• Aucun résultat trouvé

Lexique des noms vernaculaires de plantes du Niger

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Partager "Lexique des noms vernaculaires de plantes du Niger"

Copied!
150
0
0

Texte intégral

(1)

INSTITUT DBELEVAGE ET DE

MEDECINE VETERINAIRE DES PAYS TROPICAUX 10, rue Pierre Curie 94700 MAISONS-ALFORT INSTITUT NATIONAL DE LA RECHERCHE AGRONOMIQUE DU NIGER NIAMEY (Niger)

L E X I Q U E

B E

N O M S

V E R N A C U L A I R E S

B E P L A N T E S B U

N I G E R

(2e édition provisoire)

B. PEYP! DE FABREGUES

TQME I

N O M S S C I E N T I F I Q U E S

-

N O M S V E R N A C U L A I R E S

ETU3E BOTAEIC.UE N O 3 B I S

(2)
(3)

DIALECTES

En République du Niger, le dialecte le plus répandu est le hausa (prononcer : haoussa). A l'instar des autres dialectes du pays, bien que très homogène, le hausa présente de nombreuses altérations qui n'ont pas facilité lQétahlissement de ce premier lexique. Ces altérations peuvent être essentiellement dues, soit à l'utilisation de termes ou de consonnances provenant de la langue primitive de la région (ex. le béri- béri dans l'Est, le zarma dans l'Ouest du Niger, etc...), soit à des accents régionaux parfois extrêmement différenciés. Ainsi, par ex. le son '*si*' se dit, selon les lieux ; si, zi, tsi, tchi, shi, ki, etc...

Par suite, les noms contenus dans ce lexique sont "bruts':. C'est- à-dire que, dans l'ignorance des dialectes transcrits, on les a écrits en se basant sur la transcription phonétique des mots entendus, avec les sons usuels ea français. Cela explique que certains mots, en particulier à signification pittoresque, entrant dans les périphrases décrivant, ou nommant, certaines espèces végétales, ne soient pas toujours écrits avec la même orthographe. Il est donc certain qu'un grand nombre de dénominations erronées ou mal écrites subsistent dans ce premier lexique. Ce ne sera qu' avec la collaboration des nigériens qui s'y intéressent qu'il sera possible après de nombreuses corrections (qu'il est hautement souhaitable qu'ils apportent) de rédiger une version plus correcte et complète.

Outre les difficultés de transcription des mots, les dénominations erronées peuvent être dues, soit à une erreur, toujours possible, de déter- mination de la plante, soit, bien plus souvent, à une erreur volontaire ou non de la part des informateurs. Il faut, en effet, souligner que, dans certains groupes, très rares sont ceux qui identifient réellement beaucoup de plantes. Ceci est vrai davantage encore pour les espèces her- bacées que pour les arbres, qui sont, eux, plus aisément identifiables - - avec précision.

Parmi les plus importantes sources d'erreurs qui apparaissent à la lecture du lexique, on peut répertorier les suivantes :

-

uue espèce peut avoir le même nom, plus ou moins déformé, dans deux ou plusieurs langues.

Cela résulte de l'adoption d'un mot d'origine étrangère par l'une ou l'autre langue, et le plus souvent mêae à l'insu de l'utilisateur, d'où une difficulté supplémentaire pour l'enquêteur. Ce type de confusion inter-dialecte peut être très commun, en particulier dans les régions

frontalières entre deux ethnies où les apports de deux ou plusieurs langues sont confondus. (Ce cas est très commun entre hausa et béribéri, entre tamacheq et arabe, etc...).

(4)

-

deux ou plusieurs espèces peuvent avoir, dans la même langue, le même nom. Il s'agit, le plus souvent, d'une confusion pure et simple des espèces.

Il serait en effet, invraisemblable de croire que la population ait défini chaque espèce avec les mêmes critères que les systématiciens spécialistes. Elles ont, simplement des morphologies très voisines qui les font confondre à première vue.

-

un même mot peut désigner deux-ou plusieurs-espèces distinctes dans deux

-

ou plusieurs

-

langues, sans qu'il y ait pour autant erreur. En général, dans ce cas, l'enquêteur n'a pas eu la possibilité de transcrire des différences phonétiques minimes qui pouvaient exister.

-

en Tamacheq, une complication très fréquente vient des changements de genre et de nombre faits par lqinformateur.

Ainsi, le féminin est souvent marqué par le préfixe "Tu ou "~a", de sorte que la place alphabétique sera très différente entre masculin et féminin. Il en est de même entre singuliers et pluriels, qui sont souvent considérablement différents.

-

la même difficulté se produit en arabe, entre genres et nombres ainsi que du fait de la présence ou l'absence de l'article "lF' (el, il? al) accolé devant le mot.

TRANSCRIPTION

La transcription des vocables des diverses langues usitées au Niger à l'aide des sons habituels du français est toujours extrêmement embar- rassante. Deux options contraditoires se présentent. Ce sont o

-

-

soit utiliser les sigles (nombreux quand il s'agit de plusieurs langues) forgés par les linguistes pour les besoins de l'une ou l'autre

des conventions phonétiques admises, afin de rester le plus près possible des sons réels. Cette formule présente le grand inconvénient dgêtre d'un emploi compliqué, de nécessiter des explications détaillées en préface, et dPuti- liser des caractères typographiques nouveaux, absents du clavier universel. La méthode est, en outre, bien hasardeuse car il faut un grand entraîne- ment pour entendre et transcrire correctement une multitude de sons nou- veaux pour l'oreille de l'enquêteur.

-

soit escamoter les différences phonétiques mineures, et de toute façon très délicates à saisir, pour s'attacher à transcrire le plus de choses possibles à l'aide des sons couramment utilisés dans une langue bien connue des utilisateurs éventuels, ici le français. Cette formule

permet, en outre, d'utiliser les machines à clavier universel, et en limitant au maximum les conventions phonétiques indispensables, facilite la lecture du lexique. c'est cette dernière option qui a été retenue ici.

(5)

PRINCIPES ET TRANSCRIPTION

Il est fréquent qu'une plante soit nonunée de plusieurs façons dans la même langue. On a alors mis en premier le terme qui semblait revenir le plus souvent.

Phonétique

-

Dans la mesure du possible, et sauf pour les diphton- gues en tamacheq, une lettre représente un son. Ceci a conduit à éliminer en particulier, les lettres qui peuvent faire double emploi (par ex. : c

-

k

-

q, ou j

-

g etc...). Par contre, les sons très appuyés ou doM1és seront représentés par la lettre correspondante doublée.

En résumé, l'alphabet est le suivant :

-

Voyelles :

a, e, é, è, i, O, y, se prononcent comme en français

us se prononce ou (fu se lira : fou)

W, se prononce 1 1 ~ ~ 1 7

-

long comme en anglais.

-

Diphtongues

En m q , la "voyelle centraleqf caractéristique de cette langue, a un son qui varie légèrement entre les "a", "e", et "O". Ce son est tou-

jours très fermé, de sorte qu'on l'a transcrit, selon le cas, par "aeqP, uoev

,

11 eut9 ou même lqoeue'. L'équivalent français n'existe pas.

Ces mêmes diphtongues sont utilisées, au besoin, en

-

arabe.

-

Consommes

b se prononce b d " 89

Pl

d

f " f, mais plus aspiré qu'en français k3 SP t1 gus c'est-à-dire toujours dur, ex. h O' 19 h, aspiré très violement (presque f)

j " 9 9 j

,

comme dans "joieY'

k qf OF k, ex. kilo, et remplace les sons durs de "c",

et "q" 1 3 3 11 1 m m n

''

11 n P 11 O ? 11 P

r " tou j ours roulé

S

"

19 SS, toujours sifflant t 0 s t v

"

'1 v z 19

(6)

-

Consonnes groupées

sh se prononce ch, doux

-

ex. chemin ch

"

IV tchS ex. Tchad

'

après les lettres b, d, k, et t, les rendent P'plosives" en tamacheq :

rh se prononce "rhaine' guttural arabe

01 11

g!! comme la "jota'v espagnole

Noter enfin le caractère provisoire (et de première approximation de cette liste). Le but est de mettre à la disposition des nigériens, qui pourraient être intéressés par une connaissance détaillée de la vegé- tation de leur pays, un premier outil, leur permettant de connaître le nom scientifique de quelques espèces.

L'usage de ce lexique ne dispense pas, bien au contraire, de 1 'emploi d'une flore, mais il en permet une approche plus aisée. D'autre part, il appartient aux nigériens de faire les nombreuses corrections qui sYimposents la langue étant sans secrets pour eux, de les noter et de nous faire

rééditer, ainsi, un document définitif qui ne peut être correctement rédigé sans leur concours.

(7)

ABUTIEON FRUTICOSIJM Guill. et Perr. hausa peul tamacheq béribéri suhu lieul, kotokola aeferoek

,

afaeraffar bulubulu, mândebul Malvaceae

ABUTILON PANNOSUhf (Fors t

.

.c'

.

) Schiechtend Malvaceae

peul niar-niarko

ACACIA ALBIDA Del. Mimosaceae

hausa zarma peul tamacheq arabe béribéri toubou gao gau, kokoyé tchayki? chaski atoeuss, att érnil, atasa karaw

tari, tehli, teleli

&CACIA ATAXACANTHA DC. Mimosaceae hausa sark'ak'ga, gumi

zarma kuubu

peul moraré, ngoradié, korobi béribéri dag. sherwun

ACACIA EHRENBERGI ANA Hayne hausa peul tamacheq béribéri arabe tamat bakanshili, shilluky tamat karamnga

tanate (pl.) tamaya (sing.)

