ا اا اا را ا ا و ا ا ةرازو
!" ير$ $%
!ا م' و د)"*ا ما آ د)"*ا ما !"
د)"*ا ما , !%ا ةد- ./ ت $ 12 $$ ةآ3$
فا5*ا و .ا ع, يد)"*ا
ا دا'إ 1$
:
رآا ذ5:ا فا-إ ;<
:
5 م=-
بها ' م-
"ا ءA'أ :
C:ا $ا <ا D)ا ذ5:ا
!" ير$ $% 2$ ذ5أ !ر Fا ' ش H .د !" ير$ $% ا ا ذ5أ ار$ بها ' م- .د أ.
!" ير$ $% 2$ ذ5أ اA' ز, HI .د !" ير$ $% 2$ ذ5أ اA' 1!J ش .د
$ا !ا
2008 -
2009
H $أ ،QD Cا 1$ Q' مR!ا و ةR)ا و QDآ و F ا :
ا3ه ز/إ , /'أ و ,و ي3ا Q< و S/5 TJ و TU- H م- رآا ذ5:ا ،فا ذ5:ا Qإ .ا UH م<أ ،ا
بها ' لRW 1$ ا ا3ه م<إ و ز/إ , .ADا S X% ي3ا ،
ا S)/ و S<%<
. CW و <5أ دا,أ .آ Qإ UH م<أ آ
،ا ا3ه م<* ة'!$ و Jار 1$ Tو,و 1Uا ياو S Q' ت3< ذ5أ .آ و $ .آ Qإ ,2إ
.
H S%<أ W:ا , و "ا ءA'أ ماUا ة3<5:ا Qإ U
ا ا3ه "$
.
Qإ .ا ا3ه يهأ :
؛,ا و )H ه$أ و ه' , Fا ل أ ،1Uا ياو
؛بها ' م- رآا ذ5:ا ،.2Dا يذ5أ
؛Z/أ $ ،'أ ة" Wأ
<اWأ :
؛ىH و $ ،ةر5 ،ة
؛' دا,أ .آ
؛R$ز و <R$ز ،<C
Fا \,و ل" 1$ .آ و
.
، ا و حا أ م ا "ا د$%ا نأ ، '( ) * +ا د$%ا ,-ا .إ 0 ا1ه ،3و* 45 لو7ا 8 93 و :5 ;<*
$3 و ن 45ا =, و ؛5-ا ر @3 و ؛قا BCا ل +3 DE ثا7ECا " G4ا Gا ه+0 و H *د-* ت5ا .
،* وأ *7-* Kآ ءا B ،:4 لو7ا ت78و 'ذ 8C
ا . ةG*
تا74ا P1ه * Q%Rا و =;
.
" ه* S-+ "ا ق 4ا H* H;* ر7% Gآأ . ذا +Bا نأ تأر ،*7-ا لو7 45 Tا H U عاG$ا دا7(إ .إ ا1ه ىدأ * ،:3G@B و هذ X4 ث
: ،"وروCا د+3ا
نا و ;G*Cا ة7+ا ت) ا .
و *5ا لو7ا .إ ء)Zه ةG[ تG3 'ذ ء 0 . و
Pذ S5* H* B 3 ة778 و3 تBB H D+ @% آ أ .
T Kآ ةGUCا P1ه
ا ا B ا هر *5ا لو7ا H* GT; ذ\ا "ا ج*7ا و =; : 4B "
د$%ا ا1ه "
.
وروCا آاG< وGا و "وروCا د+3ا ه53 "ا '3 تB4ا P1ه زGأ H* و -
،@B *
ا 5B (G G3Z* " :5 ن\ا Q3 "
1995 .
ا ت) +ا نإ -
ر:إ 15* $U و ةGUCا تا 54ا " Qا ه7:( "ا 3اGBإ
ا ;G*Cا ة7+ا ت) ا و+* و ،"3 4ا د+3ا هذ X4 و ر *Cا م*ز . ذا +B
" cر و 7-ا Pذ S5* ع0 H* U و ،@Bوأ قG<ا و @B ا -@5ا "
G+ 5ا ,ا لود * -4ا 3%\ " G[5ا ةدd "وروCا د+3ا م% ،:B 3 دا @ا : نآ "ا و XB ا *( نو3 . "5* 778 7 :e@d ،يرا "
-@5* @B ا -@5ا 8 .إ ف7:3 Hدا =h* " آاG( '1 ا74* ،H*,* و Heاد راG-Bا و رهدزإ .
ا ا1ه H*
آاG( ت%3إ ماGd ،آاG<ا P1: ي :ا 7ا 8 .إ "وروCا د+3ا م% ،S@5
. K%و "ا ،Geاiا :5 H* ،XB ا G+ 5ا ,ا لود =h* H 3 e5j 5B %3ا 2002
B H* 3ا " ل ا رB $ ،ت0وا H* 8 7 ، G
2005 .
. إ حا نR :5* و نآ "وروCا د+3ا * آاG<ا %3 Geاiا ماGإ نإ فوG[ا :0G3 "ا ت7+ا "@h3 . ه743 ،8رU Qeد @ "ا د$%ا 5هاGا د$%ا .
اGd Geاiا نأ ه ،5ه 8 G:[ * H;
آ ل;(إ " -3 %3ا P1: :*
ء<إ .إ "*G ي1ا و آاG<ا P1ه " يد$%ا ا نأ و U ،"وروCا 'G<ا * Q%Rا قm " G+ا لدا -@5*
2017 45 ق\ا . :هأ - Q نإ %3ا د 5 Qهأ H* G ،
0ا ا تو اG[ ،Geاi ،جGE =% * " :, ي1ا و ،HG@ يد$%ا ى 4ا H
يد$%ا :eادأ ى 4* G آ تBB "5 :*i * ا1ه .
ا إ :
S@5* H*
د+3ا * آاG<ا %3 :*اGإ ءاG8 اGآ 7+3 فG3 Geاiا نأ ،"وروCا
قm " G+ا لدا -@5* ء<إ " U $5 ي1ا و 2017
';ا H* :5 3G * و
4BZا Kآ و ،5$ا ت5ا . U آGا Gc و آGا ق -+ "ر7ا آاG3 و ةوGTا Sh ;* هر د$%إ يC o5ا -ا "ه د$%ا : آ .إ 0إ :
G *i* نذإ Geاi ،ت*7U و B H* 53 G+ا لدا -@5* " واiا GE ;<3 -5ا ثا7Ed ;ا تB4ا د 'ذ و 4BZا P1ه H* %\@إ يد$%ا :eادأ ى 4*
: ++$ا هRا .
+ا ا1ه " و53 لو+5B * ا1ه و لؤ4ا . 8ا ل\U H* D
"ا "4eGا :
ا ت ا اا دا ا ه ! "آ و % يأ (إ ورو+ا آا,ا -.!
- ج 1ا ف 3ذ و ،6! ا اا ةد.ا و ا8
؟:ا دا ; ا .
ا Gا qBCا حG H; "4eGا لؤ4ا ا1ه ء 0 . و :
* - وروCا آاG<ا ن ,* ه * -
؟Geاi8
* - P1ه تB;إ "ه * و ،آاG<ا P1ه رإ " و % Geاiا د$%ا 4BZا %او ه *
؟: ةGUCا
* -
$%ا 4BZا هR3 د $-ا *
؟:3@* "ه * و ،د
* -
؟--+ا te5ا "ه * و ،ا P1ه uh نvا 7E .إ Geاiا K اذ*
.
ت ا :
ا ت0Gا حG@ 573 -4ا ت)ؤ4ا . 8ا و+* نإ :
- وروCا آاG<ا G3 -
G@3 "ا تا74ا Qهأ H* Geاi8 . و يGeاiا د$%ا . أ
د$%ا 34BZ* * [5*
.
- ى 4* H* G3 GB ت\U7 :8Eإ ى7* H G Geاiا د$%ا 4BZا %او
يد$%ا :eادأ .
- 8رhا 45ا م*أ Geاiا د$%ا 4BZا راGBا و ء- E ةروG0 هRا
ا وروCا آاG<ا :0G3 "ا ة77<
- د$%ا " "ا ج*7w :5* B 'ذ و ،Geاi8
"ا .
- 8 H* 4BZا P1: "%G آ Geاiا د$%ا 4BZا هR ة7ا t*اGا
"+ا ق 4ا زو3 H* :5;3 و ،"Eا 5ا .
عا ر إ ب أ :
- ه ي1ا u$hا
؛يد$%ا فاG<Bا و +ا
- د$%ا D " : ى7* H و ،"وروCا د+3ا * Geاiا آاG( H م\;ا ةGTآ
يGeاiا
؛
- .إ B* 8E " م ا Geاiا ن آ . ةرد% 4BZ* " BBأ H; ي1ا و ،ت%وG+ 7
و 5و هد 8و ضG ؛
- ع 0 ا ا1ه T* لو53 " $h<ا cGا .
ا فاهأ :
hرا تار @ 'ذ و U فوG[ i3 م ا Geاiا د$%ا 4BZا نإ . .وCا 8ر7 :Uا7* " 73 "ا ةGUCا P1ه ،د\ د$%ا فوG[ و :37:( "ا G+ا ت%و . ةرد% 4BZ* H* %\@إ ن ; ت%وG+ا جرU يGeاiا د$%ا D نd 5* و
و7ا و 5 ا د$%ا E4ا . هد 8و تjإ . .
