Leren van het verleden, onze toekomst
vormgeven: Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Mede gefinancierd door het programma Erasmus+
van de Europese Unie
2 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
eTwinning is een levendige
gemeenschap die ondertussen reeds 13 jaar bestaat en meer dan 500.000 leerkrachten uit 190.000* scholen tot haar leden mag rekenen. In deze 13 jaar werden meer dan 70.000*
projecten uitgevoerd waaraan meer dan 2.000.000 leerlingen uit heel Europa hebben deelgenomen (*data voor mei 2018).
eTwinning – De gemeenschap voor scholen in Europa en buurlanden – is een actie voor scholen die door de Europese Commissie wordt gefinancierd in het kader van het Erasmus+ programma. Er zijn leerkrachten uit 36 Europese landen en 8 buurlanden bij betrokken.
eTwinning is een digitaal platform dat beschikbaar is in 29 talen. Bezoekers die het platform bezoeken, vinden hier heel wat openbare informatie over hoe ze zelf kunnen deelnemen aan eTwinning: er wordt uitgelegd wat de voordelen van de actie zijn en wie een samenwerkingsproject wil opzetten, kan hier de nodige inspiratie opdoen. Geregistreerde leerkrachten hebben toegang tot het besloten gedeelte, eTwinning Live, waar ze met de rest van de gemeenschap kunnen communiceren: hier kunnen ze projectpartners vinden, kennis en ervaringen delen, samenwerken aan projecten en deelnemen aan activiteiten op het vlak van professionele ontwikkeling op Europees nationaal, niet-Europees nationaal, en Europees centraal niveau. Wanneer leerkrachten samen aan projecten werken, hebben ze tot slot ook toegang tot een besloten
samenwerkingsruimte die uitsluitend voor hun project is voorbehouden: de TwinSpace.
eTwinning biedt zijn gebruikers heel wat ondersteuning. In elk van de deelnemende landen (momenteel 44) is er, een National Support Service (NSS) of Partner Support Agency (PSA) die de actie promoot, die advies en begeleiding verleent aan eindgebruikers en die op nationaal niveau een scala aan activiteiten en mogelijkheden tot professionele ontwikkeling organiseert.
Op Europees niveau wordt eTwinning gecoördineerd door de Central Support Service (CSS) die namens de Europese Commissie wordt beheerd door European Schoolnet (een consortium van 34 Ministeries van Onderwijs). De CSS onderhoudt geregelde contacten met de NSS en PSA, en staat in voor de ontwikkeling van het eTwinning-platform.
Daarnaast organiseert ze evenementen voor professionele ontwikkeling en nog heel wat andere activiteiten zoals een jaarlijkse Europese Conferentie en de eTwinning-prijzen, een internationale erkenning voor leerkrachten en leerlingen die betrokken zijn bij uitstekende
projecten.
Leren van het verleden, onze toekomst
vormgeven: Het culturele
erfgoed van Europa door
middel van eTwinning
2 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Inhoud
Voorwoord . . . .3
Inleiding: cultureel erfgoed: de band tussen verleden, heden en toekomst . . . .5
1. Cultureel erfgoed en onderwijs . . . .7
1.1. Het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed, een uitgelezen kans om te leren over erfgoed . . . .8
1.2. Interpretatie van erfgoed: een manier om leerlingen en studenten warm te maken voor Europa? . . . .9
2. eTwinning en cultureel erfgoed . . . 13
2.1. eTwinning en zijn relatie tot cultureel erfgoed . . . 14
2.2. Cultureel erfgoed in eTwinning-projecten . . . 18
3. Leren over cultureel erfgoed op school . . . 37
3.1. Lesgeven met digitaal cultureel erfgoed in de klas van de 21e eeuw . . . 38
3.2. Twintig ideeën en activiteiten om cultureel erfgoed in de klas te introduceren . . . 41
4. Interactie met het culturele erfgoed van Europa - andere educatieve materialen . . 53
4.1 Leren over geschiedenis en erfgoed vanuit een Europees perspectief: Het Huis van de Europese Geschiedenis . . . 54
4.1.1. Een Huis voor de Europese Geschiedenis . . . 54
4.1.2. Een ruimte voor de herinterpretatie van erfgoed . . . 55
4.1.3. Een bron van kennis over Europa . . . 57
4.2 eTwinning- en UNESCO-scholen: bouwen aan de toekomst door het verleden te ontdekken . . . 59
Conclusies . . . 65
Referenties . . . 67
Voorwoord
Tibor Navracsics,Commissaris voor Onderwijs, Cultuur, Jongerenzaken en Sport
Ons gemeenschappelijke culturele erfgoed vormt de kern van de Europese manier van leven. Het omringt ons in onze steden, natuurlijke landschappen en archeologische sites. Het wordt gevormd door literatuur, kunst en monumenten, ambachten die we hebben geleerd van onze voorouders, de verhalen die we onze kinderen vertellen, de gerechten die we eten en de films die we bekijken en waarin we onszelf herkennen. Cultureel erfgoed bepaalt wie we zijn en versterkt het gevoel dat we tot een gemeenschappelijke Europese familie behoren. We maken allemaal deel uit van een vreedzame gemeenschap van meer dan 500 miljoen burgers met een rijke geschiedenis en met elkaar verweven culturen.
Mijn ambitie in het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed is om mensen, in het bijzonder kinderen en jongeren, aan te moedigen om kennis te maken met het rijke en gevarieerde culturele erfgoed van Europa, en om na te denken over de plaats die het in al onze levens inneemt. Op deze manier willen we hen in staat stellen om ons cultureel erfgoed in de toekomst in stand te houden en beschermen.
Dit Jaar biedt een uitgelezen kans om in onze tradities, de herinneringen en monumenten van ons verleden te duiken. En we kunnen heel wat leren van deze herin- neringen, van onze geschiedenis. Ik hoop dat kinderen en jongeren - door ons gedeelde culturele erfgoed zowel binnen als buiten de klas te verkennen en ervaren - inzien dat hun verschillende lokale, regionale of nationale identiteiten elkaar kunnen aanvullen, verrijken en versterken, en dat ze samen met en binnen een Europese identiteit kunnen bestaan. Diversiteit is onze rijkdom en kracht.
Volgens een speciale Eurobarometer-peiling rond cultureel erfgoed, willen negen op de tien Europeanen die werden bevraagd, dat het Europese culturele erfgoed op school wordt onderwezen. Scholen en leerkrachten spelen hierbij vanzelfsprekend een cruciale rol.
Ik ben dan ook bijzonder verheugd dat ik het eTwinning-boek van 2018, dat helemaal is gewijd aan het introduceren van cultureel erfgoed in de klas, mag voorstellen.
Tibor Navracsics
4 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Het boek bevat een selectie van uitstekende eTwinning-projecten die verband houden met de vele dimensies en vormen van cultureel erfgoed, en toont hoe leerkrachten en leerlingen van alle leeftijden op uiterst creatieve en kleurrijke manieren over dit thema hebben nagedacht.
Het eTwinning-boek van dit jaar biedt leerkrachten en leerlingen ook heel wat materialen en concrete ideeën om activiteiten rond dit onderwerp te organiseren, zowel binnen de klas als buiten de schoolgemeenschap. eTwinning-projecten tonen dat cultureel erfgoed kinderen en jongeren talloze educatieve en participatieve mogelijkheden biedt.
Ik ben een groot voorstander van deze benadering, die de dialoog tussen verschillende culturen en generaties bevordert, een gevoel van gedeeld begrip van onze verschillen en gelijkenissen creëert, en ons stimuleert om culturele diversiteit te waarderen.
Ik ben alle leerkrachten en leerlingen die bij de verschillende activiteiten en projecten betrokken waren, alsook eTwinning en de hele gemeenschap, dankbaar voor hun bijdrage aan het succes van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed. Dit boek is een zeer tastbare verwezenlijking die ertoe zal bijdragen dat cultureel erfgoed tot ver na het Europees Jaar de kern van ons dagelijkse leven blijft vormen. Dat is van groot belang om een echte verandering teweeg te brengen in de manier waarop we erfgoed waarderen, beschermen en promoten, zodat het Jaar de burgers ook op langere termijn ten goede komt - en ons helpt om het Europa van Europa uit te bouwen.
