التمكين كأسلوب لتحقيق الرضا الوظيفي للعامل

(1)

172 فر ود / MÂAREF Revue académique

فر ) ود ( ا : د ا م

MÂAREF (Revue académique) Partie : Sciences Economiques

ا ا

ب

ا

د ط  : ا ةر س إ اد ا م ا ، ا ر او ا و ، ا ي او ج د و إ ت رو و ، ا خ نأ أ نأ ا ا ع ج اذا ، و هء أ ، ذ و ا أ ر ا ا إ ل ا نو ا و ا ا ا ا ا ا ا : ا ت ا ا ا ، ا ا ، ا ، ا Abstract :

Empowerment is an internal feeling that drives the worker towards progress and career development. This is called psychological empower-ment, which needs to grow and flourish into environmental elements and pillars that must be characterized by the work environment. In order for the institution to succeed in implementing empowerment, it needs to follow a strategy that takes into consideration its most important stages Its patterns, its burdens and its constraints.

The strategy was effective. This will create an atmosphere of trust and cooperation between the workers, which will achieve job satisfaction.

Keywords: empowerment, satisfaction, motivation, strategy. : ح ا هر ي ا در ا ا ا راد ا ت ا ا و ة ا ه أ ، ا ا أ و هر أ إ ع او را ا ذ ا ف ر ل ا أ

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 ذ أ ة ة - ب - ج وأ آ – ة ا

(2)

ا ا ار و ا إ م ا ت ا س ا ا و ،ةراد ا او او ا ا ن ا ا حو ا و ا ء ا و ا ه ، ا : ا ا ي ا ر ا ا و ؟ ا ا ا ى و :رو ث ا را ،حو ا ل ا - ؛ ا ا - ؛ ا ا ر ا - ا ا ا رود وأ - : ا ا ا نأ ا أ ا و ، ا ا ا م ق ، ا اد و ا درا ة ؤر عا ا دو ي ا در ا تار ق إ هد ا ا ف او ا او ط ا ا و و ، ر او ر او 1 - : ا ا ً ا وأ ، ا او د ا ا ، ا ذو رد ا ا و ا و او ا ا او ا ، ا و ت او ة ا ت او او و ت ك ا ئر ا و ا ل ، ا او ا ا ن ا ن و 1 ل م ا ةد ز إ ا ا ه ا ا أ و ةرد ا ص و ، ا ت ا ءا و ةأد ا ادأ ض ا ا ا و ارا ذ 2 ا ف ا ا م ا ت و أ ل ر ا او او ا 3 ل ل ر و ، ءا و ر ا ل أ ت ا ق يأ ا ر وأ و 4 ر ا نأ ا ا ا ا

(3)

ا ا ا ب ل ت او ، ا ه و ا د ا ،ت ا و ا ، ارآ ، ، ارا و و . 2 - : ا ر أ ت أ ا أ : ا 5 - ا ةد ز ذ ا دا ق و ، ا ل إ ا ا ءادأ ؛ - ا ، ق وأ يد ا ء أ ا ل ا ا ةراد ا ؛ - ا تار ا ا دا ت ا ؛ت ز او - ت و ر ى أو ر ت ر د ا ؛ة - ف ا إ ل ا ةء ا ا اد دا ا ا ، ةو ن ؛ ا ة ة و - ا دا ا أ اد ا ةراد ا ءادأ أ ذإ أ ا ، ا و أ ار و 3 - : ا فا أ : ا ط ا ل ا فا أ 6 - ةد ز ا ا ء ا ذو ِ ّ دا ا و أ ؛ أ - ةد ز ص عا ا ر او ؛ - د ت ا ة ا ت ؛ت او - ر ء ا ظ او ؛ - ت ا راد ا ا او ر رود ا ،ةد ا او ر ل ا تاذ ا ا ا ؛ - ةد ز ر ا ه ؛ ادأ و - حور ا ء أ ا او ب أ ا . - ا ا ق و دا ل ا ذ ا ةد ز ءادأ ا ؛م ا

(4)

