البنى الفنية في رواية"مقامات الذاكرة المنسية" لحبيب مونسي - مقــاربة بنيوية تكوينيـة -

ـــ باد ا و

ت ـــــــ ا

ا بد ا م ـــ

ر

ت در ص" ر ا بد ا # ر ا ةد $% ل ' د( ةر ذ ر*

ـ ا دادـ*إ : طـ

رو د ا ذ ا فار%إ

:

ـــ زوــ#

ــ(ــ ر ن ر ا د *

ن ر

ب( او م 0ا ر ا

ا 1" ا

ةدو(1 2 "

ذ أ ةر

4ر

ن ر ن ر ا د * ذ أ

ةر ارر( و #ر%

ورو ف ر%

(أ)ر ذ أ '

% ' او *

' د د ا د * (أ)ر ذ أ

ةر % ' او *

: ا ' ا

/ 1430 .ـﻫ1431

/ 2009 . م2010

ﻟا

ﺒﻨ ﻰ ةﺮﻛاﺬﻟا تﺎﻣﺎﻘﻣ"ﺔﻳاور ﻲﻓ ﺔﻴﻨﻔﻟا

ﻴﺴﻨﻤﻟا

"ﺔ ﻟ ﻲﺴﻧﻮﻣ ﺐﻴﺒﺤ

-

ﺔـﻴﻨﻳﻮﻜﺗ ﺔﻳﻮﻴﻨﺑ ﺔﺑرﺎــﻘﻣ

-

ﺔﻣﺪـﻘﻣ

ل " ا ةرد د$ا س $ا ر أ & $ ك ذ ، ا ل * ت اور ا +و او ا * ةر ا ت ط" او تار - ا

، .و .ط ةر ظ ر " هذ ھ و وأ س "

& أ ا * بد$ا ظو - & $ ، ھزو ب ل أ و ر أ ة . ا .ر ا و او ا ن د يأ

اور ا عاد 7ا * ل

ن ر 8 ا عو +و ا و تاذ ا ن و او ن ا ن

ا و +و و * 9

، او ) و ا يو ا ;&

structuralisme

génétique صو = 8اد ا ا ن ف9 ا * د " ث . ،حرط ا اذھ ن ق ط (

اد 7ا و و د 7ا م & ا ىو إ ل ا م ً وأ 9 ا ء ا ل .

ا .

ؤر وأ ا ًرو= ك عد ا نأ ضر J $ ط نو نأ ةرور+ س و او

اور ا ل " .ط ا ء ا ف 8 راو ب - ا * نو ا ؤر ا هذ ھ ،J ً .م " ا .و ل يذ ا

ت * Kر

ق ط اذھ ن

حرط ا فر" ا و . *

ر أ

;& ا اذھ

ا) و ا يو

،( ھو ةز ا & =و=8 ر&ظ نأ د ا ر ا هذھ ط لھو

:ناو ت. ث. ا عو+و ن * ، ر" ا يدر ا ص ا ل "

ا ا

ا ةر اذ ا ت

، و و ر ) (

" .

$ا ض" ن M ن

& ھأ :

. نأ ن يذ ا ق ط ا وھ - ؟ص ا * م " ا ؤر J 8 ن دد

يذ ا (ن ا)ير ا و ا وھ و ؟(ن ا ) ا او ص ا -

؟ " ا هذھ J ض&

؟ و ا ر اور * و ا ت و د د. ن ف -

؟ ا ل ا O =و عاد 7ا -

فورظ د$ا ھ و،J ط . ا

ر&ظ ت و ود ا

ب ط8 ا * اور ا

؟

در ا صو= & ر * و ا & د د ا ر او ا * +7ا - ؟

را رظ ا $ا هذھ د " أ ل و P

ن در ود ق ط ا ةرور+

: اور ھ و ث. ا ق*أ د د. & 8 ن ا ةر اذ ا ت

ير از ا اور

"

و ب

"

.

ر 8ا ف و د و ير از ب J $ J

، ن جر8 ن م " J ؤر و

& * ش " ا دود. ا دد. او

ا و J

ا

،

" ا ك * ث. ا نأ

(ير از ا) ر- ا اور ا ن ر د J" او ن و

ة . ارد

ط8 ا +و & ا حو ط ا غو و . 8 و لو=* رأ و د : او ا

لو ا ل ا نو " ا:

:ـ .ئد او م ھ ا ،روذ# ا : و ا و ا

& ھ و و ا و ا ةP9 و$ا روذ ا ءو+ ا ط ن

& د و ،

د أ *ر"

9 و ا روذ ا ىر8$ا ;ھ & و و ا و

و =و

& و. م ھ ا مھأ و & . ط= ا " ا إ

، ا $ا ئد ا م

&"+و د و%

ن . اد 7ا صو= ا ل . ار إ ةوط8

' ا ل ا J او و

م ( ا ؤر : ا ةر اذ ا ت

.

و . J *

ىؤر م& V ً 8اد ً ل 9 نأ ن ا ر= " ا مھأ ص نأ

J * ش " يذ ا ا او J ارو= و عد ا

، ةرور+ ؤر ا هذ&*

ط ر

& إ ا ا و د ا م ، اور ا * ل 8 ا و او ا ل 8 ن

ـ

* ـ

. ھ ل

و و د إ

، م أ 9 اور ا ب ط8 ا & ; ا ا إ ر ن ط ا

" ا .J د رطو ت =89 ا ب ط8 يوار ا ط ر ا

ث ' ا ل ا ـ مو و ا

+ ,,دو اور ا ن ز ا : .

J * ز ر يذ او اور ا ص ا * ن ز ا & .و ا د ا

، ن ط

در ا ن ز ت و در ا ت ر ا ءو+ ا

، &

ن ً و=و 8 ت د

.ل 8 ا و او ا ن اور ا * ( J ط إ و در ا ر )ن ز ا ر. إ

. ار ا ل ا ناو ت.

+ ,,دو /اور ا ء 1 ا : .

J و ل ر اور ا * ء + ا & ا د ا * ث. ه ==8 ،

ن +*$ا عاو أ ن و 8 و " ر

و &* او & ظ ل 9 ث . ،

نأ ن . اور ا ق ا ن + د ا م ا & 8 ن ف9

2 ا و :

= 8 ةر ھ 97ا ءو+ * & إ ل=و ا ; ا ف 8

.ث. ا ط .ورط ا

ا ط8 ا هذھ ل " و ن ف9 J 8 ن يذ ا و ا يو ا ;& ا د

ن + أ J ر " و ا ا J و +

+و م ،ً وأ

"

ن + ص ا

ل " ا & + ا ا ؤر ا " ط ر وأ اد 7ا

د و ل 8 ن

ً رظ ن ص ا ن و &

.