Cultureel erfgoed: de band tussen verleden, heden en toekomst
2018 is het Europees Jaar van het cultureel erfgoed. Cultureel erfgoed geeft ons dagelijks leven vorm. Het omringt ons in onze steden, natuurlijke landschappen en archeologische sites.
Het is niet enkel te vinden in literatuur, kunst en voorwerpen, maar ook in de ambachten die we hebben geleerd van onze voorouders, de verhalen die we onze kinderen vertellen, de gerechten die we eten en de films die we bekijken en waarin we onszelf herkennen.
Het Jaar zet in het bijzonder in op kinderen en jongeren, die in de toekomst de bewakers van ons erfgoed zullen worden. Volgens de Eurobarometer is een grote meerderheid van respondenten (88%) het ermee eens dat het cultureel erfgoed van Europa moet worden onderwezen in scholen, omdat het ons vertelt over onze geschiedenis en onze cultuur.
(Speciaal Eurobarometer-rapport, Cultureel Erfgoed, 2017).
Kinderen en jongeren krijgen de kans om kennis te maken met heel wat voorstellingen van cultureel erfgoed, zoals:
• Gebouwen, monumenten, artefacten, archieven, kleding, kunstwerken, boeken, machines, historische steden, archeologische vindplaatsen, enz. - (materieel erfgoed)
• Praktijken, voorstellingen, kennis, vaardigheden en culturele uitingen die mensen waarderen, zoals festivals. Het omvat ook talen en mondelinge tradities, podiumkun- sten en traditionele ambachten, enz. - (immaterieel erfgoed)
• Landschappen - geografische gebieden waar de natuurlijke hulpbronnen getuigen van de gebruiken en tradities van mensen
• Materialen die werden gecreëerd in een digitale vorm (zoals digitale kunst en animaties) of die werden gedigitaliseerd om ze te bewaren (zoals teksten, afbeeldingen, video's en opnames) - (digitaal erfgoed).
Wat vindt u in dit boek?
Dit boek heeft tot doel om de verschillende aspecten van cultureel erfgoed te ontrafelen en voorbeelden te geven van eTwinning-projecten en ideeën voor activiteiten rond cultureel erfgoed.
In het eerste hoofdstuk ontdek je wat precies wordt bedoeld met cultureel erfgoed en leer je hoe interpretatie van erfgoed als educatief instrument kan worden ingezet.
Inleiding
6 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
In het tweede hoofdstuk vind je voorbeelden van inspirerende eTwinning-projecten rond aspecten van materieel, immaterieel, digitaal en natuurlijk cultureel erfgoed.
In het derde hoofdstuk krijg je middelen aangereikt die worden aangeboden door Europeana: het digitale platform van de Europese Unie voor cultureel erfgoed. Verder kun je er ideeën opdoen voor activiteiten in de lessen van verschillende schoolvakken, van geschiedenis tot astronomie en van wiskunde tot talen.
In het laatste hoofdstuk leer je hoe jouw leerlingen over geschiedenis en erfgoed kunnen leren met behulp van de middelen van het Huis van de Europese Geschiedenis. Je ontdekt er ook hoe de eTwinning- en UNESCO-scholen cultureel erfgoed kunnen promoten door activiteiten binnen en buiten de schoolgemeenschap te organiseren.
Cultureel erfgoed is een breed onderwerp dat je ongetwijfeld zal kunnen inspireren om heel wat creatieve activiteiten met je leerlingen te organiseren. Hier vind je alvast de inspiratie. Daarna is het aan jou om cultuur en Europees erfgoed in jouw scholen te promoten en te ondersteunen.
“Ons rijke en gevarieerde culturele erfgoed heeft een ongekend vermogen om te helpen onze natie vorm te geven” - Nelson Mandela .
Cultureel erfgoed en onderwijs
Hoofdstuk 1
8 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
1.1. Het Europese Jaar van het Cultureel Erfgoed, een uitgelezen kans om te leren over erfgoed
Erminia Sciacchitano, Chief Scientific Advisor, Europese Commissie
Decennialang werd 'cultureel erfgoed' geassocieerd met monumenten, musea en archeologie. Gewoonlijk werd cultureel erfgoed onderwezen in de vorm van passieve bezoeken aan monumenten of musea, en deden leerlingen niks meer dan gewoon historische monumenten of objecten bekijken. Heel vaak gingen dergelijke bezoeken gepaard met een rondleiding waarin de nadruk lag op de chronologische geschiedenis van gebeurtenissen, zonder enig verband met het huidige leven van de leerlingen.
Brochures waarin alle details van een bepaald monument werden beschreven zonder enige link met de context, of met eerdere kennis of ervaringen van de leerlingen, waren heel gebruikelijk.
De afgelopen decennia heeft cultureel erfgoed een bredere betekenis gekregen. Het omvat nu ook immaterieel erfgoed, natuurlijke, stedelijke en landelijke landschappen, digitaal en filmisch erfgoed. Het Raamverdrag van de Raad van Europa over de Waarde van Cultureel Erfgoed voor de Samenleving (Faro, 2005) geeft de meest ruime definitie van cultureel erfgoed, die zowel de materiële, immateriële als digitale dimensie ervan op een holistische manier omvat:
Cultureel Erfgoed is een verzameling van bronnen die we hebben geërfd uit het verleden en die mensen, ongeacht de herkomst van de betrokken bron, identificeren als een weerspiegeling en uitdrukking van hun voortdurend evoluerende waarden, overtuigingen, kennis en overgangen. Het omvat alle aspecten van onze omgeving die het resultaat zijn van de interactie tussen mensen en plaatsen doorheen de tijd (Faro, 2005).
Dit Raamverdrag benadrukt dat elk teken of symbool dat werd gecreëerd of dat betekenis heeft gekregen door menselijke activiteit en dat doelbewust wordt beschermd en behouden of dat nieuw leven wordt ingeblazen in plaats van te worden overgelaten aan natuurlijk verval, vergetelheid of vernietiging, als cultureel erfgoed kan worden beschouwd. Het legt de nadruk op de waarden (d.w.z. culturele, historische, esthetische, archeologische, wetenschappelijke, etnologische, antropologische waarde), overtui- gingen, kennis en overgangen die relevant worden geacht door een referentiegemeen- schap of -groep die het recht heeft om van deze bron te genieten en die instaat voor de overdracht ervan aan toekomstige generaties. Verder benadrukt het Verdrag dat deze waarden voortdurend evolueren.
Erminia Sciacchitano
Iedereen is het er ondertussen over eens dat cultureel erfgoed een centrale rol speelt in onze samenlevingen, dat het zowel binnen een land als over landsgrenzen heen een gevoel van samenhorigheid creëert en wederzijds begrip en gedeelde waarden bevordert. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de zorg voor cultureel erfgoed groeit.
In het licht van dit bredere begrip van cultureel erfgoed en de groeiende belangstelling ervoor, wordt cultureel erfgoed steeds vaker gebruikt in het onderwijs, voornamelijk om er zoveel mogelijk leerlingen kennis mee te laten maken en het leerproces te verrijken.
Erfgoedonderwijs is een benadering van onderwijzen en leren die uitgaat van de idee dat erfgoed leerlingen ervaringen aanreikt die hen stimuleren om te leren. Door verschil- lende vormen van cultureel erfgoed zoals gebouwen, monumenten, werkplekken, landschappen, artefacten, rituelen en tradities rechtstreeks te ervaren, onderzoeken, analyseren en evalueren, doen leerlingen kennis, intellectuele vaardigheden en een breder scala aan competenties op die hen helpen om de samenleving en de manieren waarop we daarin leven te behouden en verbeteren.
