bb
ع
ا
:
ا و
ا م
ا ةد
ت
!" ة آ$
%&'(
:
) *!( و
ا دا! إ
:
فا إ - (
:
أ ا
أ
.
ا زر
.* / ا /0 ء 2 أ
:
أ
.
ل ر
...
..
...
ر
أ
.
ا زر
...
..
...
ار
د
.
...
.
...
.
...
/4 ا
5 0 ا
:
2014
/
2015
5 ا < او 5 ا = 5 ا ةرازو
ج وأ !/ آأ ! "5 ا 5 A
–
ة C ا
Cد & *Eا م 5 ا آ
4 ا م
و Cر 0 ا و
=4*
:
ا و
ا
م F/ " و ر 0CGا د " 0 5 و = "(
و! ا
ا C 5 ا و
ا
ا
H ارد
ا ا نأ و ، وو ، أ ي ه ا إ ! إ ! "# $ % & # ا ، "' ا ن( ) * + ي ا ! ,رو . ا نأ و ، "+ ا ئ . ا "0 1 ا 2 3أ !. %و ! ( 4# و . ي هأ أ 4 إ ،26 + او &#+ ا با أ 8 9 16و 8 رد تر أ 81 ا 2+ ا 4 إ ،ا ه 8# ة " ا 86 8=و >و د ? ا 86 ن @ إ 9 A 81 ا B"6 ا C#) او ن D ا ر E ا 8 إ ،8#?أ ،2"6 ا ة ه F ا 2.". ا " ا 86 G# أ أ 8 إ
8 أ
. 8=وأ $ 8. ' ف > او 8 "? =و 8 "#+=و 81" 1 ا ه ? 4+, ي ا ن @ Iا 4 إ8 أ
ا "J ا ا ? . آ أ هؤ D أ و ?وز و ل ( 8=ا Jأ و 8?وز ،81#3 دا 6أ $آ 4 إ $ + ا ا ه ي ه ،ب أ مدأ ") و م @0 8= Jإ 4 إ و ،ء " و ل D 4 إ ،Q أ و . ) E ا R" ? 4 إو $آ 4 إو 8,ار ا يرا 86 8 )6ار ا ب .0Sا $آ 4 إو ت8.#> $آ ي هأ & " إو & 1..0أو & 16 ا .
،ِ ِ َو َ ُ َ َ ،َ ِآ ّ ِ ٌزْ# َ$ ُ%ُ ْ& ُ' ْ َ َو ،َ ِآاّ) ِ ٌفَ َ' ُ%ُ ْآِذ ْ َ
ْ َ, ْ'اَو
ُآ ْ َ َكِ ْ& ُ ِ. /َ0َ/ ِ1َْأَو ، ْآِذ ُآ ْ َ َكِ ْآِ) ِ. /َ.#ُُ3
/َ4ِرا#َ6َو ، ْ& ُ'
7َ 8 ُآ ْ َ َ9ِ0َ :ِ.
.
& ا ;<. م >?أو @ ا ا) ه م ?إ C $ D إ >E$#?
% & Dو @? Fا
D
ا) ه م ?إ 6أ ? GE6#?و ?اد 'رإو I J/. C KL M إ >0 او
ي ' إ ، # J$ OE J?و ?ءا 3
? C $ % L آ & 'أ آ ، @ ا
C?و 3و
:
$"
,ا 8>زر ذ 1,Sا
.
R آ
ا) ه ز <Dإ C $ D
S T E 6 إ ن /0 Rاو & ا ;<. م >0D نأ /?#V
@ ا
E@. وأ W 3
.
ت
J ا 0 @/. Y ? ي) ا F
او
.
IV
%& ' ا ا ض) و *%% ا ا + , ل# $ ، %& ' ا %. ا $ .
0 1%'
2&3) ا 45ا ا + , ار *6 م 89: & ' ا 8 ا و & ' )23 ا & ا & ' ا م ; ا و % و ا %& ' ا )% د < =3د > و %& ' ا و % ا
زا) 0 ، ا ، % ا *@ا % ا @ A, ا B ا ر ا & ' )6أ ا ر ا د ر & ا ل# $ 0 D0رو ت F G ا 8 ة > % آ ة Jرأ ،ل J ا و 0 ء & ا ع 2 0 L: 3 د A ا F G B M ذ ط إ و . %&2 ا 45 ا % ا ل QR ا و . نأ ه ار ا T% إ U J 3 *هأ M ذ ل# $ & ' د )6أ = ا ر ا )%&آ 0 % ا *@ا ا % ا A و د A <ا ة); ا ر & ، 0 %9 ا 45 > ل هإ و = % ا % )Vآأ % ا *@ا ا 8 > 0 *ه F و 8=F ي ا ) ا ،ت %&V ا $ هر & ا = Q F3 ا F G ا ل J ازا) إ )Vآأ و 5ر . ا ت ا : ، ا ر ا % و ا %& ' ا )% ا ، ا *@ا ا % ، @ A, ا % ا *@ا % ا . Résumé
Nous avons traité le sujet des contrats de location et en particulier les contrats de location financement, notamment leur comptabilisation, à travers les diverses règles d'évaluations et de présentation de l'information comptable et financière. En premier lieu, nous avons traite la comptabilité et les principes comptable en général et puis nous avons étudié les différents aspects de l’information comptable et financière en référence en normes comptables internationales et le système comptable financier algérien, ainsi que de mettre en évidence l'impact de la comptabilisation des contrats de financement sur les caractéristiques qualitatives des états financiers, en tenant compte de la technique des contrats de location représentent de nouveauté pour le financement des entreprises économique, et pour le côté pratique nous avons essayé d’étudier ces aspects sur une entreprise économique opérant dans le secteur de la construction et des travaux publics.
A cette effet, les résultats les plus importants de cette étude est que la comptabilisation des contrats de location financement influence d’une façon très significatif sur la crédibilité des états financiers, en tenant comptes la vision économique et financière de ces contrats et non leur substance juridique de propriété, ce qui facilitent et contribuent à rendre les états financiers plus comparables et présentable de l’actif économique de l’entreprise.
V س ا ا . ... أ لو ا ا : ا ي ا و م ا ر !" %= 3 ... . ... 02 لو ا 1'& ا : & ' %ه [ ا ر \ ا ... ... .. ... . .... 03 5 V ا 1'& ا : )J ا & ' )9[ ا ... . .. ... .. ... . . ... 11 1 V ا 1'& ا : %& ' ا ئد & ا و ضو)[ ا ... ... ... 24 J# 8A[ ا ... ... ... .. ... .. .. ... ... 35 5 V ا 8A[ ا : ا & ' ا م ; ا و %& ' ا )% ا ر \إ 0 ر ا د %= 3 ... ... ... . ... 37 لو ا 1'& ا : & ' ا )% % و ا ... ... ... ... ... 38 5 V ا 1'& ا : % و ا )% 0و % ا ا ض) ... ... .... ... ... 45 1 V ا 1'& ا : ا ر ا ... .. ... ... .. . ... 56 8A[ ا J# … . …… ... ……… .... ………… . …………. 63 1 V ا 8A[ ا : % %&23 . ارد %= 3 ... . ... 65 لو ا 1'& ا : ا ل QR ا F G * 3 U0ا)آ ء & ا و % SARL CRAFT. ... 66 5 V ا 1'& ا : آ): % ا *@ا ا B ا ر <ا )%6e3 CRAFT .. ... 71 8A[ ا J# ... .. . ... ... .. ... 86 3 , ا ... . ... ... . ... 88 D>ا) ا @ ... .. ... .. ... . ... 93 س)=[ ا > ا ... . ... 97
VI
GAAP Generally Accepted Accounting Principles CNC Conseil National de la Comptabilité
FASB Financial Accounting Standards Board IAS International Accounting Standards
IASB International Accounting Standards Board
IFRIC International Financial Reporting Interpretations Comm IASCF International Accounting Standards Committee Founda IFRS International Financial Reporting Standards
SAC Standards Advisory Council SEC Securities Exchange Commission SIC Stearing Interpretation Committee SCF Système comptable financier
لوا'( ا # $ : ق ا *$ لو'( ا نا,-. ا 01 8 ا 8& %5اh% ا 71 -72 02 j@ ا ت F. 8 ا 8& 73 03 ة)A , ا %5اh% ا 74 04 ا ر ا ض) ك#هإ 78 05 ا ر ا ض) ك#هإ 79 06 ل J ا 45 > B ت# ا 80 07 B ت# ا > $ 8.) 80 08 ةرو ا % 5 B ت# ا 81 09 %9 & ا ضو) ا B ت# ا 81 10 j@ ا ت F. B ت# ا 81 11 8 ا %5اh% ا 82 12 8 ا j@ ا ت F. 84
VII *$ ا 0 ا نا,-. ا 01 %& ' ا ت ا @ A 17 02 ـ ' ا 89%= ا (IASB) % و ا & ' ا )% m 43 03 ،)>e F ا فا)\ ا $% ير ا ن @ ا % ء :5 در ا ،)>G ا 60 04 F G %; ا 89%= ا 67 1 2 ا # $ : نا,- ا ا ة @ [ ا ل جا), ا لو > 102 ا ر <ا ض) 104 % 9: ا ةر 3 [ ا 107 ةد =R ء [ ا 0 p ا % ا B * ) ا $ 108
أ تا ا و ثا ا ل ا عو هر " "# $ ا ر %& و يد ) *+ا ,-. /آ ة2 " 34 ،م ا 47 $ 3 8 $ ا 9د ) *+ا : ;/<ا 34 ،ث $ 3 ا تا ا ل=> " 3? "; ا و 3 9 @ ا و 3<.< A ا و :"آاو ت B 4" 7 3 ا ت . ا C ت - ا D -& تا ا EFه س # "# $ ا هأ ن ، / ا C :*. ا JC< 3 و ت "Kإ ةادأ 4<.آ 3 A ةادأ ض و ى. / ا D O ذ ن آ ءا.# R S? ) و / T @ ت . ا وأ 3 >ا ا U 4 C ل.$ ا و ا ?اد 3 R9د م V< 4<أ ر " ا D /#W 3-ر يد ) *ا X $ 3"# $ ا T ا ه 4Y 3 ا تا ا ىZR :/ ?ا ; ا و ، م VR ا ء - O F و ،3 و ا ) ا D و ا "# $ ا 9 جاور و ر @ <ا \9 % ا 3"# $ ا 3 ?ا ; ا 3 3"# $ ا . ا 3 ة 9 - آ . تا ا 9 ء - و ا "# $ ا 9 , R" ل=> 3 ا 3"# $ ا م VR 3"# $ ا X7 ا ل=> ?ا ; ا 4 " ا 3 ا 9 A ا "# $ ا - ا U <ر A ،3R%. ا ا 3 آ ا و ط AR ا 3ه 3 9. ا ر ;9_ا د.A A ا 8 R ا نأ `آ ا ; E و ة VR ا 3 , 7 V = و 7A #ا . نإ A A$ ا a \ ا و 9 - ي ه.- أ " د ا - 4V9 3 ا 3"# $ ا م VR ا ا 3<.< A ا T @ ا D 9د ) *+ا *ر ةد ا \9 % س 06 *ر ن.< A ا 07 -11 T` ر ;9_ا د.A و ،3 ا 3"# $ ا م VR \ ا Tg أ زا _ و ت "Kإ اFه أ " ا 3"# $ ا T ا و C ا 3 ة 9 - ة * " 9 يF ا D A` س 9 يF ا ء 7 إ `آأ هأ 4R 9د ) *+ا a<ا.; <.< A ا نود و 4 هإ . ع 7 / 9 a9 * :*و D i F ا "# $ ا ل=> T ;/ ر.) وأ T 4 :/ /#W ا ل.8أ 8 R j ت "` 4 إ VR9 ن آ k ، س #أ D 4<أ A . 4 ` X / ر ;9إ د د.A T` وأ ر ;9_ا ا ءا ، 9د ا @ U-ار اFه و D إ 3# #أ T ئد " ا ه C ا و فو V ا Tn 3 و ا "# $ ا 9 4 تء - 3 ا "# $ ا ة 9 ; ا ا و 9د ) *+ا . k أ *ر 3"# $ ا ر ا ;< 4 ا "# $ ا 9 ا ,< 17 د.A \ ا ر ;9_ا د.A * C ا g* o 9 يF ا ر ;9_ا ا د.A و X /" ر ;9_ا 3 9. ا j_ D إ و ا.* J#أ ت . ا و د.A ا EFه ; R ا ت . ا ض و A ا و 4j a-ا. ا ح ) _ا 4R .