- ؛ت ز او ا دا ا تار ا ا - ل ا دا ا اد ا تاء ا ل ا ا ؛ و - ق ت و ج ا ةر ا و ة ثا ا ا ا ا ت ؛ ر او - ا ت ا ل ةراد ا د ا ا دا ا ؛تارا ا ذ او - ار و أ ن و دا ا ى ا 4 - : ا ئد ا ا ا ح ل ، ا ا ئد او ع ا ئد أ ف ا ا " Empower ف ،" اء ئد ا ا ر ، : 7 أ " Education " : ا ا ن ا ا د ، ا ا يد إ ا ا ي ا يد هرو إ ، ا و ،ح ا نأ ا ء أ ر ا،ت ا ا و و تارا ا ذ ا ةر ل أ ة ا ا ا او ا تار ا ل ا ا و ص ب - " Motivation : ا ا " ةراد ا نأ و وؤ ا ة ا ن و رود ي ا ح ا ذو ل ا ، ا او ء ق ا د او ، ا با ا ا ةراد ا ، ا و ا ز ا و ، ا ة تاودأ ج - " Purpose :ض ا" نإ د ا ح ا ى د ا ا ا ا ر او م ا ، ا و ، او ، ا أ نإ ا ما ا ا او ت ا ا دا فا أ و ا ا فا م و و د ا ف نأ ح ا ا

(5)

ا ا ا ب د -" Ownership : ا " د ف أ Stirr " As 3 و ا ف ا " : ا د ا ا + Authirity ء ا = Accountability ز ا Achievement و ز ا ن ةراد ا او ل و ا أ ة ن نأ و او ، ارا و و اذإ ر أ ةراد ا ن و ر ا ت ا ى ةد ا نأ ، أ ة ن ا ن او ه - " Willingness to Change " ا : ا نإ ا ةر رادإ ة ا ن ا ت ر ، و ا إ نأ و ةرو ا ا ل إ ا ة ا . ا ل ا ا ن نأ ا م ، ا ةراد ا اذ ، ا ا ا او ا او ، ا م د ا ا ا ةرد و او ا ا ا ر ا ا د ا ة ا ه ا او د ا ةر ا ةد ز نأ ا و - " Ego Elimination نا " :تا ا م ةراد ا ن ا ل ا ا ء ا ، نو ا تا ا او إ ع إ ا يراد ا ي ا ا ة ا او ، ا نو و إ ا ا ص إ و ، و و ا ا نأو نو ا نا تا ا . ز - " Respect :ما ا " نإ ح ا د ا ن ا ن رد م ا ، ما ا ا ا ن ا م ا ة ا . ما او م ا ا ي ،ب ا ن م ما ا يد ةرو إ ل إ د ا 5 - : ا تا ا و ا ا : ا تا رو ا ا ح و ذ و ، ا

(6)

أ -ة ا " و ا ب أ ا " : نأ ة لوأ ر ا اذ نأ ، ا يأ ا ب ا وأ ءارو ، ا م و ا ة ،ب أ : - ؛ء ا - ر ى ؛ةد ا - ةد ز ؛ ا - تار تار و ؛ وؤ ا - ء ا ا . ًأو ن ا وأ ب ا ، ن ح و ذ وؤ ا رد ض ا م و ا . ب - ة ا ا" ا ك " ا : ا ً و ي ك ل ما ا دو و ا ي ا و ، ا ا ا ا ا ة ا ت ا ج - ة ا " ا تارا ا ا كر " وؤ ا : ل ا و ءار ا ك ا ع تارا ا ا ا ، وؤ ءار ًةد نو ا ا ة او ا ا ل ة ا و ، ا نأ د ةراد ا ا تارا ا نأ كر وؤ ا ، ر و تارا ا ا ، وؤ او تارا ا ا نأ كر وؤ ا . د - ة ا " ا ا ق " ا : ا ف ا ا ما ا ب أ ، ا ك او وؤ ا ةر ا ءا إ يأ ا ل و و و ا او ، أو ذ نأ وؤ ا ، آ دا أ ا ن ن ر أ ارا و أ د ا ي ا ًاد .