د :ا آ 9G;3 @ * ا1ه و
G( y " ،"ا د$%ا " "ا ج*7 : ح4ا و 4BZا P1ه هR3 8أ H*
آا
45ا دا7(إ :هأ ةGآ ت7+3 :5 3G .
هRا ا1: *اGا "4ا و د :ا P1ه ن3 ه و ،Bار7ا H* ف7:ا ه ا1ه و '3 ءا B ،
وروCا آاG<ا رإ " "وروCا د+3ا فG H* EG-ا وأ و7ا فG H* *7-ا -
Geاi8 .
ا :
ب Bأ ع3إ ل\U H* Q ;(إ . 8ا و+* و D+ا ا1ه رc " ض hا نإ
و Geاiـا دـ$%ا ت4BZا %او .إ قG@ـا ل\U H* 'ذ و ،"+3 "و ":5*
Gا فوGـ[ا * Bـ5 ه و ،%ا ا ا1ه ــ+3 و+*
دـ+3ا * آاG<ا " Tا و ـ5ها
"وروCا .
ى7* +3 و ت4BZا P1ه هR3 ـ8أ H* ـو7ا : K*% "ا تاردـا =و Qj
: .
!" #ا ت ارا :
.إ : ضGا Q3 H3Gآ1* 78و ،57 تG 3 "ا 8اGا =h* . ع\ا 7 - Qهأ وروCا آاG<ا ه و )أ ،ا1ه 5T+ " H@
- د$%ا 4BZا هR3 و Geاi8
Geاiا .
نا 5 K+3 .وCا ةGآ1ا نأ DE
"
وروCا آاG<ا -
Geاi8 :
ت7+ا و %ا ا "
H*
لآ 7 @ا دا7إ )
،=@B *8 2002
- 2003 ( آاG<ا ق3إ نأ ه ;(إ ل E رو73 ،
ل( نو3 .إ يأ ،--E آاG( .إ يدZB "وروCا د+3ا و Geاiا H % ا –
ب 58
د+3w يGeاiا د$%ا 3 SB DE ،-4آ ن ;B مأ ،8ذ ;< نأ H; ي1ا
؟"وروCا .
Tا ةGآ1ا *أ
"
وروCا د$%ا آاG<ا -
. :3B;ا و @B * هR3 ةدإ
Geاiا 5$ا ت4BZا "
:( ير7% @ا دا7إ H*
) ،"%ا ا مأ "*ا iآGا 2006
-
2007 ( وروCا د$%ا آاG<ا تB;ا H لء43 ": ، -
هR3 ةدإ . @B *
Geاiا 5$ا ت4BZا .
أ Gآذ H; H3Gآ1ا H3ه 8 .إ أ آ ل E "و7ا .-ا U و ،ا ت-ا ,
و ةG$ا ت4BZا * [5* . و يGeاiا د$%ا . آاG<ا ق3إ تB;ا و رjm @B ا )
=@B *8 –
13 ، 14 G 2006
( H* : سR ) ت\U73 Kآ ي1ا و ،
8 .إ ،ا1ه 5T+ ع 0 * 93 ة13BCا فG ت4BZا هR3 ت@* ل E "و7ا .-ا
Gا لو7ا " @B ا و ةG$ا )
=<ا *8 –
17 ، 18 Gأ 2006
( ةو75ا .إ 0إ ،
Gا آاG<ا 3 و H4+ آ "Gا يد$%ا *;ا ل E و7ا –
وروCا )
*8
=@B –
08 ، 09 ي*
2004 .(
$ه ا :
DE ،ل $ j\j .إ 4- نأ 5R3رإ 8و آأ . ع 0 ا ا1ه 5* B :
وروCا آاG< ن 5ا و لوCا $ا " لو5 -
"ا د$%ا *\* ،Geاi8
وروCا آاG<ا م% بBأ .إ '1 H7:* Gا -
UCا P1ه @B * ق4ا G3 "ا ةG
G+ 5ا ,ا لود و "وروCا د+3ا H 3 "ا e5Tا تآاG<ا ما وروCا آاG<ا : ،XB ا -
ت%\ا رإ " D+ا ا1ه " :و53 QB "ا Geاi8
وروCا Geاiا .
Tا و "Tا $ا *أ .إ قG@54 ،Geاiا " د$%ا ت4BZا %او "
رإ " وأ * ;+ا تE\ا رإ " 'ذ نآ ءا B ت4BZا P1ه :37:( "ا تE\ا : تG* "ا ر @ا EاGا @ Hو5* ،";:ا +$ا t*G .
'ذ .إ 0إ
ت4BZا P1ه %او .إ قG@5B ضGا ل\U H* "وروCا د+3ا * *Gا آاG<ا y "
آاG<ا P1ه " :;* .إ 0إ ،"5 ا د$%ا . و : ةGUCا P1ه تB;إ .إ .
،Geاiا د$%ا 4BZا هR3 ت@ Sاو DTا $ا uh و ت@* .إ ضG ة7ا t*اGا .إ 0إ ،* $ د$%ا 4BZا هR3
.إ :5ا " H%G@* ،هRا ا1ه Qد " "وروCا د+3ا رود و Geاiا 4BZا هR ا P1ه Q-3 .
0إ ،:و53 Q3 "ا ط-5ا Qهأ : ضG * 3h D+ا ا1ه Qh و "ا te5ا .إ
34BZ* * [5* و "5 ا د$%ا D روG0 :أ ىG "ا تEاG%ا و :إ 5 3 د$%ا .
Cا ا د)"*ا ]$R$
ورو:ا آاا -
5$
) /-H ر!$
(
Hورو:ا اا ت"Rا
% :
* و ،Hدا =h* " ةGUCا تا 54ا ل\U "ا د$%ا :G "ا تار @ا نإ
* :5 Gا hا Qا لود H 45ا دا7(إ H
و هأ دادi3 د$%ا ت\;ا K8 ،
+* ذ 5ا S5* . عاG$ا أ و ،و7ا د$%ا ت%\ا . اGjR3 ث Tا " ار $
:
نا و ;G*Cا ة7+ا ت) ا ،"وروCا د+3ا .
.إ ء)Zه ةG[ تG3 'ذ ء 0 . و
Pذ S5* H* B 3 ة778 و3 تBB H D+ @% آ أ و *5ا لو7ا .
+3ا ه53 "ا '3 تB4ا P1ه زGأ H* و آاG<ا B4 وGا و ،"وروCا د
وروCا -
"ا و ،@B * Q3
5B Bر :5 ن\ا 1995
(G G3Z* "
. H ةر "ه و
5ا ,ا لود و ،:8 H* "وروCا د+3ا لود H 3 آاG( %\
G+
H* XB ا
ىGUأ :8 .
-@5* 8 "4eGا :7ه G+ا
ا Heاد راG-Bإ و رهدزإ -@5* XB .
لود H* هر Geاiا و G+ا
آاG<ا P1ه " تأر ،تار @ا P1ه y " و ،XB ا
:5* "3 "ا د$%ا و B4ا فوG[ا و ت7+ا :8ا Cا 4ا .
إ ا1ه : ىدR .
إ 8أ H* د :ا آ ل1
%3إ ماG
"وروCا د+3ا * آاG<ا .
B ا1ه : نآ 7% و 5
2002
"ا ،%3ا P1ه . ء,*ا Q3 DE +أ
K رB 5B ل ا 2005
.
و HآاG<ا H3ه H* آ .إ قG@ا لو+5B $ا ا1ه ل\U H*
) وروCا آاG<ا -
Cا آاG<ا و @B * ورو
- Geاi8 (
"ا د$%ا *\* Qهأ زd ضG5B ا1ه % H; ،
Gا .
لو(ا ا :
)ا * )ا د ,-.ا /010 2
"3 4ا د+3ا ر:إ H 3G3 5B
1989 "ا د$%ا i3 ة778 ةر ر :y
Hh* H*[ H 9 ةGا P1ه ،ذ 5ا S5* . 77( عاG :4;
)
"آاG(إ و "Bأر (
،
و Hدا 8 " :3ار7% زاGإ ة7ه8 لو+3 ةGE تد$%إ :8 "ه إ و د$%ا U
:5ه و :3G@B ضG H* :5;3 5ا H* H;* ر7% Gآأ S-+3 .إ B .
ا1ه نأ E\ا و
،Gا د$%ا i3 K+أ "ا ت4ا و ue$hا H* * زوG .إ .,أ عاG$ا 7E 3 H* :5 3G3 * و د$%ا ت\;ا ةGهy :هأ H* "ا و $* 77+3 و تB4
د* 5* S-+3 و آG<*
. و :8 H* ت\;ا P1ه H h* تآاG( م% .إ G*Cا ى73
H* H;* ر7% Gآأ . ذا +Bا ه @ 'ذ ءارو H* ف7:ا و ،ىGUأ :8 H* ىGUCا لو7ا ،ىG;ا ت\; 45 U ا1ه و ا قا BCا ءارو H* ف7: ةدG5ا لو7 45 *أ
7+3 45ا * ،م 7 * 7اiا و 77<ا عاG$ا ا1ه Uاد ن;* : دإ ه 'ذ آ
*5ا لو7 45 U .