ACACIA LAETA R.Br. ex Benth. Mimosaceae hausa zarma peul tamacheq akkora, akuara danga dibbehy, patukki

taezeyt, tazoet, haza, tazzeyt ACACIA MACROSTACHYA Reichenb. ex Benth.

zarma peul

gumbi, kubibi tchidi, onraré

ACACIA NILOTICA (L.) idilld. ex Del. var. adansonii Mimosaceae (Guill. et Perr.) (3. Kuntze

hausa zarma peul

bagaruwa

bân, baani, jitti gawari, gaudi, gabdi

(8)

tamacheq a r a b e b é r i b é r i t i g g a e r t , tuggoeur ( l e f r u i t : agga) amuur ( p l . ) amôra ( s i n g . ) kangar toubou gorh a r a b e choua garadaya, s u n t a 9

-

ACACIA N I L O T I C A ( L . ) W i l l d . e x . Del. v a r . n i l o t i o M i m o s a c e a e hausa marj e e

10

-

ACACIA POLYACANTHA W i l l d . s p p . CPhlPVLACANTIiA

(Hoscht. ex A. Rich3 Brenan Mimosaceae hausa k a r t j i , k a r k i zarma dan p e u l p a t t e r l a h y , gorky a r a b e choua a l g e t t e r 11

-

ACACIA RADDIANA S a v i hausa z a r n a p e u l t amacheq a r a b e b é r i b é r i toubou a r a b e choua Mimosaceae k a n d i l i , t a m a t c h i bisaw, b i l s a s h i l l u k i , t a n a k i h a f a g c g , tcifagak ( f r u i t = d l a g a ) >l t a h a s h a t a l h â , t a h l , t a l i h e , t a l h a y a ( s i n g . ) k a n d i l t e f i c h a d a r a - s e y a l

12

-

ACACIA SENEGAL ( L . ) W i l l d . Himosaceae hausa zarma p e u l t amac heq a r a b e b é r i b é r i toubou a r a b e choua d

'

akwar a danga d i b b h i , d i b s h i , p a t i k i , p a t u k k i t a a z z e t , t a z z ô ê ï t , t a l l , ewarwar warwara, awarware k o l o l , k â l o l tuwey, t u g e h i s h i b r e t

,

k é t é r a i , k i t r e

13

-

ACACIA SEYAL D e l . Mimosaceae

hausa e r e h i

,

f ara-,' k q a y a zarma saagey, s a k i r e y p e u l b u l b i t amacheq t u r r e u f t , h u r f é , o r o f f , o r f f a n b é r i b é r i k a r amnga t oubou f r i a r a b e choua t h a l h a ï e 1 4

-

ACACIA SIEBERANA DC. hausa f a r a bagaruwa zarma j i t t i nya, mané p e u l a l l u k i

béribéri k a t a l o g u

(9)

15

-

ACANTHOSPERMüM HISPIDW DC. Compositae

hausa kashin yawoo

16

-

ACHYRANTHES ASPEW L. Amaranthaceae

hausa zarma peul t amacheq béribéri arabe

mashin kPadangaré, kaïma kPadangaré, kibyia k'adangaré

danfan yaaj i

koebbe d j aulé, m'bagga

maazargaz, ennshaenoen-n9âkoeur, azbarn- koeloek (~ir) enshaenen-tâshilt

gébiklaw buluséigé

17

-

ADANSONIA DIGITATA L. Bonbacaceae

nom connnun baobab

hausa kuka

zarma koo nya (le fruit : koo izé)

peul bokki

t amac heq taedrumpt, tadghmt béribéri bulu kuwa

arabe choua hamar

18

-

AERVA JAVANICA (Burm.f.) Juss. ex Schult. Amaranthaceae hausa zarma peul t amacheq arabe ber ibéri

tarin gida, kafi rimi fegi mani

gauni j i, dodoria

toemaekirjijit, anukirjiz, amayo, taenaekaer- zist teoemmuya, rbôb, tûm-iya

mgaji-buldu, kaeska-argumm, arganmii 19

-

AESCHYNOMENE AFRASPERA J. ~eonard Papilionaceae

peul gamu 20

-

AESCHYNOMENE INDICA L. et genre Aeschynomene hausa z arma peul tamacheq béribéri arabe

2 1

-

ALSIZZIA CZIEVALIERI Barns

Papilionaceae zamaiéké, kaura dosari, kalaaru &='U takaurat chatchaka, télumm tahaïlami te Mimosaceae hausa kasari zarma nkolo

peul dgari ahy, nzari ehy arabe choua ared, doerut

(10)

22

-

ALBUCA NIGRITANA (Bak.) Troupin Li1 iaceae tamacheq tamazaellit, taemaezillit

23

-

ALTERNATJTIIEPA MODIFLOW- R. Br. Amaranthaceae hausa tamacheq arabe menken duku tabelkadet, tabalkadaet taytakûre

24

-

ALYSICARPUS OVALIFOLIUS (Schum. et Thonn.) J. Leonard

et ALYSICARPUS spp. Papilionaceae hausa zarma peul tamacheq béribéri gadagi gadagil, gadigy

adaeg, tefarkant, adaag dawum tilô, ngaday

25

-

AMARANTHUS GRAECIZANS L. Amaranthaceae hausa zarma peul t anlôcheq béribéri arabe likir, lênjê, lândji hubey, f'hubehy gaeea, lejey

toejalanghitet ou tazalan gateyit (azawak) araesad ( ~ l r ) (taejalanghattet)

lagrer riglane

26

-

AMARANTHUS SPIMOSUS L. Amaranthaceae rukubuu échappaata 27

-

AMARANTHUS VIRIDIS L. éamacheq ataghanéagh

-

-

28

-

AMBROSIA MARITIPlk L. béribéri ntéré

peul pampatey, gufu gafaé 30

-

ANDROPOGOM GAYANUS Kunth

Amaranthaceae

Compositae

Vi taceae

Gramineae

hausa gamba

zarma subu nya, lali

peul ranièré, radyaré, dakhié

é amac heq ahamdoroem, teebeened, aj eghar

-

(~ir) béribéri djâbâr, gamba

toubou yawur

(11)

3 1

-

ATJDROPDG3N PSEUDAPEICUS S t apf h a u s a

p e u l

jaiz bako

sehukô, s e l s e l n é

32

-

ATDROPOGON TECTORüM Schum. e t Thonn.

p e u l k ë l k ë l d é non? commun a n i s t amacheq . t s a k a t

,

i s a g g a n 34

-

ANNONA SENEGALENSIS P e r s . h a u s a gwanda z arma mufa p e u l n dukuhy b é r i b é r i t i s a a r a b e choua m m b o r o 35

-

ANOGEISSUS LEIOCARPUS (DC.) G u i l l . e t P e r r . G r amineae G r amine ae Annonaceae Combretaceae h a u s a z arma p e u l t amacheq a r a b e maréké gongs k o d i o l i akôku, i k a k a n

-

akaekku, i k k a k a n akuku, t a k u k u t e

36

-

ANTHEPHORA NIGRITANA S t a p f e t Hubbard Gramineae

h a u s a d y r i

z arma d y r i

p e u l d i r i o l

t amacheq s a n g i t i a , z a n g i t i y a

37

-

ANTICHARIS LINEP-RIS (Benth.) Hoscht. ex A s c h e r s . S c r o p h u l a r i a c e a e

p e u l g a ' u r i e l

t amacheq t i d i m i n i , t ê d ê n i m i , tadan-imi

38

-

APTOSIMüM PUMILiJM ( H o s c h t . ) Benth. S c r o p h u l a r i a c e a e

t amacheq a ' u g e r i s s , a g e s t e n , k a t a g o ê t s 39

-

ARACHIS HYPOGAEA L. P a p i 1 i o n a c e a e f r a n ç n i s h a u s a z arma p e u l t amacheq b é r i b é r i a r a c h i d e , c a c a h u è t e g u d j ya dams i k o l h i g o r j i a , mermaso, marmaso k ô l j i

(12)

40

-

ARGEMONE MEXICANB L. Papaveraceae hausa kakorivn kwarko

41

-

ARISTIDA ACUTIFLOM Trin. et P-upr. t amacheq

béribéri dagara

ematale, assoerdin

,

taerhemût idébon

42

-

ARISTIDA ADSCEMSIONIS L. Gramineae hausa zarma peul t amacheq béribéri wutsiyaqr kurege subu galigali seko agaemmûd, alaemos kalabon, kalau, budu

43

-

ARISTIDA FUNICULATA Trin. et Rupr. Gramineae hausa zarma peul tamacheq arabe béribéri

so ka tur'lbi, butaqn kurege, fariPn tchawa zangûa

wudhuwo, 1akelwa.do

taelummus, taznei, chinini, alaemos bu kraïba, tazima

kalawu, sowulgumm

44

-

ARISTIDA HORDEACEA Kunth Gramineae hausa

zarma peul t amacheq béribéri

milmilo, lillimo, fariqn hatji, kalafl~u subu kurégé

s ewuko

tazmei, alaemos ngibi bulduyé 45

-

ARISTIDA LONGIFLORA Schum. et Thonn. ( 1 )

hau s a zarma peul t amac heq béribéri Gramineae yant a bata

surungéji, bataré, buwirdPy, siri nyéré aggoer, azoer, alaenta, assoré

anasuwa

46

-

ARISTIDA MUTABILIS Trin. et Rupr. Gramineae hausa farivn tchawa, kalafhu

zarma subu kuwaré

peul karagého, séko

,

rané-raného

tamacheq kotokolé, tazmei, anadzarné, telawlawt

arabe alamuza

béribéri kalawu, kalawa arabe choua gèch abiat

(13)

47

-

hKISTIDA FALLIDA Steud. ( 1 ) G r amine a e fiausa z arma p e u l t amaclzeq 3 S r i b é r i toubou kasawura kasawura s u r u n g é j i

,

t c h i b b y

aggur

,

ewukeraz, enegarwagh, t aezeyzey

-

,

azwoezâg

,

waaj a g

f u r y é manr go

ARISTIDA PAPFOSA T r i n . e t Rupr. G r anii n e a e

devenu : STIPAGROSTIS UNIPLUP-IIS ( L i a h t

.

