دور التمكين الإداري في تنمية سلوك المواطنة التنظيمية للعاملين في المؤسسة - دراسة حالة المؤسسة الوطنية للدهن بالبويرة (وحدة الأخضرية) –

(1)

ا ا ا ا ك يراد ا ا رود - ( ا ة و) ة ا ا ارد –

أ ة ا ت  أ د أ  : ا رود إ ا ر ا ه ف يراد ا ا ارد ، ا ا ا ا ا ا ك ار ا فا أ و ، ا ة ا ا ا ا ،ت ا ض ا و ل ) ا م ا ا ما و، ار ا ت ا SPSS ( أ ا ا ا اد ا ،ن ا ت رو ار ا دا أ ت و إ د تاذ قو ك ن اذإ يراد ا ا إ ار ا و ، ا ا ا ك إ د وذ أ د و إ إ ، ا ا ا ك و ا د أ ا ءار م ا ةرو ار ا و ا ى د و ا ر ،يراد ا ا و ، ا ةرادإ ا فا أ أ ل م او ، أ ل ا ﺕﺎﻤﻠﻜﻟﺍ : ا ، ا ، ا ا ا ك ،يراد ا ا Abstract:

The objective of this paper is to learn about the role of administrative empowerment in the development of the behavior of organizational citizenship for the employees of the Algerian company, with the study of the state of the national company for grease in the productive unit in green. To achieve the objectives of the study, a questionnaire was designed and developed for the purpose of collecting data, We used the Statistical Package for Social Sciences (SPSS) to analyze the questionnaire data, based on many statistical methods in order to determine whether there

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 هار د – ج وأ آ – ة ا  ا ا ذ أ – ج وأ آ – ة ا

(2)

were statistically significant differences from the views of the study sample members to the role of administrative empowerment in the development of behavior The study concluded that there is a statistically significant impact between the dimensions of empowerment and the behavior of organizational citizenship, in addition to a low level of empowerment. The study recommends that the managers of the company should be interested in achieving administrative empowerment, This allows employees to feel confident in the management of the institution and provide them with an incentive to do their utmost and to carry out voluntary work in order to achieve the objectives of the company.

Keywords: Administrative empowerment, Behavior of organizational

citizenship, Worker, Company

: ف ا ن ا ً زو ى ة ، ا ز أ ر ا ا او، ا ،ة ا ةد زو ة ، ا او ا د ا ى ا ه ، او د ا د او ا ،ةرا ًا أ ت ا ا ، ا و ه ى ا ت ا أ ةرو و نأ ن ا او أو م ز ةرد ا نأ و ، را ا او ذ ر ا ا ا و ءاد ا ا م أ و يراد ا يراد ا د ا تا م ا ا ر ع ا نأ ر إ او ا او أ و را ا ت ا ا ل او ا د إ ىدأ أ م ت ةراد ا و ادأ ى ء ر ا ا ة ر ب ا و، ا د ا ا ا ا ت ا ا ا ة ا د ا و ت ا ءاد ة ا ذو ، ا ا و ا ك ا تاراد ا ةد ا

(3)

: ار ا ت ا او ا ت ا ا ت ا و ،ة ا ا ة أ د ،ت او ، راد ا ا ت ا و ، ا ل ا ط ل و ، د و ت ا ، او ا ت ا م أ م ا أ ي او ، ك و ا م ء ا ، ن ا ا ا او ،يراد ا د ا نا و ، او ةراد ا ا ا ا راد ا ا أ ا يراد ا ، ا و ن ذأ ا ا را او ا ا ت ا و ، ا : ا ا ةؤ ا ى ا ا ا ك يراد ا ؟ ا : ا ا ا ه ل و ا ا ك و ا إ د تاذ ؟ ار ا ا ا إ د تاذ ا ا ك و ا ؟ ار ا ا ا -ا -ا ك و ر ا إ د تاذ ؟ ار ا ا ا -ا -ا -ا ك و ا إ د تاذ ا ؟ ار ا -ا -ا ك و ل ا إ د تاذ ؟ ار ا ا ا ار ا ت و ا ا او ار ا فا أ إ ل : ر ع إ ت ا ، ا لو ر ا ى ، إ و : : ا ا ك يراد ا إ د وذ ا ا ا ا ا و ا ا ا : ا إ د تاذ ا ا ا ك و ا ا ؛