ب 3"# $ ا م VR ا 3 3"# $ ا ر ا اFه زا إ نإ اءا ا ي ?ا ; ا 2010 ن آ ا را r D @ $ T @ D إ ع.- ا ة Tآ 3 3 /9 يF ا ا ،ى > ا 9 ر 4nإ و `آأ \ ر 3 8 ا SR ا . ض ا و A ا a<ا.-O F 7" ا . k نأ هأ ت+ ; ح=8_ا ى. / U ا ف 4 3"# $ ا ح ) _ا T - و ا ت . ا `آأ ا " 9 ` / ا ت " 7 S> ، ي ه.- و 3# #أ أ " ;< .ه و ،3<.< A ا T @ ا D يد ) *+ا ه.; ا a \ ا و ا "# $ ا ئد 9 $ و $ <إ و ،XA ت= ا و ت AC) <.< A ا ةءا A ا R ف.*. ا م a 7 9 هر K2 ا و ءاد ا ى. / D <ا ا غ= _ا ا ?ا.A ا او ء C إ 3R 9 + اFه و ، \$ ا 3 3<.< A ا 4<. g . ا إ : 3 ا 3/ ? ا لؤ / ا D -& T ا اFه ء - ر %_ا اFه 3C : آ د و ر !ا "و ت $ % ا % & ا م () ا و ا و ا & ا * ؟ *, ا -&.ا : ا C ا B# R #ا 3/ ? ا لؤ / ا D -& : 1 KZ ى 3"# $ ا C ا ر.7 ا D ح ) _ 3"# $ ا ؟ 2 ؟ ا ?ا.A ا ?= 3 KZ 4 3 9. ا ر ;9_ا د.A "# $ Tه 3 "# $ \ "7 KW9 آ 3 9. ا ر ;9_ا د.A ا ?ا.A ا D /#W CRAFT ؟ ا ت /*" : ا ت j C ا < 4 79 3 ا ت+ؤ / ا و k$" ا Yإ ; : 1 . 3"# $ ا C ا ر.7 ; < :< آ ا ?ا.A ا 3 ح ) _ا ؛ 2 . ر ;9_ا د.A "# $ 3 9. ا KZ 4 ?= D ؛ ا ?ا.A ا 3 . T @ KW9 ف.# #ار ا T$ /#W "/R 3 9. ا ر ;9_ا د.A "# $ \ "7 4 "# $ ا . ا D "آ ؛
ج ع / ا ر 1ا تار* : ا ط AR ا 3 ع.j. ا ر >ا تار " S 9 : 1 . و 4 و $ فا @ #ا م VR ا \ "7 ر K2 3"# $ ا 3 ا T @ DR" 9 يF ا 9 ; ا ؛ و ا "# $ ا 9 ا "آ 2 . ` " ا S) k$" ا ع.j. ط " را -ا ا و "# $ ا .ه و +أ . &ار ا فا هأ : #ار ا EFه ف 4 D إ : 1 . ت j C ا ر " >ا و 3/ ? ا لؤ / ا D -_ا D إ #ار ا EFه ل=> D /< ؛ة R" ا 2 . د أ 9 $ ر ;9_ا د.A A ا . ا ض و A ؛ 3 . #ارد ر %_ا ل=> ي ?ا ; ا 3"# $ ا ,A ا. ى و 3 ا 3"# $ ا م VR ا ر ;9+ا د.A , ; 3 و ا "# $ ا 9 U . &ار ا 5) : إ D -_او ع.j. ا a<ا.- % _ا )* $8 ر " >او ،k$" ا Y ، او 9د ) *+ا ت #ار ا 3 ة ا oه R ا U Y و ،ت j C ا اFه #ار R " ا A o4R ا D ع.j. ا ض \ 9 3C8. ا ب. # ا D د +ا ل=> 3% "R #+ا ض ا اFآ و "# $ 3 ه C ا و ي VR ا ر %_ا ا د.A 9 ا ر.VR 3 9. ا ر ;9+ ي ?ا ; ا 3"# $ ا م VR ا و و ا "# $ ا S 9 3 $ ا ب. # ا د ا آ ، jإ ، ا . ا ض و دا إ R * O ذ D إ #ار \ 9 $ ا #ار ل. A "7 ا.* \ "7 ر ;9_ا د.A A طو Y و 9د ) *ا /#W 3 3 9. ا . O ذو ،3" ا z/ ا ب. #أ D < ا A ت . ا U -و k$" ا X < S 9 أ D إ j_ ،ع.j. 8 4 3 ا ت #ار او ث.$" او U-ا ا D ف ا ف 4 T? #ر 3 A ا ا ث.$" ا و # ا . آ ا ت و %أو /- ا D < ا آ ،Eار ) @ ا ت= A ا ب. #أ U { 3 وW/ ت /#W ا R4 او 9د آ ا ` " ا و ع.j. ا a<ا.- % & ، #ر او 3"# $ ا ل ; ا 3 )) ا .
د 6 7 ا ت &ار ا : ` " ا و ع=%ا دو 3 4 و R 3 ا U jا. ا ن 3 9 ) ل ; ا اFه 3 : ل ) ج : &ارد 2011 % & ا ر ا >7: ير !ا د !ا نا ) 6 ، % و ا 17 3 ا 3"# $ ا م VR ا 3 ير ;9_ا د _ا ; \ ا. ى ل. #ار ا :< آ A ا ك.R" ا 3 =#_او و ا "# $ ا 9 ا Tآ U 9 ; ا =#_او 9 ?ا ; ا 3 . 3 ا 3"# $ ا م VR ا \ ا. ى 9 $ D إ #ار ا EFه : ه k $ ; 3 ف= >+او \ 7 ا ى زا إ D إ : ه O اFآ ، و ا "# $ ا 9 3 و ا 3"# $ ا ر ا و 9 ; ا 3 ا 3"# $ ا م VR ا \ و ير ;9_ا د _ا *ر 17 3 =#_ا 3"# $ ا ر او 08 8 R 3 ا \ "7 ا U*او D ف او ، ?ا ; ا 3 =#_او 9 A ا ا ت /#W او ك.R" ا Tآ 3 #ار ا . #ار ا 8 R 4 ا 3 ا a # ا ت = >+ا -.9 D إ #ار ا : 8. و # $ ا ; \ 9 ر ا دا C<_ j_ ،3 ا ير ;9_ا د = " ى >أ < و ،ح=8_او < ) ا 9ر ) ; 3 =#_ا 3"# $ ا ض ا ت " 7 ي ق 7 9 3 ا 3"# $ ا م VR ا نأ D إ T8. ا و +ا ت " 7 3 ر.)* د.-و ؛ير ;9_ا د _ا ت فا +ا a/ فا 3 =#_ا ر ا . ، 1 % C &ارد 2011 نا ) 6 : ت 7&D ا E %" ير !ا ض* ا رود $& او ة* HI ا ت - $ ا " 3 3 9. ا ر ;9_ا RA ى ل. #ار ا EFه : ه T9 "آ RA ا EFه هأ ى و ، 7#. او ة ) ا ت /#W 9. ا ع 7A رد ) ا T9. ا D ل.)$ ا . 8 Tj 3 7#. او ة ) ا ت /#W ا ت /#W 9. ةادZآ 3 9. ا ر ;9_ا رود T C تاءا -_ا ه و ، 9 A ا 7#. او ة ) ا .
ا $1 : أ D إ k$" ا /A ع.j. ا اFه #ارد T-K=K )C ا S)> ،ل.) ,R لو ا T ي VR ا ر %_ا #ار 3 ه C ا و ? n. ا و 3 9ر ا هر.7 ر 4nإ ل=> "# $ T آ د ) *= "/R و /#W "/R 4 هأ اFآ و 4 م.A 3 ا . 3< ` ا T)C ا أ #ار S)> A 9 ل=> و ا - A و ر ;9+ا د.A ا "# $ ا و 3 ا 3"# $ ا م VR ا ل=> $ ا - ا و D ف ا *=7<ا هأ و م.4C 3 9. ا ر ;9+ا د. و ه . a;9 3 ا طو @ ا و S? ) ا ، 9. ا و 7 /" ا ر ;9+ا د.A ض D إ ق 7 ا اFآ و و ا . ا 9 A و A طو Y 8 R ض و 4 "# $ ا ; j_ 3 9. ا ر ;9+ا د.A E . آ ل. A "7 #ار U ا ا T)C ا S)> 9. ا ر ;9+ا د.A \ "7 KZ 9د ) *ا /#W ا ?ا.A ا D ، *ر 3"# $ ا ر ا D إ د R #+ 17 د.A \ ا ر ;9+ا 9 و ،O ذ U /#W ا X $ و /#W ا z ) , a 9 ?ا - 9د ) *ا /#W D O ذ \ "7 و $ D إ j_ .
2 ا ت ا ج و و ةادأ هر ! ا و ، ا# $ ي& ا رو' #( )* ت+ , ا - . / 0 1 * - . 2(ر 3 ا ا م 5* ا ، و #$6 7 ا ه8 ا 9* ا ! ا ا و ! ا , 6* ا ، ن ! ا يد * ; <و و س > ت ?إ ،A > ا B ; C Dو 69 ( نأ E $* ة' ; / D 6 ا 6; ا نأ ' + (د F >+او بو , * 2 و ث' !* ا تا# 7 ا و تار ) ا - . أ# )* د F >+ا . ! ت# - . لJK / تا# 7 ا ا A?'D يد F >+ا ل , ا ا و ير , ر F ا A آ ا ب ! ا وأ ' ا ; < تأ' ،EDا# ثJM ('5 ا E ! ا ; <و N? ، 2(ر 3 ا ع 6* و 2 ا#$ C) ا ر F ا D# ا P&ه / ل F*+ا ; <و N? ، ع 6* و ة#M9 ا#$ ! ا Q ,* نأ يرو#R ا / S Tأ ا ت ا ع 6* لJK ه# * ا ت ا . نأ V D ! ا تW3 س > V D / ; . ا ت آ#3 ا و ت ا ت X Dا و ل F(إ ت ا A * و A 9 ، ا YZ و ط 3 ل D ت ا - . ,D و تدادزا '5 * Xرد أ ر ) ا و 6 ا ! ا ت' ] يزا ا ^ & د' * و *+ , Q,( ا تJ93 ا و نأ 6 Q ,* . و م E9 3 ا ت ا N$ 2, أ و Nهأ / هر ! ا رود N< ، ;6 تاذ ت ا ج إ لJ K / و# - . ^ ذو ص K E93 (د F >+ا ا ا / ; . و او SZا#3 T *و 2 >و B 9 * NZا > E9 ] X# ،/ تارا# 5 ا ذ .*ا C # ?aا b 1 ،ت 5 ' * و > ، (ر ,* ثا' Dأ / ا ل 5 ا C 5 * # ( و ئد و ' ا > و B أ d و ^ ذو ، ا و (ر M +او (د F >+ا م ا .