) De TJinter

t amacheq t a e r h a e m u t ,

-

a w k a r a s , Ôkaras

ARISTIDA PLUMOSA L. G r amine a e

devenu : STIPBGR9STIS PLUMOSA (L.) l u n r o e x Anders.

t amacheq t a e r h a e m u t

toubou maly-

a r a b e choua n s i

ARISTIDA PUNGENS Desf. Gramineae

devenu : STIPAGROSTIS PUNGENS ( D e s f . ) De W i n t e r

t amacheq

b é r i b é r i toubou a r a b e

ARISTIDA STIPOIDES Lam. h a u s a z arma p e u l t amacheq b é r i b é r i t oub ou t i l u l t

,

t u l u l , t e l a n t mayugu mayugu d r i n n G r ami ne a e katsemu f o n o s u n f e y , f u l a m s u g u k e v e l , g u d g e d v y , k o r l e d o , shohon waynabé a g i l é mumu, a g g u r mumu suwu n a l l i sugunu l y ARISTOLOCBIA BRâCTE9LATA Lam.

h a u s a

t amacheq

j i b d a l k' a s a

a g e l j i m , a j a l g h i m

h r i s t o l o c h i a t e a e

ARNEBIA HISPIDISSIMA (Lehm.) DC. B o r a g i n a c e a e

h a u s a j i n a - j i ~ a

b é r i b é r i j éna j é n a

ASPARAGUS FLAGELLARIS (Kunth) Bak. L i l i a c e a e

h a u s a f a t i m a , s a r k a

ASTIiENATHERW F9RSIiALII (Vahl) Nevski G r amine a e

t amacheq

t o u b o u

a l a m f a z o , t e t e m t ( ~ ï r )

,

aelambazo

ad awu

(14)

56

-

AZADIRACHTA INDICA A. Juss. Meliaceae français hausa zarma nim dogoDn yaro turi forta

57

-

BALANITES AEGYPTIACA (L.) Del. Zygophyllaceae haus a zarma peul t amac heq arabe béribéri toubou arabe choua adua, aduwa garbey

tanni, manrotoki, adwahi aboragh, taborak,

taeshita, tishtaya biito, bêdda

alo, olo hadj i-lidj a

58

-

BARLERIA HOCHSTETTERI Nees ex DC. Acanthaceae

peul gadagiri

béribéri fararna, fushima, morla

59

-

BCiUHINIA RUFESCENS Lam. ~aesalpiniaceae haus a zarma peul t amacheq arabe béribéri toubou arabe choua

dirga, j irga, shishi namary, namâli namaré

taedaeyni, addaeny, tadenay

ndern

-

adrine (pl .) adirnaya (sing.) shishi, sisi

yayanP ga

zigaya, kulekule

60

-

BERGIA SUFFRUTICOSA (Del.) Fenzl. Elatinaceae

peul yllawad y

61

-

BIDENS PILOSA L. Compositae

hausa t amacheq béribéri

rayé dogo

toedanfose nawarkoed, kadakra kaska kulu

62

-

BLEPHARIS LINARIIFOLIA Pers. Acanthaceae hausa may kaba, fasa kaba, takatoyi, fursa fagé zarma karambay, sikangani, bérknt

peul girgall, girglél

t amacheq taekinit, tikinit, oekoeney,

arabe aflis, askanit

arabe choua broell

(15)

63

-

BLAINVILLEA GAYAEJA Cass,

arabe ambella glâk

64

-

BLUPlEA AURITA (L.f.) DC. et genre Blumea

Conpo s i tae

Compositae

hausa shilman doguwa

65

-

BOERHAVIA SPP. (groupe B. COCCINEA

-

B. VISCOSA) ~yctaginaceae hausa zarma peul t amacheq arabe toubou babba'n djibidy dosari, kyan bata

lorangadu, gawury bugali

taemasalt, abdehehud, atghaemboerh,

-

namadshak, tamasael, oebelbel,

oemoenntroeuk, namatrhakh, adbeydab, dheydebe, arké

66

-

BOERHAVIA ERECTA L. Nyctaginaceae

arabe tamasalite

67

-

BOMBAX COSTATUM Pellgr. et Vuillet Bombacaceae hausa Z a m a peul kuria, gurj ia f orogo kuruhy

68

-

BORASSUS AETHIOPU!I Mart

.

Palmae hausa

zarma peul t amacheq

kâba ginia

,

j ij inia bê (le fruit = sabb izS)

dubbhy (grand), bagardhéhy (petit) zigine

69

-

BORRERIA CHAETOCEPHALA (DC.) Hepper Rub iaceae hausa

zarna peul t amac heq

gugul ia

thiakey gombo, feigi ban kiné bur t i

tam~erkoess, tanakirzist

70

-

BORRERIA RADIATA DC. Rubiaceae

hausa zarma peul t amacheq béribéri

baki'n suda, burzu

feigi zubu, feigi buzubu dubburi, bonkodial, méthiélo tarédda, taradda

f ysu

71

-

BORRERU SCABRA (Schum. et Thonn.) K. Schum. Rubiaceae hausa

peul

balbala f ayraré

(16)

72

-

BORRERIA STACHYDEA (DC.) Hutch. e t Dalz. Rubiaceae hausa

zarma peul tamacheq

may g u d a i g i , alkama'r tururwa, t u b a n v i n dawa t h i a k e y gombo

f a y r a r é

tamarkoess, t a m a k i r z i s t

7 3

-

BOSCIA ANGUSTIFOLIA A. Rich.

hausa z arma

a g a h i n i hasu

74

-

BOSCItl S-ALICIFOLIA Oliv. hausa zarma peul tamacheq b é r i b é r i zur é s h i n k i l i g a tire; ,, t i e n t i r g a y e k i t s a e g o e s s d j u r é

75

-

BOSCIA SEmGALENSIS (Pers.) Lam. e x P o i r .

Capparidaceae Capparidaceae Capparidaceae hausa z arma peul t amacheq a r a b e b é r i b é r i toubou a r a b e choua anza, d ï l o ( l e f r u i t ) o r h a g i g i l é , n v g i g i l i , bulduhi t a e d a e n t , t e d e n t , taddant a ï z n a y a , a ï z o e n , tundub b u l l u koru, nodu h e m e t , moheb, makhei

76

-

BOSWELLIA ODORATA Hutch. e t DkLZIELII Hutch. Burseraceae hausa

peul

hano

andakehi g o r k i , andakehi d e b i

77

-

Genre BRACHIARIA SPP. sauf B. MUTICA (Forske)Stalf Gramineae c ' e s t - à - d i r e , l e s B r a c h i a r i a psammophiles s a h é l i e n s hausa z arma peul tamacheq b é r i b é r i a r a b e

g a r a j i , e t p a r f o i s : gnero sunsaye, Sung suns g a r z a

g a r z a h i , s a b é r i i s h i b a e n , i s h i b a n ngarwo, ngono, garabo akasuf e

78

-

BRACHIARIA DISTICHOPHYLLA ( T r i n . ) Stapf G r m i n e a e hausa z arma peul tamacheq g a r a j i, g a r i i g a r z a , k i r o k e n , g o r o v n f i r a w burudé, g a j i

,

balehy

(17)

79

-

B M C H I A R I A LATA (Schum.) Hubb. Gramineae hausa garza, d u l d q h a 9 dhihô

tamacheq i s h i b a e n , t a g a b o e r t , t a g a b a r t

80

-

BRACHIARIA MUTICA (Forsk.) Stapf Gramineae hausa zarma peul shémé burgu t a l ü l , t a l u d

81

-

BRACHIARIA RAMOSA (L.) Stapf Gramineae hausa g a r a j i

zarma g a r z a

peul pagguré, garzahy

t amacheq i s h i b a e n , i s h i b a n a r a b e choua k r e b

82

-

BRACHIARIA XANTHOLEUCA (Hack. e x Schinz.) Stapf Gramineae hausa zarma p e u l t amac heq g a r a j i g a r z a g a r z a h i akosof, i s h i b a n , a k a s o f , i s h i b a n

83

-

BULBOSTYLIS BARBATA ( ~ o t t b . ) c e B . C l . Cyperaceae hausa zarma p e u l tamacheq d a k i é s a kuru kosu gohé, gohal, b a h é l l tamatan-kola, f i l i g e t

-

confondu zvec l e s a u t r e s cyperaceae ou Gramineae t r è s p e t i t e s e t annuelles (Cyperus a m a b i l i s , ~ r i p o ~ o n minimus, e t c .

. .

)

84

-

WABA FARINOSA Forsk. Capparidaceae

hausa zarma p e u l t anacheq a r a b e b é r i b é r i a r a b e choua toubou bagey ugar, bagey bagahy

,

balamj i

abagoew, abogu, abagaw

zrumrn, aezruutm, a t i l a e - l h a f b a tchumma, marga, g u r s i n é zéraye, s i r e i h

harkané l i f i

85

-

CADABA GLfWDULOSA Forsk. Capparidaceae zarma p e u l t amacheq toubou t o d i f a r s a , t a r k u s a hasu, wadagoré t e f s, t a h a l i s t

,

t a e y i s , t e y s t doburu

(18)

86

-

CALOTI<QPIS PROCERA (Ait

.

) A i t

.

f , Asclepiadaceae hausa zarma peul t amacheq arabe b é r i b é r i arabe choua toubou tumfafia sageye, t u r y i a banbamby

,

b amambé t o e r z â , turzoeé, t i r z â , t a r z a t u r z a , t u r d j a , koruba kayaw barambarh

,

r h a l g a , ochar sanu, l i y ? n i

87

-

CAPPARIS CQRYMBOSA Lam. Capparidaceae hausa zarna peul b é r i b é r i bagaye kubi nya n q g u n i , gunba, nsgumi b a l e v i bïdo, d s a s i , d j a d j i

88

-

WPARIS DECIDUA (Forsk.) Edgew. Capparidaceae peul

tamacheq b é r i b é r i toubou

n 9 g u n i danévi

ajaêlayam, aûjungun, ajangham tchiarbunn

marya, kusom

89

-

CAPPARIS TOMENTOSA Lam. Capparidaceae hausa peul b é r i b é r i 90

-

CAPSICUM sp. j any baybay

,

ho j ér i n'gumi d a l é v i ganga, z a j i

nom comnun piment

hausa barkhannu, tonka

zarma tonko

tamacheq j ikanba, kimba

91

-

'CAFtALLüMA DALZIELII N.E.Br.