1.2. Interpretatie van erfgoed: een manier om leerlingen en studenten warm te maken voor Europa?
Interpret Europe – Europese Vereniging voor interpretatie van erfgoed
Gebaseerd op delen uit de paper van Interpret Europe (2017) Engaging citizens with Europe’s cultural heritage: How to make best use of the interpretive approach, Witzenhausen: Interpret Europe1
Als niet-formele leerbenadering lijkt erfgoedinterpretatie bij uitstek geschikt voor eTwinning-pro- jecten. Door erfgoed te interpreteren, worden ervaringen bronnen van inspiratie en creativiteit, wordt de nieuwsgierigheid van leerlingen geprikkeld, krijgen ze verhalen aangereikt die voor hen relevant kunnen zijn en hen kunnen aanmoedigen om hierover te gaan reflecteren.
Vergeleken met andere leerbenaderingen is het belangrijkste kenmerk van erfgoedinterpretatie dat het leerlingen actief stimuleert om hun ervaringen zelf te interpreteren door op zoek te gaan naar hun eigen betekenisvolle context achter de feiten. Erfgoedinterpretatie heeft tot doel om:
• ervaringen uit eerste hand met origineel erfgoed te bieden (ervaringsgericht leren);
• actieve betrokkenheid van en uitwisseling tussen leerlingen te stimuleren en zo persoonlijke reflectie te bevorderen;
• leerlingen ervan bewust te maken dat zorg voor erfgoed belangrijk is (wat bovendien een bron voor persoonlijk leren is).
1. http://www.interpret-europe.net/fileadmin/Documents/publications/ie_engaging_citizens_with_europes_cultural_
heritage_co.pdf
10 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
In het voorschoolse onderwijs
De gevoelens en gedachten van jongere kinderen zijn een directe reactie op wat ze ervaren in hun directe omgeving. Erfgoedinterpretatie daarentegen, impliceert inzicht in een verleden dat voorbij de grens van hun persoonlijke ervaringshorizon ligt. Daarom moet rekening worden gehouden met de ontwikkeling van het begrip van tijd door het kind. In het begin is het begrip tijd bij kinderen nog nauw verbonden met hun eigen ervaringen met gebeurtenissen die regelmatig plaatsvinden, bijvoorbeeld elke week (geen school op zaterdag) of elk jaar (verjaardag, Kerstmis). Hoewel jongere kinderen houden van herhaling - en voorspelbaarheid - willen de meeste kinderen van vijf of zes ook heel graag nieuwe dingen te leren die buiten hun directe omgeving liggen, en willen ze luisteren naar verhalen over het leven en de talenten van andere mensen. Op die leeftijd beginnen kinderen inzicht te krijgen in maten en vergelijkingen, en beginnen ze een gevoel van verleden en toekomst te ontwikkelen. Dit is een voorwaarde voor gelijk welke interpretatie van cultureel erfgoed die onderzoekt wat het belang en de betekenis van het verleden is.
De mogelijkheid om te kunnen vergelijken, prikkelt de nieuwsgierigheid van een kind: “Toon me iets wat ik nog nooit heb gezien of gedaan!” Kunnen vergelijken is een voorwaarde om je te verwonderen over wat andere mensen of wezens hebben gedaan. Kinderen kunnen dan de betekenis halen uit interpretatieve verhalen over gebeurtenissen of mensen uit het verleden waarin cultureel erfgoed aan hun eigen levenservaring wordt gerelateerd. Op die manier ontwikkelen kinderen hun inlevingsvermogen op een eerste niveau.
In het basisonderwijs
Wanneer kinderen naar school gaan, ontmoeten ze anderen met verschillende soci- aal-culturele achtergronden en krijgen ze de kans om nieuwe ervaringen op te doen in een nieuwe sociale omgeving.
Voor scholen kan erfgoedinterpretatie een waardevolle aanvulling zijn op het formele onderwijs. Onderwijs in de klas is vaak gebaseerd op teksten en media. Het is gericht op het overbrengen van algemene kennis, vaardigheden en attitudes die als belangrijk worden beschouwd voor een land. Grootschalige historische ontwikkelingen worden geïl- lustreerd aan de hand van geselecteerde ideaaltypische voorbeelden.
Interpretatie daarentegen, gaat uit van rechtstreekse ervaringen met echte erfgoedsites.
Die zijn verankerd in concreet lokaal erfgoed dat deel uitmaakt van de lokale omgeving waarin de kinderen leven. Dit maakt het allemaal veel echter: “Het is hier gebeurd”.
Verder is lokaal erfgoed zelden volledig terug te voeren tot ideaaltypische algemene concepten en ideeën. Het kan worden bekeken vanuit verschillende standpunten die heel wat kantjes en kleuren van specifieke dingen en individuele mensen aan het licht brengen, die verder gaan dan de ideaaltypische categorieën. Het kan opnieuw worden bezocht en op verschillende manieren worden geïnterpreteerd.
Om kinderen van basisscholen op een zinvolle manier met cultureel erfgoed in contact te brengen, kun je best het volgende in gedachten houden:
• Cultureel erfgoed moet worden ingebed in interpretatieve verhalen die het verleden in verband brengen met de huidige ervaringswereld van de kinderen en die hun inle- vingsvermogen stimuleren.
• Interpretatie moet het gevoel van realiteit versterken door zoveel mogelijk te werken met ervaringen uit eerste hand met echte fenomenen die verband houden met de vertrouwde omgeving van de thuisstad en haar omgeving.
• Kies voor contexten en verhalen uit het verleden die leerlingen aanmoedigen om zichzelf te overstijgen en zich open te stellen voor verandering.
• De interpretatie moet de nieuwsgierigheid van de leerlingen zodanig prikkelen dat hun verbazing wordt gewekt en ze zich oprecht gaan interesseren in de rijkdom en diversiteit van de wereld.
In het secundair onderwijs; beroepsonderwijs en beroepsopleidingen
Deze periode is voor de meesten de periode waarin ze intensief gaan zoeken naar diepere betekenissen. Jongvolwassenen hebben de neiging om de gebruiken, tradities, gewoonten, overtuigingen en attitudes die hun tijdens hun kindertijd werden bijgebracht, in vraag te stellen terwijl ze hun eigen plek in de wereld en hun eigen identiteit zoeken.
Dit is ook een periode waarin individuele voorkeuren voor bepaalde waarden worden gevormd.
Interpretatieve verhalen over echte gebeurtenissen kunnen nieuwe inzichten bieden die de jongeren helpen om grondiger over de concepten te gaan nadenken en om de samenhang van geloofsystemen en waarden kritisch onder de loep te nemen. Het kan hen ook helpen om een duidelijker idee te krijgen van wat ze bewust niet wil worden.
Aan de andere kant kan het hun enthousiasme wekken voor iemand anders die ze bewonderen - al was het maar voor kort - en die een inspiratiebron of zelfs een rolmodel wordt. Tijdens deze zoektocht naar hun plaats in de wereld en tussen anderen, kan bete- kenisvol erfgoed jongeren helpen om hun eigen waardesysteem en identiteiten opnieuw vorm te geven.
Erfgoedinterpretatie biedt Europese samenlevingen een grotendeels onbenutte moge- lijkheid om tijdens dit typische emancipatieproces waarden zoals zelfoverstijging te ontwikkelen. Wanneer ervaren vertolkers samen met jongeren aan de slag gaan om erfgoed te interpreteren, kan dit een krachtige stimulus zijn om discussie en reflectie op gang te brengen, en om te voorkomen dat de volgende generatie ten prooi valt aan populisme en religieus fundamentalisme2.
2. Voorbeeld: Erasmus+ project HIMIS (Heritage Interpretation for Migrant Inclusion in Schools [Interpretatie van Erfgoed voor Inclusie van Migranten in Scholen]): http://himisproject.eu/en/home-page/
12 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Ω β γ
Om jongeren op een zinvolle manier met cultureel erfgoed in contact te brengen, kun je best het volgende in gedachten houden:
• Cultureel erfgoed moet worden ingebed in interpretatieve verhalen die het specifieke erfgoed in verband brengen met overtuigingen en waarden die betekenisvol zijn voor jongeren.