3 ا لو ا : ه ا ر ا نأ ر ، ) ! ا e او فو# $ ا 1 أ ر F ا - . # ! ا 1*' ] ي& ا ر ) ا ا' ا ت ر ا / Y V D ،# 7 ا 2 # آ م , ا و را# ا D ! ا #9; ا ! ي#$ ر gإ 20و ! ا A X ا ة'(' Eآ 3 . I . ا ر"# X+ا و يد F >+ا ر ) ! ا ر )* h *را , ا ،ر F ا - . # ر )* , +إ ه م ا ! ، ا e و h ! A FD ا تار ) ا - . # .(ر * - . # EDا# ا . 1 -& ' ا ر" ا '( D# ا P&ه D F ! ا ر < ن آ ، ('5 ا (#3 ا ت , ا 1 '. ا ي& ا ' ل ا A ? V D (#?aا ث ! ا لJK / h E9] ! ا . تا#X ف 3 آا N* V D C إ د * / ) ا / 3200 V! ># ف#g / 3 آا N* E , * ر ?l E !* دJ ا E > 6 آ#* (#?أ ، ل'* ('> ر ?lو ت (#;D ت'Xو ^ &آ ، او (ر , ا تJ ا ر < C ةر R! ا EM ('> تار RD ك 6ه نأ C ر ?nا ^ * A ' ت م'>أ # $* (ر ]nا / Nهد 6X C إ ك ا 1 '( E9] ا E , وأ ت ا D E9] Q*اور ت ورo 1 . V D A آ ! ا ^ ذ A > ا # F 5* C ^ J, ت آ E , ثا' Daا (د F >+ا ا . ن 9 ن (#F ا ء '5 ا ن $; !( تJ, / * ت آ ارo ا E T ! ا ا A آ د#* C إ نز . و' ا ت 9 او ا ف#F* # * و ، 6 F> ' - ( 1 # K مJ ا C E د ر ) ا ^ ذ . ر R! ا / ت (#;! ا q ت# <أ آ A آ ! ا تJ, ا 1 3( ر ?l ا ة E9] ب ) ا / حا أ 2 ، آ ', ن >و ' ن > / ةر ه ي& ا ار D ن > R(أ ,* ي& ا ZاoX ن > و ي# ! ن >و ير d * ص F C / R* ل W ضا# >+ا و 2Zاد ا و ، R(أ ه ن 5 ا ا&ه o (ر Xإ فا#gaا N *J * E , * C ة'> ا 3 . 1 أ آ V D ت+د ا و تJ ا - . E , * C إ X ! ا ت# < J ا #F ا #5 ا VD أ /(' ا (l لJK / /(' ا آ C N(#9 ا ن ، ل # ا ن آ آ " N و 1 uا C T " و ة آo ا لا أ 2 , N #( /(& ا ل ا Q !( ) *# ا -(ر F ا E آ C R(أ N !( ،ن ،EZاو راد ،#T ا ! ا جذ 6 ا ،ن 6D ة D نا 0ر 2003 ص ص ، 12 -17 1 ص ص 15 -21 ،EZاو راد ،ح F ا و ض# ا و س 5 ا ت+ , ! ا ت ر ي#$6 ا E TW ا ،#) ' ! ،ن 2004 2 3
Nikitine mare et Regent M.O. introduction à la comptabilité, édition ammond colin, paris, 2000, p 06
4 ^ & ، ! م ه+ا ةد (ز رود كا& l J ا و' ا 1*' ] ي& ا 2 ن آ R(أ و / ا ل A # ^ ذ در ا E9 3* ا ة آo ا لا أ E F!* رد F ع 6 ا# $ / ا ل A Z# ا . 2 -*# " ا ر" ا '( D# ا P&ه o آ# ا N* أ E93 9 ( ن آ ا عراo ا تاو#M #FD C ن )> ا و ت 5; E , * لJK / تادا#(إ # { ،عراo ا P& ه أ / 9( N D# ا P& ه 1 E , * + و 0 (# ا نزا ا ة' > C ' ( ا /Zاد و /(' / X 1 . ) ن آ آ ! ا ت ا ءا# Xإ ا#$ # آ رود D# ا P&ه ت 0 (# ا ر # ا م >رa ةا 6 ا هر ا / 9 ( ا و C وaا ! ا 9 3 ! ا ر ) . ن آ آ 2 وأ /(در ا 2 وأ /Z o ا 2 ءا ت ا 2 X 1 E, * ' Dاو E, C د +ا / 9 و ك 6 ا C إ E, ا ا& ه N 5* C إ ' X ! ا ت# < ل aا ع 6* و ' 5 ا# $ # < N ? ى# Kأ تJ, ت ! ) F ة# لوa ل ا N *و ،' ' D ا ' 5 ! ا #F6 يأ ن F56 ا و ةد (o ا C +' /(' و /Zاد ، آ )(ا ت# ]ا D# ا P&ه >'6 آ ' ةر , ا N ا# آ ار )* ت' ] ا 6 X و (ر , ا ت+د ا و ، و' ا A> ا ^ ذ ا و ةر , ا N ا oآ# A آ . ; ة# ; ا P&ه تر'T LUCA Pacioli # ) *# EZ Y * ا ت 0 (# ا و ل aا #3 ا '6 ا و # , ا و 6 )(ا ت 1494 A>#)* ا و م ! ا E , ا جودo ا ' 5 ا 5(#g C إ ة# لوa 5(#g تW3 V D ، ' 5 ا و جودo ا ^ ! ا #* ' ا 2 ةازا م > / D T و ةر , ا ر )* و ت (ر , ا ت ا آر 3 ا و ير , ا ن Z+ا ، أ E93 )(+ا ن' ا T ! ا ت آ#] و ص .]aا ت آ#] ت# < V D و Eآ Q F '('!* C إ X ! ا ت# < ح رaا / ^(#] 2 . 3 '( & ا ا ، (ر , ا ت ا لJ K / ، (د F >+ا ة ! ا # آ ر )* Y D# ا P&ه لJK ة# 9 ا X ! ا و ا و V D، (ر M +ا 2(ر 3 ا E ( 9 ا لا aا C ل F! ! ا& ن آ #?aا ! ا #9; ا ر )* C b ا و # 9 ا 3 ، ل aا YZ س > لJ K / ^ ذو #Z . او ح رaا ^(#] Eآ Q F '('!*و >' .
1 Deroover R, la comptabilité à travers les ages, bibliothèque royale ALBERT, 1970, p 21
2
Garnier Pierre, la technique comptable approfondie et les comptabilités spéciales, 2émé édition, dunond, paris 1972, pp 21-22
3 d ) ا و (#$6 ا / ا ! ا ،نو#Kl و ، !آ E Zا# X ، ،نا#هز راد ندرaا ، 1997 ، ص 18
5 نأ # { ! ا ف# * N ا و ر 9 aا V D / < ! ار )* 2 ا ن#5 ا لJK +إ ئد يد F >+ا ر ) ا 2 ! ا E ا ق#g - 9* يرو#R ا / S Tأ V D ،#3 # 9 ا ET ! ا ، ا €Z F. o ( ن آ ي& ا 1 : ؛ ('('! ا ^9 ا ت T K ت # آ ؛ M('! ا 6F ا ت 3 آ+ا #?ا C ة'('X 2 F ء 6 ا ر )* ت+د لو' ا / (ر , ا ؛ ر )* C إ ىدأ ،E( ) ا ى' ا C T K لا aا سوؤر C إ X ! ا ر < قا aا ؛ ا /(# ا ءادأ N 5* ةرو#0 T K E( ) ا ى' ا C . ت / ! ا ت ر ا ت' ] D# ا P&ه لJK ت ! Q J ا و „7 ا ا NZا 5 ا و ا آ V D ،ت آ#3 ا P& /(# ا و كJ ا / # < ي& ا عا#F ا , و T K فا'هأ d 5! و N ! F Q , آ#3 ا 2>ا ; . NZا > دا' … ن 5( ه أ آ ا (#$6 1 S )T . V D # ( C ' * >ا'F #Mآأ ت C إ X ! ا ت# < و ا& و فر 6 1904 9(# aا ة'! ا ت (+ ا ى C / ! و' ا # * ا د 5 ا N* ! ا تJ93 #$6 ، و 6 1916 N* R(أ , ا E 93* 9(# aا ر' ار' ا Yه 6 ا و Y ا# ا #( )* C تoآر ا ت , ا ! ا آ ، أ 6 1 1932
ا قاروaا Tر ت C #3 ا 9(# aا ار'; ا e ا A5;*ا
SEC ئد ا / , ء رإ ةرو#0 C / 9(# aا / ! ا 2 , 2 *+ F*ا لJK / م' و فJ K+ا و /( ا C ء R5 ^ ذ و ،م ا ل 5 ا C5 * نأ /9 ( ا ! ا d 6 ا ! ا ر 'Z ن آ ي& ا NZا 5 Xر . ا Xا# س Wآ ا'. ا /9 ( و ت ا ه' * ا ا . ! و م 5( ا ت P# آ&* C #X ا ' * ةادأ A آ هر )* (ا' # 7 ا P ,* 1 و 1 ر أ P&ه 1 ط 36 ا ن آ #3 سد ا ن#5 ا E > يأ D# ا Z و (د# ت E9] 'Z ا ه ير , ا ، و #3 / M ا ن#5 ا (ا' 2 /9 و 6F ا ت ا ر < N,! ا V D / ه#7T C ه ا ت آ#] و / ةراد ا A 5 36* N ^ ا م W (#> A آ ةراد ل F*ا Eآ 3 & ;6 ا S F / ة#$ 2 * N و #3 2 ا ن#5 ا لJK +إ ! ا X ! ا ت# < و 6F ا ر هدزا '6 /(#3 ا ن#5 ا و ' * ت C إ '5 * C إ ىدأ ا EKاد ث'!* ا ت ا >ر و E ا ق ) ع *+ , ل F*+ا آ ،ةراد ا و أ R(أ D# ا P&ه 1 ة#9 تW3 تا# 7* / أ#)( و ^ ا ةو#? س 5 ! ا م > 6 ( 9 ا ق 5D 2 . ،تو# ، # ا R 6 ا راد ،ة#T ا Eآ 3 ا و ! ا ر ) ا ،ن F ا # ' ! ، # ! ا ' 1988 ، ص 130 1 12 ص ،2006 ، (ر'69 ا،ة'(', ا , ا راد ، ا ! ا '5 ت ارد ،مر 9 ا أ ح ; ا ' ;Tو2
6 II . ا , ة ./ ا ر , ا ت# < ! ت (#$ 20و Y €56 ا ت ر ا ! ا ر )* , ة# Kaا P&ه / o ا # ا&هو ، JK / ر gإ د ,(إ ل # (# Y 6 آ 1 إ '6 ( ! E 9 ل ! ا د ,(إو ت ر ا ت F '> ا Xا * ، و ل 5 ا /9 ( W ! ا (#$6 ا ن ه +إ ' ا 5 ح#] ت ر ا و ! ا لJK / / # ا ر 9 aا N ه ; ا و aا م 5 '6 ا E93* ا تاءا#X ، ! ا ت 5 ) ا و ! E E آ ءارو V D ( / 9 وأ ير ,* وأ يد F >ا ث'D ; ت ' K # * 7 1 آ ^ ذ و ،/ ا 2 >ا و ; ; ا ! ا نا' ا V! ا و . ا ى#Kaا # ا عو# C ! ا A! ; ا ا ر ) ا E ; R(أ Nه ي& ا E Aآ#* ا ا ت (#$6 ا / , ت#?W* ، (#$ ر )* # آ E93 ه#?أ (#$ C ; و ، ! ا E 5(#g و م ا '(' A ا و ت#?W* ! ا نأ ',6 و ت (#$6 ا و ر 9 aا ا . هأ / V D : 1 . ر , ا 0 & ا 69 ( 6ه# / 6 S * ا ' ا 5 ا و / ا 5 ا / , 20و / ت 0 (# ا N 6 وأ ت ?إ وأ (#$ ; وأ أ' / ب ! g *ر+ # ا تاودأ / ةادأ ه ! ا و ، و أ E93 # ا م'. * ت # * ، Q aا / '(' ا C ' * ! (# ا ! ا س 5 ا ل , T K Z FD ا و 0 ،س 5 ا ا&ه !T / 'آW ا و / * / , Q aا و تاودaا E , ا ت 0 (# ا N 5 ا و ب D و , 6 ا . اo ا ت ! ا لJK / ، ! ا ل ا #Mآaا 0 (# ا ة' 5 ا ةاو م F. ا و ل Taا / ةاو ا يأ و , 6 ا لو'X وأ لJK / نأ ' J Xا# ا ناo aا /Zا' ا و /(' ا / #) ا / ةاو ا d5! * S ( ي& ا # ، Xا# ا E E ( و آ أ 1 ر aا / ة 5 ا ! 6 # ا ب ,( ا و Q ا ةر ]إ ه ت 0 (# ا N / /Zا' ! ا E , ا ت /(' ا و . 2 . ر , ا 1"1 ' ا ! ا / ا / '(' ا ت ) Q , / o ا # تر )* A آ (ا' ا ; e 3 e ] A !* N? ،ل aا , '('!* ه Z# ا ( { ذ / # ةادأ C إ و ، ا ا P&ه أ يأ ذ ! ا A! Tأ و ! ا & ا م ; # < D# / # * ا يأ & لJK / ،‡(ر * ت آ#! TJK ) * ا ت ! ا / , م 5* ا تJ ا X# ا ة# ; ا لJK .