(7)

ا ا ا ب ه - ة ا " ا ر ا "ت ا : ا وؤ ذ ا تارا أ ، ن ت او و ، و نأ ا ل ا إ ت ا ا نأ و ق و ا ا ا م ح ، ا ت ت وؤ ءادأ تداز . و - ة ا " د ا ر ا دا ا ا : ، ا او نو ا حور ر او ا ا ا م ا ر ا دا ا ا ن تار ا تار او ا ا د ا ل ، او ةد و ر ا دا ا ا ز - ة ا " ا " ر ا : ر ا أ ت ا ا د ا ، نأ د ا ا ر ا ، ،ل ا ةرادإ ،عا ا ا ، و ا ير ا ى ا او . ح - ة ا ل ا" ا "ت ا : نأ ح و د ا ، اذ و نأ ا ت ا ت و و ، و نأ م ةراد ا ءادأو ا ت ةراد ا ، د ا وؤ فا أ . ط - ة ا و" ا ت " او : ا ا ا ف ا ا ت او ي ا ، ا ا نأ م ا م ت مء او ا ءادأ ل ق ، ا ا ا ة او د إ ت و فا ا ي - ة ا م " ة ا ل ا " ا : و ا ا ر ا و ض ا اذإ ، ف ا ن ، ا

(8)

ا او ا اذإ ف ا و ت و ،ة و نأ ا ، ا نأ ةراد ا او و ةد ت ا ة ا ا ا و ا . - : ا ا م ا ا ا ، ا ذ ا اردو ، و ض ا م ا ي ا ىدأ إ ر ت ا ث ا و ا ت ار او ، و ب أ د ت ار ا ا ع ا أ م ق ا ا د ا . 1 - ا : ا ع ا ا م ا ةراد ا ع او و ا م او ت و ،ى ا ا ت ار ا ث او ا ا ى ر ا وأ م ه ر . " أ ا ف ، ا ه راو : هآر أ رو يأ أ أو " 8 أ ا نأ د ا ة وأ ا أ ا " 9 ا ف " ا ا د ا و ، و وأ إ و ا ل ، ا رو ا ،م او و ا أ ا " 10 ا و ا ا" ا ى نا ا ا ا او ا هد أ ا فو و او ا ء ؤ ا ء او ص و ا ا او " ا 11 ف ل " د ا ا ن أ رو و ر د ا ح ر ةد او ه ا اذ و ا " 12 ، ر " د ا ى ع إ ت ا ا نأ ذو ل و ، و ه ا " 13 ا إ ا ر ا " ت ا فو ا د او او ا د ا ل ا ق أ ضار " و 14

(9)

ا ا ا ب ب - : ا ا أ نارود ت و إ ةد ز ا ا ا ا و و ا ، ا أ تاذ ة : أ ا و د ا ة ا 15 - أ ا ا : ع را ر ا ا يد إ : ةر ا * ا ا نأ ا ا ا ا درا ا ا إ أ و ؛ ؛ ا ثدا ا ض ض ا * ا * عا ا ،ر او ا ن د ا ،ب ، أ .... ا . ت او د ا ا ا ،م و ن أ و ... ا ،ف ا د ل ا ؛ة * ةد ز ى ح ا ،م او درا ا ا ا ن أ ر ؛ ا ا * ،ة ا نأ ا ا د ا و د ا ا ا ت و غا ا و او ة ا ا - أ ا ا : ع را ر ا ا ب ا ةر : ع را * ى ا ، او ا ا أ ا ؛ ا * ، ا ا ا ز ا و ؛ءاد ا * ،ج ا ا ت ا ا با او يو او ... ؛ ا * ع را ى ء ا ، ا ن و أ د ا و د ا . - أ ا ا : ع را ر ا ا ب ةر ا : * ع را ت ج ا و ا ؛ د ا

(10)

