا دﺪﺤﯾ يﺮﯾﺪﻘﺘﻟا ﻞﻤﻌﻟا اﺬھ ﺎﮭﻘﯿﻘﺤﺗ داﺮﻤﻟا ﻊﯾرﺎﺸﻤﻟا ﺪﯾﺪﺤﺘﺑ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا دﺎﻤﺘﻋﻻﺎﺑ ﺪﻌﺑ ﺔﻓوﺮﻌﻣ ﺮﯿﻏ ﺔﯾرﺎﺠﻟا ﺔﻨﺴﻟا ﺞﺋﺎﺘﻧ نﻻ اﺮﻈﻧ ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻟا ﺞﺋﺎﺘﻧ ﻰﻠﻋ 1 . يرود ﻞﻤﻋ ﻲھ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا : ذإ نأ ﺪﻌﺗ ﺔﯿﻟﺎﻣ ﺔﻨﺳ ﻞﻜﻟ ةﺪﺣاو ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ كﺎﻨھ ﺑ يرود ﻞﻜﺸ 2 . دإ ﻊﺑﺎﻃ وذ ﻞﻤﻋ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا يرا : ﻹا ﻦﻤﻀﺘﺗ ﻖﯿﺛو ﻲھ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا نإ ﯾ ﻤﻋ ﻲھو تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮ ﻞ ﺢﻤﺴﯾ يرادإ ﻊﺑﺎﻃ وذ لﻮﺣ تﺎﻣﻮﻠﻌﻣ مﺪﻘﺗ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا نأ ﺚﯿﺣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺢﻟﺎﺼﻤﻟ ﻦﺴﺤﻟا ﺮﯿﯿﺴﺘﻟﺎﺑ ﻤﻟا و يرادﻹا ناﺪﯿﻤﻟا ﻲﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا تﺎﻃﺎﺸﻧ ﺎ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻا و يدﺎﺼﺘﻗﻻا و ﻲﻟ ﻲﻓﺎﻘﺜﻟاو . ﺿو ﻰﻟإ لﻮﺻﻮﻟا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻊﯿﻄﺘﺴﺗ ﻻ تﺎﻣﻮﻠﻌﻤﻟا هﺬھ نوﺪﺒﻓ ﯿﻌ ﺎﮭﺘ ﺔﯿﻘﯿﻘﺤﻟا 3 ﺎﻀﯾأ يرادﻹا و ﻲﻟﺎﻤﻟا ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﻰﻠﻋ ﺔﺒﻗﺮﻠﻟ ﺔﺳﻮﻤﻠﻣ تﻻﺎﺠﻣ ﻊﺒﺘﺗ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا اﺬﮭﺑ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ھ ﺺﺧﺮﻣ ﻞﻤﻋ ﻲ : ﻹا ﺺﺧر ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻲﻓ ﻞﺠﺴﺗ ﯾ ﻞﻜﻟ ﺔﯿﻣاﺰﻟإ ةﺪﻋﺎﻗ هﺬھ و ﺔﺣﺮﺘﻘﻤﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا . 4 1 ﺪﯾﺮﻓ ﻚﻟاﻮﻣ ، ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ) ﺔﻌﯿﻠﻘﻟا : ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا مﻮﻠﻌﻟا ﻲﻓ ﺎﯿﻠﻌﻟا تﺎﺳارﺪﻟا ةدﺎﮭﺷ ﻞﯿﻨﻟ ةﺮﻛﺬﻣ ﻊﯾزﻮﺘﻠﻟ ﺮﺸﻨﻟا راد 1990 ( ص 98 . 2 داﺪﻋإ لﻮﺣ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﯿﺒﻌﺸﻟا ﺲﻟﺎﺠﻤﻟا ءﺎﺳؤر ةدﺎﺴﻟا ةﺪﺋﺎﻔﻟ ﻲﺳارد مﻮﯾ ،ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ةرادﻹا ﺔﯾﺮﯾﺪﻣ ﻲﻠﺤﻤﻟا ﻂﯿﺸﻨﺘﻟا ﺔﺤﻠﺼﻣ مﻮﯿﻟ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا كﻼﻣأ و ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺔﺒﻗاﺮﻣو ﺮﯿﻀﺤﺗو 10 ﻲﻔﻧﺎﺟ 2013 3 ،دﻮﺳﻷا قدﺎﺼﻟا مﺎﻌﻟا قﺎﻔﻧﻹا ﺔﺒﻗاﺮﻣو ﺮﯿﯿﺴﺗ ةادﺄﻛ ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا ﺔﺒﺳﺎﺤﻤﻟا ) ﺮﺋاﺰﺠﻟا : ﺮﯿﺘﺴﺟﺎﻤﻟا ةدﺎﮭﺷ ﻞﯿﻨﻟ جﺮﺨﺗ ﺔﻟﺎﺳر ،ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا مﻮﻠﻌﻠﻟ 1992 -1993 ( ص 45 . 4 ص،ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ﺪﯾﺮﻓ ﻚﻟاﻮﻣ 110 .

2 ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ئدﺎﺒﻣ : ﻟ ﺔﻋﻮﻤﺠﻤﻟ ﻊﻀﺨﺗ نأ ﺎﮭﻟ ﺪﺑ ﻼﻓ ﺔﯿﻧﻮﻧﺎﻗ ﺔﻘﯾﺮﻄﺑ و ﺔﻤﯿﻠﺳ و ﺔﺤﯿﺤﺻ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻰﻠﻋ لﻮﺼﺤﻠ ﻲﻠﯾ ﺎﻣ ﻲﻓ ئدﺎﺒﻤﻟا هﺬھ ﺮﺼﺣ ﻦﻜﻤﯾو ﺎﮭﻠﺣاﺮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻓ ﺎﮭﯿﻠﻋ لﺪﺘﺴﺗ ﻲﺘﻟا ﺪﻋاﻮﻘﻟا ﻦﻣ ﺔﯾﻮﻨﺴﻟا أﺪﺒﻣ : ﺪﺘﺑإ ةدﺎﻋ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻖﯿﺒﻄﺗ أﺪﺒﯾ ء ﻦﻣ ا 1 ﻲﻓ ﻲﮭﺘﻨﯾو ﻲﻔﻧﺎﺟ 1 ﺎﮭﯿﻠﻋ تﻮﺼﯾو ﺮﺒﻤﺴﯾد ﺔﯿﻧﺪﻣ ﺔﻨﺴﻟ ﺗ ﻻ ﺪﻘﻓ ﺔﻨﺳ ﻦﻣ ﺮﺜﻛأ ةﺪﻤﻟ ةﺬﺧأ ﻮﻟو ةﺪﺣاو ﺔﻨﺳ ﺔﻠﯿﻃ ﺬﻔﻨﺗو ﻘﺤ ﻗﻮﺘﻟا ﻖ ﻌ ﻲﺘﻟا تﺎ ﻘﺘﻠﻟ اﺮﻈﻧ ﺎﮭﯿﻠﻋ ﺖﯿﻨﺑ ﺒﻠ ﺗ ﻲﺘﻟا تﺎ ﻤ ﺮ ﺑ ةﺪﻤﻟ ﺎﮭﺑ ﻦﮭﻜﺘﻟا ﺐﻌﺼﯾ ﻲﺘﻟا ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا ةﺎﯿﺤﻟا ﺎﮭ ﺬﺧأ ﻮﻟو ﺔﻨﺳ ﻦﻣ لﻮﻃأ ت أ ةﺪﻤﻟا ﻗ إ ﻰﻠﻋ تﺪﻤﺘﻋا ﺪﻗ ﺔﻟﺎﺤﻟا هﺬھ ﻲﻓ نﻮﻜﺗ ﺔﻨﺳ ﻦﻣ ﻞ ﯾ تاداﺮ نﺈﻓ ﻲﻟﺎﺘﻟﺎﺑو ﺔﯿﻤﺳﻮﻣ ﺔﻘﺣﻼﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ادرﻮﻣ ﺎﮭﻟ دﺪﺤﯾ ﻼﻌﻓ . 