:
:
.
...
...
...
....
...
....
...
....
...
...
...
.
...
..
...
..
...
.:
2017
/
2018
"
"
.
"
"
.
.
&
:
:
.
.
.
.
. . 61 % . . : Résumé :
Les gouvernements comptent sur plusieurs sources de revenus publics ,Leur importance varie en fonction du système économique dominant et du progrès de l'État et du système politique suivi .La fiscalité est la plus importante source de financement utilisée par le gouvernement pour financer ses programmes,Où elle constitue le poids relatif le plus élevé dans la structure du financement gouvernemental pour la plupart des pays dans le monde .
ont réglé la structure fiscale,Il est toujours caractérisé par une structure de double imposition et de collecte de pétrole. La contribution de ce dernier au financement des dépenses publiques a diminué, tandis que les ressources provenant des recettes de la collecte régulière couvrent désormais 61% des dépenses publiques totales. En plus de la faiblesse de la pression fiscale en dehors du carburant et la raison du manque d'expansion de la base productive de l'économie nationale.
Et à travers l'étude appliquée, la dépendance de l'Algérie sur les taxes de la collection régulière est plus que la collection de pétrole ,ce qui alourdissait le fardeau fiscal des citoyens, Le manque de justice dans ces taxes a empêché le système fiscal d'être soutenu, elle a également révélé des difficultés qui entravent la collecte des impôts .
Les mots clés : l’impôt , reforme , fiscalité normale, fiscalité pétrolière, efficacité .
II
II
VI
VIII
X
XII
:
02
:
03
:
03
03
:
04
:
06
:
06
:
20
:
24
:
24
III :
26
:
28
30
:
32
:
33
:
33
:
34
:
37
:
37
:
40
:
42
:
45
: 1992
45
: 1992
48
:
56
:
56
:
59
62
:
64
:
65
:
65
:
68
IV :
69
:
76
:
76
:
82
88
90
92
98
V
VI
01
10
02
12
03
12
04
13
05
13
06
15
07
16
08
2 01 2 / 2016
22
09
2012 / 2016
22
10
01 / 05 / 1962
45
11
1982 – 1990
48
12
1997 -2007
51
13
53
14
1998 2017
57
15
2007 -2017
76
16
2007 -2017
77
17
2007 -2017
78
18
2013 -2017
80
VII
VIII
01
67
02
75
03
) 2007 -2017 (
77
04
) 2007 -2017 (
78
05
81
IX
X
01 98 02 99 03 100 04 101 05 102 06 103 07 104 08 105
XI
XII
IBS
IRG
TVA
TAP
TF
TEOM
IFU
TUGP
TUGPS
1986 . 1992 . 1 . , : -2 .
. . . 3 . -. , . 4 . . . . .
5 . : - . 6 . : : . : . : 1962 2017 : . -. - 7 . :
: : . : 1970 -2017 , 2007 -2017 8 . . , : : , , . , , : : , . : : , ,
. 9 . - .
2 : . , :
3 . : . ( ) ) ) ) 1 ( : 1 . : ) 2 ( 2 . : ( 1 2008 77 . 2 ( 4 2008 217 .
4 . .: ) 1 ( 1 ( 2 ( ) OPES ( 3 ( : : . 2 : : ) 3 ( : . 1 ( 1 2003 16 . ( , , , , .
5 : , , , .
6 : ... ) 1 ( : " ." ) 2 ( " ." 3 -": ." 4 " ." 5 " ." 1 ( 2000 115 . 2 ( 2006 176 . 3 ( 2007 55 . 4 ( 13 . 5 ( 2010 163 .
7 . -. ) 1 ( . 1 ( 2001 42 .
8 : I . : . ) 1 ( . ) 2 ( " " ) 3 ( 1 . 1992 01 1 ( ) 1992 -2003 ( 2003 / 2004 07 2 ( 2003 204 3 ( 2008 143 .
9 » 85 98 .« ) 1 ( ( 03 : ) 2 ( ( ) 01 :( 120000 0 % 1 ( 1 2015 . 2 ( 03 04 2015 .