ت=8 او و ا يو ا ;& ا تاوط8 ق ط ن ز أ د W*

:J $ا ت و ا * م& ا" ،"ن ا و ا"و "م ا و ا" ،"م " ا ؤر"

"ر او

"و

" اد ا ا ط ا ر ا *

، إو *و ر - تاوط8 ا هذھ ل ن

+و ا " ط J ـ

.عو

ت ر" ا و م ھ ا لو . ث د . ا J + ك ذ و لو = ا ب Kأ * لو$ا . & د و ا ا ارد نP9 ل . ا د ا م ، رظ ا

اذھ و . د و : & ر ذ ار ا و رد = ا ن و ن ةد ا

− ) 8 ا J 7ا

" ط ر*

ن د وK ن و "ـ (

"

.

− ."نور8آو ن د وK ن و "ـ د$ا د او و ا و ا

− ، ر ا و ا * ن د وK ن و ;& * ارد

"ـ د .9 ل

"

.

− 7ا و و د اور ا ب ط8 ا و

و و ارد ن د . ا د ت اور *

ودھ

" ـ

ن ور

"

.

− اور ا ل 9 ا ـ ( =89 ا ،ن ز ا ،ء + ا)

"

يوار. ن . ."

− يدر ا ص ا د$ا د ا روظ ن )

"ـ ( اد . د .

"

.

ىر8أ ب إ * +إ د ا

&

ث. ا * ھر ذ نود :

− م " ا) اور و و ل . ل أ ن

"ـ ( اد . د .

"

.

− و و ارد ، ا او ا ؤرو ر- ا اور ا

"ـ اد . د .

"

.

− : ز& ا و ض*ر ا

" ـ م " ا ن أ دو .

"

.

ذ ن د ن اذإو

& او ا ت و"= ا ر ث. ا *

W*

ھز و

* ار ا

رد = & إ عو ر ا ن ا $ا

، ت ا فو*ر ن & ر " م ا و

" ا .

نإ & ز مھأ ھو J ءار و هد دو J. ز اور ا ص ا

ك ذ ،هر K ن ط

ـ هر ر" ا اور ا ص ا ل . إ ارد ا هذھ * V

J ن + او * او = ا J و 8اد ا J ن ط ا د . و ا ت در ا و إ " ص=8 ت در و و

لو * ددر ـ

ھ ء يذ ا إ ،ق * مر و ب .ر رد = ث . ا اذ ھ ـ

اذ

:يذ أ إ ،J * يراو 9 لو ط ءازإ ً ا ًر = ىد أو ث . ا

"

333 ر ا د333 4 ن

33 ر

"ن ، ا و نو " ا د د ن ل أ ـ

م& د * و ةد ا

ـ اور

د او

"

و ب

"

، ل ت + برد ا =او ا ًز . ن يذ ا

أ ،ث. ا ةد ا ن ً . ه د= د ً و ل8 م يذ ا ل+ ا ذ $ا

: " ا

"

ن5 4 ور 4

"

.

. . . ـــــﻨﻣ ﻢﻜﻴـــــﻟإ

ﻲ ﻟﺎـــــﺧ ﺺ

و ﺮﻜـــــﺸﻟا

نﺎﻨﺘﻣ ا

ﺔـﻴﻨﻳﻮﻜﺘﻟا ﺔﻳﻮﻴﻨﺒﻟا :لوﻷا ﻞـﺼﻔﻟا

(ئدﺎﺒﻤﻟاو ﻢﻴﻫﺎـﻔﻤﻟا ،روﺬﺠﻟا)

1 .ﺔﻴﻨﻳﻮﻜﺘﻟا ﺔﻳﻮﻴﻨﺒﻠﻟ ﺔﻴﺸﺗﺎﻛﻮﻠﻟا ﺔﻴﻔﻠﺨﻟا .

. ئدﺎﺒﻤﻟاو ﻢﻴﻫﺎﻔﻤﻟا :ﺔﻴﻨﻳﻮﻜﺘﻟا ﺔﻳﻮﻴﻨﺒﻟا . 2

. 2

.ﺔﻴﻨﻳﻮﻜﺘﻟا ﺔﻳﻮﻴﻨﺒﻟا ﺢﻠﻄﺼﻣ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ. 1

. 2

2

ـــــﻳﻮﻴﻨﺒﻟا ﺞﻬﻨـــــﻤﻟ ﺔﻴـــــﺳﺎﺳ ا ئدﺎـــــﺒﻤﻟا . ﺔ

. ﺔﻴﻨﻳﻮﻜﺘﻟا

. 2

. 2

.ﻢـﻟﺎــــــــــــﻌﻟا ﺎـــــﻳؤر.

. 2

. 2

. ﺔــــــــﻟاﺪﻟا ﺔـــــﻴﻨﺒﻟا .

. 2

. 2

.ﺮﻴــــﺴﻔﺘــﻟاو ﻢﻬــﻔﻟا .

. 2

. 2

. ﻲــﻋﻮﻟا تﺎــﻳﻮﺘﺴﻣ.

ــــــﻴﺳﻮﺳ ﺪـــــﻘﻧ ﻮـــــﺤﻧ . 3 . ﺔــــــﻳاوﺮــــــﻠﻟ ﻲﺋﺎــــــﻨﺑﻮ

- 1

: و ا و و ا ا

ء ط إ أ لو ل ط اد ا ن ا ارد ف م ار د ا ل د ! " ؤ ا $ ا % "% ا ن هروذ ل(% م ار ، د*ا ل +, ةر ھأ

ا رو ( ا / ن %" " 0

ذ جرو 20 3 إ ،ل " ا و ر و ( " أ د ا د ا ا

. د*ا د ا 5 ر 6اور س 8 ! إ !9 ةد د اد د0 يذ ا ش و

ر د ن د و

هذ أ !ط/ !"

ش و جرو ل (و ا ت ط9 ا م ھأ اذ /

%"/ و (/ رأ 0 إ ( ا و و و ا 3 0 ء رظ

و ا)

و ا (

.

و 3 0 > و د " ،> ? ا هر و ش و (/+ 9 ن د و@ ن ث?$ 3 و د 9 Bإ رد ( م 3 ،ر@د ھ و ش و جرو لو*ا 3 "9 ن هز م

)تاو د E هد ر/آ > و و ،(1973

د إ 3 Eو% ار 0 ا 3 د أ هاد ھأ

ر( 9 ا ر % ا 0 " ر ا ق رط ا

).

1

(

)ش و جرو يد ا ر ا ز د 1885

– " ر ا ن أ ن " ر (1971

! و*ا حور ا :3 % ؤ ل? / ن ارھ ظ ا " 0 ا قط ا 0 :

ل +*ا و

ر ا

$ ا " ر ا أ ، اور ا رظ و ط ا و ا و 5 ت ورطأ 0 ! :

و د ا د ا ر ا رظ ا ر

ر% ا 9Eاو ا و كاز " لو 3 تز

از 3 "9 ش و ىد % "% ا يد ا ن ، / ر ا اور او

، و 0 !9

ث "

" + ا ا ن او ر % ا ت و ا ل ھإ نود

).