(4)

: ا ا ا ا إ د وذ ؛ ا ا ا ا ا ك : ا ا ا ك ر ا إ د وذ ا ا ا ؛ ا ا : ا ا ا ك ا إ د وذ ؛ ا ا ا ا ا : ا ا ا ك ل ا إ د وذ ا ا ا ؛ ا ا : ار ا أ ع ا ة ا ا ار ا أ تار ا أ را او ةراد ا ي يراد ا ا ار ا أ و ،ل ا ة ا ا إ ا ا ك يراد ا ا رو ا ل إ ا ا ذ كاردإ ءار ا ، ا ت ا تارا ا ا ا و ،يراد ا ا ا ا ا ك : ار ا فا أ ه ار ا إ : -ا د ا ا ا ا ك يراد ا ا و ا ؛ ا ا ف ا ى تار ا ه د أ يراد ا ا ا ؛ ا -ت ا ي تارا ا او ى ،يراد ا ا ت ر و ا ا ا ك م كاردإ و ا ا ةراد و ل ا ار ي ا ر ا : وأ 1 -:يراد ا ا م ) Manuela & Bruce,2003 نأ إ ( نو ا ا ء أو ءار ا ك يرادإ ب أ ا را ا ذ ا 1 ا د ا تارا ا ذ ا نو ا أ ، ر ا و ت ا د ر ا ة ا ر او او ) ز و ، ا او ةد ا ب أو ا Carole,2006 (

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 Manuela, Bruce., “Measuring Empowerment”, Leadership & Organization Develop-ment Journal, Vol.24, Issue: 2, 2003,p103.

(5)

ةر ا ا هر ل ت ا د ا ط ا فا ا أ ط ر د و ،ة او 1 ، ) David,2005 ا ن ( و ت ا ر او او ا ء او و او را ا 2 ) د ، Susan,2006 ح ا ( تارا ا و أ ر دا 3 نأ نأ ،يراد ا ا ر ا ه ل و ك ا ا و تارا ا ذ ا ا ر أ ا ت و ا ء إ ةر ،ف ا ا إ و ا حو نو ا ل را ا ذ ا و 2 -يراد ا ا د أ و و يراد ا ا د أ تد : ف ذ :د ا ه أ ز و ،ب او ا ءارآ -: ا ا إ ت ا ء " ، ا فا أ ل او ا و ضِّ َ ُ ا ا ا و ، ء ا ا ا أ ، ا ن دا ا ا و ذ ا را ا ن و ا ا ا 4 -ا ، ا حور ا ةرادإ م و : ا و، ا ن ا كر ن دا ا ا ت ا ى إ ا ق و ، فا أ ت ا ا 5 ؛

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 Carole, Eagle luby, A Case Study Of Psychological Empowerment Of Employees

In A Community College, University Of Florida,Usa, 2006, p12.

2 David Horth,Innovation Leadership:How to use innovation to lead effectively,

work collaboratively and drive results,Center for Creative Leadership, 2009,p5.

3 Susan M. Sasiadek., Individual Influence Factors That Impact Employee

Empow-erment: A Multi Case Study, Capella University, Usa ,2006,p20.

4 ،يد ي ا ا إ ا راد ا ةد ا ،ندر ا ،ن ز و نو ا ا راد ، 2013 ص ، 206 5 ، ا ء ا ﻷ ا ءاد ﺮﺘﺳﻻ ا ﻲﺠﻴﺗ ا و ﺰﻴﻤﻟ ا ة ا ، ﺮﲤﺆﳌ و ا ا ﻮﺣ ا ل ﻷ ا ءاد ﺰﻴﻤﺘﳌ او ت ﺎﻣﻮﻜﳊ ا ةرادإ ،ت ﺎﻤﻋﻷ ،ل ﻮﻠﻋ ﻢﺴﻗ ا م ﲑﻴﺴﺘﻟ ، ﺔﻴﻠﻛ ا م او ق ا ﺎﺼﺘﻗﻻ د ﺔﻳ ، 8 -9 ، سر ﺔﻌﻣﺎﺟ رو ﺔﻠﻗ ا ، ﺰﳉ اﺮﺋ سر ، 2005 ص، 43