10 120001 360000 20 % 360001 1440000 30 % 1440000 35 % : 78 31 / 12 / 2009 2 . 01 1990 ) 1 ( . " " ) 2 ( . ( ( 136 » .« (IBS) 1 ( 1993 -1999 2001 96 2 ( 135 2015 .
11 IRG IBS : ) 1 ( . ( IBS ) 2 ( . (3 : " ." 249 . . . . 4 ( " ." : . . 1 ( 136 2015 2 ( 2005 49 .
12 281 8 02 :( 50000000 50000000 10000000 100000000 200000000 200000000 300000000 300000000 400000000 400000000 0 % 0,25 % 0,5 % 0,75 % 1 % 1,5 % : 2013 , 72 , 49 5 ( " ." 263 : 03 :( 500 1000 1000 10.000 5000 20.000 10.000 100.000 , : 236 2 2015 6 : ( " ." :
13 04 :( 5 % 12 % : 282 4 2015 05 :( 49 % 40,25 % 5 % 5 % 0,5 % 0,01 % 0,24 % : 282 4 , 2015 , 78 , 50 II . " " ) 1 ( 1 ( 08
14 : : ) 1 ( . 1 ( . ( : " ". ( ) 2 ( . ) 06 :( 75 % 25 % 161 , 2017 , 77 , 53 ( 1 ( 11 . 2 ( 2005 / 2006 25 .
15 : : : . . . . ) 2 ( : 42 2 . 1996 » .« 217 , ) 3 ( 1 ( 2 2015 . 2 ( 03 2015 . 3 ( 2001 258
16 ) 07 :( 29 % 66 % 5 % 100 % : 222 , 2017 , 77 , 53 (TAIC) (TANC) ) 2,55 % ( ) TVA ( ) 2,55 % ) ( 2 % (. : " " 1776 : ) 1 ( 1 -: » « 1 ( 27 28 .
17 2 : ) 3 : 4 : 5 : " " :
18 ) 1 ( : . ) 2 ( : : : . 1 ( 154 155 . 2 ( 196
19 ) 1 ( . ) 2 ( : : ... : 1929 ) 1 ( 1 ( 2003 / 2004 17 18 . 2 ( 2011 . 55 .
20 : : : ... . ( ) . 1 ( 1976 / 1977 1977 .
21 ) 1 ( . : 2012 2016 : 1 : 2012 -2016 . 2012 2016 1875 2012 1161 2013 1193 2014 1148 2015 , 2006 1171 . ) 2 ( ) 08 :( 2 01 2 / 2016 : / 2012 2013 2014 2015 2016 1875 1161 1193 1148 1171 : 2016 146 1 ( 77 . 2 ( 2016 146
22 2 : 2012 -2016 2012 2016 12,2 1 . ) 09 :( 2012 / 2016 : 2012 2013 2014 2015 2016 12,2 12,20 12,2 12,2 12,2
Source : annual statistical bulletin ( opec ) / 2016
: 54 % 1998 58 % 2005 011 -201 899 86 -19 91 04 1994 . 1992 ) 2 (
OPEC, annual statistical bulletin , 2016, P 22
2 ( 55
23 : . , , : : -: . -1
Raymond muzzles , finance public , sirrey, 1997, p256 . )
24 -21 / 90 17 / 84 -. 1 : , .2 -3 : ) 4 ( : 1 : ... ( , , , 2008 , 144 . ( , , , , . ( 2003 77 . 4 ( 1 2004 40 .
25 2 ( ( : ( 78 10 % 240 . 3 :
26 . : 1 : 1 : ( ) 2 3 -) 2 ( . 1 ( 42 . 2 ( 43
27 : : . 1 : -2 : " : : ) 2 ( : 1 . : 1 ( 108 2 ( 2005 / 2006 42 .
28 : 2 . : ) 1 ( : 1 : 2 : 3 : 4 . 1 ( - 7 / 02 / 2018 14:30 .
29 : . .