Solanaceae

Asclepiadaceae

hausa hudda sardzé

9 2

-

CARALLUT3A DECAISNEANA (Lem. ) N

.

E

.

B r . Asclepiadaceae hausa hudda s a r d z é

zarma b r i n g a t e l l i

93

-

CARALLUMA RETROSPICIENS (Ehrenb.) N.E.Br. Asclepiadaceae hausa tanacheq b é r i b é r i mmul j a ekwuan, t a ï b u r u , a t a ï b r u , atayburu m a d l iy a

(19)

94

-

CARDIOSPERMüM HALICACABUM L. béribéri shinkawuy 95

-

CASSIA ABSUS L.

Sap indaceae

Caesalpiniaceae hausa hidally

,

fhidelly

96

-

CASSIA ITALICA (Mill.) Lam, ex F.W. Andr. Caesalpiniaceae

-

hausa Z a m a peu 1 tamacheq béribéri arabe hillesko, fhillasko agargar

sanjéréhy

,

balbalehy

,

tchen yéré oegerger, agargar, nananas

f hurasko afalaj ite.

97

-

CASSIA MIMOSOIDES L. ~aesalpiniaceae

hausa zarma peul tamacheq

bagarwas r k g asa

ganda bani, bahalambundi, dosali

gawurel layédi, gawari lesdi, takudiabiel, bagarwel

tiggarna 'madal, taggar tn-amadal

98

-

CASSIA NIGRICANS Vahl ~aesalpiniaceae

hausa zarma peul tanacheq gewaya tsamia nyaPngal hubu niangari bubu

zohégar, toelloent, tellant

99

-

CASSIA OCCIDENTALIS L. ~aesalpiniaceae

hausa zarma peul t amacheq béribéri kinkiliba, raydoré sanga-sangas chinchiliba sanga, sanga, kashiu-kashiuki leydoré

rayray, kori kaynuwa

100

-

CASSIA SENNA L e Caesalpiniaceae

hausa t amacheq

illesko

agargar, aegirgir (le fruit = amaraeshoen) 101

-

CASSIA SIEBERANA DC. Caesalpiniaceae

\

hausa malga, thidiaye

zarma sisan, sinesan

peul gana fhadahi, sisangahi, molgahi arabe choua sireih

(20)

102

-

CASSTA SINGUENJA Del. C a e s a l p i n i a c e a e hausa

p e u l b é r i b é r i

103

-

CASSU TORA. .auct. non 1,.

= C . 03TUSIFOLIA L. rumf u yagéhy rumnbü C a e s a l p i n i a c e a e hausa t a f z s a z a m a u l a , k a r h m , l a l a h a p e u l u l o , ubulo tamacheq abaezzey, a g a s a y e , e g a s s a y b é r i b é r i f v h u d a l l i 9 ta m f s a , t a b a s s a a r a b e choua kawal a r a b e a h \ - ~ a t e - t r a b é

104

-

CEIBA PENTANIRA (L.) G a e r t g . Bombacaceae hau s a zarma p e u l 105

-

CELOSIB ARGENTEA L. haus a z arma p e u l t amacheq rymy b a n t a n pokkhy Amaranthaceae kan s o f u a a r k u s u bon kavé h o a r é nayédio almunagzoey, t a z b s e t e n e j e m e r (.Aïr), t a s b a t n-ejemar 106

-

CELOSIA TRIGYNA L. A n a r a n t h a c e a e hausa z anna p e u l t amacheq

t s a r k y a ' z ' g u l u , roma f a d a , koyémy'n kadangare n a f h a n a f h a

kôda

a z l a n g a t o e ï t t a j a n l a n g h a t a y t e

107

-

CELTIS IMTESRIFOLIA Lam. Ulnaceae hzusa z arma p e u l d u k k i , zuwuo, zu si%, s é é f o y ( l a f e u i l l e ) , séé-nya ( l ' a r b r e ) n

'

gannky

108

-

CENCHRUS BIFLORUS Roxb. Gramineae nom commun hausa zarma p e u l tamacheq b é r i b é r i a r a b e a r a b e choua toubou 109

-

CENCHRUS CILIARIS L. cram cram k

'

arangya d â n i kébbé, 5obbéré, hébbo wadjâk, w u a j j a g , w a j j a g n g i b b i , g ô b i é n e t i , gasba h e n s a e l i k nogu Gramineae tamacheq h a b i n i , t a b a h o t

(21)

110

-

CENCHRUS PRIEUR11 (Kunth) Maire G r amineae hausa zarma peul tamacheq b é r i b é r i toubou

k arangya KÛra, k arangya hanfoka d â n i

kgbbé buru

osadjâk, tawaj j a g , waj j a g , tawajaq n g i b b i bulduyé d i g e r : l e s g r a i n e s

,

mali a l y i a 1 1 1

-

CENTAUREA PERROTTETPI DC. e t C. SENEGALENSIS DC. cokpo s i ta e hausa zarma peul t amacheq arabe d a y i , dahy, da; y8 k a r g i g i s 1 golobi -

awshoe nan, awshanan zdeg-el-zmêl

112

-

CERATOTHECA SESAMOIDES Endl. Pedaliaceae hausa zarma peul t amacheq b é r i b é r i yôdô

zulumbu, ganda foy, f o y o t o l o y l e y d i , k a r k a s i , gandâho d j il l i m b u

kaskachi

113

-

CEROPEGIA ARISTOLOCHIOIDES Decne. Asclepiadaceae hausa zarma peul tamacheq waski loggo, b é l é l é , kubudighi dagga f i l o r é agga

114

-

CHASCANUM MARRUBIIFOLIüM Fenzl. ex Walp. Verbenaceae hausa

peul tamacheq

lusuruwa

ezoênfarghasoen,

-

erhoef

-

neshku, eghaf n

-

aehku

I I 5

-

CHENOPODIüM MURALE L. Chenopodiaceae hausa t amacheq toubou mainjé nanâf â muni

i l 6

-

CHLORIS PILOSA Schum. e t Thonn. G r amineae haus s a

zarma

darambua, kwaï engermaka

katarkutey a s a d i o r a

(22)

117

-

CHLORIS PRIEUR11 Kunth Gramineae hausa .

zarma t amacheq arabe

butavn kurégé, garago fulan kosey

ikardanfallagh,

-

ikardan n-allagh karidinalak

118

-

CHLORIS VIRGATA Sw. Gr amineae

hausa tamacheq béribéri

butaqn kurégé, garago

toesbat najemâr, azghal

-

,

tasbat n-ejemar, asghal

gabarédilabé

119

-

CHROZOPHORA BROCCHHANA Vis.

et C. SENEGALENSIS (Lam.) A.Juss. ex Spreng. Euphorbiaceae hausa zarma peul tamacheq b6ribéri arabe damaz~i doréy, andoro

dusur, duru dzéno, luzurwa

taduguPndugut, afoeleondshen, afaelanjid filingid, afaragh

-

,

tama (~ïr)

kalan katti af arake

120

-

CHROZOPHORA PLICATA (Vahl) A. Juss. ex Spreng. Euphorbiaceae hausa

tamacheq béribéri

kébulu

toeghatimt, akarasha, taghatemt kéwuTu

1 2 1

-

CHRY SOPOGOI\J AUCHERI (Boi ss

.

) Stapf Gramineae hausa

tamacheq taezmé, anasa, termay, anmasa

122

-

CIENFUEGOSIA DIGITATA Cav. Malvaceae

hausa rogo makiaya

123

-

CISSAMPELOS MUCRONATA Guill. et Perri Menispermaceae hausa

béribéri baru j é

124

-

CISSUS QUADRANGULARIÇ L. Vi taceae hausa

tamacheq

akawadaye

A

ezaem farysan, azayzay

125

-

CISTANCHE PHELYPAEA (L.) C O U ~ , Orobanchaceae hausa

(23)

326

-

CITRULLUS COLOCYN'THIS (L.) Schrad. Cucurbitaceae nom comsun hausa peul t amacheq arabe b é r i b é r i arabe choua toubou

pasteque sauvage amère kafurdo d é n é - b d y t a g s l l a t , esap ( l e f r u i t : olegan) t â e g ê l l ê t t a f tuzéna, hadjia-lmura, t a g a l l a t n gaa hamdal abor

127

-

CITRULLUS LANATUS (Thunb.) y a t s m a r a e t yakai Curcubitaceae nom commun hausa z arma peul tamacheq a r a b e b é r i b é r i arabe choua

pastèque sauvage douce

kaney déné, niangel é l a e g a s s , alakad, issabene, i l l e k z a n , t ê l a g o e s a e l l a k a d , t a e l l a g a s t h â d j i a

-

lihluwa kzbaraq a b i t e r h , d e l l a ' h

E8- CLEOME AFRICANA Botsch. Capparidaceae t amacheq taedak, taadak, addag

129

-

CLEOME MONOPHYLLA L. Capparidaceae b é r i b é r i kund j aena

130

-

CLEOME PARADOXA R.Br. e x DC. Cappar idaceae t amacheq arhwardin

-

e d j a n , a f a l a o , teyninidyan

131

-

CLEOME SCAPOSA DC. Capparidaceae

tamacheq ézéfargasan, azren, hoyad, aehooyad

132

-

CLEOME TENELLA L. f . Capparidaceae hausa

a r a b e

r y n i ' n samari t a b a r a k a t e

133

-

CLEOME VISCOSA L. Capparidaceae

hausa z arma peul tamacheq bé-- ' b0 e r i gashya mahalba j é r i l a n p t i l é g é l l é l y a d a g a l l nagasaye, n-aegasay nome k i n i

(24)

134

-

COCCINIA GRANDIS (L.) Voigt Cucurbitaceae peul

tamacheq béribéri

habyran

igharagenPgh

-

,

shighidad naegur tukko

135

-

COCCULUS PENDULUS (J.R. et G.Forst.) Diels Menispermaceae hausa

tamacheq béribéri toubou

k

'

abdodo

aemul, emil, amataltal, anataeltal kawudo

archi

136

-

COCHLOSPERMUM PLADJCHON11 Hook. f. Cochlosgermaceae haus a zarma peul rawaya, balangandé bagarbey, samaraye yarudi

137

-

COCHLOSPERMUM TINCTORIUM A. Rich.