(6)

-ر ا ب ص ا و أ ا و ا ط ا ّ أ : : و ا دا ا ى فر ا و تار ا و ةد ز وأ ا ل ا ءادآ ء ر ه و ا فا 1 ؛ -: ا ﱪﺘﻌﻳ ا ﺰﻴﻔﺤﺘﻟ ا ى إ ﺎﻴﻟﻵ ا ت ﺨﺘﺴﺗ ﱵﻟ ا د ﻹ ةراد ﺔﻟﺎﻤﺘﺳﻻ اد ﺔﻴﻌﻓ ا ﺮﻓﻷ دا ﻮ ا ﻞﻤﻌﻟ و ، ﺄﻳ ﺪﻗ أ ﺎﻣ ﻻﺎﻜﺷ د ﺔﻳ ، ﻞﺜﻣ ا: ﺮﺟﻷ او ﻼﻌﻟ ،تاو ﺎﻤﻛ ن ﺎﻤﻠﺜﻣ أ ﺪﻛ ت ﻰﻠﻋ ذ ﻚﻟ ا ﻫﺎﲡﻻ ﺎ ا ت ﺮﺻﺎﻌﳌ ة ﰲ ا ا ﻹ ،يراد ﻞﺜﻣ ا ر إ: ﻹ ا ةراد ﱰﺣﻻ او ،ل ما ﻢﻫﻷ ا ﺎﻤﺴﻟ ح ﺎﺸﳌﺎﺑ ر ﰲ ﺔﻛ ا ﺎﲣ ذ ا ﺮﻘﻟ تارا 2 ؛ -:ل ا ة او ا ت ا م و و م ، ا م نأ ا و ل ا ن و و ا و ةراد ا م او فا ا ه رو ا ت ا ا و ، ف ا ا ل ا ا ح و را ا ب و و، ا 3 3 : ا ا ا ك م ا ا ا ك ا ب م ا ا نأ إ ا 4: -م ق ا ا او ل ، ا و ل ؛ -ك م ا ا أ ا ت ا ة ا ا ، (Extra-role Behavior) أ ت : ك رو ا ا Organizational Citizenship) ك و ،( ا ا ، ا (Prosocial Behavior) وأ ا وأ ا ك و ا ا ا ،

(Non Mandated Behavior) ك ا

ا وأ

ضو ا .(Institutional Spontaneity Behavior)

ك و ا ا ا "Organ & Konovsky"

ك ا ي ا ا ا رو ا ا د و ا ، ا

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ،ه ا د ، ا درا ا ا ت ا ا يروز ا راد ، ز او ،ندر ا 2011 ص ، 100 2 ،لا ا د ا ا ا ا ك ا ه أ ا رد و أ ، ، ا ا ، ا ، ا م ، ا م و ر ا د ا م ا ،هار ا 2014 / 2015 ص، ، 78 3 ، ا ةد أ ا ﻹ ا ةراد ﺔﻣﺎﻌﻟ ا او راد ، ﺮﺸﻨﻠﻟ ﻞﺋ او ﻮﺘﻟ ز ﻊﻳ ا ، ﻷ ،ندر 2010 ص ، 149 4 ، از ر ،ي ة ك ا ا ا ةاد ا ت ا ، ا ، ا ا ، رو ، او ا م ا 2014 ص ص، 46 -47

(7)