32 1992
33 : . : ) 1 ( : -. - . -. - . ) 2 ( 1 ( 1995 29 2 ( 1992 -2003 2003 24
34 . . 1988 1992 1993 . . ) 1 ( : 1986 2 1 ( 30 2 ( , , , 02 , 2003 ,
35 ( : , . ( 89 -12 : : : . 95 -06 25 1995 .
36 ( : . ( 88 -29 88 -167 1988 . 90 -10
37 : , , . : I. : . 1 II . 2 : 1987 1 ( – -1 . 2009
2 ) le rapport final de la commission nationale de la reforme fiscal .édition CNC. Alger 1994
38 1 : 1 ( . 2 ( : ) IBS ( : 55 % 50 % 1989 . 3 ( : . : 2 : 50.000 5 % 80.000 4 ( 1 , , , , , 2005 , 144 . 2 ( , , 4
39 . 5 ( ) 1 ( 6 ( . 7 ( .
40 : 1987 1 : . ) 1 ( 2 : . 1989 ) 2 ( 1992 3 . 3 : 1991 163 1995 TVA 250 . . 1 ( 44 2 ( 1989 3 ( " ," 2010 158 .
41 ... 4 . ) 1 ( 5 : . 2 6 . 1 ( 41 -42 2 , ( 42
42 . 1 : 2 : 1 ( 1992 ( : 19 2001 ) 3000.000 .( ( : 1994 1 ( " , 2002 3 . 2 ( " " 2002 -2001 , 21,22 .( )
43 1994 ( : ) 6 ( ( : 100 . 1 :( ) : 2 ( 1 , ( 09 2004 193 .
44 1 1 . ) IRG ) ( Tugp ( Tugps ( ) TVA (. 2 . . 3 . 4 . . 5 . 6 . 7 . 8 . 3 ( 2 . 1 ( , , 28 . 2 , ( 32
45 : 1992 : 1992 : 1962 1981 31 / 12 / 1962 1 : ) TUGP ( 31 / 12 / 1962 2400 12 % 15 % 15 % 20 % . ) 10 :( 01 / 05 / 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 478 545,4 545 69,2 749,5 712,4 1 ) 2002 32 .
46 75,5 92,2 94 93,9 86,2 100,7 723,9 638,2 617,8 648,4 708,8 759,4 626 638,2 617,8 648,4 708,8 759,4 1903,4 1992,2 1938 3031,6 2300,5 2478,2 3,52 % 4,66 % 2,72 % 56,43 % 24,11 % 7,72 % 113 218,9 206,4 206,4 195,8 341,4 Source : www.mfdgi.gov.dz ) TUGP ( 1 : 1974 01 / 01 / 1975 / 1969 1972 1975 . 1 2011 / 2012 35 .
47 : -: 1979 150.000 1979 . : 1982 1991 80 % 50 % 180.000 80 % 330.000 50 % . 3 % . 1985 . 4 % 6 % . 1989 1989 9114 1989 1989
48 05 03 1 1982 – 1990 ) 11 :( 1982 – 1990 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 6173 10773 14936 14916 17643 19941 20900 21900 21600 % 22,05 29,00 31,90 31,74 33,50 34,25 35,97 33,95 30,37 21249 25306 30668 30180 32913 35855 34300 39000 46000 % 75,91 68,13 65,29 64,22 62,50 61,59 59,03 60,46 64,69 568 1062 1314 1896 2100 2419 2900 3600 2500 2,02 2,85 2,79 4,03 3,98 4,15 4,99 5,58 4,92 27990 37141 46968 46992 52656 58215 58100 64500 71100
Source : www.ons.dz office national des statistique , finance publique, les recettes
budgétaires de 1982 à 1990. : 1992 ( ) : 1991 1994 : 1995 2005 1 ( 2010 41 -42 .