2

(

د بد*

ش و س 9 3 أ يأ ؛ 0 ر > ا و ن O ةرو ( ط9

إ ا

> ا ل /اد و در % ا ل /اد د و د

، 9Eاو ر و ( ط ق و

ىر ف( ! هر ةد وو ب ا ھاز 3 إ ف

،

*ا اذھ نو ط ر ذ 6د بد

ر ( يد ( EBا

ط ا و

ا إ ل + ھد د م ( /

، و

ص ا Q ( د*ا

( / % ( 6اور ا و د

وأ 9Eاو ا د ( ن ز ز ش و

) :رظ (1 ر ا و ا :د + ل

، ط" د+ر ن ا راد ،ن د و@ ن و 20 ارد و

ا ،ر + تور

ط ،1

،1982 ص

،17 ص .18

) (2 ن ا د ا :ن? و ر : ر9 ا 6اور ا ص ا و د د

، أ و ، ر د د ا د " ر ارد

$ هر د ا

3 ذ ض 9 ل? / ن ر9 ا 6اور ا

، هارو د ةد 0 + ل مد ث ث د ا بد*ا ود ا

، 9 يرو

،

، ط E

،2005

،2006 ص . 194

ت و"9 " رد ( 6اور ا ص ا ماد/ ا ع ط نو و ا اذ ھ ! " و ، 0طو ھ إ وأ >

9 و و د

).

1

(

د9 مو0% ا اذ0 و ش و

د9 % " ر % مھأ س ر

ر ا رد ا ! إ

،

0 ل 0 ا ش و ر أ و ت ورطأ س ب ن د و@ ر س ن ن و ) ور ا هذ "

ن د و ر ا ن د B 3 T ،ن رط ا ن م يذ ا ل % ا اردو (

! إ عو

. 0 ل بر ا ير % ا ! ا ضار9 ا و ر + ا *ا تBو ــ ا

د ا و بد*ا و و و س 8 ل ش و جرو ھد 9 ا ةرظ ا نإ ھ أ رو ن ود >

ا و اد ا ص ا : و و د ا

ب "

> او

، م$

ل + ا)د د ا ن ا اذھ ت أ ا رو ا هذھ ن E?9 ا ن ث ا

( % ا . ر ش و" يد ا ر ا نأ ر ذ د ن " ر

ن أ

3 % تEو ا و

" ر 3 T ن د و@ حر(

! و*ا يذ ا اذ ا د ا و ش و > ار ت ا

ر ـ ظ ا 3 " 3 حور ا : $?$ ا ةر 0+ ا 3 تز ا و ا م

ل + او

) 1911 ،(

) اور ا رظ 1920

و ( و او 5 ر ا ) ط ا

1923

،(

$ ا " ر ا أ

، ا

ھأ ن د و@ 0 " ق"9 م" ھد9 و .ةر

) 2

(

" ش و ن ن د و@ ھد ا ا م ھ % ا ن و

" ا و + ا ، (totalité)

ؤرو

)م 9 ا world vies + او (

forme )ل و او م6 ا و او عو و او تاذ او (

) ن ا

possible cansciousness

ا مو 0% و ( ) اد ا

signifiant

structure

،( Bد او ظو ا )

% ( function) نزاو او عو و او تاذ ا و و إو (

) (1 :ت و و د "@او دووW و نBآ :ر ظ ر ،ش و جرو ىد بد*ا رظ

م ھار إ: س ر 9 ا

، ر % ا

" ،( د*ا د ا و بد*ا رظ ) ر9 ا

ء ا

مو "9" ر9 ا

ن ، ا

"9 ا ث " و ا 6 0 ا

تور

، دد9 ا ،ن ر ار ، 9 ار ا ا25

،1982 ص .67

) (2 د + ل :رظ ا:

،ق ا > ر ص

.19

ilibrim) "م ھ % ا ن ھر @و (equ

) 1

. (

ض 9 لو ةر ظ ء ط إ لو و

.د9 ن د و@ د ل (% ىر/*ا تBو ا لو و ءز ا اذھ م ھ % ا

مد/ م ش و

) اد ا ا Q"ط ( la structure significative

تاذ (

ه 9 و 3 و0% ن ر 3 و )ل +*ا و حور ا لو 3 $ د

the soul and the

forms و ا و 5 ر ا 3 و + ا و 9 ا مو 0% ! إ ز T قر ط (

) ط ا History and class consciousness

) $ ا جذو ا و ( ldeal

type اور ا رظ 3 (

) theory the

)(

2

(

مو و "

3 E ل? / ن "$ ص " Bا ا ن ط رBا !" اد ا ا

مو ةرور ( ا هذ ھ و >Eاو ا 0"$ ا Bا ط ا ن و % "% ا و $ ا دو9 رظ 6 $ !" 0 أ س *ا

3 اذ د 6اور ا ل + ا ة8+ ! إ .

"

) 3

(

عد ا ؤر و + ا و 9 ا رو ( ا ن ق"ط اد ا

ر و

> در % ا

> ا > ا و و ا

، هذ 0 ھرو( ن B د*ا " 9 ا نأ ر @ ط ا

ر $ ك ذ ن د أ ھ ل ، أ / ر $و .م 9 ا ؤر ل 0 إ

ـ ش و د ر B

ب نأ 6اور ا ن كاز " ل $ أ ر ا ن 9Eاو ا رط

و

و و

ي و ص / ا 3 و" 8 ( / ا 3 ? + ن ر 9 نأ ب ا ن د ر إ و

. 9Eاو ب ا نو اذ0 و لو + ا وأ ق 9 ا غو"

او9 ا ر و( ل$ ش و د ا 9Eاو ا ت تارور (" *ا ل

Bا ير + ل + 9Eاو ا اور ا س 9 و د ل + م ا

، هد

.بد*ا س أ 0 9Eاو ا ن اءز ن نأو د B

) 4

) (1 ھ نو ل ر ، و ا د تB :نور/آ و م ھار إ:

،ن ،> زو او ر + " ل ر ا راد ،ل "/

ندر*ا

، ط

،1

ص ،1986 .22

) (2 ن > ر ا : 3 % ص ، .23

) (3 ور ر9 ا 6اور ا ص ا و د د ا د ا :ن?

، ص .210

) رظ (4 ا ل + :!%ط( ن و : ،> زو ا و ر + ا و ط" راو ا راد ، 6اور ا ت و

، Eذ? ا

، رو د ط

،

د

،ت ص .30

مو0% ل9 د ر ا ر % او و ا ن ء ا ط ثد أ ش و نأ ود و + ا ر مو0%

ه إ ?( م ل + ل 0 س ر ط ر ! إ د " ث 0 يز

و ن 9 و ا ن رظ ا ن ا

ن Bا ةرظ ا !" نو 0 او ن ذ ا

و ن + ر و و : $ ا , و / " و

ف .

"

) 1

(

)3 و ا هذھ !" ش و ز ر د "

ا و ا و ر ا ط

3 ھذ/أ و (

" ا ل % ا 3 أ يأ ،م ل + ر+ ا Q ( رو" ط ا و ا نأ ك ذ ،ن د و@

ـ

ش و لو ـ

Bا ت E?9 ا و + ب و نأ ر % " Q يذ ا

، د ( EBاو >Eاو ا ر 0ط B كر 3 أ

ا " ا ل % ا ل9 و

مء?