1 ةﺪﺣﻮﻟا أﺪﺒﻣ : ﻦﻜﻟ ،ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻰﻤﺴﺗ ةﺪﺣاو ﺔﻘﯿﺛو ﻲﻓ تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮﯾﻹا ﻞﻛ رﺎﮭﻇإ ﺐﺠﯾ ناﺪﯿﻤﻟا ﻲﻓ ﻲھ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟﺎﺑ ﺔﺻﺎﺧ ﻖﺋﺎﺛو ةﺪﻋ ﺪﺟﻮﺗ : -ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ) BP ( ﺔﯿﺳﺎﺳﻷا ﺔﻘﯿﺛﻮﻟا ﻲھ و . -ﻖﺒﺴﻤﻟا دﺎﻤﺘﻋﻻا ) OCA ( و ﻢﺘﯾ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻞﺒﻗ ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا -ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ) BS ( ﺔﻘﯿﺛو ﻲھ و ﮫﯿﻠﯾﺪﻌﺗ . -صﺎﺨﻟا ﺺﯿﺧﺮﺘﻟا ) AS ( ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺪﻌﺑ ﻢﺘﯾ . -يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا ) CA ( ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻠﻟ . -ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا بﺎﺴﺣ ) CG ( ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻠﻟ . ﯾ رﺪﺠ ﺑ ﺮﯿﻛﺬﺘﻟا ﺄ تادﺎﻤﺘﻋﻹا ﺢﺘﻓ ن ءﻮﺠﻠﻟا ﻊﻨﻤﯾ ﺔﺻﺎﺨﻟا تﺎﺼﯿﺧﺮﺘﻟا و ﺔﻘﺒﺴﻤﻟا ﮫﯿﻟإ ﻻإ ﺎﻤﻛ ﺎﮭﻠﯿﺠﺴﺗ ﻊﻣﺰﻤﻟا ةﺪﯾﺪﺠﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺔﯿﻄﻐﺗ ﺎﮭﻧﺎﻜﻣﺈﺑ ةﺪﯾﺪﺟ ﺔﯿﻘﯿﻘﺣ تاداﺮﯾإ دﻮﺟو ﺔﻟﺎﺣ ﻲﻓ تادﺎﻤﺘﻋﻹا ﺔﻟﺎﺣ ﻲﻓ ﻼﺜﻣ تﺎﺑﺎﺨﺘﻧﻻﺎﻛ ﺔﻌﻗﻮﺘﻤﻟا ﺮﯿﻏ تﺎﯿﻠﻤﻌﻟا ﺾﻌﺒﻟ ﺔﺼﺼﺨﻤﻟا . 2 1 ،يزﺮﺤﻣ سﺎﺒﻋ ﺪﻤﺤﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا تﺎﯾدﺎﺼﺘﻗا ط ، 2 ) ﺮﺋاﺰﺠﻟا : ﻤﻟا ناﻮﯾد ،ﺔﯿﻌﻣﺎﺠﻟا تﺎﻋﻮﺒﻄ 2005 ( ص 400 . 2 ،ﻦﯿﻀﯿﺒﻤﻟا ﻒﺳﻮﯾ ﺪﻤﺤﻣ ﺔﻠﻘﻋ ﮫﺗرادإ و ﻲﻣﻮﻜﺤﻟا ﻲﺒﺳﺎﺤﻤﻟا مﺎﻈﻨﻟا ) ندرﻷا : ﻊﯾزﻮﺘﻟا و ﺮﺸﻨﻠﻟ ﻞﺋاو راد ( ص 121 .

ﺰﯿﻛﺮﺘﻟا مﺪﻋ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻖﺋﺎﺛو ﻰﻠﻋ عﻼﻃﻹا ﺔﻟﻮﮭﺳ أﺪﺒﻤﻟا اﺬھ ﻦﻋ ﺞﺘﻨﯾ و ﻂﻘﻓ ﻰﻠﻋ ﺘﻟا لﺪﺑ ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﺰﯿﮭﺠ . ﺔﯿﻟﻮﻤﺸﻟا أﺪﺒﻣ : ﻰﻤﺴﯾ ﺎﻣ وأ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا رﺎﻃإ ﻲﻓ مﺪﻘﺗ نأ ﺐﺠﯾ تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮﯾﻹا ﻞﻛ ﺔﻧوﺪﻤﻟﺎﺑ ھ و ﺬ ا ﺔﯿﻟﺎﺘﻟا ﺞﺋﺎﺘﻨﻟا ﻰﻟإ يدﺆﯾ : ﺔﻠﻣﺎﺸﻟا تﺎﺑﺎﺴﺤﻟا ﺺﯿﺼﺨﺗ ﺪﺼﻗ تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮﯾﻹا ﻦﯿﺑ تﺎﻀﯾﻮﻌﺘﻟﺎﺑ مﺎﯿﻘﻟا ﻊﻨﻣ ﺎھﺪﺣو . تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺔﯿﻄﻐﺘﻟ تاداﺮﯾﻹا ﺺﯿﺼﺨﺗ مﺪﻋ ) قوﺪﻨﺼﻟا نﻷ ﺔﯿﻄﻐﺘﺑ ﻒﻠﻜﻤﻟا ﻮھ ﻲﻟﺎﻤﻟا ﺔﻘﻔﻧ يأ .( -تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺾﻌﺒﻟ ةدﺪﺤﻤﻟا تاءﺎﻨﺜﺘﺳﻻا ﺾﻌﺑ دﻮﺟو ةﺪﻋﺎﺴﻣ و ،ﻦﯿﻓﻮﻔﻜﻤﻟا ﺔﺤﻨﻤﻛ تﻼﻔﺤﻟا قﻮﻘﺣ ،ﻦﯿﻨﺴﻤﻟا صﺎﺨﺷﻷا .. ﻻإ ﺎﮭﻣاﺪﺨﺘﺳا ﻊﻨﻤﯾ و ﺔﺼﺼﺨﻣ تاداﺮﯾإ ﻲھو ﮫﻟ ﺖﺼﺼﺧ يﺬﻟا ضﺮﻐﻠﻟ . 