7 R(أ و ت >J / # * ! ا تJ ا - . و ا / ث'!* / / لJK ه#?W* و ه# ?W* EM (' ا و 6Zا' ا >J EM ( ه و ،1 h36* ي& ا h ! ا و ضا# >+ا ت و تار M +ا C ةز ! ا ت سأر €.* ا ت ا و ضا#> ا ل ا ا / , # * C ا مo ( ن 5 T . ا لا aا و S * ا ت ا 2 / ا ( ! 1 . نأ آ ير , ا ن 5 ا مo أ ت ا قد F ا ! ا #* ' ا / , ^ C ض#;( و #36 ا Xا ا ا #(ر 5 ا و NZا 5 ا , ض#;( آ ، 9! ا ف#g / / E5* + ة# ; ! ا dZ ? ظ ; D+ا 10 تا 6 ، ;F* تاءا#Xإ ^ &آ ن 5 ا د'!( و ج ' ا و ت آ#3 ا سأر / q ;. ا وأ 2 # ا و ل ا >J ا # $* تاءا#X ا P&ه Eآ نذإ ، ن 5 ! ا h #* ا ( 5 ا . E ا C ه# ?W* - .* 5 ا $ aاو ت (# 3 ا نأ C إ 6ه ةر ] ا ر',* آ ئد ا # * V D (# 3 ا EK' ا C 6 * لو' ا q ', V D ،ى#Ka ود / ! ا V D (# 3* # { EK' C 6 ( # Knا q ا أ ، و' ا / ا 5 ا / اءoX ! ا / N ا' 5 ) ا ! ا # ( او ت ر ا '('!* Zر ارود ن ! ا Q ( JK / Q ! ا ه&KW( نأ Q,( ا R(# ا ط ). ا / ا 5 ا د'!* ذإ ، 6 ا ت $6 ا ل > ) / 0 E (و ر +ا 2 . ^ & ' ( ط *را ! ا ن 5 g *را ن 5 ا نأ V D، 5 ?و EM ( 'Dأ رد F ا d ) اo ا تاءا#X ' ا 5 او ئد او T . ا س 5 او ح F ، ! ا R(أ > ة'Dو # * … (د F >ا ة'Dو هر . 3 . ر , ا &د 345ا د F >+ا N ف' ( C إ d 5!* ER أ E ا و درا ا 2(ز 5(#g ج ا - . / ن (د F >+ا نا aا ل T ا ف' ; ا EKاد و C إ CF>أ ;6 / 69 درا ا P&ه لJ7 ا و 2 , ه # ا d 5!* 3 ار' م 5( يد F >+ا و Q ! ا / E9 ، ا - . و ) *# ا E ا ا ، سر'( Zo, ا د F >+ا (#$ لJK / يد F >+ S # ا / Eآ E ا و ل ا سأر و ر'( ط 56 ا P&ه و ; 9 ا و R(أ Q ! ا / /9 و Xو #$ ى#Kأ ، / ! ا ف# * V D لJK و E , S * ةادأ أ C (واo ا P&ه N 9* (د F >ا ثا'Dأ EM * ت ا P&ه نأ V D ، ا م 5* ا ت ا ، نذإ ا م 5* ا (د F >+ا ثا'Daا E , م 5* ! . 2X# ،نو#Kl و !آ EZا# X P#آذ d ص ، ص 36 -37 1 2 ،ة#ه 5 ا ،2(ز ا و #36 كا# (ا ، # ا لو' ا C * 9 ا و و' ا ! ا ،'(ز أ ' ! 2005 ، ص 163 ،نو#Kl و / أ ' Dأ ' K ندرaا ، درaا ب 9 ا oآ# ، ! ا ل Tأ
، 1990 ص ص ، 48 -52 3
8 1 $6 ا P&ه Q D 2 ا م 5* ا ت 5 ' ا ع , E , ! ا م 5* (# ا EKاد ت 5 ' ا P&ه E( !* E , م 5* آ ، Xر . ا وأ Kا' ا ءا ) ! ، ( ! ا E س > C ا م 5* ا (د F >+ا ثا'Daا - 6F* و ا / ة' > # ا'. ا /9 ( ا ت او' ف#g / ا ، (د F >+ا ت نأ آ ! ا يد F >+ا #9; ا / هر 9 أ و *اودأ / '(' ا ' * ت d ( T K ('56 ا ة'D ا م'. * N 5 ا و س 5 ا س 5 ; . ا ت 5 ' ا / # 1 . ا' ا ت 5 ' ا N 5 ،ق ا ر أ س أ C ن 9( ا C إ و / Xر . ا و K و ; 9 ا # ل Kا' ا ت 5 ' ا N 5* ، و ج ا و ءا#3 ا ت ت 5 ' ا P&ه E 3* V D 2 ا و كJ +ا '(' ا و . 1 و ',6 ت 5 ' ا g س أ C ت 5 ' ا - 6F* /9 ( : ؛ 5 5D ت 5 '* ؛ 'K ت 5 '* ('5 ت 5 '* . ', ت 5 ' ا Xو س أ C وأ : ؛ Kاد ت 5 '* ؛ Xر K ت 5 '* ا EKاد E( ! ا ت يأ Kاد ت 5 '* . / , د'!( ن 5 ا 1 و B aا ض# ا و N 5 ا ت €.( ' ا 5 ا و ا ، ! ا و أ F >+ا ف' ( د C إ ا و (د F >+ا 2Z > ا X#* و ل T (ر , ا C إ ا NZا 5 ا او' C ^ & 2>ا ا B9 * ت ماo +ا ص F6 5 ا 2 ! ا 0 ! ا س 5 ا ت . نأ آ ه # 9; ا ر )* ة#? ا ى# Kaا E ا ا / ' (' ا ك 6 ت+ , ه ! ا Q(ر' او N ا /( 9 ا و 2 ا '. يد ( ا ى ا نأ V D ، N آJ ا 9 إ و ا #(ر 5 ا ى ! S !F ا و ' , ا N ; ا C إ ا و ! ا ا& هو ، 6 ا تارا# 5 ا ذ .* N S * (رو# R ا تار # ?أ #( )* C #? ( و ! ا ر 9 aا و $ aا . # ?W * و لو' ا / ! ا ت ر ا ت J K+ا نأ آ ت $6 ا ! ا #9; ا 1 X * C #?aا b 1 6 ا . ل 5 ا /9 ( W A > 69 و ،ي#$ #9 / W36* N ! ا ن س أ C 65* و آ ل , ا ا'Z ن 5 ) ا و ن آ ي& ا م ا ل 5 ا C5 ( ، 5)6 E ! , /9* N ا' ا ر ا K ر , DJT د 5 ا , A آ ر'5 . 2X# ،نو#Kl و !آ EZا# X P#آذ d ص ، 35 1 2 ،نو#Kl و !آ E Zا# X ا 2X# d ا ص ، 24
9 C o9*#* ! ر gإ ] ي#9 W ] ^ ذ W د'!( ي& ا # ا عو# - . ن ا'هأ ه#T 6 و N{ر ، N9!* ا ئد ا و نأ # ( # M9 ا نأ د#, ه ! ا / , تاءا#X ا ا ,( Q *إ ' 5* ا تJ, ا / , ^ لJK / ت ا و ا م 5* ا ; . ا ا هأ ^ * 1 C6 * ي& ا ي#9; ا Q , ا تاءا#X ا ت ر ا و A 6 ي& ا و 1 أ C ! ا . E9] (#$6 ا # ا / E 9 E9 ه C ! ا ' * و o9*#* V ! ر gإ ن 9 ( / فا'هaا Q,( د'!* ا ت (#$6 ا و نأ ن 9( h *#( Eآ و ا d ) ا 1 / ا و N ه ; ا ' ا 5 و ا ئد ا 5 ) ا N9!* ا ضو#; ! ا ت . '5 * 2 /9 #Mآأ ت م 5* ت ا A! Tأ ةر , ا و ل aا N 9 3* و ثا'Dأ فد F* A! Tأ و (ر ,* ةد X /9* N # aا ،E > / ! ا C C ' ا ي& ا / و ل D د ,(إ E !* 0 ! ا Eآ 3 ا و ت ا P& . Y >#; ا تاد X+ا P&ه / ت , ! م $ / و ى#Ka ود / و #Kn €.] / 6( و ; . E !* و #Kn . e ا E ا ا / , #?W * أو و ه# ( و ! ا فا'هأ ن… 16 و ا E ا ا فJ Kا ك 6ه ن آ اذ… ، ود Eآ ة'Z ا نأ 2> ا / ود Eآ e ت ر ا P&ه ' D * ! 2 د ، ! ا ت ر او # ( ا فJ Kا 16 Y 6( Eآ 3 ا / '(' ا Q6, .
10 6 ا ا 1 : & ا 7 8 ا ) ! 2 يزا تر )* ! ا ن 6(أر آ ^ & و ، e و ه ! ا ل , ن… تJ ا / Q*# ( E , * 9* /9 ( ا س >و ار' N * ! ، ا ) 3 aا و ا م 5* 16 Q*# ( / ض# ئد ا و N ه ; ا و ضو#; 5 و !*و 1,Z 6 ! ا ، 1 ض# ا N ا&هو *W . I . ا ا و ا 9" ا و
1
.