ع را * ت ر ا ج - : ا ا ل أ ا ا أ ا : ا 16 - ا :م ا ف و ه ا م ا د ضار وأ ضار ا ، و ا ا ا ا ا ا ا وأ ا أ و را ، ذ ا ا ا أ أ ء إ ة ا ءازإ . - ا ا ) :( ا و إ ر د ا ا ا ى و ، ا ا ، ا ،ر ا ،فا ا ض ، ا ا ا ، او فو ، ا أ ل ا اد ا ت او ،ء ا و ه ا ا ف ا رد ا ا نأ ةد ز وأ ا ا - : ا ا و ا 17 ثا ا ا ا ف ا نأ ت ار ا ا ا ت ق ت و ج ا ةر ا َ ّ َ ُ و ة ا وأ ا أ ا ل ، ر ا و ا ا فا ا ا ثا او ق إ ا ل ، ا ر م و او ت ا و ت ا او ر ا و ا ا ا ة ا تاءا او ت ر ا و ،ن ا و ا ، إ و ت ا و و ت ء او ء ا و كر و و كر ا فا ا ل ا درا ا ةرادإ إ ي ا ف ا و ا ا ا و ،ه ر و ا ا ، و ا ا ا ا ةد ز ر ا نو ر ا ت ا ن ء ة ا ،ثا ا او دا ا ر ز ا ت وأ ة ا و ، ا ا ل أ ءا ا ا ر ى ا ر ن ر

(11)

ا ا ا ب نو و ح ر ا ا و إ ادأ . : س ا ا ا ي ا ا ا ا او و ،ءاد ا ا ر ا ح د ا ا ي او ل ا ، ا و ة ا ردو ، ا ا م اذ و تداز ا ة ا ىدأ ، ت إ نأ ك ا و أ وأ وأ ا . و ا يد إ فا أ ا ر ةء ا . ر و ا أ ا ف ة ا ا و و و ا و ي ي ا ا ا ا ل أ و ا و : ا ا ، ل - ا و ةر ا ر ا ا ت ا ا ا ا در ة ل ا ةرو م ا ، ف ي ؛ضار - ؛ ا ى ا ت ا ءا او - ؛ وأ ن نا د ا ر - ا ء ي ا ، ا ر ل ا ا درا ا ةرادا ف ؛ ا عا او أ ا - ء ر د ا ر - ا و ا د ا ر ا ب ا ا ه : ا ا وأ - : ا 1 -: ا - ا ،ر ن ،ب ا ط 4 ، راد ،رد ،تو ا 5 ، 2005 ، - أ ،ر ةرادإ درا ا ا راد ، ا ا ، ا ، 1983 - ك ا ، ا يراد ا : ت ا راد ، ا ء ا ا

(12)

، او ، 2008 - ار ل لد ،سوار ا ةراد ا، ، او ب ا ، ا ،ندر ا 2008 - ، ا ةرادإ ا و ،ت ا ا ا ، ، ا 2004 - ،يو ا ك ، ا راد ا ، ا ا ، ا 1998 - ج ك ا ، يد ا او ، راد ا راد او ، ز او ،ندر ا 2000 - ا نز ،ندر ا ، ا ا ة ا ا ا ، 2006 - ر أ ،ن ك ا ا ،ت ا راد ا ،ة ا ، 2004 - ، ا م يرادإ ، ا ا ،يراد ا ،ة ا 2006 2 - :ت ا - ا ارد : ا ا خ ا أ ، از د ، رو د م ا ا تاذ قد ا ا ، ر ، د او ا م 28 د ا ، 2 ، 2012 - ا سرا ي ى ا ا ،ي ا ا ،م ا ، ا ، ا ة ا و ا ت ارد 2002 - ، ا أ ا يراد ا ا ا : ارد ا ت ا ، در ا ت ارد م ا ا ، راد ا ، در ا ا 37 ، د ا 1 ،ندر ا ، 2010 - م ا ،ت ا هر آو ا ا تاد ،س ا د ا ، او ا 2 ، رو ، 2011 - و ّٰ ا ،ي ا ر ا ، ا د أ ا إ ا ا ،ة ا : ارد فر ا ا ، ا ، ث ء ا ،قا ا ، ا

(13)

ا ا ا ب 2013 - رودو ا ا ا ، ل ءا أ ، أ ّٰ ا م ا ءار ارد : ا ت ا ةد ى ى / ا ا ا ، ، د او راد ا م ، ا 10 د ا ، 30 ،قا ا ، 2013 3 - :ت و او ا - ر ، ا ما و ا ا ،ن يرا دا س ا ،ى ا مأ ، ا ، ا ةد ت جر ، ا 2009 - ر ا ، م ءادأ ا ا ا ، د ا ت جر و أ ةد هار د ود م ا ، د ا . ، ا ا 2005 - : ا