• Er moet worden gekozen voor contexten en verhalen die de jongeren helpen zichzelf te overstijgen en zich open te stellen voor verandering, zodat ze hun identiteit ook als volwassene nog verder kunnen ontwikkelen.
• De interpretatie moet meerdere perspectieven omvatten waaruit duidelijk wordt wat het specifieke erfgoed betekent voor verschillende historische belanghebbenden (bijv. met verschillende sociaal-culturele achtergronden).
• De interpretatie moet open vragen oproepen die uitnodigen tot interactie, discussie en zelfreflectie in plaats van eenvoudige antwoorden te bieden.
• Emancipatorische interpretatie moet de autonomie van het individu en zijn of haar - soms provocerende - mening respecteren.
• Tegelijkertijd zal de vertolker mogelijk worden uitgedaagd door adolescenten die hem of haar respecteren voor gefundeerde overtuigingen en coherent gedrag.
Ω β γ
eTwinning en
cultureel erfgoed
Hoofdstuk 2
14 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
2.1. eTwinning en zijn relatie tot cultureel erfgoed
Irene Pateraki, Pedagogical and Monitoring Manager, Central Support Service
Cultureel erfgoed moet vanaf jonge leeftijd worden gekoesterd en gedeeld met kinderen, terwijl ze er tegelijk bewust van moeten worden gemaakt dat het belangrijk is om dit erfgoed in stand te houden. In dat opzicht hebben scholen de taak om het unieke culturele en natuurlijke erfgoed te onderwijzen, te waarderen en in stand te houden in verschillende school- vakken, in het bijzonder creatieve vakken zoals kunst (Ivon, Hicela, Kuscevic, Dubravka, 2013, 2, S. 29–50).
In lessen over erfgoed moet het de bedoeling zijn dat elk kind kennis verwerft over zijn of haar eigen erfgoed. Verder moet onderwijs over erfgoed jongeren kennis laten maken met het thema duurzame ontwikkeling en hen leren zich open te stellen voor het erfgoed van anderen. Het wordt aanbevolen om het gevoel van een gedeelde Europese identiteit te versterken en de kennis van het erfgoed in de curricula van scholen te introduceren (Jakoba Sraml Gonzalez, 2012).
Via hun deelname aan eTwinning-projecten krijgen leerlingen het voorrecht om in contact te komen met verschillende culturen en zich open te stellen voor het erfgoed van anderen. Ook als het project niet direct is gerelateerd aan het thema cultureel erfgoed, maken leerlingen kennis met culturele kenmerken van hun leeftijdsgenoten, met name door de interacties en samenwerkingsactiviteiten waaraan ze deelnemen.
Sinds eTwinning in 2005 het levenslicht zag, hebben leerkrachten talloze projecten uitgevoerd waarin hun leerlingen de kans kregen om te leren over de culturele kenmerken van hun leef- tijdsgenoten, kennis te maken met het Europese erfgoed, overeenkomsten en verschillen te ontdekken en tot slot gezamenlijke materialen te ontwikkelen. Elk jaar weer hebben een aantal van die projecten Europese prijzen in de wacht gesleept en werden ze gebruikt als voorbeelden van goede praktijken. In 2005 wisselden leerlingen uit de hogere jaren van de middelbare school uit Italië en Frankrijk in het kader van het project: “Europe, Education, Ecole – Club de Philosophie” informatie uit over de rol van cultuur, onderwijs en scholen in het Europa van morgen. In 2007 wisselden leerlingen van basisscholen uit Ierland en Malta mythen en legendes van hun eilanden uit in het project: “Once upon a blog”, terwijl leerlingen van middelbare scholen uit Griekenland en Frankrijk Latijnse en Griekse woordenschat en de invloed ervan op moderne talen bestudeerden in het project “24 pas- 24 βήματα“. In 2012 maakten leerlingen van kleuterscholen uit Griekenland, Frankrijk, Letland, Oostenrijk en Portugal kennis met Picasso, Klimt, Klee, Monet en Malevich door hun kunstwerken te zoeken, observeren en identificeren, en door nieuwe werken te maken in het project “Act-in Art”.
Irene Pateraki
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van bekroonde eTwinning-projecten waarin leer- krachten en leerlingen zich samen hebben ingezet om anderen bewust te maken van onze gemeenschappelijke geschiedenis en waarden, en om het culturele erfgoed van Europa door middel van hun werk te beschermen en uit te dragen.
Zoals Angeliki Kougiourouki, eTwinning-ambassadeur schrijft:
“Cultureel erfgoed is als een voortdurend schenkende boom; het heeft wortels nodig om zich in de grond te verankeren, de stam om de levenssappen te laten circuleren, de takken om naar de toekomst te kijken. De materiële en immateriële elementen daarin moeten we bewaren om onze diversiteit te begrijpen, onszelf te verrijken met de kennis van het verleden, onze identiteit als individuen, gemeenschappen, samenlevingen vorm te geven met belangrijke waarden, vooruit te kijken, en we moeten ze doorgeven aan de toekomstige generaties. eTwinning kan hierin een belangrijke rol spelen; dankzij de gerealiseerde projecten kunnen leerkrachten en leerlingen communiceren, leren over diversiteit en die respecteren, en kunnen ze samenwerken aan een gemeenschappelijk doel. Ze kunnen ideeën delen, leren over waarden en overtuigingen van hun voorouders, terwijl ze met elkaar communiceren en samenwerken, van elkaar leren, kennis opbouwen op basis van hun individuele vaardigheden en voorstellingen om onze gemeenschappelijke toekomst vorm te geven.
In 2018, het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed, werden heel wat leerkrachten aangemoedigd om voor verschillende vakken in het curriculum eTwinning-projecten op te zetten over alle mogelijke aspecten van het cultureel erfgoed.
eTwinning bood hen allerlei extra bronnen zoals online seminars en educatieve evenementen, en organiseerde speciale campagnes om het belang van het Europese culturele erfgoed te vieren en te verspreiden.
Leerlingen die deelnemen aan deze projecten, geven hun mening, stellen vragen, herhalen wat ze al weten en leggen verbanden met andere actuele kennis. Ze werken samen met hun leeftijdsgenoten, leren hoe ze hun eigen cultuur kunnen behouden maar ook hoe ze de cultuur van hun partners kunnen eren en respecteren. Dit is in feite een erg creatieve manier om het verleden te gebruiken met als doel de toekomst te veranderen.
16 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
eTwinning- projecten
The custom Martenitza 16 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Dive in the deep of Unesco
sites
Cultural Heritage through New
Media
UNESCO – a key to our
heritage Music
connects us
Ancient theatres echo in their
silence Bread as Tradition The Power of heritage: Cultural Plants CLORIS, Botany vocabulary terms,
our common European cultural
heritage.
Unusual customs, traditions and folklore characters of our
country
“Olympic games:
an international
« language » of values”
“Culture Enriched with
Migration”
(C.E.M)
Dancing Through Our
Cultures
Europe geoparks
Let’s visit our monuments
together
Share your cultural heritage
across borders
World War 2, History and
cultural heritage
An amazing adventure through
two patrimonial cities: Rome and
Seville
Virtual Museum – through the online door to
real life
Cultural heritage through our
cuisine
Chemical Heritage
Coding digital cultural
heritage
BEE BOT Discover the people
culture
Beauty and Maths – European Year
of Cultural Heritage
Folk art – our local, cultural
heritage
Cultural heritage: S.O.S
(Struggle Of Survival)
World Heritage and
World Cup
18 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
2.2 Cultureel erfgoed in eTwinning-projecten
Cultureel erfgoed moet al op jonge leeftijd deel uitmaken van het leven van kinderen en hen helpen te begrijpen hoe belangrijk het is dat dit erfgoed wordt bewaard. Daarom moeten leerkrachten hun leerlingen niet alleen leren om te genieten van de verwezenlij- kingen van de vorige generaties maar ook om te leren van het verleden en deze ervaring en kennis te gebruiken om te bouwen aan de toekomst.