138

-

COLA LAURIFOLIA Mast.

lawaga, rawaya bagarbey

Cochfospermaceae

Starculiaceae

zarma farka hanga

139

-

COLDENIA PROCUMBENS L e Boraginaceae béribéri koelan katti

140

-

COMBRETUM ACULEATUM Vent. Combretaceae hausa zarma peul tamacheq bubukia, kulokulo buburé

bulapâl, launy, yahon niandy buka-buki, akam jaro

141

-

COMBRETUM GLUTINOSUM Perr. ex DC. Combretaceae hausa katakara, taramnya

zarma kokorbéy, deli-nya peul buski, dohki, oki, loki tamacheq akalafa, aekaelafae

arabe tikfit

béribéri kedagar arabe choua hébil

142

-

COMBRGTUM MICRANTHUM G. Don hausa zarma peul tamacheq arabe béribéri géza, giéza

kubu, kubu-nya, tingilé gumumi, kugumi, talli dagaera, géza

daf O

géza

(25)

143

-

COMBRETüM NIGRICANS Lepr. ex G u i l l . e t P e r r . Combre taceae hausa t s i r i r y , k i r i r i , r c h i l i l i , dagéra zarma d é l i , déli-nya peul b u i k i t amacheq dagara 144

-

COMMELIMA BENGHALENSIS L. hausa t amac heq a r a b e b a l a s a a t a r h a s s , a d a r a s s b i n i n i

145

-

COMMELINA FORSKALAEI Vahl e t espèces a f f i n e s Commelinaceae Corne1 inaceae hausa z â m a peul t amac heq b é r i b é r i a r a b e b a l a s a , gogamasi, kununguru b a l a s a b a l a s a , v a l v a l d é , laelaedwa aboelencés, t a b a l k o d a t , t a b a l k a d a e t kurunguno amisaïkale, lmuhur

146

-

COMMICARPUS AFRICANUS ( ~ o ü r . ) Dandy ~ y c t a g i n a c e a e t amacheq maeddaek, Ô e n g e r t e l l a

147

-

COMMIPHORA AFRICANA (A. Rich.) Engl. Burseraceae hausa zarma peul t amacheq arabe b é r i b é r i toubou a r a b e choua d â s h i , i s k i t c h i

korombé, nâmaly, bâdady bâdadhy addroess, a d a r a s , a d a r a s adoersa, a d r e u s s kâbbi

,

kâhy d i g i g a f a l , d i g y i a

148

-

COMKIPHORA QUADRICINCTA Schweinf. e x Engl. Burseraceae peul b é r i b é r i t amacheq bâdadhy kâbbi k â b i z o r i

149

-

CONYZA AEGYPTIACA (L.) Aiton Compositae b é r i b é r i broembroemni

150

-

CORALLOCARPUS EPIGAEUS (Rottb.) C e B . C l . ~ u c u r b i t a c e a e t amacheq shegheïdad

-

n s uggur

,

s h i g h i d a d n-aeggur

(26)

151

-

CORCHORUS DEPRESSUS (L.) Christensen T i l i a c e a e tamacheq amadghos,

-

aedloef, amadghos ri-adlaef

152

-

CORCHORUS FASCICUIARIS Lam. T i 1 iaceae t amacheq ann y d a e l l , enalay niddal

155

-

CORCHORUS OLITORIUS L. T i l i a c e a e hausa Zama peul taicacheq l a l ô , faku faku fakuhô, l a l o

malohyie, afakaw, e d i g i , kabewa ( ~ ï r ) malokhiya, afakaw, i d i g i , 154

-

CORCHORUS TRIDENS L. e t C. TRILOCULARIS L. hausa Zama peul tamacheq b é r i b é r i arabe

155

-

CORDIA SINENSIS Lam. hausa z arma peul t amacheq arabe b é r i b é r i toubou T i l i a c e a e

malohyia, turgunuwa, lahô faku, faku-foy

fakuhô, l a l ô

maloyia, afakaw, amriss (azamak), edegi gwanzeïna

agûrane

Boraginaceae

156

-

CORNULACA EJONACANTHA Del.

tadana, t i d a n i

f i f r i g i , barmandagaye dornohi

taedaenent, aedénen, t a d a n i n t a k j u l , akzûl, tadana, tadanaya kawura, kabula, tadana

kohul t amacheq toubou arabe t a z a r a , t â z e r a , t a z a a r a s r i , hâd hâd

157

-

CRATEVA RELIGIOSA auct. non F o r s t . f . =

C

.

, ADA?lS?YII J?C

.

hausa gud é

zarma l é l é o t amacheq angedudu b é r i b é r i goyrundo

158

-

CRINUM ORNATUM (Ait.) Bury hausa z arma a i b a s a n q k u r a mô nya Chenopodiaceae Capparidaceae Amaryllidaceae

(27)

159

-

CROTALARIA ARENARIA Benth. Papilionaceae hausa

zarma peul

t amac heq

tontorwa, kilsa'n rago tontorwa, f6gi mani urduhi

t ahanna

160

-

CROTALARIA ATPORUBENS Hochst. ex Benth. Papilionaceae hausa

zarma peul

t amacheq

hainhi 'n rago

,

gédal 'waky

,

s ar agomey fégi mani

gawal, gawil puré, kini adâg, adag

161

-

CROTALARIA MACROCALYX Benth. Papilionaceae hausa

zarma peul tamacheq

dungu musa, saragomey, kitchévn rago fégi mani

gawal adâg adag 162

-

CROTALARIA PALLIDA Ait. et

C. iZETUSA L. Papilionaceae

hausa zarma peul tamacheq

baka bia râna weïné gana pot al birana

163

-

CROTALARIA PODOCARPA DC. Papilionaceae hausa

Z a m a peul

t amacheq béribéri

gôda sarki, kay-kay kôma kan machék

'

ya '

yomo vano gôddaro f akkô

kwaldjy-kwaldjy, kôjï-kôj;

164

-

CROTALARIA SAHARAE Coss. Papilionaceae

t amacheq afarfar, afaerrafaer arabe el-füla, fÜl el-lbâl

165

-

CROTALARIA SENEGALENSIS (Pers.) Bacle ex DC. Papilionaceae hausa

béribéri

gudjyaPr awaki kôl j inmi

166

-

CROTON ZAMBESICUS MÜ11. Arg. koriba

tondi bonhawéy

(28)

167

-

CTENILX ELEGANS Kunëh Gramineae haiisa z arma peul tamacheq shinaka bata kwaré

buhirdi, baëaré, niniét, nié1

alakaka, ikardanqallagh

-

,

alakadad, 168

-

CTENOLEPIS CEUSIFORMIS (Stocks) Hook. Cucurbitaceae

t amacheq sâf ai.

arabe glafa

169

-

CUCUMIS MELO L. Cucurbitaceae

hausa zarma peul t amacheq béribéri

gwanda 1 béf i

,

kontall

,

gurj i muna, tchankaney

,

diri

dénébmdi

oemaman, drik, emaman, imamanan tukko, nsdanko, kuntall

170

-

CUCUMIS METULIFERUS E. Mey. ex Naud. Cucurbitaceae

hausa goloPn zâki

tamacheq oemaman anag eshan, imamanan n-ayis

171

-

CUCUMIS PROPHETARljM L. Cucurbitaceae hausa Z a m a peul tamacheq béribéri arabe

gunas i. zâki

,

n7yamania, chuchudu tchian kaney

kaji kulkui., dôney-kiwé, jiamanihél

A

emamanan, adanan-natchoemar, manamat tchutchuddu

tagasrârit

172

-

CUCURBITA sp. Cucurbitaceae

nom commun : courge

hausa kankana

zarma lap t anda tamacheq kabewa

173

-

CYMBOPOGON GIWTEUS Chiov. hausa z arma peul t amacheq Gramineae sabré goso faryé

gadj iali, wadj ialo

abanazar, ahanibaerum, abanozar, ahanbarom

1 74

-

CYMBOPOWN SCHOENANTHUS (L

.

) Spreng

.

subsp. proximus (Bocsht. ex A , Rich.) Maire et Weiller. Gramineae

hausa nôb i

z arma babamba, goso

,

karsân peul lubbo, hurdudun boré

t amacheq toeboerimt, têbêremt, taeboaremt béribéri sughu, nuymuy, muny

(29)

175

-

CYNANCHUM HASTIFOLIUM N.E,Br. Asclepiadaceae

hausa hârda

176

-

C Y N O N DACTYLON (L.) Pers. Gramineae hausa peul t amacheq bêribéri tsirkya'r zomo lallamé kéina

aef ir (Azawak)

,

aessen, aessembé (~ïr) kirkishi

177

-

CYPERUS ALOPECUROIDES Rottb. et espèces affines hausa zarma peul béribéri j iji, mogara

hantin kiria, dugu uhguldi

jiji 178

-

CYPERUS AMABILIS Vahl

et espèces affines = petites, annuelles...

Cyperaceae Cyperaceae hausa zarma peul tamacheq béribéri jiji, gémégn kusu duguhi goal, gohél tamatane-kola, taeghijit jiji

179

-

CYPERUS ARTICLJLATUS L. Cyperaceae

hausa zarma

j iré

karra, gumâ

180

-

CYF'ERUS BULBOSUS Vahl Cyperaceae hausa

zarma tamacheq arabe

j iré

,

haya

dugu nya, hantin kiria taga ujé, tarhodda,

-

taghoda t akuda

181

-

CYPERUS CONGL-TUS Rottb. Cyperaceae hausa zarma peul t amacheq arabe tabou béribéri

182

-

CYPERUS DIVES Del.

gémé9n déri

fondey kabé, thien kabé

datchyél-dadé, dumbori, hurdumbori, rubbor tAdrkak, agiféinikli, akhafeish-ku,

amarakad-talégi

-

ajif n-ashku, amaragad aloeb, ilôga

ungunrtchoy, agutchey boeroemmo

(30)

183

-

CYPERUS ESCULENTUS L. Cyperaceae nom commun "souchet "

haus a haya

zarma hant i

184

-

CYPERUS ROTUNDUS L. Cyperaceae

et tes espèces affines (très nombreuses) hausa Z a m a peul t amacheq béribéri arabe a... gira-giri

,

J i J i

gira-giri, dugd-bi, hantin kiria goyé wédu, goal, gohél

a ~ o e j i

,

ar j i

,

oegigi

,

agha j i nému, jiji

itara

1 85

-

DACTYLOCTENIUM AEGYPTIUM (L. ) Nilld

.