49 : 2006 -: 1991 1992 1994 : ( 38 90 -36 1991 1992 . 1 471 1992 4697 1993 8426 1994 . 2 ( 1991 13,2 % 1992 15 % 1994 12 % 1993 3630 4667 1994 1995 2005 1 ( 38 90 -36 1991 2 (
50 : / 99550 1994 39896 1992 2002 80 % 105 % 2002 1700 1994 . 1994 1995 8 44 1995 . / 21 % 1994 / 1995 65 % 1995 1996 31,7 % 2002 . 60 % . 1 1997 -2007 (
51 ) 12 :( 1997 -2007 10000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 % 40 % 38 % 40 % 41 % 33 % 30 % 32 % 34 % 36,5 % 36,61 % 37,5 % % 54 % 58 % 51 % 50 % 55 % 62 % 57 % 56 % 54,95 % 54,91 % 53,97 % 5 % 4 % 9 % 9 % 8 % 8 % 11 % 10 % 6,22 % 7,11 % 7,46 % 94,5 84,8 35 92,97 97,67 109,34 118,34 114,8 1 147,98 117,08 120,75 334,6 344,5 380,1 524,84 411,38 438,85 475,89 532,3 596,93 610,77 676,116 5,5 6 7 7 800 8 8500 9 12 12,5 13 600 6 10 10 10 10 10 10,5 26 10 10 11,5 12 17 17 18 18 18500 19,5 38 22,5 23 3230 17 60 62 73 84,5 121 114 101,9 118,65 130,5 378,40 373 457,1 504,84 502,38 541,35 615,39 665,8 736,83 571,92 829,616 541 528 480 524 732 916,4 636,06 862,2 899 916 973 829,40 901,5 937,1 1028,8 4 1234,3 8 1437,7 1451,45 1528 1635,83 1667,92 1802,61 : 07 06 05 04 03 02 01 00 99 98 97 96 5 85 79 83 86 79 80 92 98 89 85 85 -: 2006 1 1 1991
52 80 % .( ) . 25 % 30 % 12,5 % 15 / 01 / 100.000 80 % , 10 % , 10 % . 300 2500 15 % 500.00 485 2006 05 %
53 2007 1 % 06 01 282 % 12 02 282 07 % 2008 2 100.000.00 ) 13 ( : 120.000 00 % 120,001 360.000 20 % 360.001 1.440.000 30 % 1.440.000 35 % : 2008 82 1 85 , 43 . 2 82 , 44 , 2008 .
54 2009 1 3 2 42 2011 2 2 13 5 21 30 % 2012 3 13 03 06 ( , , 2 ( , 78 47 . 3 ( 72 , 48 .
55 10 2014 -2015 1 : 19 % , 25 % ANSEJ , ENJEM 10 TVA 7 % . 2000000 IBS 23 % , 26 % 30.000.000 5 % , 12 % . 30.000.000 2017 2 : 17 % 9 % , -5 % -15 % 2 % , 1 % , 3 % ( , 68,78 , 50 . 2 ( , 77 , 53 .
56 : . : : 1992 . ) 1 ( : 1992 2 1 . ) IRG :( 2 . ) IBS :( 1 ( 2006 / 2007 63 2 ( 2003 73
57 3 . : . 4 . 5 . . 2006 ... ) 14 :( 1998 2017 % % 1998 341560 378714 820494 %41.63 %46.16 1999 343770 560120 972354 %35.35 %57.60 2000 362400 720000 1190740 %30.43 %60.47 2001 409376 84600 647440 %63.23 %13.07 2002 482904 916100 1535504 %31.45 %59.66 2003 500300 812100 1442600 %34.68 %56.29 2004 532300 862200 1528000 %34.84 %56.43 2005 736830 899000 1635430 % %54.97 2006 751920 916000 1667920 % %54.92 2007 829616 973000 1802616 % %53.98 2008 953800 % % 2009 1158100 % % 2010 1245700 % % 2011 1520000 % %
58 2012 1894050 % % 2013 2204100 % % 2014 2640450 % % 2015 2961710 % % 2016 3064880 % % 2017 3435394 % %
Source : www.ons.dz Budget général de L’Etat de 1998 à 2017. . : 1993 93 / 21 05 / 10 / 1993 1 . : 1 : 63 / 277 . 63 / 277 66 / 284 15 / 09 / 1966 63 / 277 . ( , , 54
59 66 / 284 . ) 1 ( 1982 82 / 13 3 50 % 25 % 20 % 3 5 2 . : 2 : ( IRG TAP 3 5 YVA 10 ( 12,5 % . 1 % TVA 1 ( 66 / 248 15 / 09 / 1966 80 17 / 09 / 1966 . , , 162
60 : : ) 1 ( : : ) 2 ( : ( . ( ( 1 ( 1998 79 2 ( , , 67
61 : ) 1 ( 1 ( 37
62 1992 2007
64 : . . :
65 1984 23 48 . : -. : 1 . : 84 -09 02 1404 04 1984 ) 1 ( 295 11 1405 02 1984 . 91 / 129 25 1411 11 1991 03 05 13 : " ".