In de meeste eTwinning-projecten komen aspecten van cultureel erfgoed bewust of onbewust aan bod. Bij het begin van het project stellen leerlingen zichzelf en het land waaruit ze afkomstig zijn voor, en delen ze informatie over hun culturele erfgoed met hun partners. Er zijn in eTwinning heel wat voorbeelden van projecten rond materieel, immaterieel, digitaal en natuurlijk erfgoed. Hieronder vind je enkele voorbeelden van eTwinning-projecten waarin verschillende aspecten van cultureel erfgoed aan bod komen. Misschien haal je er wel inspiratie uit voor ideeën die je binnen je eigen school- context kan gebruiken.
More than Toys
Waarom? Folkloristisch speelgoed omvat zowel materiële als immateriële elementen van enorm waardevol cultureel erfgoed uit verschillende gemeen- schappen, regio's of landen. Door kennis te maken met verschillende soorten speelgoed, kregen de leerlingen de kans om te leren over en inzicht te verwerven in hun traditionele cultuur en creatieve en esthetische waarden.
Wat? De leerlingen creëerden een virtueel museum met tekeningen van hun folkloristische speelgoed, met audiogidsen die bezoekers meer informatie geven.
Hoe? Leerlingen deden onderzoek op internet, bezochten lokale/nationale musea en tentoonstellingen over
speelgoed en interviewden leden van hun familie en de plaatselijke gemeenschap.
Daarna wisselden ze informatie uit over de mythen, gebruiken en bijgeloof die met het speelgoed verbonden waren,
en gaven ze instructies over hoe dit speelgoed kon worden gemaakt. Tot slot maakten ze het folkloristische speelgoed van hun partners en wisselden ze het speelgoed uit om er op school een tentoonstelling mee te maken.
Landen: Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, Litouwen, Roemenië, Turkije, Oekraïne Leeftijd van de leerlingen: 8 – 15 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/1528 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch1
Aprendemos jugando
Waarom? Om leerlingen kennis te laten vergaren over hun culturele, taalkundige, historische en natuurlijke erfgoed, maar ook over immaterieel erfgoed: de waarden die ons als burgers van deze wereld verenigen (vreedzaam samenleven, vrijheid, verdraagzaamheid).
Wat? De leerlingen maakten spelletjes in tekst- en videoformaat om elkaar te helpen hun culturele erfgoed te ontdekken.
Hoe? De leerlingen deden onderzoek naar het erfgoed van hun land en maakten educatieve spelletjes in het Spaans en het Engels. Op elke speelkaart staat een plaats, een personage, een datum of een plaats die betrekking heeft op cultureel erfgoed, een afbeelding en drie mogelijke antwoorden (waarvan er
slechts één correct is). De leerlingen kregen ook de spelletjes van hun partners en speelden die om het culturele erfgoed van hun partner te leren kennen.
Landen: Italië, Spanje
Leeftijd van de leerlingen: 10 – 14 Link naar de projectwebsite: https //
twinspace.etwinning.net/26348 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch2
Wojtek the Soldier Bear
Waarom? Wanneer leerlingen kennismaken met geschiedenis, is het belangrijk dat ze het verleden vanuit verschillende invalshoeken leren bekijken.
In dit project, deden ze dat met de hulp van een bruine beer. Er staan stand- beelden van deze beer in Polen en het Verenigd Koninkrijk.
Wat? De leerlingen maakten samen een video waarin ze het verhaal van Wojtek de bruine beer vertelden.
Hoe? De leerlingen werden aangemoe- digd om boeken te lezen en te leren over de Tweede Wereldoorlog, en maakten op die manier kennis met het leven van Wojtek, een beer die tijdens de oorlog door Poolse soldaten werd geadopteerd.
Landen: Polen, Verenigd Koninkrijk Leeftijd van de leerlingen: 7 – 12 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/23911 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch4
20 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Colourful Songs
Waarom? Kinderen die al op jonge leeftijd lessen in kunst krijgen, hebben meer kansen om gevoeligheid en intellectuele vermogens te ontwikkelen, eigenwaarde en een culturele identiteit op te bouwen, pluralisme, erkenning en respect voor anderen te bewaken en bevorderen.
Wat? De leerlingen maakten een e-book met al hun activiteiten die verband hielden met kunst, poëzie en muziek.
Hoe? Door kunst aan educatieve processen te koppelen, wilde het project kinderen niet alleen nieuwe instru- menten voor communicatie en expressie aanreiken, maar hen ook kennis laten maken met lokale, nationale en Europese kunstenaars die hebben bijgedragen aan de culturele en taalkundige rijkdom en diversiteit van Europa. Bovendien versterkte het project de lokale identiteit van de kinderen en stelde het cultureel erfgoed in de kijker door middel van werk van lokale kunstenaars en die van part- nerscholen.
Landen: Griekenland, Italië, Litouwen, Spanje, Verenigd Koninkrijk
Leeftijd van de leerlingen: 3 – 11 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/26039 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch3
Valorisons nos patrimoines
Waarom? Om te leren over lokaal cultu- reel erfgoed en het culturele erfgoed van Europa.
Wat? De leerlingen maakten een digitaal boek met alle informatie die ze hadden verzameld.
Hoe? De leerlingen maakten een interac- tief spel (Cloze-quizzen) om het culturele erfgoed van hun partners te ontdekken:
historische bezienswaardigheden, gastro- nomie, architectuur en tradities.
Landen: België, Frankrijk, Italië Leeftijd van de leerlingen: 12 – 14 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/23303
CARPE ANTIQUIT@TEM!
Waarom? Om inzicht te krijgen in het erfgoed van Griekenland en Italië door basiswoordenschat in het Latijn en Grieks op te zoeken en na te gaan hoeveel woorden hun weg hebben gevonden naar andere Europese talen.
Wat? De leerlingen maakten een woordenboek met woorden die zijn afgeleid van oud-Grieks en Latijn, etymo- logiequizzen en video's over belangrijke mensen uit het oude Griekenland en Rome.
Hoe? Studenten zochten naar uitdruk- kingen van klassieke oorsprong die nog steeds in gebruik zijn, leerden over het dagelijkse leven van de oude Grieken en Romeinen, onderzochten de oorsprong van tradities (theater, bruiloften, dood) en bestu- deerden de biografieën van belangrijke
personen zoals Pericles, Calliope, Cicero, Caesar en Themistocles.
Landen: Griekenland, Italië, Spanje Leeftijd van de leerlingen: 15 – 16 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/30369 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch6
Holidays and celebrations in different European Schools
Waarom? Om het culturele erfgoed van Europa te leren kennen en waarderen, en om de kennis van de leerlingen over verschillende Europese festivals te vergroten met behulp van een mascotte.
Wat? De leerlingen maakten een e-book met de avonturen van Max, traditionele recepten en woordenboeken.
Hoe? De leerlingen hebben samen een boek gemaakt over de avonturen van hun mascotte, Max, die naar alle landen van het project is gereisd. Hij begon zijn reis in Spanje met een feest en traditionele keuken, en bezocht vervolgens Polen, Finland, Roemenië, Ierland en Oekraïne voordat hij terugkeerde naar Spanje.
Landen: Finland, Ierland, Roemenië, Polen, Spanje, Oekraïne
Leeftijd van de leerlingen: 3 – 11 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/24439 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch5
22 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
When Art meets virtual reality!
Waarom? Om te leren over 20 kunstenaars en één specifiek kunstwerk van deze kunstenaars te bestuderen om vervolgens een virtuele tentoonstelling te maken met Aurasma (een augmented reality-tool) Wat? De leerlingen maakten via tablets een tentoonstelling van 20 kunstwerken (voornamelijk schilderijen) van 20 Europese kunstenaars uit Tsjechië, Italië, Polen en Frankrijk, met augmented reality en een online magazine.
Hoe? De leerlingen moesten in groepjes artiesten uit hun eigen land kiezen en een quiz maken voor hun partners. Nadat ze informatie over de 20 kunstenaars hadden opgezocht, deden de groepjes de quiz over de kunstenaar van hun partners en
maakten dan een presentatie over de kun- stenaar. Tot slot kozen ze een kunstwerk van de kunstenaar en maakten ze een presentatie met augmented reality.