Gramineae hausa zanna peul tamac heq arabe béribéri

gudagudé, kutuku, kurtu, dangél kutakuté, katikuti, korangaji

m'bururu, fhutuku, gudégudéré

,

burugil taemakirjzist, addad, terfilant, tiginit, oezbârenkuleen, taemakaerzist, adag, tikinit kraPlakrab

asha, gudégudé

186

-

DALECHAMPIA SCANDENS L. Euphorbiaceae béribéri kalimbô

187

-

DANIELLIA OLIVER1 (Rolfe) Hutch. et Dalz. ~aesalpiniaceae

hausa madj ié

zarma f armé

peul kaha, karlahi, tiènè arabe choua same'in

1 88

-

DATUPA INNOXIA Mil 1.

et DATüM STRAMONIUM L. hausa

z arma tamacheq béribéri

gyia, korako, pranaurya sôbi-l0bi

kândâkâ sutéra

189

-

DELONIX REGIA (Boj

.

ex Iiook

.

) Raf

.

nom commun flamboyant 190

-

DETARIUM MICROCARPUM Guill. et Perr.

Solanaceae

Caesalpiniaceae

Caes alpiniaceaê

hausa talira

zarma f antu

peul kukéhy

,

balohi arabe choua abu leilé

(31)

191

-

DICHROSTACIlYS CINEREA (L.) Wight et Arn. Mimosaceae hausa zarma peul tamacheq béribéri dqundqu bisaw

buréli, burli, patrulaki agar j uba, agarof

dhund hu

192

-

DICOMA TOMENTOSA Cass. Compositae

hausa dahi

t amacheq amaerintazori, tamaernYafer

193

-

DIGITARIA EXILIS (Kippist) Stapf Gr amine ae nom commun f onio (cultivé)

hausa f onio

zarma f onio

peul fonio, entaya

194

-

DIGITARIA GAYANA (Kunth) Stapf ex A. Chev. Gramineae hausa

zarma peul t amacheq béribéri

kala'n kofoa, lillimo, dgaram buwa kan faléy, gaj i

gaddyi, gagi, mqbwa télégit, yel, wan tinigit kanar

1 95

-

DIGITARIA HORIZONTALIS Willd

.

et espèces affines Gramineae hausa zarma peul t amacheq béribéri

bawj a kalaq n kaf oa, markya, arthyia kan faléy, tyurké

ardyia, gaddyi

,

ardgyiaré

ishibaen, echkaru-walia, ishiban kanar

196

-

DIGITARIA NUDA Schum. et espèces affines hausa zarma peul béribéri arthyia, acha thyurké

gaddyi, foku, la110 kir-kanarié

197

-

DIHETEROPOGON HAGERUPII Hitchc. hausa zarma peul t amacheq Gramineae Gr amine ae shamréy, lallâ haramdam, bôlinka garlabal

,

seméy ararhas-rarhas,

-

-

araerichrich

(32)

198

-

DIOSPYROS MESPILIFORMIS Hochst. e x A. DC. Ebenaceae hausa kany i a

zarma tokoey nya, duw6 peul pupuy, n e l b i tamacheq adotan b é r i b é r i hurgumn touboü burkum d j iokan arabe choua 199

-

DIPCADI spp. L i l i a c e a e hausa b é r i b é r i arabe a l b a s a q n d a j i kulokulo taïlume

200

-

DIPLACHNE FUSCA (L.) P. de Beauv. Gramineae hausa zarma peul kowang g a m a k a hamsiPngéy9 d u l y i a r a , hé-aoéy bu-f i r d . i

201

-

ECHINOCHLOA COLONA (L.) Link. Gramineae hausa zarma peul tamacheq a r a b e k a t a b a r y a , sabbné bangu subu hudom diam t a g a b a l e t

,

akechof ( ~ i r ) t e g a b a r t i l - a z r a

202

-

ECHINOCHLOA PYRAMIDALIS (Lam.) Hitchc. e t Chase Gramineae hausa zarma peul b é r i b é r i gudum

,

bundammi g a r s a maddi, burgu gundum, burgu ngarami

2C3

-

ECEilKOCHLOA STAGNINA (Retz.) P. d e Beauv. Gramineae

e t espèces hydrophytes a f f i n e s hausa zarma p e u l tamacheq burgu burgu burgu abbahi burgu, beargu

204

-

ECLIPTA PROSTEUTA ( L . ) , L . ' Comgositae

hausa dahy

205

-

ELEUSINE INDICA (L.) Gaertn. Gramineae hausa h a k P o r i n k a r é , t u j y , n a j i m

zarma b a r i kangéy peul t a b a b é , d i l i a r é tamacheq agha

-

j i

,

aghae j i

(33)

206

-

(ELEÙSINE VERTICILLATA R O X ~ . ) = ACRACHNE

RADEXOSA (Ileyne ex R. et S. ) Ohwi

.

Gramineae hausa na j im

t amacheq sabagha

-

207

-

ELYTROPHORUS SPICATZTS (Willd.) A. Cazus Gramineae t amacheq wuré dalam

208

-

ENDOSTEMON TERETICAULIS (Poir.) Ashby Larniaceae

hausa kimba

béribéri kâlibua, kaïnoma

209

-

ENNEAPOGON sp. Gr amineae

hausa tamacheq

kokinshi

taebza-tagemer, tâzbat n'jâmar, tasbat n-aejemar 210

-

ENTADA AFRICANA Guill. et Perr. Mimosaceae

hausa tawatsa

zarma bâ tala

peul tufel lelehy, uhel ruruhy t amacheq b a t h

211

-

ENTEROPOGON RUPESTRIS (J.A. Schmidt) A. Chev. Gramineae

peul niéré-dhu

béribéri gubuwar am

2 1 2

-

ET&-GROSTIS ATROVIRENS (~esf

.

) Trin. ex Steud

.

Gramineae et espèces affines (principalement : vivaces de

bas-fonds). hausa zarma peul t amac heq béribéri sorkwa-soro hab r i gy butanyé, sarahol-fadama

taeshit, aejir, telolot, intaya, aj iaji kanda, kanar, alwa

213

-

ERAGROSTIS PILOSA (Lam.) P. de Beauv. Gramineae hausa z arma peul t amacheq béribéri fululu gangani subu gaf al-diawulé taeshit, tajjit kandz

214

-

ERAGROSTIS TENELLA (L.) P. de Eeauv. Gramineae hausa z arma peul tamacheq arabe tad j ik talka kambé l anlamko

tashibanqtaegagad, tegabart tan shiban awa j é

(34)

215

-

ERAGROSTIS TREMnA Hochst. ex Steud. hausa kornay a, bur burwa

zarma kullum, kulmü

peul saraho, wuluho, bululé

tamacheq taeshit, taelulu, tamayét, taegebert, tegabart, t aelaewlaewt

béribéri balata, kanda arabe choua busabah

216

-

EREMOBIüM AEGYPTIACUFI (Spreng.) Hochr. Brassicaceae t amacheq êlleg

217

-

ERIGERBIi sp. Coniipositae

t amac heq boenanshizer

218

-

ERIOCHLOA NUBICA (Steud.) Hack. et Stapf ex Thell. Gramineae

zarma kormoto

219

-

EUPHORBIA AEGYPTIACA Boiss.

E. CONVOLVULOIDES Hochst. ex Benth. Euphorbiaceae et espèces affines, principalement annuelles

ou herbacées 2 latex laiteux très abondant haüsa zarma peul t auac heq arabe béribéri nonoqn kurtchia

kolmey wa ; kolmey hayni émendé, tchap

taelakh, tfayts, alghavalghom,

- -

taedael-akh, aej alghaem

muldbayna kaska k

'

yamba

220

-

EUPHORBIA BALSAMIFERA Ait. Eughorbiaceae hau sa zarma tamacheq béribéri aguwa barré theghal

,

taghaelt ma

'

a3a

221

-

EUPHORBIA HIRTA L. Euphorbiaceae

t amac heq iloesantass, talagh,

-

ilaes aen tast 222

-

EUPHORBIA LATERIFLORA Schum. etThonn. Euphorbiaceae

hausa ydé sarasa

223

-

EUPHORBIA SUDANICB A. Chev. Euphorbiaceae hausa

zarma

kursunguwa waa nya

(35)

224

-

EVOLWLUS ALSINOIDES (L.) L. Convolvulaceae hzusa zarma peul tamacheq b é r i b é r i kahiboka, k a f i boka, m a t a k i P n k u r t c h i a sudaf i t i , abadchyma lemrehi, lemlehy t a b a r h a u t , tabaehawt tahyi5-malam

225

-

FAGONIA BRUGUIERI DC. Zygophyllaceae

tamacheq t â d a e n v i m i , taeshenant, elbaruk t oubou gurugunva

226

-

FARSETIA FAMOSISSI~A Hochst. ex Boiçs. Cruciferae

(= Brassicaceae) t amac heq arabe b é r i b é r i i l e g , taechilenzenkad, elmarûjet, i s a r r a n , i s s a r a n a k c h i t kaska kandina

227

-

FICUS DEKDEKENA (Miq .) Miq. Ploraceae hausa s k i r i a

228

-

FICUS GNAPHALOCARPA (Miq.) Steud. ex A. Rich. Moraceae

= F. SYCOMORUS L.

hausa bawri, t i é d y a , dubalé z arma ga?gaï jejGy, d g i é r y peul obbi, j i v i , d u m i t amacheq o r i , o r é , bawré, boré arabe choua d j imeïz

229

-

FICUS IXGENS (Miq.) Miq. hausa

zarma tamacheq

230

-

FICUS PLATYPHYLLA Del. hausa zarma peul Moraceae b i n g i durmi riya a t a f i Moraceae g r n i Y kobb6, géygéy dundéhi

231

-

FICUS SALICIFOLIA Vahl Moraceae

t amacheq a t o f i ( ~ ? r )

232

-

FIMBRISTYLIS spp. (espèces de p e t i t e t a i l l e ) Cyperaceae hausa zarma peul tamacheq b é r i b é r i gémé

'

n kusu thyan kabé b a r h é l a t c h i f i n i k l i , a j i f n-aekli j i j i, tombur

'

buzramm

(36)

233 ,- FORSKAHLEA TENACISSIMA L. Urt icaceae

t amacheq ef akaw

,

madak

'

j emaren

234

-

GARDENIA ERUBESCENS Stapf et Hutch. Zubiaceae hausa

zarma

gaudé gaudey

235

-

GEIGERIA ALATI? (DC.) Oiiv. et EIiern Compositae hausa

t amacheq arabe

ta1éka"n zono

atatoess, atsoess, atsaes d endhânn 236

-

GISEKIA P W A C I O I D E S L

.