لو(ا 3$4ا :
2 )ا * )ا د ,-.ا ت و 56 ,
- ) ،Gا د$%ا i3 ت4ا و ue$hا H* * د 8و ه م ا E\ * د$%ا ة+ا . اGjR3 و ة7E تدادزا :5; و % H* ةد 8 * H;3 Q :أ .
:* " "ا و
و @4ا نأ ةG; BG3 ,أ إ و ه7Eو G;4ا تار7-ا و ت;* د7+3 ) ا ;ا
8ا ا ت وCا H* 73 د$%ا ,-ا و ت\;<ا * ا1ه ،د$%ا تار7- -و : مها و :3اG*
. ء"< ت4ا و ue$hا P1ه Qهأ .إ قG@5B @ا ا1ه ل\U H* و
H*
ر$Uا .
1 - ذ ا :; 0 <$= عا,ا داا و * أا م ? ا ة4 :
إ ةروG, ىدأ "آاG(ا م[5ا " و "3 4ا د+3ا ر:إ نإ م[5ا ةG@B .
-B آاG(ا لو7ا K+أ و ،"ا د$%ا . "BأGا
، و ق 4ا تm Sو 3
نأ :R( H* *( د$%إ تE\ :53 ل\U H* :3د$%إ تزا 3 S-+3 ة7ه8 لو+3
،: ضوGا 77<ا عاG$ا ا1ه y " د$%ا :3ار7% H* G3 BBأ ;<3 ي1ا و
H;* ر7% Gآأ . ذ 5ا X4 :eارو H* .8G "ا و ،*7-ا لو7ا H e-ا ة77<ا 45ا 0رCا ةر ا H*
. * ا1ه و ىدأ
و :;* ii ة7E * تآ " لو7ا P1ه 3 .إ
45ا :3ار7%
.
2 - ىا Cد ,-.ا ت D ا و ت1ا ةه E :
Kآ ءا B لو7ا H* * H د$%ا ت;ا و ت\;ا H ;3 .إ P3ا G وأ :5 * وأ :5 *7-*
ا1ه و ،م ا Qا i3 "ا ت4ا Qهأ H* * و *7-*
د$%ا :0G "ا ت7+ا :* :;*d 9 ةدG5* لو7ا نأ .إ .وCا 8ر7 8ار Gا "ا .
<ا ;G*C G+ا لدا -@5* ، "وروCا د+3ا H* آ G و )
(
) ا ةد- Bm قG( ب 58 لود @ار و ;G*Cا ة7+ا ت
) نBCا (
فG H* * 7ا
د$%ا ا1ه " ةG* ;* +3 "ا ت;ا و ت\;ا Qهأ "ه نا .
3 - وا Cد ,-.ا ت -1)$ #ا GCوا :
ا ا1ه ر Qهأ T3 " G4ا و7
:
) 1 (
-
؛Qا ى 4* . "+ا t35ا ت)7* GT; ق 3 ت)7 و7ا ةرا - * 5 د7$ 5+أ *7 :*;3 8رد ةدز و ا لا قا Bأ " e:ا B ا
ا . هر<ا و :35* د7 و :أ QE .*5 --E م آ eه ;< "ا 7$
. و
و ،hا و7ا ا قا BCا H * لد3 "ا لا *Cا سوؤر QE eه ;< 7اi3 Qj H*
نأ نود كG+ و 5 "ا لا سأر أ و T7+ا ل$3ا eBو , eه G4 ا ت8E و جا ت -jو @G3 ؛ا ةر
- و ق -+ا 43 " -* eB آ نvا م7h43 K+أ "ا و7ا ت\ا د73
؛ت*اiا
ص ص ،2003 ،ABا CDا تارA,6 ،"و ا دا تأ" ،بG دA ي ،H,% %أ لدJ :(1) 31 ، 32 .
- U ،ةGUCا تا 54ا " ةG(ا Gc و ةG(ا 58Cا تارTBا QE " e:ا ةدiا ى 4* . *5ا لو7ا H* هGc * KUد "ا و +5ا "آاG(ا G;4ا لود ل\-Bإ 7
+* ،58Cا تارTBا با18 م +* قB " ،Qا ت0 H* Pر $3 H; * آ هإ
iا E و تاز*إ و .
4 - Cر ا و ا و C! ا نوJKا ةرادإ *L )ا ت #Jا رود *0 %
* )ا د ,-M :
،3رادإ " ا ت4BZا رود "*53 ،Gا "ا د$%w *:ا ue$hا H*
5B ا ةرا [5* ء<إ و "آاG(ا G;4ا ر:إ 7 $U 1995
Q[* م,إ و
" T3 "ا و "ا د$%ا ت4BZ* H* DTا ,ا لآإ Qj H* و ،:إ لو7ا :
-
؛"و7ا ي7-5ا م[5ا ةرادإ H لوZ4ا ،"و7ا 7-5ا قو75
-
؛"و7ا "ا م[5ا ةرادإ H لوZ4ا ،"و7ا '5ا
-
"ا يرا م[5ا ةرادإ H وZ4ا ،ا ةرا [5*
.
"ا يد$%ا م[5ا ةرادإ .إ 3 K+أ :أ ا ت4BZا P1ه . E\ و ا * [5ا ع-إ X, :5 S45ا H* رإ " ة778 تm ل\U H*
يدZ DE ،
راو ا و 7-5ا نوZ<ا ةرادإ " Gآ1ا B ت4BZا رود 7اi3 .إ تvا '3 S@3 Q .
) 1 (
5 - O ا و تP ,%.ا و ت 0$)ا *L $)ا ةرQا :
" ةر j H G3 "ا و TTا ةر T فG * د 8 E "ا د$%ا i Gا Tآ 8 5;ا و ت)$3ا و ت* ا .
'ذ H* ،"5$ا ع@-ا " ;:ا تاGا H* 7i ا ةر Tا P1ه K 7- و :
) 2 (
دO آا +ا ئدCا ار Q :و ا دا تR:ا " ،بG ي ،H,% %أ لدJ :(1) ،ر 6ا ،ة ا :ا راد ،"ST1 ; A:ا هU 6! J !6ا ة ا تارATا ةJا و ا 2005 ص ، 78 .
.30،31 ص ص ،2004-2003 ،ر 6ا ،:ا را ا ،"A:ا و 6ا لو ا" ، تA.Z :(2)
-
؛8ا تا7ا " 77ا GB و ،5$ G;ا جا - 57ا ت5$ "45ا ط :ا و +ا ت5$ 7اiا $5ا T*Cا ما7hBا
؛hا نا7ا H* $Uر دا * داGBإ و 5$ا ت*h "*5ا جا و ،ت*h - T* ة77ا ت5$ا G @3 GB و *%إ :
و را $ا 5 و ر1ا %@ا
jار ا B75:ا و ,ا ء;ا و توآوGا .
ه ا ةر Tا P1ه ر<إ . 7B * نأ .إ ،5ه ةر(ا ر73 و تآ,ا رود [\:!
ت6ا ةد : ةر Tا " 7e-ا رود e:ا ا ت;*ا تاذ %\ا تآG<ا 3 ذإ .
ا 8 5;ا Gا =Tآ 8إ 5 $ نأ .إ "8ا Hا K- "
) 1
.(
.إ 0إ ،3* ا و 8 5;ا ةر Tا P1ه د 8و نأ .إ ,أ ةر(ا ر73 أ آ 7B 7% و7ا لا *Cا سوؤر ل-إ GE 7اi3 و و7ا ةرا GG+3 XاGا . Gآ ;<
8رد ةدز ل\U H* ا1ه و قا BCا 7آR3 و Qا ءاi8أ H لدCا يدا دJا
و
GTآأ H 5$ا 8ا ا ز 3 P,- Q ي1ا "و7ا ا Q4-3 H* 778 ع دإ e: t5* يأ ت ;* 5$3 Q DE ،ود H*
7Eاو ن;* H* GTآأ " "
. " G3 5 t5 * ا1ه
@ا درا ا "ه د$%ا ةر7-ا و ة - BBCا ةiآGا 73 Q " و ،Qها "و7ا لا " 45ا ةر7-ا وأ ةiا ك\*إ " K+أ
) 2
.(
3$4ا
*D Qا :
#L ا ةر!ا
لو7 اG@U و اGآ 7+3 T3 "ا د$%ا i3 "ا 5هاGا تاGا و تار @ا نإ :5* *5ا U و Qا .
R( H* * آ G 3 . ا لو7ا P1ه . يروG,ا H* أ ذإ
ا و تاGا P1ه H* ةدB : 4 نأ :0G3 "ا Ghا H* -
. ب4آإ نآ و
و ةiا P1ه G 3 8أ H* S4ا .إ لو7ا * KB ،GآCا نهGا ;< 45ا ةر7-ا
"ا د$%ا ا1ه " إ ج*7ا H* :5; " ى 4* .إ :35 "%Gا .