- K.L., Murrell, and M., Meredith, Emp owering Employee, McGraw-Hill, New York, 2000

- Turban, E. McLean, E.Wetherbe, J, Information Technology For Management : Making Connections For Strategic Advantage, 2nd Edition Update, John Wiley & Son N.C, USA, 2000

-Stirr ,T., Fundamentals of Empowerment, 2003, On-Line : http://www.tomstirr.com/NEW_Fundamentals_of_Empowerm ent_finalrev.pdf, 10/06/2017, 15h59. 1 ،ندر ا ، ا ا ة ا ا ا ، ا نز 2006 ، ص 1 2 ةرادإ ، ا ا و ،ت ا ا ا ، ، ا 2004 ص ، 135 -136

3 K.L., Murrell, and M., Meredith, Empowering Employee, McGraw-Hill, New York, 2000, p110

4 ، ا م يرادإ ، ا ا ،يراد ا ،ة ا 2006 ص ، 6 5 : ا ،د ا ا

(14)

قد ا ا ارد : ا ا خ ا أ ، از م د ، رو د م ا ا تاذ ا ، ر ، د او ا 28 ، د ا 2 ، 2012 ص ، 265 - و ّٰ ا ،ي ا ر ا ، ا د أ ا إ ا ا ،ة ا : ارد فر ا ا ، ا ، ث ء ا ،قا ا ، ا 2013 ص ، 43 6 إ ،د ا ا : - رودو ا ا ا ، ل ءا أ ، أ ٰ ّ ا م ا ءار ارد : ا ت ا ةد ى ، ، د او راد ا م ،ى / ا ا ا ا 10 د ا ، 30 ،قا ا ، 2013 ص ، 105 - ، ا أ ا يراد ا ا ا : ارد ا ت ا ، در ا ت ارد م ا ا ، راد ا ، در ا ا 37 ، د ا 1 ،ندر ا ، 2010 ص ، 75 -76

- Turban, E. McLean, E.Wetherbe, J, Information Technology For Management : Making Connections For Strategic Advantage, 2nd Edition Update, John Wiley & Son N.C, USA, 2000 , p 138.

7 Stirr ,T., Fundamentals of Empowerment, 2003, On-Line : http://www.tomstirr.com/NEW_Fundamentals_of_Empowermen t_finalrev.pdf, 10/06/2017, 15h59. 8 ا ،ر ن ،ب ا ط 4 ، راد ،رد ،تو ا 5 ، 2005 ص ، 168 9 ،يو ا ك ، ا راد ا ، ا ا ، ا 1998 ، ص 12 10 ر أ ،ن ك ا ا ،ت ا راد ا ،ة ا ، 2004 ، ص 1 11 ،م ا ا سرا ي ى ا ا ،ي ا ا ، ا ، ا ة ا و ا ت ارد 2002 ص ، 172 12 أ ،ر ةرادإ درا ا ا راد ، ا ا ، ا ، 1983 ، ص 53 13 م ا ،ت ا هر آو ا ا تاد ،س ا د ا ، او ا 2 ، رو ، 2011 ص ، 4

(15)

ا ا ا ب 14 ك ا ، ا يراد ا : ت ا ، ا راد ء ا ا ، او ، 2008 ، ص 131 15 : ا ،د ا ا - ر ا ، م ءادأ ا ا ا ، د ا ت جر و أ ةد هار د ود م ا ، د ا . ، ا ا 2005 ، ص ص 192 ، 191 - ر ، ا ما و ا ا ،ن يرا دا س ا ،ى ا مأ ، ا ، ا ةد ت جر ، ا 2009 ص ، 45 16 ج ك ا ، يد ا او ، راد ا راد او ، ز او ا ،ندر 2000 ، ص 221 17 : إ ،د ا ا - ار ل لد ،سوار ا ةراد ا، ، او ب ا ، ا ،ندر ا 2008 ص ، 148 -149 - ص ،ه ذ ، ا 75 -76