ا :&
ا ! ف# * E , * و - 6F* و Q *# S ( ا ا N $6 م $ أ C # , ' N ، Xر . ا وأ Kا' ا ءا ) ! 2 ا تJ * - . ا ت ا / , ا و 5 6 ا و $6 > ن 9* ل J و 6 ا را#5 ا ذ .*ا 1 . : LASSEGUE – :& " ! ا ه 65* ، آ * N ه 2 , و , X#*و ت ا 5 ا ثا' Da (د ا و 5 ا و (د F > ا ا #? * C ذ E ا ا يد F > ءا ن آ اد# وأ Z وأ وأ ود " 2 . ; 1"1 ' ا ; & 9 ا < ا :& AICPA : " تا'D و ل و , 6 5(#) € . * و - 6F* و E , N ( / ه ! ا S * آ ، g 6 ءo, وأ ا ثدا ! ا و ت 5;F ا Eآ ، ('5 YZ 6 ا E ! " 3 . ا'X d 0 ق ) ه#FD V ! / أ ! ا # ( -(# ا ا& . ; & 9 ا < ا :& AAA : -(# ا ا&ه Q D ! ا ه و (د F >+ا ت ا E T * و س > و '('! N ( م $ 6 ا تارا#5 ا ذ .*ا / / '. ا / 9 ^ ذ # ( -(# ا ا& ،Q 6 ا A> ا و / 5 ا / ;(# ا / قدأ و E ]أ . 1Jean-luc siruguet, Lydia koessler, le contrôle comptable bancaire, la revue banque éditeur, paris, 1998, p13
2 Saci Djelloul, comptabilité d'entreprise et système économique, expérience algérienne,
OPU, 1991, P 46
3 Le site: www. Aicpa.org consulter le 18/12/2014
11 :& ا ا م =8 ا N>ر ن 5 ا ء X Q D 07 -11 خر ا 25 / 11 / 2007 ! ا م $6 ا / R ا N>ر # ا ة'(#, ا رد F ا و ا 47 N>ر ةد ا لJK / 12 # * ! ا ا ض# و , * و ; 6F* و ة'(' (' > ت ) /(o. S ( ا ا N $6 م $ 0و و , و ا ت 9 و ا 0 ا / >د T ةر T B9 * ف 3آ ت ا E , T . ا ت *# ا / , EM * )K وأ م $ أ آ ، 6(oK ا ا ى C ! . 1 و ! ا # * ة# ; و Dر ] >ر و ;Tو g تاذ )3 a C ا و ! ا ر - . ف#g / d; و فر ! 7 س أ ت X#. ^ & ، ! ا م $6 ا ت ! )F ا / , E * ! ا ا ق#) ا ،ئد ا ،ت 0ا# +ا ت ! )F EM ى#Kaا م ا / # M9 ا ... و ،‡ ا h5 ه مأ ى#Kaا م ا ل ' ا B; 1 ! ا ت ! )F ا P&ه ل ا /9 1 1 > Q ! ا ']# ( . 2 . هأ ا ا ل , ي#$6 ا V! ا نأ # ( / ك 6ه ر )* نأ ر A> R ه ! Z , ا و (راد ا و 5 ا و (د F >+ا تا# 7 , + Z 5 * , ه ! ا ت X ! ا ^ * Eآ * نأ +إ ^ * + ! ، ع X# ا / ' + لا ا ا&ه C X‹ و ! ا o * ا ت ;F ا C إ N ا o * ه Eه و . 6 >J ك 6ه نأ # { ،N مأ / ! ا ر ا ل D ل', ا d ى# ، V ! X ! ا A د ،ا# (ر'* و ر 1 5*إ Q ) ( / هر ا / >J) ا تر )* ! ا م ا 1 ه C إ A Tو نأ C إ 1 ا# Dا و 1 Q{#( / 1 إ / N هر م ا QX (و '6 ( ا P' ا > و 1Zد و 1 ه ; 1 X+ا م ا عو# ! ا ر ا لJK / 1 X#* و N ا ا&ه ب + . ( 6 ا 1 F.] 1 1*ا& NZ > ن 9آ ا ار' € .* ه d آ ! ا / 5 ا ئد ا / , C ' * ،كJ ا F.] وأ / ه ا F.] و / , آ هر ا /9 ( 6 فا'هأ C إ ل T ' ( ا ت 0ا# +ا 9 ا تاءا#X ا ض# ;( ا ا M 9 ة'Dو سر'* ا 5 6 ا و 36 ا هؤ 5 و هرا# ا (د F >+ا نا aا / ت 5 ' ا - . # ; ^ ذ و ط و ثا'D8 Z 3 إ و ; آ # ;* C إ 9 ا # ; ا ى' ( '> # ; ا ا&ه و ، ا . 1 h36* ي& ا نا' ا# ;* م'5( E5 # م $ / ةر ه م ا ! ا نذإ +أ ! ا ه و آ# هر ا # * ، 5 ا و (د F >+ا ثا'D8 o
12 ا 6 ا €Z F. ا / , آ+ 6 س أ # * ا ت ا / , ) * ا 2 / ا و / ا - . ف#g / >ا'F و * > ، 6 ا ه ; ا و (#$6 ا B aا / , C ا ت 0#; ا و ئد ا ع , / 93 ةرادإ T K فا#gaا - . P ,* 1 J5 ا Q ! / R* و ا d ) ا ']# ( ! ا J5 ا ? Xر' ن R ! ا ' ا 5 ا و ئد h5 مo ( ا . > و '('!* C إ C * ! ا نأ فو# ا / و ، (د F >+ا ا ت , س / ‡(ر * ا 0و #( F* ، فا#gaا C إ 6 5(#) ت ا E T * و '5 ن آ '> و ، 6 ا '5 * C إ ىدأ ! ا C b ا #?aا ت ا )3 أ ع 6* و & ، Q ,* نأ Q,( ا آ 3 د (دزا و ا ا '('!* / ' + ^ و # * نأ Q,( ا €Z F. ا ا&آ و ! ا . 3 . ا و ا 9" ا فا'هaا '('! ،فا'هأ ة' d 5! C * و إ E *اذ '! 'ه A ! ا نإ ' ( Pرو' ا&هو ،ت ا ا '. Nه / ز# ( و&. ( ا تارا#5 ا '('!* C E9 ت # ! ا م 5* + V D ،N * X D ;* ا ت ا '('!* N? / و ن 9 ا ر'> فا#gaا - . ت X D ;* ت # * E 5 ;F ف#g 1 . ا # 7 # 7 * ? A ! ا فا'هأ نأ V D e X+او (د F >+ا N ه ; ! aا ف' ا E M ( ا o آ# ا ' ('!* ن آ ' V D ، ! ا E * ا EZا' ا / 0 ; ا هa ^ ذو ! ا '5* ا ت ا C o آ# ا نnا S Tأ (د F >+ا تارا#5 ا ذ .*او . a . 3?9 ا ا" ا و ا 9" /9 ( Nه ! ا و ا ا نW ل 5 ا Nه و ا ة D N * / Eآ 0و # X ! ; . فا'هأ و ضا#{a ، ةرادإ C وaا Xر' ن M ( و /Z o ا و /(در ا / M ا 2 / ا - . N? ا و QZا#R ا ةرادإ و ء FD ا و و' ا ةo Xأ / ^ ذ # { C إ ك 6 ا 2 . د' * / ( إ X ! ا Xرد Q D ! ا و ا ا ا - .( '5 و ! ا م $ هأ ز# ( ; . ا فا#gaا S F ع 6* ، Xر' QZا#R ا ةرادإ JM N ن aا (#R ا ب D س أ # * ا ا , . 1 ص ،P#آذ d 2X# ،مر 9 ا أ ;Tو 26 2
13 / ا / '(' ا o V D 1 : N (ر 3 و / ! ا و / ! ا /(# M ا 6 ا ا / V! * e; ا P& ، /(# M 6 N *ار M + (دود# ا ت+' و ة#g . ا Xرد س > و N 5 / ! ا ، 6 أ ت ; < ص# د Xو 9 إ س 5 N * / ! ا /(# M ا N ا أ ر M را#> ذ .*ا D هأ تاذ ؛ N M و ل ا Nهرا#5 ا Xرد N * N N أ N ;Z <و و 0 C إ ل F! ا N 69 ( ا تاز +ا - . ا d(#g / ؛ #5 لا aا ا 0 A> ا N * 5! C N FD ه ت ا P&ه / N ( / *# ا ة'Z ; ا C إ 0 aا ض#5 ا را'5 يأ مزJ ا را'5 و Q 6 ا ^ ذ ؛ نودر ا N '5* ا ت / aا و /(#] ا / ا / R(أ Nه ا d(#g / ا N * 5! C N FD 9 إ N / R( ! d; ا ل Xnا ا 20 ا و 6(o. ا 0 5 ا ت ا d(#g / E9آ و -(#F* / N 69 ( N ) #* ا >J ا (را# ا و N * , 6 2 N * 'K و ؛ /Z o ا ا P&ه ن ( N 2 >J ا را# ا 9 إ س > و '('!* ت ت '. ا و 2Z R ا و 2 ا - . /( ا (را# ا / R* نأ Q,( ا ا ؛ *o Xأ - . و و' ا و ةو#M ا 2(ز d ( ن ( N تا# ?W* ي& ا ط 36 ا / ^ ذ C ا 1 واo* أ (#0 # ) * EX ، ZJ R(أ ا'. ا ضا#{a h ). ا ؛ ا ةرادإ # ا ضا#{a ت ا P&ه م'. * ا - . ذ .*ا و تارا#5 ا ؛ q(# ا ر , ا ا NZا 5 ا ةا ! ا ا 1 * / Eآ و ن MD ا N 6 / ! ا نا' ن را' ا و . م $ ه ! ا ' + ا P&ه /9 ، ا ج نأ ، و ة' ; ن 9* V ! Xر' ا ;6 h *#* ]إ S * V ! ت X ! يa س > / E و ا&آ و ا (دود# #('5* ر )Kaا h !* ا وأ ا Xا * C 25( ^ ذ س أ C 6 ح F ا ا d* Q 6 ا E93 آ و ، ا ا ا ن 6(أر و ا P&ه / 1 X#( و فا'هaا ا 6( و ن ; . ! ا / /( ف#g #Kn ، طو#3 ا / , # * نأ ' + ت X D+ا P&ه - . * 9 و €Z F. ا و E R* م' / R( . 1