نأ و U
3 م ا ا 45ا ـG4ا =;ا ل\U H* ن iا ء0رإ ضG
ت وCا H* G * ا1ه و
JA ،"CC 11 ثا %أ : DCBا S;^ و ، ا :ا يدا مU6ا" ، ا CJ `DTا CJ :(1) ،ةهBا ،:ا 6ا 2003
ص ، 52 .
.40 ص ،aآذ bC c8 ،"و ا دا تأ" ،بG دA ي ،H,% %أ لدJ :(2)
Hد$%ا o 4E
) 1
.(
1 -
#L ا م0 :
أ Gا 5 " 45ا م :* + و ،د$%ا B4ا 5 " ىGآ ه
* ،و7ا وأ 5$ا وأ 4BZا ى 4* . ن ; نأ H; ذإ ،+ا ى 4 -و =h ه 5$ا و 4BZا ى 4* H = ف\Uإ ك5ه نأ Qا .
أ -
#L ا م0
= ,ا و #Jا ى#0 <$=
:
"ه BBأ G* رأ 9; تء8 45ا آG< Qها H* 77 تBار7ا +3 ا ا 5ا " ه4ا و و7ا ةرا " ه4ا وأ ق ا ،iا ،+Gا .
) 2 (
G<ا ةر7% +G 7$- و دG@,* ر S-+3 . آ
) ا * (
iا H *أ ؛راGBw %
ىGUCا تآG<ا H ف\Uا S-+3 " آG<ا ح : )
;3 وأ i* ج 5* ل\U H*
ه\آ وأ 4 ,h5*
( ةدز 7$- و7ا ةرا " ه4ا وأ ق ا uh و ؛
ا ق 4ا H* :$+ آG<ا " آG<ا ه4* " ا ا 5ا " ه4ا T3 و "
ةدiا P1ه . [+ا و ،"--+ا U7ا H* دGا $ ةدز .
) 3
نd ، '( ) * و (
نأ H; "ا 4BZا "ه : [+ا * Gا P1ه S-+3 نأ @43 و 3 "ا 4BZا :R :5 ل - ةGا فوG[ا :@3 453 ةر7% تاذ
.
.إ oا 3إ 7- ،ع@-ا وأ 5$ا ى 4* . 45ا م :* 77+3 uh *أ
% تآG( H,3 "ا 5$ا '3 "ه 45ا ةر7- 3 "ا 5$ا نR ل -ا . ةرد
دG@,* سBأ . Eرأ S-+3 و ا و +ا قا BCا " 95ا
) 4
.(
(1) : GELINIER Octave, PATEYRON Emmanuel, « La nouvelle Economie du 21eme siècle : Les 28 règles du jeu », Ed. Economica, Paris, 2000, p 61.
) 2 ( : ،(6 فا :d
"
:8 e ،!اد و ;6ا ةر Bا مA.
"
و ثACا آ ،دإ قاروأ ،
د :ا ،ةهBا :8 ،ا و دا تار ا 19
Aآأ ، 2002
ص ، 9 .
) 3 :(
ص ،c8ا h.1 9
.
) 4 :(
h.1 ص ،c8ا 11
.
" T3 "ا و ع@-ا ى 4* . 45 G3 " ة778 G* ف0أ oا نأ )إ :
) 1 (
3Gا 45ا 8ا S-+3 )
:45* 8إ H* Gآأ : جا G5 8إ (
ظEا و
* " و ةرا ل* " "ا ق 4ا " ق رTBا ل
.
ب - وا ى#0 <$= #L ا م0 :
"3 "ا ت*7hا و 4ا جإ . * ود ةر7% :R "و7ا ى 4ا . 45ا فG3
"--+ا U7ا ةدز و : [+ا * ،و7ا قا BCا ت8Eإ و7ا P1ه "5ا
.
) 2
آ (
* -ا ةوGTا ةدز " و ,* % SU . * ود ةر7% :R فG3 .
) 3 (
. ةGUCا P1ه ;*إ " T3 و7 45ا ةر7-ا نR ل -ا H; ،\$3 GTآأ ةر $ و دG@,ا 5ا SU ل7 8ا ةدز . ةر7-ا وأ ،45ا لو7 ر- ,ا -
ق 4ا " 45ا و ا . ةر7-ا . 9;53 8ا ةدز نأ DE ؛H45ا H* عGBأ 5ا S-+ ه ا ق 4ا " ق ا نآ اذإ Qj H* و ،8رhا ق 4ا وأ +ا ،4
8ا " 45ا ةدiا ه 4ا نd .
) 4
Sو جا و ةد ا G 3 H* 7 \ 'ذ .إ 0إ (
و7ا Gا .
2 -
#L ا تاد0 :
3 "ه و
م[ T Porter t:5 تBار7ا cأ " BBأ $ 45ا تاد7+* K@3رإ
"ا ا ;<ا +0 * T* B* ;( . Uا7* *آ :
.11 ص ،aآذ bC c8 ،":8 e ،!اد و ;6ا ةر Bا مA." ،(6 فا :d :(1) bB! C و cاAا :يا دO ;6ا تار Bا" ; ،"دا ;6ا مA." ،(6C "TDا CJ :(2)
ت%ATا
"
،ةهBا :8 ،6ا لو ا ثA و تارد آ ، 2004
ص ، 11 .
) 3 :(
ص ،c8ا h.1 11
.
) 4 :(
،(6 فا :d bا c8ا
ص ، 18 .
[ر G 01
:
;6ا ةا تاد ا مU6D -A! [ر 6 6 ا تR:ا و
.24 ص ،aآذ bC c8 ،":8 e ،!اد و ;6ا ةر Bا مA." ،(6 فا :d :ر ا
،:$e$U و جا *ا " T3 4eر تاد7+* رأ ك5ه نأ , ;<ا ا1ه H*
4BZا 3اGBإ و ;ا ت5$ا ،$e$U و "+ا @ا فوGy )
ةR<5ا ( و :ا7هأ و
+ا 45ا ةدB .
7$ا و * ;+ا تBB " ن\T H74* Hد7+* .إ 0 .
أ - ج D.ا G0ا=
:
5$ *ز\ا ت\U7ا " T3 .
) 45ا ةiا S-+3 نأ .إ 5ه ةر(ا ر73 و
إ و ةد 8 و ,h5* ; *ا ا P1ه ةGو . X- =%
ةءآ . ,أ =%
*ا ا P1ه ما7hBإ .
ب -
*$ا 3$4ا فوE :
4BZ -4* ؤر ء@إ " Q:4 * ،"ا @ R5 43 نأ :R( H* "ا و ت
e\* 3اGBإ دا7إ H* :5;3 .
ةR<5ا ;ه و 3اGBإ +ا 45ا و
$e$U و @ا جا *ا
;ا ت5$ا 7$ا
* ;+ا
ـO -
$ا ت = ,ا :
ر;Cا و *ز\ا ت* ا و ت8 5; ه7وi3 ل\U H* e-ا 5$ا Q73 "ا و ", * ،ة77ا 77ا و ر;ا ل7* G 4 نوا H* ع
.
د - #Jا %اإ )
ةUK ا (
$ا #L ا ةد و :
" 4BZا cر ى7* زاGإ H* ن5; فا7هCا و *ا 3اGBا H* آ 77+3 نإ و ةGhا و رTBا 77ا و ر;ا
. .إ ج :هZ +* 95ا " :E نأ آ
ود ح5ا و 8رhا قا BCا .
W - 0ا ت :
4ا 453 8رد H* Gا * ;+ا ن;*d H* *7-3 * ل\U H* ا1ه و ت*7hا و
H* زi3 % تG<3 و رادإ تاءاG8إ و د$%إ تBB ع3إ و +ا 5ا ت*7U د$%ا ت@-ا =h 45ا ةر7-ا .
و - L,ا :
Sh 3ا * Gc وأ 3ا * ن ;3 7% "ا و 8رhا ثا7ECا و فوG[ا " 7$ا T3
45ا ةر7-ا .
فG$ا رBأ ،لا قا Bأ ،رBCا " q8ا تاGا H,3 "ه و
ا ...
3 -
#L ا تاJ0 :
تار7-ا س% .إ :eارو H* ف7:3 45 h* تاG(Z* را7d ود ت4BZ* م -3 " ود آ 3زGEأ ي1ا ر @ا ى7* G* و :5 ر-ا Qj H* و hا لو7 45ا و ،:453 H4+3 5* 5*ز ةG ل\U ا1ه
. تاG(Zا P1ه Qهأ جاردإ لو+5B " و .
أ - ةراد.ا *وا )ا تاJ0 :
،45 "و7ا ي 54ا ب; فG و7ا 45ا ل E 5B اGG-3 7:ا ا1ه ر7$
*7h4*
244 . ز * اG(Z*
8
* وأ G5
" T3 ت) :
،و7ا ،"5 ا د$%ا
G<ا و 8 5;ا و Qا ،ةرادا ،BBCا 5ا ، ا ،* ;+ا .
) 1 (
:EG( و 3 ;* Qهأ .إ قG@ا ل\U H* G$5 آ 0و G43 تاG(Z* " T3 "ه و
<
:BBأ . لو7ا 3G3 و 45ا ةر7-ا 77+ 4 "آ ; .
P1ه 8G3 Q أ Qا *
U نازوR تاG(Zا .