Landen: Tsjechië, Frankrijk, Italië, Polen Leeftijd van de leerlingen: 13 – 16 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/23619 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch7
Mon jardin, ton jardin, nos jardins européens et…extra européens aussi !!
Waarom? Natuurlijk erfgoed verwijst naar het geheel van elementen die onze biodiversiteit vormen, waaronder fauna en flora, ecosystemen en geologische structuren. Het doel was om de leerlingen de mogelijkheid te bieden om dit erfgoed aan de hand van interactieve, leuke, wetenschappelijke, culinaire en artistieke uitwisselingen te ontdekken.
Wat? De leerlingen maakten een e-book met activiteiten die verband hielden met hun tuinen.
Hoe? De leerlingen maakten kennis met het natuurlijke erfgoed van hun land en de tradities die ermee verbonden zijn door video's, presentaties, mindmaps en quizzen te maken.
Landen: Denemarken, Frankrijk, Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië, Italië, Litouwen, Tunesië Leeftijd van de leerlingen: 12 – 16 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/24216 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch9
Eurocomics – Explore Europe through Comics
Waarom? Om leerlingen op een grappige en creatieve manier legendes, traditionele gerechten en historische gebouwen te laten ontdekken.
Wat? De leerlingen maakten een e-book
“Aladdin and the Seven tales” waarin het personage hun steden bezoekt en kennis maakt met materieel en immaterieel cultureel erfgoed.
Hoe? Door middel van onderzoek en groepswerk ontdekten de leerlingen hun culturele erfgoed door ruwe potloodschetsen om te zetten in een semi-professionele strip met een personage dat door de geschiedenis reist en verschillende culturen bezoekt.
Landen: Tsjechië, Frankrijk, Georgië, Griekenland, Italië, Turkije
Leeftijd van de leerlingen: 14 – 16 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/23618 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch10
Cultural heritage Sightseeing around European Countries
Waarom? Om leerlingen bewust te maken van het culturele erfgoed dat ze zowel in hun eigen land als in andere landen kunnen vinden. Zo konden ze gaan nadenken over hoe rijk het erfgoed van hun eigen land is en hoe belangrijk het is om dit erfgoed, alsook de cultuur van de andere landen, te respecteren en te beschermen.
Wat? De leerlingen maakten een kaart met het culturele erfgoed van hun land en Padlet-borden met het erfgoed van hun partners.
Hoe? In groepjes van twee kozen ze een categorie (archeologische vindplaatsen, gebouwen, tradities, kastelen, torens, natuurlijk erfgoed); ze zochten informatie en maakten presentaties voor de andere partners. Tot slot stemden ze via Tricider
voor de resultaten die ze het leukst vonden en wisselden ze hierover van gedachten.
Landen: Frankrijk, Griekenland, Italië, Spanje
Leeftijd van de leerlingen: 11 – 13 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/23667 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch8
24 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Let’s Discover our European Math World
Waarom? Het doel bestond erin om de leerlingen kennis te laten maken met de rijkdom van het erfgoed van hun partners, maar ook met dat van hun eigen land, meer in het bijzonder door in heel Europa de tastbare dimensie te verkennen die bestaat tussen wiskunde en onze omgeving.
Wat? Het belangrijkste resultaat was een transnationale quiz. Op het einde van elke workshop, nadat de leerlingen video's hadden opgeladen in de TwinSpace, stelden ze er enkele vragen over. De leerkrachten bundelden een aantal van die vragen in een grote quiz en organiseerden met behulp van Kahoot een Europese wedstrijd.
Hoe? De leerlingen hielpen hun partners hun lokale erfgoed te ontdekken aan de hand van workshops wiskunde buiten de klas die deel uitmaakten van excursies.
Er werden telkens echte ansichtkaarten verstuurd naar partners, waarop de plaatsen die ze hadden bezocht en de onderwerpen die tijdens de workshop aan bod waren gekomen, werden beschreven. Deze ansichtkaarten werden dan opgehangen aan de muren van de klas. Op basis van
de video's die na elke excursie werden gemaakt, maakten de leerlingen een transnationale quiz en organiseerden ze een wedstrijd voor alle Europese leerlingen die bij dit culturele avontuur betrokken waren.
Landen: België, Bulgarije, Tsjechië, Frankrijk, Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië, Duitsland,
Griekenland, IJsland, Italië, Polen, Portugal, Roemenië, Servië, Slowakije, Spanje, Turkije
Leeftijd van de leerlingen: 13 – 15 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/21637 Resultaat: http://bit.ly/etwinningCH11
Do you remember that profession?
Waarom? Sinds de industriële revolutie is de wereld van de arbeid ingrijpend veranderd, met als grootste slachtoffer de ambachten. Dit project had tot doel om de herinnering aan verschillende traditionele beroepen levend te houden, aangezien cultureel erfgoed niet alleen gebouwen, boeken, liederen en kunstwerken omvat, maar ook het werk van de mensen en wat zij hebben gemaakt.
Meet your neighbors – Conoce a tus vecinos
Waarom? Om de leerlingen kennis te laten maken met het culturele erfgoed van de drie betrokken landen met een focus op architectuur, literatuur, muziek, koken en traditionele sporten. Het project werd gerealiseerd door verschillende Didactische Departementen: Taal en Literatuur, Klassieke Talen, Geschiedenis, Biologie, Muziek, Lichamelijke Opvoeding en Engels om de leerlingen het belang van onze cultuur als Europese burgers vanuit verschillende invalshoeken te tonen.
Wat? De leerlingen maakten een e-book met mythen en een fototentoonstelling met selfies die ze namen bij culturele erfgoed- sites.
Hoe? De leerlingen deden onderzoek naar traditionele Europese verhalen en de versies die ons doorheen de geschiedenis hebben bereikt, en ze maakten selfies op culturele erfgoedsites in hun regio. Ze bestudeerden ook verschillende liederen
waarvan de melodie werd gecomponeerd door de Spaanse dichter Federico García Lorca, en maakten kennis met traditionele recepten van hun partners.
Landen: Finland, Griekenland, Spanje Leeftijd van de leerlingen: 13 – 15 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/17214 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch14 Wat? De leerlingen ontwikkelden verschil-
lende online spellen en een memory-spel dat kan worden gedownload en afgedrukt om te worden gespeeld.
Hoe? De leerlingen deden onderzoek naar traditionele beroepen in elk van de deelnemende landen en maakten met de informatie die ze verzamelden collages, modellen en speelkaarten.
Daarna vormden ze multinationale teams en bespraken hun informatie in het forum op de TwinSpace-pagina van het project.
Ze maakten samen presentaties die tot doel hadden om vergeten beroepen
weer in herinnering te brengen. In de presentaties werden collages, cartoons, video's en foto's van de praktische taken opgenomen.
Landen: Duitsland, Griekenland, Polen, Portugal, Slovenië
Leeftijd van de leerlingen: 13 – 15 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/43292 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch13
26 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Greek – Griko. Your language sounds familiar
Waarom? Het doel bestond erin dat leerlingen de oorsprong zouden achterhalen en de evolutie konden traceren van het “Griko”, een minder- heidsdialect dat wordt gesproken in Grecia Salentina, in het zuiden van Italië.
Door hun tradities en gebruiken aan hun partners voor te stellen, ontdekken leerlingen culturele overeenkomsten en verschillen.
Wat? Het belangrijkste resultaat was een interactieve poster met de bevindingen van het onderzoek dat de leerlingen hadden uitgevoerd.
Hoe? De leerlingen luisterden naar traditionele liedjes in het Griko en maakten woordwolken met de sleutelwoorden die ze herkenden, waarna ze een woordenlijst
maakten om hen te helpen communiceren.
Ze wisselden ook mythen, legendes en verhalen uit en creëerden een online quiz om te testen wat ze hadden geleerd .
Landen: Griekenland, Italië Leeftijd van de leerlingen: 13 – 15 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/25161 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch12
Twinlettres: regards critiques sur le monde!