14 b . 9" @"8 ا AB C ا ا : ا ط# 3( ! ا 6 ا وأ ; 9 ا طو#3 ا / , 5? Q 9* C D ،تارا#5 ا / , ذ .*ا د +ا /9 ( و ZJ ن 9* أ يأ ، / و و' ا ! ا # ( B , د ^ ذ d 5!* EXأ # * EXأ / ا NZا 5 ا C o آ# ة' ; ا ت ا ذ .*ا را#5 ا ! ا / ا - . 6 P& 5 5!* و ، ، ه ; ا ر g فو# ا ا NZا 5 ا ض# و دا' إ ر gإ C >د F ا A * ( 7 ا ( 6, E > / لوaا #3 ي& ا و' ا ! ا # (IASC) E(# أ 1989
،
ي& او B , E > / ه' ' ا (IASB) '(', ا 2001 /9 ( س aا ا&ه C ، ر F Kا ا 6 ا €Z F. ا ( : ? B ا AB C ا : ه / T . d *و : ⇐ BD ا : ه T . ا P& 'F5( نأ ا h *#* ت' أ ي& ا ما'. +ا وأ E ت X ! ZJ ن 9* أ يأ ،1 Xأ / W N * ) Q , * ن . نأ Q,( و E93 ة# و D ن 9* Q 6 ا A> ا R(أ و مزJ ا N9 ا و 1 . را#5 ا ي&. ' * ZJ ا ت ا > ا ثا'Da 6 ا C وأ E 5 تارا#> ذ .*ا C إ يد ( &D ن آ اذإ #Kl C6 ، 5 ا تا 6 ا S !F* وأ ' آW* را#5 ا &. E R* C إ يد ( وأ آ # { و 6 # { . ⇐ 4"." ا : > ? -F * ا ن 9* C D ء )Kaا / K ن 9* نأ Q,( آ 5? ن R( ن ا ن 9( و (#ه , ا ة# ، د Xو م' 6 ( + ا&ه /9 ) ء )Kأ 69 Z ء )Kأ 7 # { هaا ت نأ , # $* a ، وأ 5 >د # { ا م 5* ا س 5 ا و وأ # { ت ا q د X آ 7 # { . ا م ; o !* يأ / K و (د D ن 9* نأ ' + ن 9* ; 1 X * و را#5 ا ذ .*ا C # ?W ا 5 6 #$ 6( A آ اذإ (د D # { ا / P ,*ا F.3 ا تار +ا / K ن 9* نأ ' + أ آ 5 #) و هر <إ وأ هدا' … م > / . ا م'. ى' ن 6e g+ا D d K 9 إ ى' d * يأ ' ( 9 ! ا ت 1*ارا#> ذ .*ا . ، > ] ' ! ،ل ا ' QXر ' Dا ،- 0 ت# K ،تو# ، # ا R 6 ا راد ، ا ! ا 1981 ص ص ، 3 -14 115 &"1 6 ا AB C ا : / ا / T . ا / ن 9 *و : ⇐ E' 3 ا و F G ' ا : / #$6 ا q7 T . ا +د ا نأ 6 ( ا&ه &ه €!; ن Xا# ة' م > ، م 5( ف / وأ هدا' … م > / P /9 ( + +إ و YZ 6 ا B; C إ ا F( نأ ' + N … Q aا B; ما'. ا d5! > أ C ل 5 ا . د ا و h E93 0# d(#g / #] E93 N ; > ن 9* نأ Q,( آ و W ا P&ه ض# Q,( ^ ذ / JR ،ت ا N('5* ' 5 ا ق'T - (o* وأ E R* نود . / R( ،د ! o * ! ا ا ن 9* نأ Q,( و V D ،ى#Kأ ب D C 6 , S F هo !* م' أ E ا ض# ;( 1 و ا و ! ا نا' 1 سW + و / ى وذ ن 9( نأ ا P& / /9 ( C D # ا 1 . ⇐ 1ر ' G ' ا : ر 5 C /(رد > ! ا ا ا ن 9( نأ ' + # 7* و ر )* C ف > / o ا # ءا ا NZا 5 ا ةدرا ا ت ا ا 0 ا Zادأ ى و (دود# و . آ أ N 9 … ن 9( 1 ت ر 5 ءا#Xإ ! ا ق#) ا ن 9* نأ Q,( ^ & ،ت ا - . / ه و ى#Ka ةرود / ; ه ض# ا ق#g و س 5 ا ت ا أ آ ، ! ا ق#) ا (را# ا أ' 1 S )T أ # ; ه ن 9* نأ ' + 1 زJ ا ت ر 5 ا ءا#X… S * C D ت ا - . , ^ & ، / # M9 ا ' ! ا $ aا اo إ ر <إ 5 ا ةرو' 2X#* ا b ا . ZJ C #? * 6 ق#g d )* ا # * نأ /9 ا # { / R(أ و ن 9* نأ EXa ار )* #Mآأ # ( د + 5Z ن 9* و ا > ? #Mآأ > ر 5 . آ أ 1 و ت ا # * يرو#R ا / ت ا ،Q 6 ا A> ا ) ا 1 a اذإ N* A>و ه#3 #KW نو' S F* '> (أ q 6 ر را#5 ا ذ .*+ S F* + و ة'Z فا#gaا . 9 ا C C5 ( / نأ d * + ثا'Daا ت و ت # * E أ A>و ب#> 5M ا Xرد C #? ( . ،مر 9 ا أ ح ; ا ' ;Tو P#آذ d 2X# ص ص ، 25 -35 1
16 ا E93 ا ت ا €Z F. d ا ض# ا € . * /9 (و : F4ر H ا ) 01 :( ا ت 9" ا AB M ر ا : ، ) ' Dأ N] ه ، (ر'69 ا ، , ا را' ا ، ! ا ت ا م $ C إ EK' 2000 ، ص 44 ه ، ! ا ت ا ج إ C /(' > ك 6ه نأ 6 / ( E93 ا $DJ / و 1 : لو ا ' ا : A 5; أ ا - 9 ا / ،ت ا ما'. ا / > ا 2 6 ا '(o* نأ ةرو#0 X إ . 1 N6 ا ' ا : ?W* Xرد C ت ا هأ - > * V D ، 6 ا هaا تارا# > C ه# ت ا '. . 1 ، ) ،N] ه ا 2X# d ا ص ص ، 45 -46 و تارا ا و ) ا او ا ( را ا ة ت ا ت ا را ا ا < ! " ا # ا ه%ا & ا ' ( ا )* # ا ! + ا ا ق -. # ا / ا د 1 ا 2 ' ا / ا 3 1 ا 2 ' ت 4 ا 5ر 2 ا ا 6 / ا - 5 4 ا 6 / ا
17 II . و :B Oو أ ا راود / ! ا / # M9 ا d; ( نأ ف' ا Z# ا ط 3 / ت # * ه ! ض# و ا ةو#? س 5 ! ا م 5* V D ، ZJ ةر T ا ( ةو#M ا P& 5 ا ت ا 1 ( / Q , # أ ^ ذ . 1 . ا :B Oو : ; <و و ! ا س 5 ا ; <و ه و +أ ! / Zر / ; <و ج 6 ا /9 ( ! ا ل F*+ا .
أ
(
ا س ' ا Oو
:
ح#] # ( '> " Q31"9 " 6 ةرد F ا 1 ارد 1961 ER أ / ا -(ر ا تد# س 5 ا ; <و AD#] و 6 D ، ! ا أ ! ; < ا 1;(# * ر'T . ا ط 56 ا س 5 d ( ! ا فا'هأ #FD V D 1 : ⇐ ؛ 6 (د F >ا تا'Dو ةز D 25* ا درا ا س > ⇐ تا'D ا P&ه d* C 25* ا ت اo +ا وأ ق 5! ا س > S F و كJ ا ؛ ⇐ ا تا# 7 ا س > ؛ق 5! ا و ت اo +ا و درا ا P&ه C أ#)* ⇐ ؛ةد'! تا# C درا ا P&ه € F.* ⇐ ة'Dو د 56 ا ر ا C ي'5 E9] 5 ا ت ا / # ا ة'D ا س 5 ا . (د F >+ا ة'D 'F5( V ! (د F >+ا ة'D ا ةز D 25* ا درا ا س > ه ا ا 9] ن آ و ,D ن آ ، ! ا م ها ر !ا&ه EK'( يد# E93 1*ر ,* سر ( ي& ا g €.3آ #X ا C D و ، 5 ا ق )6 ا . 6 ن 9* نأ /9 ( آ ن 9* '> > ! ا / CX#( ا درا ه# {و تا' ا - . و ا و 0ارaا EM ه م E93 و ت وo. ا EM ا ل Tأ . أ # 7 ا P ,* ا ق 5! ) *# ق 5! ا س > قاروأ و /Z o ا EM 2 / ا يأ # 7 ا P ,* ا ت اo ا EM * ت اo +ا أ ،q 5 ا وأ - . و /(در ا T K (' أ E93 / M ا q 5 ا قار . ل ا سأر كJ ا S F EM * 6 و # M ا M هر M ا د ( ا ح رaا 9 ا ق 5D 1 S )F( وأ T . ا لا aا . 2X# ، # ! ا ' P#آذ d ص ، 23 1
18 ا تا# 7 ا س > أ#)* S F و ق 5! ا و ت اo +ا و درا ا / Eآ C g 36 ا م 5* '6 V D ،كJ ا #,6( ةد (o ءا تا# 7* ثو'D ^ ذ / ن F56 وأ .
تا# 7 ا P&ه A آ اذإ T . ا لا aا ةد (ز C إ تا# 7 ا P&ه يد *
C إ يد * تا# 7 ا P&ه A آ اذإ T . ا لا aا €5 C إ وأ ح رأ C إ يد * #Z K . ا 155!* C ف# ا C إ ف' ( تا# 7 ا س > ن 1 و / #Z K وأ ح رأ 1 . N 5* و '('!* /9 ( C D ،ةد'! 6 ز تا# C تا# 7 ا P&ه € F.* أ (رو' ا ض# 1 S )F( ه و ة# ; ا ^ * لJK ا YZ . # ا نأ آ س 5 ا ة'Dو د 56 ا ر ي'5 E9] ا م 5* ا ت ا - . / ا 9 ا , ا # { #T 6 ا / 'D .