.39

"

) 2

(

ن ثد $ ا ن اد 9 و 0 اد/ ا و + ا " ن د و@ مد/ ا د ن ر *ا ن ذھ ن ط و دو و ! إ ا ن و عو و ا و تاذ ا ن 6ز ا ق ط ا

> / ةر ھ إ و ةدر 9 و ةر Bو ةد ةر ت و +

" "

ن

! ر 0 ا وأ ةد د ! م E ! إ يدؤ ا ت " 9 ا ةد6

) . 3

(

وأ ر ( 9 ا هذ ھ ن و + ا هذھ ق ن و ءاز *ا

0 ط ار ر ( د و اذإ Bإ

" ةد و 0 ل9 و ك ، اد ! " ص ا ل +ا ىد ق"9

صو( ا ر رور د*ا

.

ر 9 ةد د B +أ ك ھ نأ ل +*او حور ا 3 Q و ش و نإ"

م ا ن

ا فد0 و % "% ا و د*ا و ور ا

، ىد " ك ا نو و

ن ا

3 ! 9 ط9 3 ط ا م 9 ا 3 دد نأ ! إ هو د .

) ''

4

و د و ن ! ط/ ! " ر ش و

، ا ا ن مو 0% ا اذ 0 3 ھا

ا و يدر % ا 3 ق ط د ! 9 ا نو ث

، ش و لو إ" :

ن

) (1 ت و و د "@او دووW و نBآ

،

،ق ا > ر ا ص

.57

) (2 :د + ل ق > ر

، ص .43

) رظ (3 :نور/آو ل ھ نو :

،ق ا > ر ا ص

.27

) (4 :ن :د + ل ق ا > ر ا

، ص .42

> ا ! إ هدو يذ ا ط / ا > ب ا

، " 9 ا م ھ % ا ل نأ ل $ > ا هذ ھو

و نأ ن دار *ا ! و ء $أ و ، او ا Bا ت " 9 ا ن " " ھرد( ن

ن ادد د ل + مظ ا %/ ا تBو ا و ر ( 9 ا ك " ب ا ف+ ك ذ 6% ا وأ > ا ن و نو 0 ن ذ ا دار *ا

".

) 1

(

!" ص ا ل +ا ىد ن ث ا وھ ق ا اذھ دE ا 0 و

و اد

ل 9 ا ت و و ر( 9 ا ل لھ د*ا

مو 0% نأ و ، " + Bد ط9 0 مظ

ر + ا و ا ارد ! إ هزو ارد ا نT در% ا تاذ ا م ( ل/د ك ا .ط ا م 9" ط و ط ار و ؤر 0 نو نأ لو ا

، $و E? Bا 6% د*ا ل 9 ا E?9 ث

هر أ ب ا >

ا " + ا ا > ق% مظ ل 0 ھد و 0 اد و ھر + و ا ت E? ةد !" يوط ل 9 اذھ ل E? ، 9 ط ن ا E? و ن ن ا :

د*ا

، ھ و 3 ھاو ءو ل 9 ا اذ ھ @ ( ف ؤ ا ةرد E ن

و

> ا و ر/Y 3 E? و 3 9 ر

).

2

(

د % و ا وو > " 9 ا آ نو نأ ب B د*ا ل 9

ةآر ص ا لو و ةذ% ا ھو ا و اد ا حور ا ھ ب ا

$ أ B ـ Bو ر

لEأ

، ! إ دو د*ا ص ا لو ن ا و و و رظ 3 ت$د اذھ

ل$ ا وھو د د مو0%

) Homology .Q"ط( ا اذ0 رظ ا وأ (

) % ا > ا ن ل9 ث يرظ ا 3 ذو ن د و@ ل ا The art society

(

E? 3 ظ 9 س

، روط دEو و و و ل أ ن )3 مو0% ا اذھ

( 6اور

، و 3 Q وأ يذ ا ز* اد ت ر تر0ظ ا ةد د ا اور ا

) (1 :نور/آو ل ھ نو ق ا > ر ا

، ص .46

) (2 :رظ 3 % > ر ا

، ص .42

ر( 9 ا أر ا > ا

، ب ? E? 0 8 3" و عد ا ن E?9 ا !" د أ ث

.ةدوار و

) 1

(

ل ثد نأو ق

ن ش و و

ن لو*ا > و ث رظ ا مو0% ن

3 % "% ا ب ا حر+

، ،Q"ط( " و و ر Bا ب ا ر/Yا لو ن

وھ نذإ رظ ن رظ ا مو0% نأ لو ا ن و % ظو ا و ا ن E?9 ا ن لاؤ :

ا و ا 0 تء ا وW" ا م ھ % ا ا "( ا !" ءو ا ء إ ل أ ن و

.ىر ا اد ا ا و د*ا ل 9 ا ن

) 2

(

ن ، Bاو ا ا ن اد إ ل ل م6اد رظ ك ھ نذإ

Bا لد ا E و 6اور ا لد ا E ن ، و و و ةرھ ظ " +

9 B لوE يأو س

.ل / او عاد ا حور ن 3 د9 و ار و( و ة بد*ا ل9

"

ق ط B رظ ا نأ ( $ ا عاد ا و ھذ ا ! ا )3 ن د و@ Q وأ د و و? ! !" أ ب إ و " و و د ا و ا !" ط يذ ا

9 ا !"

" د*ا ص ا " / ا ر(

) 3

،(

د نأ ا و" ن ?

ق $و ل ( ھذ ا ھ و 0 و د9 و ل ،دار , ل ا و ا جر / .ل > ا ل/اد ا و Bا و د ( EBا 0 ر

ك ذ و ل$

% او ط ا و يأ 9 و ب ا و ود Bا ھر $8 سر ا 6

3 "

، .3 ط ھ م 9" ( / ؤر ن ر 9 ب"@*ا و

) 4

(

ذإ ك ن ن ا ىد " Q (أ

، م 9 ا اذ0 و + ا 3 رظ در% ا دد 3

او ء + ل ن اذإ Bإ ةر ظ ا هذ 0 دو و Bو ،3 و 3 اذ ق و ن د

ل + ا و ھو Bأ مظ و ق ر طإ

، و ! و% ا زو " و ا هذ ھ Q (

.م 9 ا اذھ در% ا 0 ر9+ ا 6او+9 ا

) (1 ن :نور/آو ل ھ نو :

،ق ا > ر ا ص

.48

) (2 ن 3 % > ر ا :

، ص .52

) (3

% ـ 3

، ص .53 (4) Lucien Goldmann: le dieu caché, ed, Gallimard, Paris, 1959, p 26.

:ش و لو ل Eإ ل E ء + ل ن اذإ Bإ دو و ا ! إ ةرظ ا هذ0 دو و B "

ا نو B ث ،هر $ ا !" ل +*ا ل ةدBو وأ و در إو ر E و

" ر9 ا نو ذ6د و ،? + ذ/ نأ ب ل ل/اد ض W ا 39"ط ن م 9 ا ! 9 ل ا زر ذ6د و ةد 9 " % ا و .