Waarom? Om leerlingen wat afstand te laten nemen van hun culturele identiteit, om hen met een kritische blik naar de samenleving om hen heen te laten kijken door met de Perzische brieven van Montesquieu te werken en bruggen te slaan tussen het verleden en het heden van Europa.
Wat? De leerlingen schreven een briefroman die het oorspronkelijke werk imiteert. Het boek telt 161 brieven die werden geschreven door leerlingen van 10 scholen, naast tekeningen, dialogen, verhalen, strips en video's.
Hoe? De leerlingen lazen de “Perzische brieven” en namen deel aan creatieve
schrijfactiviteiten waarbij het werk van Montesquieu als inspiratie werd gebruikt.
Landen: België, Frankrijk, Griekenland, Italië, Roemenië, Spanje, Tunesië Leeftijd van de leerlingen: 12 – 18 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/24460/
Resultaat: http://bit.ly/etwinningch16
Natural Parks = International Treasure
Waarom? Om de schoonheid en rijkdom van nationale parken te tonen door leerlingen te laten kennismaken met de fauna, flora en biodiversiteit ervan, en om de leerlingen ervan bewust te maken dat het belangrijk is om natuurlijk erfgoed te beschermen, door hen een internationaal park te laten creëren.
Wat? De leerlingen maakten een website waar ze hun internationale park aan de hand van games, advertenties en info- graphics voorstelden.
Hoe? De leerlingen deden onderzoek naar de kenmerken van hun lokale nationale parken en werden verdeeld in teams van experts. Daarna maakten ze een woordenboek met natuurkundige termen, creëerden ze infographics over het gedrag
in de internationale parken, maakten advertenties voor het park en ontwik- kelden een unieke website met relevante informatie over hun internationale park.
Landen: Tsjechië, Polen, Slowakije, Spanje Leeftijd van de leerlingen: 14 – 15 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/20319 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch15
Treasure hunt! Discover the maths and geometry that are hidden in the corners of your city!
Waarom? Het project wilde leerlingen laten beseffen dat wiskunde, geschie- denis, wetenschap en meetkunde terug te vinden zijn in gebouwen en ruimtes die deel uitmaken van het culturele erfgoed van elke stad. Door geometrische analyses uit te voeren, werden de leerlingen zich beter bewust van de geniale manieren waarop kunstenaars stedelijke ruimtes transformeren.
Wat? De leerlingen gebruikten Geogebra en namen deel aan quizzen. Op het einde werd er in alle partnerscholen tegelijk een schat- tenjacht georganiseerd die verband hield met alle onderwerpen die aan bod waren gekomen.
Hoe? De leerlingen keken naar de geometrische patronen van verschil- lende monumenten en maakten kennis met de basisprincipes van geometrische constructies.
Landen: Cyprus, Griekenland, Italië, Portugal
Leeftijd van de leerlingen: 15 – 17 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/26008
28 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
One train for Europe
Waarom? Europa heeft een rijke geschie- denis die wordt weerspiegeld in haar kathedralen, monumenten en gebruiken.
Via verschillende activiteiten kregen leerlingen de kans om kennis te maken met cultureel erfgoed en ontdekten ze dat hun eigen identiteit is opgebouwd uit een unieke diversiteit en rijkdom. Er werden zowel locaties van het UNESCO- werelderfgoed als lokale sites voorgesteld en besproken.
Wat? Het resultaat van het project was een leuke, informatieve en duurzame reis die met anderen werd gedeeld door middel van een Prezi-presentatie.
Hoe? De leerlingen reisden met de trein door Europa. Tijdens hun reis bezochten ze heel wat steden en verzamelden ze informatie over verschillende sites van het UNESCO-werelderfgoed. Ze maakten quizzen, zochten op aan welke criteria een site moet voldoen om in het UNESCO-werelderfgoed te kunnen worden
opgenomen en stelden lokale sites voor die in aanmerking zouden kunnen komen.
Landen: Bulgarije, Frankrijk, Duitsland, Italië, Polen, Slowakije
Leeftijd van de leerlingen: 14 – 18 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/44227 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch17
Do you know my town?
Waarom? Om leerlingen aan te moedigen om op een actieve en verantwoordelijke manier mee te werken aan de bescherming en verbetering van lokaal, nationaal en Europees cultureel erfgoed. Om de banden tussen de school en de gemeenschap te versterken zodat leerlingen begrijpen welke tradities en waarden zijn afgeleid van archeologische en historische locaties.
Wat? De leerlingen creëerden toeristische routes, e-books en video's om de culturele rijkdom van hun regio te promoten.
De Italiaanse school werd lid van het UNESCO Associated Schools-netwerk.
The Universe is made of Tiny Stories
Waarom? Naar aanleiding van de ideeën die Bernard Robin lanceerde in zijn door de Creative Classroom Group georgani- seerde expert talk getiteld “The Use of Digital Storytelling to Support Teaching and Learning”, stelden leerkrachten aan hun leerlingen dit project voor dat als belangrijkste doel had om te gaan praten over hoe we verantwoordelijke digitale burgers kunnen zijn die zich bewust zijn van de verschillende culturele identiteiten die er bestaan.
Wat? De verhalen hielden verband met weetjes over de deelnemende landen.
Meer bepaald weetjes over mensen die zich in de verschillende partnerlanden hadden onderscheiden in gelijk welk aspect van het culturele erfgoed.
Hoe? Leerlingen uit middelbare scholen creëerden een multimediapresentatie in de vorm van een digitaal verhaal waarbij ze computer-tools gebruikten om die verhalen te vertellen. De verhalen bevatten een mix van digitale afbeel- dingen, tekst, opgenomen gesproken tekst, videoclips en/of muziek. Het waren overtuigende en betekenisvolle verhalen die bovendien relevant bleken te zijn voor het culturele erfgoed van elk land. Na verschillende Skype-sessies bezochten
twee avatars een week lang elke school en stad.
Landen: België, Kroatië, Tsjechië, Griekenland, Hongarije, Italië, Noorwegen, Polen, Portugal, Moldavië, Roemenië, Spanje, Zweden, Turkije
Leeftijd van de leerlingen: 15 – 19 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/21062 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch20 Hoe? De leerlingen zochten en selec-
teerden informatie met betrekking tot geschiedenis, cultuur en gastronomie. Ze organiseerden educatieve uitstapjes in hun regio en creëerden toeristische routes en advertenties om materieel en immaterieel cultureel erfgoed in de kijker te zetten en cultureel toerisme te bevorderen.
Landen: Albanië, Georgië, Italië, Polen, Roemenië, Servië, Spanje, Turkije, Oekraïne
Leeftijd van de leerlingen: 15 – 19 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/25451 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch18
30 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Nuestra Historia Al Rescate
Waarom? Door te leren over historische helden van hun land (Hannibal uit Tunesië, Viriato uit Spanje en Falcone uit Italië) werden de leerlingen geïnspireerd door cultureel erfgoed en werden ze de helden van het heden door zelf oplossingen voor te stellen voor actuele problemen en thema's zoals immigratie, vluchtelingen, geweld en inclusie.
Wat? De leerlingen werkten in internati- onale groepen samen aan een culturele Kahoot: Historia al Rescate, die verband hield met hun drie helden.
Hoe? De leerlingen zochten in drie internationale groepen naar informatie over hun helden en creëerden video's over deze helden als vertellers van de geschiedenis. Ze maakten een culturele Kahoot en gingen in een videoconferentie een wedstrijd met elkaar aan. Als helden van het heden, maakten ze ook zelf een e-book met oplossingen voor actuele problemen.
Landen: Italië, Spanje, Tunesië Leeftijd van de leerlingen: 14 – 19 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/24960 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch19 (account is nodig)
Mysteries in the Medieval Europe
Waarom? De leerlingen ontdekten en onderzochten aspecten van de Middeleeuwen in hun eigen land en in het land van hun partners om te achterhalen hoe hun steden en dorpen zijn ontstaan en zich hebben ontwikkeld, en om meer te weten te komen over hun culturele erfgoed.