1 ﺺﯿﺼﺨﺘﻟا مﺪﻋ أﺪﺒﻣ : تاداﺮﯾﻹا عاﻮﻧأ ﻦﻣ ﻦﯿﻌﻣ عﻮﻧ ﺺﺼﺨﯾ ﻻأ ﻲﻨﻌﯾ اﺬھ ﺎﻣ تﺎﻘﻔﻨﻟا ﮫﺟوأ ﻦﻣ ﻦﯿﻌﻣ ﮫﺟﻮﻟ ةدﺪﺴﻤﻟا تﺎﻧﺎﻋﻹا ﻞﺜﻣ صﺎﺧ ﺺﯿﺼﺨﺘﺑ ةﺪﯿﻘﻣ نﻮﻜﺗ ﻲﺘﻟا ﻚﻠﺗ اﺪﻋ قوﺪﻨﺼﻟا فﺮﻃ ﻦﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻠﻟ كﺮﺘﺸﻤﻟا FCCL ﺔﯾﻻﻮﻟا كﻼﻣأ ﺔﻧﺎﯿﺻ ﻰﻟإ ﺔﮭﺟﻮﻤﻟا و هﺬﮭﻟ ﺎﻘﻓﻮﻓ ، ةﺪﻋﺎﻘﻟا ﺺﯿﺼﺨﺗ نود ﺔﯾﻻﻮﻟا ﺔﻨﯾﺰﺧ بﺎﺴﺤﻟ ﺎﮭﻋﻮﻧ نﺎﻛ ﺎﯾأ ﻞﯿﺧاﺪﻤﻟا ﻊﯿﻤﺟ ﻞﯿﺼﺤﺗ ﻢﺘﯾ ﻟذو ﺔﺻﺮﻔﻟا حﺎﺘﺗ ﻰﺘﺣ ﻚ قﺎﻔﻧﻹا ﮫﺟوأ ﺔﻓﺎﻛ ﻰﻠﻋ ﺎﮭﻌﯾزﻮﺗ و دراﻮﻤﻠﻟ ﻲﻟﺎﻤﺟﻹا ماﺪﺨﺘﺳﻼﻟ دﺪﺤﻣ ﻊﯾزﻮﺘﺑ ﺪﯿﻘﺘﻟا نود . 2 ﻷ ﺔﯿﻓﺎﻔﺸﻟا ﺰﯾﺰﻌﺗ ﺮﯾﺮﻘﺗ أﺪﺒﻤﻟا اﺬھ ﻦﻋ ﺞﺘﻨﯾ و وأ ﺔﯾﺮﺳ تﺎﺑﺎﺴﺤﻟ لﺎﺠﻣ ﺪﺟﻮﯾ ﻻ ﮫﻧ ﺔﯿﻋﺮﻓ . 1 ،ﻲﻧﺎﻤﺣر ﻒﯾﺮﺷ ﺔﯾﺮﺋاﺰﺠﻟا تﺎﯾﺪﻠﺒﻟا لاﻮﻣأ . " ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﻲﻓ ﺪﯿﺠﻟا ﻢﻜﺤﺘﻟا ،ﺰﺠﻌﻟا ،لﻼﺘﻋﻻا ) ﺮﺋاﺰﺠﻟا : ﺔﺒﺼﻘﻟا راد ،ﺮﺸﻨﻠﻟ 2003 (. ص 23 . 2 ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻﻮﻟ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ةرادﻹا ،ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا و ﺔﺒﺳﺎﺤﻤﻟا ﺔﺤﻠﺼﻣ .

نزاﻮﺘﻟا أﺪﺒﻣ : ﻚﻟذ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا داﺪﻋﻹ ﺔﯿﺳﺎﺳﻷا تﻻﺎﻐﺸﻧﻻا ﻦﻣ ﻞﯿﺧاﺪﻤﻟا ﻊﻣ تﺎﻘﻔﻨﻠﻟ نزاﻮﺗ ﺮﺒﺘﻌﯾ ﻟ ﺔﻧرﺎﻘﻣ دراﻮﻤﻟا ﺔﯾدوﺪﺤﻤ ﺎﯾدﺎﻣ وأ ﺎﯿﻠﻜﺷ نﻮﻜﯾ ﺪﻗ نزاﻮﺘﻟا اﺬھ و تﺎﯿﺟﺎﺤﻟا ﻊﻣ . ﻲﻠﻜﺸﻟا نزاﻮﺘﻟا : ءاﻮﺳ ﺎﮭﺘﯾﺎﺒﺟ ﻢﻠﻤﻟا تاداﺮﯾﻹا ﺔﻄﺳاﻮﺑ ﺎﮭﺑ مﺎﯿﻘﻟا مﺰﻠﻤﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻞﻛ ﻲﻄﻐﺗ نأ ﮫﺑ ﺪﺼﻘﯾ و ﺔﯾدﺎﻋ ﺮﯿﻏ وأ ﺔﯾدﺎﻋ تاداﺮﯾإ ﺖﻧﺎﻛ . نزاﻮﺗ ﻖﯿﻘﺤﺘﺑ ﺢﻤﺴﯾ ﻲﻠﻜﺸﻟا نزاﻮﺘﻟا نﺈﻓ اﺬﮭﻟو ضوﺮﻗ ﺪﻘﻋ ﻖﯾﺮﻃ ﻦﻋ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا . يدﺎﻤﻟا نزاﻮﺘﻟا : ﻻ ﮫﻧأ ﻰﻨﻌﻤﺑ ،ﻂﻘﻓ ﺔﯾدﺎﻌﻟا تاداﺮﯾﻹا ﺔﻄﺳاﻮﺑ ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻞﻛ ﻲﻄﻐﺗ نأ ﮫﺑ ﺪﺼﻘﯾ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻲﻓ ﺰﺠﻌﻟا ﺪﺴﻟ ضوﺮﻘﻟا ﻰﻟإ ءﻮﺠﻠﻟا زﻮﺠﯾ . 1 ﺐﻠﻄﻤﻟا ﺚﻟﺎﺜﻟا : ﺔﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻖﺋﺎﺛو : لوﻷا عﺮﻔﻟا : ﺰﯿﻤﻟا ا ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا و ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧ : ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﻖﺋﺎﺛو ﺮﺒﺘﻌﺗ ﯿﺒﺗ ﻲﺘﻟا ﺔﯿﺳﺎﺳﻷا ﺔﻠﯿﺳﻮﻟا ﺔﯿﻠﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻦ ﻒﯿﻇﻮﺗ ﺔﯿﻔﯿﻛ تاداﺮﯾﻹا ﻢﺴﻗ ﻞﻜﺑ ﻖﻠﻌﺗ ،ﺎﮭﺑ ﺔﺻﺎﺧ ﻦﯾوﺎﻨﻋ ﺎﮭﻟ باﻮﺑأ ﻦﻣ نﻮﻜﺘﺗ ﻲھ تﺎﻘﻔﻨﻟا فﺮﺻو ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا مﺎﺴﻗأ ﻦﻣ . و ﻦﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ نﻮﻜﺘﺗ : ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا : le budget primitif : تاداﺮﯾﻹا و تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻊﯿﻤﺟ ﺎﮭﯿﻓ رﺪﻘﺗ ،ﺎھﺪﺣﻮﻟ ﻲﻔﻜﺗ نأ ﻦﻜﻤﯾ ﻲﺘﻟا ﺔﯿﻠﺻﻷا ﺔﻘﯿﺛﻮﻟا ﻲھ ﺎﮭﻨﻣ ةدﺪﻌﺘﻣ ﻖﺋﺎﺛو ﻰﻠﻋ يﻮﺘﺤﺗ ﻲھو ﺎﮭﻠﺟأ ﻦﻣ ﺖﻌﺿو ﻲﺘﻟ ةروﺪﻟﺎﺑ ﺔﻘﻠﻌﺘﻤﻟا : -ﺎﮭﺗاذ ﺔﯿﻠﺻﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا . لوﺪﺟ ﺼﯿﺨﻠﺗ ﻲ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا مﺎﺴﻗأ ﻦﯿﺑ نزاﻮﺘﻟا ﻦﻣ ﻖﻘﺤﺘﻟﺎﺑ ﺢﻤﺴﯾ . -ﺔﻘﺤﻠﻣ ﺔﯿﺋﺎﺼﺣإ لواﺪﺟ . 1 ،ﺲﻧﻮﯾ دﻮﻠﯿﻣ رﻮﺼﻨﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ئدﺎﺒﻣ ط، 1 ) ﺎﯿﺒﯿﻟ : ، ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟا تارﻮﺸﻨﻣ 2001 ( ص، 191 .