ب - يد ,-.ا * )ا ى ا تاJ0 :
5B 15* ى75ا ا1ه م - 1980
تاG(Z* H, ي1ا 45 "ا GG-ا را7d
7ا 45ا ل E .إ : * $ و
210 . ز * اG(Z*
8 Q ت)* وأ G5
" T3 "ه و ،5* نازوR :+8G3 :
،BBCا 5ا ،8 5;ا ، ا ،* ;+ا ،حا
ت4BZا و ا ى -ا ،ةرادا .
) 2 (
ت4BZ* و * ;E و ود ت[5* H* 5ا ت:ا آ H* ت* ا . ل $+ا Q و لCا ل8ر ءارm و د$%إ .
ـO -
*وا Y ا تاJ0 :
ةر7-ا تاG(Z* H* e "و7ا '5ا " صhا ع@-ا 5 5ا ةGeا7ا K*%
"@3 45ا 4
hا لو7ا " لCا q ue$U :
) 3 (
* - ط K ا :
:+0 3 آ ،ق 4ا تاG(Z Bا . ت4BZا ةر7% يأ
يG7$ا و يد$%ا ءادCا تاG(Z*
) و تارد$ا و 8ا و U7ا ت)7*
ك\:Bا .(...
* - Cد =.ا :
*إ . تا7:3 Q7-3 . ت4BZا ةر7% يأ ء ا و 5*ز ةG دا7
i و H7ا *7U و 7ا و Qh,آ يد$%ا راG-Bا تاG(Z* :5 G3 4E ،:
تاG0ا 4 ةد -ا ا مأو زا ا .
* -
$)ا <$= ةر!ا
\ : و ت* ا بBإ . : H*ا و ت4BZا ةر7% يأ
8 5;ا ةر7-ا و Qا تاG(Z* " 9;53 آ ،ة77ا ت8 5;ا .
:cAا ،"6dAا ج1ا ; ;6ا ةر Bا c;ر ; تB6ا رود" ،ب:ا ل:ا تB6 و ا د!ا :(1) http://www.icatu.org/add/show_chosen_study.php?main=399, 27/05/2008, 21:20.
) 2 :(
c8ا h.1 .
) 3 :(
c8ا h.1 .
* -
ت Kا :C; ]= G)ا :
3رإ ى7* يأ رد$* و قا BC ت4BZا ط
G(ا "58Cا رTBا و ل$3ا و -5ا تاG(Z* :5 G3 آ ،8 5;ا و ت* ا .
ى7* و إ Kو ي1ا ر @ا ى7* G 5 4 لو7 45ا ةر7-ا س- م-ا نإ 7+ا :8ا * " -4ا :3ار7%
:0G3 "ا ت .
"ا يد$%ا ى75ا =5 \T
"54 ا 45ا تار7-ا DE H* Gا لو7ا e% ذ " Geاiا 2007
/ 2008 "ه و ،
3Gا +3 '1 81
Q, ي1ا "و7ا 3Gا "
131 GG-ا " 5$* ود
) 1
8ار ا1ه و ،(
0 .إ .وCا 8ر7 qا " راG-Bإ م7 و 7-ا 5ا (<ه و د$%ا ةرادا =
د$%ا .
ا P1: :73 وأ 45ا :3ار7% H4+ :5* B و "53 .إ Qا لود K:3إ ،تار7-
و7ا آاG<ا BB :هأ H* و ،R4ا P1: Q:3 تBB .
ة7+ا ت) ا فG H* ة77( 45* H* " "وروCا د+3ا ن ; اG[ و ،7آR و ،نا و ;G*Cا 5ا ,ا " %ا ا '3 U و ا %ا Bأ . ظ+ا و
وروCا آاG< KG ة778 @B * BB "53 .إ ا1ه ىدأ ،XB ا G+
-
@B * .
) 1 :(
د :ا ،Aا قو,ا ة 8 2138
iCا ، 03 C;A1 2007 .
*D Qا ا :
اKا ورو(ا آ
- 40 )
D$" ر #0 (
5B *ور %3إ .إ وروCا د$%ا ا ;<3 د 1957
:ا7 15* "ه و ،
5ا ,ا لود H و :5 نو3 ت%\ : Kآ G+
و "اGا بG- اG[ ،XB ا
,أ T "ه لو7ا P1ه H* GT;ا نC ا لو7 0U تاG4*
.
تا 5B " أ7 نوا ا1ه %ا ا " H;
1960 –
1970 و يد$%ا نوا ت%3إ ء,*إ * ،
"Gا قG<ا و "Gا بGا لود * يرا .
و 9 3 H* آ * %3إ لوأ Kآ DE
5B .$%Cا بGا 1969
) 1
H* ىGUأ ت%3إ :3 ،(
5B %3إ :5 1976
ي1ا را ه و ،
و ن5 ،ر B ، ندرCا H* آ K%و آ ا * نو %3إ لوأ Geاiا K,*أ j* ت%3إ G$*
5B 1977
) 2
.(
وروأ قG( ب 58 لود * آر<ا ت%3إ و :
5B آG3
1963 "5B صG% و @* ، 1972
، 1973 . "ا ا
) 3
.(
"8رhا ط<5 4eGا رو+ا 7Eأ T G ه و نvا .E @-5 Q نوا ا1ه و
"وروCا .
5B 15* اGTآ ر @3 GUCا ا1ه ذإ ،يد$%إ نو3 سBCا " ه و 1989
) 4
.(
ل\U و
C نآ ةGا P1ه و
ور H* ةدB : 43 e\* و * BB 0و ةروG, Gآ "و
-@5* :+53 "ا اiا G+ا
XB ا .
5B Q8G3 ح @ا ا1ه 1992
) 5
0و ل\U H* (
"
BB
ة778 @B * "
وروCا نو K+5*
- E و ة778 ةG[ "@B * )
نوا 53 ،"* Qد
4* ،"%ا لو7 ";:ا +$ا ة7
G+ا ح\ا و حا BB 3 "ا XB ا
،يد$%ا (...
وروأ آاG( 15 لا '1 و -
--E @B * .
) 1 :(
،ن%ا CJ A!
"
وروأ % لدC! BT6 ; GCا C68+ا رkا -
TA
"
،
; ا رl^ لA% و ا (BD
ةmا تا AU6 (DJ و ياا دا (DJ آا,ا ق.!إ ت:1ا و A B:6ا ،TAا و
13 -
14 C;A1 2006 ص ،اا ،"T :8 ، 3
.
) 2 :(
،ACا ا ل8
"
:ا تا و تآ,ا (DJ S!:1ا و ورو+ا د!ا c نو:ا
"
، AJ
ةو 1 blو ،:ا ةرادا و دا
"
تآ,ا (DJ هlأ و دا AJ ته!إ :ا تا و
"
ة B:6ا ،
A 28 - 30 CC 1996 ، ،ةهBا ، رادا 6D :ا U6ا 1997
ص ، 111 .
(3) : La Documentation française, « Union européenne et Méditerranée : quel partenariat euro – méditerranéen ? », http://www.ladocumentationfrancaise.fr/dossiers/europe-mediterranee/partenariat-euro- mediterraneen.shtml, 31/ 07/2007, 18 :20.
(4) : Ibid.
(5) : Ibid.
إ قG@ا لو+5B * ا1ه و وروCا آاG<ا لو55B DE ،D+ا ا1ه ل\U H*
- @B *
$ا H* ء"<
.
لو(ا 3$4ا :
ورو(ا آاKا -
40 :
_C)ا و ب (ا
8 اG[
" ة7-5ا وروCا 9ا فG H* -4* ةد7+ا ت:
"
ن 4 ) "
نا 8
1992 ( ،
"
ر آ ) "
نا 8 1994 ( و
"
H4إ ) "
G4د 1994
( رG% ،وروCا 5ا تEاG% و
5ا ,ا لود * 3%\ 778 رإ *%إ "وروCا د+3ا G+
XB ا .
) 1
آارد 'ذ و (
هC . "5* 778 7 -4ا 3%\ ء@إ .إ د * ،-@5ا P1: 3اGBا
آاG<ا حور . و H*,* و *( نو3 .
وروCا آاG<ا H ن\ا .إ ىدأ * ا1ه و -
5ا ,ا لود و "وروCا د+3ا H * ت%\ 778 رdآ @B * G+
XB ا .
:*% .إ تدأ "ا بBCا Qهأ جر745B آاG<ا P1ه م :* .إ قG@ا % و .
1 - ورو(ا آاKا ب أ -
40 :
وروCا آاG< نإ -
8 H* وأ "وروCا د+3ا 8 H* ءا B ،ة77 بBأ @B *
5ا ,ا لود G+
XB ا .
أ -
*"ورو(ا د %M # "
:
8 ت) +3 ة7 ك5ه -
إ وروCا آاG<ا BB "53 .إ "وروCا د+3 تدأ 3اGB -
"ه ت) +ا P1ه Qهأ و ،@B * :
- 5B "آاG(ا G;4ا ر:إ 1989
H ذ 5ا S5* ل E 778 عاG و ة778 ت@* SU
;G*Cا ة7+ا ت) ا و "وروCا د+3ا .
د+3 Kد "ا بBCا Qهأ H H* ا1ه نآ و
"وروCا % * تBB " G[5ا ةدإ .إ
1989 .