Molluginaceae hausa peul t amac heq béribéri arabe

gadoPn mashijy, baki9n tawri takka chijla

timoerkest, ammsirar, amoeruru kargimo

amisraré

237

-

GLIMUS LOTOIDES L. Molluginaceae

zarma dayé dara

peul nabanebawa

tanacheq tabehawt

,

t abaehawt arabe choua omilibaen

238

-

GLORIOSA SUPERBA L.

hausa gudumo biri

239

-

GLOSSONEW BOVEANUM (Decne.) Decne. et G. NUBICUM Decne. Liliaceae Asclepiadaceae hausa zarma peul t amâcheq béribéri arabe

tarivn gida, karingisa ganda ba howru

tchobbel wueynabé

acheko (le fruit : t 'érudmin)

,

ashakaw tuhu sini

achako

240

-

GNAPHALIUY LUTEO-ALBUM L. Compositae tamacheq akranjett, afaelanjid

241

-

GOSSYPIUM ANOMaLüM Wawra Malvaceae hausa

tamacheq bérib&r i

guywar rakumi

ebduga noesof, taebdôk, tabdoq n-aesuf kandri bultô

(37)

242

-

GOSSYPIUM IERBACEUM L. Malvaceae

nom commun co t o n

haus a abôn

t amacheq âebdêga, aebdege

243

-

GRANGEA ~~L~DERLISPATNJA (L. ) P o i r . haus a b é r i b é r i kada kude 244

-

GREWIA BICOLOX J u s s . h a u s a z arma p e u l t m a c h e q b é r i b é r i 245

-

GREWIA FLAVESCENS J u s s . h a u s a Z a m a p e u l tamacheq b é r i b é r i a r a b e d a r g a z a s a a r i k é l l i l u w a f o e r , dnrgaza t c h i m t c h i n y kamanmua s a a l i k é l l i t e r k o e t

,

t a r a k a t , b'idu l i g i l a y a y a 2 4 6

-

GREWIA TENAX ( F o r s k . ) F i o r i Composi t a e T i l i a c e a e T i l i a c e a e T i l i a c e a e haus a z arma p e u l t .amacheq b é r i b é r i a r a b e k arianmua s a a l i k é l l i t e r k o e t , t a r a k a t b'idu l i g i l a y a y a

247

-

GREVIA VILLOSA Willd. T i l i a c e a e

h a u s a

z arma

t amacheq

b é r i b é r i

gwaragumi, gursuumy, gurumeuchy grisummi

agiersêmmi, a e g a e r s i m i gursummi, chinchimé

2 4 8

-

GUIERA SENEGALENSIS J.F. Gmel Combretaceae

h a u s a s h a b a r a z arma s a b a r a . .p.eu1 ..., n t gé lokhy

,

l o k h i t amacheq t u w i l a , s u b a r a , t a e w i l a b é r i b é r i k a s a s i a r a b e choua a b e s h 2 4 9

-

GYMNEMA SYLVESTRE ( R e t z . ) S c h u l t e s A s c l e p i a d a c e a e h a u s a t amacheq t a n t h y a t a e m o e r z ô r t 2 5 0

-

GYNATJDROPSIS GYNLUJDWL (L. ) B r i q . = CLEOm GYNANDW L. h a u s a zarma peu 1 t amacheq b é r i b é r i a r a b e g a s a y a hubey, fonbey f u b e y a e g a s a y , aegasay-nagala icanachi e g é s ' e y C a p p a r i d a c e a e

(38)

251

-

HELIOTROPIV! 5BCCIFERiJM a u c t . non Porsk. e t e s p è c e s a f f i n e s ( c ' e s t - à - d i r e à f e u i l l e s oblorigues) = H. RI\I.lOSISSZ?TDR (Lelm.) PC. Boraginaceae hausa p e u l t amacheq b é r i b é r i z r a b e r y ~ i

'

n barewa n i a n i are>.y t a n n a , t abvahut, t ahenawt kada kudo t a h n i a , i r h b a l i y a

-

252

-

HELIOTROPIUY INDICV-I L. Boraginaceae

hausa f h a t a s k a

2 5 3

-

HELIOTROPIUM .3VL1LIF0LIVI For sk

.

Boraginaceae

hausa a r a b e

o l a n k a r i a t a k a t e n i t e

254

-

IIELI9TROPIuF.4 STR1GOSV.I :Ji 1 l d

.

e t H. RARIFLORUM Stocks i n Iiook.

Boraginaceae zarma t amacheq b é r i b e r i a r a b e an kusu bon k o a r é a s h e l s h i , tamadi, t i f s e r s h i t - n o e z d a n kada kudo tabizwagi t e , i r h a r c h a

-

2 5 5

-

EETERAPJTHEM CALLIF3LIA Rchb. e x Kunth P o n t e d e r f a c e a e

a r a b e t i k i n d i n e

256 - - HETER9P9GCiN CONTORTUS (L.) P. de B. e x Roem. e t S c h u l t . Gramineae

hausa zarma p e u l uraba b a t a - k i r e y

,

zongwa séoko, mano-selseldé

257,

-

HIBISCUS ASPER Hook. f.

e t H. DIVERSIPOLIUS Jacq. Eialvaceae h a u s a zarma p e u l t ama cheq yakwa'r d a j i , s a r a k a ganji-gisirna, g i s i m a sandi p o l l S , p o l o l , a r a k a gazey t a f o , gazay t a e f u k

258 a-. BISISCUS ESCULEXTUS L. i4alvaceae

nom commun gombo

h a u s a kub

'

éwa

z arma l a a

b é r i b é r i guwal t o

259

-

HIEISCTJS llICRANTHUS L. f

.

Malvaceae

t amacheq

b é r i b é r i

t e r a k a t , e j i r i m a w a l e n ( ~ ï r ) , t a r a k a t a j i r

aenmagliad t i t t i g a

(39)

260

-

HIBISCUS OBTUSILOBUS Garcke Malvaceae t amacheq arnshoekîn, agodlin (Aïr)

,

ameshikan 261

-

HIBISCUS SABDARIFFA L. Malvaceae

nom conmn oseille de guinée hausa yakwa

-

suré

zarma gisima

262

-

HYGROPHILA SENEGALENSIS (Nees) T. Anders. Acanthaceae hausa zazavn giéwa

263

-

HYPhRfWENIk DISSOLUTA (Nees ex Steud.) Hubb. Gramineae

=; HYPERTHELIA DISSOLUTA (Nees ex Steud) Clayton

hausa k'yara, tsara

zarma j ir5ij6, girojê, korkondi peul sombré, tchiobbé, selseldé tamacheq talogit, aelogi

béribéri kutumbalé

264

-

HYPARRHENIA SUBPLUMOSA Stapf Gramineae hausa , z arma peul korkond i korkond i f éhindé

265

-

H Y P W N E THEBAICA (L. ) Mart

.

Palrnae hausa z arma peul tamacheq toubou arabe

gôriba (grand) kâaba (petit) kongwu (kongwu izé : le fruit) gélléhy (grand), ballahy (petit)

taggeyt (le fruit o ikokan), tagayit, ikokkan soobo

dun;

266

-

HYPOESTES VERTICILLARIS (L.f.) Soland. ex Roem. et Schultes Acanthaceae tamacheq tindOergan e j j

i

267

-

HYPTIS SPICIGERA Lam. Lmiaceae

zarma dayé doya, kwarô

268

-

IMPERATA CYLINDRICA (L.) P. de B. Gr amineae hau s a tof a

269

-

INDIGOFERA ARGENTEA Burm. f

.

Papilionaceae tamacheq

arabe

isoersoem, awudeni, isaersam afalanj iat

(40)

270

-

INDIGOFERA ASPERA Perr. ex DC. Papilionaceae hausa bagacléOn orna

zarma dilana mley

peul dilanila-rédgé

t macheq intashit, tajj it

. ' .

27 1

-

INDIGOFERA ASTRAGALIIJA DC. Papilionaceae

hausa zarma peul tamacheq béribéri

akqorisn dôki, gaykaew bari hinye, subji kuku

irirna djogohi, irima tchogaha toedâk

,

echaenaeys

,

ishenan n-ayis dala dunowa

272

-

INDIGOFERA COERULEA Roxb, Papilionaceae hausa tamacheq béribéri bâba awudeni bâba

273

-

INDIGOFERA COLUTEA (Burm.f.) Merrill peul

arabe

mar akway l imdesna

274

-

INDIGOFERA DIPHPLLA Vent. Papil ionaceae hausa

.

kasa kayfi, gado'n matchi j y

zarma ganda gabi

peul gâshingôl, légahi, biréboli, wulérehi tamac heq tagilit

arabe charabite-lihirûfe

275

-

INDIGOFERA DISJUNCTA Gillett Papilionaceae tamacheq toedâk, asarnadghâgh

- -

(~ïr)

276

-

INDIGOFERA HIRSUTA L. Fapilionaceae

hausa zarma peul tamacheq ak'orivn doki bar i hinyé irima tchogaha

échaenaeys

,

imamanan n-ayis

277

-

INDIGOFERA MICROCARPA Des

.