أ " ك ا يد ا ي ا اء ت ا ا يد و إ ةد ز ةء ا و ل ا ل ا نأ ك ا ا ا ت ا ا ة ا ا ف ا ا ، ز و ر ا ، ا ا و ة ةد ة م ا ا ا ، وذو أ ة ءاد ا ل او و ك يد ، ا ا ةرد ا و ةدار ة ا ،د و ر وأ ة ا ك ا ت و و ، ا ا أ ءادأ ر اذ إ أ و فا ا ا . : ار ا 1 - : ار ا ا نأ ا ت ار ا ع ا ل ا ا ا ، او ا ا ار ا ار ا او 2 - ار ا و ا ا ار ا ا : ل ، ، ا ل ا ت ا ل او ار ا ار ا أ ا نأ ر او ا ةراد ا ى ا ا 3 - :ت ا تاودأ و ، ا رد ا ارد ا رد ا إ ، ار ا ا ل ت ءا و ا ز ا ت ا د و ،( ا) إ أ ار ا 58 ، ا ع ا و 52 ن ت ا م ا و ، ى د ا ، ا 04 م ذو ت ا ا ا ت ا د إ ا و ، ا طو ا ا 48 ، ا ( ا را ا ) إ ا ا و ما ، ا ا و ) SPSS ( 4 -:ت ا أ ل و ا ا ما ا ا ا SPSS ر او ، ار ا تا ا ت ا ف : ، -ا ا ى ، ا ا : ا ت ا ؛ ار ا تا

(8)

-ير ا فا ا ى ف ا أ ا ا : ت ا دادزا اذإ ا و ا دا ا ت إ ؛ ا ا ل -ا ر-ا ا س ض ا ا : أ وأ او وأ ؛ او -: ق او ت ا ت خ و أ ) Alpha Cronbach ( ، ا و ، ار ا ةادأ ت : ) ر لو ا 01 ار ا تا ا ا ق ت ا :( ا ا ا ا ا ا ا أ)ت ا (خ و يراد ا ا ا ا ك ا 0 87 ل ا ا ر ا ق ا ا 0 84 0 77 0 89 0 95 0,82 0 90 :ر ا د ا دا ا spss ) ر لو ا 01 نأ ( أ و ت ا ت 0 60 ا تا ت ا 0 87 ت و ا د ا 5 : ار ا جذ : ا ا ار ا جذ ) ر ا 01 ار ا جذ :( :ر ا إ ا دا ا ا ا ا ا ا ك ا ﺔﻄﻠﺴﻟا ﺾﻳﻮﻔﺗ ﻖﻳﺮﻓ ﻞﻤﻌﻟا ﺐﻳرﺪﺘﻟا ﻔﺤﺘﻟا ﺰﻴ لﺎﺼﺗﻻا

(9)

(يراد ا ا) ا ا : ر أ ا ، ا ، ر ا ، ا ، ا : ا د ا ي ا ل ا د ن ا نأ ( ا ا ا ك ) ا او ، ا ا ك يراد ا ا تا ه أ ا ا إ ي ا كاذو، ا ار ا و : 1 - : ا ا ا ا ا تا ا د إ ا دا ا نأ ، ار ا ه ء 75 % ر ذ بر و ، ا ط ر و ث إ او 53 % أ ل ا 40 ا ب ا ا ا ا او د ا و ، : ا ا ا ى ا أ ،ع ا 71 % ، 20 % ،ي 9 % ب م ار ا ت ا نأ إ ا ه ى و ، نأ ، ى يوذ ا تاء ا 72 % ار ا أ حوا 10 إ 20 ت ا ل ا نأ إ ا ه ل و ، ة ن ا ا ، ل ا ا ا ار ا نا أ ، ا 40 % ، تار ا % 35 ، نا أ ا 25 % و ، ل ا ن ز ا ار ا ا ا ن ا ي ا ا و ، ا نا أ ، و ا ا ا تار ا ا ، ا نا أ ا ا ، ا ا و ا ار ا ر و ار ا أ . 2 - : ار ا تا ا ا ض ا ا : ار ا تا : ا ا يراد ا ا او 2 -1 -1 ا : ا لو ا : ا

(10)