ﺔﯿﻌﺿﻮﻟا ﻦﻋ ﺎﻣﺎﻋ ﺎﺼﺨﻠﻣ ﻲﻄﻌﺗ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻦﻣ ﻰﻟوﻷا ﺔﻘﻔﺼﻟا نأ ﻰﻟإ ةرﺎﺷﻹا رﺪﺠﺗ و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻠﻟ ﺔﯿﺳﺎﯿﺴﻟا و ﺔﯾدﺎﺼﺘﻗﻻا . ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻟا ءﺪﺑ ﻞﺒﻗ ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا هﺬھ ﻊﺿو ﻢﺘﯾ نأ ﺪﺑﻻ و اﺬھ ةﺪﯾﺪﺠﻟا . 1 ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا : le budget supplémentaire : ﺎﻤﮭﺋاﺮﺟﺈﺑ ﺎﮭﻠﯾﺪﻌﺗ و ﺎﮭﻠﯿﻤﻜﺗ ﺪﺼﻗ ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻲﻓ ﺮﻈﻨﻟا ةدﺎﻋإ ﻲﻓ ﺎھرود ﻞﺜﻤﺘﯾ ﺔﻘﺑﺎﺴﻟا ﺔﺘﺴﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺬﯿﻔﻨﺗ ﺞﺋﺎﺘﻨﻟ ﺎﻌﺒﺗ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻟا لﻼﺧ تاداﺮﯾﻹا و تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺔﻟدﺎﻌﻣ . ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا اذإ ﺮﺒﺘﻌﺗ و ﺎﺤﯿﺤﺼﺗ ﺎﻤﯿﻤﺘﺗ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻰﻠﻋ ةدﺎﯾز و ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻠﻟ ﺾﻓﺮﯾ ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا ﺔﻔﺼﺑ و ةروﺮﻀﻟا ﺔﻟﺎﺣ ﻲﻓ ،ﻲﺋﻻﻮﻟا وأ يﺪﻠﺒﻟا ﻲﺒﻌﺸﻟا ﺲﻠﺠﻤﻟا ﺔﯿﺋﺎﻨﺜﺘﺳا ﻠﻋ داﺮﻔﻧا ﻰﻠﻋ ﺖﯾﻮﺼﺘﻠﻟ ﻰ ﻰﻤﺴﺗ تادﺎﻤﺘﻋا : تادﺎﻤﺘﻋا ﻲھ و ،ﺎﻘﺒﺴﻣ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟا تادﺎﻤﺘﻋﻻا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻰﻠﻋ ﺖﯾﻮﺼﺘﻟا ﻞﺒﻗ ﺢﺘﻔﺗ ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا . نوذﻷا و ،ﺔﯿﺻﻮﺼﺨﻟا تﺎﺼﯿﺧﺮﺘﻟا وأ ﻲھ ﺪﻌﺑ ﺢﺘﻔﺗ و رﺮﻘﺗ ﻲﺘﻟا تادﺎﻤﺘﻋﻻا ﺔﯿﻓﺎﺿﻹا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻰﻠﻋ ﺖﯾﻮﺼﺘﻟا . 2 ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا بﺎﺴﺣ و يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا : يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا ): CA :( ﻊﻣ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻟا ﺞﺋﺎﺘﻧ ﺮﮭﻈﺗ و ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺬﯿﻔﻨﺗ و رﻮﻄﺗ ﻦﯿﺒﺗ ﻲﺘﻟا ﺔﯿﻣﺎﺘﺨﻟا ﺔﻘﯿﺛﻮﻟا ﻮھ ﻲﻗﺎﺑ ﺔﺻﺎﺨﻟا لاﻮﻣﻷا و تﺎﻘﻔﻨﻟاو تاداﺮﯾﻺﻟ زﺎﺠﻧﻹا . 3 جودﺰﻤﻟا لوﻷا دﻮﻤﻌﻟا ﻲﻓ يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا ﺪﯿﻘﯾ ا تﺎﺑﺎﺴﺤﻠﻟ تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺪﯾﺪﺴﺘﺑ ﺔﺻﺎﺨﻟ و ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻟا لﻼﺧ تاداﺮﯾﻹا . ﻲﻧﺎﺜﻟا دﻮﻤﻌﻟا ﻲﻓ جرﺪﯾ و ﻮھ ﺎﻣ ﻲﻘﺒﺘﻣ ﺪﻨﻋ ﺪﯾﺪﺴﺘﻠﻟ ﻞﻜﺑ ﺔﺻﺎﺨﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻟا قﻼﻏإ ﻞﻜﺷ ﺎﻀﯾأ ﻦﻤﻀﺘﯾو ،بﺎﺴﺣ ﺔﯾرادﻹا تﺎﺑﺎﺴﺤﻟا و تﺎﯿﻧاﺰﯿﻤﻟﺎﺑ صﺎﺨﻟا رﺎﻃﻹا . 1 1 ،شوﺎﺷ ﺮﯿﺸﺑ ﺲﻠﯾ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا : يﺮﺋاﺰﺠﻟا نﻮﻧﺎﻘﻟا ﻲﻓ ﺎﮭﻘﯿﺒﻄﺗ و ﺔﻣﺎﻌﻟا ئدﺎﺒﻤﻟا ) ناﺮھو : تﺎﻋﻮﺒﻄﻤﻟا ناﻮﯾد ،ﺔﯿﻌﻣﺎﺠﻟا 2007 ( ص 156 . 2 ص،ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ﺮﯿﺸﺑ شوﺎﺷ ﺲﻠﯾ 152 . 3 ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻﻮﻟ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ةرادﻹا ،ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا و ﺔﺒﺳﺎﺤﻤﻟا ﺔﺤﻠﺼﻣ .