"

) 1

(

ت ارد اد او ل ھ

ن8 لو ا ! إ ش و جرو بھذ اور ا ت لو :

"

ور ا

" ل + ك ذ ف و يزاو ر ا > ا ن ر 9 يذ ا د*ا ل + ا ھ ا . ا روط " 6اد ا " ر ا ل$ يذ ا ر9+ ا ر( 3 او ةر ر$

"

) 2

(

ص ا ق زر نأ لو ! و*ا نأ و + ا ةر ظ ا و ل + ا و ن قر% او عر% ا ن E?ط ا ل + ا ءز ا و

، م 0 د و ،ل ءز ا ط ر ! إ !9 $ ا و ا أ

س ر و ل ھ روظ ن ن و ا ن E?9 ا ن د و@

، د ھ و + ا ةر ظ ا ودW ?

ور / ر و ا ر إ و يزاو ر ا م 9 ا 3 @ا ! أ

د ا .

و Q و أ ن د و@

3 رظ ! " و " 0 ا ل ا م " ! " و ا 3

.بد*ا و و و

) 3

(

ن د و@ لو ةر 9 ا هذھ ت و و و ن ش و د ل ا م" نإ " :

و ا ن درط و !" و هروط مد 3 أ ت ر+ ن8

و ا

ا) (

و

ا و ا و ا و ا ! إ ( اور ا رظ )و ( ل +*ا و حور ا )

و

ط ا و ا و 5 ر ا )3 9 ا .(

"

) 4

(

) ن (1 + ل :

:د ق ا > ر ا

، ص .20

) (2 ن :ن? @ ور : و ود Bا

6اور ا ب ط/ ا و

، و و ارد ت اور 6

ن د ا د Eودھ

،

يرو 9 تارو+

، ر6از ا ، ط E ،

ط ،1

،2001 ص .43

) (3 د + ل :رظ > ر ا:

3 %

، ص ص ،20 .21

) (4 :ن د و@ ن و ر ،ش و د ل ا م "

يد *ا ق و :

،

$ " ، ر9 ا ( ر0 +

ـ ھرد

ةرازو

$ ا و د +ر ا دد9 ا ، و ا ،201

ا ،17 ر و

،1978 ص ،181 ا هذھ تر+ ) " (% ا " ا

ف ر/ ز " ا W" ةرد ( ا ر W 0 ا ن ص / دد وھو 1972

(ش و جرو .

ق"9 دد( ا اذ0 و رو

نو ر 3 و

":

ش و هد % ن !" ر$ ن د و@ نأ

ن و ا ن نزاو ا م نأ ل أ ن

ز ا

و ل +*ا ق "/ " / ر ا

،

0 ر ا ش و تBBد ا Q او ل + قو% ! ا لو ن د و@ ت ا ن (ل + ا)Q"ط(

، ر + ج 0 $ ر( يأ ن ! ا ق"/ و"/ ن د و@ ىد و

ا ! " د B ! ا هذ ھ ل " نأ ءر ا ! " ب9( اذ0 و ا ز ا د 9

. Bد ا و / ر ا 0 و و 6 $ ا 0" (أو 0 8 + ن ث ا ب م0% و ،هد و

"

) 1

(

ةآر 3 أ !" عاد O 0 ؤر ر ا ? ا ت ا ش و زو د

*ا و ت ر ا ل ل + ا مو0% ط ر د ةر+ ا Bا ة "

ظ ا ق

. Bا

د 9Eاو ا د*ا ل 9 ش و جرو

وھ :

"

3 " يوط يذ ا ير$ ا ل 9 ا ك ذ

ةرو( E?9 ا هذھ ل + ث ،5 ر او 9 ط او ن ا ن E?9" ل + ب ر ط أ (Types) ا ىو ا وھ ط ا ! و 0 ف+ و 5 ر ا ل ار ن ر 9

يأ " ا ةد و ا ھ بد*ا ر و نأ ب ا و 9Eاو" *ا ت ،>

. ط ا و / ر ا د9 ا عد ا 3 ر9 يذ ا م 9"

"

) 2

3 " ق"ط يذ ا ر /*ا اذھ (

ش و م ا

د*ا ل " ا ر 9 ا " : .

"

) 3

(

ھو د د مو0% ! إ " اذھو "و

م $ ا ؤر رظ م0% أ % ر 9 او "

ن د و ن 0 Eا يذ ا

و ل ھ و س ر

و ش و ر &و

، ن اوط ر م0 أ ىأر

9 ا >Eاو ا ( ... Bاو يد ( EBا ، ا)ش

م ا هذھ ط او ذإ ،3 0 و

ر ل 3 9" يذ ا رود ا د إ > ط

).

4

(

9 ا ز د "

ل ش و ن ض " و اد يد ر 3 8 Q"ط( ا اذ0

نأ ل ا ش و

% "% ر تEو ر$8 ز

> ط Q"ط( ا Z م و0 ،

م E ن 0 ط و ة ا ط هر ا ل ، $ وأ % "

، يذ ا بو" *ا و0

) (1 :نور/آ و ل ھ نو

،ق > ر ص

ص ،24 .25

) ن (2 :!%ط( ن و ا : ،ق > ر

ص .30

) (3 ،دووW و نBأ د "@او

،ت و و

،ق > ر ص

.71

) (4 رظ :د + ل : ق > ر

، ص .37

*ا ز ل

د*ا ــ% ا ل +*او

، ف( م 9 ا ! إ ةرظ ا هذھ نأ ا ًرر

. و +

) 1

(

"$ و E? 0 ط ر ن ذ" ا " ا و عد ا !" د 9 اد ا " 9 ا د 9 ا ن ل (% ا ن B 3 T د ا و حور ا ن ل (% ا ن B

د 9 او

ا ل/اد يدر% ا عد ط 3 ط ر نود عو و ا ! " أ ز ر ا ب ، % ا ل 9

حور ا > %( ق% ھو ، 0"$ ا ھذ ا ا وأ ةر+

، ر ا

لظ ھBو م 9 ا ؤر ! إ ل ص و 0% ر @

م 3 % ق "/ نأ > ط د أ B نإ م $

ا هدھ ن* م 9" ؤر 0 واد نأ ل E ا و فرط ن ةرور نو ؤر

.ب ا

د*ا ل 9

ر 3 ن ط ن م 9" ؤر ن ر 9 ا وھ :ن د و@

ؤر ا

ء +*او ت 6 ا ن سو " م 9 س او

) 2

نأ ب ك ذ ،(

ـ 9 ا نو ـ

ل ن

دار *ا ط ر إ ? 9

! " ظ ا ل أ ن مار Bاو ةدو او ب ا ت E? م0

ص /+*ا ار ،

E?9 ا لو نأ B م0

ج ا وأ ت ط" و و

>" ا لد

ن Bا در

، ةد E? س ا ن 6 ا رھو ا E?9 ا ل/د

ء +*

، ل ةرور اذھو

% رو0ظ ! إ د د مو0

مو0% وھ

ء ا

.