) ر لو ا 02 ( ا ) ر تار ار ا دا أ ت ا:( ا ا ت ر ةر ا ةر ا ا ا فا ا ير ا ا ا ى ل ا 01 ا ةرادإ م ت ا ز ل ا 2 33 1 22 1 02 ن ا فا ا و و 2 25 1 44 2 03 ا ةرادإ م ا تارا ا ذ 2 14 0 41 3 ا 2 24 1 02 :ر ا ) د ا دا ا spss ( ) ر لو ا ض 02 ( د أ لو ا ا و يراد ا ا ا ) ا تار ا د ي او ، 3 ،تار ( ) ا ا ا ا 2 24 دا أ ا ى أ ( ) ر ة ا تء ، ر ا 01 و ا ا ( ) 2 33 ) ير فا و ( 1 22 ا ،( ر و ا ) ر ة ا ا 02 ) ( 2 25 ير فا او ( ) 1 44 ) ر ة ا تء ،( 03 ا ا ( ) 2 14 ) ير فا او ( 0 44 ( : ا ة ا ه ى و ا ب ةد ا اد ا ر ، ا م و ر ا و ة ا ف ا نا و و ، نأ ء ا ا أ ا تا ا ل ة ا و ا و ا ن ار ا ء وأ ، م دا ا ا ح ةد ا ، و د ا ن ا و ا ةد ا ا ن ا يأ را ا ذ ا ،فا ا نأ ،ةراد ا تارا و د ل او را ا ا نأ رو و ا أ ّ ُ تارا ا ا ة

(11)

2 -1 -2 ا : ا لو ا : ا ) ر لو ا 03 ( ا ) ر تار ار ا دا أ ت ا:( ا ا ت ةر ا ر ةر ا ا ا فا ا ير ا ا ا ى ل ا 01 اء كر ا ا 2 10 1 23 2 02 ز ا نأ كد ا أ 2 00 1 42 3 03 ل ا ر ا ةرادإ ا ق ل 2 20 0 98 1 ا 2 10 1 21 :ر ا ) د ا دا ا spss ( ) ر لو ا 03 د أ ا ا ( و يراد ا ا ) ء ي او، ا 03 ا ا ،تا ( ) ا ا 2 10 ا او ،( ) ب ر ر ف 1 21 ،( ) ا ر و،( ) ر ة ا تء 03 ) و ا ا ( 2 20 فا و ( ) ير 0 98 ) ر ة ا تء ( 01 ا ا ( ) 2 10 ) ير فا او ( 1 23 تء ،( ر و ة ا ا ا ) ر ة ا 02 ) ( 2 00 ) ير فا او ( 1 42 ( نأ يأ ، ا د ا نأ نو ار ا دا أ نأ ز ُ حور ةد م ل نو ك يأ ه د ا ي ا ا ه ى و، ا م ي او ز م ا م وأ ار زا ه ا ا نأ ،يد ا د و م و ل ا ةوا و و عا ا ت ت ا ر إ يد ا

(12)

2 -1 -3 ر ا : ا لو ا ر ا : ) ر لو ا 04 ( ر ا) ر تار ار ا دا أ ت ا:( ا ا ت ر ةر ا ةر ا ا ا فا ا ير ا ا ا ى ل ا 01 ا ر او 4.02 0 87 2 02 تار ا تاء و 3 09 0 95 3 03 ر ا دا ا م ل 4.03 0.88 1 ر ا 3 71 0 90 :ر ا ) د ا دا ا spss ( ) ر لو ا ض 04 ( أ لو ا ا د يراد ا ا ) ا تار ا د ي او ، ر ا و 3 ،تار ( ) ا ا ا ا 3 71 ا دا أ ا ى أ ( ) ر ة ا تء ، ر 03 و ا ا ( ) 4.03 و ( ) ير فا 0.88 ا ر و ا ا ،( ) ر ة ا 01 ) ( 4.02 ) ير فا او ( 0 87 ،( تء ) ر ة ا ا ر و ة ا ا 02 ( ) 3 09 ) ير فا او ( 0 95 أ إ ا ى و ،( ت ا ن يد و و أ ل م ا أ ر و ر ا ا ا ء ا

(13)