ب
(
ل
5ا Oو
:
5 6(أر آ أ 1 ^ & ، ! ا م 5* ا ةo آ# ا ه س 5 ا ; <و ن X و ^ ذ / ,* 6 ا ت ا ل F(إ / ' + ! ا س 5 ا ءا#Xإ 'aا ( 7 ا C إ ل T # aا 1 ( / Eآ لو 6
س 5 ا ءا#Xإ / . E # ا و ع 0 ا ه و +أ ن آرأ رأ C o9*#* ! ا ل F*+ا 1 إ E # ا و / (رو#R ا ت ا # * d(#g / ، *اذ 'D # ا و (#5* E9] وأ Z > ن 9( '> / E9] A > ا س 5 ا YZ # Q{#( / . هأ 1 ن 9* نأ نود Œ ] يأ #آذو 3! ا / .* نأ Q,( V ! E T ; ا #آذ م' / ' + R(أ E ا C „( 3 ا و E R ا E C #آ&* ا'X 5 >' ا E T ; ا / 9 ا ر'5 ماo +ا 2 ا&ه 2 . Zا 5 ا C أ E93 ل F*+ا ; <و o9*#* V ! و ه' * ا ا N ةرود Eآ ( وأ (رود ءا ا هر'F* . d(#g / : ا ءادأ ى / ( ي& ا , 6 ا لو'X و أ YZ ل D / لJK : ؛ (دود# و ,(ا YZ d 5!* C *ر'> ا 155!* ي& ا ءادaا ى / !* و (را# +ا . ا لJK / ا 0 ا / * و # $* ا اo : ؛ ا ف#g / >ا# ا درا 5 5! ا 5 ا ر <إ ؛ 0 ا 55D ا *و#? C $ ! ا C *ر'> ت زا ا R(أ و * اo ء ا C *ر'> ، ا 9 ه ا . 1 ا ا ! ا ،مر 9 ا أ ح ; ا ' ;Tو ، (ر'69 ا ،#36 , ا را' ا ، ) 2000 ص ، 53 ، (ر'69 ا ،ة'(', ا , ا راد ،عو#3 X+ا و ا و e ا تا# ?W ا / ! ا ،يو' س ' ! 2000 ، ص 35 2
19 ت 5 '* لو'X ( و # $( ي& ا 6(o. ا / ا 0 ا تا# 7* / لJK / ا N ( - آ و لا aا C ل F! ا رد F '('!* d(#g E( ا R(أ و ر M +ا )3 أ و لJ7 +ا )3 أ . 2 . ا راود ا : ا راودaا / '(' ا ! م 5* نأ Q,( ا فا'هaا / '(' ا R(أ و Q , ( ى#Ka 6 ز ة# / ! ا ر )* 2 ت# 7* و تر )* R(أ ه (د * و ا / ة# ; ا ^ * ت X Dا ( . ', V ! : أ ( ت .إ ةادأ : ئد ت# < Zر E93 ! ا # aا ا ت ا - . E , آ م 5( 2 ت ا ^ * •;! N? #X ا فا#gaا ; . ا ت ? ةادWآ E * C D إ ع X# ا C إ X D د Xو وأ عاo ثو'D D تJ ا ^ * . يد * A از أ +إ ! ا A> ا ! ا 1 # ي& ا # 9 ا ر ) ا N{# E 9 ا و d 6 ا N9! ER أ E93 رو' ا ا&ه هر gإ ت 9 - . / د X ا - . 2 ' X E93 - 9 ا و , +ا C *ر'> R(أ و ه ; ا و ي#$6 ا ت ا h ! تا# 7 . g F.] ن آأ ءا #X * Eآ نأ C ي#Zاo, ا ير , ا ن 5 ا €6( V ! ه / , ^ C ( 6 F.] وأ 1 : ي& ا ا # د ا ت ا Eآ 1 ' 5( * م 5 ا وأ ( ءا S * و ت ا ^ * A M* ا dZ ? ا - . ظ ; D+ا اo إ 2 ، (# ] ؛ Xا# و F!; - . د#X ' YZ 6 ا ت D لو'X و اo ا / R ( ي& ا د#, ا # د م F. ا و ل Taا #T 6 . /(&ه Q 9( C ! ف#g / > ( نأ ن 5 ا ض#;( 1 * ?+ا * > /(# ' ا 2 > ا ض# ;( + ا #* ' ا / ى#Kأ , 'X * R(أ ، 9! ا 0 > و * ?إ E>ا ^ & ه و 9! ا 0 > ف#g / >د F ا . , د#, ا # د و ا # د / Eآ # * نأ ط# 3( آ طو#3 ا / M ا 93 ا : ك#* نو' 9 ( نأ „ ا C إ E5 وأ # 7* وأ ض ؛ن آ ع يأ / تا 6 #3 / E5* + ة' #* ' ا •;!* نأ . نأ آ ا ! ا م $6 ا ^ €.( طو#3 ا / , ض#;( V ! ! ا ^ و تJ, ا : . ،ي#Zاo, ا ير , ا ن 5 ا 2007 دا ا ، 09 ، 10 ، 11 1
20 ! E , * Eآ ' ( نأ Q,( و > و Kر ت ?إ 5 ?و C ؛لو ا N K E !* / E5* + ة' ! ا dZ ? ا و تا'6 ا - . ظ ; D+ا / ' + تا 6 #3 . !F ا ء ;0إ 6 ف' ا تاءا#X ا P&ه Eآ >ا'F ا و '5* ا ت ا C ن aا و 5M ا / X # * 7 ، ! ا و يد F >+ا نا' ا / ا - . / ير , ا . ب ( G 4 ا ءا U ةادأ : E 9 م $ ه ! ا 0#;( ا ت ># ا / , ءا#X… S ( م 5( ا ># ا و QZا#R ا S F وأ ! ا B , م 5( 6 ن 5 ا ># ا P&ه E9 ،ت ! ا • ! Xر K هر ا /9 ( ت . >ر R(أ و ! F م 5* نأ /9 ( ا Kاد Xا# ا ا و ا Kا' ا ا ا / !* d(#g / # ا / !* C إ C وaا Xر' ف' * ا ه' * ا ! ا و ظ ;! ا C ' * R(أ ، C ا ت 9 Kا' ا ># ا ءا#Xإ C ' * هر . ـU ( را ' ا ذ C ا و ?3 ةادأ : / # ( رو' ا ا&ه ' ا ! ا 1 * ي& ا V('! ا C ( لJK / # ا ! # ا >ا# وأ ا ! ا / ة' > ' * ا 1 . '('! S ( 55! ا YZ 6 ا #('5* C إ ل T Y*ا 6 ا و تادا#( ا - . M : ا , 6 ؛ يد ا ط 36 ا , / # * ا (د ا A > ا ا ت ا / F! ا , 6 ا ز# * ا ا , 6 ا ؛ ا ا F! EM * ا (#R ا E > (د ا , 6 ا , 6 ا و (د ا , 6 ؛QZا#R ا و (د ا # { #T 6 ة#?W # { ا ؛ Z 6M +ا , 6 ا X ا , 6 ا . ة'Tرأ - . تا# 7* ارد و E ! ا - . ءا#X… S * أ آ # ا و ى#Ka ةرود / ت ! ا - . . - . # ) * / ا /9 ( E9] ! ا ه' * ا ت ) ا C د + ر M +ا و E( ا ت #(ر 5* وأ NZا > . S * R(أ /Z o ا 2 ت ا - . # * و و ا ! ا ،/ * ' ! ،#Zاo, ا ، , ا ت ) ا نا (د ، ا 1999 ص ، 38 1
21 و در وأ ن ز Eآ 2 تJ ا N,D و '(' ا تا# '('!* لJK / /(در ا '!* د ا S F ا P ,* ا 0و X+ا و (#R . ا ! ا N وأ ت ا / , E T ا C إ فا#gأ Xر K S * ا / N 5 N 5Z ن آ 6 ا ة'D دا' ]ا 2 /9 ، ا 0و م أ ; ه#3 / 6 ا ف#g / ا يد . ا ه 6 ا P&هو تدأ C إ ! ر < ا ا ! ا ت#F> ا 73 ا تارا#5 ا ا Kاد E * ا # ءادa ت ه' ( ي& ا Z# ا ر'F ا # * … ^ ذ 2 و , +ا C . و ,D ةد (ز V D / (د F >+ا ت ا ر )* 2 R(أ 5 ا / ت (د# C إ ت ت '5 * و g 3 2 * و ةد (ز و ، ه ت آ#] C إ N? Z و ا X D د (دزا C إ ىدأ 2 او E93 6 ا ر 3 ا و X ا ا EDا# C إ ت #Mآأ #Mآأ و آ . Eآ ا&ه ىدأ C إ ةرو#0 ر ) ا ا&ه آا و # 7 ا / (ز * N ( ا ا ت لوaا و Z# ا در ا هر ^ & , J 1 X D Q D Eآ ; < * و + ا S F - . . ة# ; ا ءادأ و ط 3 / ت ا E T * و س > ! ا ; <و €. * 6 6 ز < ا P&ه نإ ،ةد'! و ا ئد ا و ' ا 5 ا / , لJK / N * ; 1 . 2 * ا تاءا#X ا و Q aا , ^ & , +ا ! ا Y 6 EM ( V D ا'هأ Y 6 * ! ، ا ط 3 / 5 ا و ا و ! ا ت ا 2 , / * X#. '. ت X D / ع *إ C Q ! ا ']#* هرو' ا ت ا ت ا ^ * س 5 ا تاءا#X ا و ق#) ا و Q aا . C ! ا -(# * /9 ( أ / , ل Y ( ي& ا ص K ت م $ g تاذ ت 1 T . ا ق#) ا ي'5 وأ آ 2 . ^ & و ( /(رود ! # / ه : ء ) ا ؛ ا ةو#M E9 ض# # * و ،# ا ت X D * ة'Tرأ و ت , E9] ت ا / , دا' ا يد F >+ا نا' ا 6 ا N ه ; ا / ة' > # * يأ . 2Z > ا E , N$6 ا ب aا وأ ا أ C ! ا ر ا /9 ( ا ن آ V ! ، * D لJK ا م 5* وأ # * ا 5 ا و ا و (د F >+ 2 ا و ءا#3 ; . فا#gأ 2 E * نأ و ' + 1 ت ا P&ه g وأ ط 3 و و , * ! ا C مo ( ل F! ا وأ ت 'K N('5* وأ E F! ا و '(' ا #3 ; . #(ر 5* و NZا > E9] * YZ . ،ندرaا ،EZاو راد ، ا ! ا ت أ ، +ا 2 ا ' 2002 ص ، 8 1
22 6 ا ا : ا ئد ا و ضو ا ! ا ئد ا نأ # { ،ضو#; ا و ئد ا / , C ! ا o9*#* 6 ق 6 Eآ W3 إ و A> ا B; آ W36* N D و# ا #Knا / EF; ا #3 ا ^ ذ ' N? إ X ! ا Q D م ا ل 5 ا A 5 و . I . ا ضو ا : أ C ضو#; ا ف# * " ر g أ ن 9* 69 ، !T / d5! ا /9 ( + ت '5 ةد'! YZ C إ ET ا و ل+' J S F( ي#9 " . 1 ت (' أ ل 5 ا /9 ( V D ت وأ ! ا ا دا' إ '6 ا و . ( F . * /9 ( €Z F. ا / , ! ا ضو#; ا o * 2 : / ا E > / ZJ و ! !T أ C م ا ل 5 ا C5 * نأ ' + ! ؛ م'. ( نأ ز ,( + ذإ ،q ا R / 5 ن 9* نأ ' + ؛#Kl #(# * ض# -6 NZ > q> 6* يأ -3آ E د' ا > م ا C ن 9* نأ ' + . ض# و ! ا ة'D ا ض# ه و أ ضو# رأ C 6 ! إ ق#) ف ا (رو' ا ض# # Kaا و ي'56 ا س 5 ا ة'Dو ض# و (را# +ا 3 5D+ E F; ا / ء . 1 . ا ة (" ا ض , : كJ ا و ةراد ا / Eآ / E5 ن آ ا # * N ا ( 6 F.] و
ل Taا / EF; ا C o9*#* ! ، 5 ذ و /g
م F. ا و و ه h *#( و ) *# ا -(ر F ا و تادا#( ا T . ا ا أ / 3 . ذ و ا ذ / o ا '6 ر +ا / ض#; ا ا&ه &Kأ ي#Zاo, ا ع#3
/ ه ا و ء آ#3 ا # ( V D ،ص .]أ ت آ#] وأ لا أ ت آ#] A آ ءا ،ء آ#3 ا ا ت D و ق 5! ا ت D ا 2 N *J * Eآ E, * Xر K فا#gأ ن (' : ب D ق 5D C ء آ#3 ا ت آ#3 او ؛ ; ! ا ب D ن (د P ,* ء آ#3 ا ت آ#3 او ; ! ا . 2X# ،نو#Kl و !آ EZا# X P#آذ d ص ، 48 1 2 ر ن 6D ة D نا 0 ،نو#Klو ن ،' D 9 و راد ، ا ! ا B أ ، 2004 ، ص 34 36-35صص ،P#آذ d 2X# ،مر 9 ا أ ح ; ا ' ;Tو3
23 2 .
&را 3 5ا ض ,
: ن ض#; ا ا&ه س أ C ا NZا 5 ا ' # * ف ا نأ # ( & ا ض#7 ا d 5! ( g 6 ز ة' g 3 واo ي تW3 أ E د يأ 'X ( N ،1 Xأ / هرا# ا 6( وأ ;F* C إ يد ( ^ ذ B9 A M( . نأ (را# +ا ض# S0 ( V D س 5 ا EZا' ER أ ه .(ر ا ; 9 ا ! ا ما'. ا # * ف ، '56 ا ة'Dو ن 9* '6 ، (ا' ا &6 ت#) ا 5(#) Tأ ما'. ا /9 ( 1 ة#5 0 E93 .(ر ا ; 9 ا س 5 #F6 ا ا&ه 1 . ل Tأ و ? ل Tأ C إ اo ا #T 6 Q *#* 5(#g ر# ( ض#; ا ا&ه نأ آ ;F ا D 1 أ ذإ ،EXaا ة# F> ت اo ا و EXaا ( g ت اo ا C إ و وا'ت اo +ا / >#; ا Q F( EXaا ة# F5 ا و ( ) ا 2 . / ا / 7 F ا ى'Dإ (را# +ا ض# C6 ( 3 ، ا ; F* 2 > ( إ # { ة' يد ا g 3 ر # ا نأ وأ ،ر $6 ا E 5 ا ا 2 0 #( F* أ C N ;* نأ Q ,( ا NZا 5 ا ن ا&ه C اء 6 و ،ةدو'! ض# ' ( V D ، 6 ! ةرو' ة' NZا 5 ا P& ه نW و ،ل aا YZ ' ('!*و ! ا ت 5 ) او ئد ا / '(' ا #(# * (را# +ا . 3 .