ط ر د

"

ش و

"

ن 3 إ ر ظ ا نود أر ا يد ( EBا >Eاو Q"ط ( ا اذ ھ

و !" از ر % "% ا ا

$ ) ا * "

ىر يذ ا "

9 E? ق"/ 9" ا نأ :

ك"0 او 2 ا ن

، ر ا طر أ أر ا > ا نأ ل او لد ا E ! " ز

6 + ت E? ! إ ت و س ا ن Bا ت E?9 ا ر$أ

، ق ط ا اذ 0 و

ل"

"

ش و

"

رظ + ا ء ت E? ! إ لو دار *ا ن 6 ا ل 9 ا E? نأ ن و

3" و ن ا ن قر% ا لوز ك ذ و ج ا ت و بوذ و 3 ط" / ل

3"9 ! و ل % ا لوز 39

).

3

(

) (1 ن :ل ھ نو : ق ا > ر ا

، ص .28

) (2

،نور/آو ن د و@ ن و ا

، د*ا د او و ا و ر ا > ار

ث *ا ؤ ،? د :

، ر9 ا

تور

، ن ط ، ،1 ،1984 ص .49

) ن (3 د + ل : ق ا > ر ا:

، ص ص ،31 .32

ىر ؤ + ا 8 نإ ش و

B ! اد ا ن و ا م أ رو0ظ تأد دE "

ق ) و ا ةر ا جوأ (م ق 5

م ث ز ر ا ا روط !"

،لد ا ةد ز فد0 ج

ىر ن و ا ن و

"

ش و

"

ن ا ل و ! إ و 9" ا 3 8 ! إ او ھذ م

هاد 39 ( و 3 د 9 ن6 ! إ ر ن

".

1)

(

د ر ف

"

س ر

"

تاذ د ؤ ا رھو ا 3 8 ل 9 ا

،ن ا

ط + ا لو يذ ا

و ! إ يد ( EBا عو

ر / ء + وأ ا د ( EBا روظ ل 9 ا ن د .

وأ در ط + ن ةر ? ا 3 و

سأر ماد/ او قو ا ر 9 أ ب" و ب"

ء ر$*ا تاوز و لو و ل ا

، إ ر @ وھ ءو ا ط + ا فر اذ ھو

ةر

) 2

.(

E?9 ا تر W ك ذ ت W ( ا >" ا) ء +*ا تر( او ا ت

ج O ا ت E? 3" ل 3 %(و ن ا ةرو(

، ل 9 ا ب رأ 0 رط

ب و ن ا عو !"

" ز ر ا

! م E ! إ ر( ا ا م ا ت و 9" ا

ن لز9 00 8 وأ ل 9 ا طور+ م 9"

" و و ن ل 9 ا ةرو(

ـ ةاد8 3

ج O

) 3

،(

اذھو ر

3

"

س ر لر

"

(ل أر ا)3 ـ

. $ ) ا &

) 4

(

لو د

"

ش و

"

هذ0 ر/آ و0% ط9 نأ ( ط ا و ا و 5 ر ا) 3

ء + ا ةرھ ظ ا د9 ا !" از ر و ا ،

9 ا ارد ء + ا ن 6 ا E?

ن او

. $ ا ط + ا و 5 ر ا و ن د 0ط رو

) 5

(

م ھا د

"

ن د و

"

( د ث أ)3 عو و ا اذ0 زو د "

يد ( EBا د9 ا

"/اد ا $ ا ! إ ل( ء + ا لو

، 0 8 0 0% و ( / ر ا " ا) 8 ! إ دو9

> ا $ او د ( EBاو Bا و + ا !" لد

).

1

(

) 3 % > ر ا :ن (1 ص ،

.33

) ن (2 (داور ا)ع Bا م" رظ :نور/آو " قازر ا د " : ،

9 ا راد 9 ا ر رد ا ،

ر ( ،

، ،طد

،2002 ص .276

) (3 :رظ :د + ل ق ا > ر ا

ص ، .32

) ط ،ء ا ،تB ا نو ، طرE راد ،ود د +ر : ر ،>Eاو او اور ا :نور/آو ن د و@ ن و ن (4 ،1

ص ،1988 .42

) (5 ن :د + ل : 3 % > ر ا

، ص .34

"

ن د و

"

أ تBو > رأ !" نو ا ن بر رظ ا 3 ر ھ :

ن ا ) ادر% ا

ؤ + ا ، ا مو0% ، 3 (و

! إ ف ا ن ل Bا تBBد ، 9" ا

(م ا

، ار " ا > ادر% ا ن

روط ر 9 ا

> " ! و*ا راوط*ا ن

م 9 0 ىءار $ ا و او ، أر ا

"

س ر

"

3 9 ا 9" ا لو

0 رد $ $ ا و ا أ ، د

"

"ش و تBو ط ر ا ف6از ا و ا 2 9 ث

9" ا

، ر /*ا و ا و ف ا ن ح ز Bا ! 9 2 9 و " ھ ل(أ تاذ ھ ة

إ

!

.3"0 و 3 ر9 وأ ء رBا فر9 B و لاو أ م ر يذ ا م ا

) 2

(

ـ

"

ن د و

"

ن ر 9 ا ! إ دار *ا > د ل?/ ن ك ذو ر W ا و ةرو$ ا ! إ >"ط

9 ن ذ ا دار *ا ءBؤھ ،مز8 ا >Eاو ا اذ0 م0 ر ناز *ا و مBYا نو

م ط و و

3 أ نو ب ر@

ھد ا ةر % ا هذھ نإ ،م0

"

ن د و

"

هذ أ ن

"

ش و

"

هد

مو0% !"

"

-ا لط ا ـ

"

.

ذإ + ا لط

ن 3 9Eاو Eز ش 9 > Eاو ا و تاذ ا ن ددر لط وھ

> ر0 ( Bو ل $ B 3 +ا يذ ا مو 0% ا اذ ھ بار @Bا و ةد و ا 9 ،3

"

س ر

"

حور ا مو 0% ر + ا $ ا ر /*ا اذ ھ ل $ ث د ا ل ھ % " ن

"ط ا د ا ت E ا ن ت و 5 ر ا ل?/ د و !" ر+ ا و

ا و ا ر9 داد او > و ! إ 0

، م حور ا ل $ ةر /*ا " ر

.نو ا اد و ! 9 !" يو ن و 5 ر ا فر ك ذ E?/أ

) 3

(

س Eا د و

"

ن د و

"

ر أ ن ار $

"

ش و

"

Bو اور ا عو و لو

ىر ث ، + ا لط ا !" د د+ ا و م 9 لط ا E?

"

ن د و

"

3 أ نأ لو

ك ذ Q"% ن و0 ىود نود ن و ا م ا و ط ا > ا ن زاو م ب ء + دار , > ا

) .