تاداﺮﯾﻹا و ﺔﯿﻠﻌﻔﻟا ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻰﻠﻋ يﻮﻄﻨﯾ يﺬﻟا بﺎﺴﺤﻟا ﮫﻧأ ﻰﻠﻋ ﻚﻟﺬﻛ فﺮﻌﯾ و هداﺪﻋإ ﻢﺘﯾ يﺬﻟا و ،ﺔﯿﻠﻌﻔﻟا ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﮭﺘﻨﻣ ﺔﯿﻟﺎﻣ ﺔﻨﺳ ﻦﻋ . ﻞﻛ جاﺮﺨﺘﺳﺎﺑ ةﺰﺠﻨﻤﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا و تاداﺮﯾﻺﻟ ﻞﺼﻔﻤﻟا رﺎﻃﻹا ﻞﻜﺸﯾ يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟﺎﻓ ﺎﻣ و ﺔﯿﻠﻌﻓ ﺔﻔﺼﺑ ﮫﻠﯿﺼﺤﺗ ﻢﺘﯾ ﮫﻗﺎﻔﻧإ ﻮھ ﺮﺧآ ﻰﻨﻌﻤﺑ ﺔﯿﻠﻌﻓ ﺔﻔﺼﺑ ﺔﺠﯿﺘﻧ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻨﺴﻟا ، مﻮﻘﯾ و ﻢﺴﻘﻨﯾ هروﺪﺑ يﺬﻟا و مﺎﻌﻟا ناﺰﯿﻤﻟا ﻰﻤﺴﯾ ﻞﺼﻔﻣ لوﺪﺟ ﻲﻓ ﺎﮭﺼﺨﻠﯾو ﺎﮭﺗﻼﯿﺠﺴﺗ ﻊﻤﺠﯾ ﻦﯿﻤﺴﻗ ﻰﻟإ ﺰﯿﮭﺠﺘﻟا ﻢﺴﻗو ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﻢﺴﻗ . 2 يرادﻹا بﺎﺴﺤﻠﻟ ﻲﻧﻮﻧﺎﻘﻟا ﻞﻜﺸﻟا : نإ ﻦﯿﺑ و ﮫﻨﯿﺑ قﺮﻔﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻠﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﻧزاﻮﻤﻟا لوﺪﺟ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻲﻓ ﻦﻤﻜﯾ ﺔﯿﻟوﻷا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻦﯿﻤﺴﻗ ﻰﻟإ ﺞﻣاﺮﺒﻟا و ﺢﻟﺎﺼﻤﻟا ﺔﻧزاﻮﻣو : -تازﺎﺠﻧا -تازﺎﺠﻧﻻا ﻲﻗﺎﺑ -ﻲﻟﺎﺘﻟا ﻮﺤﻨﻟا ﻰﻠﻋ ﻞﻜﺸﻟا . -تاﺮﯾﺪﻘﺘﻟا ﺔﻧﺎﺧ -تاﺪﯾﺪﻌﺘﻟا ﺔﻧﺎﺧ -تازﺎﺠﻧﻻا ﺔﻧﺎﺧ -تازﺎﺠﻧﻻا ﻲﻗﺎﺑ ﺔﻧﺎﺧ . 3 ﻮھ يﺪﻠﺒﻟا ﺲﻠﺠﻤﻟا ﺲﯿﺋر ﺮﺒﺘﻌﯾ تﺎﯾﺪﻠﺒﻟا ﻲﻔﻓ يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا داﺪﻋإ ﻦﻋ لوﺆﺴﻤﻟا . ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا بﺎﺴﺣ ) CG :( ﻔﻨﺗ ﻦﯿﺑ ﻲﻧاﺰﯿﻣ بﺎﺴﺣ ﻮھ ﻞﺑ ﺎﯿﻟﺎﻣ ﺎﺑﺎﺴﺣ ﺲﯿﻟ يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا وأ تﺎﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺬﯿ ةرﻮﺼﺑ يﺪﻠﺒﻟا ﻲﺒﻌﺸﻟا ﺲﻠﺠﻤﻟا فﺮﻃ ﻦﻣ ﮫﯿﻠﻋ تﻮﺼﻤﻟا ﻲﻧاﺰﯿﻤﻟا ﺮﯾﺪﻘﺘﻟا زﺎﺠﻧإ ىﻮﺘﺴﻣ قدأ . ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﻧﺰﺧ ﻦﯿﻣأ هﺪﻌﯾ يﺬﻟا ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا بﺎﺴﺣ نإ ﻦﻣ بﺮﺘﻘﯾ ﻦﻣ ﺮﺜﻛأ ﻲﻟﺎﻤﻟا بﺎﺴﺤﻟا دﺎﻣ ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا بﺎﺴﺣ ﻚﻟذ ﻰﻠﻋ ةدﺎﯾز يﻮﺘﺤﯾ ما اﺪﺟ ﻼﺼﻔﻣ ﺎﯿﻧاﺰﯿﻣ بﺎﺴﺣ ، بﺎﺴﺣ نأ ﺎﻤﻛ يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟا نﺄﺷ ﮫﻧﺄﺷ ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﺎﺼﻗﺎﻧ ﺎﺑﺎﺴﺣ ﺮﺒﺘﻌﯾ . ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﻧﺰﺧ ﻦﯿﻣأ قﺮﻃ ﻦﻣ ﺪﻌﯾو اﺪﺟ ﺔﻠﺼﻔﻣ تﺎﻤﯿﻠﻌﺗ ﻰﻠﻋ اءﺎﻨﺑ طﺎﺸﻧ ﻮﺤﻧ ﮫﮭﺟﻮﺗ ﻦﻣ ﺮﺜﻛأ ﺔﺒﻗاﺮﻤﻟا طﺎﺸﻧ ﻮﺤﻧ ﮫﺟﻮﻣ ﮫﻧإ 1 لوﻷا ءﺰﺠﻟا ،ﻢﯿﻈﻨﺘﻟ و ﻊﯾﺮﺸﺘﻟا ،ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ،ﺔﺌﯿﺒﻟا و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟاو ﺔﯿﻠﺧاﺪﻟا ةرازو ﺮﺋاﺰﺠﻟاﺔﯾﻻﻮﻟا : 1997 ص، 101 2 ﻠﻄﻤﻟا ﺪﺒﻋ ص،ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ﺪﯿﻤﺤﻟا ﺪﺒﻋ ﺐ 85 . 3 ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ،ترﺎﯿﺗ ﺔﯾﻻﻮﻟ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ةرادﻺﻟ، ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا و ﺔﺒﺳﺎﺤﻤﻟا ﺔﺤﻠﺼﻣ .

ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا يرادﻹا بﺎﺴﺤﻟﺎﻓ ﻲﻟﺎﺘﻟﺎﺑو ﺔﯾﻮﻨﺳ تﺎﺑﺎﺴﺣ ﺔﻐﯿﺼﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ تﺎﺟﺎﺤﻟ ﺐﯿﺠﺘﺴﯾ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻا ﻦﻣ ﺮﺜﻛأ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ةرازﻮﻟ مﻼﻋﻹا ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا تﺎﺟﺎﺤﻟ . 1 ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ مﺎﺴﻗأ ﻲﻧﺎﺜﻟا ﺚﺤﺒﻤﻟا : ﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻣ ﺔﯿﻠﺤ ﻦﯿﻤﺴﻗ ﻦﻣ نﻮﻜﺘﺗ : ﻲﻣﻮﻤﻌﻟا ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﻢﺴﻗ " section fonctionnement " رﺎﻤﺜﺘﺳﻻا و ﺰﯿﮭﺠﺘﻟا ﻢﺴﻗ " section équipement et financement " . ﻢﺴﻘﻨﯾو إو تﺎﻘﻔﻧ ﻰﻟإ ﻦﯿﻤﺴﻘﻟا ﻦﯾﺬھ ﻦﻣ ﻞﻛ ﯾ تاداﺮ نزاﻮﺘﺗ ﺎﺑﻮﺟو لوﻷا ﺐﻠﻄﻤﻟا : تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻢﺴﻗ section dépenses ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺖﺼﺧ ﺪﻘﻟ ﺎھدراﻮﻣ و ﺎﮭﺗﺎﻘﻔﻧ ﻊﯿﻤﺟ ﺎﮭﯿﻓ ﺪﺻﺮﺗ ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﺑ ﺎﻨﻨﻜﻤﯾ ﮫﻨﻣو ﮫﻧأ ﻰﻠﻋ ﺔﻘﻔﻨﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ : " ﯿھ لﺎﻤﻌﺘﺳا دﻮﻘﻨﻟا ﻦﻣ ﻎﻠﺒﻤﻟ ﺔﻣﺎﻋ ﺔﺌ ﺺﺨﺸﻟ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻣﺬﻟا ﻦﻣ جﺮﺨﯾ يﺪﻘﻧ ﻎﻠﺒﻣ وأ مﺎﻋ يﻮﻨﻌﻣ ﺔﻣﺎﻌﻟا تﺎﺟﺎﺤﻟا عﺎﺒﺷإ ﺪﺼﻘﺑ ". 2 ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﻘﻔﻨﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ : مﺎﻋ يﻮﻨﻌﻣ ﺺﺨﺸﻟ ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ﺔﻣﺬﻟا ﻦﻣ جﺮﺨﯾ يﺪﻘﻧ ﻎﻠﺒﻣ ﻲھ تﺎﺟﺎﺣ عﺎﺒﺷإ ﺪﺼﻘﺑ ﺔﻣﺎﻋ 3 ﻲھ و ﺎھﺮﺻﺎﻨﻋ جاﺮﺨﺘﺳا ﻦﻜﻤﯾ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻒﯾﺮﻌﺗ لﻼﺧ ﻦﻣو ﻎﻠﺒﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﻘﻔﻨﻟا يﺪﻘﻧ روﺪﺻ ﻲﻠﺤﻣ مﺎﻋ زﺎﮭﺟ ﻦﻋ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﻘﻔﻨﻟا نأ ﺔﯿﻠﺤﻣ ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻌﻔﻨﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﻘﻔﻨﻟا ﻖﻘﺤﺗ 1 ص ،ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ، ﻲﻧﺎﻤﺣر ﻒﯾﺮﺷ 115 -116 2 تﺎﻛﺮﺑ قدﺎﺻ ﻢﯾﺮﻜﻟا ﺪﺒﻋ , ﻖﯾﺮﻄﺒﻟا ﺪﻤﺣأ ﺲﻧﻮﯾ , زارد ﺪﯿﺠﻤﻟا ﺪﺒﻋ ﺪﻣﺎﺣ , ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ) ﺮﺋاﺰﺠﻟا : راﺪﻟ ﺔﯿﻌﻣﺎﺠﻟا ، 1986 ( ص 61 . 3 ﻦﯿﺴﺣ ﻒﻄﺼﻣ ﻦﯿﺴﺣ ، ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ، ط 1 ) ﺮﺋاﺰﺠﻟا : ﺔﯾﺰﻛﺮﻤﻟا ﺔﺣﺎﺴﻟا ﺔﯿﻌﻣﺎﺠﻟا تﺎﻋﻮﺒﻄﻤﻟا ناﻮﯾد 2001 ( ص 11

لوﻷا عﺮﻔﻟا : ﺔﯾدﺎﻌﻟا ﺮﯿﻏ و ﺔﯾدﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا : ﺚﯿﺣ ﻦﻣ تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻦﻜﻤﯾ ﺔﯾدﺎﻋ ﺮﯿﻏ و ﺔﯾدﺎﻋ ﻰﻟإ ﺎﮭﺗرود ﺔﻄﻠﺳ ﺚﯿﺣ ﻦﻣو ﺔﯾرﺎﯿﺘﺧا تﺎﻘﻔﻧ و ﺔﯾرﺎﺒﺟإ تﺎﻘﻔﻧ ﻰﻟإ ﺎھﺮﯾﺪﻘﺗ ﻲﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺲﻟﺎﺠﻤﻟا ﻻوأ : ﺔﯾدﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا : ﺘﻟا تﺎﻓوﺮﺼﻤﻟا ﻚﻠﺗ ﻲھ ﻲ د ﺔﻔﺼﺑ رﺮﻜﺗ ﺚﯿﺣ ﺔﻨﺳ ﻞﻛ ﺔﯾرو ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻲﻓ ﺮﮭﻈﺗ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺎﮭﺒﻠﻄﺘﺗ ﻲﺘﻟا مزاﻮﻠﻟا و تاودﻷا و ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا تﺎﻘﻔﻧ ﻞﻤﺸﺗو ﺔﻨﺳ ﻞﻛ ﺔﻘﻔﻨﻟا راﺪﻘﻣ تﺎﺒﺛ ﺔﯾدﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻲﻓ راﺮﻜﺘﻟﺎﺑ ﺪﺼﻘﯾ ﻻو ﺎﮭﺘﻤﯿﻗ ﺮﯿﻐﺘﺗ ﺪﻘﻓ نﺎﺼﻘﻨﻟا وأ ةدﺎﯾﺰﻟﺎﺑ 1 ﻦﯿﻔﻇﻮﻤﻟا ﺐﺗاوﺮﻛ ﻦﻣ عاﻮﻧأ ﺔﺛﻼﺛ ﻰﻟإ نﻮﻤﺴﻘﻨﯾ ﻦﯾﺬﻟا ﻼﺜﻣ ﻦﯿﻣﺪﺨﺘﺴﻤﻟا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﻞﻔﻜﺘﺗ ﻢھ و ﻢھرﻮﺟأ ﻊﻓﺪﺑ ﺔﯾﻻﻮﻟا وأ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا فﺮﻃ ﻦﻣ نﻮﯿﻨﻌﻤﻟا نﻮﻣﺪﺨﺘﺴﻤﻟا ﻦﯿﻋﻮﺿﻮﻤﻟا ﺔﻟوﺪﻟا اﻮﻣﺪﺨﺘﺴﻣ ﺔﯾﻻﻮﻟا وأ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا فﺮﺼﺗ ﺖﺤﺗ -نﻮﻘﺘﻨﻤﻟا نﻮﻣﺪﺨﺘﺴﻤﻟا ﺔﯾدﺎﻌﻟا ﺮﯿﻐﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺎﯿﻧﺎﺛ : ﻦﻤﻀﺘﺘﻓ ﺔﯿﺋﺎﻨﺜﺘﺳﻻا تﺎﻓوﺮﺼﻤﻟا ﺎﯾﻮﻨﺳ كﺮﺤﺘﺗ ﻻ ﻲﺘﻟا ﻲﻓ ﻞﺜﻤﺘﺗو :  ﺔﻔﻠﺘﺨﻤﻟا تﺎﻤھﺎﺴﻤﻟا : قوﺪﻨﺼﻟ ﺔﻋﻮﻓﺪﻤﻟا ﺔﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ﺔﻛرﺎﺸﻤﻟا ﻞﺜﻣ نﺎﻤﻀﻟا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻا .  ﺔﻣﺎﻌﻟا ةرادﻹا تﺎﻘﻔﻧ : ﻦﻣ لﺎﺜﻤﻟا ﻞﯿﺒﺳ ﻰﻠﻋ نﻮﻜﺘﺗ ﻲھ و : 1 -ﺐﺘﻜﻤﻟا تﺎﻘﻔﻧ ) تﻼﺠﺳ ،قاروأ (... 2 و ﺔﯿﻤﺳﺮﻟا ةﺪﯾﺮﺠﻟا ﻲﻓ كاﺮﺘﺷﻻا تﺎﻘﻔﻧ تﻼﺠﻤﻟا . 3 -ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا تﺎﯿﻧاﺰﯿﻤﻟ ﺔﺒﺴﻨﻟﺎﺑ -ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺔﻨﯾﺰﺨﻟ ﺮﯿﯿﺴﺗ تﺎﻘﻔﻧ . 1 دﻮﻠﯿﻣ رﻮﺼﻨﻣ ﺲﻧﻮﯾ ، ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ، ص 38 .

 ﺔﯿﺳرﺪﻤﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا : ﺔﯾﻻﻮﻟا ﺎﻣأ ،ﺔﯿﺋاﺪﺘﺑﻻا سراﺪﻤﻟا ﺮﯿﯿﺴﺗ ﻒﯿﻟﺎﻜﺗ ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﻞﻤﺤﺘﺗ تﺎﻘﻔﻨﻟا هﺬھ ﻖﻠﻌﺘﺗ و ،تﺎﯾﻮﻧﺎﺜﻟا و تﺎﻄﺳﻮﺘﻤﻟﺎﺑ ﻞﻔﻜﺘﺘﻓ : 1 -بﺮﺸﻠﻟ ﺢﻟﺎﺼﻟا ءﺎﻤﻟا و ءﺎﺑﺮﮭﻜﻟا . 2 -ﻲﻧﺎﺒﻤﻟا ﺔﻧﺎﯿﺻ . 3 تﺎﺴﺳﺆﻤﻟا ﺔﺳاﺮﺣ ﺔﯿﺳرﺪﻤﻟا . 1  ﻞﺜﻣ ﻖﯾدﺎﻨﺼﻟا ﺾﻌﺑ ﻲﻓ ﺔﻛرﺎﺸﻤﻟا تﺎﻘﻔﻧ : 1 -ﻦﻣﺎﻀﺘﻠﻟ يﺪﻠﺒﻟا قوﺪﻨﺼﻟا ﻲﻓ ﺔﻛرﺎﺸﻤﻟا . 2 -نﺎﻤﻀﻠﻟ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا قوﺪﻨﺻ ﻲﻓ ﺔﻛرﺎﺸﻤﻟا . 3 -ﺔﯿﺿﺎﯾﺮﻟا تﺎﺳرﺎﻤﻤﻟا و ﺔﺒﯿﺒﺸﻟا تاردﺎﺒﻤﻟ ﻲﺋﻻﻮﻟا قوﺪﻨﺼﻟا ﻲﻓ ﺔﻛرﺎﺸﻤﻟا . 2  ﺔﻧﺎﯿﺼﻟا تﺎﻘﻔﻧ : لاﻮﻣﻷا ﺔﻧﺎﯿﺻ تﺎﻘﻔﻧ تﺎﻘﻔﻨﻟا هﺬھ ﻞﻤﺸﺗ ﺔﻟﻮﻘﻨﻤﻟا ) ﺳ ﯿ ،تارﺎ تﺎﻨﺣﺎﺷ (... ﺔﯾرﺎﻘﻌﻟا و ) ﻲﻧﺎﺒﻤﻟا ﺔﻧﺎﯿﺻ .(  ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا تﺎﻧﺎﻋﻹا : ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا ﺎﮭﻌﻓﺪﺗ ﺔﯿﻟﺎﻣ تﺎﻧﺎﻋإ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟا ﻲﻓ ﻚﻟﺬﻛ رﺮﻘﺗ وأ ﺔﯾﻮﻨﻌﻤﻟا و ﺔﯿﻌﯿﺒﻄﻟا صﺎﺨﺷﻷا ﺢﻟﺎﺼﻟ تاﺪﻋﺎﺴﻣ ﻞﻜﺷ ﻲﻓ ﺔﯾﻻﻮﻟا ) ﺔﯾﺮﯿﺨﻟا تﺎﯿﻌﻤﺠﻟا .( ﺔﻗﺮﻔﺘﻟا هﺬھ ﺪﯿﻘﺗ و ) ﺮﯿﻏ و ﺔﯾدﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻦﯿﺑ ﺔﯾدﺎﻌﻟا ( ﻢﯿﺴﻘﺗ لﺎﺠﻣ ﻲﻓ ﺎﮭﺑ ﺬﺧﻷا ﻰﻟإ ﺔﻠﯿﺼﺣ ﻦﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟﺎﺑ ةدراﻮﻟا ﺔﯾدﺎﻌﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺔﯿﻄﻐﺗ ﻰﻠﻋ صﺮﺤﻟا ﻲﻓ تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺔﯿﻄﻐﺘﻟ ﺔﯾدﺎﻌﻟا ﺮﯿﻏ دراﻮﻤﻟا ﻰﻟإ ﺄﺠﻠﯾ ﺎﻤﻨﯿﺑ ﺔﯾدﺎﻌﻟا دراﻮﻤﻟا ﺔﯾدﺎﻌﻟا ﺮﯿﻏ تﺎﻘﻔﻨﻟا . 3 ﻲﻧﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : تﺎﻘﻔﻨﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا و ﺔﯾرﺎﺒﺟﻹا ﺔﯾرﺎﯿﺘﺧﻻا : ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺲﻟﺎﺠﻤﻟا ﺔﻄﻠﺳ ﺚﯿﺣ ﻦﻣ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻢﺴﻘﻨﺗ تﺎﻘﻔﻧ ﻰﻟإ ﺎﮭﻗﺎﻔﻧأ ﻲﻓ ﺔﯾرﺎﯿﺘﺧا facultatives ﺔﯾرﺎﺒﺟإ تﺎﻘﻔﻧ و Obligatoire ﻞﻛ ﻦﻣ نﻮﻜﺘﺗ ةﺮﯿﺧﻷا هﺬھ و ﻲﺘﻟا ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا ﻢﺴﻗ تﺎﻘﻔﻨﻛ ﺎﯿﻧﻮﻧﺎﻗ ﺎﮭﯿﻠﻋ صﻮﺼﻨﻤﻟا و يرﺎﺒﺟﻹا ﻊﺑﺎﻄﻟا ﺬﺧﺄﺗ ﻲﺘﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻰﻠﻋ ﻞﻤﺸﺗ : 1 ،ةﺰﯾﺎﻓ ﻲﻤﻃﺎﻓ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﯿﻤﻨﺘﻟا ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻲﻓ ﺎھرود و ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺔﺒﺳﺎﺤﻣ و ﺔﯿﻟﺎﻣ ) ةدﺎﮭﺷ ﻞﯿﻨﻟ ةﺮﻛﺬﻣ ،نﺎﺴﻤﻠﺗ ،ﺮﺘﺳﺎﻤﻟا 2010 -2011 ( ص 66 . 