Wat? De leerlingen creëerden verschil- lende verhalen over aspecten van de Middeleeuwen die werden voorgesteld als korte toneelstukken, cartoons of
schilderijen. Al deze werken werden gebundeld in een digitaal boek.
You are the picture – Tu eres el cuadro
Waarom? Het project wou leerlingen een diepgaand inzicht bieden in kunstwerken, met name beroemde schilderijen die kunnen worden bezichtigd in musea in heel Europa. Op die manier wou het project de leerlingen bewust maken van de waarde van cultureel erfgoed als middel om het verleden te verbinden met hun huidige leven, hen leren om culturele diversiteit te waarderen, hun gemeenschappelijke geschiedenis en waarden te ontdekken en wederzijds respect en begrip te ontwikkelen.
Wat? Ongeveer 200 schilderijen die dateren uit de periode van de Renaissance tot de Moderne Kunst, werden opnieuw uitgebeeld, gefotografeerd en geüpload in de TwinSpace. De foto's, inclusief samen- werkingen en posters werden afgedrukt en er werden in alle partnerscholen tentoon- stellingen georganiseerd en presentaties gehouden.
Hoe? Er werd aan de leerlingen gevraagd om beroemde schilderijen te selecteren en de scène van het schilderij opnieuw uit te beelden door zelf een rol te kiezen en de houding en gelaatsuitdrukking van de personages over te nemen. Op die
manier ontstonden er 'bevroren' levende afbeeldingen, die werden gefotografeerd en geüpload naar de TwinSpace waar ze met alle partnerscholen werden gedeeld. Op basis van deze foto's werden er dan diverse online samenwerkingsactiviteiten gecreëerd zoals spelletjes, quizzen, wedstrijden, uitwisselingen van commentaren en presentaties.
Landen: Griekenland, Italië, Polen, Portugal, Roemenië, Spanje, Turkije Leeftijd van de leerlingen: 10 – 19 Link naar de projectwebsite: https://
twinspace.etwinning.net/22676 Hoe? Eerst verwierven de leerlingen
basiskennis over de Middeleeuwen door middel van rondleidingen door hun steden, door video's over de Middeleeuwen te bekijken en teksten te lezen. Daarna verzamelden ze ideeën voor hun eigen verhalen waarin aspecten uit de Middeleeuwen werden beschreven. De leerlingen van beide landen werkten samen aan hun verhalen, die werden voorgesteld als video's, verhalen of cartoons.
Landen: Italië, Duitsland
Leeftijd van de leerlingen: 11 – 14 Link naar de projectwebsite:
https://twinspace.etwinning.net/49815 Resultaat: http://bit.ly/etwinningch21
32 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Cultureel erfgoed is als de ring van een koningsfamilie
die van generatie op generatie van hand tot hand gaat. Het is dus een schat en wij hebben
niet enkel de verantwoorde - lijkheid om het te bewaren en
beschermen, maar ook om het aan de volgende generaties
over te dragen.
Adriana Laze, Albanië
Alle mensen dragen bij aan de cultuur van de wereld. Daarom is het belangrijk om al het culturele erfgoed te respecteren en te beschermen, door middel van nationale wetten en interna- tionale verdragen. Illegale handel in artefacten en culturele voorwerpen, plundering van archeologische vindplaatsen en vernieling van historische gebouwen en monumenten veroorzaken onherstelbare schade aan het culturele erfgoed van een land
.Sakine Rüzgar, Turkije
eTwinning is gebaseerd op samenwerkingsprojecten, uitwisseling van ideeën en overtuigingen tussen scholen uit verschillende landen; het ontwikkelt respect, begrip en kennis.
Er bestaat
toch geen betere manier om over elkaars culturele erfgoed te leren?
Maria Vasilopoulou,
Griekenland
“ De stem van de ”
leerkracht
We moeten het culturele erfgoed van ons land waarderen om anderen te begrijpen en om onze ogen te openen voor de wereld.
Irene Confalone, Italië
Cultureel erfgoed is een weer spiegeling van het geheugen. - Dankzij cultureel erfgoed kan je een persoonlijke relatie aangaan met objecten en ruimten uit het dagelijks leven van vorige generaties, ontdekken hoe mensen dachten over zichzelf, de gemeenschap waarin ze leefden en hoe ze de wereld zagen.
Piotr Krzysztoforsk i, Polen
schappij die is gegroeid uit ervaringen- uit het verleden en die haar identiteit in het heden ontwikkelt om ons naar de toekomst te leiden.
Als leer- krachten kunnen wij de banden van ons cultureel erfgoed versterken via internationale projecten zoals eTwinning of Erasmus+ die onze leerlingen ervan bewust maken dat het belangrijk is om de grote waarde van de hele wereld te koesteren.
Fina Vendrell, Spanje
Ik denk dat onderwijs echt nuttig kan zijn om cultureel erfgoed te verspreiden en behouden, zolang je maar de juiste middelen kiest. Onderwijs kan namelijk een zeer directe manier zijn om met jongeren te communiceren en die communicatie wordt effectiever als je het onderwerp op een boeiende en fascinerende manier presenteert. En voor mij is eTwinning HET perfecte instrument voor dit hele proces.
Gabriella Gasperini, Italië
Ik denk dat het culturele erfgoed van gelijk welk land de historische achtergrond en de rijke geschiedenis van dat land toont, en op die manier als het ware de inspira- tiebron is voor de volgende generaties.
Het wordt bewaard en overgeleverd in de geesten en harten van de mensen.
Cultureel erfgoed is het fundament van alle naties, een rijke bodem die voortdurend wordt gevoed door de liefheb- bende geesten van de mensen.
Lina Qashu, Jordanië
Cultureel erfgoed betekent zoveel voor mij. We groeien op met deze hele
context. Talen, gewoonten, voeding, tradities, muziek, dans, kleuren,
schilderijen, zelfs de manier waarop we onszelf kleden wordt beïnvloed
door ons cultureel erfgoed. Ik ben Frans en kom uit Martinique. Dat is
een klein eiland in de Caribische Zee.
Inderdaad, ik ben het resultaat van twee culturen en daar ben ik trots op.
Mirella Martins,
St Paul Les Dax, Frankrijk
34 Leren van het verleden, onze toekomst vormgeven:
Het culturele erfgoed van Europa door middel van eTwinning
Cultureel erfgoed bepaalt ons en ik denk dat het erg belangrijk is om jongeren duidelijk te maken dat ze
voor dit erfgoed moeten zorgen. Ik denk dat het goed zou zijn om links
te leggen met de interesses van de leerlingen van vandaag, om nieuwe
technologieën te gebruiken om de inhoud van cultureel erfgoed toegan
- kelijker en interessanter te maken.
De generaties van vandaag willen snellere reacties, en daar moeten we ons aan aanpassen. Anders zullen
leerlingen op zoek gaan naar andere content.
Vesna Kostic, Servië
Cultureel erfgoed zou op scholen moeten worden onderwezen
aan jonge leerlingen, omdat het hen leert om open te staan
voor andere beschavingen, hen kennis laat maken met
de overeenkomsten en de verschillen als een vorm van
menselijke rijkdom en diversiteit.
Ze leren zichzelf én de anderen te aanvaarden en zo stimuleert
cultureel erfgoed dus als het ware inclusie.
Olfa Ben Hassine, Tunesië
Cultureel erfgoed is globaal; het is eigendom van iedereen.
Svetlana Borsch, Oekraïne Het is ons DNA... Europeanen zijn een mix van culturen en dat is goed omdat ons erfgoed uniek is. W
e zijn wat we zijn, omdat het verleden ons heeft verrijkt en ook omdat het heden ons voortdurend verandert.
De geschiedenis stevent af op een toekomst die zeker nieuwe verande
- ringen voor Europa zal brengen. Ons erfgoed bestaat echter al en daarom is het zo belangrijk om de herinnering aan mensen, hun waarden, hun prestaties en ook hun fouten levend te houden. Zonder dit erfgoed zal heel wat onduidelijk zijn voor toekomstige generaties.
Delfina Casalderrey , Portugal