66 , 145673 2 , 01 1985 , 32 08 , , . . 95 -55 5 1995 2 . : , 10 3 01
67 ) 01 :( : ) 48 (
68 : 1 ) 1 ( : 2 : 1 03 91 -313
69 3 : : 08 . . . . . . . : . 1 ( : , , -36 90 -21 24 1411 15 1990
-70 -. -. -03 . 2 ( .( )
71 3 ( -. 05 4 (
-72 . -4 6 5 ( : 6 (
-73 7 ( -3 8 ( -.
-74
75 02 :( :
76 2007 2017 . : 2007 2017 : 15 :( 2007 -2017 2007 5.812.356.676,07 00 2008 7.192.000.311,00 23 2009 9.698.347.620,00 34 2010 11.931.314.674,04 23 2011 13.631.671.603,00 14 2012 16.449.456.831,00 20 2013 15.516.469.662,00 5 2014 17.643.375.867,00 13 2015 20.153.186.180,00 14,22 2016 21.643.049.183,00 7,39 2017 24.120.599.657,00 11,44
77 ) 03 :( ) 2007 -2017 ( ) 15 ( ) 03 ( 2007 3,55 2012 10,04 2013 0,57 % 2014 2017 10 15.35 % ) 16 :( 2007 -2017 1.379.643.634,93 7.192.000.311,00 5.812.356.676,07 2.506.347.309,00 9.698.347.620,00 7.192.000.311,00 2.232.967.054,04 11.931.314.674,04 9.698.347.620,00 1.700.356.928,96 13.631.671.603,00 11.931.314.674,04 2.817.785.228,00 16.449.456.831,00 13.631.671.603,00 -932.987.169,00 15.516.469.662,00 16.449.456.831,00 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
78 2.126.906.205,00 17.643.375.867,00 15.516.469.662,00 2.509.810.313,00 20.153.186.180,00 17.643.375.867,00 1.489.863.003,00 21.643.049.183,00 20.153.186.180,00 2.477.550.474,00 24.120.599.657,00 21.643.049.183,00 ) 17 :( 2007 -2017 2008 2007 3,55 4,4 0,85 + 2009 2008 4,4 5,92 1,52 + 2010 2009 5,92 7,29 1,37 + 2011 2010 7,29 8,32 0,94 + 2012 2011 8,32 10,04 1,72 + 2013 2012 10,04 9,47 0,57 2014 2013 9,47 10,78 1,31 + 2015 2014 10,78 12,3 1,52 + 2016 2015 12,3 13,21 0,91 + 2017 2016 13,21 14,72 1,51 + :
79 ) 04 :( ) 2007 -2017 ( ) 19 ( 2007 2017 : 2007 2012 2013 : 93.2987.16300 -1500 -1000 -500 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500
80 2014 2015 . ) 19 :( 2013 -2017 2013 2014 2015 2016 2017 IRG 6.412.194.374 7.247.500.690 8.493.400.178 9.163.197.633 10.331.791.048 IBS 1.429.278.340 1.873.766.474 2.150.620.812 2.275.572.878 2.455.324.452 TAP 2.264.742.511 2.254.245.283 2.459.956.039 2.528.620.808 2.764.132.552 TF 23.605.045 31.361.639 49.941063 26.193.160 25.569.822 TEOM 3.518.532 7.548.838 9.032.891 5.766.842 4.126.572 IFU 403.061.461 432.282.152 732.862.508 817.760.257 955.857.128 TVA 2.838.453.345 3.218.161.989 3.316.073.501 3.457.429.975 4.034.248.303 Autres impôts 2.141.616.054 3.068.575.393 2.950.332.079 3.368.507.630 3.509.549.781 TOTAL 15.516.469.662 18.133.442.658 20.162.210.071 21.643.049.183 24.120.599.658
81 ) 05 :( 21 ( : 2013 2017 3.000.000 2008 2.000.000 2013 . 2013 2017 25 % ansej-enjem) ( 2015 , 23 % . 2013 -2014 0 2E+09 4E+09 6E+09 8E+09 1E+10 1,2E+10 2013 2014 2015 2016 2017 IRG IBS TAP TF TEOM IFU TVA AUTRES IMPOTS
82 2013 -2017 2008 10.000.000 2014 30.000.000 5 % 12 % . 2013 2016 2016 2017 14 % 07 % 2017 . teom – tf . : . . TVA . IBS : ibs .tva : " " ) 11 ( .