(1) : SCADPlus, « Déclaration de Barcelone et partenariat euro-méditerranéen », http://europa.eu/scadplus/leg/fr/lvb/r15001.htm, 22/07/2007, 09 :00.
- 5B HG را78 ر: أ 7E 3 ةدإ 1989
.
- د * "وروCا د+3ا فG H* ا نوا ت%3إ وأ تBB <
5ا ,ا لو
G+
يرا "دا @ا : نآ DE ،XB ا .
- -@5* " ةG@U 5*أ آ<* Q%3 G+
XB ا .
- 8رU G;4 ى - 7اiا ر ,+ا )
;G*أ (
-@5* "
G+
د+3 د * ، XB ا
-@5ا " +$* . U G@hا س % قد .إ "وروCا .
لو7ا Q[* نأ ذإ ،"hرا 7ا و "اGا بG-ا " U T* ىGUأ بBأ 8 .إ ا1ه
;G<ا -
:آ - Q نإ -
ا لو7 0U تاG4* H ةر Kآ
"وروCا د+3 .
ىدأ * ا1ه و
Gc ةG:ا .إ ا
ل\U H* @ ي1ا GUCا ا1ه ،د+3ا لود هآ -T3 K+أ "ا و G<
5ا ,ا لود H و 5 ةG:ا Q[53 .إ آاG<ا P1ه G+
XB ا .
" ه يد$%ا نهGا ،"وروCا د+3ا 4E d نذإ Gآ ء, ذا +Bإ ذإ ،
ث T HGUvا H@-ا :* . رد% و ،ب 5ا و قG<ا H* آ 9 7E * :
ة7+ا ت) ا
;G*Cا )
<ا ;G*C G+ا لدا -@5* رإ "
( نا و )
ب 58 لود @ار رإ "
Bm قG(
(
) 1
.(
وروCا د+3ا نd ا1ه H* قدR و P1: اG[ ،7-ا %ا Bأ ع0 H* ف h* "
ذ 5ا X4 و 45ا H* 5;3 ة778 قا Bأ H T+ .إ 0إ ،Qا " ة77ا تار @ا
"ا ى 4ا . .
ب - ا $ " ا `ا لو # "
a :
و :43 8رU Qeد H D+ا ه آاG<ا P1ه رc ض h3 لو7ا P1ه 8 B Qهأ نإ
743 ج*7ا . :3د$%إ إ ;<
ـ
"ا د$%ا " "
. ت%3إ نأ و U نوا
-4ا نآ
@ا : Q و ،يرا "دا
دZ3 3 .إ te5ا S-+
ة 8Gا
،:5*
نو ,أ Bو H D+ا .إ : د * ،لو7ا P1ه . وروCا 5:ا و ا KBGآ .
(1) : BOUKELLA Mourad, BENABDALLAH Youcef, « Le processus de Barcelone en question : problématiques et présentation des contributions », in « La Méditerranée occidentale entre régionalisation &
mondialisation », CREAD, Béjaїa, Alger, 2003, p 9.
:5* Gآ1 ىGUأ بBأ .إ 0 ا1ه :
) 1
(
- 8ا ةء;ا =0
"8 5;ا GURا و .
- تد$%ا B 3 -* " ،:eد* . e-ا تد$%ا س\إ و آاG(ا Q[5ا ر:إ
اGا . e-ا .
-
;ا ةGهy "*53 فا و م,ا + لو7ا S43 و ، %ا ت\
ل E تآ
ةر ا [5ا .إ و ة7E * .
3ا فG H* ة778 BB "53 .إ K,أ بBCا P1ه آ " Tا و "وروCا د+
وروCا آاG<ا BB -
(G .-* " Bر :5 Hأ "ا @B * .
7-ا ي1ا GUCا ا1ه
"*
27 - 28 G 1995
) 2
وروأ .-* H ةر ه و ،(
- 8Cا لCا ءارز "@B *
8ا و د$%ا ،B4ا ت%\ا 77+ B H
15 و "وروCا د+3ا " , ود
12 5ا ,ا لود H* ;G( ود G+
XB ا )
،G$* ،.$%Cا بGا ،9 3 ،Geاiا
* آG3 و صG% ،@* ،eاGBإ ،5@4ا @4ا ،ر B ،ندرCا ، .(
B ا نأ Gc ا P7:( ي1ا
+3
"وروCا د H* 3ا "
ي*
2004 آ 8 .إ .,أ ،
آاG<ا K+أ نذإ ،ىGUأ وروأ لود "j .إ 0 H , صG% و @* H*
وروCا - Q, ي1ا "وروCا د+3ا H e% @B * 25
و ود 10
,ا لود H* ;G( لود
5ا G+
XB ا .
5B $ 2007
H 27 و "وروCا د+3ا H* ود 10
لود H* لود
XB ا G+ 5ا ,ا .
* ل E رو7 4 حG@ ي1ا "4eGا لؤ4ا نd ، ء5 وروCا آاG<ا P1ه ه
-
@B * .
و رl^ لA% و ا (BDا ; ،"Tp! طوG و اا -ورو+ا آا,D دا dpا" ، %; :(1) ةmا تا AU6 (DJ و ياا دا (DJ آا,ا ق.!إ ت:1ا A B:6ا ،TAا و
13 - 14
C;A1 2006 ص ،اا ،"T :8 ، 3
.
(2) :« Partenariat Euro-Méditerranéen », http://www.dellbn.ec.europa.eu/fr/eu_and_med/presentation.pdf, 19/07/2007, 10 :00.
* 6 s6 t%Rا رود uB! C 1999
.
2 - ورو(ا آاKا _C)%
- 40 :
وروCا آاG<ا ةر نإ -
ه H+@$* =G3 5 مi3 @B * :
وروCا و آاG<ا -
@B * .
=ر3 ة7 آاG<ا " Tا و لوCا @$ا uh .
. Pر $3 H; DE
يد$%إ @$* أ /
* آG<* $* S-+ GTآأ وأ HG H 7%3 H G " %
ا S-+ *ز\ا د :ا H* 5* 45 فG آ ه4*
@ا 7*Cا " آG<ا 5 .
) 1
(
آ " آاG<ا و ا فG و
"
Gا ا و "Gا د$%ا "
ص 79
" : "ه
و تار7% ى7* 743 و :8 H* آG<ا $ا S-+3 سBأ . e-ا و آG<ا %\ا ا .إ ل ىGUأ :8 H* فG آ ته4*
% ا و ةد <5ا ت ."
) 2
(
"Tا @$ا *أ :
وروCا - H; ر$Uإ : @B * :
@B ا و وروCا .
DE
5ا ,ا لود "53 Tا ;ا و "وروCا د+3ا لود "53 .وCا ;ا G+
XB ا .
وروCا آاG< 45 *أ -
وروأ G[ :8و H* :* : ؛@B *
" : Q7ا B 3 :أ
ل U7 Q:3 د ل\U H* 'ذ و ،ة77 آ<* H* "3 لو7 "وروCا "BأGا م[5ا "
-و "ا د$%ا " ج*7ا و ،Hدا .( " G4ا و e:ا م7-ا آا * و ،"ا م ا Q " 7e4ا يرا و يد$%ا حا S@5 ."
) 3
(
ا ,ا لود G[ :8و H* :* :* و 5
G+
:أ XB ا
" : ت) +ا آا BBأ Bو
نأ ضG و ،8ا و د$%ا :35 " ر18 تاG3 @ * -@5ا " ة77ا آG<ا $ا أ7* . HG@ا H آاG<ا م -3 ."
) 4
(
) 1 :(
Z %R;
،e
"
ورو+ا آا,D دا د:+ا -
;6ا فApا و 6D 8ا ا8
"
(BDا ; ،
،TAا و ةmا تا AU6 (DJ و ياا دا (DJ آا,ا ق.!إ ت:1ا و رl^ لA% و ا B:6ا A 13 - 14 C;A1 2006 ا ، "T :8 ، ص ،ا
2 .
) 2 :(
،د1 ر ،Bزر باw
"
ورو+ا آا,ا ىA -
ا8
"
ق.!إ ت:1ا و رl^ لA% و ا (BDا ; ،
ةmا تا AU6 (DJ و ياا دا (DJ آا,ا A B:6ا ،TAا و
13 - 14 C;A1 2006 ،
ص ،اا ، "T :8 2
.
) 3 :(
ص ،c8ا h.1 5
.
) 4 :(
ص ،c8ا h.1 5
.
SB *
وروCا آاG<ا نأ ل -ا H;
- د+3ا لود H د* %\ "ه @B *
5ا ,ا لود و "وروCا G+
XB ا .
ل\U H* 'ذ و ،آG<* $* S-+3 .إ ف7:3
" "ا :8*7إ و هر @3 و ه ت- "@h3 " ;G<ا لو7 "وروCا د+3ا ة74*
د$%ا
"ا .
q:* ،"وروCا د+3ا م*أ :%ا Bأ . ةGUCا P1ه 3 -
35 $U 0رأ .