2 ةدﺎﻤﻟا : 211 ﻢﻗر ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا نﻮﻧﺎﻗ ، 11 -10 ،ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ، ص 22 . 3 ةدﺎﻤﻟا 163 ﻢﻗر ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا نﻮﻧﺎﻗ ﻦﻣ 11 -10 ص،ﻖﺑﺎﺳ ﻊﺟﺮﻣ ، . 23

1 رﻮﺟأ تﺎﻘﻔﻧ ﻦﯿﻔﻇﻮﻤﻟا . 2 -ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻠﻟ ﺔﯾرﺎﻘﻌﻟا و ﺔﻟﻮﻘﻨﻤﻟا لاﻮﻣﻷا ﺔﻧﺎﯿﺻ تﺎﻘﻔﻧ . 3 -ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا و ﺔﯿﺋﻻﻮﻟا قﺮﻄﻟا ﺔﻧﺎﯿﺻ تﺎﻘﻔﻧ . 4 -ﻲﻋﺎﻤﺘﺟﻻا نﺎﻤﻀﻟا قوﺪﻨﺻ ﻲﻓ ﺔﻛرﺎﺸﻤﻟا تﺎﻘﻔﻧ . 5 -تﺎﻘﻔﻧ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا ﺢﻟﺎﺼﻣ ﺮﯿﯿﺴﺗ . ﻻ و ﺔﯾروﺮﺿ ﺎﮭﻧﻮﻜﻟ تﺎﻣزﻷا ﺔﻟﺎﺣ ﻲﻓ ﺎﮭﻨﻋ ءﺎﻨﻐﺘﺳﻻا ﻦﻜﻤﯾ ﻻ تﺎﻘﻔﻨﻟا هﺬھ و ﺎﮭﻨﻣ ﺪﺑ تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا نوﺆﺷ ﺮﯿﯿﺴﺗ ﻲﻓ . ﺔﻟوﺪﻟا ﻞﻛﺎﯿھ ﺮﯿﺳ نﺎﻤﻀﻟ ﺎﻤﺋاد ﺎﮭﻟ ﺔﯾﻮﻟوﻷﺎﻓ . 1 مﺪﻋ وأ ﺎﮭﺟاردإ ﻲﻓ ﺔﻄﻠﺴﻟا ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺲﻟﺎﺠﻤﻠﻟ ﻲﺘﻟا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻲﮭﻓ ﺔﯾرﺎﯿﺘﺧﻻا تﺎﻘﻔﻨﻟا ﺎﻣأ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا ﺔﯿﻧاﺰﯿﻤﻟﺎﺑ ﺎﮭﺟاردإ . ﺚﻟﺎﺜﻟا عﺮﻔﻟا : ﺰﯿﮭﺠﺘﻟا تﺎﻘﻔﻧ و ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا تﺎﻘﻔﻧ : 1 -ﺮﯿﯿﺴﺘﻟا تﺎﻘﻔﻧ : ﻲﺘﻟا ﻲھ و ﺎﮭﺤﻟﺎﺼﻣ ﺮﯿﯿﺴﺘﺑ ﺔﯿﻠﺤﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻠﻟ ﺢﻤﺴﺗ رﻮﺟﺄﺑ ﺎﻀﯾأ ﻖﻠﻌﺘﺗ و ﺔﯿﻋﺎﻤﺘﺟﻻا ءﺎﺒﻋﻷا و ﺔﻣﺎﻌﻟا ةرادﻹا تﺎﻘﻔﻧ و ﻦﯿﻣﺪﺨﺘﺴﻤﻟا . تﺎﻘﻔﻨﻟا ﻞﻛ ﻲھ ﺔﻣﺎﻋ ﺔﻔﺼﺑ و مﺎﻌﻟا ﻖﻓﺮﻤﻟا ﺔﯾراﺮﻤﺘﺳﺎﺑ ﺢﻤﺴﺗ ﻲﺘﻟا .  ﺔﻣﺎﻌﻟا ةرادﻹا تﺎﻘﻔﻧ : ﮫﺗﺎﻔﯿﻨﺼﺗ ﻒﻠﺘﺨﻤﺑ ﻦﯿﯿﻠﺤﻤﻟا ﻦﯿﻣﺪﺨﺘﺴﻤﻠﻟ ﻲﺳﺎﺳﻷا ﺮﺟﻷا ﺎﺳﺎﺳأ ﺺﺨﺗ ﻞﻛ ﻊﻣ صﻮﺼﻨﻤﻟا تﺎﻀﯾﻮﻌﺘﻟا مزاﻮﻠﻟا تﺎﻘﻔﻧ و ﺎﻧﻮﻧﺎﻗ ﺎﮭﯿﻠﻋ .  ﻦﯿﻣﺪﺨﺘﺴﻤﻟا تﺎﻘﻔﻧ : ﻲﻓ ﻞﺜﻤﺘﺗ و : -ﻤﺠﻟا ﻲﻣﺪﺨﺘﺴﻣ تﺎﻘﻔﻧ ﺎ ﻗﺆﻤﻟا اﺬﻛ و ﻦﯿﻤﺳﺮﻤﻟا ﻦﯿﻔﻇﻮﻤﻟا رﻮﺟأ ﻲھ و ﻦﯿﯿﻨﻌﻤﻟا تﺎﻋ ﻦﯿﺘ و ﻦﯾﺪﻗﺎﻌﺘﻤﻟا . -ﻦﻣ ﺾﻌﺑ ﻢھ و ﺔﯿﻠﻤﻟا تﺎﻋﺎﻤﺠﻟا فﺮﺼﺗ ﺖﺤﺗ ﻦﯿﻋﻮﺿﻮﻤﻟا ﺔﻟوﺪﻟا ﻲﻣﺪﺨﺘﺴﻣ تﺎﻘﻔﻧ ﻲﻔﻇﻮﻣ ﻞﺜﻣ ﻢھرﻮﺟأ ﺾﻌﺑ ﻲﻓ كرﺎﺸﺗ و يﺪﻠﺒﻟا و ﺔﯾﻻﻮﻟا ةﺪﺋﺎﻔﻟ ﻢﮭﻃﺎﺸﻧ نﻮﺳرﺎﻤﯾ ﺔﻟوﺪﻟا ﺔﯾﺪﻠﺒﻟا لﺎﻐﺷأ ﺬﯿﻔﻨﺗ و ﺔﺳارﺪﺑ نﻮﻣﻮﻘﯾ ﻦﯾﺬﻟا ﺔﯿﻣﻮﻤﻌﻟا لﺎﻐﺷﻷا ﻲﻔﻇﻮﻣ . 1 ،دﻼﯿﻣ رﻮﺼﻨﻣ ﺲﻧﻮﯾ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﯿﻟﺎﻤﻟا ئدﺎﺒﻣ ) ،ﺔﻋﺎﺒﻄﻟا و قرﻮﻠﻟ ﺔﻣﺎﻌﻟا ﺔﻛﺮﺸﻟا ، ﺲﻠﺑاﺮﻃ 1981 ( ص 31 .