4

(

) (1 :ن ر ا

>

3 %

، ص .34

) (2 :ن ء ا راد ا ، ر9 ا $ ا ز ر ا ، ر9 ا اور ا و اور ا رظ :جارد ل(

برW ا ، ط ،

،1

،1999

ص .43

) (3 ن " قازر ا د " : نور/آو

،ق > ر : ص

.276

) (4 رظ :د + ل : ق ا > ر ا

، ص .56

ET ك ذو 6اور ا ص " اد ا ا ن ف+ ب ط ا هذھ دE

>Eاو ا ص ا 0 ر 9 ا م 9 ا ؤر ن ط ار ا وأ " + "/اد ا هر( و

$?$ رو ن 0 $ ا ر % ا م " 9 ر9 ب"ط ا هذھ و ، ر

، %ط 9 او % ا ، ر % ا ة ا :ص ا ة ا

ا 0+ 9 ا Bا و د ( EB

. ر9 ا هذھ ل?/ ن ص ا 0 ر او و ا

و ط ىد و ا ل +أ ك ذ ن 2 و

ل ل ، 0 د م 9 ا ؤر ن ةر ھ

ر ا نأ ك+ ? ،ىر/أ وأ ط ا هذھ ىد م 9 ا ؤر د و رو" دأ ؤ

م 9" ا

% ا ر$ؤ 9 ط ل + و ا 0+ 9 ا و، و ا ! إ هرود ھد 9 و در

ھ

رد ا ن ث ا 9

ـ ل ا و ا و دار *ا ن E?

ـ يذ ا "9% ا و ا ن 3 W"

! إ

و هذھو ،ن ا و ا ىر/أ

ن ر +

"

ش و

"

و

"

ن د و

"

و ا :

.ن ا و ا و م6 ا

مو 0% نإ

"

ا و ا

"

مو 0% و ھ + و

ث أ تء د و س *ا

"

ن د و

"

هر ( و د*ا ل 9 ا ق ا ( / 0 ن زر ك ذ د9

و

د 9 ا " ھذ ا ا و د*ا ل 9 ا ن رظ ا E? $ 0 ن م .3" 0 ر ب د*ا

) 1

(

"9% ا وأ 9Eاو ا و )

conscience reels ر و وھ :(

ا ! إ د

عو ن لواد ا ط ا و ا و 0 ، د ا و ر % او د ( EBا 3 او ل Bا و ا دار أ ن س ا ق "/ يذ ا Bا ط ا دار أ د ؤ و

.ت و ا > " ةد و نوـ 0 8 0 إ

) 2 (

ن ا و ا و "

) conscience Possible > Eاو ا > ق ط ا ن ! (E*ا د ا 9 (

و هز نأ ن

،

> ط نو نأ طر+ !"

و نأ نود اد أ ز Bأ

) (1 :د 9 ا ! :رظ ص ا ر9

، ، د*ا د ا ارد Yا راد

ق

،ةد د ا ط ،تور

،1 ص ،1985 .123

) (2 رظ ر9 ا 6اور ا ص ا و د د ا د ا :ن? ور : ،

ص .208

اد ل $ 3 أ ! " > Eاو ا 3 ف + و ا اذ ھ و ،3 ر ھ ! " ث در% ا حور ا ن م د ا " + ا مو0% "

.

"

) 1

(

روط د

"

ش و

"

لو 3 و ط ا و ا و 5 ر ا 3 ن ا و ا و

م ھ % ض9 د د د 9 نأ

"

س ر

"

و ط ا و" ((/ ا لو(% ا (و(/

د ا ر % ا و ير ور ا و ا

) 2

ن ، (

"

ن د و

"

ن ا و ا و نأ ىر

لو (و ا د

! "

3 ت يذ ا ت Eو ا % ،ل ا م "9 "9 ا 26 ا ض 9

ت

"

ش و

"

أد ل + ا 3 و م 0

"

ن د و

"

3 " ق "طأ يذ ا د د ا 3 0 و

"

و ا و ا

"

.ن ا و ا و ! 1923

) 3

(

حر+

"

ن د و

"

أ د 9 د و ا اذھ ش و

اذT 3 > ل $ ا ن رد !(Eأ " :

نأ نود ا و ا 3 W" نأ ن ،> Eاو ا اذ ھ اًد أ Z " ن ر 3 8 ًـ " و >Eاو ا 0 ن "/ ا ! إ ا رط .

"

) 4

(

د % ا ل 9

"

ش و

"

ھذ ا ت و ا !" ل +ا اذإ Bإ ك ا رد Z" B

ا ا

! " أ ط Z " يذ ا ل 9 ا س اد ا ل 9 ، و ا و ف ؤ

. ر$ أ 3 * در ر$ أ نو يذ ا إو ، او در% ا ن رد

) 5

(

نأ م@رو

"

ن د و

"

هذ 8 ار $ ر$8

"

ش و

"

ةد 3 ر ا 3 إ ىد أو

> او

، د ا 3 ور ن ! "/ م 3 ت ا ن ث ا عر + ث ،3 ھ ا

م ھ % ر ظ ا ةد إ ن 3 و و تBBدو

"

ش و

"

ص6 (/ ن 0 و

ن و ( $ د ا ط ا )وأ ( $ ا ) :م ھ % ا هذھ

ا و و م $ ا ؤر و

م/ ا و ا

و و ا

ن ا

ف (و ث ،

"

ن د و

"

ث د

"

ش و

"

3 و + ا ن

ب E 9 ا 26 ن ھ و + ، 9طE ث د 3 8 ( ط ا و ا و 5 ر ا)

) (1 ش و د ل ا م" :ن د و@ ن و

، ص .187

) (2 ن :د + ل : ا > ر ا

ق

، ص .21

) (3 ن

% > ر ا:

،3 ص .22

) ن (4 :د + ل :

،ق ا > ر ا ص

.22

) (5 :ن 3 % > ر ا

، ص .22

/ ر ا مد/ ا د و .

"

ن د و

"

ا ةد ا ن اد 9 0 اد/ ا و ا هذ ھ

ز يذ ا ل$ ا و عار( E? تاذ و 6اد ھ و + ا ن8 رر ن ا و ا

9 ا ط وأ >

، نو د9 ا 3 ود 0 اذ0 و

!"

$ ا ز ا

) .

1

(

"

ل 9 ا ز دEو

"

ش و

"

،ض " و اد يد ر 3 8 م 9 ا ؤر Q"ط(

تBو س E اذإ

"

ن د و

"

ر + م ھ % ن Eد ار 9 ر 9 Q"ط( ا اذھ ل9 Q6ا

ل *ا ! ن ط ر 3ط ر ك ذ و > ا ن ةدد د*ا

Bا % ا و

.ب د*ا 0 يو ا

"

) 2

(

و م6 ا و ا و أ و ا

ىد تدرو ا ت "ط ( ا ن ھ ن ا

"

س

"ر و

$ ا جذ ا و و و لو 3 $ د

، ل ف أ د و ن

"

ش و

"

و

"

ن د و

"

و ھو ر /آ و0% مو 0% ا اذ ھ ! "

"

ا تاذ ا

"

وأ 6%

،

ماد/

"

و س ر

"

نأ ن " " و " + ل ظ مو0% ا اذ0

"

ش و

"

!% أ

د ا 39 ط 3 "

، دأ ! و ل +أ ق نأ ن B ي* ن ا و

، ا ك " د ا ت E?9 ا ل +*ا و ! ا ك " رو 0ظ 3 م $ و

و

"