Papilionaceae béribéri marunguwa

278

-

INDIGOFERA -1IFOLIA (L.) Livera ex Alston ~apilionaceae zarma

t amac heq

danga wayia agôruf, agarof

(41)

279

-

INDIGOFERA PULCHRA Willd. Papilionaceae béribéri al inj oro

280

-

INDIGOFERA SECUXDIFLORA Poir. Papilionaceae hausa z a m z peul t anacheq béribéri toubou bâbaPn giéwa

chébéri zin, kébéri fin nyanyan-réhi

tiddinimi, adarélal, tidaen imi ka j oerr: doemiye

guroguro 281

-

INDIGOFERA S E N E G U S L S Lam.

et 1. HOCHSTETTERI Bak. Papilionaceae tamacheq

arabe

amshoekin, adaeg, taellozant, toêdak aemashekaen

tiginglite

282

-

INDIGOFERA STROBILIFERA (Hochst.) Hochst. ex Bak. Papilionaceae

zôrma yambururu

283

-

INDIGOFERA ïî3fCTORIA L. Papilionaceae

hausa bâba

zarma zîni

t amacheq laema, afaïsawa:

béribéri bâba

arabe nîla

284

-

IPGMOEA ACANTHOCARPA (Choisy) Asch. et Schw. Convolvulaceae et 1. VERTICILISiTA Forsk. hausa zarma peul tamacheq mitchikin mitchikin layé amaechaeken

285 -ïPOMOEA AITONII Lindl. Convolvulaceae

hausa dambu'n tsôfy, abdugafr barewa

z arma dâra-dâra

peul pammpalé

tamacheq iluf ag, sôpal

286

-

IPOMOEA AQUATICA Forsk. Convolvulaceae hausa zarma peul t amacheq béribéri darawey, dawrey banku-duku

boloki, delbul, botéré logologo, alamos-nama laboeram

(42)

287

-

IPOPlOEA ASARIFOLIA (Desr.) Roem. et Schult. Convolvulaceae hausa zarma peul t amacheq béribéri duman kada talhan

walwaldé, wadabu, talha-naho tanana, tênêlê, tanalla ngâlo karoeyimoye

288

-

IPOMOEA BATATAS (L. ) Lam. Convolvulaceae hausa dankaly (la patate o waski)

zarma kobto (la racine = la patate : kudaku)

peul dagaf ibré

béribéri dangary nom comun patate douce

tamacheq agea

289

-

IPOMEOA COPTICA (L.) Roth. ex Roem. et Schult. Convolvulaceae z arma t amacheq béribéri gamgan thyéwla soef oel konmenn zâra

290

-

IPOMOEA COSCINOSPERMA Hochst. ex Choisy in DC. Convolvulaceae hausa walki "n damô

zarma kôro t6m, kononi kuru

peul pagurri

t amacheq talagh

-

291

-

IPOMOEA HETEROTRICHA F. Didr.

hausa zarma tamalkutey thiénn-tanda 292

-

IPQMOEA INVOLUCRATA P. de B. zarma peul f ugutu lay laydu

293

-

IPOMOEA KOTSCHYANA Hochst

.

ex Choisy in DC. hausa zarma peul tamacheq béribéri 294

-

IPOMOEA PES-TIGRIDIS L. t akalmi

'

n kwado korboto t â m lay 1 aydy tarasoy, taerasweyt tattâr Convolvulaceae Convolvulaceae Convolvulaceae Convolvulaceae

(43)

295

-

IPOMQEA VAGANS Bak. et espèces affines Convolvulaceae haus a

zarma peul taraiacheq

pizu, yelyadi, walkiqn d a m kôro tâmu, komoni kuru laylaydy, pagurri

auishoekin, talagh,

-

aemeshekaen

296

-

2ACQUEMOBTIC.- TTAEJIFOLIA (L .) Griseb. Convolvulaceae hausa

zarma peul t amacheq béribéri

kunkum bara, tanal kuthey kurkutu

,

hurkutu

lardé-bâli, raldéré-bâli abalkâd, tabalkadat bade buné

297

-

KHAYA SENEGALENSIS (Desr.) Juss. hausa zarma peul mad7 âtchi f arey kaîl

,

kahi

298

-

KIGELIA AFRICANA (Lam.) Benth.

Meliaceae Bignoniaceae hausa peul béribéri taramyia j irlahi bulungu 299

-

KOHAUT3.A spp. Rubiaceae

hausa riniqn samari

300

-

LACTUCli TARAXACIFOLIA (Willd.) Amin. Schum. ex

Hornemann Compositae

= LAUNAE A TARAXAC IFOL IA (Yi 1 1 d

.

) Amin t amacheq eremi, emaeg

301

-

LAGENARIA SICERARIA (Molina) Standl. Cucurbitaceae nom commun calebasse

hausa du&, (le fruit sec : kqwalyia) zarma tanda nya (le fruit s gasu)

peul t andaru

tamacheq kabewa

arabe kabuyia, gaerha

302

-

LANNEA FRUTICOSA (Hochst. ex A. Rich.) Engl. Anacardiaceae

hausa f âru

béribéri f âru

303

-

LANNEA HUMZLIS (Oliv.) Engl. Anacardiaceae

(44)

304

--

LANNEA MfCWCARPA Engl. et K. Krause Anacardiaceae hau s a zarma peul t amacheq malga tanarza f aruhi ayardahi

305

-

LASIURUS HIRSUTUS (Forsk.) Boiss. Gramineae tamacheq aaaesa, oerhafnechku (~ïr), Gerf

-

iz

arabe gerf is

306

-

LATIPES SENEGALENSIS Kunth Gramineae = LEPTOTHRIUM SENEGALENSE (Kunth) Clayton

t amacheq mât-itattin

307

-

LAVANDULh CORQNOPIFOLIk Pair.= L.STRICTA Del. Lamiaceae t amacheq alannadghagh

- -

(A&)

308

-

LAWSONIA INERMIS L. Lythraceae

nom commun hénné

hausa lallé

zarma alhina, buburé

peul buburB

t amacheq enella, aenella

arabe henna

béribéri nallé

309

-

LEONOTIS AFRICANA (Beauv,) Briq. Lamiacsae haus a

tamacheq

ka 'n barawo

imuchmuchenen-makheluk

310

-

LEPTADENIA ARBOREA (Forsk.) Schweinf. Asclepiadaceae Z a m a peul tamacheq béribéri dûlé duléhi araenkoed, anoezan tûru

,

kawdo

3!1

-

LEPTADENIA HASTATA (Pers.) Decne Asclepiadaceae hausa zarma peul tamacheq béribéri yadya hanam, dûlé zobbo-toroho, yadyahul

tatoellâ, télékumbd, anoezan, tillikant ngoera

,

d j iara

(45)

312

-

LEPTADENIA PYROTECHNICA (Forsk.) Decne Asclepiadaceae

hausa kalumbo

peu.1 suwalehul

tanacheq hanaeg, eneg, ânah, anna béribéri kar inbo

arabe assabey

arabe choua maragh-ritam, rafenesku-rvkin

toubou koezzëum

313

-

LEPTOCHLOA CAERULESCENS Steud. Gr anineae tam. cheq burgu, êçêm, baergu

3 14

-

LEUCAS MARTINICENSIS (Jacq

.

) ~'it. f

.

Lamiaceae hausa

zarma peul t m a c heq

sarakwa r çabro

,

ka 11 barawo

sorbo annzuré, dan folotongo oré-gudio, lulu-heyné

echikuellen

315

-

LIMEUM INDICUM Stocks ex T. Anders. Aizoaceae tamacheq ezé-infargasum, timoerkest

316

-

LIMEiJbI PTEROCARPUM (Gay) Hiemerl Aizoaceae hausa

zârma peul t amac heq béribéri

garkuwav r kusu, gatari 'n kusu danfan ya j i

thyen koréa, faennangaye taelaf ast

gawo buyé

317

-

LIIEUM VISCOSUM (Gay) Fenzl. Aizoaceae

hausa kabu

zarma kaw déné, fata-ewusé peul f édegom, lorangadu

tamacheq taemaesalt

,

t

'

fayta, amaraise arabe amisoerar, tidihinime

béribéri kumbu-rafagé

318

-

LOUDETIA HORDEIFORMIS (Stapf) Hubb. Gr amineae hausa

zarma peul tamacheq

tchitchyia

fulafula, fono dibba

kokorga-lani, butal-idjiré taelaewlaew

319

-

LOUDETIA TOGOENSIS (Pilg.) Hubb. Gramineae hausa

zarma peul tamacheq

nilmiloBn dutshi

f8no sunfey, binya nabidji kokorga-bundi

Références

Documents relatifs

[r]

Objectif: se familiariser avec l’écrit en reconstituant un mot à partir de

To that end, three tropical indigenous vegetable (Amaranthus caudatus, Celosia argentea, Corchorus olitorius) croppings were subjected to poultry manure fertilization in order

Selon les conditions locales, les effets de résonance sont aussi renforcés aux équinoxes (périodicité 182,6 jours) et aux “équilunes” (périodicité 9,3 ans) : lorsque

Conclusion and application of results: The results indicated that the MSWC performs better when used at the optimal rate (23.03 t.ha -1 ), and can be used as a promising

Concernant le magnésium, les feuilles de Corchorus aestuans ont été plus riches que celles de Moringa oleifera , Lactuca sativa et les 03 autres espèces de

This research was designed to investigate the antioxidant and analgesic properties of the essential oils of Corchorus olitorius in the leaf, stem, root, fruit and flower.. Methodology

Determination of Antioxidant Activities of the Leaf, Stem and Root Essential Oils of Corchorus olitorius Using DPPH (2, 2-diphenyl-1-picrylhydrazyl): The antioxidant activity of