س ' ا ة (و ت . ض ,
ي '8 ا : # ا /9 ( ا ت أ E93 N * ض#; ا ا&ه C د + ! ا 6 ا ت >J ا EM ي'5 E9] 6 # ا /9 ( + ا ت ا أ ،ي'5 E93 و ا ء R أ / X+ا ر gإ / ج#.* … ل ا ت 9 إ و تاء ;آ R(أ و # ?W* و ا NZا 5 ا ى ! C #] # { # ?W* ن آ اذإ +إ ! ا C /9 ،d! ا ه#آذ و Xاردإ QXو ! ا '5* ا ت >د F ا ةر F ا ت 9 إ و ا ت >J ا ن 9 5 +ا 6 T K ! ا $ aا q #T 6 / 0 Xاردإ / /9 ( ي'5 E93 > و 9* /9 ( ل ا تاء ;آ و ا X+ا ! 1 S )Tا ه و اo ا T K aا ا NZا 5 . 5 ا ? '56 ا ة'Dو ن آ ه ض#; ا ا&ه ' ( ا Z# ا )56 ا نأ V D 2>ا ا /9 ،ة' تا# C ث'!* ا (د F >+ا ت ('56 ا N 5 ا 2 , S ( # { N.R ا ت+ D 2 q;.6* V D ? # { د 56 Zا#3 ا ة 5 ا نa ^ ذ 2 2;*#* وءادa / o ا # ر 5 ا T C إ يد ( ي& ا # aا ،يد F >+ا ش 9 +ا ت+ D
ى#Kaا ت ا / و ; ا ، E93 1 إ ء , ا N ( ي& ا ! !F ا ءا#X ةد إ ه # N 5 ا ت M ت 5 ا # ?W* / '!( ي& ا # aا (د ا T K . ا ا NZا 5 ا C د 56 ا N > . ،نو#Kl و مر 9 ا أ ح ; ا ' ;Tو ا 2X# d ا ص ص ، 36 -38 1 2X# ،نو#Kl و !آ EZا# X P#آذ d ص ، 50 2 3 ،ن 6D ة D نا 0ر 2X# P#آذ d ، ص 399
24 4 .
&رو ا ض ,
: ا نأ ض# ;( 1 5 6(أر آ ،د'! # { EXa g 36 م 5 ا # 5* ى#Kأ 9]إ ح#)( ضا# +ا ا&ه /9 و * D N 5* QXو ا& ا ءادأ N ت ا # S * ا ا #(ر 5 ا - . دا' إ ف' (رود 6 ز تا# C إ ، أ E93 # F5 ا ى' ا C را#5 ا ذ .*ا د +ا /9 ( ا (رو#R ا ا ءادأ N 5 S * ا تا#] ا - . # * و . ا # ( C إ ر $ +ا 93 E! (رو' ا ض# هأ تء X 6ه / C ف# ا لاوز C D ر $ +ا /9 ( + ا D 6 ا / و ، Zادأ N 5* و 5! ا QZا#R ا '(' * و g 3 YZ ت ا / ه# { و ح رaا 2(ز * و م 5 ا QXا ا . V D ا& ، ا ط 3 فو#< و e ) *# Eآ 3 ة' ن ! ا 1Xا ( E ن ( ا e ) ا ضو#; ا / , د ا C إ او#)0ا ت دا' إ / S ( ! ا ت ا ، ف#< وأ ط#] M ه ض#; ا 2 1 < E ا N ( 1 إ د 6 + ! ا ئد 1 . II . ا ئد ا : " ا E N9!* ا فو#$ ا وأ طو#3 ا 5 ا رaا ت 0ا# +ا B9 * ه و ،Q !ز , ا Q ! ا ']# ( ا ' ا 5 ا وأ ئد ا 1 م 5* ي& ا س aا EM * ^ & 1 2 " . N9! ا و ! ا ر ا 1 o9*#* ي& ا م ا ر g ا EM * ! ا ئد ا ه ا ع ] ا ت ! )F ا / و ، ا NZا 5 ا ق'T C ئد ل 5 م ا و 2 ا ا ل 5 ا C5 ( نأ ' + T . ا أ' ا Q 9( C D و فر ا ! ا ا d ) ا . 1 (
جودQ ا ' ا أ 9
:
)(+ا #9; ا ار' 1 و 6* نأ &6 ! ا ئد ا م'>أ / أ' ا ا&ه # ( LOCA PACIOLI 6 >و C إ C5 ( و Eآ / ر ا E > / ا# آ + > ! ا ه'Dأ / X ا م 5* ا ت ا E , * أ' ا ا&ه R 5( V D ،ن 9 /(' ا /(' ا و /Zا' ا / , ا 2 , يو * 2 /Zا' ا #Knا و . 2X# ،مر 9 ا أ ح ; ا ' ;Tو P#آذ d ص ، 34 1 ،مر 9 ا أ ح ; ا ' ;Tو ا 2X# d ا ص ، 41 225 2 (
C&ر 3 ا
3 ا أ 9
:
ئد ا / .(ر ا ; 9 ا أ' # ( 1 د +ا N ( V D ، ! ا aا تادا#( ا و م F. ا و ل Taا #T 6 س > ،ت و#F ا و ! ا E, * ل Ta *ز D ‡(ر * '6 ل F! ا ; 9* س أ C ! ا Xاردإ وأ . 56 ا ة'D ا وأ س 5 ا ة'Dو ت ? ض# C o9*#( أ' ا ا&ه تا# 7 ا ر /9 و ، (' ا N.R ا ت+ D وأ د 9 ا ت+ D Q ! 0 ;. ا و ;*را ر aا EF!* اتا# 7 ا P&ه Eه , ( 1 أ' ا ا&ه C د + Q ! د F >+ا B * . # * d(#g / ! ا ت ا C ءJ ا T K ء ;0 ت+و ! ك 6ه /9 ، 6 E5 d! # $* وأ ا NZا 5 ا < ! E9] # $* 0إ ت ا& ه / . ا ن Daا q ' ( '> و' ا ! ا # ( d )* د ا نأ آ د ا 5 ا م ; E 5 d )* لوأ (ا' T FK أ' ا la juste valeur) ( . 3 (
9
ر[ ا و # ا أ
:
د X ^ ] س أ C ثا'D8 ' ]ر و J5 #('5* 1 أ C أ' ا ا&ه -(# * /9 ( 6 S ( 1 أ يأ ا ذ و , C #? ( 5D+ تارود C إ #). ا E( !* يد ; ! ا ةرو' ا لJK ت g D+ا / , ن ! &Ka 1 ا م' و ر&! ا يأ ، 7D ء aاو م F. ا ن F56 7 ا م' و ر&! او تادا#( او ل Taا ةد (o و d5!* N ا ح رaا Eه ,* N ( ^ & و ، ه#('5* أ
ن ! ا > ا #Z . ا Eآ &K .
^ ذ / B9 ا و J A55!* اذإ +إ تادا#( ا E , * م' C أ' ا ا&ه o9*#( آ ^ & ، , ط D+ا و ثو'! ا ! 5; يأ E , * /9 ( يأ ت 5;6 6 ن aا E ا / E # ( 2 . 4 (
7 ' ا م @ أ 9
:
و ل Taا ت D / Eآ / T 5 يأ ءا#X… ح ا م' C أ' ا ا&ه o9*#( 1 آ ا&ه و ،-(ر F ا و تادا#( ا ت D / و م F. ا ا NZا 5 ا ر <إ ف' و ف ;] و قد T E93 ا , و 0و . 1
Orthodoxie comptable IASB, SITE:www.iasb.org consulter le 05/01/2015
2X# ،/ * ' ! P#آذ d
ص ،
26 5 (
ا ق # ا ت . أ 9
:
Eآ ! ا ق#) ا B; ل ا C o ا ن أ' ا ا&ه C د + N 5 d ( V D ،ى#Ka ةرود / ا NZا 5 ا ض# و N('5* و ك 6ه ن آ اذإ d! ا ه#(# * و ^ ذ C إ ةر ] ا / ' + ى#Ka ةرود / # 7* يأ 1 . ر 5 ا 9 إ ^ ] نود / S ( ف / o ا # ! ا ق#) ا ت M ا نإ / - 39 ا C ' ( ، ; . ا تا# ; ا لJK SF; او ة' ا ا NZا 5 ا / تا# 7 ا و تا# 7 ا P&ه ت ه ,*او أ#)* '> ا ، ا NZا 5 ا C ه#?أ را'5 V D أ يW 6 ( + ،ى# Kأ C إ ة# / ! ا ت ر ا أ' ا ا& ا ماo ا ن 6 ا ت M ا E d ) ا ت M ا وأ د , ا لا Daا / ل D . 6 (ا تارو ا D'3 ا أ 9
:
ه NZا 5 ا ا Q{#( V D ،ط 36 ا (را# ا ض#; 5 ?و g *را h *#( أ' ا ا& ' ( E 5 ا تا#('5* و 0 ا YZ / (رود ت Nه'(وo* ا / ةد ! ا ةرو' ا - W * V D ! تارود C إ ا ة D N 5* 12 # ] - .* '> /9 و ن آ#3 ا ;F* D وأ ة'('X ا A آ اذإ D ^ ذ / / - .* '> ! ا ةرو' ا 12 # ] . ) *# ا و 5 ا تادا#( ا و -(ر F ا '('!* ه أ' ا ا&ه d )* YZ / ! ةرود Eآ E ! * V ! ، ! ا ةرو' ، *ادا#(إ / ' ; * و هء أ /9 و فو#< ' آW و ة# آ هأ تاذ ! ا ةرو' ا ل ;>إ ‡(ر 5D+ ثا'Dأ د Xو D NZا 5 ا ( * وأ E(' * /9 ( 1 ا NZا 5 ة#ه $ ا ت ا ق'T C #? * و 6 و ا NZا 5 ا 'K ة'(', ا ثا'D8 Q , ( . ا ا N R (د ;* ت N Z ) … ;] ا 0و / ! !T و . 7 (: 3 G تادا & ا G '9 أ 9
:
JK N* ا ةرو' ا B; - 9 فا# +ا / ' + 1 أ' ا ا&ه س أ C ا , #( F* /9 ( C D ^ ذ و ،- 9 ا ^ ) *# ا تادا#( فا# +ا E93 قد T 5 ا - 9 ا '('!* N? +وأ ةرو' ا تادا#(إ '('!* مo ( V D d >د و ? 2 . A>+ ا و N('5 ا &6 تر )* و A # ا و 5 ا ! ا ئد ا C إ 0 1 أ +إ ، ! / ر ا و /(#$6 ا / N$ aا دا ا E > / + > و Xاور /9 ( + ا' أ 6 د ! ا /9 ( + g ' ا > هر ا ، م'5 ا E ; و ة# ا Tا و و ير , ا نا' 6ها# ا فو#$ ا N9! و ا و يد F >+ا ا ئد ا تر )* 1Cailliau J. C.: Cadre conceptuel de la comptabilité, paris, 1996, p 37
! ا ' ،تو# ، , ا را' ا ، ا ! ا ل Tأ ، #
1991 ص ،