83 : " " 07 % 17 % : IBS ,IRG . : ". 50 % ". 10 % .
84 , " " . . : : " : . : - :
85 " ansj-enjm) : : " ". : -. , : 20 , :
86 " 20 , ". . : : " ". , . : " ." .
87 .
88 , . 2007 2017 , . .
90 : 1992 . _ 1992 " " .
91 . . . , . . .
92 - .
92
I.
1 ( , , , 2003 . 2 ( 2010 . 3 ( 2003 . 4 ( 2001 . 5 ( 1 2003 . 6 ( 2008 . 7 ( 2000 . 8 ( 2010 . 9 ( 2011 . 10 ( 1998 . 11 ( 2006 . 12 ( 1 2008 . 13 ( 1 2004 . 14 ( 4 2008 . 15 ( 2003 . 16 ( 2007 .
93
II
.
1) Athman kandilk , théorie fiscal et développement , Alger , SNED , 1970.
2) Philippe Colin, Gilles Gervaise, Fiscalité et Enterprise, librairie
Vuibert , paris, 2017.
3) Raymond muzzles , finance public , sirrey, 1997
III
.
1 ( . 2 ( , , 2005 . 3 ( " " 2002 -2001 . 4 ( 1993 -1999 2001 . 5 ( 2005 / 2006 . 6 ( " ," 2010 . 7 ( 2003 / 2004 . 8 ( 1995 .
94 9 ( , , , , , 2005 . 10 ( 2001 . 11 ( – - 1 . 2009 . 12 ( 2005 / 2006 . 13 ( ( 2002 . 14 ( 2011 / 2012 . 15 ( ) 1992 -2003 ( 2003 / 2004 . 16 ( 2006 / 2007 .
IV
.
1 ( " " , 2002 .
V
.
1 ( , , , 2008 . 2 ( 1976 / 1977 . 3 ( .
VI
.
95 1 ( 1992 -2003 2003 . 2 ( , , , 02 , 2003 . 3 ( , 09 2004 .
VII
.
1 ( 2016
2) OPEC, annuel statistical bulletin , 2016.
3) le rapport final de la commission nationale de la reforme fiscal .édition CNC. Alger
1994 VIII . 1 ( 63 / 277 26 / 07 / 1963 53 02 / 08 / 1963 2 ( 66 / 248 15 / 09 / 1966 80 17 / 09 / 1966 . 3 ( 38 90 -36 1991 4 ( 2015 . 5 ( 07 06 05 04 03 02 01 00 99 98 97 96 8 85 79 83 86 79 80 92 98 89 85 85 6 ( 1989 7 ( 1991 8 ( 2006 9 ( 85 , 43 . 2007 10 ( 82 , 44 , 2008 . 11 ( , 72 , 45 , 2009 12 ( , 78 47 , 2011 13 ( 72 , 482012 14 ( 72 , 49 2013
96 15 ( , 68 , 50 , 2014 16 ( , 78 50 , 2015 17 ( , 77 , 53 , 2017 IX . I. www.mfdgi.gov.dz
II. : www.ons.dz office national des statistique , finance publique, les recettes budgétaires.