2 -1 -4 ا : ا ا لو ا : ) ر لو ا 05 ( ا) ر تار ار ا دا أ ت ا:( ا ا ت ةر ا ر ةر ا ا ا فا ا ير ا ا ا ى ل ا 01 ةراد ا ا ت ا ة ا و ا ا ل و ل 3 76 1 03 2 02 ه أ ي ا ا ر و ا ا 3 39 0 86 3 03 ر ا أ ء ؤ ا ما ا و ا ا 4 19 0 85 1 04 م إ ا لو ا ا ّنأ أ ء ؤ ا 2 58 0 29 4 ا 3 48 0 87 :ر ا ا دا ا ) د spss ( ) ر لو ا 05 د أ ا ا ( و يراد ا ا ) ء ي او، ا 04 ا ا ،تا ( ) ا ا 3 48 ) ب ر ر فا او ،( 0 87 ،( ) ا ر و،( ا تء ) ر ة 03 ) و ا ا ( 4 19 فا و ( ) ير 0 85 ) ر ة ا تء ( 01 ا ا ( ) 3 76 ) ير فا او ( 1 03 تء ،( ا ر و ا ا ) ر ة ا 02 ) ( 3 39 او ( ) ير فا 0 86 ،( ) ر ة ا ة ا ا تء 04 ا ر و ( ) 2 58 ) ير فا او ( 0 29 ( ا يأر ا ار ا دا أ نأ و نأ إ ا ى و ، ا ا ت ا وأ و ا د ا و او أ ا

(14)

2 -1 -5 ل ا : ل ا ا لو ا : ) ر لو ا 06 (ل ا) ر تار ار ا دا أ ت ا:( ا ا ت ةر ا ر ةر ا ا ا فا ا ير ا ا ا ى ل ا 01 را ا ب أ إ ل ا 2 08 0 94 3 02 ا ةرادإ م رو ا ت ا ا ا 2 14 0 85 1 03 ا ت ا م ا ا ر أو ءارآ 2 11 0 88 2 ل ا 2 11 0 89 :ر ا ) د ا دا ا spss ( ) ر لو ا 06 د أ ا ا ( يراد ا ا ) ء أ ل ا ي او 03 ا ،( ) ا ا ا 2 11 ر ة ا تء ،( ) ا ر و ( ) 02 ) و ا ا ( 2 14 ) ير فا و ( 0 85 ( ) ر ة ا تء 03 ) ا ا ( 2 11 فا او ( ) ير 0 88 تء ،( ة ا ا ر و ة ا ا ) ر 01 ) ( 2 08 ) ير فا او ( 0 94 ( ا ار ا دا أ نأ ا ه د و ت ا م ا ة ة إ ا ه ى و، ار ا ا د ار ا و ا ا ت ا ارد ةرادإ أ ا ت و د و 2 -2 : ار ا ا ا ا ا ك او ا ا ا ل ) ار ا دا أ تار ر ل ،( ار ا ت ا ا ا ك : ا ا لو ا

(15)

) ر لو ا 07 ا ا ا ك تار ار ا دا أ ت ا: ( :ر ا ) د ا دا ا spss ( ) ر لو ل 07 ا ا ك ى نأ ( ا ار ا دا أ و ) ر ة ا تء 05 ( ) و ا ا 3 38 ) ير فا و ( 0 76 تء ،( ) ر ة ا ا ا ر ة ا ا 07 ( ) 2 21 ) ير فا او،( 0 57 ( ى و م ا ه ا م ا ا او ا 3 - : ار ا ت ر ا ر لو ا ل و 07 ا او هد يراد ا ا ا ا ط ر ا ت ا ا ا ك : ) لو ا 08 :( و يراد ا ا ط ر ا ت ا ا ا ك : ا ر B ير ا ا Beta t ا t و ا ى د t ا 0 203 0.1 62 0. 151 1 248 1 989 0. 219 ا 0 056 0. 081 0 088 0 695 1 989 0 490 ر ا 0 332 0. 126 0. 338 2 630 1 989 *0.0 12 ا 0 332 0. 126 0. 338 2 630 1 989 *0.0 12 ل ا 0 403 0.1 73 0. 151 1 328 1 989 0. 189 ا ا ك ا 0.324 0.130 0.342 2 689 1 989 *0.000 ر ةر ا ةر ا ا ا فا ا ير ا ا ا ى ل ا 01 ا ا ا ذ ا ص و 2 27 0 61 5 02 أ ز م ب ا وأ فو ا ى ا 2,51 0 60 4 03 نو ا م م أ 2 63 1 13 3 04 م و أ 3 36 0 65 2 05 ا و إ ل ع أ 3 38 0 76 1 06 أ 2 21 0 54 6 ا ا ا ك 2 56 0 69 -