ن د و

"

در % ا ل 9 $ د مأ دE ت أ ءاو ت E?9 ا هذ ھ ل $ رو 0ظ نأ ىر

. 0 وھ ا ا ن ل(% نأ نود 0 و و 0 ظ

) 3

(

ن قر%

"

ن د و

"

و

"

ش و

"

نأ ت "ط ( ا هذ ھ ماد/ ا

"

ش و

"

ر $ أ % " W ( ھ ط أ

، نأ ن

"

ن د و

"

تBBد ا ن 0 ط9 نأ لو ن

ن ،> ر 20 أ 0"9 ط ا

"

ن د و

"

دد ! " ت ظ% ا ض 9 ىد أ

د تBو ا ن

"

"ش و : 0 ھأ

-1 ط9 م

"

ن د و@

"

ر ب م ھا ، د ا 9Eاو ا و ار +Bا 9Eاو"

م

م0 م 0

"

"ش و .ار $

) (1 ن :نور/آو ل ھ نو : ص ،ق > ر

ص ،26 .27

) (2 > ر ا ،3 %

ص .27

) (3 ن :نور/آو ل ھ نو :

،ق ا > ر ا ص

.28

-2

$ ا وأ 9Eاو ا رو ظ ن ن % ا و بد*ا ! إ ر ظ ا 6 $ ا ك " زو د

. ذ ا Q % ا دE ا 0 إ د B دE ھر او

-3 ن % او بد*ا رو ط م 0% م (9 ا

د ا ر ث

م "9 ? ا ةر ظ ا ن E?ط ا

ل ا

. ) 1 (

و ةر $ ء ا ط د و 3 أ Bإ هذ " و ذ *ا ن ف? /ا ط دو و ن م@ر ا !"

0 " د ا تBو

"

ن د و

"

)د د ا 3 0 س 8 يد و ا يو ا

،( ر و ھو

ا هر أو هذ 8 د د+ ا 3 T ةر ةد د ةدBو و ت

ا ـ د*ا د ـ

،

ل 8

"

ش و

"

0 ت "ط ا ا و ا ن 3 Eأ يذ ا ط ر ا ك ذ د لظ

و ر ا ر % ا ! و ،

"

ن د و

"

وھ ن د ر * ر/Yا

! رأ 0 ?/ ن ا هذ أ

و ا يو ا 3 0 ئد و م 9 .

2 ھ ا : و ا و ا - ـ

ئد ا و م

2

- -

1 و ا و ا 2 ط3 م ھ

"

> ا نر ا ف( ةر لو* ت" 9 ا ا "

ر+

د?

ي ل ا

ير 9 ا ر+ ن $ ا نر ا و

ا ل E ن % "%

"

ط

"

(Kant) ،ر % ا ! 9

نذإ ر+ ن $ ا و ر+ > ا نر ا ! E +Bا ھ 9 !" تظ

، يذ ا

ر طإ ر+ > ا نر ا > أد ر 9 او ، ء 0 " مو ا % ا 3 د(

0 م E ا و ا

"

ر) )

"

ncer e روط ا رظ !" اد 9 ع Bا م" Sp .

"

) 2

(

أ

"

يد ر )و)

"

م 0 $ ىر ةر لو*و ق ل 9 ا ل " ل 9

ر ؤ لوأ ,

ن

"ـ ي ھB

"

0" 9 ا ث ،1928

"

يو ) ور

"

ل فر9

م ظ ا ھو 0 " " 0 9 ا طور+ Q (أ ث ،م و% ا ىر W" ا و .

"

ف ) ھ

"

E?9 هءاز أ 3 دد ظ نو W" ا تاد و مظ م ظ ا اذھ ،ك

) (1 :د + ل

،ق ا > ر ا ص

.30

) (2 :ةروW يواز ا

" " ن ،ىد 0 ا راد ،ت ط ا و ئد ا و لو (*ا ث ،يو ا 20 ا

، ط ،ر 6از ا ،1

ص ،2001 .97

وھ ا طر+

ر( 9 ا !" " ا م ظ ا أ 6ز ا

هذھو B ا Bإ ر0ظ

ن

.ن 9 ق ر طإ ك ذ و ر( 9 ا هذھ ن 6 ا ت E?9 ا ل " ل?/

) 1

(

( ن ف ؤ ا ل ا وأ عو ا ! 9 0"(أ ل ر

، م ظ 0

وأ ء + ا ةرو( ت ھ ،ء +" د ا تاد و ا دد ا و 9 ا ن ق وأ ء + ا ر % يذ ا نو ا وھ إو ،ب هءاز أ ط ر يذ ا " ا م ( ا وأ 3" ھ ز ا ء ط ر ا مو0% 3 و 9 و رطو 36 6 0 و ن

ن 3

.هر( ن ل ا و ط ار ا ق Bإ ض0 B ء ا اذھ و و ىر/أ

و ر( 9 ا ك" 3 رز] Eد ظ ا ھر( م ظ ا ث وھ ا ث او

. 3 و س ظ س ؤ ل

) 2

(

ن $ ا ض9 0 ر9 او :

"

وأ %" / ر( ن ت E?9 ا ن ر 0 8

وأ ت "

، ر( 9 ا ض9 ت9 ا "

0 ر م أ 0 ت ل

ھ ءارط ا ن عو ط م ظ ا ب ر ةرھ ظ و م ظ ! وھ ل ا اذھ ،ءارط 6 ا ت E?9 ا م ظ ا اذھ ل + د و م ظ ا ن

" ر( 9 ا

! 2 ا ىو

ن ل(او م ظ او ت E?9 ز نذإ ،ل ( Bا وھ اد د ار(

ا ر( 9

، + ا 0 E? و ر( 9 ا و ن ث 6 ا ل " 3 و ، %" / ا أ

" ا ل فد0 و0 % ظو ا + ا ! إ

ف ا ل/اد ل(او ا ت "

.3 % م ظ

) 3

(

أ ھ ل ، ر ت ار ن ت E? در 0 ل9 B ا ن او ةز ا 3(6 (/ د د ل ا و ءاز *ا ن ت E?9 ا دد 9 د اوE 0 ظ و

. د*ا ل 9 ا اذھ @ ( ت ا ن او ا و ت Yا !" لو(و ا

Q"ط( ! إ أ ر + نأ د B

"

ن و ا

"

و

"

د و ا

"

ز د9 يأ ن B يذ ا

و اد يو $ ن8+ ا اذھ ز ا د9 ،3 8+ و 3 دBو 5 ر ! إ سورد ا ء + ا د 9

) (1 ن 3 % > ر ا : ص ،

.70

) ط ،تور ،ر+ ا و ت ارد" ر9 ا ؤ ا ،^ ر( م ھار إ ت اور ، Bد ا و ا :د ا د+ر :رظ (2 ،1

ص ،2005 .19

) ارو + ، د*ا د ا 6 ا رظ ا :ل ح? ( :ر ظ (3 ت

ط ،تور ،ةد د ا ق Yا ،2

ص ،1980 ،77

ص .178