-@5ا " رهدزا و راG-Bا S-+3 .إ HG@ا \آ "B * .
e5j ت%3إ .إ ع 53 DE ،ت%3w جودiا را ه آاG<ا P1ه i * و H
7E . 'G( آ و "وروCا د+3ا ة
ود ; hا e4ا e5Tا ت%3ا P1ه %53 و ، و
5ا ,ا لود H* هGc H hا و ود آ ت* -* و H t53 "ا G+
XB ا .
و ةازا ا H :8 ت%3إ يG43 e5Tا ت%3ا * و :8 H* "وروCا د+3
5ا ,ا لود G+
نوا e4* . ةGUCا i;3G3 DE ،ىGUأ :8 H* XB ا
و كG<ا مها تاذ 0ا ا و ،8ا و د$%ا ، B4ا 0ا ا " "%ا
* آ ا1آ و "وروCا د+3ا و Gا لو7ا H 74 * ا1ه د+3ا و -Gإ ل( لود H
"را ...
) 1 (
وروCا آاG<ا نd نذإ -
* .$%أ S-+3 .إ : فG آ .4 ة778 ةرد* "ه @B
:8أ H* تG@B "ا فا7هCا غ 'ذ و 5;* 5*
.
*D Qا 3$4ا :
ورو(ا آاKا -
40 :
ن`ا و فاه(ا
0 "وروCا د+3ا "B نإ 5ا ,ا لود * 3%\ ة778 BB
G+
ة -آ راGBا H, :--+3 " *R "ا فا7هCا و "*اGا H* * نآ XB ا ا و ;G*Cا ة -ا "ه,3 .
ا t*G 5 و
) 2
، (G .-* " G@4ا (
h4 و t54 نأ 55;
آاG<ا ن ,* '1آ و فا7هCا P1ه Qهأ جG .
) 1 :(
،"A , ،سإ
"
ءر نأ نCDT :ا يدا نو:ا و ورو+ا ا AU6ا
آا,ا JاA ورو+ا
- TA
"
ا ا لA% و ا ةو 6ا ; ، آا,ا :.! و {آ :ا يد
:ا - A ة B:6ا ،ورو+ا 08
- 09 ي 2004 ص ،اا ،"T :8 ، 3
.
) 2 :(
[ر bDا U1أ )
01 .(
1 - ورو(ا آاKا فاهأ -
40 :
وروCا آاG<ا م% بBأ .إ 58ر -
ا 8 j\j ل E ر +3 :أ 78 @B * :
8إ و د$%إ ،BB .
ا ا P1ه ل E ر +3 '1آ "ه آاG<ا P1ه فا7هأ نd 5* و :
) 1
(
- "5*Cا و "B4ا را +ا Q73 8أ H* راG-Bا و Q4 كG<* ء, 77+3 )
و "BB ف7ه
"5*أ (
؛
- -@5 "ر7ا 9BRا و ،* و د$%إ آاG( 8أ H* كG<ا رهدزw -@5* ء<إ
G+ا لدا )
"* و يد$%إ ف7ه (
؛
- H Qها <3 .إ "*G3 ،4إ و -j ،8إ آاG( 8أ H* ب <ا H * بر-ا
7ا تا H لدا و ت-Tا )
"4إ و "-j ،"8إ ف7ه .(
"ا فا7هCا Qهأ j\Tا ط-5ا P1ه G3 (G G$3 هG@B
. "ه و G فا7هأ ف7ه ; و
@B * وروCا آاG<ا Gه 8 T G3 و ، (G ر4* رإ " ه1Uأ Q3 تاراG% H ةر : ,* و .
(1) : « Partenariat Euro-Méditerranéen », op.cit.
[ر G 02
: ورو+ا آا,ا فا هأ -
TA
:ا فا ه+ا فا ه+ا آا,ا
ا " را +ا ل
"%ا و "e5Tا
Q4 -@5* SU G @ تاءاG8إ 0و 5*أ و BB
راG-Bا و آاG<ا
$ قT* G,+3 راG-Bا و Q4ا
"وروCا د+3ا H G+ا لدا ء<إ ءآG<ا H و XB ا -@5* " eآG( و
Q:4أ
Q7ا
"وروCا د+3ا H* "ا
-@5* SU ة74* و يد$%ا ل-ا $ * و $%إ
كG<ا رهدزw د$%ا و 8ا ت7+ا
ل-ا ا1ه H 35ا ة7e تارTBا S73 B 3 XB ا G+ 5ا ,ا لود Qها <3
كG<ا لد3 SU
G<ا درا ا 53 -j و 8إ
"7* * 53 "7ا ا ر @3 ة74*
Gهدi* و GE 7ا 5ا و
Source : ECORYS-NEI, « Evaluation à mi-parcours du programme MEDA II », Rapport final, http://www.euromedheritage.net/resources/meda_evaluation_midterm_report_2005_fr.pdf, 31/10/2007, 09 :45, p 25.
2 - ورو(ا آاKا ن`0 -
40 :
وروCا آاG<ا ،ا7ا 15*
- "ا ;B\;ا e5Tا زو3 "BBCا :7ه نآ @B *
وروCا ت%\ا اGTآ تi*
- ا . "5* 778 7 ت%\ا P1ه 5* ذإ ،@B * ما نو
إ * آاG<ا حور . و 'G( آ ت $U ماGE
. وروCا آاG<ا فاGR -
@B *
"0 . ة77ا 8ا و د$%ا ،B4ا تهGا نR ن آر7*
G+ا ;<3 ،XB ا
ةGآ 3اGBإ هأ : -@5ا P1ه نأ و U ،-45* و \*( \E @3 آG<* ت7+3
"ا ى 4ا . .
Cا د7* رإ SU . ن $* Q: ا1ه 8أ H* و Qeاد و فاG
رهدزا و راG-Bا ،م\4ا H*R3 :R( H* نو3 و لد3 ،را E -@5* *%d 4 ،Q:3%\
. و
"8إ و يد$%إ S-+3 ،ن4ا ق -E ماGEا و اG-7ا 7 )إ ،ا1ه Q ) ت-Tا H Qه ,أ 53 و G-ا +;* ،نزا * .
وروCا آاG< 4eر G5 T "ه ط-5ا P1ه آ نإ -
j\j H0 جر753 "ا و ،@B *
4إ و -j ،8إ آاG( و * و د$%إ آاG( ،5*أ و BB آاG( ؛BBأ رو+*
:
) 1
(
2 - 1 - 0(ا و #ا آاKا :
راG-Bا و م\4 آG<* -@5* ء<d فG * وأ .
وروCا آاG<ا فاGR -
@B *
5-*
-@5* " H*Cا و راG-Bا و م\4ا نR ن G+ا
نو7: آG<* 4;* ;<3 XB ا
Q:3;*إ ; P7 3 و <
. و =T;ا "B4ا را +ا " نوG Q: ا1: و Bو Q[5ا
إ * Q:c غ
"و7ا ن - Gه ا ئدا ماGE .
P1ه ي -3 و BG3 نأ :R( H* "ا تEاG%ا و ئدا H* * اوG@B لا ا1ه " Qه و 5*Cا و B4ا آاG<ا :
) 1 :(
(DJ دJ lRkا روا asه .!
:
- :ا |1 )
[ر bD 01
(
؛
- SCADPlus, « Déclaration de Barcelone et partenariat euro-méditerranéen », op.cit.
- Délégation de la Commission Européenne, « Déclaration de Barcelone », http://www.dellbn.ec.europa.eu/fr/eu_and_med/barcelona.htm, 28/07/2007, 07 :00.
- ت*اiw -و '1آ و ،ن4ا ق -+ "ا G$ا و ة7+ا Q*Cا قT -و ا Hآر<ا و7ا و %ا ت%3ا H 85ا '3 U ،"و7ا ن -ا H 35ا ىGUCا
؛:
- رUإ GE " فG آ SE ةاG* * "B4ا Q:*[ " اG-7ا و ن -ا ود G @3
؛"e,-ا و يد$%ا ،"-Tا ،"8ا ،"B4ا *[ G @3 و
- ق -E ماGEإ و ق -+ا P1: وG<ا و ا Bرا ن0 و ،BBCا تG+ا و ن4ا
G;ا GE ،B ضاGcC تا GE ،Gا GE 'ذ " ،تG+ا ...
يأ نو7 ،
؛95ا وأ H7ا وأ ا وأ 45ا وأ Cا E H* i3
- e4ا ل E ت* ا لد3 ;*إ ،فاGCا آ H را +ا SG H ،را H 1UCا ؛8Cا 1 و G$5ا ،Gه ا تG+ا ،ن4ا ق -+ -ا
-
<3 و Q:3* " د7ا و ع 5ا ماGEإ و ،ا " ت ا =h* H *4ا
؛8Cا PGآ و G$5ا و $ا Gه[* +;*
- 8و آأ . Q:38او 153 و ،ةد4ا P1: -ا ق -+ا آ '1آ و و4ا Q:3دB ماGEإ
- -و ؛"و7ا ن
- Q*Cا قT* ئد* و فا7هC - 'ذ و G$ا GG-3 " و ةاو4ا " ب <ا SE ماGEإ
3 'ذ " ،"و7ا ن -ا " e\ا Gا و ة7+ا آ لو7 %ا ة7E S3 "ا '
؛5ا فاGCا H % ا ت%3ا u53
-
" G(* Gc وأ G(* U73 آ ،"و7ا ن -ا G* .,- ،53 'G< Uا7ا نوZ<ا
إ * ،GUm ماGE
؛HGUvا ءآG<ا ة7Eو و ضرCا ة7Eو
- GUm 'G( يأ 70 ة -ا لBإ .إ ء ا 53 و ،4ا قG@ ت\hا E .