(16)

(**) د ى د وذ ط را 0 05 ل ، ار ا جذ تا ط ر ا ت : ا ا و 3 -1 : ا ا ر ا ا إ د تاذ ؛ ا ا ا ا ا ك و يراد ا ا ا ) ر لو ا 08 ( ا رود د و إ ) يراد ا ا نأ إ اد ا ،(عا ا ةرادإ) ا ا ( T ا ) 2 689 ) د ى و ا أ و ( α ≥ 0 05 ( ى نأ ا ) 0 000 Sig= ( ا ى أ ) ا 0 05 ،( أ او ا ا ر د تاذ ا ا ا ا ا ك و يراد ا ا إ ، ار ا ا ارد ا تاد ا م ا داز أ ه ا و ا ى ا ا ةد ز إ ذ ىدأ ا ه و يراد ا ا ، ا ت ا ر ا و يراد ا ا تا ار ا ا ا ا ا ك و ، ) ر لو 08 ( ، ا تا ا ط ر ا : ا 3 -2 -1 : و ا ا ا ر ا إ د تاذ ؛ ار ا ا ا ا ا ك و ا ) لو ا ةدرا ا ا ا 08 إ ( رود د و م اد ا ،( ا ا ا ك ) ا ا ( ا ) ا إ نأ T ) ا ا 1 248 ) و ا أ و ( 1 989 ( ، ) ا ى نأ 0 219 Sig= ا ى أ ( α = 0.05 ، إ اد او ر ا ا ا ر ا ة H0 اذإ أ ا ا 0 05 يأ ا و ا ا ا ك و ا إ د تاذ ا ا ؛ 3 -2 -2 ا ا ر ا : ا إ د تاذ ا ا ا ا ا ك و ا ق ر لو ا ةدرا ا ا ا ) 08 ( أ رود ق

(17)

إ اد ا، ا ا ا ك و ا T ) ا ا 0 695 ( ) د ى ، و ا أ و α ≥ 0 05 ،( ى نأ ) ا 0 490 Sig= ) ا ا ى أ ( 0 05 ل ( أ ا ا ا ق إ د تاذ ا ا ا ك و ا ا ا 3 -2 -3 : ا ا ا ر ا إ د تاذ ر ا ؛ ا ا ا ا ا ك و ) ر لو ا ا ا 08 ( ا رود د و إ ا ( ر ا) ) ا ا ا ا ك نأ إ اد ا ،( T ) ا 2 630 ) د ى و ا أ و ( α ≥ 0 05 ى نأ ( ا ) 0 012 Sig= ( ا ا ى أ ) 0 05 أ او ا ا ر ،( تاذ ا ا ا ا ا ك و ر ا إ د 3 -2 -4 : ا ا ا ا ر ا إ د تاذ ا ؛ ا ا ا ا ا ك و ا ) ر لو ا ةدرا ا ا 08 أ ( ا ا ا ك إ اد او، T ا ا ) 2 679 ) د ى ، و ا أ و ( α ≥ 0 05 نأ ،( ى ) ا 0 000 Sig= ا ا ى أ ( ) 0 05 ( أ ا ا ا ر إ د تاذ ؛ ا ا ا ا ا ك و ا 3 -2 -5 : ا ا ا ر ا إ د تاذ ا ك و ل ا ؛ ا ا ا ا ) لو ا ةدرا ا ا ا 08 رود د و م إ ( اد ا ،( ا ا ا ك ) ا ا (ل ا) ا إ نأ T ) ا ا 2 689 و ا أ و ( ) 1 989 ، ( نأ ) ا ى 0 189 Sig= ا ى أ ( α = 0.05 ، إ اد او ر ا ا ا ر ا ة H0 ا ا اذإ أ 0 05 يأ ا و إ د تاذ

(18)

ل ا و ؛ ا ا ا ا ا ك :ت و 1 : ار ا إ ا ار ا ه ل : ا يراد ا ا ى ار ا وأ ا ؛ ا ة ا يراد ا ا د رود د و م ت ا ر ا (ل ا ، ا ، ا ) ا ا ا ك و ا ا إ ا ه ن ا و و ، ا ب ةد ا راد ا ا ا ا او را ا ذ ا يد ا حور ةد م و و ، ، ا ة ة ا ى و فا ا و كر تاودأ او ر ا ةر او ةرد ا م ر ا و ، ا ا ؛ ا او يراد ا ا د أ رود د و ار ا ( ا ، ر ا) ، ا ا ا ا ا ك و إ ا ه ن ا و و ا ةرادإ نأ نو ار ا دا أ تاء و تار إ إ ، ر ا ا ا إ ل ا ا و ؛ - ا ا ا ك ى نأ ار ا ت أ او ا ا م ا ا و، ا ن ار ا ا او ا 2 - :ت ،ت ا ا ار ا ء : أ ا ةد زو ت ا و ا ا إ إ إ و ا و سوؤ او ا ؛ ا ر ا ا إ ا ا ر ى راد ا ا ر أ ع و ف ا وأ ل و ، ا او و إ ت ر ة ت و ا إ ؛ ا

(19)

و و ، أ و تارا ذ ا ةرو ءار ا أو ه تارا ا ذ ا ل ا كا إ ا ت ا او ؛ ا يراد ا ا ز ن -ا ةر-ادإ نأ عا ا ي ا ا ق أ ؛ ا ة ر أ و ا ةرو ح او ا ةراد ل ا ا ا ؛ ا ا و -ا ض ا ى ل ا ر تارا ا راد ا إ ا ارآ و ، تارا ا ة ا و ا ل أ أو ً ؛ -ةد إ ا ا ا و ءاد ا و او ا ه ، ا او أ ا ص و ت ا ا ا ةد إ رو ى وو ا ا ى أ . و ا ت ا و ل ا ةد ز و أ إ ا م ا ز إ ا ا : ا ا 1. ،يد ي ا ا إ ا راد ا ةد ا ا ا راد ، ،ندر ا ،ن ز و نو 2013 ص ، 206 2. ، ا ء ا ﻷ ا ءاد ﺮﺘﺳﻻ ا ﻲﺠﻴﺗ ا و ﺰﻴﻤﻟ ا ة ا ، ﺮﲤﺆﳌ ا و ا ﻮﺣ ا ل ﻷ ا ءاد ﺰﻴﻤﺘﳌ او ت ﺎﻣﻮﻜﳊ ا ةرادإ ،ت ﺎﻤﻋﻷ ،ل ﻢﺴﻗ ﻮﻠﻋ ا م ﲑﻴﺴﺘﻟ ، ﺔﻴﻠﻛ ا م او ق ا ﺎﺼﺘﻗﻻ د ﺔﻳ ، 8 -9 ، سر ﺔﻌﻣﺎﺟ رو ﺔﻠﻗ ، ا ﺰﳉ اﺮﺋ ، سر 2005 ص، 43 3. ،لا ا ا ا ا ك ا ه أ ا د ا ر ا د ا م ا ،هار ا رد و أ ، ، ا ا ، ا ، ا م ، ا م و 2014 / 2015 ص، ، 78 4. ،ه ا د ، ا درا ا ا ت ا يروز ا راد ،ندر ا ، ز او ا 2011 ص ، 100 5. ، ا ةد أ ا ﻹ ا ةراد ﺔﻣﺎﻌﻟ ا او راد ، ﺮﺸﻨﻠﻟ ﻞﺋ او ﻮﺘﻟ ز ﻊﻳ ، ا ﻷ ،ندر 2010 ص ، 149

(20)

6. Carole, Eagle luby, A Case Study Of Psychological

Empow-erment Of Employees In A Community College, University Of

Florida,Usa, 2006.

7. David Horth,Innovation Leadership:How to use innovation

to lead effectively, work collaboratively and drive re-sults,Center for Creative Leadership, 2009

8. Manuela, Bruce., “Measuring Empowerment”, Leadership & Organization Development Journal, Vol.24, Issue: 2, 2003.

9. Susan M. Sasiadek., Individual Influence Factors That

Im-pact Employee Empowerment: A Multi Case Study, Capella

University, Usa ,2006.