7آRا *
ا Q*Cا قT* * .( وG<ا قG@ *;ا ةد4 ا GE . ن -ا و ة7+
؛"و7ا
- Q3 "ا و7ا ت%3ا S@3 و ،. S7$ 'ذ و بهرا +;* 8أ H* Q:و3 Q73
.إ م, و ،:% 3 ؛e\ا Gا7ا ذh3 '1آ و ،ت%3ا '3
-
؛::8وأ تار7hا tوG3 ر+* و ،[5ا Gا ع 53 و ر<إ 70 *و-ا - ا و e;ا و و 5ا +BCا ر<إ م7 . 'ذ و ،"%ا H*Cا <3 و ،8
"و7ا و "%ا ى 4ا . 4ا H* 7+ا .
XBوCا قG<ا -@5* 8 . ا -3ا Q:أ آ
-@5* " Q4ا و H*Cا ب7 43 ىGUأ تاءاG8إ 8 .إ *<ا ر*7ا +Bأ H* U G+ا
XB ا .
: Hا و تاءاG8ا P1ه .إ G[5
-@5* 8 8أ H* -* و -* :أ 7 G+ا
ةG-4* و 5*m XB ا .
4 حG@ ي1ا لاZ4ا H;
: و ئدا P1: نو7-B ءآG<ا -E ه
؟ : -@B .
ا ر 5@4ا @4ا و eاGBإ H %\ @G5B لاZ4ا ا1ه . با .!
يد$%ا ط<5ا رهدز 3ا * q SU . 743 نأ :R( H* ئدا P1ه نأ Q:ا .
2 - 2 - ا و Cد ,-.ا آاKا :
،B-* رهدزإ -@5* ء<إ 8أ H* إ وروCا آاG<ا فاGأ
- 7 ) أ نوG @B *
ى 4* ر ،ن;4 ة+ا فوGy H4+3 ،زا * و ةG4* 8إ و د$%إ 53 H*
4 * ،"%ا *;ا و نوا <3 '1آ و -@5ا " 5ا قرا =h3 ،<ا
%ا ر @ا " توا و ت-ا زو ءآG<ا H يد$
. H* * اوG@B Q: ا1: و
5ا ,ا لو7 ح4ا و Q:ا7هأ S-+3 و ت-ا P1ه ازإ :R( H* تاءاG8ا G+
ىGUCا لو7ا تد$%إ : و ،ير,+ا آGا ةG4 XB ا .
- Q:8 * ا1ه 1UR3 * و د$%إ آاG( *%إ . ن
5ا ت8رد را H
. 73 و ،hا :
-
؛G+ا لدا -@5 "ر7ا 9BRا
-
؛5ا ت)ا " Qe\* يد$%إ نو3 153
-
eآG( .إ "وروCا د+3ا H* "ا Q7ا ةدز .
أ - ا لد ا !4 0 :
وروCا ت%3ا 8 -
د+3ا ءآG( H G+ا لدا ت%3إ و ة77ا @B *
،"وروCا G+ا لد -@5* ر73 ء<إ QB
. 5B تد7E 7% و 2010
"ر7ا 9BR رآ
ا [5ا ت%3إ و ص $ ماGEا و 7-ا * ،ت)دا * <B "ا -@5ا P1:
ةر .
نd ،-@5ا P1ه ء<إ ف7: و ق -+ا
ت5ا لد -ا آGا Gc و آGا
ءآG<ا H 0و3 *زر Sو ر73 :ازإ QB 5$ا .
ةرا S73 آGE H* %\@ا و
ا 7+ 3 و ،7-ا Q3 "ا te5 ماiا * و ،ارiا تB4ا =h* " ح 4
ت0و* ل\U H* :إ ا
"
تا
"
ارiا ت5ا " ةر "ر7ا GG+ا QB ،
فاGCا H دا و ,ا 15ا ل\U H*
. ر73 رG+3 ف B ت*7hا ةر3 نd '1آ
3w - ت*7hا GG+ *ا %
"
93ا ."
،ا1ه .إ 0إ إ (G .-* " Hآر<ا نd
. 743 Gا7ا H* * او1h3
-@5ا P1ه *%إ :
- و G;ا ;ا ق -E E و ،تاد:<ا و R<5ا 7ا - S B5* تاءاG8إ "53
؛45ا ةدB و 5$ا
-
؛G+ا د$%ا 7ا % . 5* تBB ع3إ - ع@-ا 53 و < وCا ء@إ * 8ا و د$%ا آ:ا G$ و 73
ق 4ا د$% Qe\* "[53 و "34BZ* رإ 0 و "8ا ع@-ا هR ،صhا .
1UCا *
4ا te5ا را H 'ذ و ءاG8ا ا1ه H Q53 نأ H; "ا ،"8ا ى 4ا .
؛اG- GTآCا ب <ا $ ة74* t*اG <
- 8 5;ا - تm %G3 و <3 .
ب - يد ,-.ا نو )ا :
53 8أ H* إ آر<ا ،ءآG<ا H يد$%ا نوا
ن (G .-* "
:
- H* و ،رTBإ ; ة7-آ ،"Uا7ا رUدا . :8 H* 73 د$%ا 5ا نR ن G
G(ا "58Cا رTBا . ىGUأ :8 .
P1ه %G 4 B5* خ5* q: ن @ Q: ا1: و
TBا ؛G7$ا و جا ةدز و 8 5;ا - " و تار
-
؛G+ا لدا -@5* ء<إ G43 " 4eر \* ;< "%ا نوا نأ . نو7آZ - وا ا1ه Q7 نو7: و :5 ت%3إ 7- . تآG<ا ن <
5$ا G$ا و ن
He\* " % رإ و خ5* q: 'ذ و .
"5-3 Qد t*G "53 ةروG0 نوG Q:أ آ ت4BZ
؛@B ا و ةG$ا
- ا . [+ا ةروG0 نوG . ظ+ا و يد$%ا 5ا H S ا H* 7 ) " و ،q
؛74ا 5ا BB "5 ن @ Q:أ يأ ،qا
- ا ة+ا " H:آر<* ن < و ،5ا " ء45 لا رو7 ن G 8ا و د$%
؛ا صG SU " و
- و SU ةروG0 نوG
؛.T* ةرادإ :3رادإ و ;4ا درا ا . ظ+ 43 آG<* eB
- ا و را +ا G @3 هأ . نو7آZ
؛%@ا ل* " نو
- ظ+ا و :53 8أ H* نوا ةروG0 نوG و ،eا درا ىG;ا هC ن G
؛:
- 8أ H* نوا اورG%
ا oh3 ،جا 5 4 * ا1ه و ارiا ;ه و G$
qا *\B را H 1UR3 ارز %G3 و eا1ا .
آر<ا نأ آ H
8أ H* نوا ةروG0 و ىGUأ Hد* هأ ,أ ا و53 و :%G3
T* :G$
: ت)$3ا و ت* ا 8 5;3 ،ت\ا ا .
ئد* ماGE نو7: Q:أ آ
نأ نوG و ،"%ا X@hا Qد و +ا ت@4ا H نوا <3 و "و7ا يG+ا ن -ا
%ا و 8ا 5ا . Gآ Gjأ : 8 5;ا و م ا D+ا G @3 . D+ * د$
"ا .
"e$Eا لا " نوا . Q:<3 .إ 0 ا1ه .
ـO -
* ا نو )ا :
وروCا آاG<ا ح و G+ا لدا -@5* 9BR3 نإ -
0U ما :;( " @B *
.وCا 8ر7 eآG( .إ "وروCا د+3ا فG H* م7-ا "ا Q7
. نd ا1ه 8أ H* و
ه H* HBو Q7ا ا1: u$U "وروCا د+3ا :
رTBw "وروCا '5ا و ا7* t*G .
ـO - 1 - ا0 b0 D"
:*
إ * Bو Qهأ t*Gا ا1ه G د+3ا ه7
,ا نا7 ة74* 8أ H* "وروCا
5ا G+
وروCا آاG<ا S-+3 " و ،XB ا -
@B * .
ؤ<إ Q3 7% و P
Q%ر ن -ا . ء5 1488
/ 1996 8 " رد$ا "وروCا 9 1996
و
ا7* ـ فوGا 1
. 73 Q3 ي1ا و G "
2000 Q%ر ن - 2698
/ 2000 ا7* ـ فG و 2
.
H*;* H7 1UR t*Gا ا1ه نأ Gآ1 G7ا و :
) 1 (
* - MEditerranean Development Assistance = aide au développement méditerranéen .
) 1 :(
،لآ مو د ، ةهA
"
ا `1اAا D!
ورو+ا آا,ا و نو:ا ت.!
- TA
"
، ةو 6ا ;
آا,ا :.! و {آ :ا يدا ا لA% و ا :ا
- A ة B:6ا ،ورو+ا 08
- 09 ي
2004 ص ،اا ،"T :8 ، 5
.
